Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya jJAnapITha mUrti devI jaina granthamAlA saMskRta granthAMka-26 zrIrAjavallabhakRta bhojacaritra [a~garejI prastAvanA, noTsa tathA pariziSTa sahita] sampAdaka DaoN0 pI0 sI-eca. chAbar3A ema. e., ema. o. ela., pI-eca. DI. ( leDena, haoNlaiNDa ), epha. e. esa. jvAeNTa DAyarekTara janarala oNva arkioNlaoNjI ina iNDiyA tathA esa. zaMkaranArAyaNan ema. e., ziromaNi, asisTeNTa' supariNTeNDeNTa phaoNra epinAkI mn wzmn TERRORIES bhAratIya jJAnapITha prakAzana : vora nirmANa saM0 2490 vi0 saM0 2020, san 1964 / | prathama saMskaraNa / ATha rupaye
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthamAlA sampAdakIya yaha bAta saca hai ki bhAratIya prAcIna sAhityameM pUrNataH aitihAsika kRtiyoMkA prAya. abhAva hai| kintu isakA yaha tAtparya nahIM ki isa sAhitya meM aitihAsika tathyoM aura vyaktiyoMkA koI ullesa ho na ho / yahA~ aitihAsika ghaTanAoM aura unase sambandhita vyaksiyoMkA utanA hI paricaya milatA hai jitanA mAnavIya jIvana meM Adarza va utkarSa lAne tathA nIti aura sadAcAra sthApita karane ke lie Avazyaka samajhA gayA / jaina sAhityama zAyaH sarvA kSa va ka pase isa prakAra ullekha Ata-prota hai| jaina ardhamAgadhI Agamase lekara samasta prAkRta, saMskRta va apabhraMza racanAoma tathA Adhunika bhASAtmaka hatiyoMmeM saikar3oM AsAna 6 ullekha aise pAye jAte hai jinase bhAratIya prAcIna itihAsako aspATa kar3iyoMko jor3anemeM bar3I sahAyatA milatI hai| madhyakAlIna sAhityameM to aneka aise kapAnaka, prabandha, caritra aura rAsa milate haiM jinake nAyaka sarvathA aitihAsika puruSa hai| hA~ itanA avazya hai ki unameM aitihAsika tatvoMke atirikta atizayokti va alaukika bAtoMkA bhI itanA samAveza ho gayA hai ki ukta donoM bhAgoMko pUrNataH pRthak kara yazArthatAkA nirNaya karanA jarA Ter3hI khIra hai| isa sandarbhame prastuta granya apanA eka mahattvapUrNa sthAna rakhatA hai| isameM gyArahavIM pAtIke bhAratIya samrATa bhojakA cariva varNita hai| rAjA bhojake kathAnaka bhAratIya AsmAna-paramparAmeM bahuta prasiddha aura lokapriya hai| ve aise dAnazIla aura vidyApremI the ki ballAla kavine apane bhojaprabandha bhAratake kAlidAsa va bhArami-jaise prAcIna mahAkaviyoMko unakI rAjasabhAmaM lA baMThAyA hai aura eka-eka mundara padyakI racanApara unheM eka-eka lakSa suvarNamudrAe~ dAna karate hue dikhalAyA hai| prastuta grantha bhojasambandhI kathA-zRMkhalAko eka mahattvapUrNa kaI hai| isake racayitA rAjavallabha jainadharma anuvAyo ya pAThaka the, tavA unhoMne annadAnakI mahimA batalAnake lie yaha racanA kii| ve rAjA bhojase prAyaH cAra sau varSa pazcAt pandrahavIM pAtoke madhyabhAgame hue the| grantha dekhanese spaSTa hai ki unhoMne apane samayamai upalamma bhojarAjasambandhI sabhI vArtAoMkA saMgraha kara unheM apane DhaMgase rItiyana zaMlIma rakhanekA prayatna kiyA hai| isa saMskRta padyAtmaka racanAkA prathama bAra sampAdana zrImAn DA. bahAduracandra chAbar3A tathA zrI esa. vAMkaranArAyaNan ne ATha prAcIna pratiyoMke AdhArase kiyA hai| jinameM sabase prAcIna prati saMvat 1498 (san 1441 ) kI hai, aura yahI unhoMne kartAke kAlako antima avadhi mAnI hai| pratyakA sampAvana bahuta kuzalatAse kiyA gayA hai, tathA prastAvanAmeM anya va usake pati sambandhakI samasta sAtavya bAtoMkA vidvattApUrNa rItise vivecana kiyA gayA hai| isa bahumUlya denake lie hama prathitayaza vidvAna sampAdakoke bahuta kRtaza hai / aisI mahatvapUrNa prAcIna racanAoMko Adhunika DhaMgase susampAdita karAkara prakAzita karaneve lie bhAratIya jJAnapITa va usakA adhikArI varga dhanyavAdake pAtra haiN| jabalapura sTezana 27-12-1963 horAlAla jaina A0 ne upAdhye granyamAlA sampAdaka /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha bhojacaritraprArambhaH [atha prathamaH prastAka] 'Azvasena jinaM natvA gautamAdigaNAdhipAn / "caritramannadAnasya phurve kautUhalapriyam / / 1 / / pUrve bhave yathA dAnaM dattaM bhojanRpeNa tu / pravandhaM tasya vacyAmi bhanyAno bodhahetave ||2|| tathAhibhAratakSetramadhyastho dezo mAlavasaMjJakaH / anekanagaragrAmapattanaiH 'virAjitaH / / 3 / / tatrAsti nagarI ramyA dhArAnAmnI mahApurI / anekamandirAkIrNA jainaprAsAdazobhitA ||4|| dhanADhyA vahavasvatra zreSThisArthAdhipAdayaH / lakSezvarA na dRzyante koTikoTIzvarAgrataH // 5 // yatra dharmaparA lokAH sadAcArAH kriyAnvitAH / bhUSitA bhUSaNadravyamanye murapurInimA" ||6|| bhUpastatrAsti vikhyAto daanmaangunnaanvitH| zUrI vIravaraH prAjJaH sindhunAmA'sti bhUpatiH / / 7 / / anekopAnaracanAracakaH sAhasAnvitaH' / caturazcArumUrtistu" pamArAnvayabhUpaNam" / / 8 / / anekAntaHpurIvargaparivAraparIvRttaH / vizeSAdramaNIvargamadhye'pyekA manoharA / / 6 / / 1. A begins with zrIvItarAgAya namaH / 2. P3 degni; B1 degn'| 3. px caaN| 4. 'tanena vi; 81 and HA "dRgena vi! 5. Pi and A 'ma | 6, A, B and " jina / 7. P5 zreSThasarvA / 8. P, Aanl LrkiN'| . Py bhuussit| 10. B1 "nibhaaH| 11. P2, Blud B mAhagAya nniiH| 12.p ca | 13. PRIL 11 paramA'; 8 parmA /
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojabariye paTTarAjJIpade nyastA nAmnA ratnAvalItyaho / bhunakti tatsama bhogAn' rAjyalIlocitAna sukham // 10 // paraM karmaniyogena bhUpaH santAnaprajiMtaH / / dampatI kurvatastasmAttau dvau duHkhaM sadA hadi // 11 // dhijanma dhigidaM rAjyaM dhigme balaparAkramau / dabhyo dhigme guNAdhikyaM yadaputro nRpo'smyaham // 12 // zivAdityAmidho mantrI caturdhAbuddhayadhiSThitaH / tatpriyAguNamaJjayo rudrAdityAbhidhaH sutaH // 13 // bhUpacittavinodAya sAmantamantribhiH punH| militvA''gatya vijJapto gamyate mRgayAvidhau // 14 // icamAra pandraH parihAra mAlitaH / jagAma" bahirughAne trAsayantrANinaH parAn // 15| ekAkI tatra bhUpAlo babhrAma" saritastade" / zizuM dadarza satkAnti sthitaM mujatRNopari // 16 // murUpaM bAlakaM dRSTvA rAjA harSaparAyaNaH / pracchanocchaGga"mAdAya gato roro"nidhAnavat // 17 // ratnAvalI samAhayakAnte bAlamadarzayat / pAlaM sUryopamodyota" dRSTvA rAjJI visiSmaye" // 18 // bhUpenApyasya "vRttAntaM priyAyA uktamagrataH / puNyayogAdasau labdhaH pAlpo bhadrezajanmavat // 16|| rAjyA "modavazAtsadyaH stanau stanyena puuritau| "gUDhagarbhavazAkSAtaH" putrI bhUpagRhe'dbhutaH // 20 // 1.A,Bland BAsamaM muzmayatyeva / 2.P", A and Ba"cita: citH| 3.P3A,BIand ga dhime guNagaNAdhimayaM yadi patravijitam (1 / taH) / 4. BT and buddhinaaykH| 5. Pt.P, And L 16. It and Bi mRgayAM prbho| 7. PI, PR, A, Ri and B3 hyenaa| 8. A Rnd Bs Agatya: B galA ne| A.P3 jIvAnAM nAzayannapi Bianel B jIvAnAM prAsayannapi / 10. LjagAma: B1 bhrAmyate; 8 bhramate / 11. Bad 13 maritATe / 2. P" mama / 13. B rorI; rora114.P- bAlasUryopamaM phAntyA; A bAlasUryasamA kAntiM / 1: P and A savismitA / 16. P and A na mUlava / 17. P.P3 and LinaM priyAyA ukta magana:: A, BAnd BA priyAne ca niruupitm| 18.p, A, Bl and BATNyayogAdima purva pAlya bhii| 11. PlP, A and L moh| 20. P3, A, B and rbhAcasA / 21, P", A, B and 133 1 22. P and A 1 23, P,BI and B rAja A raajo|24.A, HIand tamA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH 1 evaM zrutvA prajAH sarvAH saMjAtA harSapUritAH / yaddhapinAya sarvAstA gatA bhUpasya mandire // 21 // mahAbhUtaH kRto rAjJA putrajanma mahotsavaH / dAnamAnavazAJjAtAH santuSTA yAcakAdayaH ||22|| sagar nkhshuddhirdshaahike| ekAdaze dine bhuktAH prakRSTAH svajanAdayaH ||23|| vidape' mujamadhyasthaH ' saMgrAso" bAlakaH purA / evaM vicintya bhUpena muJjanAmAsya nirmitam ||24|| dvitIyendukalAvatsa vavRdhe'tha dine dine / lAlyamAno'tha dhAtrIbhiH saMjAtaH paJcavArSikaH ||25|| subhAmyAdhikatvena rAnI ratnAvalI tadA / garbhAdhAnaparA jAtA harSeNa pUritA hRdi ||26|| vardhamAne ca taddharbhe rAjA rAjJIpramodabhAk / dohadeH pUryamANaistadarbhaH pUrNo dinaistanaH ||27|| rAjyAstanUruho" jAtaH zubhe lagne ca vAsare" | vardhApanaM pure "cakrurbhupAdezena tatprajAH ||28|| sindhula: sindhuputro'yaM ciraM jIyAjjano'vadat " | varddhantau lAlyamAnau staH " putrau dvau mujjasindhulI // 26 // jJAtvAsdhyApanayogya tau kalAcAryasya cArpitau // I dinaiH stokata jAto" zastrazAstra kalAnvitau ||30|| yauvanena ca saMprApta jJAtvA sindhunuSeNa tu / suzIle kulaje kanye sau dvAvapi vivAhito ||31|| muJjanAmA " suto jIvallabhaH pitarostayoH / 15 17 20 puNyAdhikasya jIvasya prazaMsAM na karoti kaH ||32|| D.G ' 1. 19, A, Land B prajA saritA hai A cchavaH / 3 pe 4. P2, A, 134 and B vikaTe / 5. Pa and A the / 6, 122 and and A 8. P2, 4, 131 and B3 3P 13 and 13 10. Ps rAzotanau suto; 4 rAjI sutAsuto 11 P" sulagne zubhavAsare 12 P 13. Blaund 33 naatibhiH| 14 Pad A to| 15 A svAdhyayana' | 16 B samanvita | 17. Band 53 tararmadhye | 18. Pa and A 19 soDasIva 21 P2 andA' 'Sike janenApi / 3 3 .. and 1 hU~ / ng ' / 7. P nAma pratiSTitam + A and A kAraM / A meM samarpito; A ma 20 A
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 bhojacaritre nAntaraM veti ko'pIti' "tanujanmA'tha pAlakaH 1 ekadA sindhubhUnAtho rAtrau mujAlaye gataH ||33|| tena lakhAvatA kSiptA paryaGkAdhaH priyA nijA / satkRtyAsanakaM dattvA'gre pituH samupAvizat ||34|| vilokya dakSiNaM vAma bhUpenAlApitaH sutaH / tRtIyo na hi kosppatra sanidhau vartate janaH ||35|| atra sthAne suto'pyAha na kazcidvartate'paraH" / evaM zrutvAvadbhUpaH zRNu vatsa' ! caco mama ||36|| pAlakatvaM suto'smAkamaGgajanmAsti sindhulaH / na kazcidantaraM vetti tavApyuktaM mayA'dhunA ||37| kiriyA guNaistuSyanti sAdhavaH / paro'pi guNavAn pUjyastyajyate nirguNo 'GgajaH ||38|| yaduktam" paro'pi ditavAn bandhundhurayahitaH paraH / ahito dehajo " vyAdhitimAraNyamauSadham ||36|| sparzayan pANinA spRSTaM" sindhubhUpo'vadattadA " | rAjyazriyaM te dadAmi paramekaM vacaH zRNu // 40 // sindhulo'yaM tava bhrAtA pAlanIyo'tra sarvadA / vinAzaM kvApyasau kurvan racaNIyo maduktitaH // 41 // yacyA" mayA bhuMktA rAjyasaMpadihAdhikA" / vRddhatve" svadhunA prApte sAdhayAmi paraM bhavam // 42 // evaM nirUpya mujA bhUpatistata utthitaH / sopAnAdyAvaduttIrya gacchati sma zanaiH zanaiH // 43 // paTukarNo bhidyate mantrastAvaddhyAtveti muJjarAT / paryaGkAH svabhAryAyAH khaDgena chinnavAn ziraH // 44 // 17 18 25 KHv and A lajjAsure / sanidhau / 6. P2, . P 1. BIna vettotyantaraM kopi 1 2 9 and A a(nA)Gga 4. Pe, And B! vAmadakSiNamAlokya | 5 P2 A aisi [B] jano vartati 8. P, A and B and A yathA / 12 P2 and se vadate sindhubhUpatiH / A, and [3] vartate na hi phoraH / 7 And Ra 9, P2 and A kiM / 10. P2 and A 11 P 13. P2 degto 1 14, P-2 mohAtpuSTi kareM kRtvA 1 15. Pe 17. Pa and A hi / 18. P and A rakSaNIyo hi mahacAt 19. Paid A iha ghAtrI and A ya: cchArAjyasaMpadA 81 P1 Pa and I vaadhke| 23. P A and 131 para 83. P2, A and B' utthito bhUpatistataH / 24. P gacchamAna: 1 23. A ram / na hi ko'pyantaraM / bujhaM hitavAn / 16. A ka 20. P3 sAvayAmyaham /
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH [E khaDgakhATkAramAkarNya' drataM vyAghuTitaH strayam / dRSTvA ca tatpratIkAraM sindhuzcitte vyacintayat ||45 || rAjyazriyaM dayAhInaH pAlayiSyatyasau nanu / vimRzyetyalake cakre zoNitenAsya puNDrakam // 46 // prAtastu bhUpa AsthAne hyupaviSTaH sabhAnvitaH / AkAritaH zivAdityo rudrAdityasutAnvitaH // 47|| nRpeNApracchi so'mAtya" ekAntasthAnasaMsthitaH " | mujjAya dIyate rAjyaM mantramudrA sute taba ||48 // sumantraM mantrayitvemaM dRSTrA jyotiSikaM naram" / mantriNAM pazyatAM rAjJA sthApito mukhabhUpatiH // 46 // rudrAdityAya mujena mantrimudrA samarpitA / sindhurAjeti kRtvA'bhUtparalokArthasAdhakaH ||50|| atha mukhanarendrasya rAjye pramuditAH prajAH " | dharmakarmaparA jAtA bhUpe puNyAdhike sati ||21|| vidyayA " vinayenApi pANDityena vivekataH " 1 mukhabhUpasamaH ko'pi vidyate na hi bhUpatiH // 52 // pAlayAmAsa tadrAjyaM yauvarAjyaM ca sindhulaH / sImApAlairnRpaiH kaizvidAzA naivAsya laGghayate || 53 / / nAgAdhipo paryo'sti vivekavinayairguruH " / riputArAgaNe sUryo mukhapAdAjasevakaH ||14|| ImguNasamAzliSTaH " sindhulaH sindhunA samaH / sevate mukhabhUpAla" sadA'pyekAgramAnasaH || 45|| [ yugmam ] 13 L 17 " J, P", A and i31 tasya pATukArakaM zrutvA / and B' hRdi bhUpo / 4. Pa yati nAnyathA / 5. Ps zoNitam ( [B] zoNitaiH ) 8, P2, A and B zAtimApRccapa bhUpatiH / 11. 2. PS, A and 13 sI mRtH| 3. PA A and 11 vimRdayedaM kRtaM bhAle tilakaM tena mutrakam 16. Pl and A zivAdityaH samAkarNya 1 7 A samanvitaH / "gAmAtmakaH pRSTo ! Pa 3 A Bl, und B L A and B1 mantra me kAntasaMsthitaH / 10. B1 to muJjabhUnAtha mantrigAmantapazyataH / 12, P3, I A and B tAjA; L "tA narAH / 13. A vidyAyAM I vidyAyA / 14. P2, Arund B1 trive vidure'pi c| 15 P3 A and B 3 yuvarAjIvya 131 yuvarAjye'tha / 162 B1 and B3 bale nAgAviko yastu | 17 B and Ba viveke vinaye guruH / 10 P 2 4 32 and 133 IdRgguNena saMyukta: / 19. PHA. R1 and 13 sindhutAdRzaH 20 PE A B1 and 39 bhUpasya 1
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojayaritre yadA yadA sadasyeti' sindhulaH zuddhamAnasaH / lohamayyAvume kuzyauM' pANyolatviA'kSipattitI' // 56 / / niSkAsyete na kenApi sAmantaiH sumaTairapi / unzIyamAnaH sahaso' niSkAsayati te svayam / / 57 / / 'hadi tanmuJjabhUpasya SATkaroti' divAnizam / mAtA badati mA medaM kadAcittanujanmanA // 5 // vinAzayatyasau mA mAM rAjyaM mA lAti mAmakam / dadhyau yathA tathA tasmAnmAraNIyo mayA'nujaH // ll krIDAya mujabhUnAtho vane yAti sma caikadA / skandhe lohakuzIM bibhrattailakaH sammukho'milat // 60 // yauvanonmattalIlena'' kautukAkSiptacetasA / acepi sindhulenAsyaiva kaNThe'lakRtiH kuzI // 61 // 16tadRSTvA mujabhUnAtho hRdye'ticmtkRtH| mAraNIyo mayA nUnamupAyena yathA tathA // 62 // gRhAgataM samAhUpa paTTahastyadhirohakam / ekAnte gUDhamantreNa zikSA datte sma bhUpatiH // 63 // snAnasyAbasare ve' DhaukayitvA samuddhatam / mAraNIyo mamAjJAto rAjyadrohI" hi sindhulaH // 64|| anyedyuH sindhulsttraatisstthdaasthaanmnnddpeN"| bhUpAjJayA gajo muktaH kaNThenoccairavAdi ca // 65 / / - ...-- 1. Hi and 1 sabhAM yAti / ". P" Ritl A krumalohamagI te deN| 3.pa and A pharAbhyA bhUmimAkSipat; I. pANyA lAtvAikSipata kSitau / + praulps Tezca se / 5. A sabhAmutyIyamAnaH san / 6. Pr, A, B and B hRdaya muj| 7. L paT karoti / 8. Py and A yad / 5. panel A galAti / 10. BIand 133 vinAzayati bAsmAkaM rAjya gaLAti nizcitama / 11, ps. A, B And evaM jJAtvA sababhrAtA mAraNIyo myaaughnaa| 1". Ps. A, Bt and B laagtH| 13. PR, BT and 133 lIlayAM 1 14. P, A, Bund 133 mAnasaH / 15.P, A, B1 and B3 sindhukSe ( B1 and 3 ) patitasyaiva kaNTAbharaNavat kuzima / 16. L taM / 17. P, A, BE and [13 hRdayaMna / 18. Band 13 gRhAgate samAnaH paTTahastyadhirohakaH / 19. P, A, B1 and 133 dApayataM napaH / 20. A, 131 and B snAnAvasame / '1. 1. dhanaM / 22. Pard A samuddhataH / 23. P3, A and B5 'grAhI / 24. 12, A, It and B topaviSTaH sthaan| 25. Pl and P3 yaNTa 1 26. P2, A, B and B3 kaNThoccasbara zavadat /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH unmattaH 'sindhuro yAti na hi vazyo mamApi ca / evaM vadati cAyAtaH sindhulasyaiva" sannidhau // 66 // Ayudho nAsti' kiM pharmoM dRSTvA svAnI puraH sthitAm / gRhItvA pazcimI pAdau itaH kumbhasthale gajaH // 67 // sunIdazanasaMdaSTo gajo'gacchatparAGmukhaH / pucchaM kRSTvA kaTI bhagnA sindhulena gajasya hi // 6 // bhUpatizcintayAmAsAdhunA vairaM paTTakRtam / pucchacchedo bhujaGgasyevAtra jJeyotiduSkaraH // 66 // muJjamUpatyabhiprAyaM naiva jAnAti" sindhulaH / zuddhacittaM yathA''tmAnaM tathA vizvaM sa pazyati // 70|| jyeSThako'" dvau samAyAtau maIle gAlo kalo / sandhiprottAraNe dakSI mallavidyAvizAradau // 71 / / sAmanta zreSThisArtheza rAjavyApArakoktitaH / "kalAkauzalyavikhyAtI zrutau bhUpena tAvapi / / 72 / / ekAnte tausamAhUya jJAtvA "mardanalAghavam / dAnamAnena sammAnya rAjJA vAcA'bhiyAcitau / / 73 // bhrAtuH sindhulanAmno me mardanAvasare sati / kalaM pRSTau samArogya vihvalIkRtya pUrvataH" // 74|| niSkAsya tasya netre va darzanIye mamAgrataH / sevakAH svAmibhaktAH syurdoSo na hi kathazcana ||75 / / mujarAjJA yadAdiSTaM tAbhyAM tanmadane kRtam / andhaH" sindhulako jAtA" ko jAne karmaNo gatim ||76 // sUratvaM vikramatvaM ca pauruSaM ca parAkramam / saMgrAme ""vairighAtatvaM gataM sarva vicakSupaH / 77 // ____ 1. A tasi", 2. A, 3I anl k: vadana mamAyAsaH / And A 'spa cha / .P:, A, Bi and 133 na hi| 5. 31 evam / 6. B sindhure mindharasya ca / 7. P2 baira prakaTitaM sunA / . Ps and A dRSTAntotra tathAphUlam / 9. P3 no jAnAtIha; B] and 13: no jAnAti / hi / 10, P, A, B and B yeSTinI / 11. P2 shaad| 12. Piund A kauSalae; 191 kupAla 13. A and Its na / 14. 22 karma na ! 15. F" bhrAta: ! / 16. P", A, Hi and I nAmAnaM / 17. P, A, 17 And B" kRtapUrvakam / 1.8. Band | pazcAnni kAsya / 19. P apa / 10.ps and AyAtaH / .1.182 vikrama cinta18landvikrama vittaM / 2. 3 Har| 2:I, PE, A,Runti 113 gatA sarve vipazupaH /
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritre niHzalyatvAbhapastasmai grAsagrAmAdikaM rahu / dattvA nirvAhayAmAsa' piturvAcaM vicintayan 178|| bhAryA'sti sindhulasyApi nAmnA ratnAvalIti' yaa| sAtha garbhavatI jAtA zrutvA muJjo'pi harSitaH // 76 / / navamAsairatikrAntaH "sArdhASTadivasaH punH| prasUtisamaye bhUpAjJayA jyotipikaH sthitaH // 8 // naro'nye'pi bahire jyoniHzAstravicakSaNAH / jyotirmaNDalamIkSante keviccUDAmaNIdharAH // 8 // dhRtvA vararuci rIvepaM tasthau gRhaantre| pracchannatvena lokena na jJAtaH kenacitpunaH // 2 // *atIcazubhavelAyaryA zubhagrahanirIkSitA / prasUtilikasyAsIjhallaryA nAda utthitaH / / 83 // bAhyadvArasthito" jyotiSikaH pRSTo nRpeNa ca / jAto duSTamasyAlo bane hutAyaH zivam | sUtikAgRhamadhyastho likhitvA'kSaracIrikAm / vimucya ca" gRhadvAre yayau vararucihiH ||85 // mocanApa vane tena" rAjAdezena" te narAH / mAvatsaGgasthitaM pAlaM lAtvA gacchanti yAvatA // 86 // tAvadvArasthitA patrI dattA muJjasya tainaraiH / vAcyate sma tu%2 2"sAmantaistanmadhyasthamidaM yathA // 87|| paJcAzatpaJcavarSANi sapta mAsA" dinatrayam / bhojarAjena bhoktavyaH sagauDo dakSiNApathaH // 8 // 1. P, A, 13 and Radeg ve na / 2. P4, A, B anti B2 "dikAna bahana / 3. pe and A nirvaahyttsm| 4. ! vAcaM; A and IBI ghaanaa| 5. P baalaasti| 6.A, Ban 133 patnI sindhulaka0 / 7. L shomaaytiiti| 8. 2, A, BT and B praa| 9. PLA, Bl and 13: ti10.112 mAse vya; 31 mAsa'pya 1 11.p2 se; BE "ntaH (te)| 13. P5 se| 13. Pe, Bund 13: kapi cUDAmaNi dhattA pakSyanti jyotimaNDalam | 14, F! und B3 vararucirvanitAveSaSaro bhava! gRhAntaraM / 16. S, A, Brand B praSTAH sarvalokasya na jJAna: kena kasyacit / 16. P, A, Bi And B3 ataeva / 17. P2, A and B. dvaare| 18. Bl and BL jyotiH svayaM bhUpena pshchitH| 13.133 miicyitvaa| 20. P3, A, RI and I tasmin / 21. FR, Ps, IL, BI and B" raajnyaade| 22.4. A, BI and I vaacymaanaa| 21 sA ptrii| 21, PP, A,BI and B manyAdi(DIH) shruuyte| 25. P", A, and Bukta gha-cA'; 31 ythaa-pNcaa| 26, L. bhaas| 27. Pl, P3, A, IL, B and la dai.."I""yam /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH evaM jJAtvA nRpAyAste' sarve harSavazaMvadA / taM pAlaM sthApayAmAsuH kRtvA vardhApanaM pure / / 8 / / janmakuNDalikA dRSTA mujena muditAtmanA / paramoccapadaprAptAstrayastatra grahAH sthitAH // 10 // uccaH kendrasthito lagnAdhiyo'riSTa nivArakaH / navagrahabalopetA dRSTA sA janmakuNDalI ||1|| evaM harSavazAbhUpo gRhe vardhApanaM panam / karoti sma zubhotsAha dAnamAnapurAsaram / / 2 / / nAmasthApanametasya bhojarAja itIritam / kalAbhirvA dvitIyendurvavRdhetha dine dine // 13 // saMjAtaH paJcavarSIyo' lAlyamAnaH sa sarvadA / vallabho muJjabhUpasya prANatopi hi sarvathA ||4|| "kSipto harpaNa zAlAyAM" pAThakAne paThana bahu / jihvAyAH "prakaToccArokSaralekhepi paNDitaH / / 5 / / "kramAjjazeSTavayaH kumAroyaM" guNAdhikaH / paTTikAcarasaMyuktA darzitA muJjabhUpateH / / 6 / / prazastAvayavai ramyAM samIcInAkSarAvalIm / "dRSTvAsya suguNAvAsAM muJjo' vismayamAptavAn // 67|| viSavallIsamostyepa popitonarthakArakaH / smariSyati barAkoyaM cara" rAjyasya "cAtmanaH ||8|| tanmayA bAlyasaMsthoya mAraNIyo hi nAnyathA // anyathA pauvane prApte bAloyaM mAM haniSyati / I.P A, Hind 138 napAdInAM / 2.12 und LgnaaH| 3. P. 131 and B5 sthApayitvAdha ( !"tu) naM bAlaM kRt| 4. P.A and B lagnAdhipoya. (BI and III maya) kendrasthaH sarvAH | i. P", A, B a! 133 mahadutmA [ cchA ) hai| .P1 dAspa / 7. 14. A, BundU3 paJcavArSikako jaatH| 8.PI A, B1 and 132 'no hi| 5.PA, Bi and BOprAgAdapi hi srvdaa| 10, Audds, befire this verse, prAstAvayaca ramyA manozA yaakssraavlii| dRSTvA paguNAbAsaM punarvismayatAM gataH / / 11. 9A, B1 401133 dAlAyAM sipaharSeNa / 12. Ps and B1 degyAM sdshii| 13. P, A, B und B3 kameNa caa| 14. pund A vaakH| 15. P". A, PI and B "robhUd / 16. P",A, IRI antd 13 pRSTvA ruup| 11.p, A, B and Ba punar / 18. PA,B1 anel B patAM gataH / 19. B1 pyess| 20. A ciraM / "1. PE, A, B1 and BI rAjyaM tathA 12. P2, A, Bluntl 133 147 me bAlakampoya /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritre evaM nizcitya bhUpena vadhakAya niveditam / saMdhyAyAM bhojarAjoyamAgamiSyati te gRhe // 100|| chittvAstha zIrSamasmAka' darzanIyaM nayA dhruvam / anartho sanyathA yuSmatkuTumbe hi bhaviSyati // 101 // davA zikSAmimAM teSAM vadhakAH prepitA gRhe / saMdhyAyAH samaye prApte bhojasyAvAci bhUjA ||102 // gaccha "cANDAlamAhUya samAnaya mamAntike / nAnyaH saMpreSyate kopi kAryesminAmyate svayam // 10 // bhUpAjJayA gato bAlastacANDAlakavezmani / vakarmadhyamAhUto vadhanasya' manorathaiH // 10 // bhojabhUpaM samAlokya pradIpAne vizeSataH / hastau na vahatastepAmAyuH pracalatAvazAt // 10 // yathAsarasAMdhIyai ma bIhi bIhi ma pAMDaikADhIyeM / lihIyo pahilai dIhi ghaTA viNapI nahIM // 106 // pAloppathe kathaM yUyamanyathAkRtacetasaH / kRpAparA badanti sma zRNu cAla ! nRpoditam / / 107 / / tasyoktaH sarvavRttAntaH zrutvA gAlopi socadat" / mA mArayantu bho bhadrA ! vilambo na vidhIyatAma" // 10 // anyathA "mujarAD yuSmatkuTumbasyApi ghAtakaH / jAnIta madvadhaM prApo yuSmAkaM zubhakArakam // 106 / / etadvacanamAkarNya cANDAlAste kRpAparAH / mAraNIyo na bAloyaM yadbhAvyaM tadbhaviSyati // 110 // tathApyupAyaH kartavyaH kRte kArye sukhaM bhavet / bAlazIsahakazISa kAritaM citrakArakAt // 11 // tAbadbhojakumAreNa jaGghAyAH zoNitAkSaraH / / kSIrodakapaTe zloko likhitvaipa samarpitaH // 112 // 1. Ps. A, R1 at 13 zIrpa maMzAma / .P, A, I. and B3degyaaN| 3. Adeg / 4, Pr, A, and Bdhya(1394 )kAya / .A, B and Bstasya ghAya:16. P, A, BE and B "hetunA / 7. na ca instead of yathA / *. P, A, B and | sasmodinaM ca vRttAnaM / 9. A and I37 bhApata / 10, 12, A, Bal 133 "yate / 11. Pr, A, B1 and 13 mujabhUmAsI ku / 12, P", A, Rasd 03 mazvaM saba jAnIhi sarvathA / 13. P9, A, 131 am B mRvAya yan / 14. 131 and I kSorodakasya paTTena likhimvA zlokamarpitam /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH alaktakena' saMlipya calitA vadhakAsvataH / mArga pazyati yAvadrAT tAvattairdarzita ziraH // 113 / / dRSTvA tad bhUpatestasmin premamullasitaM mahat / vANyA sagaddaM rAjA vadhakAn pRcchati sma tAn // 114 // kaNThacchedanalAyAM kiMcittenoktamasti vaH" / paTTAntarAdharANyasmAkaM dattAni gRhANa bhoH ! // 115 / / sagadgadagirA bhUpo vAcayatyakSarAvalIm / mumoca netravArINi dIpaniHzvasitAni ca // 116 / / yathA - mAndhAtA sa" mahIpatiH kRtayugelakAra bhUto gataH seturyena mahodadhau viracitaH kAsau dazAsyAntakaH'' / anye cApi yudhiSThirapramRnayo thAvadbhavAn bhUpate ! naikenApi samaM gatA vasumatI manye tvayA yAsyati // 117 // zlokArtha hRdaye nyasya pranaH pRcchati tAn narAn / satyaM vadata'' me cAlo bhavadbhiH kiM hato na vA / / 118|| bhASire bhayAkrAntA bhRpAzA kena lupyate / nRpa Utha kiM kurmaH svajitAyA vinAzitam // 119 // yathAApaNa hI paMSe rIyo urasA muhAM aMgAra | dAjhaNa lAgo re hiyA tava te jAMNI sAra / / 120 // duHsaha mojaduHkha me vismarema" mRti" vinA / evaM jJAtyA svazIrSasya cchedanAyodyato'bhavat" // 121 / / bArito vadhaka pastiSTha viSTheti bhASaNAt / ' kumAro vidyamAnosti tvatparIkSArthamAgatAH // 122 // 2. I AlakUpana / 5. 1", A, ur! 131 bhUpastam / ... PA, I31 ant! Bs tAvadarzApitaH( tN)| 4. In and 13 dRdhA (Ta:) | IP, A, II And Bapucyate vadhakAn prti| 6. PA,BI and I kicitaM vacastava / 1, IPA, BI and B netravAripravAhena doniHzvasitena c| 8. Psorts ythaa| 9. A, B and a su| 10. Pa, A, und Rai ft 11. P A 1 and bu 2. Lalds, after this verse the following: - dharaNI gharaNodharasuMgaI abhilabhUpati bhuusursuNgii| gayA gANDava kaurava te dhanI vasumatI kimahiyA bApaNim 1 13. Pral P3 pada se| 11. 1 degjihvyaa| 15. Lhai| 18. Py, A, BI and Rana vimmaayN| 17. A mataM / 18. P.A, ariel B strayaM shiirsse| 19. P.A, Blairl nAya mubhavRtaH / 20. PA, RI indi bhApitam /
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritra nijAgabhUSaNa rAjJA vadhakA api stkRtaaH| pramodAtpremapUreNA nIto bAlo' nijAntike // 123 // utsaGge sthApito bAlaH samAzliSTaH punaH punaH / rudrAdityAdayopyanye samAhRtAH svamantriNaH // 124 / / AtmAnaM prakaTIkRtya rudrAdityAya bhASitam / rAjyaM dAsyAmi' bhojasya nyAyamAgoM yadIdRzaH // 125 // gaNakardattavelAyAM bhojo rAjye niveshitH| gajavAjirathAdyatadAdhIkRtamAtmanaH // 126 // golAbhidhanadItIraM bhojarAjJaH samarpitam / paratIrasAdhanArtha svayaM sainyena sovajat" // 127| rudrAdityAyadattAvat svAmin ! me vacanaM zRNu / mAlavendra ! na gantavyaM golaapaare|" jayo na hi // 12 // mujovagbhojasImAyAM sthAtavyaM ca mayA na hi | golAnadI samuttIrya sAdhanIyo hi tailapaH / / 126 // pradhAne doSazaGkAyo' rudrAdityovadannRpam" / kASThaM dayA hi pUrva mAM pazcAtkuru yathocitam // 130 // mantryuktamapamAnyAtha rAjJo'tIrNA tu mA ndii| nRpA" mUrkhAH striyo vAlA na muJcanti kadAgraham // 131 // SaTsaptatiyujebhAnAM caturdazazatena sH| turaGgamai rathairyuktaH padAtiparivAritaH // 132 // caturaGgacamUyuktaH saMcacAra yadA kSitI" / kampate sma tadA pRthvI kUrmapRSThadhRtApi sA ||133|| yathAdikcakraM calitaM tathA balanidhirjAto mahAnyAkulaH pAtAle cakito bhujaGgamapatiH choNIdharAH kmpitaaH| 1. Pancd AdegvaNA rA / ', ' dhakke musamarpinA, Bund 189 nijAgabhUSaNA bhUpe vastu samapitAH / B.p, PM,A, Hind_133 ; H.rUpeNa / 1. P, A, BI_nnel B. samAnIto / 5. A, B ins! 183 ucchaMga sthApitaM bAla samAliGgapa / 6. P: tA / 7. P2 dadAmi / B. F2 yaadiinaam'| !!. A, BIand svamainyena samaM tAvat paratorAya gacchati / 10. T", Bi and Ra vAghamArA )rabhya | 11.2 tIre, and 13 golottIrNe / 12. P3, A and BE( so karya / 13. PA and H nupe| 14. RI And BA bhUpenApi tathA kRtvA sNnyo| 15. A, !!ul || rAjA 1 16. 12 mahIma: B and 133 mhii| 17. Bunt BA bAI /
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH bhrAntaM tatpRthivItalaM 'viSadharAH caveDaM vamantyutkaTaM sarve mRjaranekadhA dahateretaM naye // 134 // evaM pruJjanRpo yAvatsainyena parivAritaH / atastaila padenApi dezasaMdhau sa ' AgataH / / 135 / / koSAdhmAtamanA dApayati smaipopi DiNDimam / upadroti hi kaH sImAM mama jIvati mayyaho // 136 // saMmukhaM sa samAyAtaH patisevaka saMvRtaH " / dUtena mAlavendrasya medaM vijJAtavAn sa tu * // 137 // upAyazcintitastAvadbhU partalapadena ca / dUtaM saMpreSayAmAsa mAlavendrasya saMnidhau // 138 // mama dezagrahAyAsti yadi vAJchA tavAdhikA / yuddhAya tarhi cAgaccha" kSetreNaiva mayA saha ||136 // re re dUta ! nijasvAmI kathanIyo hi madvacaH / bhujyate kaNThapAdasthastasya sAmantraNaM katham || 140 // dakSiNAdhipati " caM " zrutvA "dUtamukhAttataH ! vistAritA raNakSetra gokSarUpA ayomayAH // 141 // dvayoH saMnadvayoH prAtaH sainyayormuktadainyayoH / parasparaM hi " saMjAtaH saMgrAmaH zUra sainikaiH // 142 // bANapUreNa saJcanaM sakalaM gaganAGgaNam / khaGgaSA' "TkArajhAtkA'" rairvidyudyota ivAbhavat // 143 // zoNitAnAM nadI" jAtA kabandhAnAM ca nATakam " / raNe zIrSANi huGkArAn muJcanti sma ghaDaM binA || 144 // bhrAmyante zUnyakekANAH subhadrAzcAyudhAn vinA / yudhyanti svAminorthena lambamAnAntrajAlakaiH || 145 // yathA 10 12 14 13 1. 131 and 3 bhrAntAmuH pR0 2 PA, H1 and 13# mahAviSa / Pe Aand 138 deg taM tela / 4. F A 131 and BF sandhisamA Pend ki bhUpe jIvitaM santi / F. 19, I31 and 14 gadAliH ( Bf and 133 pAdAvya ) sevataH A Banda jJAtataI (do? ) | 8 [PH A BI and 35 mAndro gajAdhipaH ! P2 A Bt and 11 tadA yuddhAya bhAgaccha / 140 1 pa and I unit this whole stan 11, pi and pa 13. P2 and A vAM / 10. P2111.1 and RI gorUkApyayomayA / 1 and 13 ca 1 16 ghATakA | 17 A aMka 15 B1 zoNitasrotasa 19 Aand 31 kabandhanRtyamadbhutam // 0 1 and 13 vAgvilAH / ai / " 15. P2, A,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojariye kRpANaH kampitaprANaH' kuntadantairivAntakaH / pANairbhinnatanutrANaistasyAbhUdAruNo raNaH / / 146|| sArasadIya puTappaDI samalI caMpeM sIsa / kA mA rolai piu suvai dhana hamArA dIsa // 147|| punaHjite ca labhyate lakSmImate cApi 'surAgAnAH / kSaNavidhvaMsinI kAyA kA cintA maraNe raNe // 148|| evaMviSepi saMgrAme dAkSiNo na nivartate / tAvanmuJjanRpeNApi preritAH sakalA gajAH // 146 // gajA yasya balaM tasya durga yasya sa niyaH / prajA yasya dhanaM nasya yasyAzyAstasya medinI // 150 // durvArA duHsahA duSTAH sindhuvelA iva dvipAH / samakAlaM samAyAtA raNabhUmi" madoddhatAH // 151 // gokSuraibhiMdyamAnAste citranyastA iva sthitAH / bhUpatailapadenApi prArabdhaM dAruNaM mRgham // 15 // hatA muJjagajAH sarve gRhItA RddhayokhilAH / sAmantA mantriNo bhagnA na jJAyante kacidgatAH // 153|| yathAje jImatA agali ghATa kUra pasAi bIDela hatA kapUra / suNI damAmAraNaDholatUra mAjI gayA bhAMgaDa te ja bhUra ||154|| puna:je garva bole bali muMcha moDI ghuTI samIje pahirai pcheddii| je bAMdhatA pArahathA jiphADA te nAsatA koDi kare pavADA // 15|| ekAkI muJjabhUnAthaH pAdacArI vidhervazAt / / sthitaH kApi pradeze hi jIvitAzA hi dustyajA // 156|| yathAgaya gaya raha gaya turiya gaya gaya pAyaka gaya bhicca / sAgaDhiya kAri maMtaNauM mahaMtA ruhAica ! // 157|| ativAhya dinaM tatra sudhArtA nRpatistataH / gokuletha' samAsa" gokulinyA gRhe gataH // 158|| 1. Pi, Pi and L kuNyA tIkSNayA vApi / '. "paa| 3. Bonits punaH / . L 3. P, A. Rand BELnA / 6. I. vividh| 7. P, A, B4 3 and B* gAH sarve prpNritaaH| 8. 121 Bind Bsindhurvalaya sindhuraaH| !!.p aud A degmi| 10, A, B1, 13 and I33 yuddhadAruNam / [1. A, 37, IBS and 13 hatayaktigajAH / 12. B1, B- all Bi naasii| 13. Mal 18 pradena / 11. A, BIBHd [13 nirgtH| 1.A, BIB: and B losti| 1ti R","al 1: tadAsanI /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 prathamaH mastApaH gopAlI manikArUDhA dadhyAloDayate vdhuuH| sAcitArata mApana mirarogAti ra sAmyaho // 15 // madhvaH sapta sutAH sapta mahiSyojAzca dhenavaH / gopAlyasti' sagaLa sA nRpaM dvArasthamaivata' // 160 / / yAcA naiva kRtA pUrva tena nAyAti yAcitum / gopAlI vIkSya sadago bhapazyetthaM prajalpati // 16 // yathA - goAliNi ma gabyu kAri piksavi pairumAI / chaudahasau chahasarA mujagayaMda" mayAI // 162 / / etadvacanamAkaye gopAlI svasutAnavak / re re gRhantu gRhantu mAlavendro hi mujharAT // 163 // dattvA malIzca gopAlyA paddho mAlavabhUpatiH / dattastailapadevasya pazyamapi dizo dizam // 164 // bandhanAnmocayitvA ca tailapenApi bhASitam / gariSThosi' nRpAsmAsu vAcA dehi mamAdhunA // 165 // yAvadAmyahaM naiva tAvadgamyaM na hi tvayA / pratipadya vacastasya sthitastatraiva muJjarAT // 166 / / bhojanAcchAdane vastraM tAmbUlaM svarNabhUSaNam / nityaM cAdApayanpo dakSiNAdhipatiH svayam // 167 // dAsI mRNAlikA "nAma muJjazuzrUSaNAkRte / sthApitAsti divArAtrau paryupAste ca sA bhRzam // 168|| tadA sakto hi bhUnAtho vismRtaM rAjya sukham / santoSayati cAtmAnaM velAM jJAtvA yadIrazIm // 16 // ekadAvasare snAtotthitAM dAsI mRNAlikAm / jalabinduslavAM kezeSvocya praznotaraM jagau // 170 // yathA- - ___ 1. B1, B and 3 tApayanai ghRtaM kepi vikrImante ca phevana / 2. A, B and B3 gokulaanyaa| 8. B1, B2 and B3 degsthIna / 4. Aaud Be magaryA gokulI dRSTvA / 5. BI udds : lajjAvAra imahaM asaMpavA bhaNaimagri re mani / diha , mA Naki vAuM dehittena nignayA vANI / panaH / 7. Pani P kAle munna / 7. A, 31, Band B3 vadate sutAn / 4.A, BI and B dugdhamallaeca gopAla / 2. A tthosmi| 10. A, BI, Band B. bhuuptiH| 11. A naamnaa| 12. A. BI, Bal BdegyA / 1:I. A "bhAm / 14. A ko dRSTvA / 15. A and 113 oinit thuisword -
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojayaritre mukha ki bhaNai mRNAlIya kesA kAI cuvaMti / mRNAlyoktamlAdho sAu payoharA baMdhaNa bhaya roiMti // 171 / / tayA prokto' muJjaH punaH papAThasaJja ki bhaNe miNAliya jubbaNa gayo ma jhari / jai sakara samayakhaNDa kiya to iti miTThI cUri // 172 // tayoH prItivazAdevaM gate kAle kiyatyapi / rudrAdityavacaH smRtvA mukho vacanamabravIt // 173 // yathAje rahiyA golAtaDihiM hu~ balihAri tAha / mukhna na diTTo vihaliyo ruddhi na diTTha khalAha // 174 ato bhojastu dhArAyAM munaduHkhena duHkhitaH / surajAM dApayAmAsa pAvad dvAdazayojanIm // 17 // yojane yojane musA azivegArAGgamAH / pracakrame ca buddhyaivaM muJAnayanahetave // 176 / / bhojanAyopaviSTosti mulabhUpatirekadA / tAvadbhoja narendrasya patrI kenacidapitA // 177 // vAcayitvA ca vRttAntaM sthApayitvA ca taM hRdi / lagno moktuM mahInAtho yatkizcitpariveSitam / / 178 // vidagdhacittapA dAsyA" cintitaM kAraNaM kim / noditaM madhuraM vAraM noktA" rasavatIguNAH // 17 // sakAraNAstyasau patrI' caktuM yogyAthayA na hi / mRDhaM nRpaM prati snehAdevaM dAsyavadatkSaNAt" / / 180 // mandasvareNa sa proce mujabhUpoti mandadhIH / kathanIyA na kasyApi rAjavArtA tvayA priye // 181 // surakSA bhojabhUpena'' dApitA guptavRttitaH / paryAdhaH sthitA sAsti' vAmapAdena tiSThati // 182 / / 1. P1 and P ladAsakto 1 2. A, RI, It and P evaM 1. A, RI, Ba and 13 deg teSAM / 4. 1. yojanam / 5. B1, Ba auct!: mujamA( syA nayanAthaM ca buddhimevaM pracakrame / G. A, B1, BPanel HipI bhoj| 7.A, HI, nd 133 kenApi hi rAma / . A, B, 12 anl B sthApita hRdayena tat ([19 ) : .A, BI, Buml 13: dAsI vidagdhacittA sA / 10, 13 is and 133 kssaarmaalaa| 11. A, I31, Is" and B sakAraNAmamA pnauN| 1. A, B1, B2 and sil sneha ( 131, B2 and Bs hAna ) mumati po vanopyevaM prclme| 14. A hi / !, A tava / 15. L bhUpabhojena 1 16. B siddhA daavaapinaapihi| 17, A, BI, B, and 13 nana /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH tava snehavazAdbhadre ! na gantuM zakyate mayA / yadi sArthe ! samAyAsi dhAvAbhyAM gamyate tadA // 183 // mRNAlyUce tataH svAmin ! bhavyaM kiM syAdataH param | yAvatpeTAmAnayAmi tAvatsvAmin ! vilambyatAm // 184 // kRtrima snehayA dAsyA bahirAgatya cintitam | tAvatpremAsti mayyasya yAvadatraiva tiSThati // 185 // gRhe to sau kanyAH pariSyati bhUrizaH " | gurusvareNa phucakre pApiSThavaM vicintya sA || 186 // yAti yAti nRpo muJjaH suraGgAdhvani sAMpratam / tAvadAkRSya paryaGke lattAM datvA" nRpaH kSaNAt // 187 // kaNThaM yAvadgato bhUmyAM veNyAM tAvadghRto naraiH / samAkRSya bahinato dAkSiNAtyanRpAgrataH // 188 // gatavAcosi re dhRSTa ! mukhaM mA darzayAtmanaH / pApaM tavAdhunA duSTa ! patiSyati ziraspare ! ||186 // duSTasaMjJAbhibhUtasya mRjJjasyAbhRtparAbhavaH / na vicchAyaM mukhaM tasya na dInaM " vacanaM kvacit // 160 // bhUpAjJayA mRjabhUSo bhikSAyai zrAmyate punaH / In markaTena yathA yogI bhrAmyatetha" gRhe gRhe || 161|| muJja Uce - 11 kolI tuvi kiM na mua huo na chAraha puMja | ghari ghari bhikkha mADIye jima makaDa tima muMja // 162 // kasyacicchreSTha gehe " maNDakaM khaNDitaM vadhUH / ghRtabindu datte" mujopi zlokamatravIt // 163 // re re maNDaka ! mA rodIryadahaM khaNDitanayA | rAmarAvaNa bhImAdyAH strIbhiH ke ke na khaNDitAH // 164 || 17 15 17 1 1. B muJjaprema mayi tAvada / 9 A, BT and 2 BA garne gRhe navanavIM A, B and B kanyakAm / 4. A, B1 and B" traM maMghitmaviSTA kRtaM ca gurusvaraiH / 5. A, B, Band B mArga punH| 6 A lAvA dattAM 74 jam kiMcit | A B1, Band B "na ai / 10. A, B1, B2 and B ra 11. A, B1, BB and 3 sa 12, A, B1, B2 and Ba kasmin piTagRhaM noto | 13 B1 Band B3 syan / 14. A, B1, B2 and Ba yadahaM | Ii Adeg dyA yoSiddhiH ke 17, A mA rodIrbhAminI bhrAmito yadi phaTAkSepamANa 0 15. A, 8A, B2 and [3" yathA-maNDaka [ mA kurudvegaM and Ba add, after this verse re re mantra ! karalagnastha kA kathA || 3
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritre bhrAmayitvA gRhAn sarvAnAnAtIya catuSpathe / dravyAnmazreSThinaM kazcid dRSTvAne sthApito naraiH // 165 / / vaNijo muJjamApazyan hAsyaM ca kurute mukhAt / gRhItvA rAjyamasmAkamAgataH pazyatAM zriyam / / 166 / / etadvacanamAkarNya proce suJjanarezvaraH / re dravyAndha ! na jAnAsi gati karmaNa IdRzIm / / 167 // yathAApadgataM hasasi kiM draviNAndha ! mUr3ha ! lakSmI sthirA na bhavatIti kimatra citram / etama pazyasi ghaTIjalayantracakra" riktA bhavanti' maritA bharitAca riktAH // 16 // to purI bhrAmayitvA sa shuulaayaamdhiropitH|| karmaNo gatimAlocya zlokaM muJaH paThatyamum // 166 / / yathAaghaTitaparitAni "ghaTayati supaTitaghaTitAni jarjarIkurute / vidhireva tAni "janayati yAni pumAtraiva cintayati // 20 // dAsIsaMsargato mRtyu vijJAyAsanamAgatam / tadA punaH papAThaikaM zlokaM janamanoharam // 201 // yathA'' besA chaMDI pahAyiti je dAsI racaMti / / te kira muMjanariMda jima parimava ghaNA" sahati" // 202 // dhArAyAM bhojabhUpena zrutA vArtA janoktibhiH / zUlyAM tailapadenApi mujabhUpodhiropitaH // 203 // kvA tarureSa mahApanamadhyagaH kva ca vayaM nagatIpatisUnavaH / aghaTamAnavidhAnapaTIyaso duravabodhamaho! caritaM vidheH // 20 // karoTirmuJjabhUpasya dakSiNAdhipasaMsadi / / mucyate dadhipUrNA sA macyate vAyasaistataH // 20 // .-- ___ 1. Bi aud 112 zreSThikasyapi dRSTayau / 1. bhApasya / 8. B1 gRhItuM 1 4. P2 degnI; Bl, B and B tAm / 5. Band 2 etA na / 6. P and Ri ad Bcke| 7. Pe and A bharasti / B. P tatpu / 5. I. piroN| 10. Instead of this stanga, A has : rezvaryatimiraM pakSaH pazyato'pi na pazyati / daribAMjanayogena punavimalatAM bhajet / / 11. pi, Pland 1jn| 18. P and Bl By And Bghtt| 1. A nev| 14. P and A onit this word 1 15. jauN| 16. gnnaa| 17. I.hmti| 18.81 yataH-paca ta cte,
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH tacchrutvA sindhulopyevaM bhrAduHkhena duHkhitaH / Akrandayati bhUpIThe luThatyevaM prajalpati || 206 // yathA'addhA aDDA nayaNalA jara mUM muMja nalita" / arikAmiNI thorasuyahiM mahi nibbola karata ' // 207 // addhA addhA nayaNalA jai mUM jhuMja nalita" / sattaya sAyarasabharabhari mahi sindhula jhati // 208 // gaDhakopadharo bhUpo na jJApayati kasyacit / vijJAtaM tu pramANaM tat kRtaM yadduSTagopanam // 206 // yattaH -- lakkhar a ferraNA je lakkhaNA na jaMti / tAma rasAyaNa tAma visa hiyaha isaMta dharaMta // 210 // punaH-virala iva te pUra namIja velA nIgamaiM / tethAyeM dhara dhIra veDasa jima bilase valI // 211 // zrute mukhasya mRtyau rAT samAlokamabhASata / guNAH sarve nirAdhArA muJjabhUpaM vinA Si || 212 // yathAlakSmIrvasati " govinde vIrazrIvIravezmani / gate muje yazaHpuJje nirAlambA sarasvatI ||213 // ekadA bhojabhUtopaviSTasta" samAntare" / sarasvatIkuTumbAkhyo dvija ekaH samAgataH || 214 // vAziSaM narendrasyopaviSTo datta Asane / 13 pRSTazca mantrivargeNa nAmApyadbhutakazriyam || 215|| dvija Uce - bApo vidvAn bApaputropi vidvAn 13 AI viduSI AidhUApi viduSI / kANI ceTI sApi viduSI barAkI rAjan ! manye prArUpaM kuTumbam // 216 // rakha rAjJayA" nIto rajakasya gRhe dvijaH / vastrANi cAlayan "dRSTastasyAgre paNDitovadat || 217 // 19 1, 13 and L eruit this word 2 L " 13, B1, B2 and B3 ghara ghara sindhula tuha bhujaMti / 4. P2 and A vA duSTaM / pe and A yathA 3 mits this word 5 B1 na jayaMti / 7. B1, B2 and R3fa8. Pl omits this word 1 3. P3, A, B1, B2 and Ba apratIkAre vidvajjanama | 10 P2 A B1, B2 and B3 lakSmIryAsyati / 114 govindo 12. Land R" sarasvati ! 113 Pa A L, B2, 13th and B3 bhUnAtha / 11 Ps and A " sthAnamaNDa | 15 FP uvAca / 1G. PS bhUparAjA rakSito; Ba and Ba rAjAzArakSakara" | 17.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritre re re sATakamalanirdhATaka pATakapaTakapaTIraka / asmin nagare vada kA kA vArtA // 218 / / rajaka UceazyA vahanti nagarANi sanoraNAni gAvazcaranti kamalAni sakesarANi / bhIlaM payo patriSu nAli lileSu nai prAsAdazailazikhareSu mRgAzcaranti // 216 // na sthiti tadgRhe jJAtvAnItonyatra sa 'paNDitaH / bAlikAlApitA tena kAsi tvaM kiMkulodbhavA" // 220 // pAlikocemRtakA yatra jIvanti nizvasanti matAyuSaH / svagotre kalaho yatra tasyAhaM kulabAlikA // 221 // kumbhakAragRhenyatra nItaH paNDitapauruSaiH / militA tatsunA dvAre pRSTA kasya gRhaM adaH // 222 // mAlikoceparvatAgre ratho yAni bhUmau tiSThati sArathiH / calate vAyuvegena padamekaM na gacchati // 223|| evaM bhrAntvA purI saboM pulindakuTikAM gataH / vasatiM yAvadIkSata pulindI tAvadutthitA // 224|| palaM kareM samAdAya gatA bhojasabhAntare / pUrva davAnarendrAgre praznottaravaco jagau // 225 // yathAdeva ! tvaM jaya, kAsi ? lubdhakavadhUH, pANI'" kimetat 1 palaM, kSAmaM kiM ? sahajaM bravImi nRpate ! yadyasti te kautukam / gAyanti tvadaripriyAzrutaTinItIreSu siddhAGganAH / gItAndhA na caranti bhoja ! hariNAstenAmipaM durbalam / / 226 // 1. A, B1B2 and Its add yathA belore this verse 12. !, has ca instead of f which is omitted by B7 and 18, 33, pl and pil gat; pusite; the whole is ommitted by L14. Pall Pa ti:; L, IB, Riel Ba " / .. P! topyanyatra / 6. P kA kulodbhavaH / 7. A.paa| 8. A ti / 1, P3 anel !. bhrAntA purI srvaa| 10. laaN| 11. P3, A, B and B natvA / 12. P1, P3, I. anti B: dhurhaste / 1J. L. divyAGganAH /
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAva puraM vidvanmayaM jJAtvA kvacitpaTakaTI sthitaH / zrutametasya pANDityaM rAjJA cAkAritastataH // 227 // sarasvatIkuTumbastha zizu pasabhA gataH / varSavarNanaM sadyaH kuru tatpaNDitA jaguH / / 228|| yathAvarSAkAle praNAle palahalamudake yAti pAle vizAle cikkhallolipsayitvA paDahahapaDiuM laMbaguDDo maNUso / cullIgehassa majjhe kuru kuru khanate kukuro baDDapaDa sunnAgArassa majjhe TaharitakaraNo rAsabho rAraToti / / 226|| zlokaM zrutvA jahasuste" bhUpapAva' juSaH zizoH / rAsabho rAraTItyAdi jJAtvA vidvAMsalakSaNam // 230 // bhUpenoktaM rAraTIti kriyA yena prayujyate / na hi sAmAnya vidvAn sa sudhA hAsyaM na sRjyate // 232 / / sarasvatIkuTummopi sakuTumbaH smaagtH| davAziSa samAsIno" mAlavendrasamAntare / / 232 / / "satkRtya pUrva kila mAnadAnaH samAraH saMsahasAsya hetoH / pRSTA samasyA nRpamojarAjye pravAlazayyAzaraNaM zarIram // 23 // sarasvatIkuTumba uvAca etadbhapa ! vacaH satyaM" pUritaM svsmsyyaa| "tvatpratApena bhupIThe yatkRtaM tasathA' zRNu // 234 // yathA-tava pratApajvalanAlagAla himAlayo nAma nagAdhirAjaH / cakAra menA virahAturAGgI pravAlazayyAzaraNaM zarIram / / 23 / / kavitvaM bhojabhUpena zrutamadbhutavAcikam / tatsutaspa nRpovAdIdasArAtsAramuddharet // 236 / / yathA"- dAnaM vittAhataM vAcaH kIrtidharmI tathAyuSaH / ___1.P, A, PI BP and evaM vidrajjanaM / 2. L pr| 3. Pl, PRBT and B.ttiiN| 4. Pi, A, I and 13 vidyArthI prapito np| 5. It is calitted hy p1, P", A and LI 6. A, Lund 1 vatvA jalhArA tat shlok| 7. A gataH; LI yubA / 8. P taM / 9. PP, A, IRLS 17] { kAryate / 10. IPL ansl p3 zikSA smaanotii| 11. P and 13 adil bhojaH-11. Penamatyavaco bhUpa! | 1:3, P- t| 11...taH / 15. p: 'cakAra / 16. A tatsamasyA( jhyaa)| 17. P", Pr, L, BI, It' anis adyyaa| 18. P* kati dharma /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 bhojacaritre paropakaraNaM' kAyAdasarAtsAramuddharet // 237 // tatsutasya vacaH zrutvA sabhAsadasamanvitaH / samasyAM tatpriyAga bhUpaH prAkRtabhASayA ||238 || yathA - kihi gRha pAUM paura etatsatyaM tvayA proktaM samasyAyAM prarUpitam / zrUyatAmekacittena pUrayAmi tavAgrataH // 236|| *jihiM diNi rAvaNa jAIyo dahamuha ikasarIra | mAya viyaMbhI cita kihi muha pAUM pIra // 240 // prAkRtepi vidagdhAM to jJArakhA kovidakAgraNIH / vinodenApi cedaya samasyAM prAkRtevadat' // 241 // yathA -kaMThacilallaha kAu / kA vikarAlIyo uDDIya gayo calAu / dinu acambhUya u hUyau kaMThavilullaha kAu || 242 // bheTA api va vidvatvaM jJAtvA nRpaziromaNiH / tatsutAyAH parIkSArthaM samAhUtA samAntare // 243 // vyAmohitastu sa bhUpatirbhUmivAsavaH / sacchatra taM samAlokyArarambha stavanaM kanI // 244 // yathArAjan ! muJjakulapradIpa ! sakalacamApAlacUDAmaNe ! yuktaM "saMcaraNaM tavAtra bhuvane chatreNa rAtrAvapi / mA bhUt tvadvadanAvalokanavazAd vrIDAvilAsaH" zazI mA bhUcceyamarundhatI bhagavatI duHzIlatA bhAjanam ||245|| vivekaM vinayaM vidyAM vidvakhaM ca vidagdhatAm" / 17 sarvAnapi guNAn kanyA " dRSTvA bhUpo vyacintayat // 246 // rAjA' lakSaM dvijAyAdAd" guNaiH kiM kiM na labhyate " / tatsutAyAH sphuradrUpavyAmohena vizeSataH // 247 // TR 1, P2 and L "kAra" / 2 A yamasyA / 3. P14 P2" sthAyAH prapUraNam / 5. B1 and 133 add nadyA 1 3 A L, B1, Brand 33 snAna 7 Pl and P3 A, B and 3 vittvaM veTikararea | 10. pa kRtAmavak // 8, Louits yathA / 9 12. P2 A and mNtr| 11. Pa and A bilakSya (kSa) B vilakSaH / 13. P2 and Adegtaa| 14. P and A guNAH sarvepi kanyAyA / 15. A 17. Ps, A, B and 13deg na vApyate | 18. P1 and pa vizeSataH / B vidyAvidvatvaM / 16 A dvije / T |
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH bhUpAnurAgiNI kanyA sAppabhRdguNamaJjarI | pariNItA zubhe lagne bhUsujA' taspitAnayA // 24 // ecaM pAlayato rAjyaM mAlavendrasya sarvadA / ye ke mImAlabhUSAlAH sarvepyAjJAyazaMvadAH // 246 / / nATakaM muJjabhUpasyAnyadArabdhaM ca nartakaiH / samAyAM mojabhUpasya sarva tailapadodbhavam // 20 // banaukovadyathA bhikSAM bhrAmitaH sa gRhe gRhe / nATakaM darzitaM sarva karoTiM yAvadAzritam // 251 // taM dRSTvA bhojabhUpAlo yAvatkopAruNekSaNaH / bhaTo vaidezikaH kopi tAvatprovAca saMsadi // 252 / / mojarAja ! mama svAmina ! satyaM nATakalakSaNam / pUryante sarvaciThThAni haste mujaziro vinA ||253 // evaM krodhAnnRpopyAha nAmedaM me nirarthakam / mUnAM tailapadevasya kanduvaccedramAmi' no // 254 // jJAtvAthAvasaraM bhUpazcaturajacamUvRtaH / gatvA tailapade(da) bhUpaM jitvA saMgrAmabhUmiSu ||255 // puNyAdhikena bhojena badhvAnIto nijAntike | viDambito yathA muJjastathA sopi durAzayaH // 256 // "niHzalyaM ca tadA" jAta hRdayaM bhojabhUpateH / niSkaNTakA ca rAjyazrIH pAlyate smAtha tena sA // 25 // devazarmA zivAdityo vipraH sarvadharastathA / mahAzarmApyamI tasya paurohitapadAnugAH // 258|| devazarmasuto dhArA vasate bhojasannidhau / dvijo vararucirnAmApyadharAjyadhurandharaH // 256|| zrImAlapuravAstavyaH" zivAdityasya' nandanaH / mASapaNDitanAmAsti mAdhakAvyasya kArakaH // 26 // 1. Pi anel A bhUpaten / '. B1 ruB evaM pAlayanendro hi| B, A pUryate / 4. P: and A degni / 5. P2 jJAtvAvasaraM bhUnAya | H I bhUpena / 7. A muno bhUpena tattathA kRtam: Re muco bhUpena sa tathAkRtaH / 8. A vi| 9.P, A, BIB- and B hi / 1.0. L tathA / 11. A hRdye| 12. B2 pAlayamAnAM nigntaram / 13.p, A, BI, R: and Bi deggharaH smRtaH / 14, P, A, BI, Band B: masunA et| 15. Prand P "hitya | 10.thImAlavapurejAteH (na:): A zrImAlabapuraM vAsaH / 17. P", A, BI, 13 and B. zivadattasma /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mojacaritre avantIpuravAstavyo nAmnA sarvadharo dvijaH / 'dhanapAlazobhanauM dvau nRpAmAtyau tadaGgajoM // 261 // siddhasenakramAyAtAH' susthitAcAryanAmakAH / bhavyAnAM vodhahetvarthamuayinyAM samAgatAH" // 262 // zrutaM sarvadhareNApi gurorAgamanaM tadA / gamanAgamanenApi prItirjAtA guroH samam // 263 // ekadA gRhamAnItAH 'prakRSTavinayena te / pRcchati kvApi kimapi" dravyaM muktaM na vApyate // 26 // hasitvA gururAcakSau prApyaterthastadA kim / dani svAmin / vibhajyA proktamevaM purodhasA // 26 // tasyoktyA" bhUmikA' samyam dIrgha vistAramApyata / bhUgolaM dazayitvA ca tad dravyaM makSu "darzitam // 266 / / niSkAsya nidhi" puJjo dvau kRtvA sarvadharadvijaH / garuM vijJApayAmAsa gRhANAdhe dhanaM prabho ! // 26 // kArya na nidhinovAca guruH smara nijaM vacaH / dvijovamyanmayAkhyAtaM tad dhanaM dadadasmyaham // 268 / / kiM dhanaM kriyatesmAkaM guruH prAharpayo vayam / dvayoreka sutaM dattvA svavAcAtonRNIbhava" // 26 // gurorvacanamAkarNya sthitastUSNIM dvijottamaH / vacanarNamidaM" zalyaM saMjAtaM maraNAdhikam // 270 // kiyatyapi dine sotha" saMjAto rogapIDitaH / avasAnakriyA sarvA kRtA putraithAvidhi // 271 / / duHsthAvasthAM samAlokya putra Uce pitustataH" / puNyavAJchA" tavAste yA tAM madane nivedapa // 272 / / 1. pp and A919:12, P2 nd A7 3.1%, 4, B1, 132 and 83 77011 npaalye| 4. LH / 5. LkaH / i. P: gamana; L gamat / 1. P1 and LkuTA / Pi, A, B, Be atd 13 ca / , P", A, B1, 2 all 133 pRcchete ki pi kumaadhi| 10. 12, A, BIR and R" barSa mAtRvatsvAmin ! / 11. Pund A patA; Ltaa|!", PatrA kii| 11. Avi / 11. And B ca dvanya' ttkaald| 15. PP, A, BI, Banda "dhi| 10p, A, 31, 133 and B3 nato yaacaan| 17. P, A, B, ty: BS vAcA rinnmi| 18, A, 131. Band BNAvadhi / 12. L ni / 20. P, Pa, Ps and A USa idaM pituH| 21. Planet p:: ' | 22.PP, A, BI, Brand B tavAdyApi varnate lA /
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH prastAvaH 'vAca RNamayaM zalyaM prANAnAmargalAmiva / dvayorekastu cAritra' lAvvA mAmanRNI kuru // 273 // dhanapAlo vacaH zrutvA cakre 'bhUmyavalokanam / zobhanovagrahISyAmi dIcAM vAtAraNIbhava || 274 // etadvacanamAkarNya devaloke dvijo gataH / Urdhvadeha kriyAM kRtvA dIcAM zobhana abhitaH // 275 // jainadveSaparo jAto dhanapAla purohitaH / preSi saMghenoayinyA' lekho gurvantike tam // 276 // zobhanena vinA gacchaH kathaM zUnyaH pravartate / dharmahAnirghanA jAtA duSTatve hi purodhasaH ||27|| gurubhiH susthitAcAryaiH zobhanAya zume dine vAcanAcAryatA dattA" jJAtvA gItArthakovidam // 278|| gurvAkSayA zobhanoSi 2 sunidvitayasaMyutaH / bahiSThAt "saMsthitovantyAH "pratolIdAnakAraNAt // 276 // pratikramya samAlocya rAtrau saMstArakaM vyadhAt" | yatyAcArAdikaM kRtvA tatraivAdhika dharmavAn ||280 // punaH prAtaH pratikrampa' dvAre ghoghATite sati / saMmukhaM dhanapAlopi militaH zobhanasya saH || 281 // upahAsaM prakurvANI" dhanapAlopi duSTadhIH / jainazAsanavidveSI" tvidaM vacanamabravIt ||282|| yathA--gardabhadanta ! bhadanta ! namaste 10 evaM bhutvA zobhana U kapiSaNAsya ! vayasya ! sukhaM te / 25. 1. Pa, A, B1, B2 and B3 vAcA riNa / 2 P lAni ca A "lAniva / 3. Ph and A yormadhye ka / 4, P2 and A bhaumyAya / 5. P2 A, B1, Bs and B dIkSA lobhanamAzritA / 6. Pa, and A 'la' / 7. Ps and A seem to read saGkena bAvantyAH / 8. P2 tam / 9 P ke kRtvA / 11. ps and A B1, B3 and Bs avantyAyAM A, B1, B2 and Bdeg purohite / 10. P9 A B1, Be and B9 vidaH | 12. PB, A, BI, B9 and BB mUniyaMgala | 13. Pa, A, sthitI baaye| 14 P2, B1 and 32 prattolodatta | 15 A vidhim 1 16. A, B1, Be and Ba rAtrau vartraya saMsthitaH / 17. Pe omits this verse | 18. P: parikramya samAlocya / 19. Ps and A. 20, P1, P9 and P3 hAsyaM / 21. P9 and A kRtaM tena B# jainadveSaparo bhUtvA / 22 P2, A, H1 B and 1
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ mojacaritra dhanapAla kaSe-kaspAtithayo aba bhavantaH zobhana USe-prAturgehenyatra na yuktam // 28 // upalakSya baco bhrAtuH purodhA lajjayAnvitaH / pahirgatogacintArtha zobhanAMgAt purAntaraM // 28 // caityacaityAni cAnamya' saMghastAvatsamAgataH / guroH pAdAbjamAnamyopaviSTastu tadaprataH // 28 // zomanena zubhA" vANI dezitAdezato' guroH / samastasaMghasaMyuktoM gato pAndhavamandiram // 286 // bhrAtA saMmukhamAyAto vinayena ghanena saH / upAzrayazcitrazAlA tena dattA puroSasA // 287 // mAraputrakalavAyA natAH sNsaarnaatrke| mojanAya ca sAmagrI kurvantastena cAritAH // 28 // AdhAkarmikadoSAste gurubhiH pratipAditAH / gocarAya muneH sAthai saMcacAra purohitaH / / 286 // duHsthitA zrAvikA "kApi gRhe vIcyAga munim / dadhibhANDaM tadane sAmumoca zraddhayA yutA / / 260|| pRSTA sA muninA zrAddhI zudhyamAnamidaM dadhi / dinatrayasya saMproktaM mamAnucitamAgame // 26 // dhanapAlena pRSToya kimayogyamidaM dadhi / pracchanIyo nijabhrAtA kautukesmin munirjagI // 262 / / " dadhimANDa samAdAya zobhanovag mamAgrataH / samAgaccha mama sthAne dayate kautukaM pathA" // 26 // ___1. F3 and A omit these two words ! 2. P5 turlajjAturapurohitaH, A, B1, Bi and BljjaaprpurohitH| 3. F", A, BI, BE and Ba kAyacintAgato bArI zobhanaH puramadhyagaH / 4. P and A patye catyo(tye) namaskRtya / 3. A tadA / 6. PR,A, B1, B and B.zobhane shobhnaa| 7. PB deshnaadeshisaa| 8, Pund A saMghayukto'pi / 9. PR, A, L and Be "11 10. Pr, A, B, BP and B bhrAtaraH smmukhaayaataaH| 11. P and A mAtAkalayaputrAdi namasasAranAyakaH; B sNsaarmaatrke| 12. P", A, BI, Burd BK 13. Pa, A, BI, B And Baa / 14. P munivaraM gatA! 15. P and A hi tsyaaye| 16. PA , B and B te pRSTAH / 17. Bi omits this whole verse | 18. P, A, B, Be and B gataH shobhnsbhisso| 19. P3, A, B1, B2 and B3 asoya kathaM loka( B1, Band B kera(cAmRtaM vadhi naantrm|
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 prathamaH prastASaH dadhimadhyasthitAn jIvAn darzayiSyasi mA yadi / tadAhaM zrAddha evAsmyanyathA tvaM vipratArakaH // 26 // dhanapAlavacaH zrutyA zomano vacanaM jagI / darzayAmi yadA jIvAn tadA vAcA prapAsyate ||26shaa aGgIkRtya vacopyevaM tadAlatakamAnaya / daSimANDamukhe mudrA datA' chidraM vyadhAyi ca // 266|| paNamAtapake muktaM tApataH shubhrjntvH| dadhibhANDasya chidreNa nirgatyAlaktake sthitAH // 26 // 'calamAnAMstato jIvAn dRSTvA vismitamAnasaH / dhanyo jinendradharmoyaM panapAlobadaspunaH // 26 // 'sAdhyimAnaH sa dvAdazavatadhArakaH | bacanena guroH zrAddho dhanapAlobhavatsudhIH / / 266 // aGgIkRta(tya) ca samyak taM bhavapAyoSitArakam / jainadharmaparo jAto nAnya dharma samIhate // 300|| arhan devo guruH sAdhudharmo jainaprabhASitaH / sarvadA hRdaye" dhyAnaM mantrasya parameSThinaH // 301 // itthaM saMbodhito bhrAtA gurvante prApa" zobhanaH / dvijenakena duSTena bhojarAjAya bhASitam // 302 / / dhanapAlo jinaM muktvA nAnyaM devaM hi vAJchati / bhUpopace kariSyAmi kadAcittatparIkSaNam // 303 / / ekadA bhojabhUnAtho mahAkAlAlaye gataH / namaskRto nRpeNAtha dhanapAlena no punH||304|| adeve na hi devatvaM dhanapAlonavIdidam / rAgadveSaparA devAH saMsArAttArakAH katham // 30 // 1. P and A mudrA dacyA / 2. P", A, Bt and B tApena 18.A paha' 14. A vismaya' / 5. pa, A pAyaM jai(A jinendrajaM dharma / 6. Bionits this verse Z.. BI, Band B3 saal| 8. L reya / 9. A / 10. PF and P3 'ghudh| 11. Ps, A, B1, B and B3 nirantara hadi / 12. Pl and P3 nAm / 13. 19. BE, Bs and B | 16. Ps, BI, Band E bhojabhUpAya / 15. PI, A, B and BAyde| 16. Between verses 304 and 305, B1, B and Ba add : taM dRSTvA bhoja ApaTe na devaM sthAvataH param / dhUpanaveca. puSpAdigdhate pUjyate stute // ( Cr. verse 307 below)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ RE bhojacaritra ye devA jitarAmAH syuH 'saMsAratArakAstu te| evaM ca maiyo rAjan satyameva na saMzayaH // 306 // pathA-akaNThasya kaNThe kathaM puSpamAlA vinA nAsikAyAH karma bhUSagandhaH / akarNasya karNe kathaM gItanRtyaM apAdasya pAde kathaM me praNAmaH / / 307|| bhojabhUpena tadvAkyaM zrutvA idi vicintitam / moco yeSAM kathaM nAsti parepo moSadAH katham // 30 // evaM jJAtvAtha saMjAto jainadharmAnurAgabhAk / narendro madrabhAvajJA' alte tatprazaMsanam // 306 / / turaGgAnasivApAtha mato 'bhUpaH svamandire / taDAgopi narendreNa nUtanaH kAritonyadA // 310 // varSAkAle mRta jhAtvA darzanAya gato nRpH| pazcaSaDbhiva vidvadvirdhanapAlAdikairyutaH // 31 // nUtanaitanaiH kAnyaH sarasyA" varNanaM kRtam / paNDivaiH saphalaireva" svasvabuddhyanumAnataH // 312 // kathitaM mojabhUpena saraso varNanaM kuru / dhanapAla sthitastUSNIM bhUpopyUce dvijonyasAm ||313|| viSayA-eSA taDAgamiSatastava "dAnazAlA matsyAdayo rasavatI praguNA sadaiva / 1"pAtrANi TiknakasArasacakravAkA puNyaM kiyadbhavati tatra vayaM na vibhaH // 314 // ki sAbaNa nai bhaddavai jatthavi tatpaSi nIra / jeTha kalolA je kara te sara sahaji gaMbhIra ||31|| 1. P and P sNsaare| 2. PP, A, B1, B and B% satya satpaM / 3. P1, Pi end L nAsamA spAta / 4. L and B gandhadhUpa: / 5. Pland A aphaNa(Ne) ane| 5. BH, Bs and B" svayaM / 7. B maaven| 8. A,BA,B- and B ativAdha turgaannaaN| 9. Pand A mUpasya / 10.P, A, B1 and B sarovara ro)| 11. L so) 12. P.A, B1, B2 and B3 paNDitAmA pa sarveSAM / 13. PAtimA'; A and B'pAdimA: E, Bi And B svaanumaa| 14. Pland P. bhUpamojena / 13. Pa, A and B: syA116. P tapA; B papA / 17. B1 *miSato baravAna / 18. Ps and A macchamA / 19. LT 30. P1 kii|
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ GH RATE dhanapAlagiraM zrutvA cukopa hRdaye nRpaH / mama kIrtanakaM dRSTvA iSTayApi na sukhAyate ||316|| gururUpe' mama dveSI bacanairupalakSitaH / varNanIyaH parairvipraiH svakIyai nindyate katham ||317 || ahameva kariSyAmi pratIkAraM hi tAzam / dhanapAlastadA dRSyau' dveSanirnAzanotsukaH || 318 || evaM vicintya manasA yAvacaSNIM sthito nRpaH | dhArAcatuSpathe tAvad vRddhakA saMmukhAgatA ||316 // bho bho vinA ! evaM zrUyatAM madvacodhunA / bhUpaH praznAkSaraM proce pratyutarakRte budhAn // 320|| yathA-- kara kampAve sira dhuNaiH buDDI koi kahe / evaM bhutvA paNDita uce iha jamarANaM saMbharI naMnaMkAra kare // 321|| vidyAdharo dhanapAlo jJAtvAvasaramabravIt / yatkicid vadate vRddhA tadvadAmi puNu prabho || 322 // 'yathA 10 kiM nandI kiM murAriH kimu ratiramaNaH kiM vidhuH kiM vidhAtA " kiMvA vidyAvazeyaM kimuta" surapatiH kiM nalaH kiM kuberaH 11 // 323 // nAyaM nAyaM na cAyaM na khalu na hi na vA naiva cA (nA 1) sau na cAsau " krIDAM kartuM pravRtaH svayamiha hi hale ! bhUpatirbhojadeva : ' stutiM zrutvA tato bhUpo dRSTacittotravIdidam / tuSTo dhanapAlAsmi" yAcasva tava rocate |7 || 324|| evaM zrutvA dvijaH proce yAcitaM " yadi lampate / netradvayamasmAkaM prasAdIkuru bhUpate ! 2 || 325 || 17 13 333 vidhuH kiM vidhAtA / 14. P8 A, B 1, Li Bt and Ba "bhojadeva / / 16. P2 and A / 25 1. P1, Pa and BI ce | 2. B2 and 33 yovi 3 P9 A, B1, B2 and B ninditaH / 4 P9 A, B1, B2 and B ko drutaM cakSa 5 B1, B2 and B3 dUrIkurvAmahe vayam / ! 6. Pt and A saMdeg 17. Pt and Pa budhA:; P* na bA; L bhavAn / 8 P2 A, BJ Band * B* bno| 9. Lomits this word | 10 P2, 4 B1, Ba and B3 nalaH kiM / 11. Pa B1, B2 and B3 "rosI 12 Pa A, B1, B2 and B 3 kima 13, P7 A B1, B3 and and 153 nApi nA'sau na vessH| 15. P2. Tadeva sahattvaM / 17, Pa and A rocitam | 18. A tI 19. Pa and A prasAdaM B1, Ba and B3 tadA netradvaye ( ye ) 'smAkaM prasAdaM | 20. P2 and A "pateH /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojarine etadAraparya bhUpasya kathaM zAtaM manaHsthitam / zAtatvaM saphalaM tasya jJAyate yaduvAhatam // 326 // dhanapAlo nRpeNAtha dAnamAnaiH prapUjitaH / vikhyAtaM jainadharma taM pAlayAmAsa paNDitaH // 27 // apabhapaJcAzikApi dhanapAlakatA svayam / "jainadharmarahasyaM tatsamyaktvaM ca prakAzitam // 328 // vidhiH zrAvakadharmasya nivAsasthAnapUrvakam / kRtaM prakaraNaM jaina dhanapAlena saddhiyA // 326 // pathA-- mAlA pure vizAlaNaM sAyavidha sAhusAvayA jatya / satya samAvasiyadhvaM paurajalaM iMdhaNaM jattha // 330 // yathA pazcamakAlena' kevalajJAnavarjite / mithyAtvI dhanapAloya' prabuddho na tathA paraH ||331 / / jainaM pa dharma pratipAlya samyak sNstaardiivaashitontkaale| sarvAGginAM" cAmaNakAdipUrva dvijocamaH prApa sa devalokam // 332 // viviSaguNaguNAlI puNyapIyUSanAlI badati vacarasAlI kIrtivadhI vishaalii| arijanakRta evaM bhramajai pAdasevaH viditasakaladhAmA bhUpatirmojanAmA // "333 // iti dharmaghoSagacche yAdIndrazrIdharmasUrisaMtAne zrImahItilakasariziSya pAukorAjavasamAte bhojaparine mujotpatti-manapAlasvargagamano17 nAma prathamaH prastAvaH ||1|| 1.P A, Bl and B yadi hRdgatam / 4. A jina / 3. B1, Band B pena / 4. Pl and P3 "ast 15. L yajitam / 6. LvN| 7. Pi and P2 / 8. Lbotra / 9. Prdegdeg1 10. P dIkSAndhita cA(pacA )skaale| 11. P, A, B1, Band B anAsikaM / 18. P and A paamnaa| 13. Pa and A maamnaa| 14. Pr, P and L omit this verse | 15. P2, P3, Land Blomit this compound word 16. Pi, pa and L omit this compound word too | 17. BI, Band B3 mumnbhojopnissnpaalprtibosssvrggmno|
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ [atha vitIyaH prastA] ekadA bhojabhUnAtha upaviSTaH samAntare / pratIhAraNa vijJaptaH svAmin / vijJaptiko zRNu // 1 // kaliGgAdhipateH putro jayasenaH smaagtH| nyagrodhAdho nRpAdezAt sthApitaH satkRtopi ca // 2 // prAtarAgatya vijJaptaH kumAreNa nRpastataH / matpitrA te preSitAni trINi zIrSANi harSataH // 3 // ki mUlyaM kasya zIrSasya kathanIyamidaM mama / evamuktvA kumAropi nyagroSasthAnake gavaH // 4 // AkArito vararuciH zIpAkhyAnaM niveditam / vicAryA hadaye vArtA kathaM mUlya vidhIyate // 5 // tvavihInAnyajIvAni sanmaspaM kena kathyate / bhUpovakautukaM pazya prAtarAsthAnake mama // 6 // bhUpacAturyavImA jayasenena satvaram / prAtarAgatya vinasa zIrSANAM mUlyakAraNam ||khaa zIrSANyAnIya muktvAne bhUpaterdivyasandhanAt / choTitAni zubhaigandhairyApta AsthAnamaNDapaH / / 8 / / zrINi zIrSANi niSkAsya muktAnyane mahIzivaH / vismitA ca samA sarvA pazyate bhUpacAturIm // 6 // ekasya dorakaH karNe ciso vastre na nirgataH" / sarvottamamidaM zIrSa "lakSamUlya nirUpitam // 10 // madhyame dorakaH pitaH karNAtkarNena nirgavaH / sahasradazakaM tasya bhojabhUpena bhASitam // 11 // I. BI, BE and B patiH / 2, BI phasya zIrSasya ki maulyam / 3. Bt and B maulyaM / 4. BA, BP and B svacA hInaM tu nirjIvaM / 5. Bi and B jayasenakumAro'ya; BS jayasenAkumAreNa / 6. B1, B2 and B bhuupcaaturyviikssnne| 7. B1, Band B praNAgatya vijnyptH| 8. BH, B. and B maulpa / 9. B1, B" and B pazyAmo bhUpacAturIm / 10. B1, Band B3 doraka kareM kSiptaM / 11. BI, Band B nirgatam / 12. Paa lakSya / 13, B3 maulyaM /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojariye tRtIye dorapha ciptaH karNe vaktreNa nirgataH' / jaghanyazIrSa tajjJeya mUlyaM bhagnavarATikA // 12 // jayasenakumAropi dRSTvA bhUpasya pAturIm / prazaMsan bhojapAdAbjau namaskRtya gRhe gataH // 13 // viveke vinaye zatve vidyAyAM' vikramepi ca | vidvAna iti prAha bhojatulyo na bhUpatiH // 14 // evaM rAjyazriyaM samyak pAlayan sarvadApi hi / purandara ivorvIsthaH zrUyate vibudhairjanaH / / 15 / / anyasmin divase rAjA samAyo maNDape sthitaH / vardhApako naraH kopi bhUpaM vijJapayatyamum' // 16 // dakSiNAyAM dizi svAmI 'puhavisthAnabhUpatiH / vairisiMhanRpastasya putrI saubhAgyasundarI // 17 // taba kIrtanake hRSTA' nAnyaM bhUpaM samIhate" / ratipratimarUpAsti' samAyAtA svayaMvare // 18 // tasyAvalokanArtha ca rAjJA api purohitaH / gIrvANavANInaipuNyAbahudhAlApitasvayA // 16 // rajitastaskacAturyAdvinayAca purohitaH / chandolakAravidurA manye sAkSAtsarasvatI // 20 // 1 dRSTacicovabhASiSTa bhUpasyAne purohitaH / na varNyante guNAstasyAH kathamapyekajilayA // 21 // dvijocamavacA zrutvA rAjA harSaparAyaNaH / mahotsavena bhUpastA vivAiyati kanyakAm // 22 // tadguNai raJjito rAjA sthitontaapurmdhytH| na karoti sma rAjyasya cintAM ca gajabAjinAmA // 23 // 1, Bl and B doraka kSiptaM karyAsanirgata mukhe / 2. B1, Bs and B. zIrSaka jJeyaM / 3. Bl interchanges verses 13 and 14 1 4. B1, Band B vidyAvivasve / 5. BIB. and B vidvajjanAdirabhyUce / 6. B1, Band B pAlyamAnI nirantaram / 1. BH, Band B3 vijJApayati bhUpatim / B. P puraSi (1) / 9. B1, Band B nRpaH putrI naamnaa| 10. BH, BI and B hRSTvA / 11. Band Bhati / 12, B1 and B ratirUpAnukArAsti / 13. B1, Band Ba nArthena / 14. BI, B" and B kanyA gorvANavANobhieSA satkRto ekaH / 15. Ba du(?) / 16. B1, B% and B* na karoti sa kiM cintA rAjyAdigaNavAjibhiH /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH prastAvaH evaM grISmartusaMprAptau jalakrIDAparo nRpaH / samastAntaHpurIyukto ramate ramaNIgaNe ||24|| sArya saubhAgyasundaryA snehayukto narezvaraH / jalasekakriyAyogAjAto vyAkulamAnasaH // 25 // devyavaka saMskRtaM svAmin ! modakarmA va siJcaya / ajJAnAdbhUpatistasyai modakAneva dattavAn / / 26 // modakaritA sthAlI dRSTvA vismitamAnasA / vidvasvaM bhavato jJAtaM rAjJI mRte vihasya sA ||27|| rAjA vilavacittaH saMzcintayAmAsa mAnase | zAstrAbhyAsa vinA jhasmAn hasante sma striyopi hi // 28|| viGme caturacANakyaM dhiGame rUpaM ca yauvanam | taddhare ! vivaraM dehi pravezaM prakaromyaham / / 26 / / evaM vimRzya bhUpAlaH karotyadhyayanazramam | dinaH stokataraijA~to vidvajanaziromaNiH // 30|| pArzvasthitaM paJcazataM vidudhAmasya tiSThati / nRpasya' virudaM dattaM kurcAleyaM sarasvatI // 31 // gIte kavitve sAhitye cAturye vinaye naye / nRpo bhojasamo bhUmyAM na bhUto na bhaviSyati ||32|| yathA-kaviSu vAdiSu bhogiSu yogiSu' draviNadeSu satAmupakAriSu / ghaniSu panviSu dharmaparIkSiSu kSititale na hi bhojasamo nRpaH // 33 // ekasmin divase rAjA vidvadvararucizritaH / sabhAyAmupaviSTosti mantrisAmantasaMyutaH // 34 // ----- 131, B2 and B3 atisnehana bhUpAla: mAghe saubhAgya-sundarI / jalasiMcanato pAI jAtA ( B to pyAkulamAnasA ( Bi anti Bs ) / / B1, Ba and B. "cittopi pims| 3 BI, B and B vinAsmAkaM / 4 B1, Band B3 bhUpAya / 5 B1, Be and B. kUpa saha bhaartii| 6 B1, B2 and B kvitrgotsaahity| 7 R andl B" mIgiSu bhAgiSu / 8 BA, B" and B dharmapareNa ca /
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 bhojacaritre sAzcaryAtyadbhutA vArtA cAlitA paNDitairjanaiH / isitvA bhojabhUpena proktaM vararuceH puraH ||35|| svabhAvoyaM guruloMkethavopAdhigu (guM)rurmataH ' / epA vArtA mamAye hi kathanIyA 'sunizcitam // 36 // Uce vararucirdakSo bhupAla ! mRNu madvacaH / nopAdhiH stUyate loke sahajo maNDanaM jane ||37|| no gururbhave / upAdhistu gariSThoya lokepyAzcaryakArakaH // 38 // yadi te pratyayo nAsti tadAgaccha mamAlaye / devatArcanavelAyAM kautukaM darzayAmi te // 36 // tasmivasare tena sabhA sarvAM visarjitA / snAnaM kRtvA zucirbhUtvA gato devAlaye nRpaH ||40|| pratIhAragirAyAtaH pArzve vararucirvibhoH / saMmAnyamAsanaM" dattamupaviSTastu paNDitaH ||41 || puSpaiH (paiH) "pracara naivedyepadIpAdicandanaiH / "pazcaprakAra pUjAM tAM kRtvA bhUpo yathAvidhi // 42 // tadArAtrikavelAyAM mArjArI samupAgatA / snAtA gaGgodake pUrva puSpacandanacarcitA // 43 // pavartito dIpa: : pUjito vidhipUrvakam / ucArapati mArjArI vAditraiH pazvazabdajaiH || 44 || vilokitaM mukhaM rAjJA vidvadvijavarasya hi " | svabhAvasyAthavopAdhergarimA kasya dIyate ||15|| nirIcayAzraryadvArtA vadati dvijapuGgavaH / pAramparyaM na hi jJAtaM punaH pazyAmi kautukam ||46 // 13 14 1 B1, B2 and B sahajo guruloMke ( )pAdhirathavA kimu / 9HI B and Bo E and Bs nIyA hi / 5 B1 and B zrUyataM / loke sAzcaryakAriNI | 5 131 vivajitA 9P4 and B3 paMcopacAra | 12 B1, B2 and B* dIpastu 14 11, B2 and 33 dAsyasi / etadvA | 331, Band Bs grega 4 131, B 6 B1 and B yadupAdhiriSTeya / 7 131 and B mAnasaM / 10 B' prakara paJcavartIkaH / 13 B1, 9 11B1, B and I
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH prastAvaH bhUpaH prAha sadaivaipArAtrika' prakarotyaho / vilokyA bhavatA nityaM nAnyA mArjArikA samA // 47 // paNDitaH kautukaM dRSTvA samAyAto nije gRhe / devArcAvasare prAtarekaM mUSakamagrahIt / / 4 // gato bhapasamIpeyaM paNDitopyAziSaM dadau / upaviSTo mudA tatra kautukaM tadvilokane" ||4|| ArAtrikaM vyadhAtsa : pUjanAnantaraM nRpaH / mArjAryapi samAyAtA snapitA pUrvavattadA // 50 // yAvad bhrAmayate dIpaM vAdirvAdhamAnakaiH / viduSA mUSako mukto darzayitvA tadaataH // 51 // mArjArI mUSake dRSTe dIpamAsphAlaye(ya)d bhuvi / sarve hAsyaparA jAtA bhUpatipramukhA janAH // 12 // mArjArIceSTitaM vIcya isityA bhUSatijaMgau / sahajaH savaMdA pUjya upAdhistu kiyadinAn // 53| evaM rAjyazriyaM bhuktvA bhojarAjo nRpApaNIH / ekadAsti" sabhAsIno vijJaptaH kenacidvizA // 54|| svAmin ! nagaramadhyedya dRSTaM rakSodvayaM myaa| tad gacchati ca lakSAto" yAtrAM godAvarI prati // 55 // pRSTo naro narendreNa dRSTau tau rAkSasau katham / kummakAragRhe stastAvAkAryApRcchayatAM vibho // 56|| tathAkRte narendreNa prajApatiravagato" / balamAnau tadAsmAkaM kathanIyau sunizcitam // 57 / / zikSAM dattvA nije sthAne preSitaH sa prajApatiH / bhUpatiH kArayAmAsa pataGgInAM zatAnyathA // 5 // kiyatsvahassu yAteSu balamAnau tu raaksssii| tasyaiva kumbhakArasya saMdhyAyAM samani sthitau / / 5 / / 1 B raatrissu| 2 Pri / : BT and B kati; BA degphilm| .P gii| . 5 BI, B and Its " / / 134 and B* bhRbhyAM mphAlati (8 liti ) dopapham | 7 Pl nAta; 81 nH| 8 B1, Bs all tbhuikle| 21, B2 and B ekvaak| 10 BI, R" snd B. siMhaste gaNThate lakSAt / 1113', B- and 13deg svAminnAkArya pRshnenaa| 12 B1, B and B: vRtvA / 1: ', Bune | prAjApata mitirjgii| 14 Band B bajAnAmi /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojariye kathito' kumbhakAreNa bhojarAjanRpAgrataH / rAtrau sphuratyandhakAreM mAMcitAstAH patalikAH // 10 // anekacamAtkArairdIpodyotitadigmukhaiH / AhatunismayAtau tau kumbhakAraM pratikSaNAt // 61 / / AkAze kimidaM bhadra ! dRzyate kautukaM kila / prajApatirabhASiSTa zRNu metakutUhalam / / 62|| bhojarAjo nRposmAkaM yajJastena pratanyate / adagdha svarNakAryeNa bhUpaH prasthAnake sthitaH // 63|| prAsargatvA sasainyosau bhaktA lakApurI tataH / suvarNa tata AdAya yajJaM taM kArayiSyati // 6 // tacchutlA rAkSasI bhItau jalpatustau parasparam / purA rAmeNa sA laGkA bhagnA kaSTe maityapi // 6 // baddhombhodhirTaSadbhistu pAdacAreNa gacchatA / saMgrAme rAvaNaM hatvA bhagnA lakApurI tadA // 66 // asyAkAzasthitaM sainyaM gacchatkena nivAryate / nUnaM vibhISaNaM hatvAsmatpurI tAM gR(pra)hISpati // 67|| samAlocya hadi dvAbhyAM kumbhakArAya bhASitam / gaccha tvaM bhUpateraprethavAvAM naya tatra bhoH ! // 6 // pradhAnapurUpaiH sArdha rAkSasA(sau) rAjamandire / gatvA bhUpaM namaskRtya rAkSasAvAhaturvacaH // 66 // sthApaya tvaM nijaM sanyaM yaavllkaadhipaantike| gatvA vijJapya tatpAvarvAdAnayAvastadarjunam" ||7|| rAmeNa pAtitaM durga patrikUToparisthitam / svarNeSTakAmayaM rAjan ! patitAstA itastanaH // 71 // svAmin ! nivedapAsmAkaM prekSya(vya)nte kiyadiekAH / ThAvanmAtrAH samAnIya mucyante tvatpadAprataH / / 72 / / " 1 Bi and B.; B 1 3 11, Be and B: rjnyaamnykaarnn| B1, Ba and B teN| 4 B'khe| 5 R and B: kotakAlayam / B1, B and B'smAsu / 7 Bl and B adApaH / 8 Pl and P hitvA / BI, B and B3 sthApayasva / 10 B1, B- And B. pArisvarNa tamAnayAsma(ba)he / 11 / / , It and Rs trikuTopari saMsthitam / 19 Ba omits this versei
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya: prastAvaH bhUpa Ube sahasre dve mAnIyantAM mameSTakAH / svAminA saha laMkAM tAM cUrNayAmIti nAnyathA // 73 // rAkSasAvUcatuH svAmin / dazavAsara madhyataH / yadi nAyAti tatsvarNa caddaNDamAca // 74 // evaM nirUpya bhUSAgre prasthitau rAcasau prage / samutsatya gatau laMkA vijJaptastu vibhU ( bhI ) SaNaH // 75 // deva ! dhArApatirbhojanAmA mAlavakezvaraH / vidyAzva mahAzUro dAnI mAne zvaze nRpaH // 76 // yajJamArabdhapastyetenAdagdhasvarNahetunA / AgacchatsainyamAkAze bhItyAsmAbhirnivAritam // 77 // vibodhitaH pradhAnaistu vibhISaNa narezvaraH" / prekha (ya) te hoSTakA deva ! stokerthe na virudvayate // 78 // na svalpasya kRte bhUri nAzayenmatimAnnaraH / etadevAtra pANDityaM yatsvalpA bhUrirakSaNam // 76 // janapaJcazatIzIrSe hISTakAnAM catuSTayam / davA pratyeka mItyA taiH preSitAH zIghrarAkSasAH ||80|| saMprApya nagarIM dhArI rAkSasaiH sakalairapi / iSTakA' DhaukitA bhojanRpAgre natamastakaiH // 81 // laGkAyAM kuzalaM vatsa" kuzalaM tu vibhISaNe / gajavAjimutakhINAM kSemaM papraccha bhUpatiH ||2|| prasAdAttava rAjendra " ! kuzalaM sarvavastuSu / gRntAmiSTakA deva ! vibhISaNavimuktakAH ||83|| pazyan bhojanarendrasya kalAku "zalatAM janaH / upAGgacakravartIti vaca Uce vizeSataH ||84 // vibhISaNasya taM daNDaM bhANDAgAre rarakSa saH / rAkSasAnAM tu su(zu)zrUSAM kArayAmAsa bhUpatiH ||85|| Ta Tit 37 1 B1, B and 153 cAnyathA / B1 He and B3 dinAni deza 3BI B and B 3 1 4 B1, Bs and B dAnamAne / 5131, B2 and 33 vibhISaNastu saMbodhya pradhAnapuruSairapi / B1, B2 and B upavanakalAstepi ghArAyaNaM prAptarAkSasAH / B3 bhojA 18 B1, B2 and I3s iMdA vizyA mastakAH / 3 B and BA 7 B1 B2 and | 10 BI, 12 Band Band B sutAn dArAn kudAle pRcchate nRpaH / 11 B1, B B 18 BA and B kArApayati / and B bhUpendra 1
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritra aSTAdazApi' bhojyAni kRtvA mAlyAdivastubhiH / AtmastutikRte bhUpAH satkurvanti videzinAm // 86 // evaM mRSTAnnalubdhAste yAvatpaNmAsakaM sthitAH / vismRtA rAkhasI vidyA sarvApyutsava nAdikA / / 87 // bhojasya sevakA bAtAH sthitAstatraiva maNDale / medinIcAriNo jAtA gatavidhAstataH param // 8 // anekopArazana(Na) vidyAyA vyasanena ca / bhojaH pAlapate rAjyaM bhUmistho devarAjayat / / 86 // iti dharmaghoSaNa pAThakarAjavallabhakRte zrIbhAmacarite upANacakavatikarmAlasaraspatIvirudaprApaNo nAma ditIyaH prastAva // 2 // 1 B1, Band B deshaani| " B1, B and B gndhmaalysuvstubhiH| 3 BI and Baqa'1 A B1, B' and B3 add one more verse which is as follows sakalaguNanidhAnaM bhUbhujadanamAna janitayA vidhAnaM kinnaraMrgIyamAnam / vijitagaNavipakSa dattadAnaM ca lakSAM guNinaanabhimujhaviSTa bhojabhUpasya dakSam makSama 5 3 zrImahotilakasUriziSyapAThaka, etc.; B* vAdIndrabhovarmasUrisaMtAne mUlapaTTe zrImahotilakasarikSiSyapAThaka, etc; B3 varmasUrisaMtAne pAThaka, etc.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ [atha hatIyaH prastAvaH] bhojabhUponyadA rAtrAcutthitaH kaaycintyaa| candrodyotena saudhasthaH pazyati svavibhUtayaH // 1 // lAvaNyalalimopetAH' pshyelliilaavtiistriyH| ekadaikatra suptaH san rAjaprAharikAn nRpAn ||2|| kutrApi dantino zraddhAnAlAne madavihulAna ! nAnAvidhAna hayAnatra bAI hepato gRhe / / 2 / / dRSTvA rAjyazriyaM sarvA dRSTontaH sa vyacintayat / kena puNyaprabhAvena(Na) mayAmA vAJchitA ramA // 4 // samAyA antare jhAgantAste vararuciH prge| sa praSTavya imAM vAtoM praSTavyo nAparo mayA // 5 // evaM vimRzya bhUnAthaH prasuptaH sthAnake nije / yodaye ca saMjAte hyudayAcalamastake // 6 // zayanAdutthito bhUpaH prAtarnRtyAni pazyati / samApi militA tAvadamAtyA mantripakvAH // 7 // rAjAno rAjaputrAzca sImAlA bhUpanandanAH / zreSThinaH sArthavAhAzca yA jyotiSikA naTAH // 8 // aneke gItanRtyajJA mahA vAdinavAdakAH / bahavo militA lokAH samAsaMsthAnamaNDape // ll bhUSito bhUpaNaiH paricchadasamanvitaH / siMhAsanamalacake sabhAyAM bhojabhUpatiH // 10 // mahAnAM hi jyaaraavairvidvjjnmnohrii| vartate yAvadAsthAne stA(tA)vadvararucistvitaH // 11 // sabhA samutthitA sarvAM tAvadvararuciH punaH / dattvAzIrvacanaM pUrvamupaviSTo nRpAntike // 12 // 1.P and p: petH| 2B And B: ekatopi hi sustAsta ptaaNstaan)| 30 Pland B. "zriyaH ma hssttviso| 4 B1, BP and B'kAdayaH / 5 B vistAbavAgataH / . 6 Bt and B. samyAH | 7 Band B2 sAH sarve /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 bhojacaritre yAvatpRcchatti bhUpAlapazcintA vittasthitAM nijAm / Uce vararucistAvat jJAtaM rAjendra ! kAraNam // 13 // pRcchasi tvaM mayA rAjyaM saMprAptaM puNyataH kutaH / tatra pratyuttarasyArthe vArtA matpAzvataH zaNu // 14 // zreSThI dhanadanAmAsti dhanadevo mhaadhnii| . bhUnAtho vasateauca saputraH pautrakAndhitaH // 15 // lakSmInivAsastatputro lakSmIdevyasti tatpriyA / kathayiSyati tegre sA vadhUH zreSThisutasya hi // 16 // eSa saMdeha Uce rAD jJAto me gataH katham / athavA zAkhavesaNAM na hi kizcidagocaram // 17 // visarjitA samA sarvA kautukena mahIbhujA / gataH zreSThigRha' yatra tatra svalpaparicchadaH // 18 // AyAtA majanaM kRtvA militA saMmukhaM snuSA / isantI pRcchati kSamApa nilaM jA pAndhave yathA // 16 // kathaM bhojanarendrastvaM vipreNa preSitodhunA / kena puNyaprabhAveNa rAjyaM prAsaM hi pRcchasi // 20 // vismayena narendrovak satyametadvadAgrataH / saMdeho pasti macitte" sphe (sphoTanAya samAgataH // 21 // sApyAha gopuradvAre nirgamAikSiNe muje / kumbhakArI"gRhe yasti somAnAmnyasti vizrutA // 22 // sphoyiSyati saMdehaM gaccha tvaM tatra gAndhava ! / binodAya gato rAjA kumbhakArIgRhe drutam // 23 // sApi tatra gRhe nAsti bhUpa" UrdhvaH sthitaH caNam / tAvatsamAgatA somA bhUpaM dRSTvA gRhevadat" |24|| 1 B1, and B. bhUpendra / ' BI, R and [B kena pumpttH| BI, and Bd basaleSa mnaap| 13 etacchutvA bhUpa uuce| 5 BI, Bangl I33 "kenApi bhUpatiH / 6 Bi and. B3 gahe / 7 BI mA / 4BL B-21d Ba hasisvA panchata mapaM / B3 narendra ! vN| 10 BL BE and BA meM citte| 11 21 / 13 B bhUpa / 13 Pi, pa and Bt, B / 14 P1 degya | 15 B1, B- and B3 gahAGgaNe / /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prastAvaH re putrA ! dhRSTapApiSThAH ! pRthvIzaH satkRto na kim / bhojabhUpaH samAyAti puSyaiH kasyApi mandire // 2 // mAnasanmAnapUrva copaviSTo nRpatiH kSaNam / pUrvajanmAnurAgeNa somayAlApitastadA / / 26 / / zreSThivadhvAtra he svAmin / prepitastvaM mamAlaye / anuktA zApitodantaM kathayAmi tavAgrataH // 27 // zUlikA nAma mAtaGgI bahistiSThati bhoH ! purAt / rAjendra ! tava saMdehavArtA sA kathayiSyati // 28 // tadvAkyazravaNAdbhupo gato mAvaGginIgRhe / dUratopyupalanAyara yA gRhAndina gariH // ekasyAtha TmasyAdhaH sthitA sA zUlikA tataH / pUrvabhavAnubandhena bahudhAlApito nRpaH // 30 // somAnAmanyA ca kumbhAryA preSitastvaM mmaantike| vArtAmaha hadvatAM te jAnAmi zrayatAM nRpa // 31 // atraiva dakSiNAzAyAmekaM dUresti kAnanam / tanmadhye padminIpaNDamaNDitaM vartate saraH // 3 // tasya pAlyupariSTAttu prAsAdosti manohara / rAkSasastatra vasati' jAvismaraNasaMyutaH // 33 / / bhanakti tava saMdehaM gatamAtrasya nAnyathA / yadIccheH kAryasiddhi tvaM tadA tava gamyate // 34 // mAtaGgIvacanAdrAjA gato gaharakAnane / dRSTaM saraH "suvistIrNa jinAyatanamaNDitam / / 35|| rAkSasena mahIpAlo dUrAdapyupalakSitaH / saMmukhaM milanAyAgAdbhavapUrvAnurAgataH // 36 / / ya(kha)GgamAdAya rAjendro yAvadadhvani tiSThati / tAvatpradakSiNIkRtya tena rAjA namaskRtaH // 37|| 1. BI, B and 83 bhvpuurvaanu| 2. 31, IT and B: upalakSya sudUrastho [ B3 sthA] gahAssA nirglaa| 3. BI and B: yAM mividuresli| 4. B', B and B maNDitosti mhaasrH| 5. 32. B2 Ind R* "daM sumanoharam / 6. BI, IR" and vasate rAkSasa [ BP and B sAstatra / 7, BI, R and B tayA nimaya ! gamyate / 8. RI And B sabi 9.31, B2 and Ba bhavapUrvAnurAgaiNa sanma(mma ?)o milnaagnH| 10. BI, 19 and B mAgasyo yAni / 11. Band BA tAvannamaskRtastena vipakSiNapUrvakam /
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritra vinayena ghanenAtha stutastena narezvaraH' / nItaH sthAne nije yatra vidyate nAbhinandanaH // 38|| pazya bhUpAla' ! devoyaM bhuktimuktiphalapradaH / taM namaskRtya pUrva tu pazcAtkArya mamAdiza | // 36 // vasA taspa bhUnAtho gatyA garbhagRhAntare / namaskRtyAstavIbhaktyA vAsanApUrNamAnasaH // 40 // jinAlayAbahiH" prAptaH kathayAmAsa rAkSasaH / mayA jJAtostyabhiprAyo' mAtaGgayA preSitastvakam // 41 // pRcchasi tvaM mayA rAjyaM prAptaM puNyena kena hi / tava hRdgatasaMdehaM kathayAmyupavizyatAm // 42 // ekAgraM mAnasaM kRtvA zrayatAM madvacastvayA / tiSThAmyatra bane rAjana ! sujan pUcaMbhavArjitam // 43 // ekasmindivaseauva vandanAya jinezitaH / pazcajJAnaghara kopi samAgAnmunipuGgavaH" // 44 // pravizya garbhagehasthaH stavIti jinapuGgavam / vinayAtparayA bhakatyA bhUbhAganyastamastakaH // 4 // " namaste paramajyotirnamaste mokSadAyine / namaste lokanAthAya "kRtAnanda ! namostu te // 46 // evaM sonekadhA stutvA prApto devagRhAbahiH / tAvanmayA namanmauli vandito munipuGgavaH // 47 // karau ca kuDmalIkRtya pRSTaM vinayato dhanAt / mayA pUrvabhave kiM kiM duSkarmopArjanaM kRtam // 48 // yena duHka(duSka)yogena jAtohaM "rakSasAM kule / juttapApIDito nityamasaMtuSTo bhramAmyaham // 4|| muniH prAha tadA bhadra! zRNu pUrvabhavAM kathAm / ekacittaH sthiro bhUnyA kathayAmi tavAgrataH // 50|| 1. BI, BELB stutaste (eca) narapatayaH / '. 131, Band B3 bhUpendra ! / 8. 131, R: and 13 devagRhAbAhaH / 4.BIBurl 134 gayA jJAnamabhiprAya / 5.1313 and B preSitAMtra bhoH| 6. BI, B and B saMprApta kena puNyataH / 7. 131, 13 and B / 8. B1, B and B sepyatra / 9. Bt 132 unu B jinemvaram / 11. I31 10 13- mamAyAno muniishvrH| 11. B3 omits this verse | 12. 131 cidAnanda / 1: Pund p: duHk| 14. BI, IRe and us rAkSase / 15. B vAmyaham /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prastAyaH 'marusthalAbhidhe deze puraM satyapurAbhidham / vasate rAjamareko dharaNoM jainadhArmikaH / / 5 / / dhanazrIstatpriyA putrAH putryshcaasyaastrisNkhykaaH| devarAjaH zivarAjaH sAraGgazca' tatoparaH // 52 // dAma nAma tathA pemI putrINAM ca trayaM' kramAt / pitarau ca dinaiH kaizcina pUrNAyuko divaM gatau // 53 // kiyadbhirdivasaistatra jAnaM durbhikSamadbhutam / bhrAtaropi bhaginyopi pIDitAzca dudhAbhraman // 54 // vAsarAngamayAmAsuH kandamUlaphalapanaH / yAvad dvAdazavarSANi' kAntAre yoDino janaH // 5|| kiyadvaH pulindrANAM deze duHkhetivAhitAH / paricchadasahAyAste prAptAH sarvepi mAlavAn // 56|| devarAjasya saMsargAcchivarAjopi dhArmikaH / devArcanaM prakurvANI kRtvAbhojyaM sthitau ca nau / / 57|| prajApuNyodayAjjAtA" meghavRSTidhanA kSitI / sAmakAghasya nimpattiH saMjAtA bahulA drutam / / 58|| devarAjo gatoraNye "sAmArthe saparicchadaH / agrapakvaziropAhAt sarve te muditAH kRtAH (156|| tAnyAnIya" nije sthAne muktvA tApetipAcanAt / pariveSaNakaM pAkaM dAmUnAmnI svasAkarot / / 60 // annapAkasya" velAyAM devarAjaH sabAndhavaH / snAtvA devAcana'' kRtvA bhAjane sa nyavovizat // 61 // kAntAre ca sudhAtulyaM kadanamapi jAyate / paDbhAgenAdhikenAnnaM bhagnyApi pariveSitam / / 62 / / 1. B tayAhi-marusya' etc. / . B prnno| 3. I maagrmc| 1.BI uld y ayaH / 5. 131, Bald R mAtA pitaa| it! I kAntAroravam / 7. B1 and B. varSAna dAdazakAn yAvat / 8. 131, 32 amla devAnnei shuciaann| 5. !I, B and Ba daye jAnA 1 10. BI sAmaya; 8: gAmAyadhe; [1 mA martha / 11. 134 and Is: AnIsastam 133 mAnIyate / 12. B: gtikhnndditH| 13. 137, 13 MILET pAcana / 11. Puld i /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 bhojacaritre 10 yAvad bhavati zItAnnaM cintayettAvadagrajaH / dvAdazAbdena saMprAptaM mayA prathamabhojanam // 63 // pAtraM yadi " samAyAti tadAnnaM tasya dIyate / dinamannaviddInaM me jAyatAmadya cApi tat // 64 // puNyodayAtsamAyAto munimasopavAsabhAk / devarAjaH sthito yatra dharmalAbhAziSaM dadau ||65|| " durvArA vAraNendrA jitapavanajavA vAjinaH syandanaughA lIlAvatyo yuvatyaH pracalita camarairbhUSitA rAjyalacamIH / tujhaM "zvetAtapatra' caturudadhitaTIsaMkaTA medinIya' prApyante yatprasAdAt tribhuvana vijayI' sostu vo dharmalAbhaH ||66 || abhraM vinA yathA vRSTiH kalpavRco yathA marau / mama puNyodayAkRSTo yanmuniH samupAgataH // 67 // AsanAdutthitaH zIghraM vinayAcchuddhamAnasaH / pAraNAya munIndrasya nijAnaM bhAvato " dadau ||68 // prAsukAnaM samAdAya gatosau munipuGgavaH / devarAjaya saMtoSI yAvatiSThati satrudhaH ||66 || bandhu vAtsalyatorghAnaM zivarAjo dadau mudA" / nijAnAddmAsamekaM tu bhrAturdatte laghussA ||70 || na sodhA na dattAnnaM dAmUnAmtI ca nindati / namUnAmnI ca sArako roSad dvAvapi jalpataH // 71 // dhArmikobhanako jAto devarAjAM hi bAndhavaH / svayaM kSudhAturaH sthitvA bhojayatyannamadbhutam // 72 // dadA (de ) tAmAtmabhAgaM to kimasmAbhiH " prayojanam | "etatkruddhAcaraisvArbhyAM duHka( duSkarma samupArjitam // 73 // 4 1. BY and 13 tAvaccintayate / 2. I mud B2 prathamaM memmabhojanam / 8. B1 pAtraM kopi 3 patraH kopi 132 yatiH koNi / 1. 1, 19 and B3deg 5, B3 adds: yathA kAvyam nA ne bUsI na tulasI naiva gaMgA na kAzI to brahmA neva viSNunaM ca divasapativa zambhu durgA viprebhyo dadAnaM na tIrthagamanaM naiva homAnAsi (yA) re re pAkhaNDazumbha ! kathayasi na ca te kIdRzI dharmalAbhaH // kAvyam-za etc 16, 131 uccaiH zvaM BJ tunggveN| 7 B2 nI / 6. 33 sahita und Es anabhreNa / 10. 137 anil 83 puNyAdinAkuSTI 32 puNyadinAkRSTI / 11 R maMmukhAgataH 112 131 s and B3 vAsanA 13, B2, B and 33 ani sindhurAjena ( jIpi ) prado bambatsalAtu kA 114 19 josi | 15. H dadatuH svAtmabhAgAnnamasmAbhiH ki 16.31 I and Ist ekrodhA / i ' ' I 1 I 1
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prastAvaH pAtradAnaprabhAvAravaM saMjAto mAlaveyaraH / ardhAmadAnAtabandhurjAto vararuciH punaH // 74 // laghumanyA svabhAvena grAso datto nijaatrtH| tena puNyaprabhAvena(Na) saMjAtA zreSThinaH snupA // 7 // dAmUnAmnI ca madhyasthA sA jAtA kumbhakArikA / catuHputrAtisukhinI tojAnAjI muvidhutaH 76 / / nAmU bhannyapyahaM sadhastasmAdduHkarmayogataH / antu rAkSaso jAto mAtaGgI zUlikAsti sA ||77 // vArtA pUrvabhavasyeyaM muninA kathitA mama / jAtA jAtasmRtiH zrutvAsmAkaM pUrvabhavasthitim ||78|| jJAtaM zUlodita, vRttaM namaskRtoM munIzvaraH / hukArAd gata AkAze tatkSaNAcAraNo muniH / / 76 / / mayA pUrvabhavasnehaH prokto vararunizi / tisaNAmapi bhagnInAM pUrvajanmakathoditA ||8|| bhUpaH prAha kathaM bhadra ! mamAnena niveditam / vanamA prAtabhagnI te vayameva na vallabhAH // 1 // hasitvA rAkSaso brUte rAjestanAsti kAraNam / prAyeNa hInajAtInAM durlabhaM bhUpadarzanam / / 82|| jJAtazca tava vRttAnto bhUpovagnAtra kAraNam / tvayA jAtasmRtilabdhA kathaM na prApyate mayA // 3 // rAkSasaH punarapyUce kAraNaM satyameva hiN| rAjyasaukhyanimagnAnAM pUrvajanmasmRtiH katham ? ||4|| bhojabhUpo nijaM puNyaM zrutvA pUrvabhavArjitam / dharmAnurAgato te satyametajinodinam / / 5 / / tuSTacittanRpaH proce vacanaM rAkSasAgrataH / tvacintA bhaktapAnAdyA mamAdhonAstvataH param // 86 // praNamya paramaM devaM zrIyugAdijinezvaram / saMsthApya rAkSasaM tatra samAyAto nRpo gRhe / / 87 / / 1. B1. B and B jJAtvA mUlIthina / . Pt "skRtyoH 111, Be and B3 tya | 3. B', 13s and 3 ram | 4. B3 snehAt / 5. 8 no / 6. BI, 13 and | bhavapUrvasmRtiH / 7. B1, B and 3 kutaH /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 mojacaritre pAlyamAno nijaM rAjyaM lAlyamAno nijAH prajAH / yugAdijinasu (zu) zrUSAM cakre pUrvArpitazriyam // 88 // arat dvAraparo nityaM satrAkAra vidhAnataH / dharmArthakAmavargANAM sAdhakothUnnarAdhipaH ||6|| baJcakadyatadhUrtAnAM lampaTadyutabhRnnRNAm | pravezo nAsti dhArAyAM rAjAdezostyazaH // 60 // kopi nAgarikaH punaikena pUrtitaH / dRSTo bhadaiva dhUtaya" samAnIto nRpAntike // 61 // viTaM ( u ) vya bahudhA dhUrtaH kharAropAccatuH pa ( tuSpa ) the | AmayitvA tato muktastalAranRpAjJayA // 62 // mukto dhUloke yadenaM bhojabhUpatim / nonmUlayAmi cedrAjyAtanme nAma nirarthakam ||33|| hasitvA vadate damASo yadi muktosi yAhi re ! / na kuryAH kutra dhUrtatvaM proktveti sa visarjitaH ||64 || kiyatsvappadhipohassu krIDAye vana Agamat / vidvajjanaiH samIpasthairADhyalokaiH parivRtaH ||65|| kiyatyapi dRzdeze tAvatsaMmukha mAgatam / jaladdArikhiyAM vRndaM tAsAmekena bhASitam ||36|| vidyAcaturdazasthAnaM rUpeNa jitamanmatham / AyAti sakhi ! puMratnaM pazya dRSTiM kRtArthaya // 67 // sitvAtha vadatyeka guNA asya nirarthakAH / parakAyApravezasya yAvadvidyAM na si( zi kSati // 68 // nIrahartI vacaH zrutvA vilakSobhUpI hRdi / etatsatyavacaH proktaM nAgarikayA nayA striyA ||6|| parakAyApravezasya vidyAM ziSye ( ) yathA tathA / tadA me saphalAH sarve guNA naipha ( naiSpha lyamanyathA // 100 // iti cintAparo bhUpaH pRcchati sma ghanAn janAn ' / yoginastApasAdIMzca vaidezikanarAnapi // 101 // 1. B1, B2 and 33 nakhilAM prajAm / 2. Bitha and 3 maMtrAgA {BI kA ] rAna [Ba :] aPw: 1 4, B1, B2 and 1o n = 14. B1, B2 and Ba ga ! aftager | 5, B1, B and B a 68, B and Ba grudeg | 7, B1, He and 13" bahudhA ( 131 and 2 dhAn } janAn / qua: B
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRtIyaH prastAvaH dhUrtI viDambito bAha' bhojabhUpena yaH puraa| tena vidyArthinaM bhrUpaM zrutvA manasi cintitam // 102|| pratijhApUraNe prAtaH prastAvo mepi vAJchitaH / parakAyApravezamya biyAM zinAmi kucita 103 / / vimRzyedaM gato dhUtaH kvApi kAsmI(zmI)ramaNDale | ekasmin parvate dRSTA kandarA sumanoharA // 104|| jalasthAnamanojJA ca vRkSapA(khA)yaphalAnvitA / dhRttazcintayati svAnte kazcidvasani pUruSaH / / 105|| sthito yAmadvayaM yAvat sa dhUtaH sAhasAgraNIH / yogIndro nirgatastAvanmadhyAhnadivase nanu // 106 // yojayatyajaliM dhRtto vinayAnatamastakA" / yoginaM taM stavIti sma* paramabrahmavadyathA // 107|| anAlApya ca yogIndro jale snAnvA gato guphAm / sa dhRtaH keTake lagnaH praviSTastasya" kandarAm ||108 // bahudhA vAritastena yoginA na nivartate / kiyatI ca gato bhUmi sthito yogI nijAsane // 10 // vizrAmaNAM ca su(zuzrUSAM kurute dhUrtapUruSaH / bhaktyA devAstu tuSyanti mAnavAnAM ca kA kathA // 11 // kiyatsvapi dineSyepa yogI gha vacanaM jgii| kosi tvaM kena kAryeNa samAyAtotra sundara ! // 11 // baidezikohaM sa prAha samAyAtastavAntike / apUrcA dehi vidyAM me svAmin ! mayi kRpAM kuru // 112 // vidyAgrahaNavAJchA te proce yogI yadAsti te / tadA mudrAM gRhANa tvaM macchimyo bhava nAnyathA // 113|| dhRtaH ziSyotha saMjAtaH kAryArthI na karoti kim / gururvadati kA vidyAM dadAmi kathayAtra meM // 114 // dhRttovgdehi me vidyAM parakAyApravezinIm / datto mantro yathoktastu homajApavidhizritaH" / / 115 // 1. 13* bahunimcitI dhrmoN| 9. RI, IB And IF pompaH / 3. and ? yaant| 4. B1, Is and [33 stavIta yoginotyantaM / 5. BHIBand B3 anAlA pitoN| 6. BI, Randi B3 estana / 7.31, Brand goruyaH / 8. B1, B2 Aud B kathayasva mAm / 9. B1, B and B dantaM manyaM gadhoktaM tN| 10, 21, BHILA ghutam /
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojariye mantrosAdhi gurorane tadA tatpratyayAya tu | kRtA satpuruSe sevA niHpha( niSpha)lA na kathazcana // 116 // Uce yogIzvaropyasmai kimidaM yAcitaM tvayA / na hi rUpaparAvartA' svarNasiddhayAdikaM na hi // 117 // amaryAdeta vidheyaM mayA saMsAdhitA vibho ! / guruH provAca kasyArthe kathanIyaM mamAnanaH // 118 // sa Uce mAlaveSvasti dhArAyAM bhojabhUpatiH / tasya rAjyaM gR(a)hISyAmi kiM ghanaiH kaTu jalpitaiH // 11 // yogyUcesminkRte.kArye na hi te bhadra ! sundaram / krIDaddhI rakSyate rAjA yasmAtpratyakSadevatA // 120 // " kRte pratikRtaM sovA yo na kuryAtma cAdhamaH | tirazcAtra zukenApi vezyAyAH kiM kRtaM yathA // 1211 'kRte pratikRtaM kuryAddhisite pratihiMsitam / tvayA luJcApitau pakSau mayA muNDApitaM ziraH // 122 / / etatkathA samAkhyAya muktvAlApya guruM punH| samApAtaH sa dhArAyAM bahuziSyaparIvRtaH // 123|| nAtire na cAsanne zUnthe devagRhe sthitH| sADambaraH samAgatpa lokasyAzcaryadAyakA" ||124 // janoktibhiH zrutaM rAjJA sopAyanakaraH sa tu / gatvA natvA ca yogIndramupaviSTo nRpogrtH||125|| bhUpaM papraccha sopye" kuzalaM vartate gRhe / gajavAjirathAdInAM kuzalaM putrapautrakaiH'' // 126 // vinayAdavanIpIThe nyastazIrSaH sa bhUpatiH / kuzalaM sarvatosmAkaM siddhinAtha prasAdataH // 127|| 1. B5 parAvasyA / 2. B, He and svAminA sAdhitA mayA / 3. 31, B. and BI gururudhaM ga [ B3 degcetra ] : 4. BE and B3 bUTa 15.31, Ba Ba kasmAt / 6. Bi and Bald the following verse aiter this : upakAropakAro vA yasya brajati vismRtam / pASANahRdayaM nasya jIvitagaM maghA jane // 7. B1, 2 and Bs yayA-kRta etc. 8. Blund I" sate / 9. B mini| 10. 18 nya; dhUrtI / 11, B1, BP and B. samasyAhaloke sAzparya / 12. P | 13. BI, and 13 bhUtasya pRpachale moya / 14. Bl and B2 pautrimiH| 15. B1, Be and 133 nyastamastaka 10. 1, I and BA sinaam| -
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ BE tRtIyaH prastAvaH visarjitaH kSaNaM sthitvA bhUpatistena yoginA / bhukti bhUpagRhAyAtAM bhuGkta yogI pramodataH / / 128 // evaM pratidinaM bhUpo gacchate yoginontike / kiyatsvahassu bhUpAlo dhartanAthena pRcchitH||126|| rAjan ! bhu(ma )ktistavaiSA ki svArthe vA puNyahetave / zrutvA bhUpa uvAcaivaM svArthe bhaktistu medhunA // 130 // khagamodhAnuvAdAdi stambhanaM mohanAdikam / anyA vA bhUpa ! yA vidyA' yadrocate gRhANa tat // 131 // harSapUritacittastu vadati kSamApapuGgavaH / parakAyApravezasya kalA yadyasti dehi me // 132 // sadyastadvacanaM zrutvA bhUpAne yogyadovadat / bhuvane nAsti sA kAcidyAM na jAnAmyahaM kalAm / / 133 / / praNamya vadati' cmApa etatsatyataraM vcH|| parakAyApravezasya vidyAM mepaya sAMpratam // 134|| eSA stokatA vArtA viTA tubhyaM dadAyam / paraM caturdazIbhaumavAraM yAvacca tiSTha moH ! // 13|| etadvacanamAkarNya bhUSa AgAnije gRhe / vizvAsastasya nAyAti vizvAsaH zriyo gRham / / 136 // sarveSAM rAjavargIyapurohitaniyoginAm / kathayAmAsa rAjendro vAtoM nijahadi sthitAm // 137|| eSA vidyA mayA grAjhA prANatyAgepi sarvathA / yoginopi hi vizvAsaH pUrvAcAryaistu varjitaH // 138|| yathAahikrIDA vaNiga mitra vinodAviSabhakSaNam / vizvasena ca yogimyo yadIccheJjIvanaM dhanam // 139|| daMsemi taM pi sasiNaM muhAvaiNNaM memi tassa ya ravissa rahaM ghddh| ANemi jakkhasurasiddhavaraMgaNAoM __taM natthi bhUmivalaye maha jaM na siddhaM // 10 // ___1. B1, B2 And B anyA vA kApi rAjendra ! / 2. B1, Be and Ba "cittena parate np| 3. B1, B and B te / 4. 134, B and 13 tyamidaM / 5. 31, B3 and B manaM prANatpAgaipi gRhyte| 6. BI, B el B binode viSa / 7.31, and B% omit this verse |
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojaparitre vidyAgrahaNavAJchA meM vizvAso yoginAM na hi | paraM sAhasinaH kAryasiddhireya bhaviSyati // 141|| yathAsAhasiyAM vavasAiyAM ghIroika manAMha / deva paDayo cita aradhu phalesya tahi // 142 // punaHsAhasIyAM lacchI ha. na hu kAyarapurisAha / kAha kuMDala AbharaNa kaala puNa nayaNAMha / / 143 / / punaHdevaha taNakapAla sAhasiyAM nauM ilu vahai / / SeDi maTA TAli pUMTA viNaSIM pai nahIM // 144 // rAjyacintA prakartavyA bhavadbhirbuddhizAlibhiH' / gR(a)hISyAmi yahaM vidyA nAtra kAryA vicAraNA // 14 // antaHpurINAM sarvAsA rAjavargIyabhUspRzAm / saMketaM pUrayedyastu sa vijJeyaH svabhUpatiH / / 146 // zikSA dattvA caturdazyAM kRSNAyAM bhaumavAsare / yogyantike gato rAjA gRhItvopaskaraM zukam // 147 // muktvA paricchadaM rAtrau rAjA yogI zukopi ca / / gatAste gahvarodhAne caturthonyo jano na hi // 148 / / mantrivargeNa pracchamA rakSitA rakSakA janAH / svayaM saMnaddhabaddhAste sthivAzca dhanabAdyataH // 146 // yoginA bhojabhUpasya dalo mantro' yathAvidhi | homajApAdipha" sarva guruNoktaM tathA kRtam // 150 / / yoginA ca svahastena hatvA nirjIvite kRte / zukadehe nRpasyothe" saMcArayasya jIvitam // 15 // sAdhakA bahavo vidyAH pratpayena vinA na hi' / yoginA kathitaM kAya bhUpenApi tathA kRtam / / 152 / / 1. B1, B and 13 gavatA buddhizAminA / . Pland !32 garveSAm ; BO purIyarA veSAm / 3. BI, B and 33 vargIyakAdapi / 4. 130 mits this vurse 5. BI, IBB rttaanaa| . P svityA ca / 7. 11, 132 and Ba denaM mntr| 8. PI vidhiH / 9. B and B jaayaa| 10. B1, 3s itndB pasya zukahasmin / 11, 131, Band B kim /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prastAvaH tasyAdezAnijo jIvaH' zukadehe niyojitaH / bhUpadehe drutaM jIvo yoginApi niyojitaH // 153|| zukopi bhayabhItAtmA gatoDDIya vane kacit / hata hateti rAjJoktAM zrutvA vAcaM' bhaTA yayo(yuH) // 154|| khaDgavyagrakarAH sarvepyAgatA nRpasabhidhau / kimatano vibhA ! ka ke hanmastatva samAdeza // 155 / / uccasvaraM nRpaH proce yogI soyaM mayA hataH / drohakartune vizvAso gartAyAM kSipyatAmayam // 156|| drohI zukopi pApiSTho gato na jJAyate kvacit / prAtastasya pratIkAraM kariSyAmIti nizcitam / / 157|| 'purohitAdisAmantA mantrivargAstu sevakAH / bane gatvAnaman bhUpaM sarve te rAjavargiNaH // 158|| na jJAyate guruH kaH syAt ko vA' manvyaGgarakSakaH / aparopi janastena" rAjJA" na jJAyate kvacit // 156 / / sabairvimRzya bhUnAthaH samAnIto gRhAGgaNe / gataH sontaHpuradvAre mantripaurohitArthataH // 160 // antaHpurINAM no vetti nAmasthAnAdikaM punaH / kAMcitsAMketikI vAtI zayanIyaM ca vetti na // 161 // sarvopyantaHpurIvargaH sthito vararucegRhe / dAsIjanaH sazRGgAraH sthApitastatra mandire / / 162 // svadAsyantaHpurImedaM na jAnAti sa bhUpatiH / upaviSTaH sabhAsthAne gamayAmAsa vAsarAn // 163 // yo no vetti paraM svakIyamathavA nau sadguNaM nirguNaM no vA pAtrakapAtrabhedaracanAM no dAnamAnAdikam / - -- -. : 1. B1, B2 and B jIvaM / 1. BI, F und | tam / 3. BI, Be uld Bd sathA kRtam | ABlacl ID vAcAM / 5. Blud svara vara 16.1, Bald Ba drohiNa(go)sya na / 7. B po| 8. Ba | ! 131. I3 and 133 ko vAyatrA 1 10. 31, Ra and B+ jJAyate kayaM ko vaa| 11. PI, BI, Band 3 raajaa| 1'. BI, Band BO vismitmaansH| 14. B1, B- and B3 purI na janAti / 14.1.1 na pesi saH / 15, Banl 13 mAne prabhuH /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 bhoacaritre pazcAntaHpuramadhyago na hi vahedrAzIkudAsyantaraM soyaM kRtrimabhojabhUpatiraho mRSNAti rAjyazriyam // 164 // iti zrIdharmaghoSagamache vaadiindrshriidhrmsuurisNtaane| zrImahotilakasUriziSyapAThI rAjavallabhakRte zrIbhojacaritre pUrvabhavavarNanaparakAyA pradeza vidyAsidrinAmA' nRtIyA prastAvaH ||3|| 1. B1 omits this compouru wordI 2. B1, BAnd Badd annadAna heren 3. Pl ormits vidyaa|
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ maagd: oara: ] 'nRpAdezenyadA bhillAH zukAnAnIya te daduH / drAmaM grAmaM ca tanmUlya davA vyApAdayannRpaH ||1|| zukosti bhojajIvo yaH prANarakSaNahetave / candrAvatI' purodhAne saphale dUragaH sthitaH || 2 || dravyalobhavazAjillA vane tatra samAgatAH / antarbahuzukAnAM ca baddhaH sopi zukAgraNIH ||3|| divA paJjarake sarvAvalitAH svapuraM prati / tAvacchukena te pRSTA bhilA madhurayA girA || ete zukAH kathaM baddhAH kAraNaM kathyatAM mama / na bhacayati kopyetAn abhakSAH sarvadApyamI ||5|| dhArAyAM bhojabhUposti vyAdhovak zrUyatAM zuka / kIrAnAnAyya cAnAyya vyApAdayati sarvadA ||6|| jJAtaH sortho mayA vyAdhA ! bhavatAM kiM pradIyate / drAmaM drAmaM pratizukaM vyAdhairuktaM pradIyate" ||7|| zikSAM kuruta tanme bhoH ! sundaraM syAdyathobhayoH " 1 jIvantyetepi hi zukA" lAbhopi bhavatAM ghanaH ||8|| tadvAcAhuridaM vyAdhAstathA ru (ku)ru yathocitam | punaH prAhurgamiSyAmaH kasya pArzve kimadbhutam ||6|| zuka Uce samAsanA purI candrAvatI dharA / candrasenosti bhUpAlA guNA (Ni) nAmagraNI H kila // 10 // AvAbhyAM gamyate tatra pazya me" vAkyacAturIm / evaM zrutvA sabhAM nItaH pulindreNa zuko varaH ||11|| 13 TSn ma 1. Bl begins with zrImadgurubhyo namaH 12. B7 39 and 13 tAn / 3. B1 and B 14, 11, 133 and B3 batyAM / 5. B1, Band B sarvaca / 6. B1, B and B kathayasva mAm / 7. B1 and B pratyaham / SBI Band B jJAtastadarthoM mI / 9. B3 dadAti vyAdha ucyate / 10 84, 3 and B tacchikSAM kuru me vyAya ubhayorapi sundaram | 11. B2, B and B ete zukAva jaMvanti / 13. BI 5 and 13 13 B1 and 39 jIvasa B noksA | 14 B1- pAM va
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ VU mojIne dRSTazcandrAvatIbhUpaH' pratyakSa iva vAsavaH / pulindrasya pharAsInaH zuka AzIrvaco dadau // 12 // yathA-- sa zivaH pAtu vo nityaM gaurI yasyAGgasaGgatA / ArUDhA hemavalloSa rAjate rAjate tarau // 13 // zukasyAzIbacaH zrutvA candraseno narezvaraH / savismayotha' saMjAtaH sabhA sarvA camatkRtA / / 14 / / tiryaGGaraNyavAsI ca pulindraH saha saMgamAt / vANI gIrvANAM brUte vismayAdvadati sma rAT // 15 // zukarAja ! punarvAcaM zrAvaya strAM sudhAmayIm / ahaM tu zrotumicchAmi sabhA sarvApi vAJchati // 16 / / yathA'samAmAGgaNamAgatena bhaktA cApe samAropine devAkarNaya yena yena sahasA yadyatsamAsAditam / kodaNDena zarAH zarairarizirastenApi bhRmaNDalaM tena tvaM bhavatA ca kIrtiratulA kIyAM ca lokatrayam / / 17 / / iti kIrastuti zrutvA harSapUritamAnasaH / bhUpopyuvAca bhillasya kIramUlyaM samAdiza // 18 // bhilloSagdeva ! nirmUlyamUlye kiM kathyate zuke / punarvadati bhUpAlaH zukavAkyapramANatAm // 16|| "bhillobocadasau deva ! bhavanAM DhokinaH zukaH / dInAradazakaM datta" pulindrANAmidaM dhanam // 20 // rAjJA tasya zukasyArthe kArinaM svarNapaJjaram / rakSyate ca svapArzvastho na dRrIkriyate kacit // 21 // vidvajanAdhiko goSThayAM mantra mantrIzvarAdhikaH / kurute bhubhujA sArtha zukarAjo yathocitam // 22 // 1. BI, B2 and 83 bliiyondrH| 2. BI, B and B* jle| 3. 131, B2 and B ttaakaamaashoN| 4. BI, Bul B pi| 5. UI, Baal Ba cAcA gANikAM / 6. Bt, RP and B. vakte npH| 7. ythaa-paavym-| 8. BI, Brind B mulya cetkallyate / ... B pramANataH / 10. BI, Band Baayaa| 11. B1, 12 and yukta / 12.31 Bound BzviAnizama /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ aturthaH prastAvaH vyAsAvatArakIreNa mohito mAnase nRpaH / dezagrAmapurodhAnarAjya cintA samujjhitA // 23 // kiyadbhistu dine' rAjA vijJapto mantripuGgavaiH / vanakrIDAkRte svAmin ! gamyate bahubhirdinaiH ||24|| antaHpurI paJcazatImadhyepyasti zaziprabhA / anyAsAM na hi vizvAsaH paTTarAiyAH zukorpitaH ||25|| vanabhUmiM gato rAjA pazcAtsarvaH purIjanaH * / militvA paTTarAzya vijJaptiM kRtavAnimAm ||26|| asmaddhAmyA' tsamAyAtaH zuko badatavAntike / kalAM sAmudrika veti zuko devi ! sa vIcyate ||27|| paTTarAjyapadezena gato lokaH zukAntike / zukenAlApitaH sarvaH sudhAmadhurayA girA ||28|| yena yena ca yatpRSTaM tasya tasyottaraM dadau / yA sthita loko makSikA madhuvRndavat // 26 // "vihitodArambhRGgArA sakhIjanasamanvitA / svarNarUpamayaiSTaGkaH sthAlIM haste prapUrya ca // 30 // gatyA mantra (ntha) ragAminyA sakhIskandhAvalambitA / zukAntike samAyAtA paTTarAzI zaziprabhA ||31 // nijaguNagaNasaubhAgyaM paraguNaparivarNanena kathayanti / santo vicitracaritA namratayA connatiM yAnti ||32|| " zukovIcadyathA nAma jJAtavyaM tAdRzaM phalam / yathA tArAgaNe candrastathA rAjJI zaziprabhA ||33|| 15 55 1. ET, Haud Ba zuko vazamAvatArastu 2 B1 9 and B cintAdirujjhitA / 3. B1, B3 Bnd 84 mityapi dine| 4. BIBE and 135 pazcAdanta: puroM / 5. B) 13 and 13 vijJAtaM kIradarzanam / 1 32 and a sa 7. 31 B and a gatAste zukasaMnidhau / G 8. B1, B3 and 13 arft 9, B1, B2 and 138 fag 10. B1 and B2 Haver" ( 11. B1, 132 and EB3 rUpya / 12 B 32 and B+ sthAlikA purA kare | 18. B gati / 14. instead of this verse II B and I 33 Juve the following verse:- zukAme sthAlikA kA zukenAnyapitA cAgre sthitA sA yojitAJjaliH // 15. After this 3 add meTA muktA samAye yA tadgarima tabaiva hi| vicitrA gatiH santAnAM naratve muktA bhUmI verse 131, B2 and mAnti connatim //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 bhojacaritre rAyace makaraM kIra ! pazyatAmekacicataH / lakSaNAlakSaNAnyatra kathanIyAni megrataH // 34 // zukarAjaH karaM dRSTrA rAjJI pratyevamuktavAn' / kiMmastvatkare strINAM lakSaNAnyuttamAnyathoM // 35 // yathAprAsAdazcakrapadmau vA pUrNakumbhazca noraNam / yasyAH karatale rekhA paTTarAjJI samAdizet // 36 / / yasthAH karatale rekhA mayUrachatracAmare / rAjapatnItvamApnoti putraizca saha vardhate // 37 // uttamairlakSaNairevaM tatprabhAveNa mAnyatA / / atyartha zlAghanIyA syAdrAjJI bhUpasya mandire // 38 // prazaMsitA gatA rAjI veSamanyaM vidhAya ca / samAyAtA zukopAnte pRcchati sma punaH zukam // 36 // yaskicillakSaNaM mejheM tacchrAvaya zukezvara ! / lakSaNaM kararekhAsthaM yatkicittacchrataM mayA // 40 // zuka Aha--yasyA AkRJcitAH kezA mukhaM ca parivartulam / nAbhizca dakSiNAvartA sA nArI sukhamedhate // 41 // alpasvedolparomANi nidrAlpAlpaM ca bhojanam / netragAtrasuzobhAyA(gha) khINAM lakSaNamuttamam // 42 // stuti zrutvA gatAvAse parAvartitavepabhRt / papraccha punarAgatya zukarAjasya sannidhau 143|| paNDitastvatsamo" nAsti kiM mudhA bahujalpitaiH / deze deze tvayA pakSin ! dRSTA raashyopynekshH||44|| matsamAnA guNaH kvApi rUpalAvaNyarAjinI / yatra kutrApi dRSTAsti' zukarAja ! taducyatAm // 45 // - - - - - - --- 1B1, Band B+ rAjonAM vana jgau| 381 and R samti svINAM ye lkssnnottmaaH| 3B1, B2 and 33 prAsAdaM papacake bA1 + , 132 and B'ma(gA)pUre chatracAmaram / 5 B1 and 132 nepathyAnya(nyaparAvRtA / / 131, B and B: zukAnte sA punaH paJcati saM [ Bi and 2 pachyati ] zukam / '7131 unil R zobhAyA / 8 Fl and Ps kutkA / 9 BI, B- and B beSaprAvartanaM kRtam / 10 BI, B2 and BbidvAMsatvan / 11 P1 'ste /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaturthaH prastAvaH sagarvavacanaM zrutvA zukobhanmansa 'rAkulaH / vimRzya hRdaye kiMcit tamyA agre zukobravIt / / 46 / / tvatsamAnA guNadRSTA nAu~kA vartate kacit / kSaNaM sthitvAha huM jJAtaM kathayAmi navAgrataH // 47|| astyatra dakSiNe deze puraM kAJcananAmakam / ugraseno nRpastasya" rAjhI trailokyamundarI // 4 // puSkA(pAvanI sunA tamyA guNalAvaNyamandiram | bhaNDasenAsti tadAsI tatsamAnA tvameva hi / / 46 / / etavacanamAkaye mmitAH sarvAH sapatnikAH / / lalitA parAjho sA manye vanega tADitA / / 5 / / gatA zokagada rAnI panitA mAnyadhAmukhI / sarva jAtaM viSayAyaM hAsyagItAsanAdikam // 51|| candaseno nRpastAvat samAyAtaH svamandire / AbhopArthe tadA dAsI samAgAnubhUpasaMmukham // 52 // svAminI tava kiM kutra gatenyAha mahIpatiH / caNaM sthittvAvadAsI svAminya(nI)zAkamandire // 53| kimartha kasyacidvArthe kena rAyasti kopitA' / zIghraM kathaya re dAmi ! viruddha bhAvi tenyathA // 54 // mayena kampamAnA sA yAvanmAnana maMsthitA / hatA bhUpena bADhaM sA zukoktaM sAvadacadA" |55 // kIroktizravaNAbhRpaH zAntakopo babhUva ca / zayanIye sthito gatvA samAhRyAtha tansakhI ||56| gRhItvA strasamIpe tAM rAjI prazamahetave / Aha tvaM vada kiM ruSTA niyaMJco jJAnava jitAH // 57|| tava snehavazAdbhUpo duHkhI saMtiSThane' bahiH / sakhyaH sarvA nirAhArAH zukobhUcchokasaMkulaH // 58|| 1. RI IRS and 133 ch| II, IB incl 13 caasti| 3. B Rand BO statra / 4. B1, Band lamya / DRI, and R" mukhA / 5. B, B and Ba gasA pRcchati bhuuptiH| 7. BP BP and : kimartha kana kamyAtheM / 8. !, BEAnd B. rAjI virodhiptA / 9. B1, 132 nd B" tadayUta mA gaga prabhoH ( Eial B bhii)| 10. B2, Be and B patyApyAtA tatsanjo gRhAt / II. 11, IF It'vitA( tam tiSThale /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ KE bhojasaritre utiSTha cAlaya svAsyaM bhrUpaM kAsya bhojanam / visarjaya sakhIvargamasmAkaM kuru bhojanam ||26|| nRpoktathaivaMprakAreNa sakhImiH pratibodhitA / rAzI kadAgrahaM svIyaM na muJcati kathaMcana // 60 // bhUpenAlocitaM citte zukeneyaM vadiSyati / zukemAM bodhaya tvaM bhostvayaiveyaM prakopitA // 61 // nRpAdezAdvataH kIro yatra rAzI zaziprabhA / binayI zItalAlApAnmadhurAn vadati sma saH / / 62 / mayAjJAnavazAttubhyaM yaduktaM durvacaH kila / dhartuM tadUhRdaye svIye" na hi yuktaM vivekini // 63 // suzIlAyA vinItAyAH sajJAnApakA zubhazriyaH / tiryagrUpe madhyasAre taba zeSo na yujyate // 64 // bahudhA bodhitA rAzI citte kopaM na muzyati / zuko vadati he devi ! tyajasvedaM kadAgraham ||65|| kugrahAtprANasaMdehaH kugrahAtsnehanAzanam / kagrahAna jane zlAghA kugrahAnnarakAtithiH ||66 | | 1. B1, B and a mukhaM prazAlaya zIghra bhU 2 B1, B2 and Hs bhASitam / 3. B1, Band B evaM bahu 4 Ba adds the following alter this verse:- yataH kAvyam - 1 gataprAyA rAtriH kRzananu zazI zIryata haya pradIpoyaM nidrAvayAmupagalI durmalirikha / praNAmAto mAnastyajasi na tathApi krUpamaho kuvapratyAsannaM hRdayamapi kaThinam || sannIvA gahe gRhe yuvatayastAH pUgavAnA preyAMsa praNamanti tava punardAmro dhathA vartate / Atmadrohi durjanaprapitaM karNe viSaM mA kRthAH cinnasneharasA bhavanti puruSA duHkhAnuvRttyA punaH // nizvAsA vadanaM dahanti hRdayaM nirmUlamunmUla nidrA naiti na dRzyataM priyamukha nAMdivaM rudyate / zodhamupaiti pAdapatitaH preyAMstadakSata saruka guNamAkalayya dayate mAnaM ca ya kAritA || These three stanzas from Amaru and Bana are dealt with in the explanatory notes at the end, 5, B1, B2 and B virya prakAzitam 16 B1, B and B bacate hRdaye tuM / B Band B paraM kopo /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH 'yathA kugrahato rAzI duHkhaM prAptA manoramA / kathayAmi tacAvrataH // 67 // yoddhyAbhidhAnataH / rtA kathAM zRNu he devi zrayatAM pUrvadezesti pu janmejayosti bhUnAtha AsamudrAntabhUviH // 68 // mAnyAstyantaHpurI tasya paTTarAzI manoramA / tayA samaM sukhaM te gate kAle kiyatyapi // 66 // rAjyaM niSkaNTakaM bhuGkte na hi kopyastyupadravaH" | AsthAnastho nRponyedyurindradtaH samAgataH // 70 // praNamya taM mahInAthaM dUto vacanamabravIt / indreNa preSito deva ! zrUyatAM madvacastvayA // 71 // asti dakSiNapAthodha' "trikUTAcalasaMnidhau / dvIposti bhISaNo nAma laGkAto viSamacitau // 72 // kavacA rAkSasAstatra dAnapuNyasya vidAH / tuSyanti devatAbhyaste pratIkAraM vinA na hi // 73 // upadravastu devAnAM tebhyaH saMjAyate sadA / devebhyo na mRtisteSAM rAkSasAnAM kathaMcana ||74 || manuSyA bhakSamasmAkaM devebhyastu mRtirna hi / rAcasAstena garveNa na manyante bhayaM kvacit ||75 || manuSyairmAraNIyAste tenAhaM preSito dhunA / tvatsamo bhUpatirnAsti parAkramyupakArakRt / / 76 / / asmadIyasvAmivAcaM pramANIkuruSe yadi / tadA tvaM nijasainyena prayANaM kuru matsamam ||77 || indropyeSyati tatraiva vaimAnikasamanvitaH / godAvaryasti saMketa bhayoH sainyayorapi // 78 // janmejayasya bhUpasya sasainyasya suraprabhoH | parasparaM ca saMjAtaH " saMketasthAnasaMgamaH // 76 // #J 56 1. Be and Ba arkd kadA ( 2 ) mahoparikathA beiore this verse [B] bhUpatiH / 3 B and 135 dravI / 4 B1, Band Ba samudraH ' 5. 281 Band B1, Bs and Ba mabhUmi | 64 135 and B vinA tena pratIkAre tuSyanti devatA na hi 7 B1 varAI vAmmUli 3 asmAkaM svAmino vAcAM 1 10. B4 naM hi / 8. B1, Brand B va (hyU) pakArI parAkramI and a 11. BI I and B+ mam /
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacarine erAvaNe samArUDha indra indrapurIpatiH' / janmejayaH samuttIrNo mele mati nijadvipAt / / 801 / samAliGgitavAnindro dRSTyA janmejayaM nRpam / saMjAtA paramA prItirubhayorapi hI tayoH 181 // indradattavimAnAdhirUDhaH sa napapuGgavaH / senAnyastasya cArUDhAzcalitA rAkSasAn prati // 82 // kautukAccalitazcendro mAnikasamanvitaH / itena zApitaM vRttaM rakSasAM bhUbhujA(je)kSaNAt // 83|| saMjAtA rAkSasAH sarve saMnaddhAH saparicchadAH / asamAnaM nRpaM jJAtvA saMgrAmAya sthitAH puraH // 84|| samAgatyAsya sainyena vimAnaiveSTitaM puram / nRpAdezAbhaTTayuddhaM prArabdhaM rAkSasaH samam ||8|| durgasthA durgapAH sarve bahiHsthA' nRpasainikAH / jAtaM parasparaM yuddhaM dAruNaM bhISaNaM mahata // 86 // sAyakaizki(rachannamAkAzaM khddgkhaattkaarkaidishH| jInazAlAntu bhidyante 'ghAbhallukabhISaNaH / / 87 / / zrayante naiva vAdyAni guNakArakAgrataH / IdRze tatra saMgrAme devAnAmapi kautukam // 8 // yathonmattakarIndraNonmUlyanta bhUmipAdapAH / tathaivonmUlayAmAsa bhUpAlo rakSasAM purIm ||6|| bhagnaM durga samAlokya kavacA nAma gksssaaH| muktazastrakarAH sarca patitA bhUpapAdayoH // 60|| sarce te cauravadaityA AnItA indrasaMnidhau / eteparAdhino hI vaH kuru daNDaM yathocitam ||1|| indropadezatastepi kRtAH paanaalvaasinH| pUryabhyetya' samagrA sA luNThitA dhvaMsitA punaH // 2|| 1. Bi arid B hA / 2. BI, ARE and Is jAnyA janmejarma bhUpoM (pam ? ) indreNAlitiM itm| 3. BI, IB And Ba bhayopavayoH / 4. 181 jAgitasteSAM rAkSamAnAM ca bhUpatiH / 5. B1, Bant B bAhAmyA / / 131, 11 and so vANAvaH chi( gheshaan| 7. Byaa| 8. BI, Band | na bhUyantepi baaditraa|| 11. Bad BkautujhI devatAdhipaH / 10. B1, BABtyapAH / / 1. BI, Ban 13 parI deza /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAyaH indreNa bhUpa AnItaH' saharSeNAmarAvatIm / mahotsavena cAgatyopaviSTa sthAnamaNDape ||6|| nijAsane svayaM bhUpaH sthApino madhyato gRham / gItanRtyakathAvArtAlApaiH pANitavAn bhRzam ||14|| indrovocanRpasyAgraM bhUpa ! mAmanRNIkUru / matpAvato vRNu varaM yatkicidrocate tava ||6|| tvatprasAdAnnRpaH prAha sarvamapyasti mdgRhe| AsamudrAntabhUposmi kalpANaM vartate gRhe // 66|| evaM zrutvA hariH prAha na moghaM devadarzanam / 'jAsvaivaM bhRpatiH prAha yathAstu tava bhASitam // 17 // indreNoktaM tadA hi yadasti naba mAnase / rAjoce dehi devA( vAM zaM valayugmaM ca kuNDalam / / 8 / / mahiSyagre gatazcendro babhApa svapriyAM prati / dehi kuNDalavastre meM deyaM janmejayAya me ||66 / / sayottArya svadehAtta pradattaM svapateH kare / kathayAmAsa candrANI devagajAgratastataH // 100|| yathAhaM tava nArI hi viyuktA kuNDalAMzukaiH / viyogo bhayattAttasmai priyAparijanaH samam / / 101 / / indro badati hA dhiga-dhiga mudhA' zApo na dIyate / datto mayAnyathA na myAdbhapAcchedoGganAripuH" // 102 / / harirevaM jagau rAjJa davA satkuNDalAMzake 1 matpArca tvatsamAbhISTA nityaM tiSThanti tadvaram // 103 / / etacchrutvAvadadbhapa'' indrAvagdazanaM punaH / / samAyAto gRhe gajA praviSTaH pummutsavaiH'' // 104 / / jitakAzI nRpobhyetyopaviSTastu kSaNaM sabhAm | visajyaM mantrisAmantAna gatAntaHpura izitA / 105|| 1. BI, Bald 3 randreNAnIya gA !.BE and B cha / 3. Bi and B. vArtAprotyA; BAtaprItAH / 4. BI, I am gaann| 5. I31, IS and B so'sti mama mandirai / . R. Band Rs ngnite| 7 ,R- prAMce 1 6. BIHe and B: tena kAminyA viyuklA kuNDulAMzu kAt / !!..', 13- ur) 133 vadanaM pAsabo hA ghiG mayA / 10. BT, HEAnd I?' dattApi nAnyathA svAmina ! pAhAra: striyo ripuH| 11.11 namabhUSam / 12. 181 / 13 131 Bant visvitaamaa|
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ phara nojacaritra pUrva mantribhirAlApaM kRtvAlApitavAn khiyaH / snehena prerito bhUpaH paTTarAgRhaM gataH // 106 // utthAya ca namaskAraM kurute sma manoramA / zuddhazIlAH striyo yAstu tAsAM syAddevatA patiH || 107 // pazupaviSTa rATrAyapyasya saMsthitA / vAdI matkRte kiM kiM samAnItaM surAlayAt // 108 // niSkAsya kuNDale rAjA' devaduSyaM ca taddadau / harSeNa prAvRtA tAbhyAM jAtA devAGganopamA || 106 // satkRtastu tathA bhUpaH samAyAM prAtarAgataH / mantri sAmantasImAlaiH sarvairapi nato nRpaH ||110 // rAyUce snehataH patnyAH " kiM kiM nAnayati priyaH ! | evamAlocya garveNa sapatnyantikamAgatA // 111 // namaskRtA ca sarvAbhiH ( bhI ) rUpAdvismayakAriNI | sUryamaNDala satejA durAlokA " babhUva sA / / 112 // nepathyadarzanAyAtmarUpasyAlokanAya ca / AmantritAH striyaH sarvA yAH syuH prAghUrNikA api // 113 // caturthAzanapAnAdi bhojayatyAtmanoprataH / kuNDalAMzukattejasto durAlokA gabhastivat // 114 // striyo yathA yathA tasyAH samAlokana vihvalAH / tathA tathA ca sA rAjJI jAtA hAsyaparAyaNA: / / 115 / / prAvRte kuNDale devi ! na te tApayatastu naH / ( )rAlokA sahyate neti kautukam / / 116 / / vakhatAmbUladAnena preSitAstAH striyAM gRhe / rAjA rAjyazriyaM bhuGkte sukhagrAhI tayA saha " / / 117 // ekasmin divase rAjJA rAjJI dRSTA sudurbalA | papraccha tava ko vyAdhirAdhirvA bAdhatepi kaH // 118 // 1. B1, Band B gRhaM / 4. B 4. B, B and B3 facend 15. B1, divaukasAt 1 7 1 32 133 kuNDaI 9. B1, Be and 135 se 10 11 and and B3 bhAnU / 11. B1, and B parAvadat / 16 3 B2 and 34 "kyA / mokathena mahamA | and " utya 3. B1, B2 and B B2 and B3 rAjJA / 6, B1, B2 and 13 8. B1, B2 and 33 samarpitam / and B priyAm / 12131, B 14 B1, Ba and a 151, B 11 1
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 caturthaH prastAvaH pracchanIyA na hi svAminaso vArtA' kathaMcana | kA sA vArtAsti he devi ! gopanIyA mamApi hi // 116|| mahAgraheNa sApyUce doido varnate mama | manuSyarudhirApUrNabApyAM snAna vidhIyate // 120 // bhUpovagnAtmasadRzaM svayArAdi vacaH priye / mArivAka zrayane naiva mayA kutrApi matpure // 121 / / lAlitA yA mayA nityaM prajA sA mesti putravat / nirdoSA sA kathaM bhadre ghAtanIyA mayA kila / / 122 // dohadastAdRzaH kAryoM yAdRkcakre sunndyaa| gajamAruma jIvAnAmabhayaM dattavatyatho / / 123 / / proce manoramA rAzI dohadaH pUryate yadA / tadAnaM bhujyate svAminAnyathA darzananavaH // 124 // bhUSaH kadAgrahaM jJAtvA rAjakArye pravartitaH / lakhana paTTarAjJI sA cakAra svalpabuddhitaH / / 12 / / amAtyamantrivargeNa zrutA vAtA kriyAdinaH / militvA te samAyAtA' vijJapto nRpapuGgavaH // 126 / / zRNu svAmin ! striyo rAjA mUkhoM pAlaH kdaagrhii| ete ghuddhiprapaJcena grahItavyA hi nAnyathA // 127 / / paTTarAjJIkRte sarvAM lAtentaHpurIjanaH / dAsA dAsyosukhaM prAptAH saMtApo bhavatopyabhUt / / 128 // tato buddhiprapaJcena pUraNIyastu dohadaH / kenopAyena bhUpopi pUraNIyopyacintayat / / 126 / / manyUce kAryatAM vApI hylktkpyobhRtaa"| tadA zreSTha upAyoyaM cintito bhUpatijaMgau // 130 // ___ 1. BI, Band B3 pRcchanIyA na le svAminimAM vaataa| . 1, 2 and Us bacana maassitm| 3. BI, BELB koiddhirmArivAcArya mAnyatra dhUyate kvacit / 4. BI, Beand B. nityameSA meM pussvaaprjaa| 5. 31, Be and E yaadshsne| 6, 31 darzanana vai| 7.81, and B vAste smaagaay| 1. B1, Bandi tdaa| . B1, B2 and B pUrvate dohado na kim / 10. B1, B- and B3 hAlaklAdakapUyaMne (puritA ) /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritre kRtA yApI nRpAdezAdalaktakajalabhRtA' / vijJaptA paTTarAjJI sA mantriNA vinayena ca // 131 / / mAtarutthIyatAM zIghra pUryatAM dohado nijaH / sA ca yAvadganA vAyAM dRSTA sA rudhirAvRtA // 132 // sakhImiH sahazRGgAra gItabAditrasaMcayaH / dInaduHsthitadAnAni dadatI tuSTa mAnamA / / 133 // narairavIkSitA bApyA praviSTA snAnamaNDape / dohadaM pUrayitvA ca vApyA yAvacca nigaMtA // 13 // bhAruNDena tadotkSiptA mAMsapiNDampRhAlunA / nIyate nIyate rAjJI strIbhiH kolAhalaH kRtaH // 135 / / sevakA pAvadAyAnti tAvadrAjJI hatA' khagaiH / zodhitA bahubhiraM va nInA jJAyate na hi // 136 // zukovageSa dRSTAntaH" padarAbI tavoditaH / manyatA mAco devi ! tadvandhamapi cAnyathA // 137 // kathayitvA vimA vAtA zukogAzapasaMnidhau / asmAkInaM vaco deva ! paTTarAjhI na manyate // 13 // rAhace zuka ! rAjJepA tvacA kupitA katham / bhaNDasenaupamyavAtA kIreNoktA nRpAntike / / 136 // isitvA bhUpatiH prAha yuktameva tvayoditam / bAda paMcayati svaM yaH zaMthilyaM tasya yujyate // 140 // paraM kIra ! tvayA vAcyaM "puSpavalyAH kathAnakam / pariNItA ca kaumArI ghRttAntaM nanivedaya // 141|| zukovagasti kaumArI rUpeNAtyantamaddhatA / devAcAryoM na zaknoti kartuM tadguNavarNanam / / 142 // 1. BL - Ind g bhapAdana tadApI A(cA)laknajalaparitA / 1. 131, B and B. vApyAM mA gatA yAvadRSTA gaNitAritA / 3. IS, I3 1 3 mazRGgArA mattvIsA / 4. B1, BS and B kaadibhiH| 5. B} du| .:., 1 and B navitrajitA vaage| 7. BI, BE and 3 snAnahetave / . B* nA !".", I TLE mvge| 10. B1, B2 and B3 'tadAkhyAna | 11. IB R 133 "ditam / 12. 131 and B paMcayatyA (B1 thisvA) mano gAu~ B cayitAtmano gaaii| 13. B110d .yaa|
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH janma syAt saphalaM tasya yagRhe gRhiNI hi sA / zukasya vacanaM zrutvA jAtaH kanyAnurAgabhAk // 143 // zukarAja 1 tvayA zikSA dAtavyA matkRte tathA / kSaNAdhena' prakAreNa kanyAmudvAhayAmyaham // 14 // kArya siddhathati duHsAdhyaM zukaH prAhodyamAdiha / pariNItA ca kaumArI zenikA vikrameNa // 14 // bhUpovakIra ! kA kanyA para(riNItA kathaM punaH / vikrameNeti vRttAntaM kathanIyaM mamAgrataH / / 146|| zukovagetadAkhyAnaM zrUyatAmekacittataH / pazcimAyAM tu dizyatra vAruNaM nAma pattanam / / 147|| rUpacandrAbhiyo rAjA rAzI rukmapramAbhidhA | bahuputropariSTAttu kanyA jAtAsti zenikA // 148 / / lAlyamAnA kiyadvarSeH pAThitA sA tataH param / sarvazAstra kRtAbhyAsA paraM sA dveSiNI nareM // 146 / / krameNa yauvanaM prAptA rUpeNa ratitulyakA / mAta( tA )pitrozca saMjAtA saMtApaM tanvatI tadA // 150 / / anyadA vikramo rAjA maalvaanaamdhiishvrH| upaviSTaH sabhAyAM hi manyamAtyaparIvRtaH // 15 // sabhAyAM tatra cAyAto videzIyo dvijaH kacit / lAtvA deza' samAsIno yathAsthAne nRpAjJayA // 152|| pRSToM vikramabhUpena sudhAmadhurayA giraa| kathaM kutaH samAyAtaH 1 prakAzaya mamAdbhutam // 153 / / avAdI brAhmaNo deva ! okacisatayA zRNu" / adakSataM yAdRzaM pRSTaM kathayAmi ca tAdRzam // 15 // vAruNaM nAma nagaraM basti pazcima dizyaho / rUpacandrAbhidho rAjA secAnInAmikA'' sutA / / 155 // - - - - . 1 HI and ButhA yaina / 2.18and 33 vikA ythaa| 3. B1. 132 and Bs etadAmala / 4. B1, Be And B f . Band B3 nraiH| 6. 31, Band Hs sAdRzA ( Bam ) 7. B1, BA and B dsvaashiyaaN| 8. B1, Bund B dvijottamaH / 1. 138 ptteN| 10. 131, B and B tadA zRNu tamatam / 11. B nAmataH; 32 and Ba nAma tat /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojaparice vidhayA vijitA vAlI rambhA rUpeNa cAtmanaH' / buddhayA ca vAkpatijigye cAturyeNa ca viSTapam // 156 // astodRzyamunA kanyA vizvalokavibhUSaNam' / purupadveSiNI sA tu ratnadvepI yato vidhiH // 157|| ramyAdrabhyatarAM vAtAM zrutvA vikrmbhuuptiH| dadAti smepsitaM dAnaM brAmaNastu visarjitaH / / 158|| atha vikramabhUnAthazcAturye kadhurandharaH / vArtAmohitacittaH san preSayAmAsa sevakAn // 1565 vAhati nara bAga kuna gyaa| kanyAyA mUlavRttAnta nI( jJA? )vA meM kathyatAM puraH / / 16 / / ziSAM davAtha bhRpena preSitA nijapuruSAH / kameNa tepi' saMprAptA vAruNAbhidhapattane / / 161|| tasthurekapradezena vRddhamAlinikAgRhe / miSTAnnAhAradAnena vRddhApyAvajitA bhRzam // 162 / / mAlinyA te tayA pRSTAH kimartha samupAgatAH ? mama putrAdhikA yUyaM yadvAcyaM tadvadantu bhoH // 163 / / rAjaputrA mAturAhuH kApyAste zenikA kanI / sutA sA dUSiNI puMssu (su) tavRttAnta" nigadyatAm // 164|| 1. , BARRE! 13 ko rambhAyate paMga prAyo vidyAgaNejinA / 2. BI,# anRI patirjaptaH 13. 131,B- ud B"vibhaSaNA | 4. tyraillds the following verses alter tliis : zazini khalu kalaI kaNTakA padamanAle nadhijaLamapeyaM pagita nidhanavama | daza................."godurgatvamvarUpa pratiSaNa (ca) kRpagAnvaM ratnadoSaH kaanaant:|| candra lAnatA himaM himamige kSAra jala mAgareM sudhA candana pAdatA (pa) vipavara (gaH) ecaM ricanAH kapaTakAH / strIrale (hi.) jarA kuceSa patitaM vadamya dAridAtA ....."nAtaM devAdhimA nimitama / / / 5. Bi and 3 taapi| 6. 131, H ul 139 kayaM kena prakAreNa garaTeSeNa vartane / 7. R, Us and 13: anaphamaNa / 4. 11, B" ITRI | mathanInAsti tadvada / 5. 30 mepAnI pAsti knykaa| 10. B1, Banel B naradevI anAsmAbhiva nAnna nan /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH mAlinyunetha vRttAntaM matputrAH zRNutAdbhutam / secAnikAsamIpehaM yAsyAmi ca gatApyaham // 16 // anyadA rUpacandroyaM cintayAmAsa maano| naraveSabhavAM vAtAM gatvA pRcchAmi tAM sutAm // 166 / / yAvadyAti sutAvAse 'bhUpatiniSparicchadaH / tAvatsutA' samAdiSTA dattA javanikAntare // 167 / / tadantarecadabhaSo vatsa marcanaM zRNu / pakSobhayavizuddhA tvaM bhurUpA sadguNocitA // 16 // suzIlA 'sundarAcArA sadAkSiNyA suzAstravit / paraM vatse kathaM jAtaM puruSadveSalakSaNam ? // 16 // kanyoce zrUyatAM tAta ! tvaM tAM zRNu kathAmatha / gaGgAtIresti cAsanna padarInAmaka vanam // 170 // sIcAnakayugaM tatra bnaantnivstyho"| anyadA jalapAnAya gataM gajAtaTe tu nat' // 171 / / sArthezaH koSi tIrasthaH prAsukAnnena sadyateH / pAraNaM kArayAmAsa dRSTvA "sizcAnakotravIt // 172 / / pazya bhane ! munIndrasya dhanyo datte ca" pAraNam / prApyate yadi mAnuSyaM tadAyAM dIyate priye ! // 17 // dAnAnumodanAtpuNyamAvAbhyAM samupArjitam / kiyadbhistu dinastatra vRkSa muktamathANDakam // 174 // prApta grISma Rtau tatra dAvAnala upasthitaH / saMprApto dAruNoTavyAM vRkSAsannaH samAgataH // 17 // sicAnyoktaM drutaM svAmin ! baja pAnIyahetave | yathopazAmyate vahivRkSaparyantasecanAt / / 176 / / evaM zrutvA tataH zIghraM gataH "sicAnako jale | tAvatsi mAnakA pazcAjjvAlApUreNa" veSTitA // 177|| 183 popi ni| .. IRI, 1 und 15 manAbhirA / : BI vnch| 1. 818: and B maska( B kRtA / 5. B', I al I3 na yugala / i. B F anel 13 nivanti (ti) bnaanreN| 7. Brainlis* gato galAna khago1 8. BT and I kAnaM muniishvrN| 2. BI all B2 secA / 10. IR, Ul 18 dadati / 11. 11, 13 und ! lAmAlama /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 bhojacaritre sivAnI cintayatyantargata bhartA sa kAtaraH / AtmajenApi na snehaH priyayA tasya kiM bhavet // 178|| dhig dhig niHsnehamartyAnAM mukhe dRSTepi pAlakam / sivAnI cintayatyevaM dagdhA dAvAnalena sA ||176 // nidAnAnumodana pUrA yatpuNyamarjitam / tatpuNyAnmAnuSaM janma' saMjAtA tvadgRhe sutA // 180 // tasmAtkAraNatastAta" ! puruSadveSiNI hyaham / na rocate hi me martyamukhasthAlokanaM kacit ||181 // evaM putrIkathAM zrutvA rAjakArye gato nRpaH / ahaM ca tanmukhAcchrutvA samAyAtA ' nije gRhe // 182 // carairvikamabhUpasya mAlinyA sukhataH zrutam / sicAnyAH pUrvavRttAntaM jJAtvAgatyoktamIzituH // 183 // vijJAya kanyakAvRsaM vikramo vIra uttamaH / upAyAMzcintayAmAsa pANigrahaNavAJchyA // 184 // gauDikA vaMzasaMjAtA vAgalakrIDanAdikAH" / goDadezAtsamAnItAH sukrIDAvADikA vanAH // 185 // mantriNAM rAjyabhAraM hi datvA sAhasikAgraNIH / kiMcitsainyaM samAdAya vahnivetAlakAnvitaH // 186 // saha peTakavargeNa bhUpatirgarimAnvitaH / secanakAbhidhAnaM ca svanAmasthApanaM kRtam // 187 // mArge nagaramadhye ye samAyAnti hi bhUbhujaH / gatvA tatra kalAvatyo darzayanti nijAH kalAH // 188 // krIDantyanyAH kalAvatyaH khyAtaH secanakaH sa ca / viditaH sakale deze mArgamullaGghayatyapi // 186 // evaM ca grAmAnugrAmaM krIDaya nadbhutAH kalAH / jagAma tatpurodhAne yatra secanikA kanI // 160 // 1. Bi and l39 ""yAmAnuSyaM / 2 BL Band B" tena kA 3. B1, B2 and 4. B1, B2 anul 87()15B4 132 und Ba sevaa| 6. BIB and 133 DakAdayaH ( Band He diye 171 He and bahavaH krIDavAhikA / B mayAdya |
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ caturthaH prastAvaH bAruNAkhyapurAsana' vanaM puSphA(pA)vataMsakam | tatra secanako nAma peTakena samaM sthitaH // 16 // ataH prabhAtavelAyAM rUpacandro nreshvrH| anekamantrisAmantapUritAsthAnasaMsthitaH ||162 // vAmadakSiNatastasthuH susvarAH sarasA budhAH / agre gItAGganAdajJA manyesau vAsavopamaH // 16 // ataH secanakA pyazvArUDhaH khAbhiH samanvitaH | saMnA zastrapANisthaH samAM gatvA' namannRpam / / 164 // deva ! te satyazIlAdhA viditA vizvamaNDale | tacchrutvA tvatsamIpehaM zyAgataH zaNu kAraNam // 165|| vigraha devadaityAnAM jAyamAne raNAgaNe" / mayA bhUbhAminInAtha ! gamyate hi tvadAjJayA / / 166 / / yadi me dehi vAcaM tvaM tadA me gamanaM bhavet / yasya tasyAntike puMso vAcaM kopi na yAcate / / 167 / tato nRpo rUpacandra uvAcedaM naraM prati / bAcA dattA mayA tubhyaM kathayasva yathocitam // 16 // narovocadiyaM bhAyA rakSaNIyA prayatnataH / yasya kasyAntike na strIratnaM kenApi dhAryate // 16 // punarvijJApayAmyevaM saMgrAme gamyate mayA / kurvataH samaraM daityaryadA patati me vapuH // 200 // priyAyA darzanIyaM tat karotvepA yathocitam / zikSAM dattvA naman bhUpaM hayenotpatya khaM yayau // 201 // pazyamAnA sabhA savA gato dRSTeragocaram / sabhyAH sarve prazaMsanti taM naraM kautukArddhanam / / 202 / / kiyatyapi gatA velA kara kheTakasaMyutam / AkAzAtpatitaM dRSTaM sabhA sarvAM camatkRtA // 203 // 1. I bAruNonagarAmanaM / .", I HI !! sNcaankaadeshd| 3. BE, B2 and Ba striyAnvitaH / 4. H ntyaa| .And bn| 6. B1, B and B tatra dhoraM rnnaarunnm| 7. B.E d B rUpendubhUpazca (jh)vaa| 8. [31, 13 and B" daityAnAM yuddhamAnoI ydaa|
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ my bhojacaritre hAhAkAra parAH sarve yAvatpazyanti vismayAt / tAvatkarodvitIyapi sakhaGgaH sahasApatat || 204|| hAhAparastato rAjA dRSTrA khaDgayutaM karam / patitaM tAvadAkAzAnmastakaM tannarasya ca || 205 || tatazca duHkhitAH sarve dhunvAnA mastakaM muhuH / saturaGgaH kabandhazcApatadAsthAnamaNDape || 206 | sarve hAhAparA jAtAH sarve jAtAH suduHkhitAH / darzitaM tatpriyAyAstad dRSTvA bhartuH svarUpakam || 207|| tadagreJjalimAyojya pAdapadmaM namaskRtam / avAdIt tvatprasAdena vaktA bhogA hRdIpsitAH || 208|| tathA bhUpapi vijJaptaH svAmin / kASThAni merpaya / mRte bhartari nArINAM nAnyo mArgaH kulastriyAm || 206 // * rAjAMce sthIyatAM bhadraM ! mRtepi na hi kiMcana / taba nirvAhAM cintAM yAvajjIvaM karomyaham || 210 // nArI prAha taba svAmin! zIlArakhyA vartate vi / rUpaM dRSTvA parastrINAM na lobhastava' yujyate // 211 || etacchrutvA nRpaH proce na lobhastvaM sutAsamA / kASThAvarohaNe nAstiSTha tiSThAvyate yacaH // 212|| ityuktvA candanaiH kASThairnRpokArApayazcitAm / atisnehAnubhAvAstrI' praviSTA sA ghitAnale " // 213 // 1. ff, Baod 138 bharturyathAvidhi 1 21 bhUpaH sUci BF and [ bhUvastu vi| 3. B adds the following, after this verse : uktaM ca-galiyugala komalapuSpAkarasya trinayanalanupUjA cAtha trA bhUmipAla: / vimalakulabhavAnAmaGganAnAM zarIraM, patikarakararjava maMtraNaM yattajihnaH // stropasa guNamRgasthitam / putraparihArambhaM vitta pani maha // 4. 13 and 15. 134, 13 and 133 and 1 6, 131, 133 and 133 %farai kArApayannRpaH / 7. Band 13 vA sva
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH yugmasnAnena' ghautAGgAH sabhAsamyAH samAgatAH / sa tApaJjitakAzI nA natyA bhRpaM purama sthitaH // 214 // he deva! tyatprasAdena jisvA desyamahAbalam / samAyAtIdhunAmyatra dehi me vanitA vibho / // 21 // rAjA savismayazcitse yAvadale na cottaram / tAvatA sa naraH prAha pUrvokta deva ! nAnyathA / / 216|| tapAtambui tudhAtonnaM strIH kAmaM durgato dhanam / na muJcati tathA satyaM vacaH satpuruSA nijam // 217|| naramya vacanaM zranyA bhapaH myAnA nirutaraH" / nAvanmantrIzvarI bRta mahAvaH zrUyatAM prabho ! // 21 // pratyakSIya mano dRSTo jIvannevAtha dRzyate / tadA sA daivayogena ganIpAra vilokyatAm // 216 / / ini mantrivacaH zrunyA bhUpenApi nathA kRtam / rAzIpAzyAtsamAnAyya tasya puMsorpinAGgAnA // 220 // nareNa tatra kaivAraM prArabdhaM narapAgrataH / bhUSo jJAtvA kalAvantaM haTo dase dhanaM dhanam // 221 / / saharSI bhUyatekiH striyo jAtAH sasammadAH / visarjito naraH sopi gatImtaM ca divAkaraH // 222 / / prAtaHkAle ca bhUnetopaviSTa sthAnamaNDape / jyotiSiko naraH kopi bhUpapArve samAgataH / / 223 // dvAdazatilakairyuktaH kakSAyAM nyastapustaka / bhUpasyAzIbaco davopaviSTastu tadagrataH" ||224|| pRSTho bhUpena bhI jyotiSika! jJAnA kimAgamam / kiM zAkhaM darzayohAmaM kalAyAH pratyayaM nijam ||22|| 1. Pl, and PB mama / ". 131, I am I yAna mahAvarAn / 1. 131, IBHABI n| +. 131, I an 13 naro bt| .BI !!and 13: e intend : sviyaM kAmI ko zrIrNa bhuvitA(mona napajalam / prApyane nAni camlUni kaMtra :nyaM na munnati / / 6. BL and B: bhUpe nAyAti cAtaram / 7. Bluxmits this weree cupletely | 8.3 dhoy| 9. BI, Be anl B. "tipkaako| 10. BI datvAviSTasta / 11. BI, BP and B. bhI jyotiH !kizijAnAmi nAgamam /
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 bhojacaritre svAmin / satyamidaM vAkyaM bhavatA yatprarUpitam / pustakasya bahe bhAraM yadyahaM pratyayoSmitaH' // 226 / / dhanasya pratyayo dAnaM pratyayaH pAtramaMhateH / pAtre pratyaya AcAro' jJAnepi pratyayastathA // 227 // yathAyaM 'pratyayo rAjannadhunA pazya kautukam / niSkAsya pa(kha)TikA kozAlagnaM sthApitavAMstataH // 228|| balAvalaM grahANAM tu jJAtvA bhUpaM vyajinapat / megha AyAti cedraudrodhunA meM pratyayastadA / / 226 // jyotirvacanamAkarNya samA sarvApi vismitA | vyomni mepalavoM nAsti kimihAlIkabhASayA // 230 // yAcadevaM vimRzati' tAvadamro vinirgataH / kSaNAnmuzaladhArAbhilagno meghastu barSitum // 231 // tatkSaNAjjalapUreNa pravRttaH plAvituM mahIm / sabhAM svIyAM jalaiH pUrNA dRSTvA bhUpaH samutthitaH // 232 / / / jyotiSkasya kare lagna UrdhvabhUmyAM gato nRpaH / jalena plAvitA sApi dvitIyAM bhUmikAM gataH // 233 // dRSTvA tAmapyambupUrNA bhUpo vyAkulamAnasaH / tRtIyAM bhUmimArUDho jyotiSkena samaM tataH // 234 // sApi pUrNAmbabhistuyoM pazamI' ca kramAdgataH / ekaviMzatibhUmyopi' yAvatpUrNA mahAjalaiH" // 235 // bhUpovaka zrayatA jyotiH / pralayo bhASitastvayA / adhunApyAgataH soyaM vada kiM kriyatedhunA" // 236 // 1. BI, Band Byadi na pratyayaM vibho ! . [Bl and B: dAnapratyayapAtratA; Ba dAne dAne prtyypaatryoH| 3. 133 ymaacaar| 1. Bind 133 lathA yatna / 5. B calApala 1 6. BI, 32 and B3 meghaaldhaarko| 7. BI, 1111d 13 zyanti / 8. B1, 133 and B3 yAja / ". B1 and B2 gtii| 10. 181, Bund 18 sApi pUrNA jale dRSTA / 11. BA, B. and B3 pUrNA caturthAyA~ pnycmpaaN| 12, B1, B" and 115 bhuumossu| 18. B1, Bani Ba mahI jle| 14. BI, BA and B"ma bhASitaM tvayA / 15. BIB anl Ba tvaM :16. BI, B and B: kim /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ yataH caturthaH prastAvaH jyotirUce mahArAjan ! mahatAmiti ceSTitam / saMpadi' sati(syAM) no garyo viSAdo na vipadyapi // 237 / / saMpadi yasya na irSo vipadi viSA // 238 // tAvatpUrNA jalaiH sApi bhUmikA bhUpa utthitaH / nRpopi yAvannAzA(sA) jale magnaH kSaNena saH // 23 // bhUpaHproce pada sA(sA)dhu kriyatepyadhunA kimu / jyotirUce mahArAja ! netramIlanamAcara" // 240 // netre nimIla'yitvA ca yAvadbhaponu mIlati / na tAvajalado nAmba nAtAsti bhuSopi ca / / 241 / / upaviSTo nijasthAne na hi kopyastyupadravaH / tAvannareNa phevAraM prArabdhaM bhUpateH puraH / / 242 / / rAjJA jJAta kalAvijho na sAmAnyAstyaso kalA / isitAH sarvasAmantA bhUpAyAzca camatkRtA:" ||243 // rAjJAMcetyadbhutA vidyA zikSitA phasya pAvataH / ekA pUrvadine dRSTA dvitIyAya kimucyate // 244|| sa Aha smAsti sArtheza guruH secanako" mama / zikSitastatprasAdana bhUpAgredhAsmi kautukI // 24 // bhUpaH proSe kadA nRtyaM secanAkhyo gurustava | kariSyati 'kilAsmAkaM darzayiSyati kautukam / / 246|| tadA kalAvidappAhAmmadIyo bhUpate ! guruH / strINAM [ca vartate dveSI nAsAM nAlokayenmukham / / 247 // evaM zrutvA mahInAtho jAto vismitamAnasaH / kathaMcidgururAtmIyo melanIyoM mayApi hi // 24 // 1. 31, 15 and R saMpade / 5. Bl. P and 8 virAda vipade na hi| 3. Brand Bomit the wlaole expressian; IP steps after gryo| 4. 111, Band B ki punana panAsAnaM gavanmagno jalena saH [HT jake sama: ] / 5. P1 And Pa jan / .al, Be and 3 netrANAM molaya kSaNam / 7. Bt, Band B netrANAM mela / 6. n| .. BA, B. and BdhA hunama / 10. R113-al 133 mecA, 11. Bl and R kadA; B tadA / 12, B1, B2 and 13 dayApiyati / 18. B cha / 14. B1, B" and B vismayamA / 15. Bi uml B: mamApi /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ gopari ityuktvA tasya vegena svarNaratnAdi bhUSaNam' / zobhanAzvAdi pRkkA(vyA 1)di dattaM dAnaM dIpsitam / / 246 // preSitaH sa nije sthAne sabhA sarvA visa jiMtA / rAjyalIlocitaiH saukhya rAtrI rAjJAtivAhitA // 25 // punaH prAtaH sabhAsIno rUpacandranarezvaraH / secAnakaM samAnetuM narAn preSitavAbhijAn // 251 // secAnakaH sakAro nAnAbharaNabhUSitaH / sukhAsane samArUDhaH sasainyaparivArakaH // 252 / / netrayoH paTTako paddho DArivAgrataH shritH| pathi yatra samAyAti nArI nazyati tatpavAn' / / 253|| paricchadena saMyukto gato yatrAsti bhUpatiH / abhyutthAnaM na sanmAnaM narti kasyApi no sRjet // 254 // upaviSTaH samAmadhye netrayoH pttttkaavRtH| niSiddhAzca striyaH sarvA rUpacandreNa maNDapAt // 255|| tathApi kautukAkAMkSI naro rUpeNa pazyati / secAnikA ca" sAzcayAM jAlakAntaH prapazyati" ||256 / / pRSTaH sa rUpacandreNa satyaM vada narottama / strISu veSI kathaM jAtaH kathaya tvaM mamAgrataH // 27 // tataH secAnako te strI nevAstyatra kutracit / netrayoH paTTakaM tyaktvA vadati sma vidAM varaH // 258 // dizAyAH pUrvabhAgasti gaGgAnAmnI mahAnadI / tasyAstIresti mo ! ramyaM vikhyAtaM padarIvanam // 256 / / pahavaH pakSiNastatra nivasanti yadRcchayA / secAnakasya yugalaM muditaM tatra tiSThati // 260 / / 1.B1, Bell IBa "gAn / 3. 131 Bund B do| 3. 8 bhUpeti'; Be and B: bhuupen| 4, BI, BE and B preSitA bhuuaatnraaH| 5 BE, I und B sv.| 6. B1, Band B3 vaarisH| 7. P3, IBLind B tatyayAt / H. B1, B and B3 praNAma mana kasyacit / 9. PS | 10. B1 degpi| II. BI, B2 unu B pazyantI baalikaantre| 12.B1, Ba and BobhissN| 13, BI, B and B3 jAtaM kathayasva 1 14 BI, B% and B vadate vadatAM varaH /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ uktaM ca caturthaH prastAvaH kiyatsvahastu saMjAtaH secAnI garbhasaMbhavaH / ekasyAM vRcazAkhAryA muktamaNDakayugmakam || 261 // arstu dinairetA saMjAtau yugmabAlakau / ekasmiMstu dine jAto dAvAgneH samupadravaH // 262 // secAnena tadaivoktaM samAnaya jalaM priye ! | jalasekAdyathA vahnernAzayAmi grupadravam ||263 // gatA sA jalamAnetuM nAyAtA nirdeyA punaH / bAlakopari dagdhohaM dAvAgneliyA tadA // 264 // arita nirAzvarya kuTaM ki jalpase sudhA / davAI bAlakaiH sArdhaM naSTastvaM snehavarjitaH " // 265 // iti vAdaM vivadatoH zrutvA secAnikA pituH (tA) | militaH pUrvasaMketo jJAtaH pUrvabhavapriyaH || 266 || punazcintA samutvA rUpacandrasya bhUbhujaH / parametatsutAratnaM dAsye nATakino na hi // 267 // kulaM * ca zIlaM ca rUpakSatA ca vidyA vayo rUpadhanADhyatA cha / ete guNAH sapta varetirikta stataH paraM puSyaphalAya kanyAH || 268 || pummiH sArdhaM nirvirodhaM jJAtvA bhUpaH samutthitaH / secAnopyazvamAruhya yAvadyAti nijAzrame || 266 / / TracnApi bhaTTena kenApyupalacitaH / sa eSa mAlavAdhIzo vikramAdityabhUpatiH || 270 // dAtRNAM dAnadhaureyAM vIrANAmekavIrarAT / sAhasaikanidhiH" samyag vikramI vikramo nRpaH // 279 // etadvacanamAkarNya rUpacandro dharAdhipaH / pAdacArI samAyAto yatra vikramabhUpatiH || 272 || 75 1. BIBE and 33 lAtyamAnA (no ) dinekasmin dAvAnalabha mulyalayaH / 2. BJ Band 33 jvAlA dAvAnalasya ca / B 4. 1 and Be omit the whole verse; Pand and 150 sAhasInAM nidhiH / ya have only kule ca golaM na 5 1
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritra 76 karau ca kuDmalIkRtya stutimevaM vinirmi(ma)me / gRhaM pavitrayAsmAka padapacarajA // 23 // dhanyohaM manpuraM dhanyaM yatprApto vikramAdhipaH / prakRSTavinayenAtha" samAnIto nije gRhe ||274 / / punaH papraccha bhUnAthaH prArabdhaM kimihARtam / mAlavezvara ! vAseyamArabdhA bada kAraNam / / 275 / / hasitvA vikramaH proce prAghUrNosmyadhunA tava / tava kIrtiH parA dhUrtI dhUnitohaM tapAgataH // 276 / / iti prItivacaH zrutvA rUpacandro narAdhipaH / paramAnandarUpeNa bhojito bhaktipUrvakam // 277 // mantrayitvA mantribhiH sa vijJamo vikramAdhipaH / prasAdaM kuru bhRmIndra ! vacanaM mAmakaM pRNu // 278 // " na hi dAnaM vinA prItina zomA prApyate kvacit / yathA paMcAmRtaM bhojyaM ghatahInaM na zobhate // 276 / / gajavAjisuvarNAdyAH pAdA_stava mandire / tava yogyamidaM putrI glametadvivAhaya / / 280 // etadvacanamAkaNyaM dRSTo maalvbhuuptiH| . vAJchitArthapradAnena ko na tuSyani mAnavaH'" ||2811 // prazaste divase bhUpaH kArayAmAsa' maNDapam / pariNItA vikrameNa sutA secanikAhayA' // 282 / / anekagajavAjyAdi'" svarNagnAdi bhUpaNam / pradadau rUpacandroyaM yA(jA)mAvakaramocane // 28 // 18I, Rame! 10 prama meM / " !st B2 15 paad| 3. 131, 1 at 133 nApi / 4. Bincl BAdhipa: | 5. 11, Is" and 130 raMgA / 5. Bindas the illowing after this Verse : dAni nikAti gRhma mA bASpA)bhijalgati / bhaktaM bhAjatizna(te va SaDvidha protilakSaNam // 7. IBI, Band B RSam / 8. B', 132 133 bahavasta / '! BI, B- and B. va yogyAsti meM punii| 10. 31, IB R E gaan| 11. I, IFs and 18 kArAga yati / 12, B1, B" and Bs sunA saMcAnikAnAmnI mAnamti vikrama / 1. Basid E aphAna majavAjonA 1 14. B', Be and | bhUSaNAn /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 caturthaH prastAvaH utsavena ca vIvAhaM kRtvA vikramabhUpatiH / samAyAto nije sthAne svasainyaparivAritaH // 284|| siddhyatyayamanaH kAryamagamyA ye manorayA / yathA secAnikA kanyA vikrameNa vivAhitA // 28 // yathA vikramabhUpasya zukenAyaM niveditaH / uthamopari dRSTAnnazcandrasenanRpAprataH / / 286 // etatkathAnakaM zrutvA hRSTaH kIramya vAcayA / mayA puSphA(pA)vatInAmnyAH kathaM kAryaH parigrahaH // 27 // zikSA pRcchati bhUnAthe kanyAvaraNahetave / kIropi kathayAmAsa bhaesya hitavAJchayA ||28|| kRtAsti yadi sAmagrI piyazAmamane AyA / tadA zakunajAdheyA' gR(grohItavyA kathA hadi // 26 // yathA zakunikIrovaka zreSThiputraphalapradaH / tathA hi sarvalokAnAM cintitArthaphalapradaH // 260 / / candraseno nRpaH prAha zukarAja ! mamAgrataH / kathanIyA samagrApi kathA zreSThimutasya ca ||26|| kIrovammAlave deze puraM dazapurAbhidham / devadattAmidhaH aSThI vasate tatra vittavAna" // 26 // devazrIrasti tadbhAryA suto dazarathAbhidhaH / vArasalyAspiTamAtRbhyAM bAlatve sa vivAhitaH // 263 / / pAThitazca" tataH smyklaavidhaadikovidH| jAtaH sarvaguNAvAso manye vidyAniketanam // 26 // saMprApta"rUpalAvaNyo" yauvanenApyalaMkRtaH / jatizca viSaye lubdho dvinIyavayasaH phalam // 26 // ekadA zreSTiputreNa nApitAya niveditam / manmitrANAM matsamAnAM santi jAtA gRhe mutAH // 266 // 1. Bad B" unlavana ca vaivaaH| 2. BIand B rathaiH / 3.18 and B hRSTa / 4. B knyaa| 3. 18 pariNoyA mayA kama / 6 13, 5 und videzamuddyo / 7. 13, lNghe| 8. BI, Be And B sampapradA / . 13 adds the following, after this verse :-apa pAkamajaMgha upari kathA / 10. Btal 3 ghncaanmH| 11. 1. Band BAThatopi / 12. Band H" nN| 13, 31 andl IB para /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ SC bhoja caritre iSTagopaviSTasya snigdhA mama hasanti hi / pitrA vivAhApi kApyasya na hi kathyate // 267 // kathanIyaM ca vAtAgre maduktaM venyaso yathA / pratyuttaraM tathAsmAkaM kathanIyaM tvayA sakhe || 268 || zreSThiputragiraM zrutvA saMpradAyena saMyutaH / vAmazAyI sthitaH zreSThI nApitastatra cAgataH // 266 // darpaNaM darzayAmAsa pAdasaMvAhanAparaH / zreSThinaM jalpayAmAsa vivAhAdikavArtayA ||300 // "kamapyavasaraM prApya kathayAmAsa nApitaH / bhavatAM putraratnaM tu vivAhe yogyatAM gatam // 302 // hasitvA zreSThinAppUce tvayAdyApi hi na zrutam / mayA vAtsalyataH putrI cAlatveyaM vivAhitaH ||302|| nApitaH punarapyUce kutaH kasya gRhe prabho ! etadAzcaryamasmAkaM na zrutaM kasya cAntikAt ||303 / / zreSThayace mAlave deze nikaTaM hyasti cAtmanaH / vairATanagaraM nAma zlAghyaM surapurAdhikam ||304|| natrAsti dhanadaH zreSThI rAjamAnyo mahAdhanI / nandAnAbhyasti tatputrI pariNItAGgajena me# ||305 // svarUpaM zreSThaputrasya nApitena niveditam / gRhItvAjJAM pitustasyAH samAnayanahetave // 306 // rathArUDhaH prasthitolpaparicchadaH / 10. purAhU bahiH samAgatyA kathayanijasevakAn // 307 // vAmapArzve yadA devyA bhASate " vacanatrayam / 12 grAmAntare tadAyAmi vyAghuriSyenyathA tvaham // 308|| etadvacanamAtreNa brUtA sA dakSiNe bhuje / 14 zrutvA vyAghuTya cAyAtaH prAtaH pracalitaH punaH // 306 // 1. B1 Is and [39] maktaM jJAyate na hi 4 and B kicidava / 434 135 and B toyaM Bud B viSi / 7 B7 Band B pAdavataH 10. Bhumits the 9. B1, B and B 12. B1 and 13" "yaham | 13. Baa | B1. B1 vAyAlayati zreSThizca / 3. BIB 5131, B2 and 3" manaH / 8.331, B3 and B3 nAmAsti | verses 307-11 / 11. B3" dAsyate / 1 L * *
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH tathaiva dakSiNe mAge devyA zabdAyate bhRzam / punarvezma samAyAto nijazreyobhilApukaH // 310 / / aruNodayavelAyAM yAvadgacchati mArgataH / devyA zabdasarakazabdazcaTakaH' kApi jalpitaH // 311|| tAvadazarathaH zreSThI sotsAhavacanaM jagau / mAtarasmAkamapyevaM vacaH kiM zrAvayasyaho // 312 / / niSeyedaM mukhe vAkyaM rathaM khaNDitavAnpathi | tAvatsUryodaye devyA nijasthAne samAgatA ||313 // papraccha caTakAdyAnsA mArgaNAsmin gatosti kaH / yathoktaM caTakenoktaM zreSThiputreNa yatkRtam // 314|| zakuno hAhAparatvena cintayAmAsa mAnase | agre zreSThisutasyApi mRtyurasti kathaM kRtam // 31 // zakunopyAtmalajjAtaH kRtvA rUpaM dvijanmanaH / militaH keTake gatvA tasya zreSThisutasya ca // 316 / / sopi sArthasthito yAti kamAdvairATamAyayau / saparicchada 'AyAtaH zvazurasya niketane ||317 // jAmAtaraM taM vijJAya zvazuraH sAlakAdibhiH / saMmukhaM tasya cAyAtaH kRtaM gauravamAdarAva // 318|| jAmAtA taiH samAnIto gRhamadhye kRtaadrH| kRtamAGgalyakAbAraH zvazrubhiH zAlakAdibhiH // 319|| mardanodvartanaM kRtvA snAnamojanakAdimiH / dinaM harSAtirekeNa krIDAdhairatyavAhayat // 320 // jAtA saMdhyA tataH strIbhirnandA saMsnApitA tanau / zaGgAraSoDazopetA kRtA bhUSaNabhUSitA // 321 // ekaraka)yauvanasampannA bhUSAbhibhUSitA punaH" / sAkSAdevAGganAkArA preSitA zayanIyake // 322|| 1. Band B2 degTikaH / 2. B1, B2 and [kayayitvA ri(vi)dN| 3. BI, and 13 saabhiH| 4. B1, Baud HdamA / 5. B1, B2 and B3 tamya mA(cA gatya / 6. BT and BAlikA 1 7. B1, Band B divA harSapramodena krIDAbhirativAhitaH / 3. B4 BPanl B zRGgAra poraNa: (Bhind so) kRtvA vibhuu| 2. Bl and B: vibhUpAbhivibhUSitA; 13: vibhUSaNavibhUSitA /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Co bhojacaritre cintayAmAsa sA kanyA saMketo yatra vidyate / pUrvaM tatraiva gacchAmi pazcAnnijadhavAntike // 323 // evaM visRzya sA kanyA yacasyAyatane gatA / cintayatyantare yakSa' AgatA patighAtinI // 324 // * yA strI nijapatiM tyaktvA bhajatenyapatiM punaH / patighAtakRtaM pApaM tayApi samupArjitam // 325 // adyAimasyAH pApinyAH zikSAM dAsyAmi nizcitam / vimRzyaikazavasyaiSaM dehe yaceopyadhiSThitaH // 326 // sajIvaM ( vo) mRtaka ( ko ) jAtaM (taH) tAM bhASayati kAminIm / dore mahatI lagnA bhadre ! kathaya kAraNam // 327 // sApyUce pariNItoM me martAya samupAgataH / tadvizeSavazAtsvAmin! vilambo medhyupasthitaH || 328|| saMketitanarakhyA jAdvadate mRtapUruSaH / saMtuSTAGginaM me dattvA yAhi nije priye // 326 // snehAdutkaNThitA kanyA yAcadAliGganaM dadau / dantairnAsAM karAbhyAM ca karNAvatroTayacchi (ccha ) vaH ||330 // kanyakA nijadoSasya gopanAtha gRhe matA / bhartuH samIpamAgatyoH svareNApi pUlkatam // 331|| kanyakAyAH pitA mAtA bAndhavAzca samAgatAH / kArya ko na kupyati mAnase ||332 || vaNikkule " na jAtoyaM jAtazcANDAlaje kule" yadeSA bAlikA madra / tvayAjanma " viDambitA ||333 || tAvatkolAhalaM zrutvA racakAH samupAgatAH / bandhayitvA dRddhaM nItaH prAtarbhUpasya saMnidhau ||334|| 1. B1, Band B yazcintayataM citte 2 Ba adds the following atter this verse: yataH ilokam - AzAbhaGgo narendrANAM gurUNAM mAnakhaNDanam 1 pUyaM zayyA ca nArINAmazastravayamucyate / / 1 Ba stops with AjJAnaGgo narendrANAm / 3. B1 133 and 13 14 B1 B and H3 tabA ttybhu| 5 B1, B2 and BS sajIvoM bhUmakA mAlApayati kAminI( ni ?) 6. B1 and Ba tipuruSavyA" / 7. B1, B and BA pauSaH / 8 B1, Be and B AliGganaMtha saMtuSTa | 9. B1, He and Ba kRtA / 10. B [B2nd B vnnissu| 11. 32 and Ba lejai: kvacit 112. B1, Be and B bhadrA janmAvadhi / t
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH zrutyA vyatikaraM rAjA brUte kopAruNecaNaH / madbhAcaputrI re pApa ! nirdoSeyaM viDamnisA // 33 // vismitaH zreSTiputrosau cintayAmAsa mAnase / zakunastAdRzo jAtaH kArya nIlyAjanIdRzam // 336 // bhUpovak kathamAnItaH pApiSThoyaM mamAgrataH / zUlikAyAM samAropya AdiSTaM bandhakAn prati // 337 // vadhAya nIyamAnesmin hAhAkAraparAH prajAH / zakuno dvijarUpeNa bhUpasyAne nyavedayat // 338 // zrUyatAM deva ! madvAcI ropaM ca hRdi mA kuru / rAjanIvikathA pUrva bhAvinI saMzrutA tvayA // 336 // --tathA hi' avivekI nRpaH sthAnamanyAyapurapattanam / unmArgI nAma manpasti sarvalagaraH" pradhAnakA // 340 // rAjyaM tasyAnayA rItyA sarvadApi pravartate / kiyatyapi dine deva ! yAtaM tabhizamyatAm // 341 // caureNa pAtitaM dhAtraM zreSThinaH kasyacidgRhe" / mitiH papAta sahasA" jJAnapAtakaropari // 342 // pUtkartuM sa gatazcauro drutaM bhUpasya cAntike / anyAyazca.mahAn jAtaH zrUyatAM mavacaH pramo! // 343 / / gataH zreSTigRhe svAmin rAtrau kSAtrasya pAtane / bhittipAtAtkaTI bhagnA pUtkaromi tvadagrataH // 344 // tacchrutvA bhUpatiH kruddhaH kSaNAcchreSThinamAhvayat / ISTamvidhAni karmANi karoSi tvaM pure mama // 34 // 1, BI, Be and Bs nirdoSa saa| 2. BL BE and B kAryamatpannamodazam / 3. B1 B and B3 zUlikAropanIyovamAdiSTaM vadhakAn / + Bl. Band B maanoso| 5. BL BU and B3 degparA prajA / 6. BI, B and B bhUpAne sphuryato [BI jitI; Ba sA vadat / 7. BI caa| 8. El, BP and By adds, after this verse, the following :-rAjApyUce tapApi tvaM kaSAM kapaya matpuraH / bAmagoce baktadA rAjan zrUyatAM meM kayA svayA / 9, Bund Bo add anyAyapurapatta [BIsanopari kathA before this verse | 10. B maliGgaH / 11, B anyAyarItyA rAjya te pravartayanti srvdaa| 12, 131, Baid B3 zreSTikasya gRhe porairArabdhaM vArapAtanam / 13. BI, Band Bd mAmA patitA bhisiH| 14.1 And BO jAtaM manyA ( ?) / 15. BI and B taM shrutvaa|
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ para bhojacaritre nirAgasosya caurasya kaTI bhagnA svayA katham / IzI mittikA kazcinmandire kArayatpaho // 346 // zreSThAyace nAsti.me doSo dopazcitikarasya ca / dravyadAne prazatohaM na zakto mitikarmaNi' // 347 // rAjope tvadvacaH satyaM preSayAmAsa sadbhaTAn / vejArakAH samAnItA natvA bhUpaM puraH sthitAH // 34 // bhU(bha)kaTIbhISaNI rAjAvadanAn" mitikArakAn / IzI kiM kRtA micizcauropari papAta yA // 346 // tairuktaM nAsti doSo naH paraM kiM kurmahe prabho ! / yadvadhaH niyata sthitA // 350 / / ebhiH satyaM vacaH proktamAnItA zreSThino" vadhUH / unmattA yauvanena tvaM yatisthatA zilpinogataH" // 35 // sApyace nAsti me doSo gacchantyA jinamandire / nagno digambaro dRSTo lajjitAne tataH sthitaa"352|| zrutvA bhUpovadavAkyaM zreSThivadhvoditaM nRtam / nagne dRSTe punarlajjA kathaM vINAM na jAyate // 353|| AkAritaH sa divAsA bhU(bhra)kuTIbhISaNeSaNaH / namnatvaM darzayasyatra'' kathaM bhramasi matpure // 354 // digyAsA nottaraM datte yAvattiSThati mUkavat / tAvadbhapaH sakopovaka zUlAroposya cocitaH // 355 / / digvAsasaM puraH( rasa )kRtvA yAvadgacchanti te bhaTAH / preritA dravyadAnena vaNigbhistAvadAgataiH // 356 / / punarAgatya bhUpAye talArakSA badanti hi / svAmin dIrghosti digvAsAH zUlAlpA kriyate katham // 357 // ___ 1. BI, Brand 133 nirAparAdhI / 2. B1, Bal 33 kopi kArApati mandira / 3. BI, B and B doSa(para) cejApharaspa p| 4. BE and | mittikaarkH| 5. Bi, Bi and B preSayan mubhaTAmnijAn / 6. B1, BP and 13 badate / 7. BE, Bs and B na doSosmAmu taissmt| 8. B1, B- and B3 zreSThinosya vadhu pussii| 9. IB1, Be And B tatsutA / 10. BI, B and BA yauvanonmatikA jAtA sthitA yaNicha / 11. B, Rand B3 lAmA senAramasaMsthitA / 19, B1, Ba and B3 drshysyogaa| 13. Bl and B2 vigvApsamagrataH kRtvA / 14. B1, Ba and B' sakhArA vijJapaMti ( jJApayati ) 01 15. Bund Bdeg zUlyA hrasvA karomi kim /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH bhUpovak zUlikAmAno' yaH kopi puruSo bhavet / samutpAdya sa dAtavyaH praSTavyohaM punarnahi ||358|| namastasya na bhUI nistA nijandhirAt / parApAstadA bhrAtA saMkho militaH kSaNAt // 356 / / taM zalikAnumAnena jJAtvA bhUpasya sAlakam / lAtvA samAnayAmAsuH zUlAmyaNe barAkakam // 36 // sa vRtAntaH zruto rADyA roditi sma gurusvaram / Agatya bhUpateH pArve sA bhRzaM krandati sma ca // 361 / / pradhAnAstu samAyAtAstasyA AkarNya rodanam / daduH zikSA narezAya dhIyate" duHkhato manaH // 362 / / daNDaM davA talArace neSyAmo nRpasAlakam / dInArANAM sahastraM ca dApayittvA sa mocitaH // 36 // tAdRzaM saba rAjyehaM pazyAmyAzcaryamadbhutam / nirAgAH zreSThiputro yacchUlAyAmadhiropyate / / 364|| nirmanturastyamau deva ! nAzikAkarNakartanAt / kathayAmi dvijopyUce vRttAntoyaM nizamyatAm // 36 // bhavadvayApAditazcauraH patitosti purAdUgahiH / gatvA tanmukhaM hastau vilokyau kautukena bhoH ! // 366 // dvijavAkyAdgato rAjA kautukI nAlasobhavat / dRSTau tasya kare ko nAsikA mukhamadhyataH // 367 / / vismayena tato rAjA dadarza dvijasammukham / kimetaditi cAzcarya kathaya tvaM mamAgrataH // 368 / / nandikApAzca vRttAntaM zrutvA bhUpo dvijoditam / bhaginyA laghunandAyAH zreSThiputro vivAhitaH // 366 // 1, BIB and By "mAne / 2. 131, BE and BA raaj| 1.31,B And B3 militaH sammukho( khas tadA / BIBand B"ti karuNavarama / 3. BI, B and Ba bhUpamAgasya tat / 6. BI, BAnd B3 dhaaryte| 7. I31, 13 and Hd talAre [Band Bar] bhayo / 8. BI, Buel B2 deghai (pi) pazyAma: kautukaM mahat / 9. BT, Re and B ca /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacarine zukovA zakunAsopi niHsRto maraNApadaH' / vivAhitAnyA bhAryAsya samAgAkuzalAdgRhe ||370 / / candrasenena bhUpena yathA zukamukhAcchutam / zAjanajAtAvAstikyaM punaH pRcchottaraM dadau // 371 / / zakovAdi mAmagrI vivAhAya kRtA tvyaa| naimisika samAhRya pRcchA churvAgame tathA // 372 / / naimittikavacaH samyak militaM naiva cAnyayA / bAmaNenomi (sthi?)to rAlo rAjAputro nRpo yathA // 373 / / / / atra ajAputrakathA savistarA kA saMkSepataH kathanIyA / / atha puSphA(pA)vatIkanyAvivAhAya narezvaraH / prasthitaH sumuhUrtena zanaiH zobhanaistataH // 374 / / zukarAjaH samIpasthaH zikSA dale yathA yathA / tathA tathAkarotsave candraseno narezvaraH // 375|| sasainyaH saparIvAroM mitraH saha ca paNDitaiH / kramAnmArga samuladhya grAmATagyAM purAdikam / / 376 / / kAzcanapurasImAyAmAsamo yaavdaagtH| tAvarapRcchati bhUnAthaH zikSA kIrAntike punaH // 377 / / zukarAja ! katiSThAmaH kiM kurmazca samAdiza / kanyeyaM pariNatavyAsmAbhiH punaraho katham / / 378 / / kanyAvAJchAparaM bhRpaM zukovak zrayatAM tathA / mAtA pitA ca" kanyAyAH paramAItabhaktimAn / / 376 / / tatsutApi mahAjainI jinapUjArthahetave / samAgacchani codyAne puSphA(pA)vacayanAmake // 30 // prAsAdo mahatA tatrograsenasya sutena hi / kArito ratnasiMhena zrIyugAdijinezitaH // 31 // 1. B1, IBP and 83 padAnu / 2. B1, Band 3 kuzalena gRhA hai ?)gtH| 3. Bi, Hai B tadA / 4. BL, 132103 mitraH maha paNDitaH [BA piDataH] / 5. I31, B2 and karomi | 6, BLE and 13s "fe 7. B4B and 3 yugAdinninamandiram /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAva pitrorasyAH kumAryAzca nizcayopyasti mAnase / idaM mama sutAralaM jaino hi pariNebhyati // 32 // sA kanyA tatra pUjArthe nityaM yAti jinAlaye / rAjan ! yadi vivAhecchA vartate tadidaM kuru // 383 / / saMsthApya dUrataH sainyaM svamatra' snaanmaacr| zuci vastraM parIdhAya gRha pUjopacArakam // 34 // mayApi gamyate pUrva tatra devakuladhunA / etatsarvaM tvayA bhUpa ! karaNIyaM drutaM vacaH / / 385 // zukena ca yathA proktaM bhUpAlena" tathA kRtam / rAjA svalpaparIvArazcalitaH phIrasaMyutaH / / 386 / / yugAdi bhuvane natvA rAjA garbhagRhe sthitaH / zAlAyo paJjaraM bavA praviSTo' dadhiNe bhuje // 387 / / jina garitA mausama kAryotsarge sthito yAvat kumArI tAvadAgatA / / 388 // sakhIpaJcazatIsAdha napurArAvajhakaniH / vastrAbharaNabhUpALyA caityadvAreNa saMsthitA / / 386 / / zukovaka svAgataM tubhyaM suzIle ! sadguNAnvite ! cAryatAM napurArAvo bhUpo dhyAnAccaliSyati / / 36 // nArInapurajhAkArairyasya cittaM na pazcalam / sa zrImAna()miyogIndraH punAtu suvanatrayam // 361 kumArI tadagholubdhA" samAyAtA zukAntika / bhUparUpaM samAlokya jAtA madanaviThThalA // 362 / / bhoH kIra ! kayAsmAkaM bhUpaH kosau ka cAgataH / kva gamiSyati kiM nAma kathaM svalpaparimAdaH // 362 / / kIro mandasvaraNoce saMpa candrAvatIpatiH / prayAti jinayAtrAye" rAjAso candrasenakaH // 364 / / 1. BL. Band imAM ! 2. IRA, BAnd [34 "pi / 3. BI, I and B dUrataH svApyata ganyaM bhavatA snaanmaacr| 4. B1 gakAra 1381, B and I yad / 6. B1, 3: and B3 bhUpatastat / 7. 13 m| 4. 11, Bund B prvesh| ". B1, Be and B nasyASTa / 10. B1, 13 and His oumit the whole rerse | 11. B1, B and Ba varSa / 12. B1, Bund Ba'paay|
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ mojacaritre evaM zrutvA kumAce hAto rAjA tavaiva hi / paraM guNena kena tvaM tiryaduHvi(gduHkha) niSevase // 36 // zukovak zrRyatAM bAle ! guNA bhUpazarIrajAH / guruNA yadi varNyante na pAraH prApyate tadA / / 366 // zuka uvAcakSAro vArinidhidhane malinatA karNe na dharme ruciH kalpepyastyakulInatA kaThinatAyuktazca cintAmaNiH / caimukhyAcaraNA tu devasurabhirnIcAzritaste valI sarve duSaNapitAH bhRNu sakhe ! niSaNoyaM nRpaH // 367 // evaM nirdapaNaM vAtvA tiSThAmi varasundari / / ahaM pRcchAmi korovag yadi no mayi kupyasi // 368 / / sAppace na hi kupyAmi kIrocaka tadvacaH zRNu ! prauDhA prauDhaguNopetA kumAryadyApi kiM tvakam / / 366 // tayoko nijavRttAntaH kumAryo pitRmAtRjaH / variSyati varo jaino mithyAtvI mAM na ca kvacit / / 400 / yadyevaM zukarAjovA yadA rAjAyamuttamaH / AkRSTastava puNyena samAyAdotra bhAmini ! // 401 // darIkRtvAkhilAH sakhyaH kumAthe shukaagrtH| anena taba bhUpena mohitaM mama mAnasam / / 402 sthApanIyastvayA kIra ! bhUpoyaM divasatrayam / mAtRpitroH samAkhyAya pariNeSyAmi nAnyathA // 403 // yadainaM me" na dAsyanti tadA 'manmaraNaM dhruvam / iti nizcitya mahAcA sthAtavyaM bhUpate ! tvayA // 40 // etadUcanamAkarNya rAjA gambhIramAnasaH / pUjAM kRtvA jinendrasya niHsto garbhagehataH // 40 // 1. Hircl pyasa mayA [ 182 pi] | 2, B1, It and B na na [BI nanu / 3.31 32 and 3 vaSa ngiismH| 133 rokRtya sakhI: srgH| 5. B1, B and B3 mo| 6. BI, B" and B3 ydaapynN| 1. 134, Bani BB mara / 4. B1, 3e und 31 patistvayA /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH tAvatkanyA svalajjAto vastrAbha ( va1)raNapUrvakam / sakhIbhiH saparIvArA gatA garbhagRhAntare ||406 || rAjA zukaM samAdAya saharSaH sainyamAgataH / prazaMsAM zukarAjasya kurute sma mUhurmuhuH ||407 || rAjavargIya lokAgre kathayAmAsa bhUpatiH / zukarAjo mayA prApto nUnaM cintAmaNIsamaH || 408 || kanyA jinArcanaM kRtvA snehAkulitamAnasA / zUnyacittA gRhe prAptA sakhIbhiH parivAritA ||406 // vikRtAM vihvalAM kanyAM jJAtvA trailokyasundarI / pRcchati sma sakhIvarga putrI ' cintAturA katham // 410 // tadvacAntaM sakhIdiSTaM jJAtvA rAjJI nyavedayat" | bhUpateragrataH prAyobhiprAyaM svasutAkate // 411 // bhUpenoktaM tato bhavyaM jAtaM manye hRdIpsitam / "karaskhalitaghRtpUraM patitaM zarkaropari ||412 || ugrasenastato rAjA sutApA NigrahotsukaH / candrasenanRpasthAnte jagAma' saparicchadaH ||413 || candrAvatIpatistAvaddaSTa AsthAnamaNDape / cAmarairvIjyamAnastu vatreNAlaMkRtaH sthitaH || 414 || sarasAH saguNAH saumyA vAmadakSiNayorbudhAH / anekamantrisAmantAlaMkRto dRSTa unnataH ||415|| ugrasenaH sabhAmadhye saMnidhau yAvadAgataH / tAvaccandrAvatIzoSi protthitaH saMmukhastataH // 416 || " snehena ca samAliGgaya namaskArapuraHsaram | premle (m) kasminviSTarepi niviSTaM bhUpatidvayam / 417 // dacha 1. B3 degca' / 2, B1, B2 and BJ c| 3 B1 B and B3 kampayatyeva / 4. B', 1 Bdeg and Ba degte ca / 5. P1 and P: putri / 6. B1, Band B nRpAyataH / 7 RI, B and 33 kathayAmAsabhiprAyaM sutAyA yanmanogatam 8 B1, Ba and B karA" / 9.13 1 2 and R& gachati / 10. Bt and Ba myAH paNDitA vAmadakSiNe 11 sNniyo| 12 Ba omits this verse, but repeats the next verse Bi and B: pAvavApAti
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojariye 'prakRSTavinayenApi sudhAmadhurayA girA / candrasenanRpasyAya ugraseno vyajijJapat // 418 / / dhanyohaM matpuraM dhanyaM dhanyA rAjyaramA mama / dhanyA velA ghaTI dhanyA yajjAtaM tava darzanam // 416 // pavitraya puraM nastvaM pavitraya purIjanam / prasAdaM kuru me bhUpa ! pavitraya gRI mama // 420 // vinayAvajito bhUpazcandrAvatyA narezvaraH / zukapaJjaramAdAya cacAlApaparicchadaH / / 421|| mahato vinayAd bhUpo nagarepi pravezitaH / mardanodvartanasthA(snA namojanAdyaizca satkRtaH / / 422 // tAmbUlAsvAdanaM kRtvA vAmazAyI kSaNaM babhUva / prasupya costhita jJAtvograsenaH samupAgataH / / 423 // " vinayAdagrato bhUpomyetya vijJapayatyadaH / suhRdapyAgato gehe prApyate bhAmyayogataH // 424|| tava pArzve gajAvAdi svarNAdimaNimauktikam / vartate tvadgRhe bhUri bhavataH kiM dadAmyaham ||42shaa paramasmadgRhe basti kanyAratnaM manoramam / puSphA(ppA)vatIti nAmnA yA mama to tvaM' vivAhaya // 426 // candrasenanRpastAvaduprasenAya bhASate / svayA dattA mayA prAthA" dAnaM kiM syAdataH param / / 427 // 1. BHBe gnd B parame (ma) 1 2. Bt and B orNanaM tava / 3. BI, B- and Bs mit meM ghm| 4. B1 and 2 "vlyaa| 5. BI, Be and t32 maNebhUTAmazAyaka: [B ] | C. 31,Band B prasRptAdusthitaM / 7. Ba acids the following after this veres : muktvogaviMzataH svAdu kamatrAnazAminaH / AyumikaTisthasya mRtyu(vati pAvati / / vAmapAyI dvibhojI ca SaSadvipurodhake / sakRnmathunaseveva jIvedarSazataM naraH // 4. B1, B and B3 bhUtvA vijJApayati bhUpatim / 9. Band B mama AtaM; B mayA dataM / 10. B1, B2 und B gRhItA me /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaturthaH prastAbaH zobhane divase prApta vivAhaM ca savistaram / kArayAmAsa bhunAthaH sutAyAstadvarasya ca // 428|| karamocanake dattA gajAzyA vastrabhUpaNa | candrAvatIze kanyAyA' jAtaH snehaH paramparam // 526 / / kiyantyahAnyapi sthitvA hyagrasenagRhe nRpaH / jAtau prItiparau tau dvAvatyantaM bhUpatI tadA // 430 // mutka(ktvA)lApya tataH sthAnAccalitazcandrabhUpatiH / puSpAvatyAH pitA mAtA zikSA dasaH zubhAvahAm / / 431 // bhaktA zvazurazcazrRNAM sayaranInindanaM tyaja / patipremaparA vatse ! tvaM niSTha' sahacAriNI // 432 / / yathA--jaMpijjaipiyaM viNayaM karijja vajjijja putri ! paraniMdaM / visaNe vihu mA muMcasu dehacchAya vya niyanAhaM // 433 // militvA putrijAmAtrodakhA zikSAmapi priyAm / saparicchadograseno vyAghuTya sadanaM yayau // 434 // candrasenastato rAjA puSpAvatyAnvitaH striyA / zukena saha te mArga goThyA sa smAtivAhati // 43|| avilambaprayANena prAptA candrAvatI purI / mantribhinirmitotsAhaH praviSTo nRpatiH pure // 436 / / antaHpure gato rAjA sarvopyantaHpurIjanaH / paTTarAjhI vinAgatyAnamannRpapadadvayam // 437 / / sarvAsAM ca sapatnInAM puSpAvatya miltpriyaa| tAbhiryutA bastatra gatA yatra zaziprabhA // 438|| dhanena' vinayenAtha puSpAvatyA shshiprmaa| samutthApya" samAnItA pratimA bhUpapAdayoH / / 436 / / IR, Balgn kmyaanndrvaashaagyaaN| 2. IBT, IR and B 'cnnsenkH| 1. 31, 13 and ! chAyeva / 4. B laktaM ca iasleind of ythaa| . BI,BP and B. pasya bhUpapAdayugaM naman / . 13: 'baag| 7.131 12 131_B para (ma) / B. Bi, Hand B"nApi / H. IBSBianct 138 rara
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojasaritra zukovA parAzyagre phalaM prAptaM kadAgrahAn / yathA kRtaM tathA prAptaM na doSo bhUpateriyam // 440|| upahAsyaM vidhAyetthaM zukobhUnmuditAntaraH / rAjApi nUtanasnehA krIDatentaHpure striyA' / / 441 / / candrasenasya kanyAsti nAmnA mdnmnyjrii| paramaM yauvanaM prAptA vasyogyA mahAguNA // 442 // ekadA kanyakA dRSTvA zukaM niyaMJjanasthitam / papraccha hRdgatAM cintAM na zRNoti yathA paraH // 443|| zukarAja ! tvayA prAyo bhUmImaNDalamadhyataH / rAjAno vahavo dRSTAH sadguNAzca kRpAparAH / / 444|| paraM pRcchAmi te pAzrvAcchiSyA deyA priyaGkarI / ahaM prauDha vayaH prAptA kaM bhUpaM barayAmyahA~ // 445 / / zukovaga yadyahaM pRSTastadA tvaM madvacaH kuru / guNAnAmekamAvAsaM vara tvaM bhojabhUpatim // 446 / / varNane bhojabhUpasya devAcAryopi na samaH / tava yogyo varaH sosti rocate vAtha tatkuru // 447 // yugmam kanyoce kIra ! satyoktiH paramastyatra kAraNam / zrUyate bahubhAyoMso mAM smariSyati vA na vA // 448|| kIrovagbhojabhUpasya kiyatyaH santi balamAH / catuHSaSTisahasrastrImA cakrI nizamyate // 446 / / guNaiH pradhAnatApyasti rUpeNa na hi kiMcana | mojasya paTTamahiSI sUtradhArasunA yathA // 450|| kumAyuMce kathaM kAmti" mUtradhArasya kanyakA / kathaM vivAhitA rAjJA sA kathA kamyatAM zuka ! ||451 // kIraH prAha zRNu tvaM bho ! thArAyAM bhojabhUpatiH / mukhena rAjyaM kurutemarAvatyAM yathA hariH / / 452 // 1.2 Be and 3 purasthitaH / .. I3 [111 parama yoSane / 3. 131, I32 and B3 te zikSA dAtamyA (vyAM) hitakAriNIm / 1. 15I, Pund / 5. , Band Bhama / 6. BI, R: and B3 kaamo| 7, BI R- 'dhAraka / 4. HI, B and Rs bhUpe /
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH anyadAsthAnasaMsthasya bhUpasyA samAgatau / caTikA caTakazcaikaH kalahantau parasparam' ||453|| manuSyabhASayA ne caTako bhUpateH purH| svAminneSAsti bhAryA me apatye ca tavAgrataH // 454 / / mayA kalahatepyeSA barAkI prativAsaram / sphe (spho)TapAmmadvirodhaM tvaM' kuru svAmin ! pRthak pRthak // 45 // gRhalakSmIrapatye ca nyAyamArga yadA mama / samAyAti tadA deyaM na vedasyAH pradIyatAm // 456 // bhUpovaga nyAya evAyamapatyAni pituH kila / caTikoce kathaM gajanIdRzaM bhApitaM vacaH // 457|| ye ca mAtrA dhRtA garma soDhA yatprasavavyathA / yayA ca pAlitA bAlAH sA bhUpenAnyathA kRtA // 45 // rAjoghe kSetradRSTAntaM cetre vapati karpa(pa)kaH / niSpanne sopi gRhNAti na hi kSetrasya kiMcana // 45 // caTikoce yadApyevaM pramANaM bhUpatervacaH / TaMkyutkIrNAkSaraiH zAlAyAM nyAyoyaM vilikhyatAm // 460 // caTikoktaM kRtaM rAjA bhUpoktaM ca tayA kRtam / gatA sApatyaduHkhena tIrthe kutrApi kAmika // 46|| dhArAyAM bhojabhUpAne jAtismRtiyutA mutaa| bhaveyamuttame vaMze jhapAM saMcintya sA dadau / / 462 / / dhArAyAM sUtradhAramya somadattasya mandire / pazcocagrahasaMbhUnA sutA matyavatItyabhUt / 463 / / lAlyamAnA prayatnena vadhe sA dine dine / jAnismRtiguNopetA jAtA dvAdazavArSikI / / 464 // BI II and B smaagnau| . HP and 13 te| .BI. Band E SA kalatesmAgu / 4. 131, Bani B virodha phaiittyaasmaasu| 5. B1_tummits this verse And the first all of the hiltoning | | B dhya taM / 7. Band / bhUpe / 8. HTTPard [33 vanAni mA !
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacAra gRhe yatkathyate kArya navacastu na' lupyate / pituriSTA mukhe miSTA duSTA dRSTajanepi sA // 465 / / satyavatyAdi caikasmina kathinaM pituragrataH / gRhyatAM pahumUlyena sujAtyozvonisundaraH // 466 // sutAvacanamAtreNa gRhIto ghoTakodbhutaH / vikhyAto nagarImadhye sadguNAt "tasparAkramAt // 467 // vidyante yasya kasyApi ghoTikAH madanasthitAH / tAH sagarbhA pabhUkhuzca bhUtradhAraspa ghoTakAt // 46 // pUNe garbha prasUtAste jAtyAzvAH sumanoharAH / zivAtaH sUtrabhRtyucyA nijAzvAna pRcchati sma zam // 466 / / tepyUcustvatprasAdena kizorAH santi nIrujaH / zrAvayanyapi lokebhyaH katicidvAsarA gatAH' / / 470 // ekadA tena dhUrtena sUtradhAreNa taiH samam / samArabdho jhagaTaka: samaya'ntAM madazyakAH / / 471 // azvAdhipA cadantyevaM kiM vayaM nAthavarjitAH / kiMvA bhUpastyamevAsyasmAbhiyaMtkalahAyase || 472 / / sUtradhArastataH proce sthirIbhAbya kimAkulAH / pazyatastvadvibhora gR(a)hISyAmi turaGgamAn // 473 // kalaho dAruNo jAto lokeSu na nivartate / gatAste bhUpateragre pUtkartuM ghoTakAdhipAH // 474 // bhUpenAkarNya vRttAntaH(nta) samAhRtaH sa mUtravit / satyavatI'sutAyuktaH samAyAto nRpAntike // 475 // paramparaM samAlApya jJAtavRttaH sa bhUpatiH / sUtradhAraM pRcchati sma' vivAdAyaM ka zikSitaH // 176 // 1. BI, B3 and 8 navaH kn| . 133 | I dina / B.P1 and poNAsta ;' / / / NAtsa | 4, 13,BAI I3 rAna gavAn ! . [: kAga ca samAgnaM / 6. ITI, B: audB pakSamatA taba bhupena / 7. I, B al 1: nyaa| 5. 31, 13 ind [ chate sUtradhArasya /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH sUtradhArasutA prope zikSitoya tavanti / sakopaH prAha bhUpAlo matpAcchikSitaH katham // 477|| sApyAhAsthAnazAlAyAM' TaMkyutkIrNAkSarAvalI / vAcyatAM yaccaTikAyA nyAyamArgaH kRtastvapA // 478|| gajadantAvalinyAyAdagrataH syAnmahadvacaH / pradApayatu cAsmAkaM kizArAn matturaMgajAn // 476 / / sAmantA mantrimiH sArtha jJAtvAbhiprAyamIzituH / svaM svaM kizorakaM tasmai daduH mUtrabhRte kSaNAt // 48 // vismitA ca sabhA sarvA gRhItAzca kizorakAH / sUtradhAraH samAyAtaH satyavatyAnvito' gRhe // 48 // duSTacittena bhUpenAhUtaH sUtrabhRdapyatho / satkRtya bahudhA pUrva' kathayAmAsa taM prati // 482 / / kuru durgapuromadhyAH kathayAmi yathAvidhi / kapizIpiriSTAttu kuru durga' "mamAjJayA // 483 / / no cetsava viruddha syAjjJAtvA kuru yathocitam / vilakSaH sUtradhArastu zrutvaivaM ca gato gRhe // 484|| sacintaM pitaraM jJAtvA' satyavatyapi pacchati / yathoktaM bhUpatervAkyaM kathitaM tatsutAgrataH / / 485 // kimetadvacanaM tAta ! sthIyatAM kuru bhojanam / hRSTastenaiva vAkyena kRtAcAraH sa bhuktavAn // 486 // sutozikSAmupAdAya gato bhUpasya saMnidhau / zilpI vyajijJapaddhRpaM zrUyatAM mahavaH prabho // 487 / / kiyadannaM bhojanAya" yadi dApati kSitIda' / tadA nizcintatAmetyA(tya)' puryA durga karImyaham ||4|| I. BI, Baad 19 gApyUce sthAna / 2. 131, If anuty gRhItvA ca kizorakAn / 3. B1, Banrl PoyA vtii| 1.8 gRham / 5, 51, 13 | B f dugaM namazAnaM / B.TER samma / 7. 111, 13" HTINE cintAna pitundhi|| II, HA1 haSitastaMna / . , I II cArA / 140 II, IBif; bhojanAya vihaan| 11, II, B- and 33 degnp| 12. 11', I d 138 nizcinnako bhUtvA /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma bhojavaritre high bhUvAdiSTaM deyamannaM madAjJayA / pitrAjJayA koSThakepi satyavatyAgatA punaH || 486 // mAkaraM samAdAya yAvanmApati koSThikaH / AdiSTaM kanyayA tAvanmA pituM tvaM na jAnase ||460 // koSThikovagyathA pUrvakarmApyate mayA / mApyate tu tathA rItyA tvamanyadvetsi tadvad ||461 // kanyoye kuru madvAkyaM mApe pUrva zikhAM kuru / pazcAtpUraya mApaM tvaM dehyannaM vidhinAmunA ||462 // kimajJAnAsi bAle tvaM koSThakenApi bhASitam / jAtaH parasparaM vAdo gataM bhUpasya saMnidhau // 463 // ubhayorapi vRttAntaM zrutvA bhUpena bhASitam / kathaM bAla ! zikhA pUrva zriyadAsti kautukam ||464|| kapizapari durga kurve tat kiM na kautukam / vakroktivacane rAjA dRSTaduSTAtmakojana || 465 || zrI piDA (du 1)STakanyAyAd (1) bhUpopyevaM jagAda saH / pUrvaM mayA vicAyaM tato buddhaH parIkSaNam ||466 // evaM vimRzya bhUpAlaH " sUtradhAragRhe gataH / after sA zumeha' satyavatI vivAhitA // 467 // karamocanake tena dattAstesvA: (zvAH) sabhUSaNAH" | gRhItvA tadgrahAtsarvaM punarevaM jajalpa rA ||468 || bhUyatAM madvaco vAle ! yadAmi tavAgrataH / mAtA pitA tava bhrAtA zRNotvanyaH paricchadaH * // 466 // matsuzrI madgRhAdazvo mamAtraM mahibhUSaNam / yadA saMpadyate tubhyamAgantavyaM tadA gRhe || 500 // 1 BJ 132 and B dIyataM / 2. pitAzayA / 8. 131 and 138 pUrNa bhApa 1 oversight | 5 134, Bannd 1 10. B4 Band | satyasandhAnatA tatrAgAre 4 B2 onits this hall probably by 6 Band B bhuunaathH| 7 BI zubhe l] 133 prati 1 1 8 buddhi 8. H1, url 133 dattAvAna vastrabhUSaNAn / // Be and B cAnyaH parijanastava / 1 I 1 ! ! T 1
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH etadvacanamAkhyAya bhUpopyAgA'bhije gRhe / mAtApitrAdikAna dRSTvA kanyA dInAnbadatyapi // 501|| 'cintA kA bhavaDibhI ra nabuddhikauzalam / kiyadbhirvAsarate mayA pUryA manorathAH / / 502|| iti zAntabacaH procya sthApitaH svaparicchadaH / kiyatsvahassu bhUpopi sasainyo nirgataH purAt // 503 // sImAlAH santi bhUpAlA ye kepi ca mahAbalAH / bhojabhUpapratApena jAtAH sarve nirarthakAH // 504 // jJAtvA bhUpasya vRttAntaM satyavatyA "vicintitam / sUtradhArAya vijJApya sAmagrI praguNIkRtA // 50 // naraveSaM ca jagrAha kiyatsakhyanvitA tadA / vaidezikAH svarNakArAH sajjitAH mAhetave // 506 // suvepAH sadguNAH zreSThAH sevakAmtepi satkRtAH / sAlaGkarAH suzobhALyAsturagasturagI ya(ta ?)yA' ||507|| evaM samagrasAmagrIyutA puMveSadhAriNI / satyavatI dinaH kaizcit prAptA sainyesya tatkSaNAt // 508|| sthitA pradezeSyekA bhUpasya milane gatA / tatrApi labdhasatkAropaviSTAsthAnamaNDape // 506 / / pradhAnaiH sevakaH pRSTaH kosau hi pravarAkRniH / vaidezI sevanAyAto nAmnAsau satyasaMgaraH // 510 // kumAreNa samaM prItiH maMjAtA tasya bhRpateH / nirvAhAya dadau dravyaM na lalau satyasaMgaraH / / 511 // puragrAma me kArya na hi dravyaiH prayojanam / dyUtakrIDArthamAyAto mojabhRpa ! nabAntike / / 12 / / 1. B1. 13" and [39 bhuugmcaagaa|. , 132 anl 3 *: smAbhiH( reSa) purayAmi manIrapAna / : 31 und 32 pApi / + plaind P ntH| 5. BL, Bu India 'yayA ytaa|6.31 and B thAnave bre| 7.3ommits thie verse |
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 bhojacaritre kumArI bhRbhujA' sAdha krIDati sma divAnizam / tatrotpanne rase kApi svabhAjyamapi vismRtam / / 513 // lubdhaM jJAtvA nRpaM tatra' kumArastu prajApati / tavAzvepi hi DhAlyante pAzakA bhUpate ! mayA 514 // nathAstu bhabhujApyuktaH kumAreNa jitastataH / preSayAmAsa "bhapAzvAn svasthAne punarapyavak // 515 // zarIrAbharaNaM sarva sthApyatAM deva ! sAMpratam / tathA kRte ca bhUpena kumAreNApi tajitam" / / 516|| sthAne sve tat prapayitvA" kumArovak punastataH / chatracAmarakAdIni sthApyantAmadhunA' taba // 517|| rAjJA nAnyapi muktAni kumAreNa jitAni ca / svasthAne praSitAnyevaM zayanAya samutthinaH // 518 // bhRpAvAdgaviNI jAtA kumArasya surakSikA tena tAdRzabhUSAdi svarNakAraimtu kAritam 1516 // vastu nAdRzamevAbhUchatracAmarakAdyapi / evaM kRtvA nijaM kArya kumAreNApi cintitam // 520 // sarva bhUpasya yadvastu dIyate tahiM sundaram / davAha kautukenedaM gRhItaM krIDatA mayA // 521 // evaM dRSTvA sabhA sarvA hRdaye ca" camatkRtA / satyasaMgarako nAma sArthakaM kRtavAnijam" / / 522 // evaM ca pratyahaM krIDannekadA satyasaMgaraH / kathayAmAsa bhUpasya "krIDayatedya "svabhAryayA / / 523 // 1.31. Hund npteH| 2.1, 182 111 IN le ca / 3. B1, 1} and utpadyate rasaH kopi mAjapi hi vismati:[13 mam || ... 33 ind B jAtaM yadA bhUpaM / 5.82 naM / 511, 2112 113 vayAne aNpyty| 7.121, 13:1udBI punarvadati bhuupnim| 8. B. Parl 10 marorAdapaNAH garva syApyante 1. 111 111132 te jitAH / 10. 131, Rand B prepayinvA nija myAna / 11. 181, 18 Rd 1 sthApalayAnA / 12. B. Beault tunggmaa| 13. B1,Bin B3 tAdRzA bhUSaNAH sarve svarNa kAraiH sukAritAH / 11. BI, Bund: gRdona kaunukane kodi priikssnn| 15. Bi, B. And Bna / 16. BL BE LB nmo| 17. kriiii| 18. 111, 13 ul IRS svmb|
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha prastAva svabhAryA dIyate tubhyaM mayakA yadi hAryate / yadi tvayA hAryate strI deyA mama dinASTakam / / 524 / / kA ciddAsI pradAsyAmi cintitaM hRdi bhbhujaa'| krIDati sma samaM tena vimuzyaivaM narezvaraH // 52 / / / jitaH sa bhUbhunA sadyo jAtaH kolAhalaH kSaNAt / kRtrimaM ca vilakSavaM prAptosau satyasaMgaraH // 526 / / RtukAle kiyatsveSA divaseSu gatA svayam / bhUpapArve sazRGgArA strIveSA divyagandhabhRt' / / 527|| karAgarukastUrIdhUpadhUmraNa vAsitA / satAmbUlA samAyAtA divyarUpaM daghatyaso // 28 // tathA cAturyatastiSThedyathA bhUpo na lakSate" / praharatritayaM tasthau mapaterantike tu sA // 526 / / apakIrti nijA zrutvApavAdAdrItamAnasaH / bhUpatiH preSayAmAsa pazcAttAM sadane nije" // 530 // tayAsti' pratyayArtha ca gRhItA bhUpamudrikA / samAyAtA nije sthAne caturthaprahare nizaH // 531 // kAryasiddhiH kRtA samyag bhuupsyoktaanusaartH| dhArAyAmetya" vRttAntaH kathito mAturaprataH // 532 / / muditAH svajanAH sa pitRbhrAtamukhAstadA" / sukhitAgamayatkAlaM kiyantyapi dinAni sA // 533|| mojabhUpaH samAyAto jitvA sImAlabhUpatIn / rAjyaM samyak pAlayati" kopi nopaplavAptikat // 534|| 1. Blind R' bhUpena cintita citte dAsyAmaH kAM ca dAlikAm / 5. B. Band B evaM vizya bhUnAma: koDapa(Da)te tatsama tadA / 3. BE, IB and B3 jilo bhuuptinaa| 4. BI, IRe and B I 5. 131, Band B36. BI, BP and B antareNa RtusnAnAna kiyatyapi dinagatA / 7. BT, B and U3 sugndhdrvylepit|| 8.131,BP and B. bhUsvA strIrUpadhAriNI / 9. Bl, B- and a tathA tiSThati cAtuyeM yayA bhUpo na lapati / 10. Bl BP and B sthitA va divasa [ Band 13 prahara ] zroNi lokokti pttishrutaa| 11. BI, B and B Atmano ladhurtA jJAtvA preSitA mA nije gRhe| 12. 13I and 13viksspaa| 13, Bl and B2 vaa| 1. BI and B% kAma ; 133 kAryasiddhiH kRtA sampaka yathA bhUpena bhASitA / 15. Bl and B. yathA bhUpena bhASitam [B tA] | 16. B1, 13% and Us dhArAmAgatya 1 17. BI, BB und B pitaparijanAdayaH / 18, B1, 13 and B3 3 | 14. BIB and B pAlayate samyak /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacarine satyavatyAH ma sadgarbho vavRdhe nirupadravaH' / tayA ca pUrNedivasaH sUnuH sUtaH zume dine // 535|| uccasthAne grahAH paJca paramoccAzca kecana / lagnapaH kendragozvasthoriSTahAnya ca te grahAH // 536 // sUtradhAraH pramodena karoti sma mahotsavam / cakrurjAtakakarmApi gotravRddhAH striyopi tAH // 537|| nakhazuddhistu saMjAtAdazame divase kRtA / bhojito bandhuvargoMpi nAmasthApanakaM vyadhAt // 538 // devarAjomidhAnena lAlyamAno dine dine / krameNa paJcavarSIyo jAto rUpaguNAdhikaH // 536 // tAvadgRhakizorAste saMjAga ina turaGgamAH / zobhane divale satyavatyevamakarotpunaH // 540 // snApitaH pANinA bAlo vilu(li)ptaH kuGkumadravaiH / alakRtaH suvastreNa divyabhUSaNabhUSitaH / / 541 // chatreNa cAmarAbhyAM ca kuNDalAmyAmalaGkRtaH / bhojarAjJovataMsena devarAjo vinirmitH||542|| suto(ta) haye samAropya svayaM sthitvA sukhAsane / vAditre vAdyamAnembA gatA tatra camyutA // 543 // AsthAnasthopi bhUnAthazcintayAmAsa mAnase | "citra janasamUhoyaM kimAyAtIti pazyati // 544 // tAvatsUtrabhRtAgatya vijJapto bhojabhUpatiH / matsutaiSA samAyAti yathAdiSTA tvayA purA // 545|| bhUpenoktaM ca yadyevaM tadA pratyAyayasva mAm / evaM zrutvA dadau rAjJa tAM "nAmAGkitamudrikAm // 546 // 1. B dravam / 5. B2 and B3 paripUrNa dinastatra / 3. Bl onils this while verse | 4. 131, B2 And B mhduts| 5. BI, 13 and B "tA / / ,Bl and 133 degjAmi / 7.Bt, ge and BsatyavatyakarItva didA / 8. Band B. vAdiyadyamAnA mA piyasanyasamanvitA / 9. BI, B and B etjn| 10. BI, 13 and B5 kotukam ! 11. 181, B- and BI sutrvittaabdaa| 12. B1, B and B "tim / 13. B1, B2 and B tasmai tannA /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH svakIyAM mudriko dRSTvA hRSTo hRdi mhiiptiH'| svotsane sutamAropya jAto romAJcakacukI // 547|| visarjinA samA sarvA nItA cAntaHpure priyA / / mimile ca tathA sArka vismayAkulamAnasaH // 548|| buddhiprapaJcacaturAM jJAtvA tAM sa narezvaraH / sakalAntaHpurImadhye patharAjJI cakAra ca ||4|| zukovak zRNu kaumAri / guNaH kiM kiM na labhyate / etadAkhyAnakaM zrutvA proce madanamaJjarI // 550 // tvaco hi mayA kora ! kasavyaM nAtra saMzayaH / naronyau varaNogo meM sahodarasamora dvi' / / 551!! iti nizcitya kaumArI jAtA bhojenurAgiNI / jhAtyAnurAgaM tanmAtA vadati sma nRpAmataH // 552 / / sutAmanorathaM jJAtvA candrasenamahIpatiH / amAtyaM preSayAmAsa dhArAyAM bhojasaMnidhau / / 553 // dinaH stokaramAtyopi prApto ghArApurIM tataH / prAsAdamandirazreNIM gatopazyaccatuSpatheM // 554 / / koTIzvarAzca ye santi durgamadhye vasanti te / lakSezvarA bahiHsthAzca vasanti titipAjJayA // 555 / / teSAM gRhApaNAnpazyan saMprApto bhUpamandire / Azcarya vividhaM tatra kiM kiM pazyati yugmahak // 556|| zubhrAnmanoramAMstuGgAn svarNakumbhairalaGa kRtAn / Urdhvag vyathitagrIva AvAsAn pazyati sma saH // 557 / / gajazAlAgajAna manAnapazya"parvatopamAna / havya(ya)zAlAhayAn sUryarathAzvAbhAnapazyatu / / 558 / 1.Band BhaSTacittastu bhuuptiH| 2. B1, Band Bs gasora(tazcAntaHpure nRpaH / 3. B1, B2 and 133 vismayAkulAcana milijastastri[B] and B pi]yA sh| 4. BI jAyate; 32 and 33 vaayleN| 5. B vyomaM na; B and 'yo hin| 6. BI, Be and B3 nydhrnnesmaaH| 7. 13, Bal B's "mamaM viduH / , RI, Bani B candrasenena bhUpena susAbhiprAyajAnataH (taa)| 9. 131, Band B mandiAranAmyAn gataH pshyNshctu| 10, B, and B3 ye kaMcidramante dugNmdhyaagaaH| 11. 31, 2 Id B3 mAzcarya[B]kautukaM / 12, 1, Tamd pazyannutagAma 1 13. 11, Ey and B* pazyana manye sUryarathIpamAna /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 bhojacaritre evaM pazyan gatastatra yatrAsti dvArapAlakaH / jJAtodantanRpAjJAtaH saMprApto bhUpasaMnidhau ||556 || bhojabhUpasya cAsthAnaM manuSyairvarNyate kathae / zatAni paJca viduSAM tiSThanti vAmadaca (ci ) ||460 || cAmarevajyamAnasya zIrSe chatraM virAjate / sImAlA ye ca rAjAna upaviSTAH samAntare // 561 // bhojarAjopi tanmadhye zobhate vAsavopamaH / namaskRtyopaviSTaH sa zivaM pRcchati bhUpatiH || 562 || zivaM candrAvatIzasya zivaM dArasuteSu ca / zivaM tadgajavAhAnAM tadrAjye vartate zivam ||563 || sopyAha tvatprasAdena sarvathA nirupadravam / paraM kAryavazenAhaM preSitosmi tavAntike || 564 // candrasenagRhe putrI nAmnA madanamaJjarI / bhojabhRpasya sA dattA' lagne lekha eSa te || 565 / / taM lekhaM kara AdAya guruvacayati drutam / L zRNoti sma saromA bhUSAM hRSTo manontare // 566 // svasti zrIzukladazamyAM vaizAkhe guruvAsare / AgantavyaM vivAhArthaM tvayA bhoja 1 svasenayA / / 567 || tatpatraM vAcayitvA ca pramodenAtimeduraH / " saMtoSya bhUbhujAmAtyo dAnamAnairvisarjitaH || 568 // svayaM cAdAya sAmagrIM' vizeSAtsainyasatiH / sotsavazcAlito bhojaH sAmAnyaiH zakunairapi / / 566 // kiyadbhistu dinaiH prAsabhandrAvatyAH purohiH / snehAtsaMmukhabhAyAtazcandrasenaH sa bhUpatiH || 570 || 8. B1 and B 2 1. B1, Bs and B3 maMSi / 2. B1, 132 and 139 putradArAdibhiH zivam | 4. 31 and B2 dattA sA / 5 B1 11 and B3 bhUraH saharSa romAMcaM plutistu zRNodiyam / 6. B1 135 and 123 pramodAmodameduraH | 7134 EE and Ba ca kRtasAmayyA 1 6. 131, Band B tyAM dahiH |
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 3.5 caturthaH prastAvaH rAjAno militAstatra jAtA prItiH parasparam / kApyAvAse samAnIya sthApitaH saparicchadaH // 571 / / zukaM niyaMjanaM jJAtvA kumAryAgatya pRcchati / tvadAdezarato' bhojaH zikSA dehi mamAdhanA // 572 // korAvagyadi zikSA meM karoSi guNazAlini ! / tadA sarvasukhaprAptirbhaviSyati na saMzayaH / / 573 / / dattyA zikSA kumAryAstu preSitA sA nije gRhe| zukasya paJjaraM tena nItaM vivAhamaNDape // 574 / / lagnasyAvasare prApte hayenAruhya bhUpatiH / dAnena zrINayan dInAn rAjadvAre samAgataH // 575 / / kRtA vivAhajAcArA niitshcturikaantre| 2.0 mojena saha kaumArI jagRhe' pherakatrayam // 576|| caturthe pherake prApte kumAryapyUrdhvataH sthitaa| pRSTA ca sA kathaM bhadre ! tvaM no dAsyasi pherakam / / 577|| pitRbhyAM kAraNaM pRSTaM kathayatyeva kanyakA | bhojoyaM na bhavedra po 'hyadhunaca zrutaM mayA // 578|| pitroktaM kiM janokna pratyakSoyaM sa bhUpatiH / kanyakoce ca yadyevaM bhojabaddarzayetkalAm // 576 / / parakAyApravezasya kalAM me darzayiSyati / tadenaM pariNeSyAmi kimanyaihubhASitaH // 580|| sunAyA nizcayaM jJAtvA bhUpo bhoja vyajijJapat | striyAH kadAgrahaH soyaM bhajanIyo yathAtathA // 581 // candrasenavacaH zrutvA mojabhapo vyajijJapat / ekaM mRtaM chagalakaM samAnaya mamAntike // 582 / / imAM tasya giraM zrutvA zukaH "sajIvabhUva sH| nijadehaM saMgrahISyAmIti cintAparaH sa ca / / 583|| . LEGP RIVISURY ___ 1. B1, B2 and 139 "deze to| 2. 131, Band B dApaya meghunA / 3. III, Brand B vI / 4. B1, B2 and B sNjaataa| 5. BI, Beauti B cavisare / 6. Band B3 kumA(ya)pyataH / 7. B1, Band B mojo na hItyeSopya / 8. BI, B- anup: bhoje / 9. BI, Band Ba sjjo|
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 bhojacaritre bhojabhUpagirA lAgaH samAnItastadantike / mantrAjIvitachAgasya vivezAGgesa' tatkSaNAt // 584 // chagalaM jIvitaM dRSTvA janA yAvaccamatkRtAH / tAvacchuko nije dehe praviSTo mantrasAdhanAt // 585 // vAcAlitA janAH sarve sAmantA mantrisevakAH / "purohitAdipramukhA hRSTAste bhUpadarzanAt // 586 / / candrasenasya bhUpasya sutA jAtA pramodabhAk / tato bhojanarendrasya' jAtaM vIvAimaGgalam // 587|| mutA sA pAjibhidattA gajavAjirathAdibhiH / candrasenaH sabhUnAtho datte smAMzukabhUpaNe / / 588|| * zukaM mRtaM samAlokya" duHkhitazcandrasenarAT / jJAtvA bhojanarendreNa svavRttaM na prakAzitam // 586 // yathA - arthanAzaM manastApaM gRhe duzcaritAni ca / kaJcanaM cApamAnaM ca matimAna prakAzayet / / 560|| atha prabhAte saMjAte rAjJA bhojena bhASitam / AjJApayati me rAjA gacchAmi svapure tadA / / 561|| candrasenaH sutAya to zikSA dattvA guNAdhikAm / kiyadbhuvaM" gataH sAdha bhojo "cAlitavAn haThAt // 562 // ekataH zukasantApaH sutAvicchohitaH punaH / kapTena gRhamAnIto mantribhizcandrasenakaH // 563 // bhojabhUpaH khiyA sAkaM zAstracarcAvidhAnataH / mArga bahutaraM naiva lakSyamAnaM na vetti sH||564|| katicidivasaH prApto dhArAyA' banabhUmiSu / prArabdhostyutsavo"lokamahatA vistareNa ca / / 56 // ___1. Bl and it! mantrAtsva(da) jIvachAgasva he vizati / 2. BI, Band B3 phArma jovitavAn / 3. B1, BAnd 31 pau| 4.1, IR Id B3 narendreNa / 5. BI, and 33 yA mAtabhi / . B1 32 and 13: "dikAn / 7. B1, Be Ant B3 pajarAta zukamA / 8. [31, R: and B "menakaH / 5. 133 ca instead of yathA / 10. B1, BAnd 83 kipdmii| 11, 11 vali / 12. 11, I and 3 carcAdibhiH patham / 13, 131, Bani 133 TapamAna na jAnAti tathA mArgazramAdikam / 14. BT and "yaa| 15. BI and IB prArabdha macchavam /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prastAvaH gatA prAptA ca rAjyazrIzcAnyaH pANigrahotsavaH / iti harSaparo lokaH pravezayati' bhUpatim // 566 // bhojabhUpaH samAyAtaH pramodAnnijamandire / antaHpuryAdayaH sarve samAyAtA nRpAntike || 567 || pUrvoktAbhiH samasyA bhirupalacya nRpottamam / yojitAJjalayaH sarve praNemuH padapaGkajam ||568 // manye cintAmaNiH prAptothavA kalpataruH kimu / nRpasya darzanaM jajJentaHpuroNAM pramodadam ||566|| yathA-- 1 pemmAu rANa' NavajuvvaNANa khANa melae jAe" / jaM saMmu iyaM sukkhaM taM bhayavaM kevalI ghruNaha || 600 // tanuM svAM gRhItvAsya dhUrtasya pAzrvat tatazcandrasenasya putrIya mUDhA / avantIM gato rAjyadhAnIM sa jIyA' ddharAM zujyamAnazciraM mojabhUSaH ||601 || iti 1 moja caritre parakAyA praveza vidyAbhyasano devarAjajanmano nAma caturtha: prastAvaH ||4|| 103 parA lokAH pravezayanti / 2. B1 zataz: 13, B1, Be 1. B1, B2 and 133 and Ba sAmanta pUrvI / 4. 133 uktaM ca instead of yathA / 6 B2 2 andB pemA urANa | 6. B3 jaahii| 7. B1, B2 and Ba jaM kappaI sukhaM / SBI Band 133bhyAM 131, Band Ba nIM (yA) sAmagrayAM | 10 B adels pAThakavallabhakRte; B2 adds dharmaghoSAcche yAdondrazrIdharmasUri santAne zrImahI tilaka sUriziSyapAThaka rAjaballabha /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ atha paJcamaH mastAvaH ] IgvidhA ca rAjyazrIrbhujyamAno nirantaram / dIne podApayaddAnaM za( sa ) trAgArANya maNDayat // 1 // " antaHpurasthito bhUpaH kiyadbhirdivasaistataH / rAjyazriyaM pAlayan samAsa' nAma rAjJI sagarbhA saMjAtA nAmnA madanamaJjarI / yatnataH pAlyamAnAstu pUryante dohadAH punaH || 3 || paripUrNerdinairjAtaH zubhagraha nirIkSitaH / baccharAjojo nAmnA' vavRdhesau dine dine // 4 // devarAjaSTavarSIya vobhUtpaJcavArSikaH / atIva vallabhau rAjJaH " diptAvadhyayanAya tau // 15 // dinaiH stokatarairjAtau sarvazAstraparAyaNau / tacchAstrakalAbhyAsau bAlyAdapyanayorvamau ||6|| devarAjopi saMjAtaH kramAd dvAdazavArSikaH / caccharAjaH punarjajJe navavArSIyakaH kramAt ||7|| ubhayoH prItiratyantaM nakhamAMsAdhikAsti ca / 7 10 athavA netravatteSAM prItiH zlAdhyA janepi hi ||8|| yathA *-- saha jAna rAsA' saha soyarANa saha hara" sasoyavaMtANa | nayA vavamANaya ajamma" akittimaM pimmaM // 6 // bhojabhUpasya tau putrau prANebhyopyativallabhau " / guNenAtmaprabhAveNa ballabhaH ko na jAyate // 10 // 12 kiyatyapi dine| 3 B1 B 33 rAjeti nAmena | 5. B1, 139 "kApi hi| 8 B3 1. B1, [23 and B ne | 2 B7 B2 and a and B punareva hi rAjya (jyaM ca ) pAlayAmAsa / 4. 131, B2 and Band Ha "vAko / . B1, Be and 3 bhU / 7 B1, B2 and uktaM ca instead of yathA / D. BI, Bs and B jagga [ B3 ga ]raann| 11. Band B3 Ajampa 132 Ajanma 12 Br Hand B te putrAH prANAdapi hi ballabhAH | B1, B2 and Ba continue the plural forms instead of the dual ones even in the following verses and we neglect these variations I 10. B4 and I hari
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prastAvaH candrasenena bhUpena prahitA anyadA narAH / utsukA mila'nAyeyurbhojasya prAntike kSaNAt // 11 // bhUpodyApyasti saMsuptaH kathitaM madhyavartibhiH / utsukAn puruSAn jJAtvAmAtyairevaM vicintitam ||12|| pathA'bAlako nRpatizcaiva guruH siMhothavA ripuH / kundaH sthina ko Apa // 13 // tat kiM kurmonAmAtyA yAvadevaM vicintayan / tAvatkumArau bhUSasya krIDantau samupAgatI ||14|| amAtyaaatent at gatau yatrAsti bhUpatiH / prayuddhastadvacaH zrutvA kurvazvitte dharnA ruvam // 15 // kena duSTAtmanA jAgarUkohaM nirmitaH caNAt / yAvatpazyati kRSTAsistAvaSTau kumArako ' // 16 // ama ( va 1 ) dhyAviti bhUpodAtputrayo dezapakam | yA kSetre madAzAsti kAryA tAvasthitirna hi ||17aa padandrasyApsaromadhye bhAnumatyasti nAmataH / tAmAnIya sametavyaM nAnyathA dRSTigocare // 18 // pituH zikSAvato vAcaM' zIrSe yAropya tatkSaNAt / pANinA khaGgamAdAya nirgatau ki ||16|| garabA mAtrantike navA tau vyajijJapatAmiti" / dAtAjJAyAH pramANArthamAvAnyAM gamyate punaH ||20|| gacchataH pathi somAlI bhi(khi) ghete noSNazItataH / tRSApIDamAnau tau kAtaratyaM na gacchataH / / 21 / / bAlyepi vartamAnau tau mahAsAhasazAlinau / mArga saMprAptI samudrataTake pure ||22|| 10 105 1. B1 and 132 milii| 2. B1 102 and B3 prAtake kSaNe / 3. [31] and B uccha; Bdeg ucchu| 4. B" uSataM ca instead of yathA / 3. BI A and B koTayanto smaagtii| 6. BI Band | kumAramati ! bhAnmati ! 7 BIB and B3 snehIbhUdroSavAraNaH / 8. 31, Be and B tathApi nRpatiH kopAttayoH / 9. Band B3 ANiSApi (mAzodazvapi 1 ) turyAcAM 1023 32 and 135 gato to mAnupAdAnte namaskRtya vyajijJapana / 4 B
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritra tatastadbhAgyasaMyogAtsArthavAho dhanaJjayaH / pUrayannasti cohitthaM dRSTvA tAvapi samitI / / 23 / / dhanaJjayena vo pRSTau yuvAmyAM kutra gamyate / kRtaH sthAnAtsamAyAtau bhavantau kAraNaM kimu // 24 // tAvAhatuzca sArtheza ! hyAvAM vaideziko nrau| sAhAyyAttava pazyAvo dvIpAntaragatoM zriyam // 25 // sArtheDvadati bho' bhadrau ! yuvAmayApi cAlako / jalAntamaya sukhaM saMdahA pale paI / / 6 / / arbhakAvRcatuzcintA na kAryA sArthavAi bhoH ! velAyAmAgamiSyAva AvAM kArye tavaiva hi // 27 // hasinvA sevakA UcuH zrutvA tadvacanazriyam / sArtheza ! kuru sArthIyoM" dinamapyativAyate // 28 // vAhane tau' samArUDhau sArthAdhIzasya cAjJayA / pAthodhau pUritaH potaH pavanAdyAti cotsukaH // 26 // kiyadmistu dinairgacchan vAhanastu mahodadhau / stambhito vAikaiH pumbhiH dhAvAbhItamAnasaH // 30 // lagnA nAkAramaddhata suvAte sati te punaH" / / ekotha sahasA yAto dvitIyo nissaremahi // 31 // khinnAH khedaparA jAtAH kathaMcana na nissaret / manyante bahulaM bhogaM svagotrajamaruttateH" ||32||" zreSThya ce devarAja ! tvaM pUrvoktaM vacanaM smara | tvadvAkye mama saMdeho na me(ca) bhAvI kadAcana // 32 // 1.BLE and R prohaNa[111 NaH] pUryamANAstu / 2. 31, Band Ba TopaDopAntara: / 3. yH| 4. 19, Band 133 mArthezo vadatai / 5. 31 and B: bhramaNa(Ne) jlmaargnn| 6. B1, Barl 133 sAthai tAna / 7. B1, B. anti In 'nena / 8. B1, Be and B kuvAtAdAtabhItiptaH / 9. B1, Be and !! punaH munAtakaM jJAtvA lagnA nAraMgamudadhatam [11 dhutam sm]| 10. B*, Rs End B3 bhogabhAgAdi mAnyante devAnAM svasvagotrajJAma [ Baa jam ] 1 11. B adds the following niter this verst: 39 - bhAtA devAnnamasyanti napaskurvanti rogiNaH / nirdhanA vinayaM yAnti yuddhA nArI pativamA / / 12. B1, Band BataH paraM ca / 13.BI nAma /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prastAvaH yadi zaktistavAstIti bhapakAraM tadA karu / saMnaddhaH sa pumAn sayaH paropakaraNakSamaH // 34|| davA zikSA nijabhrAtaH svamAhubalapUritaH' / nArazAlAlagno dadau jhampA mahodadhau // 35 // lagnaH san zRGkhalAdeze gato dUre kiyatyapi / sAvatprAsAdampRkAgre vilagnAdarzi' zRGkhalA // 36 // Azcarya devarAjasya jaladhau caityasaMsthitam / dRSTvApUrvamidaM sthAnaM pazcAnmocAmi' zRGkhalAm // 37|| vimazyedaM gatazcanye pAradarbhagRhAta / zrIyugAdijinastAvadRSTaH padmAsanasthitaH // 38|| ekacina tIrthezaM yAvadAdhaM stathIti saH / ekA strI tAvadAyAtA vRddhA kAcinmanoharA / / 36 / / tAM raSTvA devarAjovaga mAtaH ! kathaya kAraNam / agAdhajaladhAvetaskena caityaM vinirmitam // 40|| etacchutvAvadad vRddhA sarvA" mUlAdimAM kathAm | he vatsaikAgracirona zrotavyaM madacastvayA // 41 // zrIyugAdijinendrastha pravrajyA sare tadA / bharathAdhA cabhUcuste" zatamekaM tanU bhavAH // 42 / / kSAtvA yugAdidevena sarveSAM ca pRthak pRthak / sarve janapadA dattA" vibhajya svayameva hi // 33 // ayodhyA bharate takSazilAM bAhubalinyapi / . nAmAnusAratonyeSAM dezAnapi dadau mudA // 44 // dattvA saMvatsaraM yAvaddAnaM zrInAbhinandanaH / dIkSAmAdAya vicchat kRtvA karmakSayaM tataH // 45 // 1. B1, BP and B' buddhvA saavaabaahbhiH| 31,BE oil 133 zRGkhalAlagnamAnastu / B. Bi and B dRSTa / 4. 181 and 13: "muJcAmi / 5. BI, Fail B yo vinirmitaH 1 6. BE, Usaid BevaM zrutvA nataH protraM vadA / 7. III, RIL 13 dhUyatAM / 8. B1, B2 and B dokSAyA .. BI,P and B bharatha- bAbalI mukhyAH / 10. IBI, and B3 dattAni sarvadizAmi / 11. 131, and BanyapAM yadyathA datta tttthaanaamdeshnH| 1', BIF and Ba vistaarai|
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacaritra avApya pazama zAna' puNDarIka dharopari / saMpUrNa pUrvalakaM / prapAlya varaNaM varam // 46 // nirvANAnasarepyatra prAptaH zrIpurapasane / sahasracaturazItyA munibhiH parivAritaH / / 47} lapatritayasAcIbhiH kSAmanA pravidhAya ca / gatvA ca sadriH zRGge sahasradazasAdhuyupha // 48|| caturdazena bhaktena baddhapadmAsanasthitaH / yayau bhopapurIM tatra zubhabhyAnaparAyaNaH ||4|| SaTpazcAzadikkumAryazcatuHpaSTiH surAdhipAH / cakrurnirvANakalyANaM catubanikAyakAH // 50 // phiyadinaiH samAgatya bharatenAtha cakriNA | kAritaH zrIpurasthAne prAsAdoyaM mahApRthuH // 51 // vizrAmasthAnakaM jJAtvA zrIyugAdijinezituH / pratimA sthApayitvAtra gato hyaSTApade girau // 2 // ganyutitrayamAnocca prAsAdaM hi" hiraNmayam / caturaM catuzAla caturvizatinA(kA)nvitam"||53|| kArayAmAsa sazrIkaM prAsAdaM sumanoharam / zrImasihaniSidhAI saMpatkotpanikArakam'' ||4|| kArayitvA pasau cakrI zrImadbharathanAmakaH / gatvAyoddhyApure rAjyaM SaTkhaNDAnAmapAlayat // 55 // caturdaza ca ratnAni bhANDAgAresya jajJire / nidhAnAni navaitAni kare jAtAni tatkSaNam // 56 // 1. BI, B2 and | paJcamaM jJAnamA[BI saMpanna / 2. Bk. It and 133 lakSaka cAri nirmalaM samaH / 8. BI, BP and 3 banA mokSanadhUmta [131 and 2 ta] zubhaSmAnavavAramataH / .. BI, Bp and Is devendrANAM catuHSaSTiH sappannadiya mArikA: 15. kAyini / H. BI, B. and bharapaca[ B1 and B: cakravartinA 1 7. BI, I and I3 savistaram / 5. Bl and 13 jinezvarIm / 3. 131. B and II taM / 10. I uld P5 degtika bhujam / 11. B1, B2 and I si[B saMgha; 83 siMghaniSadyAprAsAdaM sathI sumanoharam / / 2. 131 132 an EnaraMndreNa bhagya cakravatinA / 13, 21, Banrl 1 gatvA maheM nija rAjyaM paTmya padamba bhavyate / 14. Blind IB maJjUSAkurasarista tATe /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prastASA 106 atha nidhiH-- nemappe'1 pNhuaa| 2 piMgamA 3 sammAyaNa maha paume 5 kAleya 6 mahAkAle7 mANavagamahAnihI saMkhe / ratnAni seNAvApramukhAni" // antaHpurIcatuHpaSTisahasrANi gRhAntare / jJeyAH piNDavilAsinyaH sapAdalanamAnakAH / / 57 // lahAzcaturazItizca rathasaddajavAjinAm / koThyaH SaNNavatirjAtA prAmapattijaspaca // 18 // "vAsaptatiH sahasrANi belAkUlataTasya ca / aSTAdaza ca kovyaH syulAsasaMbaddhavAjinAm ||6|| evaM rAjyazriyaM prApya zrImadabharathacakrirAT / niSiSTostyanyadA sthAne ghekadA snAnahetabe" // 60|| AnakhaM cAzikhaM rUpaM dRSTvA darpaNamadhyagam / phAlgune patrahInaM ca yathA vRkSazarIrakam // 61 // (tad )dRSTvA cakravartI tu jAto vairAgyaraGgabhA" / hRdaye cintayAmAsa dhipaM yauvanaM ca dhik // 62|| 1. 31 nizyaH; navanidhAnAnAM nAma kaha ii| 2. 131, I and B3 nisarpa | 3. B1 paMDya: B2 "yae: 13: vinnddye| 4. piGgala / , B mhaa| 6. 31 kAle / 7. 131, Ise and * mAgavage mahAnihi saMgDe 10 / 8. Pt onils this wured; B3 apa caubaratanAma | 9. 31, 32_und 83 seNAva[B vA] 1 mAmAbaI 13 vAI 2 gohi[Ba hiya] gaya: luri[I]pa 5 vatiya [Baa bar3ati; 1 vaDi6 hAya 7 carmara chatra9 camma 10 maNi 11 kAgaNi 12 khaDga [A4 ; 137 litra ATA? [ B' anul 19 do not number the items ] 1 10, B1, 13deg and B gajAnAM ca racAnAM ca catarAcInilakSataH / 11. ISBAnucl yAmANAM ca padAnAM ca [i and B padAtInA | koTInAM paNNavapi / 19. BE BAnd 3 di / 1: BI, Baid HA 'ti / 11, 131,13" and B tttaani| 15. BLE und Bdeg maSTAdagrastu(tu)koTInAM lAmabaddhaturaMgamAm / 11. HI, Band B evaMvidhA a rAjyayobho( )matA bharamacakriNA / 17. B1, B2 and BekadA snAnahenvaye praviSTaH snaanmnnddge| 18. 131, Band B vakSastathA tanuH / 19, 31, B* and 13# 7/989: 1 20. US, 134 and 13% add the following alter this verse:-991[13 3 uktaM ca]--darAgajalabuJja ubameM 1B- the verse storys here] jogie alaviduracarka | jumvoyaNa gantra [[33 va ]gamannima pAgajIna 1 kimayaM ( kimidaM / na ma / Balls true store wers : simarAyaNahArI baladebo taya kamavA romA / saMhariyA haryAvahANA kA gaNaNA garalagAma / /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... bhojacaritra 'calA lakSmIracalAH prANAzcalaM rUpaM ca yauvanam / cavaletIva saMsAre dharma ekosti nizcalaH // 63 / / cakriNA ghAtikarmANi ghAnitAni purA bhaye / jitAzcAritrakhaDgenApyantaraGgAzca vairiNaH // 64 // bhAvanAyAH pramANena zukladhyAnamya yogataH / saMjJAna mevAhAnaM mAritraNa tapo binA // 65 // sphuradundubhinAdena viSudhaiH paJcavarNajAH / puSpha(pa)pRSTI ratnapRSTIzcakre kevalisatkRtiH // 66 // dazendrA devalokasya" candrasUryendrayugmakam / dvAtriMzadvayantarendrAzca viMzatirbhuvanezvarAH // 67 // indrA ete catuHpaSTiH zacIbhiH parivAritAH / dikkumAryazca samprAptA gandharvAH kinnarAdayaH / / 6 / / gItanRtyAdivAditraiH kRtakaivalyakotsavaH / bharatezo jagAdevaM "saudharmendrasya cAgrataH // 66|| caityaM vizrAmasaMsthAne zrIyugAdijinendrajam / vidyate zrIpurasthAne tasya cintA tavaiva hi // 70|| tathAstvini vacaH proktvA hariH saudharmamAyayo / tasmAddinAdadya yAvat zuzruSA kriyate mayA // 7 // pazcAzatkoTikoTIka sAgarepu gateSvaho / dvitIyastIrthakunjajJa nAmnA zrIajino jinaH / / 72 / / tasminnavasare jAtazcakrI sagaranAmakaH / catuHSaSTisahasrAntaHpuryastasya ca jajJire" ||73 / / 1.p3 adils yataH-maMjharAgajala- belire tus vctse; II and arrl naH / 2, BlamI / 3. stops the verse with prANAH / 1. 131 se rUpa, 3 jIvita / 5. Bl and B calAraleSu[Bya 16. IBud BA hi| 5.31 danlB caaritrsutpN| 8. BL att! B2 jam ; [ ABI, B aid kevalI mahimA kRtA ! 10. BI, Bund BH devalokAza prAptA / 11. B', BRIEF degvAdivAnalikAnchavaH / 12. 13 suu| 13. !! Be And I yathAstu vA tana [IBI kRtv|| 14. 111, 132411137 gubhUpAkriyatesmAbhistahinAdA cAvataH / 15. 133 gllkss| 16. 131, 13 and 13. sATinA / 17. B, sund I alga / 16. BI, Ra1 13: anaHgurIbhirAvRttazcanu paNTigahalamAH /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ eJcamaH prastAvaH sarvA apatyahInAstAH strINAM duHkhamidaM mahat / saMtAnena ca yA honAstA hInAH sarvavastubhiH // 74|| yathAdinaM dinakaraM vinA vitaraNaM vinA vaimavaM mahatvamucitaM vinA mubacana vinA gauravam / saraH sarasija vinA dhanamaraM vinA mandiraM kulaM tanuruhaM vinA zrayati naiva saTIkatAm ||7|| puna:digambaraM gatavIDaM jaTilaM dhUlidhUsaram / puNyahAnA na pazyanti mAdharAmevAtmajam // 76 / / uktaM cataM mandiraM masANaM jattha na dIsaMti dhUlidhanalAI / nivaDanaraItAI tidunniNo DibhaDibhAI // 77 / / evaM vicintya bahudhA duHkhapUritamAnasaH / udyAna vanabhUmIpu gataH sagarabhUpatiH ||7||ythaajne ratistu raktAnAM viraktAnAM bane rtiH| anavasthitacittAnAM na jane na bane ratiH // 76| dRSTastu muniruddAma kevljnyaanbhaaskrH| ayodhyAyAM samAyAto bhanyasatvAn virodhapan // 8 // namaskRto sanistena sagarAkhyena cakriNA' / dezanAnte ca vijJaptaH sa eva munipuGgavaH ||8|| svAmin ! santAnahInasya niSphalaM jIvitaM dhanam / bhagavan ! mama kiM' sUnubhaviSyati na vAthavA // 2 // manirapyAha bho bhadra ! pRcchasyAdarato yadi / sutAH paSTisahasrANi bhaviSyanti tavAlaye" ||3|| sagaropyAha he svAmin ! sutasyaikasya saMzayaH / kRtaH paSTisahasrANi kautukaM vartate mama ||4|| 1. BI, Band B saMtAne yo naro hona: sa honaH srvvstunaa| 2. Ba ukna ra-instead of ythaa| 1. ! and B2 PM + 132 133 pati ruuMti puti yAI dobhinnihiM bharUAI [ jacche homa nozaMtopanam / 5. Bdegne / 6. BI, Bh and 133 munisNhii| 7. BI, y and B sgrpkrvrtin|| 8. 13113 11l Bih ma 9.tshckrinnaa| 10. BI, B and BhImoya viphalaM / 11. Binal 1: kathya[1344]nAM bhagavana / 12. 131 And B SA na hi / 13. B1, B2 and 13 yadi zasmi saadgaa| 14, BIBPanel B taba gii| 15, B1, B and B prophtaa|
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 bhojanAritre munirAha na saMdeho jJeyaM' tathyamidaM vcH| samudAyavazAdeca bhaviSyanti mutAstava ||5|| AmravRkSaphalaM caikaM tubhyaM yadyadya nizyaho / pratyakSIbhUya datte yAgatya zAsanadevatA // 86 // stokaM stokataraM tacca dAtavyaM pravimadhya bhoH / samastAnAmapi strINAM' santatiste bhaviSyati ||8|| evaM zrutvA namaskRtya munIndrapadapaGkajam / pramodame duro bhUtvA cakravartI gRhe gataH ||8|| nizAnte tadapi prAptaM phalamAnasya cakriNA' / strIratnasya kare dasa proktyA vyatikaraM ca tat // 86 // dhyau ca padyamahiSI kimanyAsAM dhanaiH sutaiH / ekopi yadi me bhAvI rAjyadhuryastadA" varam 160|| yathAsiM cAbahubhiH puraiH zozalApakArakaiH / varameka: kulAlambI yatra vizrabhyate" kulam ||61 // punaHkiM tena jAta' ! jAtena mAtuvinahAriNA / sa jAto yena jAvena vaMzo yAti samunnatim // 62 / / uktaM - ekenApi suputreNa siMhI svapati nirbhayam / sa eva dazabhiH putrAraM mahati gardamI 163 // evaM vicintya sahasA bhaSayAmAsa tatphalam / utpadyante ca tadgarbha jIvAH paSTisahasrakAH // 64|| rAjhyA garbhasthajIveSu vardhamAneSvaharnizam / jalodaramivotpannaM jaTharaM jAtavadguru ||9|| pUrNavahassu suSuye bhatkoTakasamAna sutAn / nirvAta sthApitAstepi dhRtaplutastAntare" // 66 // 1. BI, Bal 133 ythaa| 2, 31, R and 1. aba rAtro yadA tumme phalaka cAyabamAjam / 3. B E and B savimajya ca / 1.1, Banti |" jINAM papTisahasrANAM / 5. 81.Band BHdAnme / 6. 131. 13- und 13 tttpaa| 7. Band B. phsccktinaa| 4. 11, 132 and 133 kimanyatraMbhiH / 5. BI, Bund Rs ghoreya tad / 10. B1, "vizramate11. vidhAmate / 11. Bimits this verse as well as the next | 12. II and B jAsu / 1:1. P1. and Pastop with fmhii| 14. 131, B2 and B mnsaa| 15. 131, B. and B pUrNa vinaya prsrv| 18,BB and B3 rana c|
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSamA prastAvaH vardhApanaM pure tatra kArita cakravartinA / pradarsa nAma sarveSAM vRddhi prAptAH krameNa te ||67|| pAThitAH samaye sarva zAstrazaskhAdikAH kalAH" / yauvanena ca saMyuktA' rUpazrInidhayomavan / / 98|| yathA-- khAdayatu yadapi tadapi hi malinaM vAsazca paridadhAtvA / prakaTIkRta lAvaNyaM tadapi ramaNIyam ||66|| ekadASTApade yAto yAtrAyai sagaro nRpaH / putradAg2adisaMdhana cAturvaNyena saMyutaH // 10 // namaskRtya jinAna sAzcaturvizatisaMkhyakAn / vimbadvayaM ca pUrvasyAM dakSiNamyAM catuSTayam / / 101 // bimbASTakaM pazcimAyAM dazakaM ca tathocare / evaM saMpUjya saMstUya varNayaMzca" yathAvidhi // 102 / / saMghabhaktiM ca saMghAcA kRtvAcArAn yathAvidhi / samAyAno nije sthAne sagaraH maMghasaMyunaH // 103 / / kumArA harSapUreNa gireruttIyaM bhUsthitAH / kIrtanaM pUrvajAnAM ca dRSTvordhva bhuvi saMsthitam / / 104 / / bharatena kRte tIrthe / " parikhA na kRtA katham / pazcamArakajA lokAstIrthadhvaMsavidhAyinaH // 1.5 // bhaviSyanti tatosmAbhiH kriyate parikhodhamaH / yathAgamyaM bhavettIya vilambo na vidhIyate" ||106 // 16adharmeSu vilamyaH syAt vilambo bandhucigrahe / bilambaH paradAgasu dharme naiva bilampayet / / 107|| 1. 131,BLEIt 135 ca / . 131 TrAstrazA / 3.131, al IR kA kalAm / 4.31, B2 und B: nenApi smpraaptaa| 5. Buil 1st | .R, Rand B basane paridayA [10]yathavA / 7. 31, and 13 Arita / 4. 131, 13 and 133 sagaro rAjA pAtrAmA (5)pTApada gamaH BI, I. acl ! vadya vAmamAt / 10. 181, 132 and B: etAna saMstUya saMpUjya ssrnnyaanii| 11. BI, Ruid I33 po rupaH / 12. BT and B kRtaM yana / 13. B1, 32 and 135 paJcamaH( ma kAlajA / 14. BI, Re and B5 yatAm / 15. Bind Badd pathA; Ba adds vanaM c|
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Re bhojacaritre sarve te khanane lagnA yAvadbhavanarAgRhAH | sthitAstadA yadA tena bhavanendreNa vAritAH || 108 / / punaste cintayAmAsuH kumArAH prauDhapauruSAH / jalapUrNA yA hoSA parikhA syAttadA varam ||106 // daNDaratnaM samAdAya cakriNaH parikhAM vyadhuH / pUramAkAzagaGgAyAzcikSipuzca tadantare // 110 // gRhANi bhuvanezAnAM jalenopaplutAnyatha krodhenAgatya tatsthAnAt bhuvanendrIya satvaraH // 111 // gRhItvekaH kumArastu' bolitaH parikhAjale / ekAyuSaH pramANena sarve magnAzca te jale ||112 // zrutaM "sAgara bhUpena sutAnAM mRtyukAraNam / duHsahaM dAruNaM duHkhaM vRddheSvapi vizeSitam // 113 // yathA bAlassa mAimaraNaM bhajjAmaraNaM ca juvvaNAraM me | vRddhassa pucamaraNaM tini vigurupAI dukhAI // 114 // punaH - hA diyaya" cajjaghaDio aha vA ghaDio" si sArakhaMDehiM / putadda "viogasamaye jaM na huo khaMDakhaMDehiM // 115 // uktaM cagobhadraH sagarastathA dazarathaH zrImAnnRpaH zreNiko nAgAkSo rathikaH prasannanRpatirdhAtrIdhavaH '" koNikaH / jJAnADhya haribhadrasUrimunipaH sUrizca zayyaMbhavaH putrapremaNi mohitAna ke gAmbhIryabhAjopi hi // 116 // 15 tadA mahodadhestIre kAritaM cakriNA saraH / yojanazata vistIrNa sAgarAmidhamutkaTam // 117 // sagaraH sAgarI kIrtiM gaGgAkIrti bhagIrathaH / rAmasyAminavA kIrtirekA bhAryA na rakSitA ||118|| 18 1 1, B2, Bt and B 3 qhuninuM / 2 B [32] and 13: ckrvtismiiptH| 3. B1, B2 and B* kumArakaM gRhItvA ca / 4. B1 bodhi / 5 B1 32 and DJ sarve magnA jalena te / 6. BL, B and B a 7, B1, B2 und Baqaraft fadma: 1 8. P1 and P3 stop the verse with mAimaraNaM / 9. P3 omits punaH / 10. B1 and B hai| 11 B3 1 12 B1, Bt and B viyoN| 13, Br omits uktaM ca / 14 B2 patiH | 15. 131, Be and B pojanAnAM batAnA vistAraM sAgarAbhizram | 16. Bt, and B " omit this verse 1
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prastAvaH kiyatyapi gate kAle jaladhemadhyamAgatam / tavaityaM vatsa ! jAnIhi pRcchAyAsteda uttaram // 11 // etadAkhyAnakaM tatra caityasyotpattimUlajam / tayApsarovRddhayoktaM devarAjasya cAprataH // 120 // sadguNaM sasvaraM kAntaM salAvaNyaM manoharam / caityamadhyasthitaM bAlaM dRSTvA jAtA dayAparA ||121 // sApyayocatkumArAne zRNu rUpatriyoM nidhaM / / tyaja devakulaM tiSTha pracchalo madgRhAntare / / 122|| kumArovakimamme ! tvaM bhASase bhItikRdvacaH / devo vA dAnavaH kosti yasya bhotirnigate' // 123 // devendrasyApsarA asti nAmnA bhAnumatIti sA / matsutA prekSaNe nityaM nare dviSTA sameSyati ||124 // rUpAdhikaM naraM dRSTvA vizeSAnmArayatyasau / evaM matvA sutA" me tvaM tiSTaikaM koNake kSaNam // 12 // devarAjo vacaH zrutyA dRSTotyantaM svamAnase / eSA bhAnumatI nUnaM bhUpenAbhASitA purA // 126 / / pUjopakaraNaM kRtvA pRjAyai svakare vibhoH" / tAmAyAntI" sa vijJAya kapATAntarake sthitaH // 127 // taavnnpurjhNkaarairbhaanumtypyupaagtaa| saMpradAyena saMyuktA strINAM vRndena cAtA / / 12 / / praviSTA garbhagehe' sA dadarzAhantamarcitam / nUnaM nareNa kenApi pujitoyaM" durAtmanA // 126 / / 1.1, Band BdegtaH / 1.BI,Band B catyoyaM vaccha ! / Bi, Y: and R3 mUlataH / 4. B1,139 an B kathita devarAjAne apsarova davA tA / 5. BLY and B nidhiH / 6. Bunt : bhautika vanaH; B2 saprItika vanaH / 7.31, and 13 dAnavo vApi vibhItiH kasya kathyate / 8. I31, Ba and B: dRSTA / 9. BI,Rand B3 sunii| 10. B1, Ba and Ba dAvA mahosvA jinmcitH| 11. IRI, ReaIRED AgacchantA / 12. BI, I and 131 garbhageheM prvissttaa| 13. 131, 13 and [B "mo|
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojacarine evaM nirUpya sA vAlA yAvatpazyati sammukham / kumAro rUpavAMsvAyadRSTaH kanyakayA tayA / / 130 // ghRtavaizvAnaranyAyAjjvalitA kopabahinA / dRSTamAtraH kumAroyaM bhasmasALApataH kRtaH // 13 // gItanRtyAdikaM kRtyaM kRtvA prAptA divaukasi / tamaicadAgatA vRddhA kumAraM masmasAtkRtam / / 132 / / pazcAttApaparAvRddhA mahAduHkhaprapUritA / vilApaM kurvatI vaktraM cintayAmAsa mAnase / / 133 / / putrAdabhISTo me bAlaH kenopAyena jIvyate / nizcityaivaM gatA vRddhA saudharmendrasya saMnidhau // 134 // topAnAni guNAti kalAnyAvAga tatkSaNam / daukitAnIndrabhUpAne sugandhAtsopi haSTahat // 13 // jAtIbhizcampakAdyaizca bakulaiH svarNaketakaiH / zatapatra zca marukairdamanAyaiH sugandhibhiH // 136 // ityAdibhiH zubhaiH puSpaiH prINito devatAdhipaH / saMtuSTaH prAha vRddhAyai varaM vRNu yathepsitam // 137 / / IdRgvidhAM giraM zrutvA vRddhA jAnA pramodabhAk / . devarAjasya vRttAntaM hapaMgre mUlatovadat / / 130 // guNarUpanidhilaH samAyAto jinAlaye | bhAnumatyA naradveSAcchApato' bhasmasAtkRtaH // 136 / / yadi tuSTosi he deva ! tadA jIvApayAGgajam | pazcAttAposti me tasya nena 'vijJapayAmyaham // 14 // kRpAparo vadedindrastadedaM lAhi memRtam / siJcanIyaM tvayA bhasma jIviSyati sa bAlakaH // 14 // 1. B1, Band BANa kIgAra: mApana bharamasAna, 5. 131. Rand B* paMca pari. spajya | 3. HI BRIT BH[B iti 1rAcA)]bhAdApTamAnamaH / 4. B1, 13 anul 13) pena / 131, Ite and BmeN| 0.111, 13 and | viSA / 7.1 2 1 BA jovayiSyati bAlakam /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prastAvaH madane paramAnIya preSaNIyastvayA gRhe / 'tathAstu kathayantyeSA gRhItvAmRtamadbhutam / / 142 / / samAyAtA nije sthAne siktastabhasmapukhakaH / jIvitastatkSaNAdvAlo manye suptaH samutthitaH // 143 // kumAraH kathayAmAsa mAtarjAgaritaH katham / zrutvA vRddhAbadasasmai bhAnumatyA yathA kRtam // 144 / / sopyAha mAtarecaM vettadAI jIvitaH katham / vRttAntoM mUlataH sarva kumArAne niveditaH // 14 // kAryArthI ca kumArokk saudharmendraM pradarzaya / janoktihu dRSTaM syAtsundaraM jISinAbahoH / / 146 // vRddhApyUce tadA bhavyaM yAjJAstIndrasya cedRshii| ityuktvA dvAvapi prAptau saudharmendrasya saMnidhau // 147 / / kumAreNa sabhA dRSTA pUrNA sAmAnikahareH / na jhAyate tadA kazcidindraH konyodhavAparaH / / 148|| AsannaH sa gato yAbadra pano mohito" hariH / punaH punaH samAliGgaya svotsaGga sa dhRtaH kSaNAt // 146 / / pRcchatIndraH ka vatsa" ! tvaM kiM vA kosi kimAgataH / vRttAntaM mulato vatsa ! zrotumicchAmi te girA // 150 / / kumAreNa nijaM vRtta kathitaM ca harestadA" / zApAdagdha iti zrutvA bhAnumatyAM cukopa saH // 151 / / sApi tatra sabhA yAtA hariNAkAritA drutam / devi tvaM garvitAsIglo"kopadravakAriNI // 152 / / epa bAlo guNAdhArI rUpalAvaNyamandiram / dahyamAne tvayA duSTe ! nAgalA ki dayApi te // 153 / / 1.BI, Bantl 1yathA 12. BI, I airl sinita bhrmpujkm| 3. BI, I and B | 4. 131, B: unti l b. 11, 13 mil tam / 6. 31 'ta'; B3 janmosa / 7. B1 3A 13 ca / s. I31, B2 NBTritandrasamAna ! 13 amel B3 ni]: / 4. B. ALL I33 meM mohitavAn / 10. B1, and I vch| 11. 1, 32 R11d 3 ne harigA maha / 12. B2 jAnubhUtam BAdbhumA / 18 , I3 and Ba devatva garitA nUnaM lo| 14. 131, 13 uncl IB dayamAna pAviSTa dayApi [13 and 13 onit this inst word] tava naagtaa|
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 bhojariye etadAgomavadaNDAcchApaM lAhi tvamapyaho / madAjJAvarAto duSTe nRloke' mAnuSI bhava / / 154 // athAvasaramAsAdya kumAraH kovidAgraNIH / samutthAya namaskRtya yendramevaM vyajijJapat / / 155 / / yadAjJA prApyate svAmin ! tadA vyAdhukhya gamyate / iti tasya giraM zrutvA harivaMcanamatravIt // 156 / / kiM kurve ' vatsa" ! svarge manuSyAvasthitina hi / tyatsamAnaM naraM no cait pArthAdrIkaroti kaH // 157|| paraM yAcasva matpAdhiskicidrocate tatra / nirlobhatvaM samAdAya kumAro vAkyamabatrIt // 158 / / yataH-- sarpAH pibanti payanaM na ca durbalAste zuSkaistRNairdhanagajA balino bhavanti / kandaiH phalamunibarA gamayanti kAlaM ___ saMtopa eva puruSasya paraM nidhAnam // 156 / / saMtopAtprANinAM lakSmIH svalpApi hi sukhprdaa| asaMtuSTasya puMsopi saukhyaM koTIzvarasya no // 160 // taba prasAdataH myAmin rAjyamRdvizca puSkalA / lobhAdapi hi yA prItiH sA prItirne prazasyate ||161 // " vacasAnena devendro na sAmAnyaH pumAnasau / tathApi vatsa ! devAnAM darzanaM na hi niSphalam // 162 // tattathAstu kumArobagyadA dizasi" vAJchitam | tadA bhAnumatImetAmanyAM zraddhAM ca meya' // 163|| I.BL BE and B: pakSAzA gaccha re dATe[ Baa manuje / 2. BI, Band B kumauM / 3. R1, Be and R 3 ch| 4. Bl and 13 uktaM ca Instead of pala:; B* ornity this word and has no substituter 5. Besthe verse with pvnN| . Pl and Pend it with stuNA kndH| 7. Bi ae! 112 "ri';33 R0| 8, 13s adds the following alter this verses daMta kRmi raMga yaNa jabadhana saba rAta / janahI tAni rakSaNI taka tonnaM visvata / / mamanahI mAtaM. nadI saccikAlavahaMta / garapasanahInunajala baMgAho viharata / / End baccha / 10. 13. BangyAda dAmmami / 11.HIRBA smy|
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 paJcamaH prastAvaH indrada se gRhItvA te militvA nirgatastataH / caitye punaH samAgatya namaskRtyAdimaM' jinam / / 164 // prakSipya paJjare te dve caityezA rujha tatkSaNAt / siddhe kArye vivekI nA bilamba na karotyahI / / 165|| zRMgasthA zRMkhalA muktvA baddhvA paJjarakaistataH / uddhRto naMgaraH sopi saMlagno yAti yAvatA // 166 / / kiyatyapi gate dUre zRGkhalAyAH karazcyutaH / patitaH sahasAsyaiva caityasyoparitaH skhalan // 167 // devarAjaH kSaNaM sthitvA cintayAmAsa mAnase / karagocaramAyAta daivAtkArya pRthAbhavat / / 168 // yataH - kiM karoti naraH prAjJaH zUro vA yadi' paNDitaH / devaM yasya chalAnveSI (pi) karoti viphalAM kriyAm / / 166 / / 'vatsarAjo mama bhrAtA miliSyati kathaM mama / bhAnumatyAzca vRtAyA viyogopyatidAruNaH // 170 // evaM matvA samuttIrya praviSTo jinamandire / jJAtvA maraNajaM kaSTamidaM vacanamabravIt / / 171 / / zrIyugAdijinAdhIzAdhiSThAtaH ! zRNu madvacaH / miliSyati yadA bandhurannapAnaM tadA mukhe // 172 / / sthito jinAlaye tatra nirAhAraH kiyadinaiH / gomukhosti jhAdhiSThAtA devI cakrezvarI tataH // 173|| cakrezvarIpuraH sopi" yakSAgre ca vaco" jagau / laGghanaM cAtra caityehaM kuhaM ca niye yadA // 174|| apakIrtistadA bADhaM bhaviSyati mahItaTe / tadAgrahAttathA kArya yathA kiitirjineshituH| // 17 // ___ 1. B1, B2 at Rs dhrm| 2. B1, B.End B nAma / Bt, Brand B1 "typi| 4. B and B daH kArya vRSAkanamaH 13ommits thus verse: 5. B1 3 yathA: uktaM ca instead of pataH / 6. Pland ps end this Verse with praashH| 7. Hi and Ba (ma) 5 / 8. Bs and * vnch| ". I83 'ne| 10. BI, ARE and B tena pakrezvarI devii| 11. B2 and B. vapana / 12. BI, Bund nezvarI /
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 bhogacaritra yakSoSaka zaNu he devi ! pUrva sacaM parIkSyate / pazcAdasya kariSyAmi saMyogaM bandhunA samam / / 176 / / evamasya' parIkSArtha siMhazArdalaracamAm / rUpaM kRtvA sa yakSendro rAtrau mItimadarzayat // 177 // paraM kumAraH kasyApi bhayaM na kurute hRdi / pratyakSaH satyato yacobhRtsa viMzativAsaH // 178|| kaNThe kanyAM kare daNDaM padbhyAM vipulapAduke / khaTikAM ca kare kRtvA yogivepaH samAgataH // 176 / pakSo vadati vatsa" ! tvaM matpAghRiNu vAJchitam / kandhAM gRhANa matsatko cintitArthapradAyinIm // 180 // pAdukAbhyAM padasthAbhyAM yatrecchA tatra gamyate / khaTiphayA ca likhyante gajAjirathAdikAH // 11 // etaddaNDaprabhAvena spRSTAH sIbhavanti te / caturaGgacamyuk tvaM' paracAdgaccha yathepsitam // 12 // evaM dattvA kumArAya zikSA tadvastu cAvatam / kuNDe jhampAM dadau yakSaH kSaNenAzyatAM gataH / / 183 // devarAjakumArastu yAvatpazyati vismitaH / tAvacakrezvarI devI' calaGgaNDalabhAsvarA" // 184 // kumAraM kathayAmAsa kathaM vatsa ! pilambyate / yugAdIzaprasAdena pUryantAM tvanmanorathAH // 185|| devyAstadvacanaM zrutvA pAduke paridhAya ca | kanyAdaNDau samAdAya khaTikA saJjitA kare // 186 // candhurme yatra vatsosti bhAnumatyapsarA api / pAdu kehaM tatra mocyo vilambo nAtra yujyate // 187 // 1. B1, B2 and 3 zRNu bhane / 5, BI, R and R" satvaparokSaNam / 3. 1, 2 and B3 kRtyA pshcaatkrissyeh| 4. BIR ind 3 tadA satya ! 5. BA, B. and Ba "veSe / 6. Bland bancha / . B1, B and ! yuktaH / 4.B1, B- and Hstu ma / 8. BL B and H"rI prAptA / 10. 13 bhaasuraa| 11. said vATa | 12, 18, Hs and Ba paryante se mno| 13.01. Hind B patra me bandhuvAchosti yatra bhAnumatyApsarAH /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ paH prastAvaH etadvacanamAtreNa samAyAnastadAntare / vatsarAjaH' saduHkhAtmA yatrAste bhAnumatyapi // 188 || sahasA puratotiSThadevarAjo hi bAndhavaH / vismitaH pAdapadmAni namaskRtya vyajijJapat ||186 | bAndhava ! svaM sthitaH kunaitAvanti ca dinAnyapi " | kathaM kSINAGgakotyantaM veSoyaM kathamIdRzaH || 160 || vRddhAyAH "padmAnamya bhAnumatyAstathaiva ca / vatsarAjavacasopi pratyuttaramabhASata || 161|| vatsa ! dattA mayA mpA sarveSAM pazyatastadA / kathitaH sarvavRttAnto yAvadAgA hi te puraH || 162 / / sarveSAM laGghanaM jJAtvA hyekaviMzatime dine / devarAjaH svakanyAyAH" pratyayArthaM karotyadaH || 163 // kaNThAduttA muktvAgre kanthA pAzrvapriyAca saH / snAnaparva sudevAcI" pazcAdbhojyaM yathepsitam || 164|| saMprAptaM bhojanaM teSAM pramodAtpAraNaM kRtam / citte dvAvapi saMtuSTau tau vyacintayatAmiti // 165 // devarAjovadadvatsa !" yajAtaM vAJchitaM phalam / samasAdo yugAdIzaH sAnidhyaM gomukhasya ca || 166 / / kimarthaM sthIyate hyatra kAryabhraMzI hi mUrkhatA / 12 piturAjJA kRtAsmAbhirgatvA vAJchApi pUryate // 167 // bandhunaivaM samAloor's prayANe kRtanizcayaH / rAtrau vilaya tatraiva prAtastau dvau samutthitau // 168 // ts 121 1, B1, Bejund 13 baccha / 2 IIT, 132 and 3 dinAni ca / 3. B1, Bs and s pAda 431 1 Be and 15. 11, 12 and R 6. Pl, has argued auftrag of verse 294 below instead of graami ka a gre nud consequently units the taM two verses fullowing the present tube 7 B1 and 132 timaM dinam B3 degtimandiraM / 10. B1, B2 and Baaf 8. B1, B2 and 49. 11, 12 and Baqat 11. Be and B3 bcch| 12 37 and B sthIyatAmatra / 13 131 32 and Ba etadvandhubhirAlocya | 16
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 bhojapariSa devarAjena kanthAlA pAduke pAdayo'te 1 khaTikAM daNDamAdAya cedaM vacanamabravIt / / 166 // vatsa ! vAmAJcalaM lAhi kanyAyA mAtudakSiNam / pRSTyA(SThA)zcalaM bhAnumasyA grahItavyaM kare dRDham / / 200 // he pAduke ! nayAsmAkaM samudrataTake pure / etadvacanamAtreNa saMgrAptA vAJchite pure / / 201 // sthitA ekapradeze te ramyAsu vanabhUmiSu / pramodAdivasAn kAMzcit sthitAH kautUhalena veM // 202 // cintitAn devarAjopi phuTAna khaTiphayA tayA / rUpakAna likhayAmAsa gajavAjipadAtikAn // 203 // yena yena yathA daNDaH spRzatyeSa tathA tathA / sajIvo jAyate sopi sudhAdaNDaprabhAvataH / / 204 // evaM gajAzva sAmantA bhvsttpricchdaaH| devarAjo nRpaH khyAtaH svasainyaparivAritaH // 20 // sukhAsanasthA sA vRddhA bhAnumatyapi sA tthaa| vastrAbharaNabhUSAcyA dAsadAsImirAtA / / 206 / / sasainyazcalitastAvabandhuprItimanoharaH / grAmAkara purodhAnaM kramAdullaMghayan pathi / / 207 / / dhArAyA vanabhUmIpa sthita sainyaM maharddhiSu / vAdiyadhamAnastu devarAjaH sthitastataH / / 20 / / dRSTavA sainyazriyaM tasya lokA vismayitAntarAH / jJApayanti sma bhUpaspa svAmin ! ki kopyabhUnnapaH" // 206 / / bhojarAjovadattebhyo jJAyate naiya" kiMcana | kama nizcayaM preSyaM'' prepayitvA svapuruSam // 210 // 1. Pland P2 mA tuda kSaNam / 2. BT | 1. Baa evNvidhaad| 4. BI, BE And B tsthaa| 5. B1, avi B graamaagaar"| BI, B and BF 'mAnastu / 7. B1, Band B vismymaansaaH| 8. B1, 13* andu vizApayanti bhuupaaye| 9. B1, Be and 129 kotra bhUpatiH / 10. 31, Bal 133 na hi / 11. B1, 134 and B nizcayoya karimpAmi /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 ebamA prastAvaH . evaM kRte sati nRpe samAyAto nRpAsike / prahito devarAjena ma eko vyajijJapat / / 211 / / putrau' bhojanarendrasya devarAjobhidhAnataH / baccharAjo dvitIyosti vijJApayati manmukhAt // 212 // dezapaTTe tvayA deva ! pUrva niSkAsitI sutau / bhAnumatyanvitAvetau caturaGgacam nau / / 213 // zrutaM bAla hi bhUpena karatogamA / sarvAGga zItalaM jAtaM yadagdha virahAgninA // 21 // vapinaM pure cakre pramodAnmantripuGgavaH / kumAroktamayo' sarva dAsyapyantaHpure jagau // 215 // mutasaMtApadagdhAnAM rAzInAM ca mnorthaaH| punarAgamavAAmistayoH pallavitA drutam // 216 // bhojabhUpaH sa tatkAla tthitaH saparicchadaH / caturaGgacamUyuktaH samastAntaHpurIdhRtaH // 217) utsatra' kArayAmAsa nagare nagarAntikAt / toraNaIzobhAmizchAditaM gaganAGgaNam // 218|| evaM kRtvA samAyAto bhUpa udhAnabhUmiSu / sabandhurdevarAjopi pituH saMmukhamAgataH // 216| tasya pAdau samAzritya paramAdvinayAmatau' / utthApA(pyA)liGgayAmAsa" vAhanastho dharAdhipaH // 220 // putrazriyaM nRpo vIkSya" bhAnumatyapsarovarAm / svapnAnusArato nAlA bhuktApi dhupalakSitA / / 221 // barAdittalagnena bhAnumatI vivAhitA / vivAhAtputrasaMyogAnjAtI hapayazo' nRpaH // 222 // 1, BI, Bund Rad2. UP andyasta / B. BI, BP and B jAtaM / 4. B1, B- and B rodagatakaM / 5. 134, H atil Ba zi: siktAH / 6. B', BF and B: bhuupstu| 7. RI, Bantl 13deg uchavaM / 8. 137 nAgara jnaiH| / IB1, B and B3 chAdyate / 10. B1, B Ell B namaskRtya / |1. B" and B3 parama(mavinayena to 12, B1, He and B AlizitA( ta ? ) mamAyAya / 11. II; I and [ daSTvA pUSTriya bhuupo| 18. BadgAlo /
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 bhojacaritre satyavatyAH samAyAtA sArthe madanamadhjarI / putradarzana sotkaNThA pazyantI tau caturdizam ||223 || devarAjavatsa 'rAjau dRSTvA tAM cAtiharSito / patitau padayostasyA' nyasya bhUmau svamastakam // 224 // sakuTumbastadA bhrapaH pRcchati sma nijaM sutam / kathaM rAjyasmA prAptAnItA bhAnumatI katham // 225 // devara |jakumArovam natvA bhUpapadAmbujam / kathayiSye yadA' yUyaM zroSyadhoyuktamAnasAH // 226 // dezapaTTe gatau yAvadvivAhaM bhUpateH puraH / vRtAnto mUlataH sarvaH kathitaH svajanAgrataH // 227|| rAjA rAjJI samutthAya dvAvapi prastutAJjalI | tau vyajijJapatAM natvA vRddhAyAzcaraNAmbujam ||22|| asmatkulamuddharitaM rAjyaM "coddhastiM tvayA / jIbAdhitaH sutoyaM me hyupakAraH kRto mama ||226 || evaM camatkRtA " vRddhA dAnamAnena toSitA / satyavatyA nije sthAne sthApitA putravatsalA // 230 // putrAgamanajotsAha vivAhaM bhojabhUpatiH / prApya irSa pUrNaH san pravezamasRjatpure" // 231 // vAditrairvAyamAnastu bhaTTAjayajayAratraiH / strINAM mAlyagItAdyaiH samAyAto nRpI gRhe // 232 // niSkaNTakataraM rAjyaM pAlayana bhojabhUpatiH / devarAjakumArAya yuvarAjapadaM dAt / / 233|| 14 1 11 I 1. B1, BA and B yA 2 H13 B1 32 and B9 putrasya vanA | 131 13 and svaayaa| 6 Bt ardds the tollowing 1. B1, Band B after this verse : hAMstA (mA) romAcA mutapremavimohitA / ulA (tyA) yAMtmAno to hadabhUbhiH // 7. Haar 8. B1, B2 and 133 1398 z 191 anegra safanne 1. B1, H2 and Ba "jyam / 10, 131 132 and B saMskRtA / 11. 131 B and 133 baccha[B1]lAt / 12. B1, Band 21 12, 131, 1 and 18 sadrazaqa; ga/gazi? | 14. 131, 21:33 pAtyamAnastu bhUpatiH /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 13 paDakhamA prastAvaH kiyantyapi dinAnIzaH sthitontaHpuramadhyagaH / bhAnumatyapsarorUpavyAmohitamanAstataH // 234 / / ekasmin divase rAjA vijJapto rAjapUruSaH / udvAsayitumArandho dezaH sImAlarAjamiH // 23 // etacchrutvA sa bhUpAlaH kopAdaruNalocanaH / prayANaM dApayAmAsa caturacamUvRttaH // 236 / / ekatra ca sarastIre sthitaH sainya yutI nRpH| bhojanAvasare prApte rAjJA bhAnumatI smRtA / / 237|| virahAsApasaMtApAna ratiM labhate kacit / prANaH prayANamArabdhaM bhAnumatyA adarzane // 238! / na payaMtra na bhUpIThe na jane na banAntare / samAdhirna hi kutrApi vinA tAM prANavastrabhAm // 236 / / sarvepi vararucyAyA militA mantripuGgavAH / kurvanti sma kilAlocaM vilakSAste parasparam / / 240 // yadi vyAghurati mApastadA te vairibhUsujaH / dezaM vidhvaMsayiSyanti kA syAdvArayituM dhamaH // 241 // mantriNaH kathayAmAsuH sarve vararuceH puraH vilambaH kAryate bhUpAtacittasyaiva darzanAt // 242 / / dadhyo vararuciH satyamevebhirme prarUpitam / bhAnumatyA hi rUpaM cet karomyatyataM yaham / / 243 // mmRtvA sarasvatI devIM kRtvA sundaravarNakam / cio mAnumatIrUpaM nirmimIte sma sundaram / / 244|| niSpamaM tadyathAyogya sthAne sthAne" tathAvidham / proce vararucirvAkyaM bhAratyai prItipUritaH // 245 / / 1. 131, I3 And R pitora (tamyA)nta:purAntaraM / 2. I31 popH| 3, [31, B2 and bhumaiH / 4. BE IS antI13 bane[RI ALB na kasmina / 5. B1, B2 111d B: Aloca jayate satra / HBI Bandgi 7.1,Be and B kriyatasmAbhiH kicicitrA(?)maranAn / 4. II, R 11t1R: varNakamubham / . EIHind B yogya sthAnaM taM pi /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta bhoja caritre rUpaM me sRjataH kApi vistRtaM syAtpramAdataH' | tatra mAtastvayA samyakaraNIyaM tathAvidham // 246 // etadvacanamAtreNa yAvacintayati" dvijaH / kuJcikAprAnmaSIvinduH patitAM gupadezagaH // 247 // 3 taM pramArNya tatazcita cintayAmAsa paNDitaH " | punaH papAta tatra maSIndustathaiva saH // 248 || evaM vAratrayaM yAvat patati sma punaH punaH / tathaiva sthApitaH sopi jAtaM rUpaM yathoSitam // 246 // tadrUpaM darzitaM rAjJo vararucyAdimantribhiH / harSAcitra kare lAvAGgopAGgAni vyalokayat || 250|| lalATaM ca mukhaM nAsAkapolaM locanadvayam / karNAdyatravAn vIcya' na kutrApyantaraM bhavet // 251 // evaM nirIkSamANaH saMstirla" gupa dRSTavAn / vismitazcintayAmAsa vikalpAnevamIzvaraH " // 252 // vizvAsAcyate loke hAvizvAsI na vaJcyate / antaHpure vyabhicAro vararucyRdbhavasti hi || 253 || priyAvirahajaM duHkhaM vismRtaM tasya kopataH / varka naramAhUya tasyApyevamabravIt // 254 // " ete vararucetra e niSkAstha mama darzaya / karaNIyaM hi attisgvyahaM punarnahi || 255 || vadhakairvipratAyaiSa bhadracitaH " purohitaH / nItoraNye mahAghore" yAvadvAtAya saJjitaH || 256 || a visbhUtaM yatra kutrApi rUpanirmAprayatyamApaNaM mayA / 2. BI 132 and Ba degle | 3. 131, and 83 gRhyasmasu / 4. BJ Baund TIP nam / 531, 133 and B3 te 1 6. B1, Band I3 vilokayan / 7. Bi Band Ba rAjayaH sarvaH 1 Kai and 127 stu li| 10. B1 Hand Ba "neka 12 11 He anal 233 "na" | 13, 11, 132 nd Hs 1. BI, Be and 8. Bna hi kutrApurataram 1 9 1 19 bhUpatiH 11 and noto (ca) mahAghIrAm /
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 paJcamA prastAvaH viprovag vadhakaM jJAtvA duSTacitto bhavAn katham / sopyAha dvija ! kiM kurve' vayamAdezavartinaH // 257|| bhUpoktimanyathA kartuM vayaM naiva kSamAH kacit / zikSAM dehi tadasmAkaM sarvathAyati sundarAm // 258 // dvijApi vadhakaM proce rAjJoktaM kuru me drutam / anyathA sakuTumba tvAM bhUpoyaM pAtayiSyati // 25 // etadvacanamAkaNyaM vadhakoyag dayAparaH / nAma na zrUyate yatra tatra gaccha dvijottama / // 260 // svaradhArtha vararuciH sa gatonyatra kutracit / prApto mRgAkSiNI lAtvA vadhakovi nRpAntike // 261 // daramthe cakSuSI tena darzite mojabhUpateH / tadarzanAtma saMtuSTaH krodho naivAstyataH param / / 262 / / dvitIye divase prApte devarAjo nRpAtmajaH / gataH svalpaparIvAro zvAn vAyituM pahiH // 263 / / prahito bhUbhujaikena turaGgoyaM mamA taH / kumArastaM samArUDho bhavitavyaprayogataH // 26 // udhAne cAhitaH pUrva pazcAnmuktotivegataH / kiyatI ca bhuvaM gatvA paM(kha)citaH sa turaGgamaH // 26 // tadA" caturguNIbhUya" bhUmi vegAdalaGghayat / yojanAni" kiyantyeSoraNye nItotimISaNe // 266 // khedakhinnakumAreNAdayeko datastataH / nItvA tasyApyadhomAge samutplutyAvalambitaH // 267|| muktAzvopi pade yasmiMstasminneva sa" saMsthitaH / uttIrya sa kumArozvAdupaviSTastarostale // 268 // 1. B1, Band B: tapyUji | ki kurmoM / 2. BI, BP and B bhUpo ghAta kariSyati / 3. 31, Baul IR maH / +. B1, Bud3. maga cakSuH samAdAya varakAptA(koNAn) / 5. P. Be and Is tena dRSTena / 5. B1, Band B. divase dvitoy| 7. B1, BP and 83 degviNeM / 8. B1 paci; B pici / 2. 31, 13 anl 133 tyaa| 10. B Band BNo bhUtvA / 11. BI, BAnd L: "nAnAM / , B1, Bad B3 tatra tenaiva / 13, B1, Band 33 uttIrNaH /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 bhojacaritra vizrAntaH zItalacchAyavRttasyAdhaH kumArakaH / turagaH sukumAratvAt prANamukto babhUva ca // 266 // kumArazcintayAmAsa kiM jAtamasamaJjasam / ka rAjyaM rAjalIlA me ka pitrorapi saMgamaH // 270 // vRkSAstu saralAstuGgA atrATavyAM ca santyamI / sUryasyAbhyudayazcAstaM kacina jJAyate mayA // 27 // atrAnyopyasti saMtApaH siMhavyAghrasamAkule / DAkinIzAkinIbhUtapretarAkSasapUrite / / 272 // Igvidhe bane ghore cusapAyaH sa pIDitaH / saraH zItalavAHpUrNa dadarza kApi ca bhraman / / 273 / / vastrapUtaM jalaM pItyA sthitazchAyAtarostale / punamrAma ca cane kasyApi milanecchayA // 274 / / bhramamANe kumAresmin sUryopyastAcalaM yayau / duSTajIvamayabhrAntaH samArUDhaH kacidabrume ||275|| saMvAhya yAvadAtmAna kumAraH sthAnamAzritaH / vyAghAt trastastarau tatra samArUDhotha vAnaraH // 276 // bhayabhItaH kumArastu khaGgamAdAya sNsthitH| naravANyA kapiH prAha bhayaM mA kuru mA kuru / / 277 / / pazyAdhomukhya casyAste siMho dAruNekSaNaH / tvayA saha mama prItiduSToyaM mAtra bhakSayet // 278|| vAnarasya giraM zrutvA vizvasto rAjanandanaH / vRkSAdhobhAgagastAvad dRSTaH siMhotha" dAruNaH // 276 / / bhUmyA puccha samutphAlya nItvA zIrSopari kSaNAt / prasAryAsyaM tato guJjan vasammukhamucchalan ||280|| mRgendrabhayabhItI to bAnaramApa'nandanau / vRkSasthau suhRdo jAtau jalAtazca parasparam // 281 // 1. B1, Band | sukumAra zAntaH prANAn vimocina: [[mumocitam (mubhISa maH)] / 2. Bi and B2 tmNdivleN| 3. It and ty: balaH / 4. BP. B and BH / 5. B. B: and BJ pazya vRkSa adhobhAga siMhAso / 5. B) "ni / 7. 31. Bs and Ba "nae'1
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prastAvaH asau duSTasvabhAvosti bubhukSApIDito hariH / AvAbhyAM na pramAdo hi' karaNIyaH kathaMcana ||282|| vAta prakurvatorevaM gatA rAtriH kiyatyapi / vAnaraH kathayAmAsa zrUyatAM rAjanandana ! || 283 // nidrA vyApnoti te bADhaM netrayo rajanIcaNe' | zehi tvaM tanmamotsaGge pUrvaprAharikosmyaham ||284 // zrutvA mastakaM supto vizvasto rAjanandanaH / afi prAharikaM jJAtvA siMho vadati taM prati // 285 // AvAM vanecarau dvau sta AvAmekatra vAsinau / Atmavarge kuru prIti paravarga kRtaH sukham ||286|| navanecarayo: " prItiH pUrva zAstrasti' ninditA / tadimaM dehi me matyaM cirAdrAjyaM vane kuru || 287/ siMhasya vacanaM zrutvA kapirvacanamatravIt / aaj raat kiM syAtsArAstivAnRNAm // 288|| dadAmyenaM kathaM tubhyaM dattA vAcA mayA yataH " | evaM matvA mRgendratvaM mucainaM gaccha cAnyataH // 286 // mRgendraH punarapyace cudhArta 11 dinatrayAt / kRpA notpadyate tubhyaM dRSTvA mAM dInamAnasam || 260 || kapirUce kRpA bhadra ! duSTe jIne kRtA vRthA / jIvita prApito duSTaH sundaraM kurute na hi " || 261 / / evaM vivAdavazatAM gataM yAmadvayaM nizaH / 15 prabuddhaH sa kumAropi kapinaivamavAdyo || 262|| 126 1. 81, R2 and H2. 14, 12 and 139 aifq e 3, B1, B2 and B pramAdo na hi a (vA) smAbhiH / 4 31 Hs and Pu kapirUce kumArAdhe nidrA vyApayate tava / 5 B1 B2 and B3 " chaMge | 6. 131 13 arel [33] nare vane [ [B] na]caraM / 7. BB Ba and 333deg meM) 9. B3, 132] and 19 vAcA sAraM ca dehinAm / 10 111, B2 and B3 dattA vAcA mayaH [B] yasya ] dadAmyenaM tvayA ( yi ?) katham 1 11 B1 He and B3 mRgaariH| 12. B1, Ba and BS jobA nitA (to? ) [B] hi duSTAtmA sundaraM mahi kiMcana / 13, B1, B and 83 evaM vAdavivAdena 14 B1, B2 and 33 a 15 B1 Be and B vAnareNa Saca jagI / 2 17
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 bhojaparine supyate mayakA mitra ! jAgarUkastvamapyaho / na kApi partate zakSA svapimAhArake sati kapiH punarapi pAha' prapaJcI hrirstysau| vipratArayati krUro' dAtavyo na tathA pyaham // 264 // evaM zrutvA kumArovak apazcI kiM kariSyati / kAlinyAM ramate haMso na zyAmAgastathApyasau // 26 // prAhAtha vAnaro vatsa ! mA kUryAstvaM ruSaM mayi / suSTu vA duSTakArya vA mAnavAjAyate dhruvam // 266 / / iti gADhatarAM zikSA dattvA rAjasutAya saH / avizvAsI vAnaropi saMnaddhaH zayanAya saH // 267 // kumArasya sa utsaGge supto nirbharamAnasaH / jJAtvA siMhastatovAdIt kumAraM mRSTayA girA // 268 / / duSTAtmA vAnaro dhU? mItastvayyayaM hitaH / * gatenyatra mayi tvAM hi makSayiSyati nAnyathA // 266|| evaM yAvatsanidroya bhUmau pAtaya matpuraH / bhakSayitvAnyato yAmi zreyasA tvaM gRhe braja // 30 // kumArovagdhitA zikSA vairiNopi hi gRhyate / mRgendra ! satyamevoktaM kA maitrI syAnecare // 301 / / na me yuktamidaM kArya kumAreNApi cintitam / bhavitavyatayA buddhiH paraM bhavati tAzI / / 302 // kumAropyevamAyedya yAvarta suvyapAtayat / kapistAvatsamAlambya tathaivArUDhavAMstarau // 30 // - ___ 1. B1, B and 13 mavatA mitra! jAgarUkopyahaM ghunaa| 2. B1, Band B ma hi zaMkA prakarsacyA mAya 1 3. BI, B- and kapirUce kumArAya / 4. B1, B and B yate dusstto| 5. B1, BP and B svayA / 6. 31, 132 and B na hi zyAmatanuH katham / 7. BI, Be and B kumArotsaMgamAzritya / 8. B1, Band B vAnaro dhRtaMduSTAtmA / 3. BIBE and B evaM zAkA mnidriiyN| 10. Bi, Bi and B kuzala sa] 1 11. Hands craiH| 12. B2 and 33 TERA: Hafru; et onits the previous verse and this foot ! 13, B1, Be and B'tacyAnumAnena buddhirbha / - -
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH prastAvaH 131 viladAzcintayAmAsa kumAro yAvadAtmani / kapI roSAruNaH proce yathA jJAtaM tathA' kRtam // 304|| yadyahaM pAtayAmi tvA vAcA me yAtyahA~ tadA / evaM karNe lagitvAya dadau dAruNacItkRtim // 30 // tataH kumAra saMjAto mUko adhilaceSTitaH / sainyakolAhalAtApatkapisiMhAdayo yayuH // 306 // tasaH padAnusAreNa pRSTau sainyaM samAgatam / vanabhUmyantare bhrAmyazcacAntareSvapi // 307|| kenApi' pakSamArUDhaH kumAropyupa lakSitaH / samAyAtA camstatra" dRSTaH zAkhAmRgopamaH // 308|| kumAraM pRcchati kSemaM visemirA" prajApati / bhUmAvehi punaH prokto' visemireti bhApati ||306 // sAmantA mantriNo vaktraM svaM svaM pazyantyamI mithaH / pAloTavyAmihaikAkI" jAtaH pretAdhiSThitaH // 31 // pazcAttApaparAH sarve kiM kRna vidhinAdhunA / nirmAya vizvAlaGkAraM kalaGkaH kiM kRtodhunA" // 311 // evaM vicintayantaste" samAropya sukhaasne| kumAraM taM puraskRtyAnayAmAsupAntika // 312 / / bhUpopyAlApayAmAsa vIcya ceSTA sutasya tAm" / Aste te kuzalaM vatsa ! visemirottaraM dadau // 313 // - .. .. 1. B1, B3 and B* yadvedami[ B1 and D- dvim tAdRzaM / 2. B, Brand Bd yadi tyAM pAtayiSyAmi / 3. B1, B2 Fnl B gamyate / 4. B1, Rand BR 5. B1, Ba and B3 kumArastaMna / 6. B1, B2_und B: ilAnnaSTA: kpisihaadyopraaH| 7. B1, Band B kumAro / 8. B1, BP and B* duraaskenog| 9. B1, B3 and B3 nusaM ttatra / 10.11 and B2 substitute safar and B34 fazakar liere as well as in the following versey | 11. B1, B: und 13 samAgacchAtra bhUmyAM bhI [B And 130 mo] / 12, B1, B: and B3 sAmantamazriyanta ( gahasa )mukhaM pazvan parasparam / 13. BI, B* And B3 'vyAmarthakAkI / 14. BI, B and B3 kalahUM ki kRtaM tvayA / 15. BA, B and B3 saMcinayamAnAste 1 15. BA, B- and Bya samAnIto(arr) na / 17. B1, B2111d BoSTI munasya madokSya bhUpenAlApitastata:!
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 bhojacaritre kumAravacanaM zrutvA bhojabhUpaH suduHkhitaH / sutaratnasya doSopaM vidhinA vihitaH / katham // 314 // kiM jAtaM kasya doSoyaM pratIkArosti kIdRzaH / cise' dolAyamAnastu dhArAyAM prApta IzitA ||3145 / / kumAraceSTitaM cInkSya satyavatyasti duHkhitA / kathayAmAsa bhUpAyeM pazya devena yatkRtam ||316|| upAyo hi kumArasya karaNIyo yathAvidhi / yena nIrogatAmaMti tava puNyaprabhAvataH // 317 // bhUpenAnekavidyAnAM darzito mantravAdinAm / pratIkAraH kutastaizca guNo nAbhUtkathaMcana ||318 || rAyUce zrayatAM svAmin! bhavedvararuciryadA' / nadaivaitaM kumAraM hi kurute rogatim // 396 // bhUpoca devi ! kiM kurmaH kukarmAsti mayA kRtam | pazcAtApo mamAtyantaM karA cintAmaNirgataH // 320 // rAjyapyuvAca vadhakaH samAkarNya apRcchatAm / bhAgyAcyedasti jIvan sa sundaraM kimataH param || 321 // AkArya vadhakaH pRSTo" bhUpena kRtanirbhayaH " / sovaka kopo na me kAryaH satyavAde | " kathaMcana // 322 // jIvanmuktosti kAruNyAt " pracchannaM bhramati kvacit / 12 yAni santyanekAni bhayaM na maraNAtparam ||323|| evaM zrutvA nRpo hRSTo jIvannasti sa cedguruH '' | tadA yathA tathA kRtvAneSyAmi svAntike laghu // 324 // yathA / BABA and B 3 vitaM / 3. B3 dabena / 131, B2 and 19 tadAca B1, Bald Ba pazcA vyate] bhAgyayogena / 10. H Be and R3 kopo deva ! na 1. B1, B2 and B vihilo vizvinA / 4 B1 and B NIyastathAvidhaH / 130 d B kumArasya nIvajaM kurute kSaNAt / 7 131 132 and Ha sAdhunA ki me / B1, Band B jobana [B] Be and H" kAH pRSTA / 11 B Be and + jIvinI muktaH / 14 131, Be and cAsmAbhiH karaNIyaH / 13 BA Ba and 133 kRpayA 133 jonyamAnosti caMda [13deg sa ] guru: 1 15. 01 02 and 33 kRtyA mAIcA niyAmi nijAntike / * meM sahamA and B 18. B
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 paJcamaH prastAvaH isi nizcitya manasA khupAyazcintito mahAn' / grAme prAme nijA bhAI zeSitAH soraheko / / 12 / / kathayanti pratigrAma grAhoyaM nRpavarkaraH / sthUlaM kRzaM vA yaH kartA sa rAjJo mAraNocitaH // 326 / / grAmINAstavacaH zrutvA sarve jAtA mayAkulAH / zubhUSitoyaM sthulaH syAdanyathA ca bhavetkRzaH // 327 // nandakagrAmavAstavyA milinAste mahatvarAH / gatA vararuSeH pAveM vijJaptiH pAmaraiH kRtA" // 328|| zAstrodantaM dvijaH prAha' zrayatAM bhaddhacodhunA / zuzruSya botkaTaH sAyaM prAta:zyo kAgrataH" / / 326 // taduktaM tatra kurvANairgate' kAle kiyatyapi / pAmarairvotkaTA nItA dharAyAM bhUbhRdAzayA" // 330 / / bhUpAdezAdgRhItAste botkaTAstolitA api / sthUlA keSAM kRzaH kepa sadRzA nottaranti te // 33 // tolitaH sama uttINoM nndkyaamsNgtH| pRSTAstepi dvijaM jJAtvA preSitAstatra mAnavAH // 332 / / dvijopyanyatra sa gato na labdho nRpa pUrupaiH / vijJapto nRpa' Agatya svarUpaM kathitaM samam // 333 / / prahitAH puruSA rAjJA grAme grAme nijAH punaH' / prAmINAna kathayAmAsuH sAkSepavacanaidrutam / / 334 / / yuSmadgrAmeSu" ye kRpAH preSyA dhArAntare tu te / vivAho bhojabhUpasyAsannIyaM samupAgataH // 33 // 1. B', B andl B hRdi / 2. B1, B- and IF 21 . 131 and B2 bokaTam (tt:)| 4. DP, Be anel B "pitA bhasmyU lo na zuzrUSA / 5. BI, PO and I3 T6. Bl, B: and B rjmH| 7. BI, B: and B prot / 8. RI, B2 and B3 mavAn / 9. BIES and B virIgrataH / 10. B1, B and Ba tasyAdeze tathA kurvan gtH| 11. BI, B and Bi 'TAH sarva dhArAM nItA npaajhyaa| 12. B1, B2 and Bs rAjAdeze gatA bhaTAH / 13. B1, Band Ba rAjapo"1 14. B1, B and B: bhuup| 15. BL BE and By: kathitAkhilaH / 16. Bi, Bhand B3 puna: prahitavAna bhuupo| 17. B1, 13 : und B narAnnijAna / 18. B1 * and 19' kaSayantI Bali grAmoNAn / 19. B1, Band B grAmagrAmeSu / 30. B1, B2 and B' dhruvam /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 bhojacaritra grAmINAstADadyamAnAste kUpAnpreSitu'makSamAH / kriyate kiM procyate kiM dezaH sarvopyupadrutaH // 336 // saNavADA bhidhe grAme janAstatra nivAsinaH / sa vararuceH pAzrce samAgatya vyajijJapan // 337 // teSAM vArtA samAkaNyaM dvijaH pratyuttara dadau / yaM gatvAntike rAjJaH kathayantveva madvacaH // 338 // asmAkaM kUpakA grAmyA nAgacchanti pure prabhoH' / ekaH kapo nAgarikastadartha preSyatAM varam // 336 // dvAvekatra yathA bavA preSyete bhUpateH puraH / isitvA bhUpatiH prAha vaco vararuceridam // 340 // ahitAH puruSAstatra prApto naiva gataH kvacit / punaH preSitavAna bhUpaH pratigrAmaM nijAnarAn // 341 // cAlukArajjayo lokaiH preSyA rAjJo gRhAdgRhAt / bandhanAya turakSANAM vilokyante mahAdRDhAH // 342 // bacosamaJjasaM zrutvA grAmINAste vilakSakAH / na mucyante rAjapuMbhirlacAdAnAdapi kvacit / / 343 / / devagrAmanivAsinyaH sakalA militAH prajAH / kRtAJjalibhirUvetha tAbhirvararuciH punaH" // 344|| jJAtavRtto vararucisteSAM pratyuttaraM dadau / gatvA ca bhojapAce tairvijJapta" pAmarairjanaH / / 345 // deva kiMcima jAnImo grAmyAH pretasamA vayam" / ekA rajjudarzanIyA ralibhyAmassadagranaH // 346 // hasitvA bhUpatiH prAha grAmyANAM neTazI matiH / buddhirvararucerepA zIghraM gacchantu bhI bhaTAH ! // 347 // 1, B2, B- and B pacAlana / 2. 13t and 152 14; ziNavAhi(av) | 3. B1, Band B3 gatvA napapAdaya / 4. 131, Rand B prmoN|B kUpaika nAgarIka cet preSyata deva tad / 6. B1, Bund 13 prepayAmastathA kuch| 7. 31, Bad B pratimAme bhaTaranapi / 8. B p and F miB1 da; B ]o kriyatAM duTam / 9. IBL, R and B gatA barakaciyaMtra vijJaptassaH kRtAJjali / 10. B1, rse and B: bhojabhUpAle vijnyptH| 11. B1, Us and Ba deva na jJAyatesmAbhiprAmINAH prensaayaaH| 12.11, 133al B AdyaM darzaya sinduyaaN|
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 paJyamA prastAva rAjAdezAdgatAsteSi' sa gatonyatra kutracit / grAme grAme zoSitopi na prAptaH sa tu kutracit // 348 // punaH prahitavAn bhUpaH pratigrAma nijAmarAn / kathayAmAsa tallokAn zrUyatAmekacittataH / / 346|| grAme grAmepi ye santi" rAjamAnyA narA iha / yathAvidhi nRpAdezastathAgantavyamatra taiH // 350 / / grAmyA bhItAH samAcaturbhupAdezavidhiH katham / Ucustepyekacittaistu sa vidhiH zrUyatAmaho // 351 / / na pAdacArairnArUDhezchAyAyAM nAtapepi na / bhavahiravAgantavyamAdezo rAjJa iidRshH||352|| IgvidhaM nRpAdezaM zrutvA loko vyacintayat / draviNagrahaNopAya' ArandhoyaM mahIbhujA // 353 // godAvarI nivAsinya ekatra militAH prajAH / gatA vararuceH pArve vijJaptastAbhiramRtam // 354 // dvijovagmeSamAruhya zIrSe kAryA ca cAlinI' / macchivAM pravidhAyaitAM yAntu zIghraM nRpAntike // 35 // gatAzcaitaM vidhiM kRtvA dRSTvA bhUpena dUrataH / hasitvA tAH sa papraccha jAto vararuciyA // 356 / / narAnpreSitAMstatra na prApto dhInidhiH" kvacit / khedakhinnastato bhUpo nirAzaH san dvije" sthitaH // 357|| dacyo cararucizcaivaM gamanAnasarosti me | kRtvA rUpaparAvartasupakAraM karomyaham / / 358 / / sukhAsane samAruhya vadhUveSadharo dvijaH / mato ghArApurImadhye paTaho yatra vAdyate // 356 / / 1. 131, Bi and B tAstatra / 2. B1, I and BA me / 3. B1, Be and R prAma pAmeSa meM pheSiH / *. BP BP and B2 cygrhnnkopaay"| 5. B1, B2 and 133 vayo / 6. B1, Bi and B vijJaptastaiH kRtAmjali / 7, BI, B and BN kuryAca[B kRtvA ca] pAlinIm / 8. Bl and B pRcchate tAsAM / P. Bl and B: "cistataH; 3% ornits this verse completely 1 10. B3 nagare / 11. Bi, B* and B stahije / 12. BI and B2 vidyate /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 bhojaparine divyabasnabhRtA' vAlA divyAbharaNabhUSitA / sukhAsanAtsamusIya paTaI spRSTavatyahA~ // 360 // ye narAH paTahAracA citamastainarezvaraH / kayApi zreSThivadhvAdhAgatya svatpaTaho dhRtaH // 361 / / tadvacaHzrutimAtreNa preSitAzca nijA nraaH| tathaiva vAhanArUDhA samAnItA nRpAntike // 362 / / yavanyantarataH' kSiptA svIjanAntazca "saMsthitA / bhUpastu saparIvAra upaviSTograto pahiH // 363 // devarAjakumAropi yavanyAsanataH' sthitaH / samakSaM sarvalokAnAM vadhvA pRSTo nRpAtmajaH // 364 // dvijaH prAha kumArAya tava dehe vyathA kisu / visemirAvacastAvadvabhASe takyUM prati // 365 / / etadvacanamAkarNya roga jJAtvAvadvijaH / ekAgreNa kumAredaM zrotavyaM madacastvayA" // 366 // vizvAsapratipannAnAM bacane kA vidagdhatA / aGkamAruhya suptAnAM intuH kiM nAma pU(pauruSam // 367 / 0 etadvacanamAkarNya kumAraH punarabravIt / tyaktvA bAdyAkSaraM prAha semire"tyakSaratrayam // 368] sA vadhUH punarAghaSTa zrUyatAM nRpanandana / sthiraM cittaM samAdhApa" yadvadAmi tavAgrataH // 366|| 1.31, and BstrAvatA / 2. 131,132 and B spaSTavAn svym| 9. B1, Ba und 133 preSayitvA narAnninAn / 4, B1, ud Ba # 1 5. BI, B and BA narasaM / 6. B1, B and B yaaropvissttsltpuro| 1. Band B pavanyAsana[B nike| 8. 31 omits this verse 1 9. B1, 132 anti Bemavitta kumAra tvaM dhUyatAM madakhilam ! 10. BI and By substitute tris verse with another Vurse which reads as fellows: maMmArasya a(tva)mArasya vAcAsArasma dehinAm / vAcA vicalitA yana mukRtaM tena hAritam / / 11. B1, B and B kumAreNApi bhaapitm| 12. B1, BO And B tamAcalara sAvat / 13. B3 ghamereM / 14. B1 dAya /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnastAvaH setuM gatvA 'samudrasya mahAnadyAzca sNgme| brahmahA mucyate pArmimatradrohI na mucyate // 370|| evaM zrutvA kumAropi tyaktvAntyA(dyA)tarayugmakam / AlApito vadatyevaM mirAkSarayugaM mukhe // 371 / / Uce punarvadhUrUpA kumArAgre zRNu svakam / hitavAkyaM tRtIyaM me kathayAmi yathAvidhi // 372 / / mitradrohI kRtaghnazca ye ca vizvAsaghAtakAH / te narA naraphaM yAnti yAvacandradivAkarau / / 373 / / vadhUvacanamAtreNa rAjA vismitamAnasaH 1 putramAlApayAmAsa paramasnehatatparaH // 374 // pitRvAkyAkumArovagrakAramekamakSaram / camatkRtA sabhA satrAM zrutvA zreSThivadhUvacaH // 37|| rAjastvaM rAjaputrasya yadi kalyANamicchasi / dehi dAnaM dvijAtInAM varNAnAM brAhmaNo guruH // 376 / / etacchaloka catuSkena nIrogobhannapAtmajaH / evaM zravaNa mAtreNa vismito bhUpatirjagI // 377|| zreSThinosau vadhUH kasya zreSThinaH kasya vA sutaa| pAThitA kena guruNA susiddhA satkulApyasau // 378|| Azcarya tu paraM maido yadahavAsinI / bhASA'maraNyajIvAnAM jAnAtyetaddhi kautukam / / 376|| rAjovAca, yugmam / pure ksasi kaumAri' ! paTavyAM naiva gacchasi | RkSavyApAdijAM vAcaM kathaM jAnAsi putrike, ! // 380|| 1. Bl and B: setubandhama'; va (sa) yaM gatvA / . . anti B* masAnayAM ca; B3 gaGgAsAgara / 3. Ri and B.muvati / *. Rl and B ya tayA; 133 marAkSaradraya tdaa| 5. BI, Band B% nasya | G. Bl and BR:35 [ma] 17. Rand BvijAdInA; BISpaatrenn| 8. RAJhI dAnaM ca suut(shuddhpt)| 5. 13 nataH zloka / 10. 13, B and B vismitaH zruti / 11. Bt and BP paahb| 12. B2 kAm / 13. B2, BP And B3 ti| 14. 181, B2 and B 'rii| 15. B1 and B5 degdikI vAcA / 16. BI and: jAnAtyaso vadhaH, B sundari / 18
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 bhojacaritre vadhUH pratyuttaraM datte yavanyantarake sthitA / dhemathahaM patprasAdena tadvacaH zrRNu bhUpate // 381 // devAcArya prasAdena jihAne me sarasvatI / tatprasAdena jAnAmi bhAnumatyAstilaM yathA // 382 // evamatyadbhutA' vANI zrutvA dhArAdhipovadat / na vetti tilavRttAntaM mAM ca vararuci vinA // 383 // eSa nUnaM vararucirvadhUveSAtsa mAgataH / vinA tena na" matryeSu buddhilezaH kRtaH striyaH // 384|| cintayitvavamevAntaryavanyA' mojabhUpatiH / dUrIkRtya samAzliSTomISTo vararucirdvijaH // 385 / / tayoH pramoda utpanno dvayorapi parasparam / saMjAto hRdi saMtopo yaM jAnAti vidhiH param / / 386 // pramodena divA rAtrau shaakhcrcaapraaynnau| gamayAmAsatuH" kAlaM sukhenApi Sa sarvadA // 387|| nRpatimojaguNAdhikakItanaM zrutaktI kila bhAnumatI mudA / nRpatinA kutukaM hi vivAhitA sumatinA puruSeNa sApsarAH // 38 // iti dharmaghoSa gamcha / rAjavallabhaphUne bhojaparitre bhAnumatIviyAhavarNano devarAja sajIbhavanavarNano13 nAma paJcamaH prastAvaH 1411 5 // 1. B3 vnaa| 2. 131, B2 and B. devgum| 3. B nAhaM nA || +. B evaM stutvA taaN| 5. B', BP and Bs vege | B1, BP and 133 tadinA na hi| 7. BI, By and 3 "yitrA tatasvitteM yvnyaa| 8. 31, 32 and B yagnAta hrss| 1. 111, 32 and 33 " taja / 10. BI, Be and Ba nN| 11.37 zrI goss| 11. 31 and Be add before this word; zrodharmamUrimelAne mUlapaTTe[B]zrImaholaphasUriziyapAThakazrI B: adds dharmamarisaMtAne paatthkshrii'| 13. 131, BF and B3 sajjIbhUtavarNano /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ EXPLANATORY NOTES | Tho Numbers Donote The Verses) I PRASTAVA 1. 7597 or f o ol Akvasena', (the king of Varavas! ) viz. Pareranatha, the 23rd Tirthankara of the present vasarpine, who was lom in Varinas! Anfang, 'Gautama and others who were the heads of the garag'. Nahavira is said to have divided! Luis followers into nine yanas or schools, each bcaded by a gunu that or gunakida, selected out of his chief disciples, Gautama, whose full name was Gautama-Indrabhati was Maltavira's first disciple and was the liced or a guna ol s0). aft7aak, 'the story of the donation of food ( a Talsuses/ix compound) or 'the story of the donor of lood' (a Bahuveiht compounil). Seu Prastava II1, verses 74 ff., and Prastava IV, verseg 175 fi. Fa e: A karnadharaya or Teluruska conpound. 2. NET N WAT i sku, viuus person.' Him : The modern Malwa in Central India. * II: Tlie n:odern Dhat in the Malwa couttry, 5. F ati gara : C1. Prastara lV, versc 556. 6. lar: a free : Tafant f ri sega: 7. #17, 'pride.' fyra : name of the father of Muaja. Sce Introduction. 8. 3919, Statc crat, commerce etc. Ci. Praslava II, verse 89. All or 4967. He fanily of the Parainatas. Note tlac clision of one syllable to suit the metre, cf. ar: gar zo eft : in the Mandhata Platcs of Devapala, ( Ep. Ind. Vol. IX, p. 109, versc 21 ). 9. glag:--The regular forn afragt: is changed to honour the metre. 10. af, obviously itsel in the sense of 'lie enjoys in which senst the form should be bhRkta / Better rea1 bubhuje| tatsamam used for tayA samam note the position of saman in the con pound. CI. 379aly | Prastava IV. vers 389). Similar irregular compounds are not wanting in Jain Prabanas. 11. :- Ao irregular form for goa: 12. To supplement the idea of this verse BI quotes the following stanza : fat gar hafa MEAT I Aafet 441 far as I 13. caturSA buddhapadhiSThitaH:= sAmadAnAdipu catubidheSUpAyeSu caturSA prakArAmAnayA buddhapA adhiSThitaH / 14. aftags afar: 'witli paraphernalia'. 17 = fazifeH: 1 15. Egit (Prakrit)-- (Sanskrit ), TENISTA-- used in the sette of GT 291 379 Ter i Sote the compound without samarikya, th:, a Degi word teaning Fa: 1 tafamaag. 'as it poor lian (will take ) a treasure'.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHOJACHARITRA [ First 19. vRttAntama-Note the neeuter gender of the word which is rather very rare. bhUpana priyAyAH agrataH masya vRtAsam ( upasvA ) "puNyayogAllamdhosI hai bhane ! aGgajanmavatpAsmaH" iti jagatam ityamyayaH / 20. (X) Tlic Praktitir word in means 'deep affection'. 21. 179997, festival (w child's Tsirthi'. Cf. te Prakritic 49149. 23. SaSThikAcAra, religious FOLLOy priormed on the sixth day after the child's birth', in honour of the Motlier goddess Shashths, who is believed to decide the wlult future of tur Twlio177m thattar. manazazi 'entting or wishing of the rutils (of the childy. BR exilains the terril as nakhazuddhipramukha azuSiTAlamA, This ceremony aperATa tu be link unt very popular. dazAlike, unxiously wrong for daza mahani, 'on the teenth das". 31. Vote the construction, sinpunRpeNa kanye tI vivAhito. 32. Note that: disvBalic ftbeing changed into trisyllablc fat: to suit the metre. 31 supplements ilic ilea layelluoting: guNavattamatAM yAti bAlopi vayasA na hi / dvitIyAyAM zazI yanyA pUNimAyA tamA na hi // yasyAsti visaM sa nara: kulomaH sa paNDitaH sa zrutavAn mazaH / sa eva dastA sa pa zanAyaH sarve guNAH kAJcanamAzrayanta // vibhavaH pajyate loka na zarorAmi dehinAm / cANDAlopinara zreSThI yamyAsti vipakSa ghanama ( The sucund of these tlxee verses occurs in Bhastrilari's Milisatule, v.51.) 33. TE#, 'a lustered child', 34. BI surplinents by quoting thu fuliowing . eyAgaccha samaM vizAsanamidaM prItAsmi taM darzanAt kA vArtA pari durbalosi va kathaM kasmAbhiyara pase / ityevaM gRhamAgataM pragayinaM ye bhASayantyAdarAta tegaM yukta masaMhasana mamasA gagtuM gaI sarvadA // Iliis verse is found in the Panchatantra (N, S. Press, 1936, p. 108, verse 276 ) with sille variations. 39. This verse is found in the Hkupradesa (Peter Peterson. 1887, P.112). 40. sparzayana, fur spRSAn / sparzayana pANinA spaTama, vAtsalyena hetunA punaH punaH hastema spRzan ityarthaH / 41. vinAzamityAdi-taba nAzArtha yatannapyaso sindhulaH maktigauravAt paripAlIma eva tu hantavyaH iti bhaavH| 42. padRcchayA - mayeSTam / vAdidhaka, old age'. paraM bhavam, 'next life' or great prosperity, i. camiksha'. 44. A fluxitun. via . SaTko bhidya mantra:,is attributed to CliAajakya. (The Nitiststras, Mysane, 1957, pt.3, p.2, sira 33). To supplement the idea Bl adds: eget fuck mantrazcatuSkarNastu dhAryate / vikarNaspAya mantrasya brahmApyantaM na gacchati / Tluis Vutic is fom ili Vallal eva's Sihtashilawadi / vurse 2718). 45. rahATakAra, is it word imitative of u sound. here that of the sword. pAritaH, 'caine Track'.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastave } EXPLANATORY NOTES 46. nana. 'certainly'. Blessing a bero witha blood-tilaka is often described in the populur ballads in India. ___49. sthApito mujabhUpatiH, arthAt mubhyo bhUpativama sthApitaH / Note the compound without samarthya. 50. sindhurAmA for sinArAja: or fardhurAda / 30. Erit, an instruneat or weapon made or iron', 57. utthIyamAnaH, ior uttiSThan / 60. telaka: = sailikaH / 62. To supplement this verse Bl quotes the following: aSamA ghanamiti basamAnI hi madhyamAH / usamA mAnamicchanti mAno hi mahato dhanam / / This oil-mitler-Sindhula episodc is found in ane of the N5s of the Prabandhachintamani. It reads: banyabA (sindhujhena ) pArAvirmAcitA / tena (talikena) naapitaa| tataH kopATAlya taskaNThe mAphayitvA kSiptA / tasikena rAvA ktaa| rAjA punaH sarajAmakarAyat / baloskaTavana bhIto bhujnpH| Prateendhuchintamani ( Singhi Jaina Series .NO.I, 1991, p. 21 ). The word pArApi, is from the Desi pArAI, rneaning 'a big thing made ol irun'. 65. (N) vaSTha, 'a aervant'. 70. To supplement this verse Bi quotes a verse, the correct reading al which is as follows: Akrozizopi mujanoM na vavedavAkyaM saMpIDitomi madhura bharatI damaH / moro jano guNazatairapi semyamAno hAsya hi yadadati satkalahaMSu vAcyam / / This verse is found in the Subhashitanati [ verse 277]. 71, jyeSThako = 'maslo', P1 and Pl 74. karUm lam' (?) / pRSTo for pRSTha / 76. ko pAne-Rightly ko jAnosa, CI. the Hindi kauna jAne, 'who knows'. 77. sUra ( Prakrit } = zUra ( Sanskrit ), Tlic story Ol blinding Sindhula is found in only one of the MSS of the Prabandhackintamani (Op. cit p. 21-22 ) which Tons as follows: itapaca kapi mardanakAriyo mahAkalAvanto dezAntarAdAgatA rAjJA militAH / ..............teba svAsayA hastapAdAvalAnyatArya punaH sajjIkurvanti / ......."ho rAjA sindhulasyApyevaM kArayati / tasyApattAritaSu nizceSTatAM gataspa nenozAraM cakAra / sajjasya tasya netragrahaNe ka: samarthaH ? bata: anema prakAreNa / 18, grAsa, 'inaintenance' or land given for mainternance'. 81. naraH, 'men', nominative plural of n| cUdhAmaNo, probably refers to an astrological work. CI. Camilyfisura, The names like Chidamansara,ika. 84. jAto duSTapahai:-duSTA haSita lamme bAta ityarthaH / 85. akSaracorikA, a bit of paper containing letters i. e. words on the future of the new burn'. 86. tena rAjJA mAveSoMna pracoditAne narA pratyarthaH / 88. This verse is found in Ballalasena'y Bhojaprabantha (V. S. Pruss, 1921, p. 2, verse 6)and in the Prashantinachintamani (op. cit., P. 22. verse 35 ). sagoDo fag , probably the Dekkan with the whole of North India i.c. Bllarata Varsha'.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ WR BHOJACHARITKA 20. janmakuNDalikA, 'the horoscope'. 14. rAjyasya = rAjyam / [ First 99. bAlye pani saMtiSThate iti vAlyasaMsthaH | B1 supplements the context by quoting the folowing : kA*: padmavane ghUti na kurute haMmapi podake mUrkhaH paNDitasaMgame na ramate dAsopa siMhAsane kustrI satpuruSe sadA na ramate nIcaM janaM saMghale yA yasya prakRtiH svabhAvajanitA duHkhena sA tyajyate // vidyAratnaM sarakabitA bhogaratna mRgAkSI vAkAraenaM paramapadatrI mAnarataM turaGgaH / ambhorasnaM vidazasa TinI mAsaratnaM vasanto bhumulaM kanakazikharo mUrtiratnaM jinendraH // Both of these verses are found in the Subhashitaralnabhandagara (N. S. Press, 1952, p. 84, verse 21, and p. 115, verse 45) with some variations of which kenApi na rayajyate, for duHkhena sA smajyate, and nRsiMhaH for jinendraH are.worth noticing. 104 vacana Cf the Prakritic bahUNa, in the sense of vadha, or hamana 108. B1 and Ba lave vidhIyate, instead of viSogatAm This shows that the author, or at least the cupyists, do not differentiate between the Present Passive Indicative and the Passive Imprative. And it is why we have the former in the place of the latter in a number of places in this work. 111. kRte kArye I.Ta. yasminAye / nitrakArakAt - citrakAradvArA ityarthaH / 112. kSodakapaTa probably the bark of the kshirodala tree. ' epa viz.bhAga: i. c. in verse 117 below. 114. Note the Prakritism in premam / 115. Atfer this verse add' een end: a: attiecqz: gufta:' 1 117. This verse is found in the Bhujaprakantda (up. cit. p. 7, verse 38 }, Prabandhachintamani (op. cit., p. 22, verse 35) etc. To supplement this verse, B adds tle following: "etatkAJyaya ( kSaNAt prabuddhena mujena mojo na hataH / na dharaNI dharaNopara muMgaI nakana bhUpati bhUSara siNgii| gate kauravapANDava jagaghaNI vasumatI kAmahi ApaNo // 121 bhojaduHkhamityAdi-mRti vinA me mano bhogadiyogaduHkha na vismaredityarthaH / 182 vidyamAnaH for jIvan / 125 AtmAnaM pAlakatvena (pAlitaravena) prakaTokutpetyarthaH / 126. B1 supplements: thaSA zikhA mayUrANAM nAgAnAM va maNiryathA / tathAhi sarvazAstrANAM gaNitaM mUrdhani sthitam // 127, golA ( Prakrit ) godAvarI tIraM samarpitam - toparyantamabhayAptaM rAjyaM samarpitamityarthaH Cf. bhojasomAyAM na sthAtavyam etc. in verse 129 below. B1 supplenients rAjyaM pAlayate rAjA satyadharmaparAyaNaH / vijitya parasainyAni kSiti dharmeNa pAlayan // AzAmAnaphalaM rAjyaM cakale tapaH / parizAnaphalaM vidyA dattabhuktaphalaM dhanam // The last verse is found in the Dvalrinis atputlatiles ( Wpakhyana, 11 ) and in the Subhashitaraabhaagara (p. cif.g P. 157, verse 186/. 129 momA, territory'. 1 130 pradhAnAdoSazaGkAyAM satyAmityarthaH / kASyaM dattvA having offered wood' i... for preparing a tuveral mile; cf. "hadrAvityo nRpate sAntamavagamya kAmapi bhAvinomavinotayA vipakSa vimukSya svayaM jitAnale praviveza " Prabandharil.tote on cit. p. 22-23,
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES 143 131, Bi supplements: na mimitA kenacit pUrvadRSTA na zrUyate hemamayI kuraGgo / tathApi sRSNA raghunandanamya rilAzakAse fratterie: 11 This verse is found in the Dugtrinisat petalika (upakhyana 1) with some variations. 134. This verse also is found in the same work (opakhya 24) and it appears to be a quotation from a culogy on a chicf known as Dalapatiraya. Another verse on the same chief is found in the Stbhashitarainablsandagara (op. cit. p. 115, verse 28). elapati may also mean 'A leader of the army'. 136. koSAdhmAtamamA, vir "lemapaH" PL and Ps hiNThi dApayati = diNDima zabdApayati / upadroti, for upadravati; Cf. the Vedic upadrosA, upadroSyati etc, 187. Bl supplements : garvAnvitena tenoktaM re varAka ! mahItale / na kopi puruSotrAsti 4 bAgacchanmamopari / / tAvahipaprabhA porA pAcano garuhAgamaH 1 tAvattamaHprabhA loke yAvannodayate raviH / / vinA kAryaNa ye mUDA gacchanti paramandire / te narA laghutAM yAnti raveSiya yathA zazo // 1:39. Probably we have tu correct kSetreNa { in all MS into mAtreNa. 140. Bclure this verse one may expect an expression like a sferonfundeter zrutvA muna uvAca" | Originally majyase kaNDaH pAdesyaH / yasya kaNDo sama pAdasyo bhanyate tasmetyartha. ct. "kRtvA pada no gale" frararakshasa ( III. Verse 26 }. BI SIpplements: dRSTaM zrutaM na titilokamadhye mRgA magendropari saMgharanti / vighantudasyopari candramAkre kiMvA vizAlopari mUSakavana // 141. gokSura(0raka) = Prakrit gokAvuraya, means 'n sin roupl pricky shrup'. So, "vistAritA:" etc. apneers to descrilhe as follows : Taila, having Munja's reply. cansed gokashurn-like iron-horns to be spread on the battle field in order to prevent the advance of Munja's elephant during tlio war. Ct. bamAnAsta etc. in verse 152 below. Ha supplements: padyapi rati saroSo vanasthoya mattagomAya: 1 tadapi na phuppati mijho hasApuruSeSu kaH kopaH 11 TSB attributed to Bhartrihari is found in the Subhashitaralnabhandara (op. cit.. p.229, verse 17) with some variations. 143. vidyutAM dhotI pasminkAle tasminlityarthaH / ikArAn muMcati = haGkArAn kurvati / para (Desi) == kabandha | Ci. Hindi | !45. Note the epic from bhaamynte| zUnyakekANAH - "mazvaranisA' Pa and Ps. kekANaH - "ghoDA" BI I arthanati hetau tRtIyA / 148. Vote the localism in kAyA / This verse with some variations is often met with in the inscriptions on the hero-stones in the Kannada speaking area (Ct e.g. Ep. Carr. Vol. VIII, Sb. 251-52). 148. dAmiNaH, "Taila". 150. This versc appcars to be a quotation, 151. sindhuvesA, "currents or tides of the (river) Sindhu". 152. gokSaraiH-See note on verse 141 tboves
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 BHOJACHARITRA [ First 158. B1 supplements prAdau rUpavinAzinI kRzakarI kAmasya vidhvaMsino jJAna mAgvakarI tapaH sayakarI dharmasya mirmUlinI / putra kalatrabhedamakarI lajjAkukocchevino mAmApIDati sarvaduHkhajananI prANahArI SA || 159. tApayati, 'melts'. 11. san vidyamAna garyo yasyAstA sadgarSAm / prasasyati, 'utters. R1 supplemetns : va hi siMhA mugakSayo bubhukSitA naiva tugaM caranti / tapara kulInA vyasanAbhibhUtA na tocakarmANi samAcaranti || 164. malI, food'; f malIdA in Hindi. pazyannapi dizo dizam 'staring at one direction after another [in perplexity ]. B1 supplements: mAMsapezIma kI cAra jitaH pazubhiH puruSAkArairAkrAntA ca medinI / daridro vyAdhito mUrkhaH pravAsI nityase vakraH / joSamlopi mUlAH paJca pacamite mahI / / 165 gariSThasi nRpAsmAsu -- 4 sarcastic remark, 166. gamyam used for gantavyam / 169, Originally seat instead of war ( ? ) 170 IkSya for prekSya, as in epics, 172. This verse is found in the Prabandhachintamani (op. cit., p. 23, verse 36), with some variations. 175. vApayAmA ed in the set of re 176. muktAH, Le sthApitAH / pracakrame Scit, 'bhoja: ' P1 179 rasavatI, 'a kind of dish mede of cured milk with sugar and spices'. 179-80 vidA vAsyA 'kAraNaM kim ? noMdita madhuraM guNaH, (tasmAt ) patro sakAraNA asthi' iti cimlisam; ( tataH ) kSaNAt sA vAsI snehAmmUkaM nRpaM prati (dharma patrI manikaTe ) balu yogyA, bathavA na ?" ityavadat ityarthaH / B1 supplements : arthanAzaM manastApaM gache duritAni ca / vacanaM cApamAnaM ca matimAn na prakASAyet / / This verse is found in Prastava IV [ verse 590]. Cf. mAyuvitaM gRha mantramoSadha saMgame / dAnamAnApamAnaM va nava gopyAni sarvadA / / (Dvatrimsakputtalika. Utahhyana 1). 182 vApitA = kAritA / vAmapAdena tiSThati for vAmapAdamanutiSThati / 186 B1 supplements: khAna nAsti doSAyaM svabhAvamanuvartate / kurvanti teSu sAGgasthaM te talA malakAH khalAH / / durjanasya durAjya ( da ) rUpa vAcA candanazItalA / madhu sravatijihvAye hRdi yaha viSam / / saca meM parvatA] brA na ca me sapta sAgarAH / kRtanA hi mahAbhArA mAraM vizvAsaghAtanam / aho prakRtisAdRzya durjanasya khalasya ca madhuraiH kopamAyAti kaTukairupazAmyate // 187. Wer A Dest word meaning 'a kick'. Cf. chAta 189 pAvasa .., vadhaH / 191. markaTena etc : One may expect markaTo hi yogineva bhrAmyate / yogI = markaTopajIvI / 192. This Prakritic verse is found in Prabandhachintamani op. cit. p.23, in Hindi. verse 38 ). 193, IE, s. a. ater, (Hindi) i, a kind of thin, large bread, made of wheat, sugar and ghee. NDitam 'broken".
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES Xing Qi 194. aham = maNDakaH or mujaH kSaNDitAH, 'were rebelled against' or 'were disree garderl'. 106. gRhItvA etc. - A sarcastic remar 198. This verse, with some variations, is found in the Prabandhechintamani (op. cit., p. 24, verse 36 ). 190. quefacia:, fixed on the stake'. 200. This verse is found with some variations in the SubhashitaratnabhandaBra fop. cit. 11. 91. verse 36 ) and in the Bhujaprahsndha (op. cit. p. 28, verse 144 - 202. This Prakrit verse is fund with some variation in the Prabandhachintamani (opeit. p. 24, verse 39. B1 supplements : bhrAntaM dezama durgaviSamaM prAptaM na kiMcit phalam tyaktvA jAtikulAbhimAnamucita sevA kRtA niSphalA / bhuktaM mAnavivarjitaM paragRhe sAzaGkayA kAruvat tRSNe / durmatipApakarmanirate nAdyApi santuSyate // This verse is attributed to Bhartgilari (Vairagyasataka, verse 4 ). 209 zUlyAm = zukrAyAm Ci. Hindi zUnye / 204. Merutirnga puts this verse as well as the verse 213 below into the mouth of Munja himself before his tragic death (Prabandhachintamani op. cit. p. 24-25, verses 41-46 ) 203. jJAsyati = prakAzayati / duSTagopana ( madhikRtya ) yatpramANaM "arthanAzaM manastApam' etc ( Prastava IV, verse 591 tat vijJAtam ( ataH gopanaM kRtam / 213. See Note on verse 204 above. 215, puSTazca -- Regarding ( his ) name and special qualification ( lte ) was asked by the ministers'. 216. bApaH 'father' AI, 'mother'. jAi ANi 'als the daughter of the mother', This verse is found in the Prabandhachintamani (op. cit.' p. 27, verse 56 ). 218. sATakamalanirdhATaka, remover of the dirts on the cloths'. pATaka-paTa paToraka tthief of the cloths of the village 9. Cf the Desi pIra, band of robbers'. 219. atrA avAkAn vahanti bhavanAni satoraNAni santi nIlaM, naura, paryAsa, sIraM dabiSu vA nAsti; prAsAdazikhareSu mUgatulyatvAnmRgAH mRgAkSyaH saMcaranti zailazikhareSu sugAraca ghAsAn adanti ityarthaH / This verse and the verse 22 below, are found in one of the MSS. of the Prabandhus chintamani (op. cit., p. 29 verses 52, 53); with some variations. 220 " tadmama na sthitiH vAkyA" iti matvetyarthaH / 281. bAlikAMce "lohAraputrikoce " B1 See note on verse 219 above. bhUtakA ityAdi yatra kule, mRtakAH gatAyuSa eva, ye jIvanti te niHzvasantyeva yatra ca kalahaH dAyAdeSveva ityarthaH / yatkulInAH (i.. lohakArAH ) dAribhAdinA gatAyuSaH mRtaprAyAH evaM jobamti zukSasamti pa iti vA / mRtAH gatAyuSavaNa janAH yatra kule (lohakArakule ) svapratikRtirUpAbhiH pratimAbhiH ucchvasantIva jIvantIva vartate iti vA / 223. This famous prahelikA on the potter and his instruments is found in the 19
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHOJACHARITRA [ First Stethoshitaratnathandagaral op. cit., p. 185 verse 19, B1 supplements: a h igit milisA, tayoktam - nadoSu doyate dAnaM pratimAhI ma jIvati / dAtAro narakaM yAsti tasyAhaM kulabAlikA / / agne citrakaraputro militA, kAtyam ? tayomatam - vihitA niriMcA mAgA gamAH zaktivivarjitAH / balamuksA bhayAstatra tasyAhe phulavAlikA 11 224. : Sail. fem: White describing the meeting of Sarasvatikutumba with the hunter's wife. Rajavallabha comunes, not very ingeniously, the episndes of Sarasvatikutumla, nt a hunter's wife's inceting wiili Bhaja; and of a conceitful scholar separately told by Merutunga (I'yahandhachiwumasi op. cit. p. 27-28 and p 29-30). Hence it is difficult to explain, suitably to the context, the expressions gforegleri ta: (verse 224) marwa ai ( verse 225 ), ar! #4, and ! (verse 226 ) and 925&fea: (verse 227) 226. q 'flesh'. This verse is found one of the MSS. of the l' aliandhachsutamat (Sce note on verse 224 and also in the Bhojapra landha ( vp. cit., p. 39. 40, verse 182 ) with some variation. Fax = ang 228, faraLised in the sense of FAKT: 1 230. trialfa-A form of Intenzivc, from the rool 'ta cry'. Note the localism in Fries ! 231. f44, 'a verbal form'. cat, in the sense of Juar 233. qer, in the sense of 341 In the Prahandhachistanaigi, this gaar is found given to the grandson of Sarasvatikutumila (up, cit., p. 27). The expression is docs not forn part of the samasya Cf. verse 236 below. 234. Vote the word ask, used in the sense of that portion of the verse to be filled up; 1. c., the first three fect of it. 235. This verse together with verses 237, 240, 242, 245 found, with some variations in the Prabandhachintamani (op. cit., pp. 27-28, verse 59-61 ). The second foot is from Kalidasa's Kumarasambkaus (verse 1). 237, Before Tat, add .cat CT 4919' See note ou verse 236. 238. Note the meaning of gol here, afaza e frat; Ct. Prabandhachintamaai ( op. cit., p. 27. 11. 26-27). 211. F =Fritter 242. Add, before this verse, 244. Xote the rare use of RTEFAT = T1 245. This verse is found in the Bhojaprabandha (op. cit., p. 46, verse 212) as uttered by the maid-servant carrying the Ay wlisk of Bhoja. Ci. also note on verse 235 above. 246. 4741: the possessive form of a f afarge: 247. Em viz rfor etc. 248. Tu obey the metrical rule q** , tlic expression af 1941 is
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES changed into taspitA / AzA, in the sense of anujJA / 249. sImAlabhUpAla = somAntabhUpAla / 250-53. Here kajavaliablia deviates a little froin Merutninga, and lias not sufficiently worded luis narration, wilich is, therefore, a bit difficult to understand without the help of the relevuit passage form tlic Praburdhachintamani which runs thus : samastarAjavirambanamATaka bhinIyamAna"......""po pAmaraM prati nATakarasAvatAraM prasan tenAbhiva| "deva ! atizAyinyapi rasAvatAre biga naTasya kathAmAyakavRttAntAnabhijJatAe / pataH, zrotarUpadevarANA zUlikApnotamubharAjazirasA pratIyate" iti / 250. munna bhUpasya taLapadodbhava sarvamapi ( viSayamadhikRtya racitaM ) nATakam ityarthaH / 251. mujasya karITiM, ziraH, yAvat sAvadAzrita sarvamapi kathAvastu nATakaravena darzitamityarthaH / 253, satyaM nATakalakSaNam, the quality of drama is good' (1) sarvacillAni, Scit., tailapadasya | Note how serious the urmission of tamayadasya is. Before the second half add tthaapi| 254. napaH, ris., 'bhojaH' Pl and Pa. Sote the Parasmaipada of the root ram as in the epics. 259, Note the construction dhArA vste| 260. Ermala, also known a Bhillainala, is identified with the madern Bhihinal. 261. avanto.. Ujjain, the earlier capital of the Paramaras. 263. Yotc the construction1 guroH samaM prItiH in the sence of guro protiH / 264. mumatam 'gifted', Apyate na vA? - svIkriyate na pA? 205. Note mAcakSo, for bAyo and lit: epic form dadhi / 'yadA aI: prApyate, tadA pratyuttara deyam idAnIM kimu ?' iti guroH praznavacanam / vibhajyeti - svIpamarthamiti zeSaH / 266. bhUgola vartayitvA for bhUpo prasArayitvA 1 The manuscripts have only vartayitvA not zayitvA / 273, cAri lAvA. "by UEcominga Jaina munk'. cAritra. "the five Claritrms of the Rules of Conduct of the Jaina monks., Vis.(i) Samayika-Charitra, (ii)Chherlepasthi pani vit-charitra, (iii) Pariwaratrisuddha chayilya (iv) Saksunan pariw-chatvitra (v) Yathukkvada-crariira. Note the Construction 74: 414CTERI 75. After this verse. all : tadanantaraM zomanaH AcAryaH saha cajjayinItI gataH, in order to tiderstand the context clearly: Cf. also Trabandhachinigami (op. cit., p. 36, Pp. 11-15). 277. This verse constitutes the contents of the Irteer lekla by the Sangta at Ujjayini to the sachitrya. puroSasaH = dhanapAlasya 278, vAcanAcArya, 5. a. dApakAcArya, u titcle borne thy sane Jaina scholar-monks. gItArthakoMvida, 'onetida Jaina munkjwho has SUR(i.c.mastered ) his studies and hence las bucome il scliolur'.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHOJACHARITRA [ First ___279. pratoloyAna, in the sense of pratolIdvArapidhAna; Cf. dvAra codavATite sati, in verse 282 below. 280. saMstAraka dhyadhAta, 'made ( his } lued' i. b.. clepl'. 283. This verse is an adaptation of a passage in the Prabandhackiuizmani (0p, cit. p. 36, pp. 16-20 ). 584, maGgacintAya, Ho attend the nature's call'; Cf.kAyacintA, in prastava III, verse l. 285. Ja, (i. e.) the head of the saugha at Ujjayin), B1 supplements : zUdropi pIlasaMpanno guNavAn bAhmaNI bhat / sAhmaNoSi kriyAhInaH zudrApatyasamo bhavet // and CUTE H f<<$ etc. i. e, the verse quoted to supplement the verse 34 above. And in adds also paravArisara IRI 286. The idea is Vis : Sobhana first greeted the salgsa aud then, following the instruction of the guru, went liis brother's house, 287. citrazAlA upAyayatvena dattA ityarthaH / 258. saMsArAdi mumataM nAntraka, saMnyAsinam ityarthaH / tena us. 'zobhanama'pi and pa. 289, ASAkarmiyona, 'sin resulling from AdhAkarman, or food specially prepared for the sake of a jaina bhikshu'. The jaina bhiksites are prohibited from accepting such tood. Ci. mammacakarauM pati munimlecchakulAdapi / ekAnnaM naiva bhujIta pahaspatisamAdapi / in the same context in the Prabandhige lintawani { op. cit., p. 36, verse 85 ). gocarAya bhikssaaye| . 29!. , 'a woman will liclict ( in jipisin )'. Note the very rare AtmunePada form zuddhyamAnam 'idaM dami api zuddhadhamAnam ?' iti guseH pravanaH / "dinatrayasaMvandhi idaM daghi' iti dhAzkiyA saMproktam ityarthaH / The fourth foot is the linal leclaration of the furk and it probally cans 'according the scriptures, it is 1100 acceptable for ine'. 292. prabhAnIyaH, in the sense of praSTajmaH / 293. Bl supplements : pApAlivArayati mojayate hiteSu doSaM ca gRhatti guNAn prakaTIkaroti / ApadgataM pa na jahAti dadAti loke sanbhijalamagamidaM pravadanti santa; / 294, prAkSaH, *s man with Haitli { in jainism }'vipratArakaH - vizeSeNa pratAraka: 295. vAcA prapAsyate, used in the sense uf vAcA ( = bAk ) mamyaka pAsyatAm /
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava EXPLANATORY NOTES 146 298. To have a clear idea, we may have to add 'ityatvA tathaivAnotana balatakana in between the two halves. 298. ammAmAn - i. . palata: 299. sAkSaraH, by the elcquent speakers ( i.e. the Jain trianks )'. dvAdazanama, .., the Five Armyrulas, the Three Ganauratas, and the Four gikshauratus, prescribed by the Jain Law. 309. mukRtvA = binA 304. Fx1678: 'Ferri' Pi and 3. Manakala is the famous god of Siya in Ujjayin). 305. B1 supplements : nakopo na mAnInamASA na momona hAsyaMna lAsya gItaM na kAntA / na vA yasya zanuna putro na mitraM tame prapace mahAvadeva / / 306. saMsAratArakAH = saMsArAta tArakAH / 307. This verse is found with some variations in the Prabandytchintamani (op. cit. p. 38, versesI). vinAnAzathA-nAsikayA SinA / 310. turaGgAnativAe, 'hy causing the horses to carry' i. c. riding on the liorses'. 311, bhRtam - prala: saMpUrNam ! Note the conuppound paJcaSabhiH / 314. Before this veric, add :vanapAla uvAca / This verso wit]i slight variation is found in one of the MSS of the P'rabandhachintamani (op. cit., p. 39, verse 66 ). sar3AgamiSato vidyamAnA eSA sava vAnarUpA zAlA, nATakazAlAvat sadaiva rasavatI praguNA ca AstAm: yatra matsmAdayo DinApayazca pAtrANi, nATakapAtrANi santi ityarthaH / viGga = na, a kind of third'. puNyam etc. ; is a true Jaina, Dhanapala doubls whether nicrit can be acquired by the excavation a tank, Cf. satyaM vapreSu zIse zAzikarapravalaM pAri pItvA prakAmaM vyacchinnAdarISa tahaNAH pramuditamanasaH prANisAryA bhavanti / zopaM nota alIdhe dinakarakiraNAntyanantA vinAzaM tenIvAsInabhAcaM bhajati munigaNaH kUpavanAdikArya / / (Praliandhackintamodhi--opy. cit., p. 39, verso 65; Pralkarakacharilt 1-X. S. Press, 1909-p, 235, 36, versc 187. In both the works the context is the sainc as here. 316. "mama kItanaka, kIrtipada, tazagaM daNTvA ayaM dhanapAla dRSTayApi na sukhAyata" iti napo hRdaye akopa ityrthH| 317. guphAme masmin dhanapAle mama deSo sapalakSitaH, dRSTa ityarthaH / Or, originally gururUpo mama ! 3:22. Blurileuments; vidyA nAma narasya pamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM vidyA mogakarI mazaHsukhakarI vidyA guruNAM guruH / vidyA bandhujano videzagamane diyA parA devatA vidyA rAjasu pUjyate na hi dhanaM vidyAvihona: pazuH / / This verse attributed to Bhartilari is found in the Sultashlanabhagwa (op.cit., P, a) cl, l, Verse 15). 323. This verse is found in one of the MSSof the Pubundharhintamani (op.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 BHOJACHARITRA [ Second cit., p. 39, verse 67) and in the Prabhavakacharitra (op. cit., p. 233, verse 143) in the sanie context. 331. d af, 'In the later period devoid of the Kevala-jnana or Omniscience'. The paradhara mbavu i said to be the last Jaina to reach the goal of Kevala-jugna. After him, both the Kevala-juana and Moksha became unobtainable for men due to the degeneracy of the Avasarpipi. pUrva mithyAtvI, miSyAjJAnavAn ghanapAla: idAnIM yathA prabuddhaH tathA na paraH ityarthaH / 332. ter, a vow to lay down and not to get up'. Here the idea appears that Dhanapala took the sallekhana vow or a vow of voluntarily submitting to death through starvation. Cf. ....anazanAtsIdharme gataH, in one of the MSS of the Prabandhachintamani (op. cit., p. 42, line 15). . . 11, 'begging pardon during the time of fust) for one's past misbehaviour', II PRASTAVA 1. vijJaptaH .. vijJApitaH / 2. The first hall of this verse constitutes the report by the Pratihara, while the second half tells us what action was taken by Bhoja on getting the above information. Kulinga is a country roughly comprising the modern Orissa, :; probably 'a guest house near the nyagrodha trees. Note the position of a: in the compound. 3-4. These two verses make a pugmaka. giraffer, 'skulls'. 5. kathaM mUlyaM vidhIyate vidhAtuM zakyate iti irma vArtA, hRdaye vicAryA, vicAraNIyA ityarthaH / idaM ca bhojarAjavacanam / 6. Before this verse add: af 7. 'mahayakAraNamadhikRtya vaktavyam' iti vijJaptamityarthaH / 8. feoqzrung siftarfa, 'taken out of the excellent bag'. Cf. the prakritic Zhao 10. cavaktramArgeNa / 11. sahasradazakam 2. mUlyam / 12. fz, a broken cowrie'. 16. ft, an informer of good things'. (Prakril) ft But Ra 17. Note the synonyms in a-fafa gaf explains vuhavisthAna, as 'paiThANapurapaTna' .. the modern of the Godavari in the District of Aurangabad in the it may be remembered that Paithan is known in the literature and in epigraplis only as Pratishthana. Paltthaya, Palithana Paithana or Fotuli, and not as Puthavisthqua Paithan on the northern bank modern Malatishtra. However 18. kIrtanaka, 'praise' Cf. the Prakritic kittaNa | svayaMvaraH = svayaM bhartI varaNayAgyayovizeSaH / -
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES 251 21. avamAviSTa, for avAbhASiSTa / 200-21. tatkamAsuryAta vinayAna rajitaH purohito iSTaSitaH man, bhUpasyAce "tasyA guNAH ekajillayA kathaM vardhante candolakAravidurA sA 'sAkSAtsarasvatI' iti manye' ityamApiTa ityanvayaH / - 24. Nare the synonyrus samastAntaH purI and ramaNogaNa / 26. siJSaya, for siJca / 28. vinA vidyamAnAnu asmAn ityarthaH / Note the epic Atmalnepada form sante / ruma is not quite lappy here. BI supplements : nirdantA karaTo hayo gatayukazcandra vinA zabarI- The other three quarters are not given ). It may be rememhcred that in verse 13 above, Bhoja is said to have becti proised as scholar by learned men. ____29. bANAsya: The usual form is cANakya / caturacANAkyam = ghANAvayacAturyam sa. cANakpasmeva cAturyam / 31. kacena alitA= kRrSAlA, 'adorned with heard'. Dharmapila akho is said to haye horne the title oferit, Sarasvati in the niasculine formi' conferred on him by Munjs ( See Prabakacloritra-op. cit. p. 241, verse 271 ). Cl. Also Tilakama. rjari-S. S. F, Bomlay. 1938-p.7 verse 53. 33. dharmaparIciSu = parIkSakeSu / With slight variation this verse is found in the Bhuju prathaudha (op. cit. v. 181 . 34. rafafa: a Tritiya-Taljurusha. 36, guruH = balIyAn / Note the localism in the expression eSA vArtA kathanIyA / 87. jane, janasya, sahajaH, svabhAvaH eva maNAnaM stUyate, mAnatvena stUyate, na upAdhiH ityarthaH / 42. paJcaprakAra, i... those mentioned in the first half of the verse. 43. argita, 'a ceremony in which artif#, utlicrwise known in local diale cts as Arati (ie.n light rurming by means of ghce jis waved before the deity'. 45. garimA = gauravam, "importance'. 46, pArampayam = nairantayam (?) / pAramparya na hi jJAtam : Vararuchi ampears to mean that he did not know wlether the cat would act always. CL. Bhoja's answer sadaivaSA prakaroti, in the next vetse. 47. anyA mArjArikA anayA samA na bhavati ityarvaH / 48-49. prAtaH eka mUSakamamahota, tataH ayaM paNDitaH devAvasare bhUpasamIpe gata isyanvayaH / 53. pujyaH:='mahAn' Pl and P. 54. bhuktvA , for bhujan / 55. mAtrAma ... yAtrAyAm | It is to be noted that a person travelling from Lazka to Godavri cannot be met with at Dhara. 57. balamAno, iron the root vala, "to return'.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ sara BHOJACHARITKA [ Third 57-58. 'to garyo' iti prajApatiH avakaH tataH, ( yadA) balamAna ( punaH dRzyete ) sadA mamA (nikaTe ) kathanIyam' iti zikSAM datvA ityanvayaH / prajApatiH = 'kumbhakAra: ' P1 The words parAGgI and qaf (verse 60 below), though onlinarily mean 'flying unt'. appears to be meaning used to mean licre horse flying by means of mechine'. Ct. the word b-bch- 'horse'; und alse asthAkAvAsthitaM sainyam int verse 67 fielow. 60. Note the word sphurati ( from the root sphura, of darkness. Cf. tamaH prabhA in nole on Prastava I, verse 137. and mAskAra are imitative words. 61. 63. adagdhasvarNakAryeNa = atyutkRSTa svarNAnayanarUpakAryArtham ( ? ) | prasthAna sthitaH is on his mnrcl'. 'inspite of great 65. Nate (Use [urm jalpatu: for jajalpatuH / mahatyapi kaSTe, difficultics.' 7. arjunam : = 'svarNam P1 and Pa iSTakAH / 71. tAH 72. preSyante 74. coreM ina bhoravat / 75. praNe, in the morning' vijJapta vyantAm / 'to shine ised as an adjective vijJApitaH / 76. dAna dAtA mAnezvara mAnavatAM mukhyaH / - 77. Note the gender of yajJam / 78. stoke arthe ( preSite sati ), na ( kicit ) viruddha Z hote ityarthaH / 79. This verse occurs in ulte Dnatrinis' at pulilaika { jakhyana 18 ) and twice in the Panchatantra ( op. cit, P. 6, verse 19; and p. 191, verse 29.) svalpAdabhUrirakSaNam = svalpamapekSya parityajya vA bhUrivastumo rakSaNam / 80. taM vibhISaNasya praghAnaiH / 81. ThokitA, 'were offered'. 83. faqa:, 'were gent'. 84. upAGgacakravartI, a master of state craft', baSa:85. Note the localism, in the use of the word paid as a fine of tribute". 88, maMdinIcAriNaH = medivyAmeva cAriNaH / 89. raGga, 'divertion', bhUmisthopi devarAjayat ityarthaH / vizvam / to mean "the amount III PRASTAVA 1. kAryAcintA, 5.4 SaGgacintA in prastava f, verse 285, 2. rAjaprAharikAn nRpAn, the chiefs, working us Praharihas of Bhoja,' 4. antaH hRSTaH san ityarthaH / ramA, 'wealth'. 5. yaH varayaSi: jAsta saH prage, prAtaH, AgantA, AgamiSyati, sa eva na para imAM bArsAm adhikRtya praSTarUpaH ityarthaH /
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES 153 8. saumAlA: - sImAntAH / . bhaTTa, 'hereditary punegerist'. 11, itaH = gama:, ... mAgataH 1 13. yAcaspRcchati bhUpAlaH, 'searcely when the king asks'. kAraNam - cintAkAraNam / 15. dhanadevaH, i... kuberatulpaH / 16. kathayiSyati = utsarayiSyati / 18. paricchada, 'retinute'. 1. bAgyava, "brother'. 13. nirgamAikSiNe bhuje, 'on the rightern side froin the exit { of the gopura ). 4. urvaH sthitaH, "Win.5 standing'. cf. ardhvataH sthitA [ prastava IV. v. 5771. 26. mAnaumAnapUrva copaviSTaH, [or "pUrva copdeshitH|| 27. anumatApi zApitA satI udantaM kathayiSyAmi ityarthaH / 28. saMdehavAma = saMdehaviSayiNoM, saMdehavinAzinI, za vAtAm / 31. kumbhArau ( Prakrit ) kumbhkaarii| 33, pAlparidhAta, amli e. nonr } the bank. 31. gamyate, for gamyatAm / 36. bhavarSa, . paryabhava / 38. nAbhinandana, 'Rishabha'. 40. vAsanA, 41, tvakam = tvam 42, saMdeha kathayAmi -- saMdehaviSayamadhikRtya kathayAmi isprssH| 44. padhva jJAna, S. It, Paricharstings ., (i) Divyachakshas. (i) Divyasrotrs, (iii) Parichittujuana, (iv) Payun-wivas-armsmriti, and (v) Riddhi. Os out = padhyamamAna, ' niscience', 5. dhana, ry much', 50- ekacittaHspiro bhUtvA zrRNa ityatyayaH 51. mamasthala, Desert-land', s. & Marumandala or Marwar. Satyapura may be itte- let with the marlern Sanchor in the above region. rAjasUH, i. e. Rajput: Dharana is.ile nutne of the Rijmt. 54, kiyandridivasaH, ie, kiyassu divase pu gateSu / 36. pulindrANAm = pulindAnAm | The term palinda, though first applied to the a lorigins of the Windliya mountain, later used to denote the aborigines in general, Bt supplements : piturvargagatA bhUminirdhanApi mugdhAvahA / sA ca svarNamamI sakA na meM sakSamapa roSate // 57. abhojyaM kRtvA = upoSya, cf. verse 63 below. 58-59. mAmaka, sAma = 'dhAnya' Pl and Ps, It is a kind of millet called in Sanskrit syanmika. agrapakvaziromAhAta. 'due to the plucking of the first ripened heads ( of the syamaka plants)', 20
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 13HOJACHARITRA | Third 60. lAni, 'tit-lits of the sympha. Yote the localism in tApe muktvA / atipAcamAt = samyakpAyanAdanantaram / tApe mumatvA pAka, atipAvanAdanantaraM pariveSaNaM ca akarot ityanvayaH / G1. bhAjana .. anamya bhAjana smiige| 2. madannam, 'riult fooxi'. SaTbhAgenetyAdi-paDbhAgena paricchiya, adhikapramANaM yathA syAt tathA privethitmityrthH| bhAnI - gaginI / 6.1. sat = lathA ( eva ) / 61. dharmalAbhasyAzipamityarthaH / 66. This horse arrearstn huijuotatiun. prApya' , 'povatA:' Pland ps. 67. Before this Civrse) all: devarAja uvAca 68. bhAvataH, 'with devotion'. ti'. prAsuka, 'TITe'; (i. Pristiva IT', verse 172. 75. svabhAvana, 'up her own accord', 77. aham = 'sAraGga' pl aurl Pr, Nitr: the repetition of maham. 7. mRloditam, i... lavedanAtulyam uditaH / rA 1 -- jale hai. ca pAraNa iva AkAze gata ityarthaH / 81, vallabhAH-priyAH 16. bhaktapAnAdiviSayA tvacintA ataHparaM mama adhaunA astu ityarthaH / 87. satra - "jinAlaya' 1 and ps. 48. Note the Passive pAlyamAnaH and lAgyamAna: 11sted fur tir Active pAlayAna: Rnd lAlayAnaH recretctiv*1y. pUrva, pUrvasmin kAle, prarpinAH pradatAH zriyaH rAjyAdi dhanasaMpadaH yayA tAm baabilis / 91, patita: 'was therted, f. tlic Prakritic bhUsAria, and dhuttiA / 12. mhasaropAta... ropeNa / talArakSa: same: a talavaraH (of the inscriptions), meaning city-gard. 13. nirarthakam : mahAcamaM na bhavedityarthaH / 93. kriyatsvahasmu gateya ityarthaH / 54.kAyA kAryaH / 9. nAgarikyA, for nAgarikayA / 100. naMkalpamitiH arthAt teSAM guNAnAm / 101. dhana, 'many or 'great'. 103, prastAva, 'opportunity'. 104, kAzmIramAla, Same as tlic: murdern Kashinst. 105. khAdyaphala, 'eatable Truits 1. 106. Nute the synonyms ahan and divasa / 107. Note vat andl prathA llseil sitle hy sile. 1.08, juphA = gahA / keTake, "in the rear' 109, yAritopi na nivatase ityarthaH / 110, vidhAmAyA = vizrAmajananIm / 111. kiyatsvapi dinapu gate ityarthaH /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES 113. gai 17, 'receive thic badise. It is obviously to show that he was the student of the yogin na anyathA-anyathA vidyAgrahaNa na bhaviSyati ityarthaH 1J7. idam = parakAya-prarvadhArUpamidam / parAvataH for parAvRttiH / 118. Before this verse, add : dhUrta Ume / 112. saH = 'pUrta:' pl and Ps __120. mundaram - zobhanam, 'good'. krodbhiH // i., caturaGgAdikrIDAH kurvanirapi / rAjA, i. tAdRzAko bAsu upayujyamAno naparavanAbhimataH puttalikAdiviyoSaH / krosaTro rakSyate rAjA, etc. iccause the king is the visible god, (Ven) the piccc called king in the chess ctc. is saved by the chess-players etc. ( with all efforts), ___121. The word uthA Roes with the next VATSEL, 122. The first liall is found in tliu Manchutaniya (o cit., p. 231, verse 90 ). lubdhApita = luzcayita, in the sence of laJcita; And muNDApita = muSTavita, in the sense of mnnddit| 121-22. Here the allusion is to Vikrunadilya's Hous lrgend in which the king in the form of a parrot is described to hive taken teretuce ou a burlot. 123. saH = 'dhUtaH' pl and P3. parIvRtaH, as in Prastava I. Verses. 12. Nate the dimarebada gacchata / paziSTataH, ior paSTaH / 131. anuvAdAdi : arthAt jagamAnAM, pakSiNAma, bhASAyAH anuvAdAdi / 131. etatsatyataraM vara for etatsatyaM baco yadi / 133 sokataga vArtA, 'very simple atter'. param = parantu / tipTha, 'wait'. In onc ul the legenda of Vikrama, the saing details of datu aru sound as bring given to the lacru ly all avaricious yngist who had planned to kill the king in it sacrilice. 13. vizvasena ca yAMgimya: ftor ne vizvasedyoginazca / dhanam in the sense of dogham / Cf. na vi bhakSayet prAjJo na karet pannagaH saha / na mi(vi ?)ndedyoginAM vanda mahAdvaSaM na kArayet / / ( Dralrims'atprattalika, pakluzna I and 31 s. ___1.16. bhUspRzAma, 'of persons'. saGketa pUrayaMdyastu etc: ci. verse 161 yelow unrl nitc on Prastava IV, versc 598. 117. upaskaram it, kroTopaskaram / 151. svahastena hatyA nirdhArita kRte zukahe 'jIvitaM saMparayaraca' 'svajIvitaM manAraya' ini kA napasya, napaM prati, yoginA Uce ityanvayaH / 12. sAdhakAH, for mAdhyAH kathita / kAryam : kartavyasayopadiSTa mityarthaH / 153. yoginApi vajoyo bhUpadeha dutaM niyojitaH ityarthaH / 154. Note the irregular sandh in talgia, foi thi sake of metre. 163. mazRGgAraH, ctressel celegantls'. IV PRASTAVA 1. nupAdeze or tapAdedona 1 drAmam , drammam / 1. bhojajIva:-a Baisarerifi comground. Cliandisatorili Trobably the nuodcm Cisteri near Lalitpur in ('111al Indir.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHOJACHARITRA [ Fourth * 5. katham, 'why?', 7. Before this verse add zuka Uce / 8, meM zikSAM kuruta - mayA kartamyaravana zikSyamANAmupavizyamAnAmanutiSThata / 11. mAmAbhyAM gamyate ... mAvAM gamiSyAvaH / pulinna = pUlinda / 13. This verse appears to be a quotation. rAjataM = virAjate / rAjata-rajatamaye / 17. This verse attributed to Mayulu 15 muud il tid inntil (-.it, verse 2513), 19. zukadhAyaye pramANatA kRtyA 'koramUlya samAviza' iti bhUpAlaH punaH punaH vadati sma ityarthaH / 20, dhanam, 'great amount'. 21. zukaH svAdaspaH kRtvA raspate ityarthaH / 24. kiryAdbhistu dinaH .. kiyadinAnantaram / banetyAdi-bahadinasAdhyAyAH vanakrIDAyAH arthe he svAmin ! gamyatAm ityarthaH / / 25. zaziprabhA .. 'paTTarAzI' Pland P3. 36, purI, i..., antHpurii| 27. sAmudrikIm ("drikAm ) - 'zarIralakSANAm,' Pl and Pi, i.e. zarIrasya lAgAni / 22. makSikAH maSya iva ityarthaH / 81. Note gatyA and gAminyA 1 36. 'sA paTTarAno' iti samAdizesyarthaH / 4. sarasamAnA tyam : cf. matsamAnA, and svatsamAnA in verses 45 and 47 above. 50. saparinakA: lor sapatnayaH; cf the Prakritic mavattiyA / manye, scil.. 'maham' PI and Pa. 52. bhAmoSa for bAbhoga, 'enjoying'. 64. bAha = papraccha / svisyA - tUSNoM sthitvA / 54. viNDam - viparottam / 57. tAma, mir., 'dAsIm' P and Ps. gRhItvatyAdi -- sA sI svasabhI gRhItvA tvaM rAjIprazAmata svAsi, tiryaJcaH mAnavajitAH" iti vada iti napaH prAha ityarthaH / 59. bhUpaM kAraya bhojanam .. bhUpaM bhojama / 60. kusmitam bAgraham - kadAgraham / 62. pAlApAn - 'vadhanAn' ( i.badanAni ) Pi and Ps. 63. vikini, P1 and Ps explain this sword as he vivkini| It may also he taken as an adjective of hRdye| Tlic usual reading of the verse's supplieniented by Rs is : gataprAyA rAtriH kRzatana zazI sIdatA iva, pradIpoyaM nidrAvazamupagato ghUrNana iva / praNAmAlI mAnastvamasi na nathApi kruSabhahI 1 kucapratyAsasyA hRdayamapi te caDi ! kaThinam / / Vallatha attributes luis iurc to 13 innbhatti (Subtitrals op. cit. Verse 161212 santyevAtra gRha gaha yuvatayastAH gaccha gatvAvanA, prayAsaH praNamanti mi tava punarvAsoM yathA vartate / bAtmadrohiNi ! dunaprasApitaM karNe vRSA mA kRyAmichannasneharasA bhavanti puruSA duHkhAnuvasya yataH / /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava] EXPLANATORY NOTES niHzvAsA vadanaM vaTTamti hRzyaM nirmalamunmadhyate, nidrA neti na dRzyate priyamukha madivaM rudyate / azoSamuni pAdapatisaH preyAMstadIpekSisaH, sakSya: / kaM guNamAkalampa dapise mAna carya kAritAH / / Bolh the verscs are touiul in the Arartsalgka ( verses 91 and 92 ). 66. citte kopam for citArakoyam / Note the Atmane pada form syajastha, for metre. 66. kugrahAla - kadAgrahAt / 68. janmejayaH = janamejayaH / Note the clision of one syllable for metre. Cl. Prastava 1, verse 8. fry; = 'aut' pl und P3. 69. gate kA kiyatyapi, 'for sounc tine', 15. pAdhoSau = 'samade' pl and P3. lAto viSamamitI, 'in a place more inaccessible than Lanka' 73. devasAmyaH pratIkAra, apakAraM vinA te, kavacAH, nahi tuSyanti ityarthaH / 77. pramANIkR, 'to respect'. Xote the position of the indiclinablu samam in the conipound. 78. vaimAnikAH - devAH / 79. surapramoH - 'indrasya' P1111d Pi. 80. airAvaNa = airAvata / mele sati - melanasamaye / 81. hI- hi| 87. jaunapAlA "Sucklle liled on the back of a IIOTS='. bhallakabhISaNaH = bhallUkAnAmiva bhoSaNaH / 88. guNa = 'cApaguNa' pland pa. 68.-93. Tille 39th uinor paran of the Atahabharata. called the Niratakatachayniddi prerran lulls us w Arjuna, at the instance of India vanquislied the Nivatakavachas, u ribu u dosras wlio yere uicunyucrable even lor India and whose dwelling pluce was in tle heart ol the ocean. 34. madhyatAgRham / .. madhyegRham / 97. hariH = 'indraH' Pland P3. 28. devAnAmapi AyA, icchA, yasmistat, devA, devAnAmapi kaammommityrthH| Or uriginally devAMzam / 09. mahiyo = 'paTTarAzI' punrt Ps. 101. priyAparijana:-priyAmpaiH parijanarityarthaH I Note tihe word samama and its antecedent Instrumental, usually teund in the description ofsaMghoMga here 11sed for viyog| ___102. na doyataM = na dIyatAm / dattA mayA etc. - anAthA, yadi mayA vastrAdi na dIyata, tadA mayA (varo) datto na syAt ityarthaH / athavA, tRtIyaH pAdaH indrANodAzyAtmakaHmayA dattaH zAH janyathA ( i... muSA ) na syAt ityarthaH / 11038. nityaM nihanti paMtu tahi paramityarthaH / 104. utsava: gaha praviSTa ityarthaH / 105. sabhAmupaviSTaH fur sabhAyAmupaviSTaH /
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 BHOJACHARITRA [ Fourth 105. AlApisavAn striyaH / ... strIbhiH sahAlApitavAn / 107, manoramA,. 'janmejayasya rAzI' Plaurel p3. 10. devadUSyam, 'the heavenly gurutent'. Cf. tlie Prukritic dUsa and devadUsa / 111. rAjJI mAtmani Urca iti bhAvaH / priyaH = "gartA' F1 and P3. 113. prANikAH 'glists'. Cf the Prakritic pAhuNia, pAhuNaga in the same sense. 111. caturthAzana, wit.. bhakSya, bhojya, lekha, and coSya / gabhastiH = 'sUryaH' pl and Ps. 11ti. Note the word 99, used in connection with a jewel. Cl. verse 109. above, 117. dAnena preSitAH, obviously in this: sense of dAnAnantaraM prepilAH / mujhagrAhI = sukhI / 119. Add tragen und Tata, respx.ctively ut the beginnings of the first anul the second halvey of this versc. pracchanoyA, for praSTayA / vArtA - viSayaH / mamApi = matsakAzAdapi / 120. vidhIyate . vidhIyatAm tadohadhapUraNAyeti zeSaH / 131. mAribAka maarnnvaa| 1.2. ghAtanIyA for intayA / 124. meM anAcA darzana not loy How instructions (intended to satisfy me) inadifferent way :). 135. prabattitaH, for pravRttaH / lakhanama, fasting'. 181 kiddinaH, Fur kiyadinAnantaram / 127. buddhiprapazcaM, "viurious tricks', grahosacya, to be brought round', 128. lahate, "ahstains from facul'. 18. sA ( in the fourth fucot ) = 'vArI' P1. 133. dInAnAM duHsthitAnA ca dAnAni ityarthaH / 136, zodhitA, 'was searched'. 68-136. The brethastritsifgara Taranga ) tells us the following story : Once Jananejaya's son Satiniku fought in the side of the gods against the demons and dirl. Indra invited Satinika's son Saljastanikuto the strell. Being cursed by Tiluttamil ITC, this princc fost luis wife, who was [pull of laviug a batii in a blood-lilik in the silent way as Rajavallabha u tates. But Salasinikrl got lier back after fourteen years. 140, bAr3ha ()cayati svaM yaH, 'One who too dumantly thinkles Si: Lucatise' (B). 1.1. pariNotA vA, kaumArI vA, i... bhapariNItA vA, iti vRttAntamityarthaH / Ci. kumAdyApi ki svakam ? (verse: 399 14:00 }, a Tumstion of ths: parrot pul Lu Pushpivati. 45. P1 and PIL'xplain donikA vikrameNa / zenikA nAmnI, vikrameyA rAjA. The 14T17E of this libroine is given also as Sechaniin tlic succecdiny lil's viz., 155 etc. This story is actually lumit ataong the lands of Vibranua willi 501 Viriutius; F. doves, play the xurt of 111: sochaukus. 17. Varjatallan my lil identical with the place Varupatirtha ar Salilarajatirtlia on the mouth of the lulus, ukutiunel ill lliu dalloharat, 149, kiyadaH : apavarge tRtIyA / 120. saMtA tanvatI - 'saMtApakI' P1 pa
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava] EXPLANATORY NOTES 154 1.56, fare: Passivu Mst puter Singular of the root , 'to coniuer'. 157. The NOTTEct neading of the verses supplementert by Ba is : zazini khalu kalaGkaH kaNTaka pAnAle, udadhijalamapeyaM paNDile nirdhamattam / yuvativanipAtaH pakvalA kedAjAle, panigu ca kRpaNatvaM raladoSaH kRtAntaH / / canne lAgchanatA hima himagirI kSAraM jala sAgara, dADhe candana gAya viSadharAH padma sthitA: kaNTakAH / strorale hi jarA phuceSu patitaM vRdasya dAridrayatA, - -..---sAhita devAdidaM nirmitam / / [rlu titslut these two Wresolat Inknown author is found in the Subhashitaowli ( cit., Verse 3149 ) with some variations ). 13. mAyajitA, Scit.. 'rAjapuruSaiH' Plund P1. 104. rAjapUtrA: "warriors", 165. gatA, wrong for sadA(?) 166. anpadA - ekadA / pavandraH .. 'rAjA' P1 bhayAma - saMbavAm / 167. ziSpariTamaH = ekAkI / ztA yavanikAntare - yavandhamatarataH syApitA / 168. pakSobhayavizuddhA = mAtRpakSe pitRpakSe ca parizuddhA / / 170. Note zrRyatAm, and zRSNa, in the sarlie hall of the verse:. [s the modern Budurikirusna intencled by badarI nAmaka vanam ? 172. prAptaka, 'pure'. 17. dIyate, for vAsyASaH / 174, kiryAstu dinaiH, i... kiyahinemponantaram / 175. samAgataH, Scit., 'dAvAnala:' pl and PI. Note upasthitaH, saMprApta: Aud samAmataH in the same verse. 176. paryansa, places Treeur hy;". 177. jale, Ior jAya / 178. bAramamena snehaH, ... Atmaje snehaH / 179. marayAnAm = puMsAm / 180. janma prApya maMjAtA ityarthaH / 18. puSI, i... 'saMghAnikA' P and P. 183. varaH- caaraiH| Nirle the gender nf busAntaH / 18A, vikramaH, ... 'rAjA' P1 And PH. 185. vAgala vApara (?) a scliolar' ur : bray man'. koDaka, 'plnyer'. pauradeza, probably denotes the liastern Indin. Far: 'many', it may be noted that the expressiuns bAgalakIhakAdayaH (or "koDanAdikAH ) and sakrIDAvADikAH (or "koDavASTikA:) are of divibtful meaning, though they are obviously used to tefer to magicians and players, as the story aliows. 181. vahivatAla= agnibetAla etc. The legend of Vikrama tells us that the hero went ont witli his minister Bhatti and Vetala, called Agniverila ti.e.aghost, obeying his orilkers ). 187. garimAnvitaH san prasthita ityarthaH | Note abhidhAna and nAma in the same hali. P1 and prexplain the secon! lhuli as "vikramabhUpena svanAmAntaraM cakre aba /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ RUOJACHARITRA [ Foruth 186. samAyAmi, for bhavanti or samAtiSThanti / 189. Fafen: etc., 'was well know even in lose places wliich were far renuvcd from { his way'. 1311. kanI = 'kanyA' pl and Ps. 1:03. sumbarAH = susvaragAnaNIlAH / sarasA: = saramAlApina: sarasakavitAkArovA / manye, sci., aham ( in the anthor). 194. sanna ho = sannAha - kavaca parighAya' pl and PD. Note pAstrapANisthaH, evidently user in the sense of pANismazAstraH / Cf. kaNThamAdasthaH, in the sense of pAdesyakaNThaH, in Prastiva I, verse 140, 1:37. vAcam .. ahaM taM prArthanA pUrayiSyAmi iti pratijJAnAcam / 110. dhAryate, 'is preserved or is kept'. 201. zikSA, advice', 206. kandha = 'ghara' Pl and Pa, 2408. namaskRtam for namaskRtam / 209. tayA, i... 'griyayA' PIRN P3. mAyAnIti-agniprabaMzArtha kASThAni marpayeti bhAvaH (Cf vert: 212 below and tuote on Prastiva !, verse 131) ], nAriNAminyAdi sAmAnyato nArogA vizeSataH phulastriyAmityarthaH / 210. mataMpi, manari magi ityarthaH / 911, A, C., 'Olord' is there anything called good conduct in your land ?" 213. kASThAvarohaNe ityAdi - citAkASTArohaNasamaye pandhubhiH "siSTha tiSTha" iti vana udhyasa ityarthaH / 213. akArApayat, for akArayat / 814, yammasnAna : It is believed that two baths are ncessary to get oneselt purified of the stvasaucra or the impurity caused lay being associated in the obsequics. nA-naraH / 215. satpuruSaH pUrvoktaM vacaH na anyayA bhavatItyarthaH / 217. This verst appears to be a quotation. All MSS read 71:' only i via:= 'daridraH' 21 221. kaMvAraM = 'nRtyam' P1 and 13. narapa = 'nRpa' Pl and P3. dhanam, 'inf) great anmount'. 222. napartoMka:-rAjapuruSAH / saMmada, great joy'. 192-222. A story of a mngician similar to this is found among the legends of Vikruma Dualtiesalputtalihu. V pakhyana 30). 224 tilaka, 'caste mork'. 225. jJAtA = 'zAtAsi P1 and Pa. 926. prapitam - uktam / pratyayaH = pariniSThita jJAmam 'conficlence' or clear understa nding', dahe, Scit., 'aham' Pinnd Ps. 297. The word prasyatha, appears to let in the serise of uddezya, 'motive' in the first three instances. aMhataH = 'dAnasya' P and ps pratyayastapA pratyayaH, samyak zAna, sabhA, pratyayaH, uddezyam, ityarthaH /
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava EXPLANATORY NOTES 238. lAna, 'the moment nutnted from the sun's rise'. 230. jyotiH jyotiSika: / sabhAmarvA ='mabhAlokAH' Pl and 'solokA:' P3. 21. vinirgataH / 8. AgataH / lAnaH, "began'. 213. lagnaH , 'clung'. 285. bhUmpaH , lor bhUmayaH, stories'. mahAjala, 'great floods', 237. mahArajan | tur mahAraja haoNla, 'in the following manrer'. 248. The verse is not fully given, obviously because it was very well known to the couvists. The full verse, loanl in Lo Pucitratantratop. cit., Tantrull p. 180, verse 180 j uis ur follows : saMpadi yasya na hoM, vipadi viSAdI raNe va dhoratvam / na tribhuvanatilakaM, janaryAta jananI sutaM viralam / / 42. kaivAram = 'natyam' P1_ansl P3 . 243. 'kalAvijJaH ayam' iti rAjA jnyaatmityrthH| 2:15. #ght, 1 Cruising admiration' i. c. one who is aclmired, or 'a jester", 272. mazRGgAraH, 'dresed elegruntly'. mukhAsana, 'a Palinquin'. 253, AGgika for dvAGgikaH / baGge rakSAsthAne adhikRtAH, dvAGgikAra, 'officers Employed in watch station Hulier-ri, 2:54. no mRjet, 'won't cle. 2:56. naro rUpeNa, correctly nararUpeNa / tathApi ityAdiH kautuphadarzanAkAjhI yojanaH veSadhArI san pazyati ityarthaH / 257. saH, vir., secAnakaH / 26. bhUtaM, in ttic st:llse of panancha / 20. yadacchayA, in the sense of paMccham / 261, garbhasaMbhaca = garbhotpattiH / 20. kanyakA, vi, 'secAnikA' 21 and P3. nirAzcarya kuTam, 'the most wonderful lic.' 260. pUrvabhavapriyaH, i... 'senAmA ' P1 and P3, After this verse ardssi santuSTaH / 2tik. yf, the Panchatantra ( op. cit) Tantra II, p. 170. verse 209 which runs as follows: kulaM ca zIlaM ca sanAyatA ca, vidyA va vittaM pa vapurvayazca / etAn gaNAna sapta vicintya deyA, kanyA duSaH zeSamadhimtabhoyam / / 289. sebAnaH, i... 'pumAn' PJ Anal P3, 173. rajena, for ramasA / 275. The second half rewats what is related in the first half. 276, prAghUrNa = prANika, 'a guest'. pUrtI = dhUtA / nitaH = dhUrtaH kRtaH / 277. Onc expricts the second quarter to be candrabhUpeNa hi / 278. The usual reading of the verse supplemented by B8 is : dadAti pratiradAti rAghavApobhijapati / bhuite bhojayate caiva SaSidha protilakSaNama // Ct. the Panchatantra, op. cit., p. 104, verse 51 and p. 196, verse 13). and Dugtrimisalpitalika uzakvana 3 and 19). 21
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 BO-OJACHARITRA [ Fourth 27. paJcAmana, .. madhu, sIra, payas, dadhi and ghRta / 360. gAbisuvarNAvata: ( madIyAH yadi dattAH, te ) tava mandire ( vidyamAnAnAM ) pAdArpAH ( eSa maveyuH ) ityarthaH / lava, i. c. 'satra para.ma.' PI, tavaivetyarthaH / 281, etadvacanamAkArya, Scil. 'mantri muravAta' Piund FA. 22, maNDapam = vivAhamaNDapam / 283. The worrl karanecharu literally means 'releasing of the hand of the brick lay the bridgmon) trut figuratively the end of the marriag. ceremony'. (1 verses 429 and 498 below and also : mumoca sa kRtodAhaH karAdatsezvarI caSam / tatastathA dadau tasmai ratnAni magadhAdhipaH / Kathasaritsrgasta ( op. cit, p. 54 yersE9 82-83), jAmAta karamocana for mAmA karamocanaM / 28+. vIvAha - vivAha / / 385, secAnikA, i... 'mandrasenastha patrI'p1. the localisrn in the expression ugrapopari in the sense of udyame, i.. udyamaviSaye / 289. AkunamAMdheyA, Wrong for 'jA yeSA? But B3 explains the expression as 'zakunaaMdha upri| Ihasapura is usually identified with the modern Mandasor in Malwa. 293. pitRmAtRbhyAm for mAtApitamyAm / bAlalye, for bAlaye vayasi / / 2:07. 'asma pitrA vivAhamadhikRtya vArtApi na kathyate' iti vadantI isa gita ityarthaH / 211, saMpradAyena maMtaH , 'one who follows the custon'. . saMpradAyena saMyutA, jn Prasthivn V. GETSE 129, vAmazAyItyAdi-patra zreSTho ghAmazAyo svittaH, satra nApila: maMpradAyena saMyuktaH san Agala: itpanvayaH / // , maspa pApyantikAt ityarthaH / 304. nikaTa jhasti mAtpana:-In Malwa there appears to be no Viratanagaurn neut Manilasur i... Dayapura, the home town of the Stashathin. Tlie' fituus Viratana. gara of the Mahabharata is identified with Bairat in the furint fripur Stale. 308. svarUpam - vastuspitim / 308. devyA - devI, (just as kanyA - kanI). The meaning of this ward is rather doubtful. It is this term that appears to be referred to as takana in Verses 315,316, 338 etc., below. So deriva may be same as the skenaderela or a goditess presiding aver ornens. (Ct. the expression ata: 1 in verse 312 below.) Again here the goddess appears to be supposed to make sound thrice at the left land site of a person ( denoting good omenl or him ) throug the mouth of sakter IIT INotss-lizard' whose sound is often similar to thout of a SIPLITOW. ( 01. verre 311 below), MART ladA yAmi, anya grAma, arthAt zvazura grAma, sadA gacchAmi ityarthaH / dhyAdhuTive, lur yAdhuTiSyAmi, or pAyoTiSye, '(I ) will colls: back', 67. grUtA, ior uktavato / sA, .. devo / prAttaH, soil.. dvitIyadine (?) 811, caTaka; 'a FIRETow', pAgdasanAmyaH, a Bakriwriti compound. jalpitaH = paanditH|
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES 163 3133. The expression nivadyada mukhe, denotes that the sentence was listered aloud. ct. vilApaM kuvaMtI vo, in Frastava V. ecrse 133. khaNDitavAn, literally put bridle ( Om the lionscy [ C. thic Desi wurd #st, bridle' but used to mean drove' ] 11. yathoktam = pUrvoktam / 15. Note wliat lias been referred to as dezyA so for, is called here and after as zakuna: in Masculine. apre=puro bhaage| karSa kRlam .., kama prasthitam / One syllable is super. fluous in the first pada of the verse. 316, keTake, 'in the rear'. Cl. the Gujarati keda ( Sanskrit kaTi) 317. sArthA, companian in the journey. bhAyAtaH, seil, 'zreNThiputraH' PL and Pa , 318, sAlakAdibhiH =NyAlAdibhiH / 312-820, taiH zvazrUbhiH zAlakAdibhizca gRhamadhye samAnItaH, kRtAdaraH, madanIvartanaM kRtvA snAnabhojanAdibhiH kRtamAGgalyakA cArazca gAmAtA harSAsirakeNa krIDAdinamatyavAhayat ityanvayaH / 331. nandA i.. 'theSThiputrI' Pi artl P9 . anAraSoDazopelA = alaMkArapAMDazopatA / tanI saMsnApitA bhUSaNabhUSitAcetyanvayaH | Note the localisin in tano saMsnApitA / 3325. Tlic verse: supplermented by B3 1s found in the Dukrissatputalika ( Aprkyiated }. 320. deha tor deham / 127. lagnA, had passed'. 328. aftha waf, 'husbaud wlio las married (but not yet taket his wife to his tutime ). 331. pUrakRtam = phUtkRtam, 'conmplained very laudly'. 3383. #! is not a quite happy adelress in this context. 3:34. banyAyasvA . 1. baddhvA / motaH, Sirit.. 'dheSThipuSaH' Pl and Pa . 3335. vyatikara, 'matter 139. Vous tlic third person war, and the second person 5 in the same haif. purva bhAgniI , old'. 10, sarvalagaraH pradhAnaka:-Read pradhAnaH sarvalAkaraH / sabalA, an inori club. Ea reads salikaH, and expesins as 'sarvaliGganAmA'. 12. kSAtraM sunne is khAtram from the root khan, Modig'. kSAnaM pAtitam, 'a hole was durg (i.e, too enter the house ).' kSAtrapAptakaraH - khAtrabananakartA. Note the localisna in kSAnaM pAtitam . 3343. pUrakartRma - phUraphartum / 34.4. bhASasya pAtane vAramvamanaM samaya / 34.1. Adlel mar, before the second hall. 347-318. vinikara and cejAraka are evidently used in the sense of bhittikAra, masol'. 3310. sazalArA, dresscd clegantly'. 11, emiH satya vacaH proktamiti vicintya rAjJA bhotA ityayaH / Ad rAjovAca liefore the st:cond half.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ BADIACHARITRA 333 nUnam = 'Rtam pr and ps 354. bhRkuTIbhISaNeo rAjA nagnatvamityAdi taM pratyuvAcetyanvayaH / 356. dravyadAna, giving money as bribe. 357. talArakSAH = svanarakSakA:, 'potice men'. dIrgha: 'tall', mahapA = 'hambA' Bland B. zUlAropaNaM kathaM kriyate ityarthaH / 358, zUlikAmAna:--a Bahusrihi compound of mukha type 360. sUcikAnumAnena jJAsvA zUlikAmAnamanustena mAnena sahitaM jJAtvA / sAlakam = dayAlam / 362. zikSA, 'advice. ghAyaMte, in the sense of ghAryatAm / P 1 Fourth 363. daNDa, used to imean 'that which is paid ( as penalty ) talArakSe, for salArakSAya or rakSebhyaH / neSyAmaH forAneNyAmaH / dIdAra, 'a gold coin' ( from the Greek @iwarius) It is not easily explainable why the king himself (or his ministers) had to pay his city guards 1000 dingus for releasing his brother-in-law. Probably it was in tune with the funny law of Anyayapurapattana. 64. yajjJAtamanyAyapusane, tAdRzaM taba rAjyepi payAmityarthaH / 6. nandAyAH bhaginyAH laghunandAyA: kanIyasyAH nandAnAmyAH ityarthaH / nandAyA bhaginyA saha laghu avilambena iti vA artha / 272-370. In legend of Vikrama, we niert a parrot telling a story of a disloyal wife almost like the above story. There a thief plays the part of the sakuna of the present story. means this : 371. The construction is somewhat confusing, probably it candrasenena bhUpena yathA zukamukhAsa srutaM tathA zakunasya jAto ( . . zakune ) astimayaM jAtam punaH pucchA ( kRtA tena tavA zukaH ) uttaraM dii| 372 Agame, iti vA / zAstre, nimitazAstre athavA Agame jJAnAya, zubhanimittasya samyakjJAnAya 174 atha = "savara " Panda yA prAmaGgIkRtA' sA, P1aal P3. , evidently for tdnntrm| puSrAvalo. 'pariNetuM . 376. aTavA, for aTavI / 380. Nule artha - hetu and the caturthI / 381, mahatA = zreSThena / for 389. asyAH kumAryAH pitrorityanvayaH / mama sutAralam 28. gRhANa is changed into ha to shil tle inetre. one after allotter asmatsutAratnam / 38. mayA gamyate mayA mahU gamyatAm / vacaH vacoviSayaM kAryam / 37. yugAdi: Jinn Rishabhu' garbhagRha 'sanctum saneloron praviSTo dakSiNe bhuje, 'entered (a) in the right hand side. The first and second halves of this verse appear to have been interchangert. 388 aSTaprakAra,, the five prjas mentioned in prastava II, verse 42, together with pradakshina, namaskara and prarthana ta in the stable posture for meditation', Cf. the Prakritic kA marama, kAusara and kAtraNa in the same sense asy. Note the prosition of the array sArdham in the compound. Cf. praskgeet. verse tu,
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava EXPLANATORY NOTES 358-!!, sakhopaztazatosA kUmArI 'syadvAreNa AgatA maMsthitA, Agatya saMsthitA, ityandhayaH / 301.Neimiyatindras. a. Neniipithe wlo was the twenly-Second Tirthankata of the present. Jarastrbini 123. All kumArI javAca lrefore this versi'. 1. candrAvatI, tic., 'pU.' Pt and Pd, a city'. jinayAtrA = jainano yAtrA / 19:20. bhUpazarIrajA:-bhUpasya pArIreNa mahaba jAtAH janmanaiva siddhAH ityarthaH / guruNA - devaguruNA / 887. This verse appears to be a quctation, kalpe- 'svargatarI P1 ani ps. The Masculine el which is ju the original is quinted here without changing the gender suitably to the context. 3.98, farsifa utc; ['1 and 13 rounds is of Un context luy adding at vitriym"| 13012. proTA i... yasA prauDhA / kumArI = anutA / nyakam = stram / :, is explRitvedus 'klona ityartha: 15 Pl and P3 , and it appears to le 12 ! Les alean 'connected with the fanily', faktet. 'allon-Jaipz': (f. Prastant I, Verse 331. 12. and Pampcar to suggest another reading rokatA: samAH sakhyain addi. tion tu kRtvAkhilA: sasthaH / samAH it. dayaAdibhiH samAH / 408. mAtRpitro : for mAtApitroH / 20.4. One inay baturally expect taifa leta in the fourth padir. 405. esapanamAkaNyApi gambhIramAnasaH iti pUjAkaraNa hetuH / 411, rAjI, it. "sutAmAtA" 1 and P5. bhUnate: - "ratrapateH" Pi and I's 13. bhavyam = mAlam / ptapara-meaning "a kind of sweet-uneet. known alsu as "-is changea into) F? lor ili saki offlictre. 418. ugrasenaH = pacaupitA' Pr and Ps. 419. balA, 'scason'?). ghaTI, 'unit of tine'. 421. Niute the synonyms and nreshvrH| +23. P1 and P9 slipplearc:111 GulybhakatvopavizatodvandvaM'. wliile Bacompletes the Velsas given ill Hic font note Ci, tlic Grst verse with bhavatyopaniyato ho vaM bhuktvA saMvidhAnaH sukham | AyuSyaM kramamANasya mRtyuvati ghAvati / / Dravinaipallalili, pihevina 2). 121. muhamapi bhAgyayoyata ( ema ) gRhe ( i.e, gRham ) ApataH prApyate ityandhayaH / 427, ugrasenAya i.., ugrasanaM prati / .:11. mRtakAlApya This sing lvirl furwel'. zubhAvahAma = 'bhavyAm' PT Rolpa, +35. ativAhani anirAhayati / 18B. nimitotsAhaH, for kRtItmAhaH, n. Chaturthy Balhasritiictimjunrand. 38. zaziprabhA .., 'paTTarAjJo' 'l and Ps . 410, dopaH, i., pRthnAvatI vivAharUpo dopaH | Have we to correct into bhUpatarayam ?
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 BHOJACHARITRA { Foruth 441. striyA, i..., 'nadhyapariNItayA' P1 and P3 . 443. niryajanasthitam = 'mi sthitam' Pi and P3, cintA papraccha, cintAmadhikRtya papracchI tyrthH| 446. sadacaH = mayopadiSTam / 447. vA-yadi / athatI / 448. paraM kAraNam = viruddha ... padustAkaraNoM ) kAraNam / 19. P! explains ; 'yathA cakrI atuSTimahasastrIpatistathAsAvapi / ' kiyatyaH, alpasaMkhyAkAeba, ballabhAH pako punaH cattu :paSTimahamnastrINAM bhartA iti dhUyate; tathApi sa tAsa samAnAnurAgaH iti vA / "phiyatya : santi vallabhAH ?' iti prazno vA alpasaMmpAkA eva iti bhAvaH / 4510. pradhAnatA, scil.. bhojamahiSINAM mdhye| 138. manyadA - ekadA / kalahantau, or klhaaymaano| 451. kalahate, fur kalahAyate, or 'yati ( according to a few grammarians ). . kasahAyase, it verse 472 bulaw. sphoTama ete., 'uut amoul 10 our quarrel and make us have divorced ur partitionedr. Or sphaTaya, 'ren8. Citi:: Palitic pheddi| 456. gRhalakSmIH , "property in the house'. nyAyamAgeM, 'according to law'. bhama AyAti, 'belongs tu me'. ___458. yeSAM prasavyathA = yatprasavadhyaSA / yayA, 4., 'mAtrA' Pl anti P3. anyathA kRtA i..., asvAminI kRtaa| 453-80. niSpanne, phale nivapanne sati, tatphalaM sa eva, karyaka eca pahAti ityarthaH / ttddork| TapurakoNakSiraH, 'in letters engraved by thistle (on stone )'. 161. bhUpoktaM ca tayA kRtam: 'apatye ca pinuH kila' iti bhUpoSitamanusRtya tayA apatyAdikaM dattam ityartha: / kAmika = kAmaprade / 462, gia: Prakritic constructiul meaning jured', 40. paccoccagrahasaMbhUtA, .., pazcAnyagrahasamaya saMbhUtA / 465. yat kathyate ityAdi-yat kartavyatvena kathyate, tat vayaH na lupyate, na viruddhayate isparyaH / miSTA, 'sweet'. 466. gRhyatAm, i. c. koyatAm / 367, ghoTakA, 'a kcrsc'. 169. zam = 'muslama'P1 and PH. ninAvAnitpAdi-madhyasmadIyAtrA: sukhinaH ?' iti tatsvAminaH sUtradhAraH pRcchati sma ityarthaH / 470. bhAvayatyadhi lokebhyaH, For ( amuM vRttAta ) lokAn bhAvayati sma / 471. maMgaTakaH, ' uarrel'. 473. sthirIbhAvyam, Scil. matpakSaNa; rAjasaMnidhau jayo mamaiva bhaviSyati iti bhAvaH / 171. 19 maha, 'does not get settled among the penjale themselves an according to thi: practice:'. 179. gajabasAlinyAyAta, cte:. The fusks of the elephant startalike, giwalik apri and treal: aliks.. Ill the same way llert tlic g cnt in the caso di te surastow (caTikA is also the judgement in the cascotthe lurges, us both of tleman based on
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES the same principle. mahadvacaH, 'grical synu's wari i. in. a judgeITLE'. anataH syAta, 'wauld be equite obvious'. 488. kimetat = yatkicidetat / 187, zilpI = sUtradhAraH / IN. anama, 'corn for foud'. etya ='prApya' PLAnd P . +89. koSThaka = koSTha koSThAgAra, 'stale granary. +dj. mAm, Insistire hi capacity', karam tot kareNa / koSThikaH, 'officer in charge of the leustiha'. 90-92. A194, 'one who measures'. FEST, 'the portion of the grain etc, ) heaped up over a capacity measure 195. Fifqzitulaft etc., 'Is it not wonder that I build a fost on the head of amonkey ?' 1. prItyAM sIvatIti protiSat / tato buddhaH parIkSaNaM kartavyamityAtmani jagAdetyanvayaH / 16. karamocana : Ste mote all verses $3 and 12 above. tena i... mUtradhAreNa / 501. mAtapivAdikAn for maataapitraa| 502. dRzyam, inr draSTavyam / pUryAH for pUrNAH ( bhaviSyanti ) / ahassu gateSu ityarthaH / 101. zAntavacaH, 'gentle word', 514. somAlAH = somAntAH / 506. naravaiSam i.., puSam / sApahetavaM, 'for the caravati' i. c. to_gin the ceravan'. 507. turago, a female brarse'. 508. manyasya ... ( mojasya ) gamyam / 10. sebanAyAtaH = sevanArthamAyAtaH / aso,te., "satyavatI prAranAmnA" Pl and Pa. 311. prItiH , friendship', lalI; Past Purfect of the root lA, "n take'. 511, tavAz lor tabAzvana, or tvaashvaay| vAlyante, from the Desi root DAla 'to throw dow11'. pAzaka, indi:'. 515. The second half ts explained as 'satyavatI nijagRheSvAn preSayAmAsetyaya:' by ' pl and P4. 51. guviNI - gabhiyo / sena, i.... kumAreNa / 524. The first liulf appears to stand for vadAryA dauyatAM mama mayakA yadi hAryase / mayakA = mayA / mama zrI deyatyanvayaH / 529. The first half is in the sense of yathA bhUpo na jAnIyAt, tapA cAturyatotiSThataH / P1 and Ps add : "atra satyavazyA nRpasaMyoge go dhRtaH saMbhAvyate bane putrjnmprtipaadnaat"| 530. tAm i.... "satyavatIm" Pi and ps, 531. nije sthAna = "pitRgahe" 21 and p5 caturdA prahare nizaH, but ci. RtukAle kimatsveSA divaseSa and praharatritayam, respectively in verses 527 and K55 Above. 634, somAlabhUpatIn = sImAntanRpAn / 535. pUrNa divasa: .. pUrNa divase / 538, kendragozvaspaH, probabiy for kendragaH svasthaH . svasthaH = svakSetrasthaH /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHOJACHARITRA [ Foruth 538. natrazuddhiH -- See note on Prosti.vRE, verse 33, saMjAtAta - 'janmadinAt' P1 and P.A 10. gRhakizorAH, i, ., bhRpAvAdgarbha prAptAnAM gahe vidyamAnAnAM turagINa kigorAH / evaM = vakSyamANaprakAreNa / 513 binimittaH.in the sense of vizeSeNa alaMkRtaH / 14. mukhAsana, 'a palanguin'. 5.15 pratpAyayastha, 'convince ( tue will proof). 149. A story to situilur lao that of Satyuvali, alsove told, is fountaneong the folk lorry of Trsuinal 550, madanamajaro, it, 'pandrasenakanyA' P1 and ps. 01. vacaH, i... banasopadiSTam / naraityAdi-anyoM naro na baraNIyo mayA; hi, panaH, saH mahodaramamo me, sahodarabana mamAbhimataH, ityarthaH / 555. Cf. Prastavn I, NE:: 5, 334. apazyata for apazyat / 5110 vAmadakSiNe, for vAmadakSiNapArzvayoH / 561, zIgeM, it.,zIrSApari / sImAlA:- mImAntAH iii. . . ., amA::: : zivam itmA-nA-yA gopaviSTamamAlyaM zivaM, kuzalapraznaM, pRcchati ityarthaH / 56. dArAH = 'stro'pi and p3, vAhAnAma = 'azvAnAma' P1 And Ps. 564. ma; wit,. 'mAghI' or and pt. ills, mallAne, it., nivAhazubhalagnaviSaye / 5. gantogya = samyaka toSayitvA / 569. pAlita: for 'calitaH / sAmAnyaiH, used in the SETISe opposite to zobhana: found in verse 374 above. 171. bhojaH sthApita ityarthaH / 372. The Piztasddamalasmaso recognises tic word x4 Sanskrit ) in the sense of sthit| SHTR. yadi zikSA meM karoSi ... yadi mayopadizyamAna manutiSTasi / 571, lena, viz., rUpacandreNa / 57:. ta is used iu llie sense of marriage as in Hindi. Ut elc. According some Jin Custom), the bridegroom is to ride on a house to the libiese of Llic bride on the eve of lie marriage. 176-71 afro-A Sanskrilized form of the Desi fafcar. (meaning a Inarriage hall") and used in the sense of 't four-pillareesl mardana temporarily built fur celelauting the marriage in the house'. Cl. Ihe Gujariti chadi. pharaka, 'gning around'. Cl. the Dasi pheraNa, I!indi pheranA and thc Marithi phera, pheraa| pherakatrayama : During the marringe imelion, tl: Jaina hride anl bridegroont are cxpected to make together pradakshinerts around fire anul four decorated pots, 01 by on, kept in tlie chaudl. oratrika and to perform dans of earch put, to smne near relntives. This Ceremony is called pheri of hcraka. It is said that utiless the fourth heraka, viz., the
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prostava ] EXPLANATORY VOTES prudarstreytinda oltluc lorth not, is ver the bridegroom cannat chim to le Il bushand of the bride in ustian. Soir traveleret hieris instead of four. 17: Fuat,'stnoul ttp witholl moving'. (1. pristava IIT, verse 24. 584. 971 etc. the text requires artistene for 9:, va, wiu : Plund P3 i K., 41 1941 arrits: 1 685. T#: ., 'Tija:' pi and 1", i C. tet 1901: 16 . ' 1'? iind P fare: conserpcntly 'tiz] 44 694 P and pa, 5.815. arafosat: used in the sense of arar (i.6. i 1743, AJFAL) mar: 587. =faqja i 54M). Thuy verst intributed to baskyn is found in the ashitaratnabhantBakit ( up. cit., p. 153, versi 28). 5.1. (af) 199f1 = ' P anel P319 . c. i; ci, prastava I, verse 2:18. 193. 7 etc. 113: 972178 47901f7afy' pi and P!. strana, cillised one) to rituta 'k'.t'l. 11st prakritic of , in the same sense. !3. T T:ETT TT 4#il forbifer: ( =fafa: ) from the Desi word aszt, 'scpuration'. 59%, mataifa: 49:,'y crempiletillg # stanza jaf which it portion is given in the way already indicated', csiciently as il Swetu pardy. Cf. prastava III, virke 146. The southere was Joridad Julboly to the cflect tatt a person, who could comp] *LE! : S usy ill i Kivril way, was to lhe understoul as the real Bbojil, 60, *T IETTY:- Note the change in the capital, and ci. tatata in vers 595 above. This fact appears to show that the presunt verse is 1 quotatinn. llie Passivt: 1759417; is for the Active 1:1 One of Uje popular lands of Vikrauna goes as sullows: The king Vikrama a t the rist of Harukawaprares certain clever Cut]cntes. After sometime the lattrs entered into the body of the former wlun he linisclfi. e. Vikrama) lai ente. red the hody a parrut. The Carpiuitor fietendeil 23 Vikramil. Though the king 's niinister found out 114 trac, le coulil 1300 cu anything. Vikrama, in tlic form of the parrot was doing wonders, and at lilst when his minister tactfully madu the pretender's life leilver Du: Ixody of Vilcramit anul criter into that of a ram, the king's life entsteil his uw burly to lt lappy Full VAT. V PRASTAVA 1. gafat etc. for gafari tizgled #3914:47TX, 'feeding house'. 2. f ferant, ie fitafet ! 3. FRS ='Taqa' P'I and P3, 1. faig fequi aa ruoa ( Prakrit ) - 06. 5. datiratfat 1954aa1a*:-It the previous Prastaru tuu author lies described that Bhoja in the form of a parrot masrater low Satyavatj came back to 1.im when Devaraja attaincd the age of five ( versc 539-47 ). Therefore only after 22
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 BHOJACHARITRA [ Fifth wares Bhoja must have learnt the art of the Paramava francesa, stayed as a parrot in the court of Chandrasena at least some months, got back lis body, married Macanainanjari and then got through lier the son, Vatsa, Therforo Devaraja must have Loen older than Vatsa at least ly six or sovun years and nol by three years. And it is obvious thal the author is not aware ui this fact. 6. dinaH stokataraiH-apavarga tRtIyA / 7. Note the agres of the priness. Suc albove. bArSIyaka: for varSIpaH / 8. nakhamAMsayoranyonyaM yA prItiH tasyA appadhikA ityarthaH / netrayoriva - netravat / teSAm for tayAH / 2. akittimama | Prakrit)='akRtrimama' P1 and p3 . 11. prAntike - 'samIpe' P1 Anti PI . 12, samupta iti kathitamityarthaH / 13. na jApraNIyAH i..na jAgaraNoyA:, used to mean 'should not be awaken'. 15. ( N ) kuvana bhAnmati mAgmati, bhAnumati ! bhAnumati ! iti zandaM kurvan : One syllable is elided to suit the netru. This verso gives a clut tu (i) why Bhoja should be so Angry with l.is beloved sons; (ii) wly loe should all of a sudden ask them to bring Bhanuinati and how to wri t e identify wlien lac first saw her vers: 221 below). It is Evident hure that he was very happy with Bintimaty in liis dream when he was aculeu lwy liis sons. 10. Note the localism in jAgarUko nimitaH / kRSTAsiH, rit., 'rAjA' P1 and Pa . 17. dezapaTTakam i... dezAniSkramaNAcaM prakaTitam prAsApaTaTakam / dezapaTTakamadAt, 'ordered barishment'. 19. fama 'giving instructions' or 'desirous of being able to do anything wanted'. 20. iti, 'as follows'. pramANArtham, 'to honour' 21. The Prakritic somAla, means sukumAra, "tender', pIrapamAnau, i... pIDapamAnAvapi / 23. Dhananjaya is the name of the merchant. cifre, 'a ship'. 26. adyApi bAlako, 'still quite young'. jalAnta, = madhye samuham / sandehaH / ... prANasandehaH 1 27. velAyAma = 'avasara' Fi and P9 , arthAt, Apadavasa re / 54. sevakA 'zreNTisevakAH' P1 and P5 . sArthIya, 'one belonging to the band of the Inerchants'. ativArate for ativahati / 29. vAhana, 'ship'. pavanAtsukaH potaH, 'a ship, active due to the wind'. 31. lagnAH , 'started', nAgara, 'an anchor'. Cf the Persian langar, the Desi gaMgara, meaning an anchor'. ekA, ityAdi--ekaH ( utuM) sahasA''yAtaH, dvitIyo'pyAyAtaH evaM sarve'pi; tathApi sa nAGgaro na niHsutaH ityarthaH / 33. na niHsaraMtu, Seil.. naarH| svasvagotrIyANAM, vaMzIyAnAM mastAM, devatAnAM, sate:, samUhasya ityarthaH / 23. pUrvoktaM vacanam, it the words in verse 27 above. 34. iti, goes with Uce in the previous verse. saH pumAn .. devarAjaH / 31. mokSAmi for mokSayiSyAmi /
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES 171 4. yugAdijima, kishabhanatha the first Tirthaiikara of the present Avassarpint". 3. tInAm = tIryakaram / 42-43. tadbhavAH = 'puSAH' Pl and P3 . meM eka pAtaM maratAcA tadbhavAH babhUvaH, tathA sarveSAM yugAdijinana mAtvA pRthak pRSak vibhajya saya jnpdaa| svayameva dattAH ityatyayaH / #. nAmAnusArato'nyeSAm etc. Cf. ikSvAkukSatriyajyeSThA jAtijJA lokabandhunA / bhUmau vaSamanApena syApitAste'tra rakSaNe / / kuravaH kurudeze'sAdhugrAsta coprazAsanAH / nyAyena pAlanAddhojAH prajAnAmapare pitAH // Ilurivants purami (Manikyachandra I)iganbara Jainagranthamals, No. 32-Chapter Ix. verses 43-44), 45. vicachat = vicchadamanAt, varAgyAta, through disregard'. Cr. tasmAtsAMsAriphaM saukhyaM tyastvAnta duHkhadUSitam / mobasauzyapariprApyaM pravizAmi tapovanam // (Ithid., verse 61). athavA, bicchati = rAjasadanAtaH viniHsatyetti pUrvalakSam zeSaH / dokSAmAdAya becoming an ascetic'. 944, annihilation of all karmas (by means of the Fourteen tituteralas). ___46. paJcamaM jJAnam, 'ourmiscisince'. puNaroka dharopari i... bhUmo puNDarIkavataM kRtvA tadanantaram / pUrvalakSa, paNa pUrvalakSam / The word pUrva like sAgara is the name of a very high nuunber, bharaNam = 'caritram' pl and P8. Ci. chadmasthakAlanirmustA pUrvalakSAM jinezvaraH / vijAhAra mahIM bhamyAn bhavAndhestAramana bahUn / / Harivansa (op, cit., clhapter XIL verse 79). 15-46, All Gerurulsviz., dattvA etc.. go with prApta in verse 47. 47. The Time Sipurapattana remind us of Srinagara of SrinagaramahaStha which is described by Merutunga as a place where temple of Rishabla had bxcell built by Maladleva at the beginning of the Krita-yuga (Pranandhaschintanei.om. cit., P, 62. lines 10-15), and which is identified witli tihe modrou Alinicdabad. But according Rajavallatlia Sripurapatiana was a place which came lister into the abbys. So the place is reviidently an innagintry our. nirvANAvasare, nirvANasamayAt A: Por, it is believed that Ristiabha attained Hinksha at Ashti]paula and real in Sripurapathalrs. sahasravaturazotyA etc. Cf. abhUvan gaNino msurgaativcturutraa| sahasrANi gaNApacAsanna zautizcaturutta rA / Ilaristmiss (op. cit., charler 11, verse 54). 8. jhAmanAm for bhAmaNAm 'Legging Turdian during the payyaNannata'. gavatyAdi-zrIpurAsaSTApadagirizRGga gatyenyarthaH / 49. caturdapona maktena for cturdshbhirmmtH| I and 12 appear ta_supplement: 'upavAsaSaTkena' H, Ci. verses tH8-69. manuvanikAyakAH, "the four god-groups': ct. Heritripsa (loc, it 3 kiyahinaH, ill the sense of kihinebhyonantarama / 52. Merutunga tills is that in the temple i kislilula at Sifurpattana, built by Mahile:VIL, There wils : Vity old cliarler of Bharata, which juired tire
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHOJACHARITRA [ Fifth persoas to curry. (Pra1221dhichintamani mup. cit.-t. 631. Pronably Rajuvallalla thinks that the temple with the: charter of 13haratil mist his her built by hiln. i. also note on Verse: 47 abore. 5. caturvidhAnimAmi ulvinash: TO THE ! nitimiraninam / As in Verse +9 alhost, thu: pUraNa pratyaya SATYes no pur[Nis here. The Jainas lieve thint cucli of the warpinis preceding to the prescuit une had twenty-four Trubarkans, just like the succeeding sarpiais will be having. Consequenlly there is 110 historical anachronistu in describing that Bharata, thu 5001 of the first Tirthankuta built a temple for tlic twiaty-four Tortitat karas, Similarly there is also 110 ilhachronisin ir lliurescriptiou of Sagarik as it conteniporary of the sccom] Tirtuante Ajita inul its the worshipper o tlor tehly-louc Tirthakaras (See verses 73-74 and 101-103 below). H, bharatha 5. a, bharata. For the contuest of the six khanties by Bharata, see the Haritasa (op. cit., chapter XI). 51-57. asya Mix bharatasya / nidhAnAni = nidhayaH / kara jAnAni 'catne to this) hand. CI, cturdshmhaartnnidhibhinbhitH| niHsapatnaM tatayarakro babhoja vasudhAM kRto / / kAjazvApi mahAkAlaH pANDuko mANavastayA / nasarpaH bhavaranAzca dhAnaH epazca piGgalaH / / vatastasya niSayo nidhanAna 11 llaritauisa (op. cit., Chapter XI, l'enses 113, 110-11). 57. piNDavilAsinyaH, sharlots staying for food ( and cloth )'. 58. rathasadgajavAjinAma: Nole the treatment of the compound as pazuvandra / 5. lAsamaMbaddhavAjin; 'a horse kept for spuris'. 60. ekadA or ekatra / / 63. This verse with sliglil varijs is not willi anong the iluprccatory teises in the inscripcions. 61. ghAtikarmANa prAtitAni, kAmakrodhAdIni jJAnAbaraNAni nAzimAni ityarthaH / Cl. the Prakritic ghAisamma / purAbhava - pUrvajanmani / antaraGgAraca riNaH, i. c. 'krodhAyAH' pr and Pd. Cf, nihatya pAtikarmANi kebAjAnamAptavAn | Brihath rki kisick, Shighi ]rin Series Nev. 17, p. 321, verse 1: ). 66mAvanA = jAtajanyasaMskAra vizeSaH / pramANena, in ille sense of pramANasya Adhikyena / mucalakAmasya = zuddhamma ( = antraJcadasya ) dhyAnasya / Cf. prAtihArya kRta devyA zupandradhyAnagato muniH / Hrihirthatthalasa | luc, cit. j 6. nAdanati-tahayoga nagoyA / varga, 'erleatur'. ratnavRSTI: fur feH / kelimatkRtiH 'as an houcair to that omniscieuil wa.. Blarata'. 07-13. Cr, prAvittidarzandraH sa ( bharataH) kRsake bali pUjanaH / ( Harinament p. rit. Clhapter Xill, verse: +); annel also kalpavAsina: 12, bhavanavAsinaH 10, panarA: 8. sUryAcandramasau iti = 32 ( Ilhid. andle ). 1. soyandra, 'ilhe chiel of the tti inclras of llle Flenter". 740, jinendagama, Liscel in the Lelise of jinendrapratimAnata / cintA, 'cure'. 71. propavA. jer pronya / hariH = 'inTa:' movarmana = 'devalokama'p1.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava 1 EXPLANATORY NOTES Rus 72. The reading of 89 vz., 9597 1 21a1 amig, fulluwk the popular belial of the Jaina. For menning of this, she flu viie li iz 111. farmeran' p1 and P: 4977 = ' 99' pi and P3 A = 971197f 1 = 'cata pl, 75,76. These two verses appear to be 10tatious. 87. gaat. 'a devata obeying the Sasanas or orders of the Jina'. 89. F**, "incident'. 91. This verse is said to be in the Gul'usa plati (Subhashitaratuabandagaya, p. 90, culuni, 1, verse 19 ), 93. 519 = 'n' pai uud P The first hali is taken from a verse in the Panchatantri imp. cit., verse 27), and thic ollur bail runs: a : 969 57FURE ET Bul the second liali is from a verse ikitriluted to Bliartfihari (Nilisatuka, verse 25 ) of which the first half gues : fafara dari ar ara 93. This verse is found in the Subhashitaratnathundagatit (op. cit., p. 9, calunn , Verse !) 15. Fa7, as if il lacl the disease of cropsy. 16, 994471 uFii 'ill the broken pieces of prots) lilled with ghee' is from the riktig 'to break'. 99, This verse appears to be il quotation. The fourth pada is incumpleto, 104. Flere the tuthor appears to have coulounilect the sittapada, or the Mount Kailasa, with ripura. CI. Hote: On verse 47 alove. 10.1. Pria 421914, "The fume-producing work' ;. c. 'the teinple, (built) by the ancestors'. 105. 95947#T:- *** #5 SITE, art at: 64: 1931T1714** A1: *9f74404 i dta, holy place'. Farjad in the sense ol 7 Fig143: 107. The things in which the autlior approvey of later dilay, ito aciually prohibited ones. lun4916 'the lord of the patala, or netlier part of the world', 1111, , 'scepter'. ii. c. 18:1 111. T: S, W.** ITE! 113. aufwa, s. n. the Prakritic affect, sunk'. 116. Tliis verse appears to be a cuotacjou. 19+, at Hea u fae, acaat 06:1 197, a fra T EFT ATT 4:1 127. 14H: = ' 'p and pil, 128. ar See ttc w Prastavu IV, verst 29, 12!), *#, 77, a' Pland Ps. lii. qTja:44: 'the principle of fire and plec'. 132, Fatih = 'T ' Pline 1 133, familia : Cl. mide en l'rastava IV, verse 313.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 BHOJACHARITRA [ Fifth 134. evam, 'in the following manner' sannidhau = 'samIge' P. 135. vRhata = 'harAmanAH' Pland P3. 110. jIvApaya, for jIvaya / 141. bayet for avadat / lAhi = 'gRhANa' Pr and PI. 146. The meaning of the second hal is not quite clear. Probably it means : mahorapi joSitAt ( yadi ) suvaraM dRSTa, (tahi ) maha dRSTa syAt ( iti ) janomitaH / 148. sAmAni .. ( bastrAbharaNarUpakAtyAdibhiH ) samAnaH / 150, ba mayaH ? kiM vA ( karoSi ) ? kosi ? kimarthamAgataH ? smathaH / 157. puNe, scil., 'aham' Pland P3. 158. nirlomatvaM samAdAya = 'lomaM parityajya' P1 and P3. 159. This verse is found in the Panchatantya (op. cit., Tantra II, p. 127, verse 151). 160. This versc appears to be a quotation, 14. = striyo PL and Pa . 165. Note the pereinthesis siddhe kArya etc.' 166. bhUGgayAM zRGkhalAm, ... 'pRyoktAm' P1 and pa . 169. This Verse is fo111m in the Subhashitaratnabrandgara (op. cit., pp. 90-91. verse 6). 170. bhAnumatyAH vadAyazca viyogaH ityarthaH / 173. Gomoklia, the male spirit, and Chakresvari, the icmale spirit are said to attend un Rishablia. 171. nAkezvarIpuraH, for dhakkezvaryAH purataH / 'lanam' fasting'. 176.hai devi - 'he makezvari' Pl. 177. Note the local influence in the construction bhItimadarzayat, in the sense of bhItimamanayata, "rightened'. 178. kasyApi . 8. karamAvapi / satyata: in his true form'. 179, khaTikA, 'chulk'. 150, yakSaH .. 8. gomukhaH / satka, belonging to'; cf. the Pili santaka / 181, gamyate used to men11 gAtuM zakyate / 182. pazcAt caturaGgamayuka tvaM yathena gamachetyarthaH / 189, vyajijapat-vatsarAja iti zeSaH / 122. 'sarveSAM pazyatAM (i.e. sarveSu parayatsu ) mayA bhaMpA dattA' ityAramya, 'yAdAgA hita puraH' pati nigamayya sarvopi vRttAntaH kathitaH ityarthaH / 1233; ekavizatime, for ekavijhe / adaH, i.e. vakSyamANam / 15. iti, in the iollowing manner'. 17. Jza, used in the sense uf dilam Rut el. svArthabhraMzo hi mUrkhatA (Panchatantra, op. cit., Tantra III. p. 177 verse: 232). 108 kRtanizcayaH prAsIdityarthaH / 14. sa idaM vacanamabravIt ityarthaH /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES 300. pRSTayAuvala, probably 111eans pRSThayaJcala / pRSTi, "back side.' abala, "border of the garinent'. kathAyA mAtRdakSiNam 11sed to incam kamAyA dakSiNamacalaM mAturartham / 201. asmAkama 8., basmAn / 302. vanabhUmiSu-nirdhAraNa saptamo / 203. rUpakAn = ruupaan| note the gender. lilayAmAda for melayAmAsa / gamAdidRzAn rUpAna, prAkRtivizeSAn lilekha ityantaH / 2404 yena yela lor ye yam / 205, paricchadA jAtA ityarthaH / 206, sukhAsana, a palanquin', 207. grAmAkara = grAmasamUha / 2011. vismayata for vismayaM pApita or vismita / zApati ityAdi-'kopi napo bhaverikam ?' iti bhUpaM pRSTavanta ityarthaH / 210. kartamam etc., for kRtvama nizcaya preSya preSapAmAsa puruSam / 211. prahitaH preSitaH / 215. uktama = "vatraH" pl and ds. 216. tayoH ?., kumArayoH / 317. tatkA musthitaH, for tatkAle potthitaH / 218. haTTa, 'ruarket place.' 221. bAlA, ... 'strI' Pt and P. bhuktA etc., cf, note orn verse 1:5 above. 22. varApi, fir vararuci to sthit the metre, lagnena for lagne / 22:). to, vir.. 'putrI' pond P. caturdiyAm / ptudikss| 228. yavye. to 'bahama' Pt and Ps. 227. 'vezapaTTe go' ityAramya yAvadvivAha, vivAhaparyantaM, savoM vRttAntaH kathitaH ityarthaH / 17. uddharitam, Prakritic form for uddhatam / jovApitaH = jIvayitaH, in the sense of joSitaH / 231. Vote the construction prabaMzamasRjat, for pravezamakarot or prAvizat / 534, maTTANjayajayAravaiH for bhAjayajayAravaiH or bhaTTAnAM pa jamAravaiH / 235. mahAsayitumityAdi-somAntarAjaH dezaM, dezapaNanam cadvAsayita, dezAninAmayitum, aarmpmityrthH| 236. dApayAmAsa - kArayAmAsa / 288. tApa, fever', saMtApa 'burning' 239. samAdhiH = (manasaH) samAdhAnam / 240. mAlocam = Alocanam / 22. vilambaH kAryate bhUpAt, in the sense of trisamyata hi bhUpaina / tasmi V., bhAnumatIcitrasya / 11. kRtvA sundaravarNakam, having prepared good or beautiful paint'. 246. me vismRtam i. 6. mayA vismRtam / 27, kuJjikA, 'a brush'.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 B'TOJACHARITRA 151. ( gayA ) na kumAra antaraM ( i. 6. vyavadhAnaM ) bhaveta, ( tathA ) pharNAcavayavAn vodaya itynvyH| 12. nilam, 'a imple (1ike it. 28. AyatimundarA zikSAma, advice (iclehing) gird in hiture'. Hin, yA pradeze tvayi sthita, saba nAmApi na dhUyata rAjA, tatra gaccha ityarthaH / 20. dvitIya, 'vext'. i, kumAraH, vir... 'devarAjaH' 1 Aul Pa. 2465. khacitaH, probably for kazitaH i.. kazayA tADitaH / i. tadA caturguNobhUya etc. for tahA canuguMgomUtavegAdbhumimalatayat / yojajAni hatyAdi-azvega asaM kumAraH kiyalyAna yojanAni gattAtibhIparNaraNye mIta ityarthaH / . 217. mamatalatyAvalambina:, jimping the aligtind LU110 Lite thorse'. Note the list of avalambita:, in the Activi-MISE, 25. prANamayanaH = zarmukta: i... muktaprANaH / 17. = 'adavyAm' Plund Ps. 1378, zItalaM: bAmaH, jala: pUrNamityarthaH / 971, vastrataM jalam, 'water tiltirel by mims of .. clothi'. 976-77. mamArUDhaH ='caditaH' Pland Pi, 'rencheu', The lactivsi.d tarI are nume suitable to afca: than to ATEX | The author aptreat's tu tliint that dhyAna siMha Bre synonyms. And incuses vAnara and kaSi SC verses 278279, etc. below) in tlin St Is of RdA, or bear'. I wart wticli is used in tlic legend of Viktimaditya in this context. (cl. 10te en verse 3811 below). Ct, alsu qafqoft, and a faj 919 respetively in verses 299 and 380) helow. 277-18. Noto aht IITStTection mA kuru and mA bhakSayet / 1. hariH = "siMghaH ( i..simaH ) Pland P.3 21. kSaNe in the sense of samaya / zehi for meruva / pUrvaprAha rika, 'the first praharika', 288. naNAM vAka sArA asti cet, tavA svavapiravargAmyAM (i. c. svavargIyaH paracargIyaH iti viSAraNayA kiM syAt ? na kimapi iti bhaavH| 20. agam, is, aham / trayAt for ayam / tumpam, for nava / 21. Note bhadra ! alid duSTe, jove uttered in the same treath. 23. mayakA = myaa| 11. prapaMcI, 'cunning', 25. kAlindyAm = 'yamanAyAm' P1 and T3. zyAmAraH = kAkaH / aso 1., siMhaH / 26. Note suSTu used as a nilun and in the sense opposite to duSTakAryam / 218, maSTayA-miSTayA / 299. Note the expression and safecafe alE; cinsite on verres 276-77 above, 300, Note the compound matpuraH / / 302. idaM kAryam ..., vizvastasya pAlana kAryam /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prastava ] EXPLANATORY NOTES 3303. Note: the phrase yAcA me yAsi in the sense of meM vAcA mRSA bhavati / evamityAdi-evaM paryoktaprakAreNa, sakaravA, lagisvA samIpamAgatya, kumArasya karNa dAmaNavIsphUti dado. makarota ityrssH| 806. prathilasya, pizAcAveSTitasya, beSTA saMcAtA asya iti apilaceSTitaH, 'behaving as ii possessed by a slevil'. 3607. padAtumAreNa 'by following the iant nmarks (ui the prince). pRSTI = pazcAt / 301. ekisman sainika kumAraM kSema pani mati kumAra: visamiga ini prajApati ityarthaH / prajalpati and bhASati (Paragrriaipada as in the epies) : Scil., 'kumAraH' P1 and PP. 310. Note the construction varSa sva svama etc., in the sernor of Giocked at the isce of each other'. 12. sukhAsana, 'n puli][un'. 313. dadau, Scil., kumAraH / :11: iti citte dolAyamAnaH, vividha cintayAnaH, ityarthaH / 317. upAya: 1. 2. roganivRtmurAyaH / 31.1. kuruta for puryAt / 323, kRtanirbhamaH for nirbhayaH kRtaH / 124. mAneSyAmi .. AnayiSyAmi / 325. zodha = zodhana, 'searching'. Iti. grAhyaH for grahItavyaH / barkaraH, a lamb' syUlamityAdi.yaH varkara syUla kRza vA kartA, kariSyakti, sa ityarthaH / 327. zuSitaH, 'if) attended upon'. 30. botkaTa: a goat", 3.31-32. syUlaH ityAdi-keSAM ( nikaTe sthApitaH botkaTaH ) sthUla: pheSAM vA kRthAH, keSAM vA sadazA: ( i.. pUrvasadRzAH) iti tolitAH, tulAyAmAropya parIkSitAH te bakarA' nottaranti; parantu nandakagrAmasaMgaso zeskaTaH, tolinaH man 'samaH' iti uttIrNaH ityarthaH / tepi tic. nandakagrAmavAsinopi / nijajJAtvA, i. c. dvija tatratvaM jJAtvA / 133, svarUpam = vastusthitim / mamam - samakAlam / 337, kripate kima ityAdi-ki katama kiMvA imamiti te na jajaH; kiMbahunA, sarvopi dezaH janaH, upaddhataH, pIDitaH ityarthaH / 340. adhyete, for preSayiSyate / 3341. prAptaH, pataH, Stil., 'vararuciH' Pt snd pa. 342, grA mahAThA vilokyante tA vAlukArajjava: preSyA preSitamyAH ityarthaH / 1813, lazcA , 'britie'. B4ti. ekA rajjuH Scil., 'vAlukAyAH' Pl and P3. baliNyAmastataH param, 'we will return back (the rope) after seeing it'; 332. nAradaH 8., vAhanamanAradaH / 356. tAH = prajA:panAn / 357, nije,i...hijasya praaptii|
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355 BHOJACHARITRA Fifth 359.44197, 'palauquin'. Ta 77 - from the context it appears to be described that Bljoja had kept a druan at Dhara to lie soundedi ly those who wanted tu meet the kink or rather who came forward to curc Levaraja of the disease. 260-61. Yote the phrases Scrit and 97: both prubably in the sense of quot atfaa 367. It may be noted that this versc together with the verses 370, 373, 38), 382 are found in tile mukka o! the legends of Vikramjitya which is the source of the present episode ni Devaraja to a greul extent. It may also be observed that the first letters of these four verses, sung hy Vrsatuchi tu cure the prince, that together, constitutc tle mcaning less expression faifau, constantly repeated hy Desarsja. Morcover verse 987 is also quoted in the Mitapatdesa ( op. cit., p. 142, verse 55). 370. Sce acluve. 371. Tal frate : cf note on Prastiva IV, Verse 313, and verse 133 above. 372. = 1 376. See notu on varge 367 alovc, This verse is also found in the Panchita tantra (op. cit., p. 94, verse: 454 ). 375. TIL 376. See note on versc 367 above. 371. ga 1799117 6. C. FEETANA rifa zarna gay, 174, fermA. 803. See note on verse 807. 389. p1 and P3 comment '#FATF (1. e. ff) 991 a adala' 47 1. e, nit' pi and Ps. This Vere is found with some variations in the STEM of the legerd of Vikrania, 385.qayit . N atage P1 and pa. 988. Bhoja had already married Bhanumati (Ferse 222 above) and liad spent sonje happy days with her (verse 234 above). Then he marchied against his enemics and, during the course of the expeclilion, ordered the execution of Varsitucbi. HAS the author furyntten alt thoseOr, does lie want to indelicate that, suspecting Bhanumati's fidelity, Bhoja had livorced lier and now, having knowti lier innoricence, le marrier hier again? It is to be noted that the story of Blaumati's picture is found, with sone Variations in the Kaththa or the introduction of the legends of Vikrama. In that story-told to Bhoja by liis minister-the king Xanda ol Vitalu pily's the part of Bhoja of the story told by Rajuvallalihin; Nana's heautilul vite Bhoutati figures only as an carthly wonion; Devaraja's counter part is Jayapala; and Satananda, in the place of Vararuchi, does not paint the picture, but points it to the king the absence of the mole on the private part in the picture of Bhanumaty.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ INDEX To Proper pames accoring in the text. [ Tlc Roman figures indicatc pastazas and the Arabic numerals denate verses. kAlinco, V, 295. bajAputra, IV, 373. kAdamIra maNDala, III, 104. ajita, V, 72. kuvara, I, 323. anyAyapura, IV, 340. koNika, V, 116. amarAvatI, IV,93. gaMgA, II, 43; 1V, 170-71, 239; v, 118. ayodhyA, IV, H; V 44, 55, 80. gaMgAdhara, V,76. arundhattI, 1,245. guNamajhajarI,1, 11,248. arhan, I, 301; V, 139. guru, I, 5.4; IV, 396. bhavantI, 1, 261, 979; IV, 601. godAvarI, 11, 55; 1V, 78 V, 354. avivekI, IV, 310 gobhadra,V, 118. aSTApagiri, V,52, 100. gomukha, V, 173, 196, zrA Avavasena, 1, 1. gaulA, I, 127-29. govinda, I, 31:1 goDadeza, 10, 185. indra, 11, 70-71, 78, 80-83,91-81, 95, gautama, 1,1. 98, 102, 104; V, 18, 67-68, 141, 147. 48, 150. gaurI, 17, 13. indrANI, IV, 100. cakrI, IV,449. cakrezvarI,v, 173-74, 184. unasena, IV,49, 381, 413, 416, 118, candrabhUpati ( candrasena ), IV, 10, 14, 62, 286 423, 427,430, 434. etc; V, 11. vajayinI, 1, 26, 276. candrAvatI, IV, 10, 12, 394, 414,416, unmArgI, IV,310. 421, 499, 436, 553, 570. upAlacakavarsI II, 84. janmajaya, IV, 68.79, 80-81, 99. RSamapaMcAzikA, 1,328. jayasena, 11, 2,1, 13, jina, I, 303. airAmaNa, IV, 80. takSazilA, v,44. karNa, IV, 397. lapa ( tailapara), 1, 13, 138, 165,203, kaliGga II, 2. 250,254-55. kavaca, IV,73,90. vikaTAcala, IV, TE, kAMcanapura, IV, AB, 371. trailokyasundarI, IV, 48, 410,
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 BHOJACHARITRA puhavisthAna, II, 17. prasanna, 1;116. badarISana, IV. 170 269. balI, IV, 337. rAhabagnI, v. 14. brAhmo, 10; 150. dalapati, I, 131, dApura, IV, 292, nAraya, IV. 2"', 112 118 dazAsya, I, 117, dAmU, IIT, 53, 60, 71,76. dekhagrAma, V, 44, devadatta, IV, 202, devarAja, III, 52, 57, 59, 61, 65, 6, 72; [V, 3, 5.12;V, 5, 7, 33, 37, 40 etc. devazarmA, 1,278-19 devazrI, IV, 293. devendra, 7, 124, 162. bhagoSa, v, 118. bhaNhasenA, IV, 49, 139 bharapa (or bhAla),1,43, 44, 51,85,60,68, 105. bha(or bhuvanendra, V, 108, 111. bhAnumatI, V, 15, 124, 126, 128, 139 etc. bhAratakSetra, I,3. bhAratI, V,246. bhISaNahIpa, IV, 72, bhoja, 1, 2, 88, etc. 11, 3, 11, 13, 14, 39, etc. III, 1, 10, 20, 25, 85 etc. [V, 2,6, 416, 442 etc. V. 10, 11, 210, 212 etc. ghanada, III, 15%3; 1V, 305. dhanaMjaya,V, 23-4, ghanapAla, 1,261,274, 376, 281-83, 292 etc, dhanazrI, III, 2. dharaNa, II1,51. pArA, 1, 4, 75, 203,259,319; II, 76, 81; 10, 119; IV,6, 452,462-63, 532,553-, 595; V315, 330, 354, 34. nakhazuddhi, I, 23. nandaka, V, 328,932. nandA (nandikA), IV, 305, 921, 169 nandI, 1,323, nala, I,823. nAgAsa,v,116. nAbhinandana, III, 38; V, 45. nAmU, [11, 63, 71,77, nemiyogInda, 11, 3:01. madanamaJjarI, ]V, A2, 550, 565; V... 223. manoramA, IV, 69, 107, 124. manmatha, , 47. marUsthala, III, 51. mahAkAla, 1,304. mahAzarmA 1,258. mAdhakAvya, 1,260, mASapaNDita, ],260. mAndhAtA,I, 117, mAlaSa, I, B, 128, 137,138,163-64,232, 249; II, 76; III, 74; 10, 151, 370, 271,211,299,304, puja, I, 4, 26, 33.38, 43-41, 48.49, 51-52, Sictc. murAri, 1, 323. puSpAvacaya, IV, 380, puSpAvatI, IV, 49, 141, 287, 374, 426, 431,435,488-39.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ if Ial, 1, 235. (or 1, 168, 170-71, 14. ya yugAdini ( or "dideva ) 1V, 321; V, 38, 42-13, 52, 70, 17%. yugAdIpa, V, 185, 106. yfoftar I, 117.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 BIO ACHARITRA siMcAnI, V, I. saMcana (ora Or ocAna 'cAnaka ) [V, 189,191, 14.1, 245-46,35,258, miTamena, 1, 28. sindhu, I, 7, 29, 31, 33, 40, 45, 50, secAnI ( or "pAnikA or 'canikA ), IV, 115, ___166, 1:10, 216, 266, 82,285. sindhula, , , 37, 3, 55-56,61,03-015, somadatta, IV. 103. 68, 10, 11, 79100, 208. somA, !!1, 22, 26, 31,16. sunandA, 17, 191. sopamanda,V, 14, 145-47, surapuro, 1,6. sobhAgyasundarI, // , 17, 25. musthitAcArya, 1, 302, 278. hari,1, 97, 113,462 V 148-49,151-52. sUrya, 14. haribhadramUri, V, 116.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ INDEX 'In Introduction ( Tlie Roman numcrals dcnote the pages in tlic Introduction. ) A and Flarsha, 1; greatness of, and Abul Fazal, aullar, XVI, XX myths on, II; horoscogres of, and Xhavanalla, title of sonie Clalukya attesopted execution ut, VII, XVI; kings, XVII and 11., XIX, XX crowned by Munja, VII, XXII; plans to liberate Munja, honours Ahmedabad, city, XV Sarasvatkutuinbe, marries GuyaA---Akburi, work, XVI, XXn. Allahabad Fillar Inscription of Samudra inanjar; and takes revenge over Taila, VII; recognises the greatness gupta, In. of Jainism, grades three skuils, Anritastatin s.a, Monday, II marrics Saubhagyasundari, assuAnandavarddhana, author, XXII mes tlie titles katilasarasvati Anantadeyn, Kaslauuri king, XVIII and upangachakrarlaytin, values rajapoli, office XX instinct and Acliuisition and learns annada, silt, VI, VIII about his previous birth, Vli; Anustubh, netre, V establishes feeding liouses, learns Apabhrama, dialect, V the paralizy-pru's's-vidya Araryaraja, Parainara prince, XII and becomes a parrot, marries Ardlaslita1110-inandala, territory, XXIII Satyavati and tests her intelligence, Ary, metre, V Ashaulio, lunar month, III, XVIII comes back to his w11 budy, marrics Madanainajari and Asvima, do, IV expels his 50115, IX; marries Avant, city, VII Bhi nuimati, quartels with, and Avantivarniani, kanuur king, XXII conciliates. Vararuchi, XI; lis 13 superiority over Munja's sons tahula, lunar 111cilith, 11 XIII; sincrot|1 successiun ut, XIV; Ballz lasena, author, XII, XIV, XVII, heirapparentcy of direct success Lajja, poct, in. 11011 01, and earliest record or, XVI; Bliadrapada ( sehelise ). lunar noutli, III Lilder brother of Vlanln., XXIII; Bliluitinti, vellstial nyiph, 18, XI succeeds both Muaja and SindhuIzharata, ulatoris, X . taji, XVII; probabile date of Bharavi, poet, XV. accession wi, XVII, XIX; rciyn Bhaja, Paramari king, period of XVII, XVII; absence compared with Samudragupta u records in the last decade.uf!
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ {5% BHOJACHARITRA XVIII; probable date of the deaths Chauirkyn, dynasty, XV, XIX uf, XVIII, XIX; cumpared withi Chikkerur inscription, XVII, XX Kshitipati, XVIII; lis wars with C areyishd'Agul, work, XIX Ahavainali hiy rule referred tu in the Chintansanisaxaniki, liis existence not referred to by Pa- Dakshinaputina s, it, the Deccan, VII dmagupta. XIX, surrculer of fort Damn, Rijput princess, V11! by his general XX, his illyasiun Pasabala, author, XIX, of the Deccan, his success uver Dattako, man, XXI the Chalukyas, XX!; bis contenu. Deyala, Chulukyn king, XX purary Dhanepala, and his s0115 Devulali plates, XVIII, XX Devazaja aud Vatsaraja, XXII, Devaraja, Rajut prince, VIII XXIII, Devaraja, Paranars prince, IX-X1, Bhoja (pseudu ), 1X XXI1-XXIII Bhojachurika, crophon of Vi pro- Devnsaran, priest, VII bable dute , V, XI; estiliatc Dhanapala, author, VII-VIII, XIV, XVI of, and divisku O, VI: Compared end 1., XVII, XXII willi Vibrain's legends VI; Dlanishitha, nakshatra, IV Merufunga's words applicabile try, Dliari, capital, VII, IX, XVI. And historical facts in, XII; ou Dhari192, Rajput prince, Vill the origin of Mfunija, XIII; on Me Dlamuaglioshagachchha, V character of Sindhuraja XV; on Dhavala, poet, 1 11, Munjay tatal expedition, XX; 01 Ditsala, Paramara prirce, XV, XVI the place al birth up, Macha XX11; and n, XIX, XXII Varsruchi's place in, XXII; 51pp osted by Mindasi plates, XXIII. Bhojapyalandlock, work, XII, XIV, XVII. Gadag inscription, XVII Bhillama 111, Yadava king, XVIII, XX. Ganga of Mysore, dynasty, XVI. Bliimmal, locality, XXII, XXIII, Gauza, country, VIL Billiana, poet, XVIII. Godavari, river, XVI, XX Buddha, founder of the Buddhisui, Goniukha, Adinatha's attendant, X Greece, country, X11 Gujarat, der., XV Clialukyk of Badenci, dynasty, Xllln Gliyjamasjari, Wolman, VII, XXI Chalukya (uf Kalya), do., XVII, II Gupta, dynasty, XXL Guruvasara, il Chandara, Paramira prince, XIII Chandra, kind of Sripura, XX Chandrasing, king of Chudrivati, IX Huusataja, Janina teacher, IV Chandravaty capital, IX Harisheria, Ciupta general, I
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Harsha, sri-Harsha, Harshavardhann, Pushyabhuti king, and n, XIII Harshasimla, prob, a name of Sindhuraja, XII, XIII Hiuen Tsang, Chinese traveller I n. I Indra, god, X Indarvajra, metre, V Irivabenga Satyasraya, Chalukya prince of Kalyana, XIII INDEX Jayapida, Kashmir king, XXII Jayasena, Kalinga prince, VIII Jayasinha, Jayasi,la-Jayavarnan, Paramura king, XIII., XIV, XVIII and n., XIX Juyasitisha II, Chalukya king, XXI Jinu, X Jisobhadrasuri, jaina teacher, IV K Kalachuri, dynasty, XIX Kalasa, Kashmir king, XVIII Kaihana, poet, XII, XVIII Kalinga, country, VIII Kalyani, capital, XIX, XXI Kanchana, city, IX Karttika, lunar mouth, U, XX Kasahradu, locality, XV Kusidra-Paludi, do., XV Kathasaritsagara, work, VI Kaviraja. title of Bhoja, and of Samudra gupta, I and 1. Kayaprakasa, work, I n. Kiradu inscription, XV, XXIII Kirularjamiya, work, XV n. Kshitipati, Kashmiri king, XVIII and n. 4 Kumarapala, Chaulukya king, XV Karchalavarasvati, title, VITI L Lakskmidevi, Vaisya woman, VII Laika, dviper, VIII M Madannmafijari, princess, IX Magha, poet, VII, XXI, XXII and n Magha (different from the alove poct) XXII Magha, lunar month, IV Maghakanya. work, VII, XXI Mahadanganyaka, office, I Mahamandates'vara, do,, XVI Mahisarman, priest, VII Mahavira, founder of the Jain religion, VI Mahayana, Buddhist sect, I n. Mabitinkasuri, Jaina teacher, V Malava, country, VI, X, XIV, XVI and n 185 Mammate, author, In. Mandlata plates, XIV, XVIII and XIX 1 Mandatri, epic king, VII Marudega, Marumanjala, country VIII, XV, XVI, XIX Medapata, s. a. Mewar, XV Merutunga, author, VI, XI, XIII, XV, XVI and ., XVII, XX, XXI, XX11 n. Modasa plates XV n., XVI n.,XIX,XXII Mrinalavati, dasi, VII, XX Munja, Paramara king, VI, VII, XII, XI n., XIV, XV and 1., XVI, XVII, XX, XXI; See also 1er 'Vakpati.'
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHOJACHARITRA N date of V, XI; colphion on, V; Naga, XV ignorant oi geogphy, V; lsis indeb. Nigari (lain tyse ), script, V tedness to other ithers, VI, XI, Nagda, locality, XV XII; Ius ilaject to glorify annu. Nagpur prasasti, XII, XII and 11. hina, VI, XII; originality of, VI; Naikutujarasiri, jain teacher, IV on Muzi's origin, X111; contused in Nimi, kajput princess, XIII 119ming the father and sou, XIII; punk, cyclic year, XVill on ihja's birtli, on Sindhuraja's Nahasankachurita, work, Xlln, minuing over luna, XV; 01 XII, XIX, XV., XVII, XIX, Iunis. 11. 1:1: D r . XXIV., Bhara's crowning, on the soutlern boundary of the Parrumam P:clingupta, poet, XII, XIV, XV and 17. kilicum, XVI; delers from MeruXVII, XIX, twig, 1dan gupta and epigmplis, Prouachelhi, work, XX/1 anteln, XVII:ld n.. On Thurja's invasion l'allavakanci, dynasty, XV. of the Deccan, an Rudraditya's l'allshere inscriptun, XHIN. foresigli, liis Mun-AI inalayatiPatuiui, grunwirian, VI cpisode, XX;on Muinja's greatness, Parainara, dynasty 1, XII, XIV, Xv, on Samsyrtikutumbut and his xx daugliter, XXI; on Maghit, XXII; Pathaka, title, II, V on Devziaja and Vitsuraja XXIlPauslia, lyyar month, IV, V XXII! Prahandhr, a kind of literary work Rajutarangiri, Work, XVIII n. XXII n. II, VI etc. Rajendra I, Chola king, XIII, Prabodhinchindiinggi, work, 11 n., V, Rajendra ll, do., Xilin, VI, XII and n., XIII Rajendra, Chola prince, Xilin. Pradh:74, olicu, XX Rikti Bhairava, cicity, IV Prabljaclynurn, author, XXII Rama, epic liero, VII Prabhakacharita, work, XXII Ratnavuli, queen, VI, VIL Prakrit, language, V Rishaba msikia, work, VIII Purnapala Parinaca kind of Abu, XIIL Rudraditya, minister, VI, VII, XX Puslepavati princess, IX Kupalchiadczu, king, IX I'ushyr, lurkar inoutli, XVIJI Per-byablati, dynasty, 1 R Sagara, chalisi, X Rijrvallaliha, Switz, seci, 1 an admirer of Bhoja, II; coerul. Salini, metre, V MSS of the Bhojacharetra nf, Smudragupta, cripta emperor, I ansi n. III, V; Mithililaksuri's Sesliga, V; Sandrakiyagaclclilie, 1V
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 Sivaka, name, derived from Simhaka, XI, XIII and n. Shen, Rajput princess, VIII Sobhana Jaina monk, VII Soma, putleress, Vill Sarasvati, goddess, XXI Sarasvati kutomba, poet, VII, XXI and o. Semadatta, sutradhara, IS Sarasvalikugubacluhitri, poctess, XXI and n. Sanivasara, week day, I Santisuri, Jainu teacher, IV Saranga; Rajput prince, VIII Sarngadhara padhali, work, XXI Sardalavikrita, metre, V Saravadhara, priest, VII Sarvadhikarin, ulice, XXII Sarvasraya, name, XXII Sariprabhi, queen, IX, XXI. Saku, era, XVII, XIX etc. Satavahana, king XXI n. Satyapura, locality, Vill Satyavath, queen, IX Saubhaghyasundari, princess, VIII Sectinaku, pseudo-name of Vikran IX Suchanik, princess, IX Siddhasena, Jain teacher, VI Siladitya, title of Harsha, In. Siphabbat, another name of king Sindhu, XII INDEX Simbaka, do, XII, XIII and n Sindhu, Paramara king, V1, XII XIII, XIV and n., XV, XVII and , XIX, XXIII Sindhula, do., VI, VII, XII Singhbhul, s. a, Simhabhata, XII. Sisu palavadhu, work, VII, XXI, XXII und 11., Sivaditya, minister, VI Sivaditya, priest, VII, XXII Sivaraje, Rajput prince, VIII Siyaka 1, Parimuro king, XIII n Siyaka I, do,, XII and u, XIII, and n., XIV Somesvara 1, Chalukyn king, XIII n., XX, Somes var II, dot, XIII n. Sragdhara, metre, V Sridhara, Paraman general, XX, Sri-Harsha, eller me of king Sindhu, XII and n Srimala, locality, VII Sripura, holy place, X Sepura, city, XX Subhusila, author XV, XX Sukravara, weekday, IV Salka, VII Sumatisari, Juin teacher, IV Sundari, si, X Suprabhadavu, man, XXII Susthitacharya, Jain teacher, VII 'T Tada I, or Tailupa, Chalukya kang, VII, XVI, XIII and n., XX, XXI Tal, unidentified Chalukya king, XVI Tilagmula inscription, XVII Tilakananjri, work, XIV, XVI and n., XXII and 1, Tilukwada plates, XVIII Trulokyasundar), queen, IX [T Udaipur, city, XV Udayapur prasisti, 1, 11, X, XIII and n., XXI a., Ugrasena, king IX Ujjain plates, XX
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1858 BHOJACHARITRA T ractatin, title, Vin 1.peuceavajri, metre, V 13:4(1)la, l'aramiu prince, XY, XVI 11., XIX, XXIII Vurii'itha, kiu in the souths, VIII Vuiris iliit, Parca king, XX Viwy, nummunity, VIII Vakputi, Valpati-Munji, t'arrim king. XUS LC 11., XIV id , XVI, XVII, XX XX] n., See also der 'Munja! Vinzana, author, XXII Vasaruchi, minister, VII, VIII, X1, XXII Varuna, city, 1x Visartagad script , XIII Vuxnatikika, netre, V vatsaraj, Pasamarre puritace, IX, X, XXII Vilhishni, Rikshirsa, VIII Vikralna, cra, II-V etc. Vukama, Vikramaditya, legendary liero, VI, IX, XXI . Vikramadityr V, Chmukya kiug, XXI Vikramaditya VI do., XVII Vikras rierucharilce, WHk, XVIII n, Vigala, Parintl king, XIII Yadava, dynasty, XVIII, XX Yudhishtliira, Epic here, VII
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ P. I. P. III 1.11. ? 31 :53 1. 25 Additions and Corrections Read "Maliniflta's 201107_nlary' fuys "91ainuata's Curruneatry' V. S. 16657 +> V. S. 110?' The tithi eu1deci' The ital encloci' 333' P. V, . 331' P. LX, 1 25 "Studhara Swadhara'. P, X, 1.1. 4-10 huw film visited ripura- , 1101 Jina Visited Sri. is the spot in (5cs porn huufore liv attained 1725 teti call:d-l>>cture lie , increxhaus the spot in attained nofshet' question was called P.XII. , 11, 2 ukl *I* :unter "prastava', P. XIII, 1. 17 Kesitl info is that for infurins that'. In , Turvahu'mit Interes P. XIV, .11. Unusu , 'Cus' P. XVI, 1 11 Omnit to wor] 1140" P, XVI, 1. 1: Itach prabauduthuru . pierexanederkardi'. . 1. n. I Aslil the possibility of' 1efore Sutarnjas'. l'. XXI, F. 11, 9 Read .Catalog Catelingorm fos: Caitlises Cutiilogorum'. P. XXII, 6. 11. 7 'Paipuliachchi 3. Piiy zlicitcris . 3, 4. 27 Red rAjI pramoda for at P. &, IL 15 Adel Paraster B1 and B?'. f. 11. 20 Reach FITATEFT fuar mire $ $. 11. , Orifar ,, TEGIA I 1. tl. 13 T: , TETT 1. 11. Omit ] ati E. 11. 18 Reacl T anel B3' for 131 an Di 1.11. 19 . [' 2.8, 1, 1. Add Blattus 'A'. 1. 86 . ** Rezultatu: #faatu: 9914: #117219: F io 1. vi 499 . Fang' 4. aug' 1,19,1.1, 11 , # 131 au 13 B1 au 132 1. ... . . , Taifa P, 3, 1.11.13 14 9 P. , [1, 12 9411 * *32
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHOJACHARITRA [ Fifth P. 57. tabhava purIpaka kArya damyo , 36, 1.1. 4 , The intereled realing the illusthlut. Illey Tc guNijanasuvimRSTaM bhojabhUpasya dAzvam P. 44, 71 Reut ropAd for roSad P. 46, . 99 , nIrahavicaH " nIrahoM vacaH P. 56, 5. 53 Renal svAmiNyA for svAminya f. 11.3 , puSpotkarasya " puSpAkarasya v. 308 // tadA yAmi tadAyAmi natrada P. 85, 4.388 kAyotsarga kAryotsarge . .. purISaka: seboca rovesa mutkalApa mutka ( kalvA ) lApya kArya 4. 502 vAsararete vAsarata ___v, 282 // citrapatra cittavava dadhyo P. 127, v. 258 278 // sarvathApatisundarAm , sarvaghAyati sundarAm 330 , dhArApA " gharAyAM 57. S! . , Ci.the mukers likc.Chikailer, Cr. Chichintai Sara. prisircr, Chad citficrisirutki' "The monks like' Choi ARCHIranited. P. 142, 1. 115 After loss Aller'. o. L2 Alld "This Furs is loul in tw Vedana yandisha (Euty Dr. R. S asaxt'y, 1938 yers 4). Lui, ture the Srl boor Fels: tayuddhe dAMgazAstrANAm'. P. 143, 1.141 Reuni Irving hearl Munja's reply fis tuving, funja's treply' ghants' , cliphiust.' "siMho' 1 mimI' P. 144, n. 17:Recruel :male' Her necle'. th. 182 , vAmagAramanu tiSThati / / cAmapAdamanutiSThati P.145 111 fverse :1 Telu' ., versey velamy. 11. 146, n. 230 , raTa .. MISC 105 " rs:16. 11.20 rulen' , undern'. 11.273 'Chhedu' . Chcete'. 11.377 Unit the worl lekh
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Kino Prastava 1 ADDITIONS AND CORRECTIONS P. 844, n. 27! React (961' for 1982'. P. x, n. 504 Plan 1: , pian!.. 11. 314 Omnit the bracket hefire 'Prahamuthuchiuluskan. Healti rirubnicalacriteri for "Prably richaritra, 11.16 hari it frem F. Ple, 11.17 Pratisht:1151a, Pali, 432, , Pratisth.FYLT, Pastilina, Paithana, l'otitelini, Partite ist, Paihin, l'histana' P. 31. n. 31 Dhen pala' 1 Dharmila'. 11.13 _All Nite the construction bhUpoM yathAvidhi pUjAM kutyA, mAro 7991TAI P. , 11.1 P. 32, n. 67 Verse P. 44, n. 15% mAdhyAH kaSita sAdhyA: kathina P. 33, 16. 170) 1. 13:dar'ikatsion: Billarikstama P.PED, II. 294 ork' (11168'.