Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 gmichieri imijiziiiiiiiiiiiiiii bhAI kacarAbhAI puMjAbhAInA smaraNArthe. zrImAn rAjacaMdrajI praNIta bAlAvabodha-mokSamALA. (siMdhu biMdurupa) jeNe AtmAne jANyo teNe sarva jANyu. .. -zrI nirmatha pravacana. HarirrorarordPERMARATHI saMzodhaka, manasukhalAla ravajIbhAI mahetA. prakAzaka, manasukhalAla ravajIbhAI mahetA. jhaverI bajAra, muMbaI. caturtha AvRttiH prati 3000 saMvata 1971. sana 1915. mUlya 0-8-0. rrrrrrrrr rrrrrrrry
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ amadAvAda: A pustaka prakAzaka rA. manasukhalAla ravajIbhAI mahetAne arthe " DAyamaMDa jyubilI" prinTIMga presamAM devIdAsa chaganalAla parIkhe chApyu.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha AvRtti. --- zrImAn rAjacaMdre A ' mokSamALA ' nAmaka pustaka potAnI lagabhaga sattara aThAra varSanI vaye lakhyuM hatuM; ane te saMvat 1943 mAM prathama AvRttirupe prakaTa thayuM hatuM. tyAra pachI tenI bIjI ane zrIjI AvRttio prakaTa thai hatI. A caturtha AvRtti bahAra Ave che. dharmaviSayaka pustaka zreNI (series) lakhAvI joie evA prakAranI carcA varSo thayAM bIjAM samAjonI peThe, jainasamAjamAM paNa carcAyA kare che, tathApi Aja sudhImAM tevuM koI kArya thavA pAmyuM nathI. anyatra Apela ane zrImAn rAjacaMdrane svahaste lakhAela "zikSaNa paddhati ane mukhamudrA" nA A zabdothI ' mokSamALA' nI yojanA oe kevA prakAre karavA dhArI hatI te joI zakAya che. "te yojanA ' bAlAvabodha ' rupa che. 'vivecana' ane 'prajJAvabodha' bhAga bhinna che. " arthAt je pustakanI A caturtha AvRtti prakaTa thAya che te "mokSamALA" zrImAn rAjacaMdre yojavA dhArela 'mokSamALA' nAmaka zreNIno prathama khaMDa che; ane te 'bAlAvabodha' che eTale ke, prathama bhUmikAnA manuSyone mATe te lakhAyo che. bIjo khaMDa teoe 'vivecana' rupe lakhavo dhAryo hato; ane te prathama bhUmikAnA karatAM uccatara bhUmikAne mATe karavAnI dhAraNA hatI. trI jo khaMDa 'prajJAvabodha' rupe lakhavA dhAryo hato, ane te uccatama bhUmikAne mATe arthAt dArzanika abhyAsIone mATe lakhavAnI dhAraNA hatI. khedano viSaya che ke, zrImAn rAjacaMdranI te dhAraNA akriya rahevA pAmI eTale ApaNane bIjo ane trIjo khaMDa prApta thavAnuM na banyuM. A "bAlAvabodha" khaMDanI bIjI AvRtti zrImAnnA dehotsarga pUrve thoDAka mAsa upara chapAI hatI. te veLAe A ' bAlAvabodha ' khaMDane pustaka bIjaM evaM upanAma teoe apAvyaM hatuM. evaM upanAma - pAvavAno teono uddeza e hato ke, A bAlAvabodha khaMDanA paNa be vibhAgo karavA. eka to A je rupe che teja rupe rAkhavo; ane eka bIjo vibhAga A ' bAlAvabodha ' nA karatAM paNa vadhAre sarala ane
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sugama lakhavo ke, je prathama bhUmikAnA manuSyonI pahelAMnI pravezaka bhUmikAnA manuSyone upayogI thAya.. - eTale ke, mokSamALAnI zreNinA cAra pustako thavA yogya hatA. eka pravezaka bhUmikA mATe, bIjaM A 'bAlAvabodha ' che teja rupe, trIju vivecana bhAga' rupe ane co) 'prajJAvabodha bhAga'rupe. paNa durbhAgye zrImAn rAjacaMdrano mAtra batrIza varSanI taruNa vaye dehotsarga -thatAM tevU kAMi-paNa na thavA pAmyu. chatAM dilAsAno viSaya eTalo che ke, A 'bAlAvabodha' khaMDa dinapratidina lokapriya thatoja jAya che. jenuM pramANa A caturtha AvRttinuM prakAzana che. - sAmAnya vAcaka sRSTimAM A pustakano upayoga thAya che eTaluMja nahIM, paNa ghaNI jJAnazALAonA vyavasthApakoe vidyArthIone tenuM niyamita zikSaNa ApavAno prabaMdha kayoM che. - A caturtha AvRtti amadAvAda nivAsI bhAI puMjAbhAi hIrAcaMdanA dravyavyayathI prakaTa thAya che. bhAI puMjAbhAInA ekanA eka putra bhAi kacarAbhAi ke jenI mAtra tera cauda varSanI bAlavaye svargavAsa thatAM putra smaraNArthe teoe A AvRtti vahAra pADavA dravyavyaya karyo che. saMsArI manuSyanI sarva AzAorupa ekanA eka putranA viyoge paNa manane kevI dizAmAM lai jadUM eno abhyAsa bhAI puMjAbhAInI manapravRttiparathI ApaNe karI zakIe chIe. jaina sUtro tenA mUla-TIkA ane tenA bhASAM. taro sAthe prakaTa karavAne mATe teoe je yojanA karAvI che, ane jene aMge jinAgamamA vizeSa prasiddha evaM 'bhagavatI sUtra' taiyAra thAya che te bhAI kacarAbhAinA dehatyAga pachInI bhAI puMjAbhAInI manapravRttinuM eka pramANa che. AzA rAkhavAmAM Ave che ke, A caturtha AvRtti paNa pUrvanI traNa AvRttionI peThe lokaruci tRpta karaze. dAdInA bIlDIMgsa, ) jhaverI bajAra,-muMbaI. manasukhalAla ravajIbhAI mahetA. / ' tA. 5-4-1915. /
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ paricaya. "The more I consider his life and his writings, * the more I consider him to have been the best Indian of his times. Indeed I put him much higher than Tolstoy in religious perception. Both Kavi and Tolstoy have lived as they have preached." -Mr. M. K. Gandhi. ___"jema jema huM teonA jIvananI ane teonA lakhANono vizeSa vicAra karuM chu, tema tema mArI vizeSa pratIti thAya che ke teo emanA samayanA sarvotkRSTa hiMdI hatA. kharekhara, huM teone TaoNlsTaoNya karatAM dhArmika svAnubhava-AtmAnubhavamA vizeSa gaNuM chaM. kavi ane TaoNlsToya bannee jevA prakArano teoe upadeza Apyo che te pramANenuMja cAritra pALyu che." -mI. ema. ke. gAMdhI. ___ kAunTa TaoNlsTaoNya nAmanA razyana philasuphanuM nAma jagatprasiddha che. teo eka samartha rAjyadvArI hovA chatAM dharma saMbaMdhInA viSayomAM paNa eka tattvajJAnI tarIkenI kIrti saMprApta karI zakyA hatA, evI teonI dharmavicArazodhakabuddhi hatI. teonA vicAro pazcima bhaNInA saMskAro karatAM pUrvabhaNInA saMskArone vizeSa maLatA Ave che. A samartha razyana philasuphanI sarakhAmaNI kavinA virudathI prakhyAta thayela svargIya zrImAn rAjacaMdranI sAthe hAlamAM karavAmAM AvI che. dakSiNa AphrikAmAM ezyATikonAM hitane mATe aneka saMkaTo bhogavI Aje sudharelI gaNAtI pRthvI upara zrIyuta mohanadAsa karamacaMda gAMdhI, baeNrIsTara-aeNTa-laoNe potAnuM nAma amara kayu che. zrIyuta gAMdhIne zrImAn rAjacaMdranI sAthe jAti samAgama hato. zrIyuta gAMdhIe dakSiNa AphrikAmAM Avela naeNTAla dezanA hiMdIo pratye eka patra lakhyo che. A patramA teoe uparyukta sarakhAmaNI-zrImAn rAjacaMdranI ane kAunTa TaoNlsTaoNyanI karI che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ je razyana tattvajJa AkhI sudharelI duniyAmAM potAnA jJAnabhaMDoLa mATe kIrti saMprApta karI zakyA che tenI sarakhAmaNImAM dhArmika svAnubhavamA zrImAn rAjacaMdra vizeSa AgaLa vadhI jAya che ema zrIyuta gAMdhIno abhiprAya pratyeke pratyeka hiMdIne eka atyaMta abhimAna utpanna karyA vinA rahe tema nathI. zrImAn rAjacaMdranuM nAma jaina samAjamA eTaluM badhuM prasiddha che ke, teone mATe vizeSa mAhitI ApavAnI jarura nathI; chatAM teonA jIvanano saMkSipta khyAla anyatra Apyo che. alAhabAdamA nIkaLatA jANItA aglo inDayana patra " pAyonIyare" zrImAn rAjacaMdranA dehotsarga samaye eka sthaMbha lekha lakhI Aje paNa hiMdamAM kevA puruSo utpanna thAya che te batAvavAnA hetue te lekhane " AjanA hiMdIo" (Indians of To-day) nAmanuM mathALu ApyuM tuM. ____ amerikAmA jai jaina viSayaka jJAnano pracAra karavA mATe jANItA thayelA svargastha vIracaMda rAghavajI gAMdhIe cikAgo zaharamAM eka vyAkhyAna Apyu hatuM. A vyAkhyAnamA teoe pUrvanA samayamAM jainamArgamAM kevI asAdhAraNa zaktionA puruSonuM utpanna tharbu thatuM hatuM te batAvavA mATe AcArya bhagavAn zrI hemacaMdrAcArya- udAharaNa Apyu hatuM; ane hAlanA samayamAM paNa jaina mArga potAne viSe tevA prakAranI zaktio dharAvanArA puruSo utpanna karavAno garva laI zake che ema batAvavA mATe zrImAna rAjacaMdranI asAdhAraNa zaktionuM vivecana karI batAvyu hatuM. svargastha vIracaMda gAMdhI jevA bAhoza puruSe amerikAmA jai potAnA mArgane viSe je puruSanI pratyakSatA batAvavA garva dharyo hato, temaja zrIyuta mohanadAsa gAMdhI jevA samartha Atmabhoga ApanAra vidvAn rAjyadvArIe je puruSarnu anukaraNa karavA mATe AphrikAmAM beThAM hiMdIone upadeza ApavAmAM potAnuM kartavya vicAryu che te puruSanAM vacamono thoDoka saMgraha prakaTa karavAnuM mane ucita lAgyuM che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjanI ane 45 varSa uparanI hiMdanI sthitimA AkAza pAtALa jeTalo bheda paDI gayo che. pIstALIza varSa upara dhArmika, sAmAjIka, ane rAjaprakaraNI sthiti je dazA bhogavatI hatI, ane Aje bhogave che temAM sAmAnyamA sAmAnya avalokanakArane na kalpI zakAya evo bheda dRSTigocara thAya che. hiMdanI sarva sAmAnya sthiti AjathI 45 varSa upara A rIte, je dazA bhogavatI hatI tenA pariNAmamAM jaina mArganI sthitino vicAra, jo barAbara karavAmAM Ave, to jaNAya ke, te samaye jaina mArganI sthitinI dazA ghaNIja maMda hatI. je samaye AvI sthiti vartatI hatI te samaye atyAre jAhera rIte svIkArAelAM asAdhAraNa zaktinA A puruSa- janmavU jaina mArgamAM thayuM hatuM. mahAn aMgreja lekhaka mI0 barka kahe cha ke, duniyA 50 varSa pAchaLa che. A lekhakano kahevAno abhiprAya evA prakArano che ke, duniyAe Aje je vAta vastutaH samajavI joie, te pacAza varSa pachI samajatI thAya che. zrImAn rAjacaMdra jyAre samAja sanmukha AvyA tyAre jaina samAjanI sthiti aneka prakAranA matamatAMtaromAM mazagula hatI. lokone ebuM manAvavAmAM AvyuM hatuM ke pote je kuLamAM janmyA hoie te kuLanA saMpradAyanA dharma vicAro game tevA hoya paraMtu tene vaLagI rahevAmAMja kalyANa che. A IlAkAnI taraphamAM jainanA be mukhya gacchomAM anaka alpa alpa bAbatomA vikhavAda cAlyA karato hato. saMvat 1943 nI sAla ke je sAlanI lagabhaganA varSoM "samakita sAra" ane "samakita zalyoddhAra" rupI klezonAM sthAna hatAM, tyAre mAtra aDhAra varSanI paye zrImAn rAjacaMdra jaina mArganI dazAnuM nIce pramANe avalokana karI zakyA hatAH-- "jaina samudAyamAM paraspara matabheda bahu paDI gayA che. paraspara niMdA graMthothI jaMjALa mAMDI beThA che, mahAvIra bhagavAnanA bhaNIthI upAsaka varganuM lakSa gayuM; mAtra kriyAbhAvapara rAcatA rahyA jetuM pariNAma
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTigocarache. aMgrejonA zodhamA AvelI pRthvinI vasati lagabhaga doDha abajanI gaNAI che, temAM sarva gacchanI maLIne jaina prajA mAtra vIza lAkha (chellA vasatipatraka pramANe lagabhaga 13 lAkhanI) lagabhaga che e prajA te zramaNopAsakanI che. emAMthI huM dhAruM chaM ke, navatattvane paThanarupe be hajAra puruSo paNa mAMDa jANatA haze; manana ane vicArapUrvaka jANanArA to AMgaLIne Terave gaNI zakIe teTalA puruSo paNa nahIM haze; jyAre AvI sthiti tattvajJAna saMbaMdhI thaI gaI che, tyAreja matamatAMtara vadhI paDyA che. sarvajJa bhagavAnanuM kaheluM gupta tattva pramAda sthitimA AvI paDayuM che. tene prakAzita karavA tathA pUrvAcAryonAM guMthelAM mahAn zAstro ekatra karavA, paDelA gacchanAM matamatAMtarane TALavA temaja dharma. vidyAne praphullita karavAnI avazya cha ema darzAvu chu. pavitra syAdvAdamatanuM DhaMkAeluM tattva prasiddhimA ANavA jyAM sudhI prayojana nathI tyAMsudhI zAsananI paNa unnati nathI. vADAmAM besI rahevA karatAM matamatAMtara tajI ema karavu ucita cha. huM icchu cha ke te kRtyanI siddhi thai, jainAMtara gaccha matabheda TALo, satya vastu upara manuSya maMDalarnu lakSa Avo ane mamatva jAo." ( mokSamALA) . A vicAro saMvat 1943 nI sAlamAM samAja samakSa mukyA hatA. A samaya evo hato ke, jyAre samAjano lakSa bahudhA matamatAMtaranAM rakSaNa karavAmAM, ane jJAnarahita zuSka kriyAomAM kalyANa mAnI levAmAM AvatuM hatuM. jJAna, AtmajJAna ke tattvajJAnano lakSaja lagabhaga AvaraNa pAmI gayo hato. jyAre zrImAn rAjacaMdre samAjane potAna jIvana kartavya Atmatva saMbaMdhe zuM che te jAhera karyu tyAre samAjane te vAta upara kaDaM tema mI. barkanA kahevA pramANe na samajAi paNa, have te vAta upara lakSya jato jAya cha, e joi saMtoSa thAya che. ___ jainane viSe mukhya be zAkhAo che. zvetAMbara ane digaMbara. lagabhaga be hajAra varSa thayAM teonI bacce abhiprAya bheda evo thai gayo hato ke
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ kema jANa teo ekabIjAnA pratipakSIo hoya. zrImAn rAjacaMdre Abe zAkhAonA saMbaMdhamAM A pramANe abhipra ya dhAraNa karyo hato. ___ "zarIrAdi baLa ghaTavAthI sarva manuSyothI mAtra digambara vRttie vartIne cAritrano nivAha na thai zake te thI jJAnIe upadezelI maryAdApUrvaka zvetAmbarapaNethI vartamAnakALa jevA kALamAM cAritrano nirvAha karavAne arthe pravRtti che, te niSedha karavA yogya nathI. temaja bano Agraha karI digambara vRttino ekAMte niSedha karI vastramUrchAdi kAraNothI cAritramA zithilapaNuM paNa kAvya nathI. digambarapaNuM ane zvetAmbarapaNuM deza, kALa, adhikArIyoge upakAranA hetu che, edale jyAM jJAnIe jema upadezyuM tema pravarttatAM AtmArthaja che." zrImAn rAjacaMdranA A vicAro svat 1953 mAM lakhAyA che; ane tyArabAdaja jainanA sarva samudAyomA matamatAMtara TALI avibhakta jaina sthiti lAvavAno ghaNo parizrama ca lI rahyo che. ____ jJAnIone svasaMpradAya moha hoi ke ja nahIM. pramoda hoi zake paNa moha na hoi zake. teone vastusthiti prApta karavAnoja satata lakSya rahyA kare che; teonA cittamAM jaina, veda ta, sAMkhya ke game te darzanano pakSapAta hotoja nathI, teonI sthiratA mAtra tattvanI yathArthatA pratyeja hoya che. ekavIza varSanI vaye eTale saMvata 1945 mAM teonA nIcenA lakhAelA vicAro teono dharmaAdarza batAve che. " mokSanA mArga be nathI, je je puruSo mokSarupa paramazAMtine bhUtakALe pAmyA che, te te saghaLA satpuraSo ekaja mArgethI pAmyA che, vartamAnakALe paNa tethIja pAme cha; ane naviSyakALe paNa tethIja pAmaze. te mArgamA matabheda nathI, asaraLatA nathI, unmattatA nathI, bhedAbheda nathI, mAnyAmAnya nathI, te saraLa mArga che, te samAdhi mArga che, tathA te sthira mArga cha; ane svAbha vika zAMti svarupe che. sarva
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 kALe mArganuM hovApazuM che. mArganA marmane pAmyA vinA koI bhUtakALe mokSa pAmyA nathI, vartamAnakALe pAmatA nathI, ane bhaviSyakALe pAmaze nahIM. zrI jine sahasra kriyAo ane sahasra upadezo e ekaja mArga ApavA mATe kahyAM che, ane te mArgane arthe te kriyAo ane upadezo grahaNa thAya to te saphaLa che, ane e mArgane bhUlI jai te kriyAo ane te upadezo grahaNa thAya to te sau niSphaLa che. zrI mahAvIra je vATethI taryA te vATethI zrIkRSNa taraze; je vATethI zrIkRSNa taraze te vATethI zrI mahAvIra taryA che. e vAta game tyAM beThAM, game te kALe, game te zreNimAM, game te yogamAM jyAre pamAze tyAre pavitra, zAzvata satpadanA anaMta atIMdriya sukhano anubhava thaze, te vATa sarva sthaLe saMbhavita che. yogya sAmagrI nahIM meLavavAthI bhavya paNa e mArga pAmatAM aTakyA che, tathA aTakaze, ane aTakyA hatA. koi paNa dharma saMbaMdhI matabheda choDI duI ekAgra bhAvathI samyak yoge eja mArga saMzodhana karavAnI che. vizeSa zuM kahetuM ? te mArga AtmAmA rahyo che. Atmatva prApya puruSa - nirmatha AtmA - jyAre yogyatA gaNI je Atmatva arpaze-udaya Apaze tyAreja te prApta thaze, tyAreja tenI vATa maLaze, tyAreja te matabhedAdika jaze. matabheda rAkhI koI mokSa pAmyA nathI, vicArIne jeNe matabhedane TALyo te aMtarvRttine pAmI kramekarI zAzvata mokSane pAmyA che, pAme che ane pAmaze, " prophesara ba. ka. ThAkore zrImAnnA vicAronuM avalokana karyAbAda evA abhiprAyano nizcaya karyo hato ke zrImAn rAjacaMdra eka janmavirAgI ( Born ascetic ) hatA. teonI bAlacaryAthIja teone viSe vairAgya hato. teonI AtmajJAnanI kaI bhUmie sthiratA haze teno vicAra karavAne mATe teozrInA vicAronA manananI niyamA jarura che. Aja jaDavAdamUlaka vijJAnanA jamAnAmAM AtmavAdanI pratIti lokomAthI ochI thatI jAya che. jeo zrImAn rAjacaMdrane, - teonI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 dazAne - teonA vicArone ana teonA jJAna, darzana, cAritrane avalokaze temane AtmAnI pratIti saheje thayA vinA nahIMja rahe.. zrImAn rAjacaMdranA vicArono saMgraha 700 pRSTanA eka bhavya graMthanA AkAre prajA sanmukha kyArano raju thayo che. A saMgrahama teonA tattvajJAna saMbaMdhI nirNayo, teonI AbhyaMtara dazAnAM avalokano, ane aneka paramArtha saMbaMdhInA viSayo che. tattvajJAna ke siddhAMtajJAna jevA kaThaNa viSayonA adhikArIo mATe te graMthanuM avalokana yogya che. 'mokSamALA 'mAM zrImAn rAjacaMdre sattara aDhAra varSanI vaye potAno 'sAmAnya manoratha' pote A pramANe prakalpyo cheH mohinibhAva vicAra adhIna thaI, nA nirakhuM nayane paranArI; patthara tUlya gaNuM paravaibhava, nirmaLa tAttvika lobha samArI ! dvAdazavRta ane dInatA dhari, sAttvika thAuM svarupa vicArI; e muja nema sadA zubha kSemaka, nitya akhaMDa raho bhava hArI. te trizalA tanaye mana ciMtavi, jJAna, viveka, vicAra vadhAru; nitya vizodha karI nava tattvano, uttama bodha aneka uccAruM. saMzaya bIja uge nahIM aMdara, je jinanAM kathano avadhArU; rAjya sadA muja eja maMnoratha, dhAra, thaza apavarga, utAruM. - sAmAnya manoratha.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ - teozrInA vicArone mATe abhiprAya ApavAnI kyA jarura che ? je puruSe AtmAnubhavathI vicAro batAvyA che te puruSanA vicAronA saMbaMdhamA bAhyadRSTi zo abhiprAya Ape? enA saMbaMdhamAM vizeSa nahI kahetA zrIyuta mohanadAsa gAMdhInA zabdomAMja te vicArothI keTalI zAMti maLe che te jaNAva, basa thai paDaze; " teonAM A pustako meM vAMcyA che, ane teNe mane savotkRSTa zAMti ApI che." ___ A bRhat graMthamAMnA vicAro eka jaina mahAnubhAvanA hovA chatAM te koI paNa darzananA anuyAyA vAMcatAM vicAratAM emaja anubhavI zakaze ke, te vicAro koI paNa saMpradAyanA mamatvane mATe nathI paraMtu AtmatvaprApti mATenA che. tethI AtmakalyANaja thaI zakavAnu. jJAnInI dRSTi sadaiva ekaja vastunI prAni mATe hoya cha; ane te vastu te Atmasvarupa che. zrImAn rAjacaMdrano Abhyantara lakSa-parama manoratha-zuMhato te sujJa vAcaka teonA nIce Apela kAvyaparathI joI zakaze. guNasthAnaka kramAroha. 1. apUrva avasara evo kyAre Avaze ? . kyAre thaIzuM bAhyAMtara nitha jo? sarva saMbaMdhanuM baMdhana tikSNa chedIne, __vicarazuM kava mahatpuruSane paMthajo? apUrva0 sarva bhAvathI audAsInyavRtti karIH ____ mAtra deha te saMyamahetu, hoya jo; anya kAraNe anya kazuM kalpe nahI, dehe paNa kiMcit mUrchA nava joya jo. apUrva0 3. darzanamoha vyatIta thaI upajyo bodha je, deha bhinna kevala caitanyanuM jJAna jo; tethI prakSINa cAritamoha vilokiye, varte evaM zuddhasvaruparnu dhyAna jo. ho / apave.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. 6. 7 8. 9. 13 AtmasthiratA traNa saMkSipta yoganI, mukhyapaNe to varte dehaparyaMta jo; ghora pariSaha ke upasargabhaye karI, AvI zake nahIM te sthiratAno aMta jo. apUrva 0 saMyamanA hetuthI yogapravarttanA, svarupalakSe jinaAjJA nAdhIna jo; te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM, aMte thAye nijasvarupamA lIna jo. paMca viSayamAM rAgadveSa virahitatA, paMca pramAde na maLe manano kSobha jo; dravya, kSetra ne kALa bhAva pratibaMdhavaNa, vicara udadyAdhIna paNa vItalobha jo. krodhapratye to varte krodhasvabhAvatA, mAna pratye to dInapaNAnuM mAna jo; mAyA pratye mAyA sAkSI bhAvanI, lobhapraye nahIM lobha samAna jo. bahu upasargakarttA pratye paNa krodha nahIM, vaMde cakri tathApi na maLe mAna jo; deha jAya paNa mAyA thAya na romamAM, lobha nahIM cho prabaLa siddhi nidAna jo. apUrva 0 nagnabhAva, muMDabhAva sahaasnAnatA, adaMtadhAvana Adi parama prasiddha jo; keza, roma, nakha, ke aMge zRMgAra nahIM, dravyabhAva sayaMmamaya nigraMtha siddha jo. 10. zatru mitrapratye varte samadarzitA, mAna amAne varte teja svabhAva jo, apUrva 0 apUrva o O apUrva 0 apUrva 0
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvita, ke maraNe nahIM nyUnAdhikatA, __bhava mokSe paNa zuddha varte samabhAva jo. apUrva0 ekAkI vicarato vaLI smazAnamAM, ___ vaLI parvatamA vAgha siMha saMyoga jo; aDola Asana, ne manamA nahIM kSobhatA, paramamitrano jANe pAmyA yoga jo. 12. ghora tapazcaryAmAM paNa manane tApa nahIM, sarasa anne nahIM manane prasannabhAva jo; * rajakaNa ke riddhi vaimAnika devanI, ___sarve mAnyA pudgala eka svabhAva jo. apUrva0 13. ema parAjaya karIne cAritamohano, __ AvaM. tyAM jyAM karaNa apUrva bhAva jo; zreNI kSapakataNI karIne ArUDhatA, __ananya ciMtana atizaya zuddha svabhAva jo. apUrva0 14. moha svayaMbhUramaNa samudra tarI karI, sthiti tyAM jyAM kSINamoha guNasthAna jo; aMta samaya tyAM pUrNa svarupa vitarAga thaI, .. pragaTA nija kevalajJAnanidhAna jo. apUrva0 - 15. cAra karma ghanaghAtI te vyavaccheda jyAM, bhavanA bojataNo AtyaMtika nAza jo; sarvabhAva jJAtA dRSTA saha zuddhatA, .. __ kRtakRtya prabhu vIrya anaMta prakAza jo. apUrva0 16. vedamiyAdi cAra karma varte jahAM, baLI sauMdarIvat AkRti mAtra jo; te dehAyuSa AdhIna jenI sthiti cha, AyuSa pUrNe, maTiye daihikapAtra jo. apUrva0
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. mana, vacana, kAyA ne karmanI vargaNA, . chUTe jahAM sakaLa pudgala saMbaMdha jo; e, ayogI guNa sthAnaka tyAM vartatuM, mahAbhAgya sukhadAyaka pUrNa abaMdha jo. apUrva0 eka paramANu mAtranI maLe na sparzatA, pUrNa kalaMkarahita aDolasvarUpa jo; zuddha niraMjana caitanyamUrti ananyamaya, agurulaghu, amUrta sahajapadarUpa jo. __apUrva0 19. pUrva prayogAdi kAraNanA yogathI, urdhvagamana siddhAlaya prApa susthita jo; sAdi anaMta anaMta samAdhisukhamAM, __ anaMta darzana, jJAna, anaMta sahita jo. apUrva0 20. je pada zrI sarvajJe dIDhuM jJAnamAM, kahI zakyA nahIM paNa te zrI bhagavAna jo; teha svarupane anya vANI te zuM kahe ! anubhavagocara mAtra rahyaM te jJAna jo. apUrva0 21. eha paramapadaprAptinuM karyu dhyAna meM, ___ gajAvagara ne hAla manoratharupa jo; topaNa nizcaya rAjacaMdra manane rahyo, prabhuAjJAe thA| teja svarupa jo. _apUrva0 . zrImAn rAjacaMdranuM jIvana AdhyAtmika hoI teornu Alekhana zI rIne karavu ? teonI dazA teonAja zabdomAM kahevI yogya thai paDazeH dhanya re divasa A aho, ___ jAgI re zAMti apUrva re; daza varSe re dhArA ullasI, ___ maTyo udaya karmano garva re, dhanya. ogaNIseM ne ekatrIseM, Avyo apUrva anusArare;
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 ogaNIseM ne betAlIseM, vairAgya dhAra re. adbhuta ogaNIseM ne suDanAlIseM, samakita zuddha prakAzyaM re; zruta anubhava vadhatI dazA, nija svarupa avabhAsyuM re. tyAM AvyoM re udaya kAramo, parigraha kArya prapaMca re; jema jema te haDamelIe, tema vadhe na ghaTe raMca re. vadhatuM ema cAliyaM, have dIse kSINa kAMi re; krame karIne te jaro, ema bhAse mana mAMhi re. yathA hetu je cino, satya dharmano uddhAra re; thaze avazya A dehathI, ema thayo niradhAra re. AvI apUrva vRtti aho, thaze apramata yoga re; kevaLa lagabhaga bhUmikA, sparzine deha viyoga re. avazya karmano bhoga che, bhogavavo avazeSa re; tethI deha ekaja dhArIne, jAzuM svarupa svadeza re. dhanya0 dhanya0 dhanya 0 dhanya0 dhanya0 dhanya0 dhanya 0
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ INDIANS OF TO-DAY. ( From The Pioneer, 22n 1 Mar 1901. ) We have already quoted a short account from the Bombay paper of Shrimad Rajchandra Ravjibhai, (popularly known as Kavi) a rising Jain reformer, who died on April 9th, 1901, in Rajkot, Kathiawar at the premature age of 33. Shrimad had the reputation of being the only Shatavadhani poet of India, when he was only nineteen. Avadhana means attention. Shatavadhana means attention to a hundred things at a time. A poet is styled Shatavadhani, when he stores up a hundred things in his memory,-be they verst:s in different languages whose words are recited to him at random, or some games such as chess, cards, &c., or any other things, and reproduces them in their proper order from mi mory. During the per formance the strokes of a bell are counted, and arithmetical problems are solved by the poet. This feat of memory power, coupled with poetic gifts,-for the Shatavadhani poet, has also to compose poetry extempore,-can be realised better by sight than description. Shrimad Rajchandra was a living psychological instance of how far memory can be developed. He was considered by his admirers to be one of the greatest moral teachers of our time and country, and the enlightened portion of the Jain community regarded him as its youngest great philosopher in this Pancham Kal. He was born in Vavanya, Kathiawar, in 1867, of Vanika parentage. As a boy at school he showed extraordinary powers of memory. He finished within two years the vernacular course of his studies, which generally requires six years to complete. His teachers regarded him as a prodigy of intellect and memory. At a very early as he showed a predilection for poetry. At the age of ninie; he wrote small Ramayana and Mahabharata in Padya (poetry). At the age of twelve, he wrote three hundred
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ stanzas on a clock in three days. This shows that Shrimad was a born poet He also began to contribute to several monthly magazines, and newspapers, and wrote an essay on the importance of female education. When he was thirteen, he went to Rajkot to study English. At the age of fourteen or fifteen, he went to Morvi, and performed an Ashtavadhana (in which eight things are attended to at a time) feat before a circle of friends. He then increased the Avadhanas from eight to twelve, and gave a public performance of the same. He gradually increased his powers of memory to such an extent that from twelve Avadhanas he began to perform sixteen, and from sixteen fifty-two and lastly, one hundred, and thus at the age of nineteen, he became a Shatavadhani poet. He went to Bombay and gave a public performance of his Shatavadhans, in the Framji Kavasji Institute and other places. For these wonderful feats of memory he was awarded a gold medal by the Bombay public, and was given the name of Sakshat Saraswati ( MHIC 2477441.) Mr. Malabari, the well-known social reformer, after witnessing the performance wrote in his paper, the Indian Spectator, a very admirable article calling Shrimad, "a prodigy of intellect and memory." Shortly after this, at the instance of the late Sir Charles Sargent, the then Chief Justice of the High Court of Bombay, Dr. Peterson, Mr. Yajnik, and such other well-known citizens, arrangements were made for a big public meeting to witness Shrimad's Shatavadhana. The public and the Press expressed their high appreciation and admiration of the young prodigy. Sir Charles advised him to visit Europe and exhibit his powers there, but he could not do so, as he thought he could not live in Europe as a pure Jain ought to live. After such public recognition, a sudden change seemed to come over him. At the age of twenty, he completely disappeared from the public gaze. He determined to use his powers and abilities for the instruction and enlightment of
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ z his community and the people at large. From his every early age he was a voracious reader. He studied the six schools of religions) and other systems of Oriental and Western philosophy. Strange though it might seem it was a fact that a book was required to be read only once in order to be digested, and without any regular study of Sanskrit and Prakrit, he could accurately understand works in those languages and explain them to others, as only learned scholars could be expected to do. Shrimad now began to inculcate his taste for knowledge in others and soon attracted a large number of disciples, whom he guided to the proper study of the Jain philosophy. He found that the Acharyas (religious teachers) of the time held narrow and secatrian views, and did not appreciate the change of times. Again those who renounced the world were generally lacking in some of good things of the world, and had some reason or other to be dissatisfied with their lot in the world. Such men could not impress their congregations by their example. He believed that if a man of wealth, and social position renounced the world, he could work real good by his example; convinced of his sincerity and disinterestedness, the people would more readily follow his guidance and profit by his preaching. Holding such views, he had believed that he had not sufficiently qualified himself to appear before the public as an ascetic and a spiritual guide, and he conti, nued steadily a man of the world. though his inclinations were all the other way. When he was twenty-one, he took to business and in a very short time gained the credit of being a capable jeweller. The cares of a flourishing business, however, did not keep him from his favourite study of religion and philosophy. In the midst of his busy life he was quietly extending his studies and was always found surrounded by his books. Again, for some months of the year, he would leave Bombay with ins tructions to the members of the firm not to correspond with him unless he wrote to them. He used to retire into the
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 forests of Gujerat and there pass days and weeks in meditation and yoga. He always tried to conceal his identity and whereabouts, and, in spite of that, he was often found out followed by a large number of people, eager to listen to his preaching and advice. .! 'After ten years of business life, he felt that he had accomplished the object with which he had entered business, He expressed his desire to sever his connection with it. Knowledge, possession of wealth, social position, the enjoyment of family happiness ( for Shrimad had parents, one married brother, four married sisters, a wife, two sons and two daughters, all living ), he was preparing to renounce the world and lead the life of an ascetic. In the meantime, in his 32nd year, his health gave way. He was treated by a number of competent medical men. And once there was a change for the better. A relapse, however, followed, and after an illness of more than a year, in spite of competent medical treatment and good nursing by devoted disciples, he quietly passed away on the gth ultimo, ( April, 1901) at Rajkot, Kathiawad. During his long and painful illness he never uttered a sigh or a groan. He was cheerful while all others around him were despondent. Besides scattered poenis he has written . several works. His Moksha Mala has already been published. This work is the keynote of Jainism. This, he had written at the age of seventeen. Among his unpublished works there are AtmanSiddhi-Upaya and Panchastikaya, and several essays on the Atman or soul. The corner-stone of the Jain religion and philosophy is the theory of Karma, in which he strongly believed. He thought of writing a convincing treatise on this theory, and a series of works on the principles taught by the Great Mahavira, but unfortunately he was prevented from doing so by his long illness. He had also solved several difficult problems of religion. After careful study of the Jain and the Buddhist literature, he had come to the conclusion
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ that both Mahavira and 'Buddha were different personages, their *principles were quite different nd the belief of European scholars, that Jainism was the offspring of Buddhism was not well founded. He said, that in the Jain manuscripts, of two thousand years old, it was clearly stated that the Great Mahavira and the Great Buddha were hard religious competitors. Shriinad had also maintained that the two chief sects of Jainisin,-the Digamber and the Swetambara-were the outcome of irregular condition of the country. The above short sketch of his life is sufficient to show that, Shrimand Rajchandra was in every way a remarkable man. His mental powers were ext; aordinary. At the same time the moral elevation of his character was equally striking, His regard for truth, his adherance to the strictest moral principles in business, his determination to do what he beli. eved to be right, in spite of all opposition, and his lofty ideal of duty, inspired and elevated those who came in contact with him. His exterior was not mposing, but he had a serenity and gravity of his own. On account : of his vast and accurate knowledge of religions and philosophy, his wonderful powers of exposition and his lucid delivery, his discourses were listened with the utmost attention. His selfcontrol under irritating circumastances was so complete, his persuasive powers so great, and his presence so inspiring, that those who came to discuss with him in a defiant and combative frame of mind, returned quite humiliated and full of admiration. Shrimad Rajchandra deplored the present condition of India, and was always solicitous for its amelioration. His views on the social and political questions of that day were liberal. He said there ought not to be any thing like caste. distinction amongst the Jains, as those who were Jains were all ordered to lead similar life. Among all the agencies for reform, he assigned the highest place to the religious reformer, working with the purest of motives and without ostentation,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 He found fault with the religious teachers of the present day because, they preached sectarianism, did not realise the change of the times, and often forgot their real sphere in the desire to proclaim themselves as avatars of God, and arrogated to themselves powers which they did not possess. In his later years, it was clear that he was preparing to fulfil his life's mission in that capacity. But unfortunately death intervened and the mission remained unfulfilled. Shrimad had, however, succeeded in creating a new spirit among the Jains in the Bombay Presidency. It is generally believed that had he lived long, he would have revolutionised the whole system of the present Jain religion, and would have taught the people what the Great Mahavira had actually taught. He wanted to do away with the numerous sects of the Jain religion in order to establish one common religion, founded by Mahavira. That such an useful life should have been cut short at this premature age was a distinct loss to the country. His admirers have already collected about Rs. 11,000 to perpetuate his memory A movement is still going on to increase the fund. It is expected that an institution to collect old manuscripts and to publish the work of the Jain religion which remain unpublished, in several Bhandaras, will be started, bearing his honoured name. It is 'hoped that some Qng of his numerous disciples may give the public a. com, prehensive account of his life and work.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjanA hiMdIo. [alAhabAdanA 'pAyonIyara' (22, me, 1901) pana uparathI.] . ame muMbaInA vartamAnapatromAthI zrImad rAjacaMdra ravajIbhAI (prasiddhimA 'kavi' tarIke jJAta thayelA) ane ugatA jainasudhAraka ke je kAThiyAvADamAM Avela rAjakoTamA 33 varSanI akAla umare 1901 nA eprilanI navamIe gata thayA tenuM TuMka varNana kyAranuM TAMkela che. jyAre 19 varSanA hatA tyAre hiMdInA zatAbadhAnI kavi veo ekaja cha evaM mAna zrImadne maLyuM hatuM. avadhAna eTale lakSa. zatAvadhAna eTale ekI vakhate so vastupara dhyAna Apaq te. eka kavi jyAre potAmI smaraNazaktimA eka so bAbatono saMgraha karI rAkhe che tyAre te zatAvadhAnI kahevAya che. A bAbatomA judI judI bhASAonI kavitAo ke jemAMnA zabdo ADAavaLA kramamAM game tema kahevAmAM Ave che, athavA zetaraMja, pAnAM Adi keTalIka ramato ane bIjI keTalIka bAbatono samAveza thAya che. A avadhAnakriyAmAM ghaMTa vagADavAmAM Ave che tenA TakArA gaNatAM gaNatAM gaNitanA dAkhalAo karI Ape che. kavitvanI bakSIsa sAthenI-kAraNa ke zatAvadhAnI kavine pUchelI kavitA tAtkAlika ane zighra rIte karavI paDe che-smaraNazaktirnu AvI rIte vyaktatva varNana karatAM dRSTie joyAthIja teno kharo khyAla AvI zake che. zrImad rAjacaMdra, smaraNazaktino keTalo badho vikAsa karI zakAya che tenA adhyAtmazAstradRSTayA pratyakSa udAharaNarupa hatA. temanA stutikAro teo ApaNA samaya ane dezanA mahattama nItizAstranA upadezakomAMnA eka hatA ema gaNatA; ane jainasamudAyanA suzikSita puruSo teone A paMcamakAlanA eka ucharatA mahAn philasupha tarIke lekhatA. temano janma kAThiyAvADanA vavANiyA gAmamAM vaNikajJAtimAM 1867 mAM thayo hato. nAnapaNamAM jyAre teo zALAmAM jatA tyAre teoe
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ adbhuta smaraNazakti darzAvI hatI. gujarAtI bhASAmAMno abhyAsakrama ke je pUro karavAne cha varSa lAgatAM hatAM te temaNe be varSanI aMdara pUrI 'ko. lemanA zikSako temane buddhi ane smaraNazakti viSaye asAdhAraNa lekhatA. ghaNIja nAnI umarathIja temane kavitA pratye anurAga hato. nava varSanI vayamA temaNe padyamAM nAnA rAmAyaNa ane mahAbhArata lakhyAM hatA. bAra varSanI vayamA traNa divasamAM ghaTikAyaMtrapara traNaso vRtta lakhyA hatA. A darzAve che ke zrImad Ajanmasiddha kavi hatA. temaNe keTalAka mAsika ane jAhera vartamAnapatromAM lakhANa lakhavA mAMDyAM hatA, ane strIkeLavaNInI upayogitA upara eka nibaMdha lakhyo hato.. tera varSanI umare teo iMgliza bhASAno abhyAsa karavA rAjakoTa gayA 14 ke. 15 varSanI umare teoe morabI jai mitramaMDaLa pAse aSTA, vadhAna (ekI vakhate ATha bAbatomA citta rAkhavAnI kriyA) karyA. pachI AThamAthI bAra avadhAna karavAnI zakti vadhArI ane pachI te bAra avadhAno prajA samakSa karyA. temaNe dhIme dhIme potAnI smaraNa: zakti eTalA badhA pramANamAM vadhArI ke bAramAMthI sola avadhAna karyA, soLamAthI bAvana avadhAna kayAM ane aMte so avadhAna ko, ane AvI rIte ogaNIsa varSanI umare teo zatAvadhAnI kavi thayA. teoe muMbaI jai potAnI zatAvadhAna karavAnI zakti pharAmajI kAvasajI insTiTacaTa ane anya sthaLoe prajA sanmukha karI batAvI. A AzcaryabhUta smaraNazaktinI kriyAothI temane prajAe suvarNacaMdraka (cAMda) Apyo ane 'sAkSAt sarasvati 'nuM virada ApavAmAM Avyu. prasiddha sudhAraka mi. malabArIe uparokta zatAvadhAnakriyA joI potAnA. patra nAme 'inDiana spekaTeTara'mAM te viSaye ghaNoja stutipradarzaka lekha lakhyo ane temAM zrImadne " buddhi ane smaraNazakti adbhuta rIte dharAvanAra" (a prodigy of intellect and memory ) kahyA. A pachI thoDAka vakhatamA muMbaInI hAIkorTanA mukhya nyAyamUrti sara cArlsa
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArajanTa, DaoNkTara pITarsana, mi. yAjJika ane anya pratiSThita puruSonI preraNAthI zrImadnA zatAvadhAna jovAne mATe eka mahAn lokasabhA bolavavAne vyavasthA karavAmAM AvI. A asAdhAraNa zaktivALA yuvakanI stuti ane kadara lokoe ane patravALAoe* uttama rIte pradarzita karI. sara cAleM temane yuropamA jaI tyAM potAnI zaktio darzAvavAne bhalAmaNa karI paNa teo tema karI zakyA nahi. kAraNa ke temaNe vicAryu ke, yuropamA pote jainadharmAnusAra rahI zake nahi. AvI rIte samagra prajAmAM khyAti thayA pachI temanA para ekAeka navaM parivartana Avyu hoya tema jaNAyu. vIsa varSanI vaye prajAnI dRSTimAthI ___ * jUdA jUdA vartamAnapatroe zrImad rAjacaMdranA saMbaMdhamAM lakhela lekho. mAMthI ahIM tA. 4, Disembara, 1886 ( saMvat 1943 nA mAgazara zuda 8, zani) nA aMkamAM 'muMbaI samAcAra' patre lakhelo eka agralekha (Leading article) mUkIe chIe:adabhuta smaraNazakti tathA kavitAzakti dharAvanAra eka javAna hiMdunI atre padharAmaNI, ana tenA taraphathI thatA zatAvadhAnanA prayoga. morabIthI kavizrI rAyacaMdrajI ravajIbha I nAmano mAtra ogaNIza varasanI vayano eka hiMdu gRhastha atre AvI smaraNazakti tathA kavitAzaktinAM je ad. bhuta kRtyo karI dekhADe che tenAthI vAMcanArAone ame vAkepha karatA jaIe chIe, evI mahAn zaktinA puruSo ekathI vadhAre AvI gayA che, ane khuda muMbaImAM zIghra kavi paMDita gaTThalAlajI tevI zakti dharAvanAra tarIke jANItA che; paNa hamaNA Avelo sadarha puruSa teo karatAM caDhatI zaktino kahevAya che; eTale bIjAo jyAre aSTAvadhAnanA eTale ekIveLA ATha prakAranA prayogo karI batAve che tyAre Ane zatAvadhAnI eTalaM ekaso prayogo karI dekhADanAro samajavAmAM Ave che. temanAnAM rahelI zaktinI moTI khubI e che ke, teo ekI veLA aneka bAbata potAnA manamAM yAda rAkhI tathA ramI zake cha; ane te bAbata jema sahelI tema kavitA, gaNIta ane bhASAnA sarakhI agharI paNa hoya che. game evA kaThaNa chaMdamAM teo bola bolatAmAM kavitA race che; gameM evI ajANI ane pArakI bhASAmAM kahelA ulaTa pAlaTa zabdonA vAkyone sarakhAM goThavI Ape cha; ane te sadhaLu eka bIjAnI sAthe vace vace kare che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa rIte teo adRzya thayA. potAnI zakti ane buddhibaLano upayoga potAnA samudAyavargamAM ane vistArathI samagra lokane zikSA ane jJAnabodha ApavAmA karavA mATe temaNe nizcaya karyo. teo ghaNI nAnI umarathI atizaya parimANamAM vAMcanAra hatA. temaNe SaDdarzananI AlocanA karI; ane tenI sAthe pUrva temaja pazcimanI philamuphImAM darzano jogAM. jo ke AzcaryakAraka lAgaze, paraMtu Ato vAstavika satya che ke temane pustakane pUrNa rIte grahaNa karavAne phakta ekaja vakhata bAMcavAbI jarUra e zaktio khareja adbhuta ane asAdhAraNa cha; ane te kema khIle che tathA kAme lAge cha tenI tapAsa karI teno lAbha levAnI tamadhIja karavI joIe che. ATaluM to kharaM che ke, evI zakti kudaratanI eka bakSIza mAtra che, ane te koIja bhAgyazALI gRhasthane apaNa thayelI hoya che; paNa te khIlI ke vadhI zake ke nahIM ane mANasa jAtanA kArobAra tathA bahevAramA AvI zake ke nahIM te nakkI karavAnI jarura che. keTalIka taraphathA evaM mAnavAmAM Ave che ke, te tevA upayogamA AvI zake hI; ane jo levA mAMge, to tenuM baLa orcha thatuM jAya. AmAM keTalI sacAI che te paNa zodhI kADhavU joIe. jo e zakti evA upayogamAM AvI zake nahIM to pachI te mAtra jovAnI ane navAInIja thaI paDe. paNa ApaNe ekadama tema mAnIzaM nahIM. mANasa jAtamAM Izvare melelI dareka zaktio kholavIne vadhArI zakAya che, tema upalI adbhuta zaktionA saMbaMdhamAM paNa thaQ joIe; ane jo tema hoya to pachI AvA camatkArika puruSone uttejana ApI temanI zakti khIlavavA ane tene lokopayogI kAmamAM ANavAnI kozeSa karavAthI ApaNe pachAta paDavU joItuM nathI. evA puruSo jo yuropa ke amerikAmAM hoya to teo moTAM mAna ane dolate poSAya; tathA prajA ane sarakAra temane uttejana ApI AgaLa vadhAryA vagara rahe nahIM atre paNa temaja tharbu joie cha; ane tema thaze toja evA nAmIcA puruSono ApaNAmAM vadhAro thaze. A vAta paNa tapAsavA joga che ke, evA puruSo atyAra sudhI hiMdu komamAthIja maLI Ave che. mohamedana, pArasI vagere komamAMthI teo maLI AvatAM nathI enuM kAraNa ? zuM evA puruSo cokasa jAtamAMja janma pAme che athavA vaMzaparaMparA utare ke e sarva bAbatonI tapAsa karatAM agatyanA khulAsA maLaze, ane tethI evA puruSo utpanna thavAno kAI niyama jaNAvA joDe temanI vRddhithI prajAne phAyado thaze.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 rahetI ane saMskRta ane prAkRtanA niyamita abhyAsa vagara teo te bhASAmAMnA pustako mhoTA paMDitonI peThe yathArtha rIte samajI zakalA ane bIjAne samajAvI zakatA. teoe joyuM ke dharmaguruo vartamAnakALamAM sAMpradAyika dRSTithI saMkucita-TuMka maryAdAvALA-vicAro dharAve che ane kAlanA parivartana anusAra kevI rIte vartana karavU joie te samajatA nathI. vizeSa jeo A saMsArano tyAga karI tyAgavRtta svIkAre che teomA keTalAka sAMsArika saMpattionA abhAve tathA saMsArathI eka yA bIjA kAraNathI thayelA asaMtoSane pariNAme tema kare che. AvA puruSo potAnA cAritryanI asara teonA samudAya pratye pADI zakatA nathI. zrImadnI evI mAnInatA hatI ke dhanavAna ane sAMsArika sArI sthitivALo puruSa saMsArano tyAga kare to potAnA cAritryathI saMgIna hita karI zake. janasamAja tenA zuddha hRdaya ane niHsvArthanA sadguNanI khAtrI thavAthI tenA kahevA pramANe dorAvAmAM ghaNIja tatpara rahe ane tenA upadezathI lAbha meLavatI thAya. AvA vicAra zrImadnA hatA ane tenI sAthe janasamAja AgaLa eka sAdhu ane dhArmika nAyaka tarIke raju thavA yogya sthitimAM mUkAyA nathI ema teo mAnatA hatA; ane tethIja gRhasthadazAeja jIvana gALavArnu cAlu rAkhyuM hatuM. jyAre tenA AMtarika vicAro saMsArapratye taddana udAsIna varttatA hatA. ___ jyAre zrImad 21 varSanA hatA, tyAre temaNe dhaMdhAmAM prayANa karyu ane ghaNA TuMka vakhatamA eka bAhoza jhaverI tarIkenI nAmanA meLavI. vadhatA jatA vyApAranI upAdhiomAM paNa dharma ane tattvajJAnanA potAnA priya abhyAsamAM teoe khalela AvavA dIdhI nahi. potAnA udyogarata jIvanamA cUpakIdIthI jJAnavRddhi karatA hatA. temaja hamezAM pustakomA guMthAyelA rahetA hatA. vaLI, varSamA keTalAka mahinAo to pote muMbaI 'choDI cAlyA jatA ane potAnI peDhIpa kahI jatA ke jyAMsudhI pote
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 lakhe nahi tyAM sudhI koIe potAnI sAthe patravyavahAra paNa calAvavo nahi. gujarAtanA vanomAM teo ekAMta vAsa gALatA ane tyAM rahI ciMtvana ane yogamAM dahADA ane aThavADIAo vyatIta karatA. teo rakhene pote oLakhAi jAya athavA potAnA sthaLanI khabara paDI jAya tevI dhAstIthI ghaNA gupta rahevAno hameza prayAsa karatA, chatAM teo vAraMvAra oLakhAi jatA ane lokonI mhoTI saMkhyA temanAM upadeza ane zikSA vacano zravaNa karavAnI jijJAsApUrvaka temanI pAchaLa AvatI. vyApAra karyAne daza varSa thayA pachI temane lAgyu ke je hetuthI vyApAra-dhaMdhAmA prayANa kayu hatuM te hetu teoe pUrNa karyo hato. tethI vyApAranI sAtheno potAno saMbaMdha nivRttavAnI icchA temaNe jaNAvI. jJAna, dhanasaMpatti, sAMsArika padavI, kauTuMbika sukha (kAraNa ke temane hayAta mAtApitA, eka pariNIta baMdhu, cAra pariNIta vheno, strI, be putra ane be putrIo hatI) prApta karI saMsArano tyAga karI sAdhu-muninuM jIvana gALavAnI temaNe taiyArI karI. eTalAmA 32 mA varSanI vaye temanI zArIrika prakRti nabaLI paDI. aneka kuzaLa DAkTaronI sAravAra nIce rAkhavAmAM AvyA ane eka vakhata to temanI prakRti sudharI 'javAnI AzA rakhAi paraMtu vyAdhie pharIvAra dekhAva dIdho ane kAbelyatavALI sAravAra ane temanA bhaktaziSyonI mAvajata chatAM eka varSa karatAM vadhAre vakhata bIchAnAvaza rahIne kAThiyAvADanA rAjakoTa zaheramAM, gayA mAsanI navamI tArIkhe ( 1901 nA eprila mAsamAM ) teo zAMtithI kAlazaraNa thayA. temanI lAMbI ane tIvra mAMdagI daramyAna temaNe kadI paNa niHzvAsa athavA ArtatA dAkhavI nahotI. jyAre temanA bIchAnAnI AsapAsanA bIjA badhAo dIlagIra thatA tyAre paNa pote AnaMdasameta rahetA. chUTI chavAyI kavitA zivAya temaNe keTalAMka pustako lakhyAM che.' 1 zrImad rAjacaMdanA lakhelA je je lekho maLI AvyA teno saMgraha karI 'paramazrutaprabhAvaka maMDaLe raoNyala cAra pejI 700 pAnAno bhavya graMtha bahAra pAjyoche.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 manI mokSamAlA kyAranI prasiddhi pAmI gai che. A graMtha jainadharmanI kuMcI samAna che. A temaNe sattaravarSanI vaye racyo hato. temanA aprasiddha graMthomAM AtmasiddhizAstra' tathA paMcAstikAya ane AtmAnA viSayapara keTalAka nibaMdho che. jainadharma tathA tenA tatvajJAnano mukhya siddhAMta karmavAda che. karmavAdamAM temane akhaMDa zraddhA hatI. temaNe A karmavAdapara pramANo sAthe eka pustaka lakhavAno ane bhagavAn mahAvIre prakAzelA siddhAMtopara graMthamAlA lakhavAnI vicAra hato, paraMtu durbhAgye tema temanAthI lAMbI mAMdagIne sababe thai zakyuM nahi. vaLI temaNe dharmanA keTalAka kaThina siddhAMto pratipAdita kathaM hatA. jaina ane bauddha sAhityanuM saMbhALapUrvaka nirIkSaNa karyA pachI o evA nirNayapara AvyA hatA ke mahAvIra ane buddha bane bhinna mahAn puruSo hatA, teonA siddhAMto taddana judA hatA ane jainadharma e boddhadharmanI zAkhA che evI yuropIya paMDitonI je mAnInatA hatI te barAbara pramANa sahita nathI. o kahatA ke jainonA be hajAra varSanAmacIna hastalikhita pustakomAM spaSTa rIte jaNAya che ke mahAn mahAvIra ane mahAn buddha e dhArmika pratispardhio hatA. zrImad A paNa nizrita rIte pratipAdita karatA ke jainanI be mukhya zAkhA nAme digaMbara ane zvetAMbara dezanI aniyamita sthitine laine janma pAmelI che. zrImad rAjacaMdra dareka rIte lAkSaNika cinhathI aMkita puruSa hatA e darzAvavAne temanI jIMdagIMnI upara darzAvelI laghu rekhA pUratI che. temanI mAnasika zaktio adbhUta rIta camatkRtivALI hatI, maja tenA cAritryAnI naitika unnati cakita karAvanAra hatI. satyapratye mano Adara, vyApAramAM atyaMta cIvaTathI naitika tatvone vaLagI rahevAnuM varttana, game teTalI viruddhatA chatAM je kharuM teo mAnatA te karavAnI manI nizcaya vRtti, ane temano kartavya saMbaMdhe ucca Adarza, 1 A lakhAyA pazcAt A prathanI cAra ASTattio prasiddha yaha cUkI che. +
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 jeo temanA sahavAsamAM AvatA temanAmAM preraNA karI temane unnatinI zreNipara caDAvatA. temanI bAhyakRti DImAkavALI na hatI, paraMtu AMtarika zAMti ane gAMbhIrya to temanAMja hatAM. temanuM dharmo tathA tatvajJAna saMbaMdhI vizAla ane yathAsthita jJAna, temanI samajAvavAnI adbhUta zakti, ane upadeza karavAnI temanI dItrya paddhatti hovAthI temanA upadezo pUrNa lakSapUrvaka sAMbhaLavAmAM AvatA hatA. uzkeranAra saMjogo hoya tyAre paNa te mano AtmasaMyama eTalo badho pUrNa hato, temanI madhyastha rIte samajAvavAnI zakti eTalI badhI mahAn hatI, ane temanI hAjarI eTalI badhI preraNAtmaka hatI ke jeo temanI sAthe vAdavivAda karI temanI upara jaya meLavAvAnI buddhie AvatA teo taddana othI vaza thaine temanI AdarapUrvaka stuti karatA jatA hatA. hiMdunI vartamAna dazApara zrImad rAjacaMdrane kheda thato ane te dUra karavAne hamezAM icchA dharAvatA hatA. vartamAna sAmAjika ane rAjakI praznopanA temanA vicAro udAra hatA. teo kahatA ke jainomAM jJAtibheda jevuM kaMDa paNa hovuM joie nahi kAraNa ke jeTalA jaino che temane eka prakAranuM jIvana- vartana rAkhavAnuM hoya che. badhA sudhArakomAM je 'sudhAraka pavitratama AzayathI, ane dAMbhika vRtti vagara sudhArAnuM kArya karyA jAya che temane zrImada uccatama paMkti ApatA. vartamAnakAlanA dharmaguruono doSa e kAraNathI kADhatA hatA ke teo svasaMpradAyanA mohathI AgrahI upadeza karI kAlanA pheraphAranaM lakSa rAkhatA nathI. potAne prabhunA avatAra tarIke kahevaDAvavAnI icchAthI potAnuM kharuM kartavya vAraMvAra bhUlI jAya che ane je zakti potAnAmAM na hoya chatAM teno dAvo karavAno garna rAkhe che. tenA pAchalAM varSomAM e to spaSTa jaNAtuM hatuM ke zrImad potAnA jIvanano saMdeza dharmaguru tarIke ApavAnI taiyArI karatA hatA. paraMtu durbhAgye maraNe vacamAM paDI te saMdeza pUrNa bhatAM aTakAvyo che, chatAM muMbaI ilAkAmA jainomAM eka
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ navIna jIvana upajAvavAmAM zrImad vijaya pAmyA che. sAdhAraNa rIte evaM manAya che ke jo teo vadhu vakhata jIvyA hata to hAlanA jainadharmanI saMpUrNa darzananI krAMti karI hata ane mahAna mahAvIre je vAstavika upadeza Apyo che te upadeza lokone zikhAvyo hata. jaina dharmanA aneka gacchabhedo kADhI nAMkhI mahAvIre sthApelo eka sAmAnya dharma sthApavAno teono vicAra hato. AvI upayogI jIMdagI apakSa vaye upayogamA AvatI baMdha paDI tethI dezane cokkho geralAbha thayo che. ___ temanuM nAma ciraMjIva rAkhavAne temanA stuti pAThakoe Azare ru. 11000 kyAranA saMgRhIta karyA che. ne phaMDane vadhAravAnI hilacAla haju paNa cAlI rahI che. ane evI AzA rakhAya che ke jUnAM hastalikhita pustakone ekatra karI jainadharmaviSayaka pustako ke je keTalAka bhaMDAromA apragaTa dazAmAM paDyA che tene pragaTa karanArI saMsthA temanA mAnavaMtA nAma sAthe sthApavAmA Avaze. * AzA rahe che ke temanA anuyAyIomAMnA koI zrImadnA jIvanavRttAMta ane kAryano sarvagAmI ane samajI zakAya tevo ahevAla prajAsamakSa raju karaze. * paramazrutaprabhAvakamaMDale jaina dharmanA be makhya saMpradAya-zvetAmbara ane digambaranA prAcIna zAstro zrImad rAjacaMdranuM nAma joDI "rAjacaMdra jaina zAstramAlA" nA nAmathI prakaTa karavAnuM zaru kayu che, ane te yojanAnusAra nIce pramANe graMtho mULa tathA hiMdI anuvAdasahita baha ra paNa paDI cUkyAM che:1 saptabhaMgIta raMgiNI. 2 tattvArthAdhigama sUtra. 3 puruSArthasiddhi upAya. 4 paMcAstikAya. 5 jJAnArNava. 6 syAdvAdamaMjI 7 bRhata davya saMgraha. 8 vyAnuyogatarkaNA. 9 momahasAra. 10 pravacanasAra. 11 paramAtmaprakAza.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikSaNa paddhati ane mukhamudrA. A eka syAdvAdatattvabodhavRkSatuM bIja che. A graMtha tattva pAmavAnI jijJAsA utpanna karI zake evaM emAM kaI aMze paNa daivata rahya che. e samabhAvathI kahuM chu. pAThaka ane vAcakavargane mukhya bhalAmaNa e che ke, zikSApATha pAThe karavA karatAM jema bane tema manana karavA. tenAM tAtparyo anubhavavAM. jemanI samajaNamAM na AvatAM hoya temaNe jJAtA zikSaka ke muniothI samajavAM, ane e jogavAi na hoya to pAMca sAta vakhata te pATho vAMcI javA. eka pATha vAMcI gayA pachI ardhaghaDI tepara vicAra karI aMtaHkaraNane pUchaq ke zuM tAtparya maLyuM ? te tAtparyamAMthI heya, jJeya ane upAdeya zuM che? ema te jovU. ema karavAthI Akho graMtha samajI zakAze, hRdaya komaLa thaze, vicArazakti khIlaze, ane jainatattvapara ruDI zraddhA thaze. AgraMtha kaMI paThana karavArupa nathI, paNa manana karavArupa che. artharupa keLavaNI emAM yojI che. te yojanA 'bAlAvabodha' rupa che. 'vivecana' ane 'prajJAvabodha' bhAga bhinna che. A emAMno eka kakaDo che, chatAM sAmAnya tattvarupa che. svabhASA saMbaMdhI jene sAraM jJAna che ane navatattva temaja sAmAnya prakaraNa graMtho je samajI zake che teone A graMtha vizeSa bodhadAyaka thaze. ATalI to avazya bhalAmaNa cha ke, nAnA bALakone A zikSApAThonuM tAtparya samajaNarupe savidhi Apa. jJAnazALAonA vidyArthIone zikSApATha mukha pAThe karAvavAne vAraMvAra samajAvavA. je je graMthonI e mATe sahAya levI ghaTe te levI. eka bevAra pustaka pUrNa zIkhI rahyA pachI avaLethI calAvaq. A pustaka bhaNI huM dhAru chu ke, sujJa varga kaTAkSa dRSTithI nahIM joze, bahu uMDA utaratAM A 'mokSamAlA' mokSanAM kAraNarupa thai paDaze. mAdhyasthatAthI emAM tattvajJAna ane zIla bodhavAno uddeza che. A pustaka prasiddha karavAno mukhya hetu ucharatA vAlayuvAno AvI rIte vidyA pAmI AtmasiddhithI bhraSTa thAya che te bhAvanA aTakAvavAno paNa cha.-zrImAn rAjacaMdra. -bAlAvabodha mokSamAlA, prathamamAlA.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... anukramaNikA. viSaya. zikSApATha 1 vAMcanArane bhalAmaNa ... ___ 2 sarva mAnya dharma. ... 3 karmanA camatkAra. ... 4 mAnavadeha. ... 5 anAthI muni bhAga 1. . : 8 sadeva tattva. ... ... 9 saddharma tattva.... ... 10 sadguru tatva bhAga 1.... 11 ., , 2.... 12 uttama gRhastha. .... 13 jinezvaranI bhakti bhAga 1. ... 14 , , 15 bhaktino upadeza. . 16 kharI mahattA. .... 17 bAhubaLa. ... .... 18 cAra gati. ... . 19 saMsArane cAra upamA bhAga 20 , , 21 bAra bhAvanA. ... 22 kAmadeva zrAvaka. 23 satya.... ... 24 satsaMga ... 25 parigrahane saMkocavo. 26 tattva samajavU.... ... 27 yatnA .... ... ... 28 rAtribhojana. ... ... 29 sarva jIvanI rakSA bhAga 1. .... NP 28 :::::::: 35 37 39
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. " viSaya. zikSApATha 31 pratyAkhyAna.. ... 32 vinayavaDe tattvanI siddhi che. ... , 33 sudarzana zeTha. ... 34 brahmacarya viSe subhASita. ... 35 namaskAra maMtra. ... 36 anAnupUrvi. ... ... ... 37 sAmAyika vicAra bhAga 1. ... 38 , , 2. ... 39 ,, , 3. 40 pratikramaNa vicAra. ... 41 bhIkhArIno kheda bhAga 1. 43 anupama kSamA. ... 44 rAga.... ... 45 sAmAnya manoratha. 46 kapilamuni bhAga 1. , , 2. 48 , , 3. 49 tRSNAnI vicitratA. ... 50 pramAda. ... ... 51 viveka eTale zuM ? ... 52 jJAnIoe vairAgya zA mATe bodhyo ? 53 mahAvIra zAsana. ... 54 azuci kone kahevI!...' 55 sAmAnya nitya niyama.... 56 kSamApanA. ... ... 57 vairAgya e dharmanu svarupa che. 58 dharmanA matabheda bhAga 1. 59 , , 2. ... , 61 sukha viSe vicAra bhAga 8.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya. zikSApATha 62 sukha viSe vicAra bhAga 2. . . . , , 6. 67 amUlya tatva vicAra.... 68 jiteMdriyatA. ... ... 69 brahmacaryanI navavADa. ... 70 sanatakumAra bhAga 1. ... , , 2. 72 batrisa yoga. ... 73 mokSa sukha. ... 74 dharmadhyAna bhAga 1. 75 , . , 2. ... ::: :: :: :: :: :: : 71 108 115 77 jJAna saMbaMdhI be bola bhAga 1.... 78 , , 2.... , 3.... , 4.... paMcamakALa. 82 tattvAvabodha : :::::::::: 2 130 134
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya. zikSApATha 93 tattvAvabodha bhAga 12. 94 "" 27 27 " " " "" "" 27 "" OM v rz " wr " "" " "" " 95 96 97 98 99 samAjanI agatya. 100. manonigrahanAM vighna.. 101 smRtimAM rAkhavA yogya mahAvAkyo. 102 vividha prazno bhAga 1. 103 2. 104 105 106. " " 107 jinezvaranI vANI. 108 pUrNamAlikA maMgala. " " 29. " m " "" 13. 14. "" , 17. " 25 15. 16. 3. 4. ... MOVE ON ... ... ... ... ... 2090 ... ... ::: ... ... ... ... ... ... ... ... pRSTa. 134 136 137. 138 139 141 142 143 144 144 146 147 148 149 150 151
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA. pustaka bI. zikSApATha 1 vAMcanArane bhalAmaNa. vAMcanAra ! A pustaka Aje tamArA hastakamaLamAM Ave che, tene lakSa pUrvaka vAMcajo, temAM kahelA viSayone vivekathI vicArajo, ane paramArthane hRdayamAM dhAraNa karajo. ema karazo to tame nIti, viveka, dhyAna, jJAna, sadguNa ane AtmazAMti pAmI zakazo. tame jANatA hazo ke keTalAMka ajJAna manuSyo nahIM vAMcavA yogya pustako vAMcIne amUlya vakhata vRthA khoi de che, jethI teo avaLe raste caDI jAya che, A lokamAM apakIrti pAme che, ane paralokamAM nIca gatie jAya che.. bhASAjJAnanAM pustakonI peThe A pustaka paThana karavAnuM nathI, paNa manana karavAnuM che. tethI A bhava ane parabhava bannemAM tamAeM hita thaze. bhagavAnanAM kahelAM vacanono emAM upadeza karyo che. __ tame A pustakano vinaya ane vivekathI upayoga karajo. vinaya ane viveka e dharmanA mULa hetuo che. tamane bIjI eka A paNa bhalAmaNa che ke jeone vAMcatAM AvaDatuM na hoya ane teonI icchA hoya to A pustaka anukrame temane vAMcI saMbhaLAvaq.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA- pustaka bIjaM. tamane A pustakamAMthI je kaMi na samajAya te suvicakSaNa puruSa pAthI samajI leM yogya che. tamArA AtmAnuM AthI hita thAya; tamane jJAna, zAMti ane AnaMda maLe; tame paropakArI, dayAlu, kSamAvAna, vivekI ane buddhizALI thAo; evI zubha yAcanA arhata bhagavAna pAse karI A pATha pUrNa karUM cha. zikSApATha 2 sarvamAnyadharma. copAI. dharmatatva jo pUchayuM mane, to saMbhaLA snehe tane; je siddhAMta sakaLano sAra, sarva mAnya sahune hitakAra. 1 bhAkhyuM bhASaNamAM bhagavAna, dharma na bIjo dayA samAna; abhayadAna sAthai saMtoSa, dyo prANIne daLavA doSa. * satya zILane saghaLAM dAna, dayA hoine rahyAM pramANa; dayA nahIM to e nahi eka, vinA sUrya kIraNa nahi dekha 3 puSpapAMkhaDI jyAM dubhAya, jinavaranI tyAM nahi AjJAya; sarva jIvanuM Iccho sukha, mahAvIranI zikSA mukhya. sarva darzane e upadeza, e ekAMte- nahIM vizeSa; sarva prakAre jinano bodha, dayA dayA nirmaLa avirodha ! e bhavatAraka suMdara rAha, dhariye tariye kari utsAha; dharma sakaLanuM e zubha mULa, e vaNa dharma sadA pratikULa. tattvarUpathI e oLakhe, te jana pahoce zAzvata sukhe; zAMtinAtha bhagavAna prasiddha, rAjyacaMdra karuNAe siddha. 5 6
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmanA camatkAra zikSApATha 3 karmanA camatkAra. huM tamane keTalIka sAmAnya vicitratAo kahI jAuM chau~ e upara vicAra karazo to tamane parabhavanI zraddhA draDha thaze. eka jIva suMdara palaMge puSpazayyAmAM zayana kare che, ekane phATela godaDI paNa maLatI nathI; eka bhAtabhAtanAM bhojanothI tRpta rahe che, ekane kALI jAranA paNa sAMzA paDe che eka agaNita lakSmIno upabhoga le che, eka phuTI badAma mATe thaine ghera ghera bhATake che eka madhurAM vacanathI manuSyanAM mana hare che, eka avAcaka jevo thaine rahe che eka suMdara vastrAlaMkArathI vibhUSita thai phare che, ekane kharA ziyALAmAM phATeDhaM kapaDaM paNa oDhavAne maLatuM nathI. eka rogI che, eka prabaLa che. eka buddhizAlI che, eka jaDabharata che. eka manohara nayanavALo che, eka aMdha che. eka lUlo ke pAMgalo che, ekanA paga ne hAtha ramaNIya che. eka kIrtimAna che, eka apayaza bhogave che. eka lAkho anucaropara hukama calAve che, ane teTalAnAja TuMbA sahana eka kare che. ekane joine AnaMda upaje che, ekane jotAM vamana thAya che. eka saMpUrNa iMdriyovALo che, ane eka apUrNa iMdriyovALo che. ekane dIna duniyAnuM leza bhAna nathI, ekanAM duHkhano kinAro paNa nathI. eka garbhAdhAnamA AvatAMja maraNa pAme che, eka janmyo ke tarata maraNa pAme che, eka muvelo avatare che ane eka so varSano vRddha thaIne mare che. koinAM mukha, bhASA ane sthiti sarakhAM nathI. mUrkha rAjyagAdIpara khamA khamAthI vadhAvAya che, samartha vidvAno dhakkA khAya che ! Ama AkhA jagatnI vicitratA bhinna bhinna prakAre tame juo
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. cho; e uparathI tamane kaI vicAra Ave che ? meM kartuM che te uparathI tamane vicAra Avato hoya to kaho ke te zA vaDe thAya che ? potAnAM bAMdhelAM zubhAzubha karmavaDe. karma vaDe Akho saMsAra bhamavo paDe che. parabhava nahi mAnanAra pote e vicAro zA vaDe kare che ?-te upara yathArtha vicAra kare to te paNa A siddhAMta mAnya rAkhe. zikSApATha 4 mAnavadeha. AgaLa kayuM che te pramANe vidvAno mAnavadehane bIjA saghaLA deha karatAM uttama kahe che te uttama kahevAnAMkeTalAMka kAraNo atre kahIzuM. A saMsAra bahu duHkhathI bharelo che. emAMthI jJAnIyo tarIne pAra pAmavA prayojana kare che. mokSane sAdhI teo anaMta sukhamAM virAjamAna thAya che. e mokSa vIjA koi dehathI maLato nathI. deva, tiryaMca ke narka e eke gatithI mokSa nathI, mAtra mAnavadehathI mokSa che. tyAre tame kahezo ke saghaLA mAnaviyono mokSa kema thato nathI? teno uttara jeo mAnavapaNuM samaje che, teo saMsAra zokane tarI jAya che. jenAmAM vivekabuddhi udaya pAmI hoya, ane te vaDe satyAsatyano nirNaya samajIne parama tattvajJAna tathA uttama cAritrarUpa saddharmanuM sevana karIne jeo anupama mokSane pAme che, tenA dehadhArIpaNAne vidvAno mAnavapaNuM kahe che. manuSyanA zarIranA dekhAva uparathI vidvAno tene manuSya kahetA nathI; paraMtu tenA vivekane laine kahe che. be hAtha, be paga, be AMkha, be kAna, eka mukha, be hoTha ane eka nAka e jene hoya tene manuSya kahevo ema ApaNe samajavu nahiH . jo ema samajIe to pachI vAMdarAne paNa manuSya gaNavo joie; eNe paNa e pramANe saghaLaM prApta kayu che. vizeSamA eka pUMchar3e paNa
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAthI muni bhAga 1. che; tyAre zuM ene mahA manuSya kahevo ? nA, nahIM mAnavapaNuM samaje teja mAnava kahevAya. jJAnIo kahe che ke ebhava bahu durlabha che; ati puNyanA prabhAvathI e deha sAMpaDe che; mATe ethI utAvaLe AtmasArthaka karI levu. ayamaMtakumAra, gajasukumAra jevAM nAnAM bALako paNa mAnavapaNAne samajavAthI mokSane pAmyAM manuSyamAM je zakti vadhAre che, te zaktias karIne madonmatta hAthI jevA prANIne paNa vaza karI le che; eja zaktivaDe jo teo potAnA manarupI hAthIne vaza karI le to keTalaM kalyANa thAya ! koi paNa anya dehamAM pUrNa sadavivekano udaya thato nathI ane mokSanA rAjamArgamAM praveza thai zakato nathI. ethI ApaNane maLelo A bahu durlabha mAnavadeha saphaLa karI levo avazyano che. keTalAka mUrkho durAcAramAM, ajJAnamAM, viSayamAM, ane aneka prakAranA madamAM Avo mAnavadeha vRthA gumAve che. amUlya kaustubha hArI bese che. e nAmanA mAnava gaNAya, bAkI to vAnararupaja che. motanI paLa nizcaya ApaNe jANI zakatA nathI, mATe jema bane tema dharmamAM tvarAthI sAvadhAna thavuM. zikSApATha 5 anAthI muni bhAga 1. aneka prakAranI rIddhivALo magadhadezano zreNika nAme rAjA azvakriDAne mATe maMDikUkSa nAmanA vanamAM nIkaLI paDyo, vananI vicitratA manohAriNI hatI. nAnA prakAranAM vRkSo tyAM AvI rahyAM hatAM nAnA prakAranI komaLa velIo ghaTATopa thai rahI hatI; nAnA prakAranAM paMkhIo AnaMdathI tenuM sevana karatAM hatAM; nAnA prakA
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIju. ranAM pakSiyonAM madhurAM gAyana tyAM saMbhaLAtAM hatAM; nAnA prakAranAM phUlathI te vana chavAi rahyu hatuM nAnA prakAranAM jaLanAM jharaNa tyAM vahetAM hatA; TuMkAmAM e vana naMdanavana jevU lAgatuM hatuM. te vanamA eka jhADa taLe mahA samAdhivaMta paNa sukumAra ane sukhoccita munine te zreNike beThelo dITho. enu rupa joine te rAjA atyaMta AnaMda pAmyo. upamArahita rupathI vismita thaine manamAM tenI prazaMsA karavA lAgyo. A munino kevo adbhuta varNa che ! enuM ke manohara rupa cha ! enI kevI adbhuta saumyatA cha ! A kevI vismayakAraka kSamAno dharanAra che ! AnA aMgathI vairAgyano kevo uttama prakAza che ! AnI kevI nirlobhatA jaNAya che ! A saMyati kevu nirbhaya namrapaNuM dharAve che ! e bhogathI kevo virakta che ! ema ciMtavato ciMtavato-mudita thato thato-stuti karato karato-dhImethI cAlato cAlato, pradakSiNA deine te munine vaMdana karIne ati samIpa nahi tema ati dUra nahIM, ema te zreNika beTho; pachI ve hAthanI aMjali karIne vinayathI teNe te munine pUchayu ke he Arya ! tame prazaMsA karavA yogya evA taruNa choH bhogavilAsane mATe tamArI vaya anukULa che; saMsAramA nAnA prakAranAM sukha rahyAM che, Rtu RtunA kAmabhoga, jaLa saMbaMdhInA vilAsa, temaja manohAriNI strIonAM mukhavacana- madhuraM zravaNa chatAM e saghaLAno tyAga karIne munitvamA tame mahA udyama karocho enuM guM kAraNa? te mane anugrahathI kaho. rAjAnAM AvAM vacana sAMbhaLIne munie kahyu, he rAjA! huM anAtha hato. mane apUrva vastuno prApta karAvanAra, tathA yogakSemano karanAra, mArApara anukaMpA ANanAra. karuNAthI karIne parama sukhano denAra evo mAro koi mitra thayo nahi. e kAraNa mArA anAthIpaNAnuM hatuM.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAthI muni bhAga 20 zikSApATha 6 anAthI muni bhAga 2. zreNika, muninA bhASaNathI smita hasIne bolyo, tamAre mahA rAddhivaMtane nAtha kema na hoya ? jo koi nAtha nathI to hUM thaMDa chaDaM. he bhayaMtrANa ! tame bhoga bhogavo. he saMyati ! mitra, jJAtie karIne durlabha evo A tamAro manuSyabhava sulabha karo ! anAthIe ka, are zreNika rAjA ! paNa tuM pote anAtha ho to mAro nAtha zuM thaiza ? nirdhana te dhanADhya kyAMthI banAve ? abudha te buddhidAna kyAMthI Ape ? ajJa te vidvatA kyAMthI Ape ? vaMdhyA te saMtAna kyAMthI Ape ? jyAre tuM pote anAtha che; tyAre mAro nAtha kyAMthI thaiza ? muninA vacanathI rAjA ati AkuLa ane ati vismita thayo. koi kALe je vacananuM zravaNa thayuM nathI te vacananuM yati mukhathI zravaNa thayuM ethI te zaMkita thayo ane bolyo, huM aneka prakAra nA azvano bhogI chauM aneka prakAranA madonmatta hAthIono dhaNI cha; aneka prakAranI sainyA mane AdhIna che; nagara, grAma, aMtaHpura ane catuSpAdanI mAre kaI nyUnatA nathI; manuSya saMbaMdhI saghaLA prakAranA bhoga huM pAmyo chaDaM; anucaro mArI AjJAne ruDI rIte ArAdhe che; ema rAjAne chAjatI sarva prakAranI saMpatti mAre ghera che; aneka manavAMchita vastuo mArI samIpe rahe che. Avo huM mahAn chatAM anAtha kema houM ? rakhe he bhagavan, tame mRSA bolatA ho ! munie kayuM, rAjA ! mAruM kahetuM tuM nyAyapUrvaka samajyo nathI. have huM jeya anAtha thayo; ane jema meM saMsAra tyAgyo tema tane kahuM chauM; te ekAgra ane sAvadhAna cittathI sAMbhaLa; sAMbhaLIne pachI tArI zaMkAno satyAsatya nirNaya karaje. aria nAme ati jIrNa ane vividha prakAranI bhavyatAthI bharelI eka suMdara nagarI che; tyAM rIddhithI paripUrNa dhanasaMcaya nAmano
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIju. mAro pitA raheto hato. he mahArAjA! yovana vayanA prathama bhAgamA mArI AMkho ati vedanAthI gherAi, Akhe zarIre agni baLavA maMDyo. zastrathI paNa atizaya tIkSNa te roga vairInI peThe mArApara kopAyamAna thayo. mAruM mastaka te AMkhanI asahya vedanAthI duHkhavA lAgyuM. vajranA prahAra jevI, bIjAne paNa raudramaya upajAvanArI evI te dAruNa vedanAthI huM atyaMta zokamAM hato. saMkhyAbaMdha vaidyakazAstranipUNa vaidyarAjo mArI te vedanAno nAza karavA mATe AvyA ane temaNe aneka auSadha upacAra karyA paNa te vRthA gayA. e mahA nipUNa gaNAtA vaidyarAjo mane te daradathI mukta karI zakyA nahi eja he rAjA! mAruM anAthapaNaM hatuM. mArI AMkhanI vedanA TALavAne mATe mArA pitAe sarva dhana ApavA mAMDayu; paNa tethI karIne mArI te vedanA TaLI nahi. he rAjA ! eja mAjhaM anAthapaNuM hatuM. mArI mAtA putrane zoke karIne ati duHkhArtta thaI; paraMtu te paNa mane daradathI mukAvI zakI nahi, eja he rAjA ! mAjhaM anAthapaNuM hatuM. eka peTathI janmelA mArA jyeSTa ane kaniSTha bhAio potAthI banato parizrama karI cUkyA paNa mAge te vedanA TaLI nahi, he rAjA! eja mAraM anAthapaNuM hatuM. eka peTathI janmelI mArI jyeSTA ane kaniSThA bhaganIothI mAruM te duHkha ravyu nahi, he mahArAjA ! eja mAraM anAthapaNuM hatuM. mArI strI je pativratA, mArApara anurakta ane premavaMtI hatI, te AMsu bharI mAra haiyuM palALatI hatI. teNe anna pANI ApyA chatAM ane nAnA prakAranAM aMgholaNa, cuvAdika sugaMdhi padArtha, temaja aneka prakArana phula caMdanAdikanAM jANitA ajANitA vilepana karyA chatAM, te vilepanathI mAro roga zamAvI na zakyo. kSaNa paNa aLagI rahetI nahotI, evI te strI paNa mArA rogane TALI na zakI, eja he mahArAjA! mAruM anAthapaNuM hatuM. ema koinA premathI, koinA auSadhathI, koinA vilApathI ke koinA parizramathI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAthI muni bhAga 30 e roga upazamyo nahi. e veLA punaH punaH meM asahya vedanA bhogavI, pachI huM prapaMcIsaMsArathI kheda pAmyo. ekavAra jo A mahA viDaMbanAmaya vedanAthI mukta thauM to khaMtI, daMtI ane nirAraMbhI pravarjyAne dhAraNa karUM, ema ciMtIne zayana karI gayo. jyAre rAtri atikramI gaityAre he mahArAjA ! mArI te vedanA kSaya thai gai; ane huM nirogI thayo. mAta, tAta svajana baMdhavAdikane pUchIne prabhAte meM mahA kSamAvaMta, iMdriyane nigraha karavAvA ane AraMbhopAdhithI rahita evaM aNagAratva dhAraNa karyu. zikSApATha 7 anAthI muni bhAga 3. * he zreNika rAjA ! tyAra pachI huM AtmA paramAtmAno nAtha thayo . have huM sarva prakAranA jIvano nAtha chauM tuM je zaMkA pAmyo hato te have TaLI gai haze . ema AkhaM jagat- cakravartti paryaMta azaraNa ane anAtha che. jyAM upAdhi che tyAM anAthatA che; mATe huM kahuM chauM te kathana tuM manana karI jaje. nizcaya mAnaje ke ApaNo AtmAja duHkhanI bharelI vaitaraNIno karanAra che; ApaNo AtmAja krUra sAlmali vRkSanAM duHkhano upajAvanAra che; ApaNo AtmAja chita vasturupI dudhanI devAvALI kAmadhenu sukhano upajAvanAra che; ApaNo AtmAja naMdanavananI peThe AnaMdakArI che; ApaNo AtmAja karmano karanAra che; ApaNo AtmAja te karmano TALanAra che; ApaNo AtmAja duHkhopArjana karanAra che, ane ApaNo AtmAja sukhopArjana karanAra che; ApaNo AtmAja mitra ne ApaNo AtmAja vairI che; ApaNo AtmA kaniSTha AcAre sthita ane ApaNo AtmAja nirmaLa AcAre sthita rahe che. ema AtmaprakAzakabodha zreNikane te anAthI munie Apyo zreNikarAjA bahu saMtoSa *
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. pAsyo. be hAthanI aMjali karIne te ema bolyo ke, he bhagavan ! taye mane bhalI rIte upadezyoH tame jema hatuM tema anAthapaNuM kahI batAvyu. maharSi ! tame sanAtha, tame sabaMdhava ane tame sadharma cho. name sarva anAthanA nAtha cho. he pavitra saMyati ! huM tamane kSamAvu chu. samArI jJAnI zikSAthI lAbha pAmyo chu. dharmadhyAnamAM vighna karavAvALU bhoga bhogavyA saMbaMdhInuM meM tamane he mahA bhAgyavaMta ! je AmaMtraNa dI, te saMbaMdhIno mAro aparAdha mastaka namAvIne kSamAbulu. evA prakArathI stuti uccArIne rAjapuruSa kezarI zreNika vinayathI pradakSiNA karI svasthAnake gayo. ___mahA tappodhana, mahA muni, mahA prajJAvaMta, mahA yazavaMta, mahA nigraMtha ane mahA zruta anAthI munie magadha dezanA zreNika rAjAne potAnAM vitaka caritrathI je bodha Apyo che, te khare ! azaraNabhAvanA siddha kare che. mahA muni anAthIe bhogavelI vedanA jevI ke ethI ati vizeSa vedanA anaMta AtmAone bhogavatA joie chIe. e ketuM vicAravA lAyaka che ! saMsAramA azaraNatA ane anaMta anAthatA chavAi rahI che, teno tyAga uttama tattvajJAna ane parama zIlane sevavAthIja thAya che. eja muktinAM kAraNa rupa che. jema saMsAramA rahyA anAthI anAtha hatA; tema pratyeka AtmA tattvajJAnanI prApti vinA sadaiva anAthaja che ! sanAtha thavA sadeva, saddharma ane sadgurune jANavA ane oLakhavA avazyanAM che. zikSApATha 8 saddevatattva. traNa tattva ApaNe avazya jANavAM joie. jyAM sudhI te tattva saMbaMdhI ajJAnatA hoya che tyAMsudhI Atmahita nathI. etraNa tattva sadeva, sadharma ane sadguru che. A pAThamAM sadevatuM svarupa saMkSepamAM kahIzuM.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddevatattva cakravarti-rAjAdhirAja ke rAjaputraM chatAMjeo saMsArane ekavela anaMta zokanuM kAraNa mAnIne teno tyAga kare che. pUrNa dayA, zAMti, kSamA, nirAgItva ane AtmasamRddhithI trividha tApano laya kare che. mahA ugra tapopadhyAnavaDe vizodhana karIne jeo karmanA samUhane bALI nAkhe che, ane caMdra tathA zaMkhathI atyaMta ujvaLa evaM zukla dhyAna jeone prApta thAya che. sarva prakAranI nidrAno jeo kSaya kare che. saMsAramA mukhyatA bhogavatAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohinIya ane aMtarAya e cAra karma bhazmibhUta karI, jeo kevala jJAna kevala darzanasahita svasvarupathI vihAra kare che. jeo cAra aghAti karma rahyA sudhI yathAkhyAta cAritrarupa uttama zIlanuM sekna kare che. karmagrISmathI akaLAtA pAmara prANIone parama zAMti maLavA jeo zuddha bodha bIjano niSkAraNa karuNAthI meghadhArA vANIvaDe upadeza kare che. koI paNa samaye kiMcit mAtra paNa saMsArI vaibhavavilAsano svamAMza paNa jene rahyo nathI. dhanaghAti karmakSaya karyA pahelAM potAnI chadmasthatA gaNI jeo zrImukhavANIthI upadeza karatA nathI. pAMca prakAranA aMtarAya, hAsya, gati, arati, bhaya, jugupsA, zoka, mithyAtva, ajJAna, apratyAkhyAna, rAga, dveSa, nidrA ane kAma e aDhAra dUSaNathI rahita che, saccidAnaMda svarupathI virAjamAna che, mahA udyotakara bAra guNo jeone pragaTe che. janma, maraNa ane anaMta saMsAra jeno gayo che tene, nigraMthanA AgamamAM sadeva kathA che. e doSarahita zuddha Atmasvarupane pAmelA hovAthI pUjanIya paramezvara kahevA yogya che. upara kahyA te aDhAra doSamAMno eka paNa doSa hoya tyAM sadevarnu svarupa ghaTatuM nathI. A parama tattva mahatpuruSothI vizeSa jANavU avazyatuM che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIju. zikSApATha 9 saddharmatattva. anAdi kALathI karmajALanAM baMdhanathI A AtmA saMsAramA rajhaLyA kare che. samaya mAtra paNa tene kharuM sukha nathI. adhogatine e sevyA kare cha; ane adhogatimAM paDatA AtmAne dharI rAkhanArasadgati ApanAra vastu tenuM nAma dharma kahevAya che, ane eja satya sukhano upAya che. te dharmatattvanA sarvajJa bhagavAne bhinna bhinna bheda kahyA che. temAMnA mukhya be che. 1 vyavahAradharma, 2 nizcayadharma. ___ vyavahAradharmamAM dayA mukhya che. satyAdi vAkInAM cAra mahAvRto te paNa dayAnI rakSA vAste che. dayAnA ATha bheda che. 1 dravyadayA, 2 bhAvadayA, 3 svadayA, 4 paradayA, 5 svarupadayA, 6 anubaMdhadayA, 7 vyavahAradayA, 8 nizcayadayA. prathama dravyadayA-koi paNa kAma karavU te yatnApUrvaka jIvarakSA karIne karavU te dravyadayA. bIjI bhAvadayA-bIjA jIvane durgati jato dekhIne anukaMpAbuddhithI upadeza Apavo te bhAvadayA. trIjI svadayA-A AtmA anAdi kALathI mithyAtvathI gRhAyo che, tatva pAmato nathI, jinAjJA pALI zakato nathIM. ema citavI dharmamAM praveza karavo te svadayA. cothI paradayA-chakAya jIvanI rakSA karavI te paradayA. pAMcamI svarUpadayA-sUkSma vivekathI svarUpa-vicAraNA te svarupa dayA. chaThI anubaMdhadayA-sadaguru ke suzikSaka ziSyane kaDavAM kathanathI upadeza Ape e dekhavAmAM to ayogya lAge che; paraMtu pariNAma karuNAnuM kAraNa cha- enuM nAma anubaMdhadayA.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadharmatattva. 13 sAtamI vyavahAradayA-upayogapUrvaka tathA vidhipUrvaka je dayA pALavI tenuM nAma pyavahAradayA. AThamI nizcayadayA-zuddha sAdhya upayogamA ekatA bhAva, ane abheda upayoga te nizcayadayA. e ATha prakAranI dayAvaDe karIne vyavahAradharma bhagavAne kahyo che emAM sarva jIvanuM sukha, saMtoSa, abhayadAna e saghaLu vicArapUrvaka jotAM AvI jAya che. bIjo nizcayadharma-potAnAM svarupanI bhramaNA TALavI, AtmAne AtmabhAve oLakhavo, A saMsAra te mAro nathI, huM ethI bhinna paramaasaMga siddhasadrazya zuddha AtmA chu, evI AtmasvabhAvavarttanA te nizcayadharma che. jemAM koi prANInuM duHkha, ahita ke asaMtoSa rahyo che tyAM dayA nathI; ane dayA nathI tyAM dharma nathI. ahaMta bhagavAnanAM kahelAM dharmatatvathI sarva prANI abhaya thAya che. -oictor - zikSApATha 10 sadgurutattva bhAga 1. pitA-putra, tuM je zALAmAM abhyAsa karavA jAya che te zALAno zikSaka koNa che ? putra-pitAjI, eka vidvAna ana samaju brAhmaNa che. pitA-tenI vANI, cAlacalagana vagere kevAM che ? putra-enAM vacana bahu madhurAM che. e koIne avivekathI bolAbatA nathI ane bahu gaMbhIra che, bAle che tyAre jANe mukhamAthI phula jhare che. koIveM apamAna karatA nathI; ane amane yogyanIti samajAya tevI zikSA Ape che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 mokSamALA-pustaka bIjaM. ... pitA-tuM tyAM zA kAraNe jAya che te mane kahe joIe. putra-Apa ema kema kahocho pitAjI ? saMsAramA vicakSaNa thavAne mATe paddhatiyo samaju, vyavahAranI nIti zI eTalA mATe thaine Apa mane tyAM mokalo cho. pitA-tArA e zikSaka durAcaraNI ke evA hota to ? . putra-to to bahu mATuM thAna; amane aviveka ane kuvacana bolatAM AvaData vyavahAra nIti to pachI zIkhave paNa koNa ? pitA-jo putra, e uparathI hu~ have tane eka uttama zikSA kahuM. jema saMsAramAM paDavA mATe vyavahAranIti zIkhavAnuM prayojana che, tema dharmatattva ane dharmanItimA praveza karavAnuM parabhavane mATe prayojana che. jema te vyavahAranIti sadAcArI zikSakathI uttama maLI zake cha tema parabhava zreyaskaradharmanIti uttama guruthI maLI zake che. vyavahAranItinA zikSaka ane dharmanItinA zikSakamAM vahu bheda che. eka bIlorInA kaDakA jema vyavahAra zikSaka ane amUlya kaustubha jema AtmadharmazikSaka che. putra-zIrachatra ! ApanuM kahavU vyAjabI che. dharmanA zikSakanI saMpUrNa avazya che. Ape vAraMvAra saMsAranAM anaMta duHkha saMbaMdhI mane kayuM che ethI pAra pAmavA dharmana sahAyabhUta che; tyAre dharma kevA guruthI pAmiye to zreyaskara nIvaDe te mane kRpA karIne kaho. zikSApATha 11 sadgurutattva bhAga 2. pitA-putra! guru traNa prakAranA kahevAya che. 1 kASTasvarupa. 2 kAgaLasvarupa. 3 paththarasvarupa. kASTa svarupa guru sarvottama cha kAraNa saMsArarupI samudrane kASTasvarupI guruja tare che-ane tArI zake che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadgurutattva bhAga 2.. 2 kAgaLasvarupa guru e madhyama che. te saMsArasamudrane pote tarI zake nahIM; paraMtu kaMi pUnya upArjana karI zake. e bIjAne tArI zake nahIM 3 paththarasvarupa te pote buDe ane parane paNa buDADe. kASTasvarupa guru mAtra jinezvara bhagavaMtanA zAsanamA che. bAkI be prakAranA je guru rahyA te karmAvaraNane vRddhi karanAra che. ApaNe badhA uttama vastune cAhie chIe; ane uttamathI uttama maLI zake che. guru jo uttama hoya to te bhavasamudramA nAvikarupa thaI saddharmanAvamAM besADI pAra pamADe. tatvajJAnanA bheda, svasvarupabheda lokAloka vicAra, saMsArasvarupa e saghaLU uttama guru vinA maLI zake nahi tyAre tane prazna karavAnI icchA thaze ke evA gurunAM lakSaNa kayAM kayAM ? te kahuM cha. jinezvara bhagavAnanI bhAkhelI AjJA tene yathAtathya pALe, jANe, ane bIjAne bodhe, kaMcana kAminIthI sarva bhAvathI tyAgI hoya, vizuddha AhArajaLa letA hoya, bAviza prakAranA parisaha sahana karatA hoya, zAMta, dAMta, nirAraMbhi ane jiteMdriya hoya, siddhAMtika jJAnamAM nimagna hoya, dharma mATe thaine mAtra zarIrano nirvAha karatA hoya, nirgatha-paMtha pALatAM kAyara na hoya, saLI mAtra paNa adatta letA na hoya, sarve prakAranA ahAra rAtriye tyAgyA hoya, samabhAvi hoya, ane nirAgatAthI satyopadezaka hoya. TuMkAmAM teone kASTasvarupa sadguru jANavA. putra ! gurunA AcAra, jJAna e sambandhI AgamamAM bahuM vivekapUrvaka varNana karyu che. jema tuM AgaLa vicAra karatAM zIkhato jaiza, tema pachI huM tane e vizeSa tatvo bodhato jaiza. putra-pItAjI! Ape mane TuMkAmAM paNa bahu upayogI ane kalyANamaya kahuM huM niraMtara te manana karato rahIza.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA - pustaka bIjuM. zikSApATha 12 uttama gRhastha. saMsAramA rahyA chatAM paNa uttama zrAvako grahasthAzramathI AtmasAdhanane sAdhe che; teono grahasthAzrama paNa vakhaNAya che. te uttama puruSa, sAmAyika, kSamApanA covihAra pratyAkhyAna i0 yama niyamane seve che. F para pani bhaNI mAtR bahenanI draSTi rAkhe che. satpAtre yathAzakti dAna de che. zAMta, madhurI ane komaLa bhASA bole che. satzAstranuM manana kare che. bane tyAM sudhI upajIvikAmAM paNa mAyA, kapaTa, i0 karato nathI. strI, putra, mAta, tAta, muni ane guru e saghaLAMne yathAyogya sanmAna Ape che. mAbAne dharmano bodha Ape che. yatnAthI gharanI svacchatA, rAMdhavuM, sIMdha, zayana i0 rakhAve che. pote vicakSaNatAthI vartI strI, putrane vinaya ane dharmi kare che. saghaLAM kuTuMbamAM saMpanI vRddhi kare che. AvelA atithinuM yathAyogya sanmAna kare che. yAcakane kSudhAtura rAkhato nathI. satpuruSono samAgama ane teono bodha dhAraNa kare che. samaryAda ane saMtoSa yukta niraMtara varte che. yathAzakti zAstra saMcaya jenA gharamA rahyo che. alpa AraMbhathI je vyavahAra calAve che. Avo gRhasthAvAsa uttama gatinuM kAraNa thAya, ema jJAnIo kahe che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinezvaranI bhakti bhAga 10 17 zikSApATha 13 jinezvara nI bhakti bhAga 1, 100 jijJAsu - vicakSaNa satya ! koi za karanI, koi brahmAnI, koI vizunI, koI agninI, koI bhavAnInI, koI pegambaranI ane koI krAisTanI bhakti kare che. eo bhakti karIne zuM AzA rAkhatA haze ? satya - priya jijJAsu, te bhAvika mokSa meLavavAnI parama AzAthI e devone bhaje che. jijJAsu - kaho tamAruM mata che ? tyAre, ethI te uttama gati pAme ema satya- eonI bhaktivaDe teo mona pAme ema huM kahI zakato nathI. jeone te paramezvara kahe che tea kaI mokSane pAmyA nathI; to pachA upAsakane e mokSa kyAMthI Ape ? zaMkara vagere karmakSaya karI zakyA nathI ane dUSaNasahIta che. ethI te pUjavA yogya nathI. jijJAsu-e dUSaNo kayAM kayAM te kaho. satya-ajJAna, nidrA, mithyAtva, rAga, dveSa, avirati, bhaya, zoka, jugupsA, dAnAMtarAya, lAbhAMtarAna, vIryAtarAya ane upabhogAMtarAya, kAma, hAsya, rati ane ani e aDhAra dUSaNamAMnuM eka dUSaNa hoya topaNa te apUjya che. eka samartha paMDite paNa kayuM che ke paramezvara chauM ema mithyA rIte manAvana rA puruSo pote potAne Thage che kAraNa, paDakhAmAM strI hovAthI teo viSayI Thare che; zastra dhAraNa karelAM hovAthI dveSI Thare che. japamALA dhAraNa karyAthI teonuM citta vyagra che ema sUcave che. mAre zaraNe Ava, huM sarva pApa harI laDaM ema kahenArA abhimAnI ane nAstika Thare che. Ama che to pachI bIjAne teo kema tArI zake ? vaLI veTalAka avatAra levArupe paramezvara kahevarAve che to tyAM teone amuka karmanuM bhogavanuM bAkI cheema siddha thAya che,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA- pustaka bIjaM. jijJAsu-bhAI, tyAre pUjya koNa ? ane bhakti konI karavI ke jevaDhe AtmA svazaktino prakAza kare. 28 satya- zuddha satcidAnaMdasvarupa jIvana siddha bhagavAnanI bhaktithI teja sarva dUSaNarahita, karmamalahIna, mukta vItarAga sakaLabhaya rahita, sarvajJa, sarvadarzI jinezvara bhagavAnanI bhaktithI Atmazakti prakAza pAme che. jijJAsu - eonI bhakti karavAthI ApaNane teo mokSa Ape che ema mAnavuM kharuM ? satya - bhAi jijJAsu, te anaMtajJAnI bhagavAna to nirAgI ane nirvikAra che. ene stuti niMdAnuM ApaNane kaMi phaLa ApavAnuM prayojana nathI. ApaNo AtmA ajJAnI ane mohAMdha thaine je karmadaLathI gherAyalo che te karmadaLa TALavA anupama puruSArthanI avazya che. sarva karmadaLa kSaya karI anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra, anaMtavIrya, ane svasvarupamaya thayA evA jinezvaronuM svarupa - AtmAnI nizcayanaye rAddhi hovAthI te bhagavAnanuM smaraNa, citavana, dhyAna ane bhakti e puruSArthatA Ape che. vikArathI AtmA virakta kare che. zAMti ane nirjarA Ape che. jema taravAra hAthamAM levAthI zauryati ane bhAMga pIvAthI nizo utpanna tema e guNa 'citavanathI' AtmA svasvarupAnaMdanI zreNie caDhato jAya che. darpaNa jotAM jema mukhAkRtinuM bhAna thAya che tema siddha ke jinezvarasvarupanAM ciMtavanarUpa darpaNathI AtmasvarupanuM bhAna thAya che. zikSApATha 14 jinezvaranI bhakti bhAga 2. jijJAsu - Arya satya ! siddhasvarupa pAmelA te jinezvaro to saghaLA pUjya che; tyAre nAmathI bhakti karavAnI kaMi jarura che ?
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinezvaranI bhakti bhAga 20 19 satya - hA, avazya che. anaMta siddhasvarupane dhyAtAM je zuddha svarupanA vicAra thAya te to kArya paraMtu e je jevaDe te svarupane pAmyA te kAraNa kayuM ? e vicAratAM ugratapa, mahAna vairAgya, anaMtadayA, mahAnadhyAna e saghaLAMnuM smaraNa thaze; eonAM arhata tIrthaMkara padamAM je nAmathI teo vihAra karatA hatA te nAmathI teonA pavitra AcAra ane pavitra caritro aMtaHkaraNamAM udaya pAmaze; je udaya pariNAme mahA lAbhadAyaka che. jema mahAvIranuM pavitra nAma smaraNa karavAthI teo koNa ? kyAre ? kevA prakAre siddhi pAmyA ? e Adi caritronI smRti ko ane ethI ApaNe vairAgya, viveka ityAdikano udaya pAmIna jijJAsu - paNa logassamAM to covIza jinezvaranAM nAma sUcavana karyA che ? eno hetu zu che te mane samajAvo. satya- A kALamAM A kSetramAM ne covIza jinezvaro thayA emanAM nAmanuM ane caritronuM smaraNa karavAthI zuddha tatvano lAbha thAya. vairAginuM caritra vairAgya bodhe che, anaMta covIzInAM anaMta nAma siddha svarupamAM samagre AvI jAya le. varttamAnakALanA covIza tIrthakaranAM nAma A kALe levAthI kALanI sthitinuM bahu sUkSmajJAna paNa sAMbharI Ave che. jema eonAM nAma A kALamAM levAya che. tema covIzI covIzInAM nAma kALa ane covIzI pharatAM levAtAM jAya che. eTale amuka nAma levAM ema kaMi hetu nathI. paraMtu teonA guNa ane puruSArtha smRti mATe varttatI covIzInI smRti karavI ema tatva radhuM che. teonA janma, bihAra upadeza e saghaLaM nAma nikSepe jANI zakAya che. e vaDe ApaNo AtmA prakAza pAme che. sarpa jema moralInA nAdathI jAgRta thAya che; tema AtmA potAnI satya rIddhi sAMbhaLatAM te mohanidrAthI jAgRta thAya che. jijJAsu - mane tame jinezvaranI bhakti saMbaMdhI bahu uttama kAraNa
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 mokSamAlA-pustaka bIjaM. kaDaM. Adhunika keLavaNIthI jinezvaranI bhakti kaMi phaLadAyaka nathI ema mane AsthA thai hatI. he nAza pAmI che. jinezvara bhagavAnanI avazya bhakti karavI joie e huM mAnya rAkhuM chauM. ___ satya-jinezvara bhagavAnanI bhaktithI anupama lAbha che, enAM kAraNo mahAna che; temanA pAma upakArane lIdhe paNa teonI bhakti avazya karavI joie. vaLI teonA puruSArthanuM smaraNa thatAM paNa zubha vRttiyono udaya thAya che. jema jema zrI jinanAM svarUpamAM vRtti laya pAme che tema tema 6 rama zAMti pravahe che. ema jinabhaktinAM kAraNo atre saMkSepamAM kahyAM che te Arthiyoe vizeSapaNe manana karavAM yogya che. pAra zikSApATha 15 bhaktino upadeza. toTakachaMda. zubha zItaLatAmaya chAMya rahI, manavAMchita jyAM phaLapaMkti kahI; jina bhakti gRho taru-kalpa aho, bhajine bhagavaMta bhavaMta laho. 1 nija Atmasvarupa mudA pragaTe, mana tApa utApa tamAma maTe ati nirjaratA vaNa dAma gRho, bhajine bhagavaMta bhavaMta laho. 2 samabhAvi sadA pariNAma thaze, jaDamaMda adhogati janma jaze; zubha maMgaLa A paripUrNa cahIM, bhajine bhagavaMta bhavaMta laho. 3 zubha bhAvavaDe mana zuddha karA, navakAra mahA padane samaro nahi eha samAna sumaMtra kaho, bhajine bhagavaMta bhavaMta laho. 4 karazo kSaya kevaLa rAga kathA, dharazo zubha tatvasvarupa yathA nRpacaMdra prapaMca anaMta daho, ajine bhagavaMta bhavaMta laho. 5
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharI mahattA zikSApATha 16 kharI mahattA. ka 21 heers lakSmIthI karIne mahattA maLe che ema mAne che; keTalAka mahAna kuTuMbathI mahattA maLe che ema mAne che; keTalAka putra vaDe karIne mahattA maLe che ema mAne che; keTalAka adhikArathI mahattA maLe che ema mAne che. paNa e ebhanuM mAnatuM vivekathI jotAM mithyA che. eo jemAM mahattA TharAve che temAM mahattA nathI, paNa laghutA che; lakSmIthI saMsAramAM khAnapAna mAna, anucaropara AjJA, vaibhava e saghaLaM maLe che ane e mahattA che, ema tame mAnatA hazo, paNa eTalethI ene mahattA mAnavI joirta nathI. lakSmI aneka pApa vaDe karIne pedA thAya che. AvyA pachI abhimAna, bebhAnatA, ane mUDhatA Ape che. kuTuMbasamudAyanI mahattA meLavAvA mATe tenuM pAlaNa poSaNa karavuM paDe che. te vaDe pApa ane duHkha sahana karavAM paDe che. ApaNe upAdhithI pApa karI enuM udara bharavuM paDe che. putrathI kaMha zAzvata nAma rahetuM nathI; ene mATe paNa aneka prakAranAM pApa ane upAdhi veThavI paDe che; chatAM ethI ApaNuM maMgaLa zuM thAya che ? adhikArathI parataMtratA ke amalamada Ave che ane ethI julama, anIti, lAMca temaja anyAya karavA paDe che; ke thAya che, kaho tyAre emAMthI mahattA zAnI thAya che ? mAtra pApajanya karmanI. pApI karmavaDe karI AtmAnI nIca gati thAya che; nIca gati che tyAM mahattA nathI paNa laghutA che. AtmAnI mahattA to satyavacana, dayA, kSamA, paropakAra ane samatAmAM rahI che. lakSmI i0 e to karmamahattA che. ema chatAM lakSmIthI zANA puruSo dAna de che, uttama vidyAzALAo sthApI paraduHkhabhaMjana thAya che. eka paraNelI strImAMja mAtra vRtti rokI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 mokSamALA-pustaka bI. parastrI tarapha putribhAvathI jue che. kuTuMbavaDe karIne amuka samudAyarnu hita kAma kare che. putravaDe tene saMsArabhAra ApI pote dharmamArgamA praveza kare che. adhikA rathI DahApaNa vaDe AcaraNa karI rAjA prajA bannenuM hita karI-dharmanItino prakAza kare che, ema karavAthI keTalIka mahattA pamAya kharI chatAM e mahattA cokasa nathI. maraNabhaya mAthe rahyo che. dhAraNA dharI rahe che. yojelI yojanA ke viveka vakhate hRdayamAMthI jato rahe evI saMsAramohinIya che. ethI ApaNe ema nissaMzaya samajavU ke satyavacana, dayA, kSamA, brahmacarya ane samatA jevI AtmamahattA koi sthaLe nathI. zuddha paMcamahAtadhArI bhikSuke je rIddhi ane mahattA meLavI che te brahmadatta jevA cakravatie lakSmI, kuTuMba, putra ke adhikArathI meLavI nathI ema mAruM mAnavu cha ! zikSApATha 17 bAhubaLa. bAhubaLa eTale potAnI bhUjAnuM baLa ema ahIM artha karavAno nathI, kAraNa ke bAhubaLa nAmanA mahApuruSarnu A eka nAnuM paNa adbhuta caritra che. sarva saMga parityAga karI, RSabhadevajI bhagavAna bharata ane bAhubaLa nAmanA potAnA be putrone rAjya soMpI vihAra karatA hatA. tyAre bharatezvara cakravartti thayo. AyudhazALAmAM cakranI utpatti thayA pachI pratyeka rAjyapara teNe potAnI AmnAya vesArI, ane chakhaMDanI prabhUtA meLavI. mAtra bAhubaLeja e prabhUtA aMgIkAra na karI. ethI pariNAmamA bharatezvara ane bAhubaLane yuddha maMDAyu. ghaNA vakhata sudhI bharatezvara ke bAhubaLa e bannemAMthI ekke havyA nahi, tyAre krodhAvezamA AvI jai bharatezvare
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhubaLa. bAhubaLapara cakra mUkyuM, paNa eka vIryathI utpanna thayelA bhAipara paNa te cakra prabhAva na karI zake, e niyamathI pharIne pArcha bharatezvaranA hAthamAM Avyu. bharate cakra mUkavAthI bAhubaLane bahu krodha Avyo. teNe mahA baLavatara muSTi upADI. tatkALa tyAM tenI bhAvanAnuM svarupa phayu. te vicArI gayo ke huM A bahu niMdaniya karUM chauM; AnuM pariNAma kevu duHkhadAyaka che ! bhale bharatezvara rAjya bhogavo. mithyA parasparano nAza zA mATe karavo? A muSTi mAravI yogya nathItema ugAmI te have pAchI vALavI paNa yogya nathI. ema vicArI teNe paMca muSTi keza lucana kayu, ane tyAMthI munibhAve cAlI nIkaLyA. bhagavAna AdIzvara jyAM aThANuM dikSita putrothI temaja Arya-AryAthI vihAra karatA hatA tyAM javA icchA karI; paNa manamAM mAna AvyuM ke tyAM huM jaIza to mArAthI nAnA aThANuM bhAine vaMdana karavU paDaze. mATe tyAM to navu yogya nathI. ema mAnavRttithI vanamAM te ekAgra dhyAne rahyA. haLave haLave vAra mAsa thai gayA. mahA tapathI kAyA hADakAno mAno thai gai; te sukAM jhADa jevA dekhAvA lAgyA; paraMtu jyAM sudhI mAnano aMkura tenAM aMtaHkaraNathI khasyo nahoto tyAMsudhI te siddhi na pAmyA. brAhmI ane suMdarIe AvIne tene upadeza karyo; Arya vIra ! have madonmatta hAthIparathI utaro, enAthI to bahu zoSyu. eonAM A vacanothI bAhubaLa vicAramA paDyA. vicAratAM vicAratAM tene bhAna thayuM ke satya che-huM mAnarupI madonmatta hAthIparathI haju kyAM utayoM chauM? have ethI utaravU eja maMgaLakAraka cha ema vicArI teNe vaMdana karavAne mATe pagalaM bharyu ke te anupama divya kaivalya kamaLAne pAmyA. vAMcanAra, juo mAna e kevI durita vastu che !!
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. zikSApATha 18 cAra gati. . saMsAravanamAM zubhAzubha jIva sAtAvedanIya, asAtAvedanIya vedato karmanAM phaLa bhogavavA A cAra gatimAM bhamyA kare che to e cAra gati khacIta jANa! joie. 1 narkagati-mahAraMbha, padIrApAna, mAMsa bhakSaNa, ityAdika tIvra hiMsAnA karanAra jIvo aghora narkamAM paDe che. tyAM leza paNa zAtA, vizrAma ke sukha nathI. mahA aMdhakAra vyApta che. aMgachedana sahana karavU paDe che. agnimAM baLavU paDe che ane charapalAnI dhAra jevaM jaLa pIyU~ paDe che. anaMta kuHkhathI karIne jyAM prANIbhUte sAMkaDa, azAtA ane vilavilATa sa na karavA paDe che. AvA je duHkhane kevalajJAnIo paNa kahI zakatA nathI. ahoho ! ! te duHkha anaMtivAra A AtmAe bhogavyAM che. 2 tiryacagati-chala, jau, prapaMca ityAdika karIne jIva siMha, vAgha, hAthI, mRga, gAya, bhere, baLada ityAdika tiryacanA zarIra dhAraNa kare che. te tiryaMcagatimAM bhUkha, taraza, tApa, vadha, baMdhana, tADana, bhAravahana ityAdinAM duHkhane sahana kare che. 3 manuSyagati-khAdya, akhAdya, viSe vivekarahita cha lajjAhIna, mAtA putrI sAthe kAma gamana karavAmAM jene pApApAparnu bhAna nathI; niraMtara mAMsabhakSaNa, carI, parastrIgamana vagere mahA pAtaka karyA kare che. eto jANe anAryadezanAM anArya manuSya che. AryadezamAM paNa kSatri, brAhmaNa, saMzya pramukha matihIna, daridri, ajJAna ane rogathI pIDita manuSyo che. mAna, apamAna ityAdi aneka prakAranAM duHkha teo bhogavI rahyAM che. 4 devagati-paraspara vera, jhera, kleza, zoka matsara, kAma,
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAragati, 25 mada, kSudhA Adi devatAo paNa AyuSya vyatita karI rahyA che; e devagati. ema cAra gati sAmAnyarupe kahI. AcAre gatimAM manuvyagati sauthI zreSTha ane durlabha che, AtmAnuM paramahita mokSa e gatithI pamAya che; e manuSyagatimAM paNa keTalAka duHkha ane AtmasAdhanamAM aMtarAyo che. eka taruNa sukumArane rome rome lAlacoLa suyA ghoMcavAthI je asahya vedanA upaje che; te karatAM AThaguNI vedanA garbhasthAnamAM jIva jyAre rahe che tyAre pAme che. lagabhaga nava mahInA maLa, mUtra, lohI, paru AdimAM ahorAtra murchAgata sthitimAM vedanA bhogavI bhogavIne janma pAme che. garbhasthAnanI vedanAthI anaMtagaNI vedanA janmasamaye utpanna thAya che. tyAra pachI bALAvasthA pamAya che. maLamUtra, dhULa ane nagnAvasthAmAM aNasamajathI rajhaLI raDIne te bALA - vasthA pUrNa thAya che; ane yuvAvasthA Atre che. dhana upArjana karavA mATe nAnA prakAranAM pApamAM paDavuM paDe che. jyAMthI utpanna thayo che tyAM eTale viSaya vikAramAM vRtti jAya che. unmAda, ALasa, abhimAna, niMdyadraSTi, saMyoga viyoga ema ghaTamALamAM yuvAvaya cAlI jAya che tyAM vRddhAvasthA Ave che. zarIra kaMpe che, mukhe lALa jhare che. tvacApara karocalI paDI Aya che. suMba sAMbhaLa ane dekhaM e zaktiyo kevaLa maMda thai jAya che. keza dhavaLa thai kharavA maMDe che; cAlavAnI Aya rahetI nathI. hAthamAM lAkaDI lai laDathaDIyAM khAtAM cAlabuM paDe che. kAMto jIvana paryaMta khATale paDyAM rahevuM paDe che. zvAsa, khAMsI ityAdika roga AvIne vaLage che, ane thoDA kALamAM kALa AvIne koLIo karI jAya che. A dehamAMthI jIva cAlI nIkaLe che. kAyA hatI nahatI thai jAya che. maraNa samaye paNa keTalI vadhI vedanA che ? caturgatinAM duHkhamAM je manuSyadeha zreSTa mAM paNa kelAM badhAM duHkha rahyAM che tema chatAM upara jaNAvyA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 mokSamALA-pustaka bIjaM. pramANe anukrame kALa Ave che ema paNa nathI. game te vakhate te AvIne lai jAya che. mATeja vicakSaNa puruSo pramAda vinA AtmakalyANane ArAdhe che. zikSApATha 19saMsAranecAra upamAbhAga 1. saMsArane mahA tatvajJAnIo eka samudranI upamA paNa ASe che. saMsArarupI samudra anaMta ane apAra che. aho loko ! eno pAra pAmavA puruSArthano upayoga karo ! upayoga karo !! Ama emanAM sthaLe sthaLe vacano che. saMsArane samudranI upamA chAjatI paNa che. samudramAM jema mojAMnI choLo uchaLyA kare che tema saMsAramAM viSayarupI aneka mojAMo uchaLe che. jaLano uparathI jema sapATa dekhAva che tema saMsAra paNa saraLa dekhAva de che. samudra jema kyAMka bahu uMDo che, ane kyAMka bhamarIo khavarAve che tema saMsAra kAma viSaya prapaMcAdikamAM bahu uMDo che. te moharupI bhamarIo khavarAve che. thoDaM jaLa chatAM samudramA jema ubhA rahevAthI kAdavamAM gucI jaie chIe tema saMsAranA leza prasaMgamAM te tRSNArupI kAdavamA dhuMcavI de che. samudra jema nAnA prakAranA kharAbA ane tophAnathI nAva ke vahANane jokhama pahoMcADe che tema strIyorupI kharAbA ane kAmarupI tophAnathI saMsAra AtmAne jokhama pahoMcADe che. samudra jema agAdha jaLathI zItaLa dekhAto chatAM vaDavAnaLa nAmanA agnino temAM vAsa che tema saMsAramA mAyArapI agni baLyAja kare che. samudra jema comAsAmAM vadhAre jaLa pAmIne uMDo utare che tema pAparupI jaLa pAmIne saMsAra uMDo utare che, eTale majabuta pAyA karato jAya che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArane cAra upamA bhAga 2. 27 2. saMsArane bIjI upamA agninI chAje che. agnithI karIne jema mahAtApanI utpatti che. ema saMsArathI paNa trividha tApanI utpatti che. agnithI baLelo jIva jema mahA vilavilATa kare che tema saMsArathI baLelo jIva anaMta duHkharupa narkathI asahya vilavilATa kare che. agni jema sarva vastuno bhakSa karI jAya che, tema saMsAranA mukhamAM paDelAMno te bhakSa karI jAya che. agnimAM jema jema ghI ane iMdhana homAya che tema tema te vRddhi pAme che. tevIja rIte saMsArarupa agnimAM tIvra mohinIrupa ghI bane viSayarupa iMdhana homAtAM te vRddhi pAme che. 3. saMsArane trIjI upamA aMdhakAranI chAje che. aMdhakAramA jema sIMdarI, sarpanuM bhAna karAve che tema saMsAra satyane asatyarupa batAve cha; aMdhakAramA jema prANIo Ama tema bhaTakI vipatti bhogave che tema saMsAramA bebhAna thaine anaMta AtmAo caturgatimA Ama tema bhaTake che. aMdhakAramA jema kAca ane hIrAnuM jJAna thatuM nathI tema saMsArarupI aMdhakAramA viveka avivekanuM jJAna thatuM nathI. jema aMdhakAramA prANIo chatI AMkhe aMdha banI jAya che tema chatI zaktie saMsAramA teo mohAMdha banI jAya che. aMdhakAramA jema ghuvaDa ityAdikano upadrava vadhe che tema saMsAramA lobha, mAyAdikano upadrava vadhe che. ema aneka bhede jotAM saMsAra te aMdhakArarupaja jaNAya che. zikSApATha20saMsArane cAra upamA bhAga 2. 4. saMsArane cothI upamA zakaTacakranI eTale gADAMnA paiDAMnI chAje che. cAlatAM, zakaTacakra jema pharatuM rahe che tema saMsAramA praveza karatAM te pharatAM rupe rahe che. zakaTacakra jema dharI vinA cAlI zakatuM nathI tema saMsAra mithyAtvarupI dharI vinA cAlI zakato nathI.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 mokSamALA- pustaka bIjaM. zakaTacakra jema ArAvaDe karIne radhuM che tema saMsAra zaMkA pramAdAdika ArAdhI Takyo che. ema aneka prakArathI zakaTacakranI upamA paNa saMsArane lAgI zake che. eva te saMsArane jeTalI adhopamA Apo eTalI thoDI che. mukhyapaNe e cAra upamA ApaNe jANI, have emAMthI tatva levaM yogyache. 1. sAgara jema majabuta nAva ane mAhitagAra nAvikathI tarIne pAra pamAya che tema sadadharmarupI nAva ane sadgururUpI nAvikathI saMsArasAgara pAra pAmI zakAya che. sAgaramA jema DAhyA puruSoe nirvighna rasto zodhI kATyo hoya che tema jinezvara bhagavAne tatvajJAnarupa nirvighna uttama rAha batAvyo che. 2. agni jema sarvane bhakSa karI jAya che, paraMtu pANIthI bujhAi jAya che te vairAgyajaLathI saMsAraagni bujhavI zakAya che. 3. aMdhakAramAM jema dIvo lai javAthI prakAza thatAM, joi zakAya che tema tatvajJAnarupI nirbuja dIvo saMsArarUpI aMdhakAramAM prakAza karI satya vastu batAve che. 4. zakaTacakra jema baLada vinA cAlI zakatuM nathI tema saMsAra - cakra rAga, dveSa vinA cAlI zakatuM nathI. ema e saMsAradaradanuM nivAraNa upamAvaDe anupAnAdi pratikAra sAthai kahUMM. te AtmahitaiSie niraMtara manana kara ane bIjAne bodhavaM. zikSApATha 21 bAra bhAvanA. vairAgyanI, ane tevA AtmahitaiSi viSayonI sudraDhatA thavA mATe bAra bhAvanA ciMtavavAnuM tatvajJAnIo kahe che. 1. zarIra, vaibhava, lakSmI, kuTuMba parivArAdika sarva vinAzI che;
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 bAra bhAvanA. jIvano mULa dharma avinAzI che ema ciMtavanuM te pahelI anityabhAvanA. 2. saMsAramAM maraNa samaye jIvane zaraNa rAkhanAra koI nathI, mAtra eka zubha dharmanuMja zaraNa satya che ema ciMtavanuM te bIjI azaraNa bhAvanA. 3. A AtmAe saMsArasamudramAM paryaTana karatAM karatAM sarva bhava kIdhA che, e saMsArajaMjIrathI hUM kyAre chuTIza ? e saMsAra mAro nathI, huM mokSamayi huM ema citavanuM te trIjI saMsAra bhAvanA. 4. A mAro AtmA ekalo che; te ekalo Avyo che, ekalo jaze; potAnAM karelAM karma ekalo bhogavaze ema ciMtavanuM te cothI ekatvabhAvanA. 5. A saMsAramA koi koinuM nathI ema ciMtavakuM te pAMcamI anyatvabhAvanA. 6. A zarIra apavitra che, maLamUtranI khANa che, roga jarAne rahevAnuM dhAma che, e zarIrathI huM nyAro chaM ema citavanuM te chaThThI azucibhAvanA. 7. rAga, dveSa, ajJAna, mithyAtva ityAdika sarva Azrava che ema citavanuM te sAtamI AzravabhAvanA. 8. jJAna, dhyAnamAM jIva pravarttamAna thaine navAM karma bAMdhe nahi evI citavanA karavI te AThamI samvarabhAvanA. 9. jJAnasahita kriyA karavI te nirjarAnuM kAraNa che ema ciMtaaj te navamI nirjarAbhAvanA. 10. lokasvarupanuM utpatti, sthiti, vinAzasvarupa vicArakhuM te dazamI lokasvarUpabhAvanA. 11. saMsAramAM bhamatAM AtmAne samyakjJAnanI prAsAdI prApta thavI durlabha che, vA samyakjJAna pAmyo to cAritra sarva virati
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 mokSamALA-pustaka bIjaM. pariNAmarupa dharma pAmavo durlabha che evI citavanA te agyAramI bodhadurlabhabhAvanA. 12. dharmanA upadezaka tathA zuddha zAstranA bodhaka evA guru ane evaM zravaNa maLavU durlabha che evI ciMtavanA te vAramI dharma durlabhabhAvanA. A bAra bhAvanAo mananapurvaka niraMtara vicAravAthI satpuruSo uttama padane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. zikSApATha 22 kAmadeva zrAvaka. mahAvIra bhagavAnanA samayamAM dvAdazavRttane vimaLa bhAvathI dhAraNa karanAra, vivekI ane nigraMthavacanAnurakta kAmadeva nAmanA eka zrAvaka teonA ziSya hatA. sudharmA sabhAmAM iMdre eka veLA kAmadevanI dharmaacaLatAnI prazaMsA karI. evAmAM tyAM eka tuccha buddhivAna deva beTho hato teNe evI sudraDhatAno avizvAsa batAnyo ane kaDaM ke jyAMsudhI pariSaha paDyA na hoya tyAMsudhI badhAya sahanazIla ane dharmadraDha jaNAya. A mArI vAta huM ene caLAvI ApIne satya karI dekhA9. dharmadraDha kAmadeva te veLA kAyotsargamAM lIna hatA. devatAe prathama hAthInuM rupa vaikriya karyu ane pachI kAmadevane khuba guMdyA topaNa te acaLa rahyA, eTale muzaLa jevU aMga karIne kALAvarNano sarpa thaine bhayaMkara phUMkAra karyA, toya kAmadeva kAyotsargathI leza caLyA nahi pachI aTTahAsya karatA rAkSasano deha dhAraNa karIne aneka prakAranA pariSaha karyA, topaNa kAmadeva kAyotsargathI caLyA nahi. siMha vagerenAM aneka bhayaMkara rupa kA~ topaNa kAyotsargamAM leza hInatA kAmadeve ANI nahi. ema rAtrinA cAre pahora devatAe karyA karyu, paNa te potAnI dhAraNAmAM
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ satya. phAlyo nahi. pachI te deve avadhijJAnanA upayogavaDe joyuM to kAmadevane merunA zikharanI pere aDoLa rahyA dIThA. kAmadevanI adbhUta nizcalatA jANI tene vinayabhAvathI praNAma karI potAno doSa kSamAvIne te devatA svasthAnake gayo. ____ kAmadeva zrAvakanI dharmadRDhatA evo bodha kare che ke satyadharma ane satyapratijJAmAM parama draDha rahevU, ane kAyotsarga Adi jema bane tema ekAgra cittathI ane sudraDhatAthI nirdoSa karavAM. caLavicaLa bhAvathI kAyotsagAdi bahu doSayukta thAya che. pAI jevA dravyalAbha mATe dharmazAkha kADhanArathI dharmamAM draDhatA kyAthI rahI zake ? ane rahI zake to kevI rahe ! e vicAratAM kheda thAya che. zikSApATha 23 satya. sAmAnya kathanamAM paNa kahevAya che ke satya e A jagatnu dhAraNa che. athavA satyane AdhAre A jagat rahuM che. e kathanamAMthI evI zikSA maLe che ke dharma, nIti, rAja ane vyavahAra e satyavaDe pravartana karI rahyAM che ane e cAre na hoya to jagatnuM rupa kevu bhayaMkara hoya ? e mATe satya e jagatna dhAraNa che ema kahevU e kaMi atizayokti jevU ke nahi mAnavA jevU nathI.. ___ vasurAjAnuM eka zabdanuM asatya bolavU keTalaM duHkhadAyaka thayuM hatuM te prasaMga vicAra karavA mATe ahIM kahIzuM. vasurAjA, nArada ane parvata e traNe eka guru pAsethI vidyA bhaNyA hatA. parvata adhyApakano putra hato; adhyApake kALa koM. ethI parvata tenI mA sahIta vasurAjAnA darabAramA AvI rahyo hato. eka rAtre tenI mA pAse beThI cha; ane parvata tathA nArada zAstrA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 mokSamALA-pustaka bIju. bhyAsa kare che. emAM eka vacana parvata e, bolyo ke 'ajAhotavyaM.' tyAre nArade pUchayu aja te zu parvata ? parvate kahyu: 'aja' te 'bokaDo.' nArada bolyoH ApaNe traNe jaNa tArA pitA kane bhaNatA hatA tyAre tArA pitAe to 'ana' te traNa varSanI 'vrIhi ' kahI che ane tuM avaLu zA mATe kahe che? ema paraspara vacanavivAda vadhyo. tyAre parvate kahyu: ApaNane vasurAjA kahe te kharaM. e vAtanI nArade hA kahI, ane jIte tene mATe amuka sarata karI. parvatanI mA je pAse beThI hatI teNe A sAMbhaLyuM. 'aja' eTale 'trIhi' ema tene paNa yAda hatuMH saratamA potAno putra hAraze evA bhayathI parvatanI mA rAtre rAjA pAse gai ane pUchyuH rAjA, "aja' eTale zuM ? vasurAjAe saMbaMdhapUrvaka kahyu. 'aja' eTale 'nIhi.' tyAre parvananI mAe rAjAne kayuH mArA putrathI 'bokaDo' kahevAyo che mATe teno pakSa karavo paDaze; tamane pUchavA mATe teo Avaze. vasurAjA bolyoH huM asatya kema kahuM ? mArAthI e banI zake nahi. parvatanI mAe kaDaM, paNa jo tame mArA putrano pakSa nahIM karo to tamane huM hatyA ApIza. rAjA vicAramA paDI gayo ke satyavaDe karIne huM maNimaya siMhAsanapara addhara besuM chu. lokasamudAyane nyAya Apu chu. loka paNa ema jANe che ke rAjA satya guNe karIne siMhAsanapara aMtarikSa bese che. have kema karavU ? jo parvatano pakSa na karUM to brAhmaNI mare che; e vaLI mArA gurunI strI che. na cAlatAM chevaTe rAjAe brAhmaNIne kahyuH tame bhale jAo; huM parvatano pakSa karIza. Avo nizcaya karAvIne parvatanI mA ghera AvI. prabhAte nArada, parvata ane tenI mA vivAda karatAM rAjA pAse AvyAM. rAjA ajANa thaI pUchavA lAgyoH zuM che parvata ? parvate kayuH rAjAdhirAja ! aja ne zuM ? te kaho. rAjAe nAradane puchayu, tame zuM kahocho? nArade kahyu: 'aja' te traNa varSanI 'nIhI tamane kyAM nathI sAMbhaLatuM ? vasurAjA bolyoH 'aja'
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ satsaMga. eTale 'bokaDa' paNa 'vrIhI' nahi. teja veLA devatAe siMhAsanathI uchALI heTho nAkhyo; vasu kALapariNAma pAmI narake gayo. 33 A uparathI sAmAnya manuSyoe satya, temaja rAjAe nyAyamAM apakSapAta ane satya banne grahaNa karavAyogya che e mukhya bodha maLe che. je pAMca mahAvrata bhagavAne praNIta karyA che; temAMnA prathama mahAvratanI rakSAne mATe bAkInAM cAra vrata vADarupe che, ane temAM paNa pahelI vADa te satya mahAvrata che. e satyanA aneka bheda siddhAMtathI zruta karavA avazyanA che. zikSApATha 24 satsaMga satsaMga e sarva sukhanuM mULa che. satsaMgano lAbha maLyo ke tenA prabhAvavaDe vAMchita siddhi thaija paDI che. game tevA pavitra thavAne mATe satsaMga zreSTa sAdhana che. satsaMganI eka ghaDI je lAbha de che te kusaMganAM eka koTyAvidhi varSa paNa lAbha na daI zakatAM adhogatimaya mahA pApa karAve che temaja AtmAne malina kare che. satsaMgano sAmAnya artha eTalo che ke uttamano sahavAsa. jyAM sArI havA nathI AvatI tyAM roganI vRddhi thAya che; tema jyAM satsaMga nathI tyAM Atmaroga vadhe che. durgaMdhathI kaMTALIne jema nAke vastra ADuM daie chIe tema kusaMgathI sahavAsa baMdha karavAnuM avazyanuM che. saMsAra e paNa eka prakArano saMga che, ane te anaMta kusaMgarupa temaja duHkhadAyaka hovAthI tyAgavA yogya che. game te jAtano sahavAsa hoya paraMtu je vaDe Atmasiddhi nathI te satsaMga nathI. AtmAne satya raMga caDhAve te satsaMga. mokSano mArga batAve te maitri. uttama zAstramAM niraMtara ekAgra rahenuM te paNa satsaMga che, satpuruSono samA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 mokSamALA-pustaka bIjaM. gama e paNa satsaMga che. malina vastrane jema sAbu tathA jaLa svaccha kare che tema zAstrabodha ane matpuruSono samAgama, AtmAnI malinatA TALIne zuddhatA Ape he. jenAthI hamezano paricaya rahI rAga, raMga, gAna, tAna ane svAdiSTa bhojana sevAtAM hoya te tamane game tevo priya hoya topaNa nizcaya mAnajo ke te satsaMga nathI paNa kusaMga che. satsaMgathI prApta thayelaM eka vacana amUlya lAbha Ape che. tatvajJAnIoe mukhya bodha evo karyo che ke sarva saMga parityAga karI, aMtaramA rahelA sarva vikArathI paNa virakta rahI ekAMtanuM sevana karo. temAM satsaMganI stuti AvI jAya che. kevaLa ekAMta teto dhyAnamA raheg ke yogAbhyAsamAM rahe, e che, paraMtu samasvabhAvino samAgama jemAMthI ekaja prakAranI varttanatAno pravAha nIkaLe che te, bhAve ekaja rupa hovAthI ghaNA mANaso chatAM ane parasparano sahavAsa chatAM te ekAMtarupaja che, ane tevI ekAMta mAtra saMtasamAgamamAM rahI che. kadApi koi ema vicAraze ke viSayImaMDaLa maLe che tyAM samabhAva sarakhI vRtti hovAthI ekAMta kAM na kahebI ? tenuM samAdhAna tatkALa che ke teo eka svabhAvi hotA nathI. temAM paraspara svArtha buddhi ane mAyAnuM anusaMdhAna hoya che, ane jyAM e be kAraNathI samAgama che te eka svabhAvi ke nirdoSa hotA nathI. nirdoSa ane samasvabhAvi samAgama to parasparathI zAMta munIzvarono che temaja dharmadhyAna prazasta alpAraMbhI puruSano paNa keTaleka aMze che. jyAM svArtha ane mAyA kapaTaja che tyAM samasvabhAvatA nathI, ane te satsaMga paNa nathI. satsaMgathI je sukha ane AnaMda maLe che te ati stutipAtra cha. jyAM zAstronA suMdara prazno thAya, jyAM uttama jJAna dhyAnanI sukathA thAya, jyAM satpuruSonAM caritrapara vicAra baMdhAya, jyAM tatvajJAnanA taraMganI lahariyo chuTe, jyAM saraLa svabhAvathI siddhAMta vicAra carcAya, jyAM mokSajanya kathana
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ parigrahane saMkocavo. para puSkaLa vivecana thAya; evo satsaMga te mahA durlabha che. koi ema kahe ke satsaMga maMDaLamAM koi mAyAvi nahi hoya ? to tenuM samAdhAna A che:-jyAM mAyA ane svArtha hoya che tyAM satsaMgaja hoto nathI. rAjahaMsanI sabhAno kAga dekhAve kadApi na kaLAya to avazya rAge kaLAze; mauna rahyo to mukhamudrAe kaLAze. paNa te aMdhakAramA jAya nahi. temaja mAyAviyo satsaMgamAM svArthe jaine zuM kare ? tyAM peTa bharyAnI vAta to hoya nahi. be ghaDI tyAM jai te vizrAMti leto hoya to bhale le ke jethI raMga lAge. nahi to bIjIvAra tenuM Agamana hoya nahi. jema pRthvIpara tarAya nahi, tema satsaMgathI buDAya nahi. AvI sansaMgamAM camatkRti che. niraMtara evA nirdoSa samAgamamA mAyA laine Ave paNa koNa ? koija durbhAgI, ane te paNa asaMbhavita che. satsaMga e AtmAnuM parama hitakAAre auSadha che. zikSApATha 25 parigrahane saMkocavo. je prANIne parigrahanI maryAdA nathI, te prANI sukhI nathI. tene je maLyuM te ochaM che; kAraNa jeTalaM jAya teTalAMthI vizeSa prApta karavA tenI icchA thAya che. parigrahanI prabaLatAmAM je kaMi maLyuM hoya tenuM sukha to bhogavAtuM nathI paraMtu hoya te paNa vakhate jAya che. parigrahathI niraMtara caLavicaLa pariNAma ane pApabhAvanA rahe che; akasmAt yogathI evI pApabhAvanAmAM AyuSya pUrNa thAya to bahudhA adhogatinuM kAraNa thai paDe. kevaLa parigraha to munizvaro tyAgI zake, paNa gRhastho enI amuka maryAdA karI zake. maryAdA thavAthI uparAMta parigrahanI utpatti nathI, ane ethI karIne vizeSa bhAvanA paNa bahudhA thatI nathI, ane vaLI je maLyuM che temAM saMtoSa rAkha
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIju. vAnI pRthA paDe che; ethI sukhamAM kALa jAya che. koNa jANe lakSmI AdikamAM kevIe vicitratA rahI che ke jema jema lAbha thato jAya che tema tema lobhanI vRddhi thatI jAya che. dharma saMbaMdhI keTaluka jJAna chatAM, dharmanI draDhatA chatAM paNa parigrahanA pAzamAM paDelo puruSa koikaja chUTI zake che. vRtti emAMja laTakI rahe che; paraMtu e vRtti koi kALa sukhadAyaka ke AtmahitaiSi thaI nathI. jeNe enI TuMkI maryAdA karI nahi te baholA duHkhanA bhogI thayA che. cha khaMDa sAdhI AjJA manAvanAra rAjAdhirAja, cakravartI kahevAya che. e samartha cakravartImAM subhuma nAme eka cakravartI thai gayo che. eNe cha khaMDa sAdhI lIdhA eTale cakravarti-padathI te manAyo paNa eTalethI enI manovAMcchA tRpta na thii| haju ne tarasyo rahyo. eTale ghAtakI khaMDanA cha khaMDa sAdhavA eNe nizcaya karyo. badhA cakravartI cha khaMDa sAdhe che, ane huM paNa eTalAja sAdhu temAM mahattA zAnI? bAra khaMDa sAdhavAthI ciraMkALa huM nAmAMkita thaiza. samartha AjJA jIvanaparyaMta e khaMDopara manAvI zakIza, evA vicArathI samudramA carmaratna mUkyu; te upara sarva sainyAdikano AdhAra rahyo hato, carmaratnanA eka hajAra devatA sevaka kahevAya che, temAM prathama eke vicAryu ke koNa jANe keTalAMya varSe AmAMthI chUTako thaze ? mATe devAMganAne to maLI Ayu ema dhArI te cAlyo gayo. pachI bIjo gayo, pachI trIjo gayo; ane ema karatA karatA hajAre cAlyA gayA. tyAre carmaratna bUDayu. azva, gaja ane sarva sainyasahita subhuma nAmano te cakravartI bUDyo; pApabhAvanAmAM ne pApabhAvanAmAM marIne te anaMta duHkhathI bharelo sAtamI tamatamamamA narkane viSe jaine paDyo. juo! cha khaMDanuM Adhipatya to bhogavaq rahuM paraMtu akasmAt ane bhayaMkara rIte parigrahanI prItithI e cakravartInuM mRtyu thayu, to pachI bIjA mATe to kaheja zuM ? parigraha e pAparnu mULa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatva samajavU. 37 che, pApano pitA che, anya ekAdazavanane mahA doSa de evo eno svabhAva che. e mATe thaine AtmahitauSie jema bane tema teno tyAga karI maryAdApUrvaka varttana karavaM. zikSApATha 26 tatva samajavU. zAstronAM zAstro mukhapAThe hoya edA puruSo ghaNA maLI zake, paraMtu jeNe thoDAM vacanopara prauDha ane vivekapUrvaka vicAra karI zAstra jeTalaM jJAna hRdayagata kayu hoya tevA maLavA durlabha che. tatvane pahoMcI javu e kaMi nAnI vAta nathI. kUdIne dariyo oLaMgI javo che. ___artha eTale lakSmI, artha eTale tatva ane artha eTale zabdanuM bIjUM nAma. AvA arthazabdanA ghaNA artha thAya che. paNa artha eTale tatva e viSayapara ahIM AgaLa kahevAnuM che. jeo nigraMthapravacanamA AvelAM pavitra vacano mukhapAThe kare che te neonA utsAhavaLe satphaLa upArjana kare che; paraMtu jo teno marma pAmyo hoya to ethI e sukha AnaMda, viveka ane pariNAme mahad bhUtaphaLa pAme che. abhaNapuruSa suMdara akSara ane nANelA mithyA lITA e benA bhedane jeTalaM jANe che teTaluMja mukhapAThI anya graMtha vicAra ane nigraMthapravacanane bhedarupa mAne che. kAraNa teNe artha pUrvaka nigraMtha vacanAmRto dhAryA nathI; tema te para yathArtha tatvavicAra karyoM nathI. jo ke tatvavicAra karavAmAM samartha buddhiprabhAva joie chIe, topaNa kaMi vicAra karI zake paththara pIgale nahi topaNa pANIthI palaLe temaja je vacanAmRto mukhapAThe karyA hoya, te artha sahita hoya to bahu upayogI thaI paDe; nahi to popaTavALu rAma nAma. popaTane koI paricaye rAmanAma kahatA zIkhaDAve; paraMtu popaTanI balA jANe ke rAma te dADama ke drAkSa. sAmAnyArtha samajyA bagara ebuM thAya che. kacchI vaizyonuM draSTAMta eka
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 mokSamALA-pustaka bIjaM. kahevAya che te kaIka hAsyayuka che kharaM; paraMtu emAMthI uttama zikSA maLI zake tema cha; eTale ahIM kahI jauM . kacchanA koI gAmamA zrAvakadharma pALatA rAyazI, devazI ane khetazI; ema traNa nAmadhArI ozavALa rahetA hatA. niyamita rIte teo saMdhyAkALe, ane paro. Dhiye pratikramaNa karatA hatA. paroDhiye rAyazI ane saMdhyAkALe devazI pratikramaNa karAvatA hatA. rAtri saMbaMdhI pratikramaNa rAyazI karAvato, ane saMbaMdhe 'rAyagI paDikkamaNuMThAyami' ema tene bolAvaq paDatuM temaja 'devazIne devazI paDikkamaNuMThAyami' ema saMbaMdha hovAthI bolAvaq paDatuM. yogAnuyoge ghaNAnA AgrahathI eka divasa saMdhyAkALe khetazIne bolAvavA besAryo. khetazIe jyAM 'devazI paDikkama[ThAyami' ema Avyu, tyAM 'khetazI paDikkamajThAyami' e vAkyo lagAvI dIdhAM! e sAMbhaLI badhA hAsyagrasta thayA ane pUchayuM AmakAM ? khetazI bolyoH vaLI Ama te kema ? tyAM uttara maLyo ke 'khetazI paDikamaNuM ThAyami' ema tame kema bolo cho? khetazIe kahUM: garIba chu eTale mAjhaM nAma Avyu tyAM pAdharI takarAra lai beTA, paNa rAyazI ane devazI mATe to koi divasa koi bolatA nathI. e bane kema 'rAyazI paDikkamaNuM gayami' ane 'devazI paDika maNuM ThAyami' ema kahe cha ? to pachI hu~ 'khetazI paDikkamaNuM ThAyami ' ema kAM na kahuM ? enI bhadrikatAe to vadhAne vinoda upajAvyo. pachI arthanI kAraNasahita samajaNa pADI eTale khetazI potAnA mukhapAThI pratikramaNathI zaramAyo. - A to eka sAmAnya vAta che, paraMtu arthanI khubI nyArI che. tatvajJa tepara bahu vicAra karI zake. bAkI to goLa gaLyoja lAge tema nigraMthavacanAmRto paNa satphaLaja Ape. aho ! paNa marma pAmavAnI vAtanI to balIhArIja che !
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatnA. zikSApATha 27 yatnA. jema viveka e dharmanuM mULatatva che, tema yatnA e dharmanuM upatatva che. vivekathI dharma tatva grahaNa karAya che, tathA yatnAthI te tatva zuddha rAkhI zakAya che ane te pramANe pravarttana karI zakAya che. pAMca samitirUpa yatno to bahu zreSTa che, paraMtu gRhAzramIthI te sarva bhAve pALI zakAtI nathIH chatAM jeTalA bhAvAMze pALI zakAya teTalA bhAvAMze paNa asAvadhAnIthI pALI zakatA nathI. jinezvara bhagavaMte bAMdhelI sthUla ane sUkSma dayA pratye jyAM bedarakArI che, tyAM bahu doSathI pALI zakAya che. e yatnAnI nyUnatAne lIghe che. utAvaLI ane vegabharI cAla, pANI gaLI teno saMkhALo rAkhavAnI apUrNa vidhi, kASTAdika iMdhananA vagara khaMceyeM, joye upayoga; anAjamAM rahelA sUkSma jaMtuonI apUrNa tapAsa, puMjyA prAmArjyA vagara rahevA dIghelAM vAsaNa, asvaccha rAkhelA oraDA, AMgaNAmAM pANInuM DhoLavu, eunuM rAkhI mUkavuM, pATalA vagara dhakhadhakhatI thALI nIce mUkavI. ethI potAne A lokamAM asvacchatA, agavaDa, anArogyatA ityAdika phaLa rupa thAya che, ane paralokamAM duHkhadAyI mahApApanAM kAraNa paNa thai paDe che, e mATe thaine kavAno bodha ke cAlavAmAM, besavAmAM, uThavAmAM jamavAmAM ane bIjA hareka prakAramAM yatnAno upayoga karavo. ethI dravya ane bhAve bane prakAre lAbha che. cAla dhImI ane gaMbhira rAkhavI ghara svaccha rAkhavAM, pANI vidhi sahita gaLAvavuM, kASTAdika iMdhana khaMkherIne nAMkhavAM e kaMi ApaNane agavaDa paDatuM kAma nathIH tema temAM vizeSa vakhata jato nathI. evA niyamo dAkhala karI dIyA pachI pALavA muzkela nathI. ethI bicArA asaMkhyAta niraparAdhI jaMtuo bace che. pratyeka kAma yatnApUrvakaja kara e vivekI zrAvakanuM karttavya che. 39
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIju.. zikSApATha 28 rAtribhojana. ahiMsAdika paMcamahAvrata jevu bhagavAne rAtribhojana tyAga vrata kaDaM che. rAtrimA je cAra prakAranA AhAra che te abhakSarupa che. je jAtino AhArano raMga hoya che te jAtinA tamaskAya nAmanA jIva te AhAramA utpanna thAya che. rAtribhojanamAM e zivAya paNa aneka doSa rahyA che. rAtre jamanArane rasoine mATe agni saLagAvavo paDe che, tyAre samIpanI bhItapara rahelA niraparAdhI sUkSma jaMtuo nAza pAme che. iMdhanane mATe ANelAM kASThAdikamAM rahelA jaMtuo rAtriye nahi dekhAvAthI nAza pAme che; temaja sarpanA jherano, karoLiyAnI lALano ane bhaccharAdika jaMtuno paNa bhaya rahe che. vakhate e kuTuMbAdikane bhayaMkara roganuM kAraNa paNa thai paDe che. rAtribhojanano purANAdika matamAM paNa sAmAnya AcArane khAtara tyAga karyo che chatAM teomAM paraMparAnI ruDhIe karIne rAtribhojana pesI gayuM che. paNa e niSedhakato cheja. zarIranI aMdara be prakAranAM kamaLa che. te mUryanA astathI saMkoca pAmI jAya che ethI karIne rAtribhojanamAM mUkSma jIva bhakSaNarupa ahita thAya che je mahA roganuM kAraNa che. evo keTaleka sthaLe Ayurvedano paNa mata che. ____ satpuruSo to divasa ve ghaDI rahe tyAre vALu kare, ane be ghaDI divasa caDhyAM pahelAM game te jAtano AhAra kare nahi. rAtribhojanane mATe vizeSa vicAra munisamAgamathI ke zAstrathI jANavo. e saMbaMdhI bahu sUkSma bhedo jANavA avazyanA che. cAre prakAranA AhAra rAtrine viSe tyAgavAthI mahadphaLa che. A jina vacana che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva jIvanI rakSA bhAga 1. 41 zikSApATha 29 sarva jIvanI rakSA bhAga 1. dayA jevo eke dharma nathI. dayA eja dharmanuM svarupa che. jyAM dayA nathI tyAM dharma nathI. jagatitaLamAM evA anarthakAraka dharma mato paDyA che ke jeo ema kahe che ke jIvane haNatAM leza pApa thatuM nathI; bahu to manuSya dehanI rakSA karo. tema e dharmamatavALA jhanunI, madAMdha che ane dayAnuM leza svarUpa paNa jANatA nathI. eo jo potAnuM hRdayapaTa prakAzamAM mUkIne vicAre to avazya temane jaNAze ke eka sUkSmamAM sUkSma jaMtune haNavAmAM paNa mahA pApa che. jevo mane mAro AtmA priya che tevo tene paNa teno AtmA priya che. huM mArA leza vyasana khAtara ke lAbha khAtara evA asaMkhyAtA jIvone bedhaDaka haNuM chaM. e mane keTaluM vadhuM anaMta duHkhanuM kAraNa thai paDaze ? teomAM buddhinuM bIja paNa nahi hovAthI teo Avo sAtvika vicAra karI zakatA nathI. pApamAM ne pApamAM nizadina magna che. veda, ane vaiSNavAdi paMthomAM paNa sUkSma dayA saMbaMdhI kaMi vicAra jovAmAM Avato nathI. topaNa eo kevaLa dayAne nahi samajanAra karatAM ghaNA uttama che. sthULa jIvonI rakSAmAM e ThIka samajyA che, paraMtu e saghaLA karatAM ApaNe kevA bhAgyazAlI ke jyAM eka pUSpa pAMkhaDI dUbhAya tyAM pApa che e kharaM tatva samajyA ane yajJayAgAdika hiMsAthI to kevaLa virakta rahyA chIe ! banatA prayatnathI jIva bacAvIe chIe, vaLI cAhine jIva haNavAnI ApaNI leza icchA nathI. anaMtakAya abhakSathI bahu karI ApaNe viraktaja chIe. A kALe e saghaLA punyapratApa siddhArtha bhUpALanA putra mahAvIranAM kahelAM paramatatvabodhanA yogaba thI vadhyo che. manuSyo rIdi pAme che, suMdara strI pAme che. AjJAMkita putra pAme che, bahoLo
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 . mokSamALA-pustaka bIjaM. mozramAlA kuTuMbaparivAra pAme che, mAnapratiSTA temana adhikAra pAme che. ane te pAmavAM kaMi durlabha nathI, paraMtu khalaM dharmatatva ke tenI zraddhA ke teno thoDo aMza paNa pAma mahA durlabha che. e rIddhi ityAdika avivekathI pApa, kAraNa bhaI anaMta duHkhamAM laI jAya che; paraMtu A thoDI zraddhAbhAvanA paNa uttama padie pahoMcADe che. Ama dayAnuM satpariNAma che. ApaNe dhamatatvayukta kULamAM janma pAmyA chIe to have jema bane tema vimaLa dayAmaya varttanamA Avad. vAraMvAra lakSamA rAkhaq ke sarva jIvanI rakSA karavI. bIjAne paNa evoja yukti prayuktithI bodha ApavaM. sarva jIvanI rakSA karavA mATe eka bodhadAyaka uttama yukti budizALI abhayakumAre karI hatI te AvatA pAThamAM huM kahuM chu; em ja tatvabodhane mATe yauktikanyAyathI anArya jevA dharmamatavAdIne zikSA ApavAno vakhata maLe to ApaNe kevA bhAgyazAlI ! zikSApATha 30 sarva jIvanI rakSA bhAga 2. magadha dezanI rAjagRhI nagarIno adhirAjA zreNika eka vakhate sabhA bharIne beTho hato. prasaMgopAta vAtacitanA prasaMgamAM mAMsalubdha sAmaMto hatA te bolyA ke hamaNAM mAMsanI vizeSa sastAI che. A vAta abhayakumAre sAMbhaLI. e uparathI e hiMsaka sAmaMtone bodha devAno teNe nizcaya karyo. sAMje sabhA visarjana thaI ane rAjA aMtaHpuramAM gayA. tyAra prch| karttavya mATe jeNe jeNe mAMsanI vAta uccArI hatI tene tene ghera abhayakumAra gayA. jene ghera jAya tyAM satkAra karyA pachI teo pUchavA lAgyA ke ApanuM parizrama laI amAre ghera kema padhAravU tha che ? abhayakumAre kahyu: mahArAjA! zreNikane akasmAt mahA roga utpanna thayo che. vaidya bheLA karavAthI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva jIvanI rakSA bhAga 20 43 teNe ka ke komala manuSyanA kALajAnuM savA TAMkabhAra mAMsa hoya to A roga maTe. tame rAjAnA priyamAnya cho mATe tamAre tyAM e mAMsa levA Avyo chaM. pratyeka sAmaMta vicArya ke kALajAnuM mAMsa huM muvAvinA, zI rIte ApI zakuM ? ethI abhayakumArane puchayuMH mahArAja, e to kema thaI zake ? ema kahI pachI abhayakumArane keTaka dravya potAnI vAta rAjA AgaLa nahi prasiddha karavA te pratyeka sAmaMta ApatA gayA ane te abhayakumAra letA gayA. ema saghaLA sAmaMtone ghera abhayakumAra parI AvyA. saghaLA mAMsa na ApI zakyA, ane Ama temaNe pota nI vAta chupAvavA dravya ApyaM. pachI bIje divase jyAre sabhA bheLI thai tyAre saghaLA sAmaMto potAne Asana AvIne veThA. rAja paNa siMhAsanapara virAjyA hatA. sAmaMto AvI AvIne gai bAlanuM kuzaLa pUchavA lAgyA. rAjA e vAtathI vismita thayA. ubhayakumAra bhaNI joyuM eTale abhayakumAra valyA. mahArAja kAle ApanA sAmaMto sabhAmA bolyA hatA ke hamaNAM mAMsa sastuM maLe che. jaMthI huM teone tyAM levA gayo hato, tyAre sapaLAe mane bahu dravya pyuM; paraMtu kALajAnuM savA paisAbhAra mAMsa na ApyuM tyAre e mAMsa sastu ke madhuM ? vadhA sAmaMto sAMbhaLI zaramathI nIcuM joi rakhA. koithI kaMi bolI zakAyuM nahi. pachI abhayakumAre kayuMH A kaM meM tamane duHkha ApavAkaryu nathI, paraMtu bodha ApavA kayuM che. apaNane ApaNA zarIranuM mAMsa Apa paDe to anaMtabhaya thAya che, ka raNa ApaNA dehanI ApaNane priyatA che, tema je jIvanuM te mAMsa haze teno paNa jIva tene vahAloM haze. jema ApaNe amUlya vastuo ApIne paNa potAno deha bacAvIe chI tema te vicArAM pAmara prANIone paNa hovuM joie. ApaNe samajaNavALAM, bolatAM cAlatAM prANI chaie. te vicArAM avAcaka ane nirAdhAra prANI che. temane motarUpa duHkha ApIe
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. e kevU pAparnu prabaLa kAraNa che. ApaNe A vacana niraMtara lakSamA rAkhaq ke sarva prANIne pota no jIva vahAlo che, ane sarva jIvanI rakSA karavI e jevo eke dharma nathI. abhayakumAranA bhASaNathI zreNika mahArAjA saMtoSAyA. saghaLA sAmaMto paNa bodha pAmyA. teoe te divasathI mAMsa khAvAnI pratijJA karI, kAraNa eka to te abhakSa che, ane koi jIva haNAyA vinA te AvatuM nathI e moTo adharma che; mATe abhaya pradhAnanuM kathana sAMbhaLIne teoe abhayadAnamAM lakSa Apyu. abhayadAna AtmAnA parama sukhanuM kAraNa che. zikSApATha 31 pratyAkhyAna. paccakhANa nAmano zabda vAraMvAra tamArA sAMbhaLavAmAM Avyo che. eno mULa zabda pratyAkhyAna che; ane te amuka vastu bhaNI citta na karavU evA je tatva samajI hetupUrvaka niyama karavo tene badale vaparAya che. pratyAkhyAna karavAno hetu mahA uttama ane sUkSma che. pratyAkhyAna nahi karavAthI game te vastu na khAo ke na bhogavo topaNa tethI saMvarapaNuM nathI kAraNa ke tatvarupe karIne icchAnuM raMdhana karyu nathI. rAtre ApaNe bhojana na karatA hoie, paraMtu teno jo pratyAkhyAnarupe niyama na karyo hoya to te phaLa na Ape; kAraNa ApaNI icchA khullI rahI. jema gharanuM bAra| ughADaM hoya ane zvAnAdika janAvara ke manuSya cAlyuM Ave tema icchAnAM dvAra khullAM hoya to temAM karma praveza kare che. eTale ke e bhaNI ApaNA vicAra chUTathI jAya che te karma baMdhananuM kAraNa che, ane jo pratyAkhyAna hoya to pachI e bhaNI draSTi karavAnI icchA thatI nathI. jema ApaNe
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhyAna, jANIe chIe ke vAMsAno madhya bhAga ApaNAthI joi zakAto nathI, mATe e bhaNI ApaNe draSTi paNa karatA nathI; tema pratyAkhyAna karavAthI ApaNe amuka vastu khavAya ke bhogavAya tema nathI eTale e bhaNI ApaNuM lakSa svAbhAvika jatuM nathI, e karma AvavAne ADo koTa thai paDe che. pratyAkhyAna karyA pachI vismRti vagere kAraNathI koi doSa AvI jAya to tenAM prAyazrita nivAraNa paNa mahAtmAoe kahyAM che. pratyAkhyAnathI eka bIjo paNa moTo lAbha che te eke amuka vastuomAMja ApaNuM lakSa rahe che, bAkI badhI vastuono tyAga thai jAya che. je je vastu tyAga karI che te te saMbaMdhI pachI vizeSa vicAra, graha, mUkaQ ke evI kaMi upAdhi rahetI nathI. e vaDe mana bahu bahoLatAne pAmI niyamarupI saDakamA cAlyuM jAya che. azva jo lagAmamAM AvI jAya che, to pachI game tevo prabaLa chatAM tene dhArele raste jema lai javAya che tema mana e niyamarupI lagAmamAM AvavAthI pachI game te zubha rAhamAM lai javAya cha; ane temAM vAraMvAra paryaTana karAvavAthI te ekAgra, vicArazIla ane vivekI thAya che. manano AnaMda zarIrane paNa nirogI kare che. vaLI abhakSya, anaMtakAya, parastrIyAdika niyama karyAthI paNa zarIra nirogI rahI zake che. mAdaka padArtho manane avaLe raste dore che, paNa pratyAkhyAnathI mana tyAM jatAM aTake che; ethI te vimaLa thAya che. .pratyAkhyAna e kevI uttama niyama pALavAnI pratijJA che te A uparathI tame samajyA hazo. vizeSa sadguru mukhathI ane zAstrAvalokanathI samajavA huM bodha karuM chu.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 mokSamALA-pustaka bIjuM.. zikSApATha 32 vinayavaDe tatvanI siddhi che. rAjagRhI nagarInAM rAjyAsanapara jyAre zreNika rAjA virAjamAna hatA, tyAre te nagarImA eka caMDALa raheto hato. eka vakhate e caMDALanI strIne garbha rahyo. tyAre tene kerI khAvAnI icchA utpanna thai. teNe te lAvI ApavA caMDALane kahyaM. caMDALe kaDaM: AkerIno vakhata nathI, eTale mAro upAya nathI. nahi to huM game teTale uMce hoya tyAMthI mArI vidyAnAM paLavaDe karIne lAvI tArI icchA siddha karUM. caMDALaNIe kahyu: rAjAnI mahArANInA bAgamAM eka akAlika kerI ApanAra AMbo ke. tepara atyAre kerIo lacI rahI haze, mATe tyAM jaine e kerI lAvo. potAnI strInI icchA purI pADavA caMDALa te bAgamAM gayo. gupta rIte AMbA samIpa jaI maMtra bhaNIne tene namAvyo, ane kerI lIdhI. bIjA maMtravaDe karInaM tene hato ema karI dIdho. pachI te ghera Avyo ane tenI strInI icchA mATe niraMtara te caMDALa vidyAbale tyAMthI kerI lAvavA lAgyo. eka divase pharatAM pharatAM mALInI draSTi AMbA bhaNI gaI. kerIonI corI thayelI joIne teNe zreNikarAjAnA AgaLa namratApUrvaka jaine kapu. zreNikanI AjJAthI abhayakumAra nAmanA buddhizALI pradhAne yuktivaDe te caMDALane zodha kADhyo. tene potAnA AgaLa teDAvI pUchayuH eTalAM badhAM mANamo bAgamAM rahe che chanAM tuM kevI rIte caDhIne e kerI laI gayo ke e vAta kaLavAmAM paNa na AvI ? caMDALe kahUM: Apa mAro aparAdha kSamA karajo. huM sAcuM bolI jauM chu ke mArI pAse eka vidyA che, tenA yogathI hu~ e kerIo lai zakyo. abhayakumAre karyu: mArAthI kSamA na thai zake, paraMtu mahArAjA zreNikane e vidyA tuM Apa to teone evI vidyA levAno abhilASa hovAthI tArA upakAranA vadalAmAM huM aparAdha kSamA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana zeTha. 47 karAvI zakuM. caMDALe ema karavAnI hA kahI. pachI abhayakumAre caMDALane zreNikarAjA jyAM siMhAsanapara beThA hatA tyAM lAvIne sAmo ubho rAkhyo, ane saghaLI vAna rAjAne kahI batAvI. e vAtanI rAjAe hA kahI. caMDALe pachI sAmA ubhA rahI tharatharate page zreNikane te vidyAno bodha ApavA mAMDyo, paNa te bodha lAgyo nahi. jhaDapathI ubhA thai abhayakumAra bolyAH mahArAja ! Apane jo e vidyA avazya zIkhavI hoya to sAmA AvI ubhA raho, ane ene siMhAsana Apo. rAjAai vidyA levA khAtara ema karyu to tatkAla vidyA sAdhya thai. ____ A vAta mAtra bodha levAne mATe ke. eka caMDALano paNa vinaya karyA vagara zreNika jevA rAjAne vidyA siddha na thai, to temAMthI tatva e grahaNa karavAnuM che ke sadvidyAne sAdhya karavA vinaya karavo avazyano che. AtmavidyA pAmavA nigraMthaguruno jo vinaya karIe to kevu maMgaLadAyaka thAya ! vinaya e uttama vazIkaraNa che. utarAdhyayanamAM bhagavAne vinayane dharmanuM mULa kahI varNavyo che. guruno, munino, vidvAnano, mAtApitAno ane potAthI vaDAno vinaya karavo e ApaNI uttamatAnuM kAraNa che. zikSApATha 33 sudarzana zeTha. prAcInakALamAM zuddha eka patnIvratane pALanArA asaMkhya puruSo thai gayA cha emAMthI saMkaTa sahI nAmAMkita thayelo sudarzana nAmano eka satpuruSa paNa che. e dhanADhya suMdara mukhamudrAvALo kAMtimAna ane madhya vayamA hato. je nagaramAM te raheto hato, te nagaranA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 mokSamALA-pustaka bIjaM. rAjyadarabAra AgaLathI kaMi kAma prasaMgane lIdhe tene nIkaLavU paDayuM. te veLA rAjAnI abhayA nAmanI rANI potAnA AvAsanA gokhamAM beThI hatI. tyAMthI sudarzana bhaNI tenI draSTi gai. nernu uttama rupa ane kAyA joine tenuM mana lalacAyu. eka anucarI mokalIne kapaTabhAvathI nirmaLa kAraNa batAvIne sudarzanane upara bolAvyo. keTalAka prakAranI vAtacita karyA pachI abhayAe sudarzanane bhoga bhogavavA saMbaMdhInuM AmaMtraNa kayu. sudarzane keTaloka upadeza Apyo topaNa tenuM mana zAMta thayuM nahi. chevaTe kaMTALIne sudarzane yuktithI kahyuH bahena, huM puruSatvamA nathI ! topaNa rANIe aneka prakAranA hAvabhAva karyA. e saghaLI kAmaceSTAthI sudarzana calyo nahi, ethI kaMTALI jaine rANIe tene jato karyo. eka vAra e nagaramAM ujANI hatI, tethI nagara bahAra nagarajano AnaMdathI Ama tema bhamatA hatA. dhAmadhuma macI rahI hatI. sudarzana zeThanA cha devakumAra jevA putro paNa tyAM AvyA hatA. abhayA rANI kapilA nAmanI dAsI sAthe ThAThamAThathI tyAM AvI hatI. sudarzananA devapUtaLAM jevA cha putro tenA jovAmAM AvyA, kapilAne teNe pUchayuH AvA ramya putro konA che ? kapilAe sudarzana zeThanuM nAma Apyu. nAma sAMbhaLIne rANInI chAtImAM kaTAra bhokAi tene kArI ghA vAgyo. saghaLI dhAmadhuma vItI gayA pachI mAyA kathana goThavIne abhayAe ane tenI dAsIe maLI rAjAne kAH tame mAnatA hazo ke mArA rAjyamAM nyAya ane nIti varte che, durjanothI mArI prajA duHkhI nathI; paraMtu te saghaLaM mithyA che. aMtaHpuramAM paNa durjano praveza kare tsAM sudhI hajuaMdhera che ! to pachI bIjAM sthaLa mATe pUchavU paNa zuM : tamArA nagaranA sudarzana nAmanA zeThe mArI kane bhoganuM AmaMtraNa kayu. nahi kahevA yogya kathano . mAre sAMbhaLavAM paDyAM; paNa meM teno tiraskAra ko. AthI vizeSa
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacarya viSe subhASita. aMdhAruM kayuM kahevAya ? ghaNA rAjA mULa kAnanA kAcA hoya che e bAta jANe bahu mAnya che, temAM vaLI strInAM mAyAvI madhurAM vacana zuM asara na kare ? tAtA telamA TADhAM jaLa jevAM vacanathI rAjA krodhAyamAna thA. sudarzanane zRLI caDhAvI devAnI tatkALa teNe AjJA karI dIdhI, ane te pramANe saghaLu thaI paNa gayuM. mAtra zukrIe sudarzana bese eTalI vAra hatI. game tema ho, paNa sRSTinA divya bhaMDAramAM ajavAluM che, satyano prabhAva DhAMkyo raheto nathI. sudarzanane zULIe besAryo, ke zULI phITIne tenuM jhaLajhaLatuM sonAnuM siMhAsana thayuM ane deva duMdubhInA nAda thayA; sarvatra AnaMda vyApI gayo. sudarzananuM satya - zILa vizvamaMDaLamAM jhaLakI uThayuM. satya zILano sadA jaya che. zILa ane sudarzananI uttama draDhatA e banne AtmAne pavitra zreNie caDhAve che ! zikSApATha 34 brahmacarya viSe subhASita. doharA. nirakhIne navayauvanA, leza na viSayanidAna; gaLe kASTanI pUtaLI, te bhagavAna samAna, A saghaLA saMsAranI, ramaNI nAyakarUpa; e tyAgI, tyAyuM badhuM, kevaLa zoka svarupa. eka viSayane jItatAM, jItyo sau saMsAra; nRpati jItatAM jItiye, daLa, purane adhikAra. 3 viSayarUpa aMkUrathI, TaLe jJAnane dhyAna; leza madIrApAnathI, chAke jyama ajJAna, 1
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 mokSamALA-pustaka bIjaM. je navavADa vizuddhathI, dhare ziyaLa sukhadAi; bhava teno lava pachi rahe, tatvavacana e bhAi. suMdara zIyaLasurataru, mana vANI ne deha; je naranArI sevaze, anupama phaLa le teha. pAtra vinA vastu na rahe, pAtre Atmika jJAna; pAtra thavA sevo sadA, brahmacarya matimAna. zikSApATha 35 namaskAramaMtra. namo arihaMtANaM, namo siddhANaM; namo AyariyANaM, namo uvajhjhAyANaM; _ namo loe savvasAhuNaM. A pavitra vAkyone nigraMthapravacanamAM navakAra (namaskAra ) maMtra ke paMcaparameSTimaMtra kahe che, __ahaMta bhagavaMtanA bAra guNa, siddha bhagavaMtanA ATha guNa, AcAyanA chatrIza guNa, upAdhyAya nA paMcavIza guNa, ane sAdhunA sattAvIza guNa maLIne ekaso Au guNa thayA. aMguThA vinA bAkInI cAra AMgaLIonAM bAra TeravAM thAya che, ane ethI e guNonuM ciMtavana karavAnI yojanA hovArthI bArane nave guNatAM 108 thAya che. eTale navakAra ema kahevAmAM sAthe evaM sUcavana rahuM jaNAya che ke he bhavya ! tArAM e AMgaLInAM TeravAMthI ( navakAra ) maMtra navavAra gaNa.-kAra eTale karanAra ema paNa thAya che. bArane nave guNatAM jeTalA thAya eTalA guNano parelo maMtra ema navakAra maMtra tarIke eno artha thai zake che. paMcaparameSTi eTale A sakaLa jagatmAM pAMca vastuo paramotkRSTa che te te kayI kayI ?-to kahI batAvI ke ari
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ haMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu, ene namaskAra karavAno je maMtra te parameSTi maMtrI ane pAMca parameSTine sAthe namaskAra hovAthI paMcaparameSTimaMtra evo zabda theyo. A maMtra anAdisiddha manAya che, kAraNa paMcaparameSTi anAdisiddha che. eTale e pAMce pAtro Adyarupa nathI pravAhathI anAdi che, ane teno japanAra paNa anAdisiddha ethI e jApa paNa anAdisiddha Thare cha. prazna-e paMcaparameSTimaMtra paripUrNa jANavAthI manuSya uttama gatine pAme che ema satpuruSo kahe che e mATe tamAruM zuM mata che ? uttara-e kahe, nyAyapUrvaka che, ema huM mAnuM ... prazna-ene kayAM kAraNathI nyAyapUrvaka kahI zakAya ? uttara-hA. e tamane huM samajAvU. mananI nigrahatA arthe eka to sarvottama jagatbhUSaNanA satya guNatuM e citavana che. tatvathI jotAM vaLI arhatasvarupa, siddhasvarupa, AcAryasvarupa, upAdhyAya svarupa ane sAdhusvarupa eno vivekathI vicAra karavAnuM paNa e sUcavana che; kAraNa ke teo pUnavA yogya zAthI che ? ema vicAratAM eonAM svarupa, guNa i0 mATe vicAra karavAnI satpuruSane to kharI agatya che. have kaho ke e maMtra keTalo kalyANakAraka cha ? __ praznakAra-satpuruSo namaskAramaMtrane mokSanuM kAraNa kahe che. e A vyAkhyAnathI hu~ paNa mAnya rAkhuM cha. ___ahaMta bhagavaMta, siddha bhagavaMta, jAcArya, upAdhyAya ane sAdhu eono akeko prathamaakSara letAM "asiAusA" evaM mahadbhUta vAkya nIkaLe cha jenuM 'oM evU yogabiMdunu svarupa thAya che mATe ApaNe e maMtrano avazya karIne vimaLa bhAvathI jApa karavo.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 mokSamALA-pustaka bIjaM. zikSApATha 36 anAnupUrvi. pitA-AvI jAtanAM koSTakathI bhareluM eka nAnuM pustaka che. te teM joyuM che ? putra-hA pitAjI. pitA-emAM ADA avaLA aMka mUkyA che, tenuM kAMi. paNa kAraNa tArA samajavAmAM che ? putra-nahi pitAjI. mArA samajavAmAM nathI mATe Apa te kAraNa kaho. pitA-putra ! pratyakSa che ke mana e eka bahu caMcaLa cIja che, jene ekAgra karavu bahu bahu vikaTa che. te jyAM sudhI ekAgra thatuM nathI tyAM sudhI AtmamalinatA jatI nathI. pApanA vicAro ghaTatA nathI. e ekAgratA mATe bAra pratijJAdika aneka mahAna sAdhano bhagavAne kahyAM che. mananI ekAgratAthI mahA yoganI zreNie caDhavA mATe ane tene keTalAka prakAracI nirmaLa karavA mATe satpuruSoe A eka sAdhanarUpa koSTakAvali karI che. paMcaparameSTi maMtranA pAMca
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAyika vicAra bhAga 1. aMka emAM pahelA mUkyA che, ane pachI lomaviloma svarupamA lakSabaMdha enA e pAMca aMka mUkIne bhinna bhinna prakAre koSTako koM che. ema karavAnuM kAraNa paNa mananI ekAgratA thaIne nirjarA karI zakAya e che. putra-pitAjI ! anukrame levAthI ema zA mATe na thai zake ? pitA-lomaviloma hoya to te goThavatAM javU paDe ane nAma saMbhAratAM javU paDe. pAMcano aMka mUkyA pachI beno AMkaDo Ave ke 'namo loe savvasAhuNaM' pachI-' namo arihaMtANaM' e vAkya mUkIne 'namo siddhANaM' e vAkya saMbhAra, paDe. ema punaH punaH lakSanI draDhatA rAkhatAM mana ekAgratAe pahoMce che. anukramabaMdha hoya to tema thai zakatuM nathI, kAraNa ke vicAra karavo paDato nathI. e sUkSma vakhatamA mana parameSTimaMtramAthI nIkaLIne saMsArataMtranI khaTapaTamAM jai paDe che, ane vakhate dharma karatAM dhADa paNa karI nAkhe che, jethI satpuruSoe anAnupUrvinI yojanA karI che. te bahu suMdara che ane AtmazAMtine ApanArI che. zikSApATha 37 sAmAyika vicAra bhAga 1. Atmazaktino prakAza karanAra, samyagjJAnadarzanano udaya karanAra, zuddha samAdhibhAvamA praveza karAvanAra, nirjarAno amUlya lAbha ApanAra, rAgadveSathI madhyastha buddhi karanAra evaM sAmAyika nAmanuM zikSAbata che. sAmAyika zabdanI vyutpatti samaAya-ika e zabdothI thAya che. sama eTale rAgadveSarahita madhyastha pariNAma, Aya eTale te samabhAvanAthI utpanna thato jJAnadarzana cAritrarupa mokSamArgano lAbha, ane ika kahetAM bhAva ema artha thAya che. eTale.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA - pustaka bIjaM. je vaDe karIne mokSanA mArganI lAbhadAyaka bhAva upaje te sAmAyika. Artta, ane raudra e ve prakAranAM dhyAnano tyAga karIne mana, vacana, kAyAnA pApabhAvane ro hIne vivekI manuSyo sAmAyika kare che. 54 mananA pudgala taraMgI sAmAyikamAM jyAre vizuddha pariNAmathI rahetuM yogya che tyAre paNa e mana AkAza pAtAlanA ghATa ghaDyA kare che temaja bhUla, vismRti, unmAda ityAdithI vacanakAyAmAM paNa dUSaNa AvavAdhI sAmAyikamAM doSa lAge che. mana, vacana ane kAyAnA thaIne batrIza doSa utpanna thAya che. daza mananA, daza vacananA ane bAra kAmanA ema batrIza doSa jANavA avaiyanA che. je jANavAthI mana sAvadhAna rAkhI zakAya. mananA daza doSa kahuM eM. 1 avivevakadoSa- sAmAyikanuM svarupa nahi jANavAthI manamAM evo vicAra kare ke AthI guM phaLa thavAnuM hatuM ? AdhI te koNa taryu haze ? evA vikalpanuM nAma avivekadoSa. 2 yazovAMcchAdoSa- pone sAmAyika kare che ema bIjA manuSyo jANe to prazaMsA kare evI icchAe sAmAyika karavuM te yazovAMcchAdoSa. 3 dhanavAMchAdoSa - dhananI icchAe sAmAyika karavuM te dhanavAMcchA doSa. 4 garvadoSa -mane loko dharmi kahe che ane hUM sAmAyika paNa teja karUM chaM ? evo adhyavasAya te garvadoSa. 5 bhayadoSa - huM zrAvakakulamAM janmyo luM, mane loko moTA tarIke mAna Ape che, ane jo sAmAyika nahi karu to kaheze ke ATalI kriyA paNa nathI karato; ema niMdAnA bhayathI sAmAyika kare te bhayadoSa. 6 nidAnadoSa - sAmAyika karIne tenAM phaLathI dhana, strI, putrAdika maLavAnuM icche te nidAnadoSa.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAyika vicAra bhAga 20 .55 7 saMzayadoSa- sAmAyikanuM phaLa haze ke nahi hoya ? evo vikalpa kare te saMzayadoSa. 8 kaSAyadoSa- sAmAyika krodhAdikathI karavA besI jAya kiMvA pachI krodha, mAna, mAyA, lobhamAM vRtti ghare te kaSAyadoSa. 9 avinayadoSa - vinaya vagara sAmAyika kare te avinayadoSa. 10 abahumAnadoSa bhaktibhAva ane umaMgapUrvaka sAmAyika na kare te abahumAnadoSa. - zikSApATha 38 sAmAyika vicAra bhAga 2. mananA daza doSa kahyA have vacananA daza doSa kahIzuM. 1 kuboladoSa - sAmAyikamAM kuvacana bolavu te kuboladoSa. 2 sahasAtkAradoSa-sAmAyikamAM sAhasathI avicArapUrvaka vAkya bolaM te sahasAtkAradoSa. 3 asadAropaNadoSa- bIjAne khoTo bodha Adi ApavAM te asadAropaNadoSa. 4 nirapekSadoSa- sAmAyikamAM zAstranI darakAra vinA vAkya bole te nirapekSadoSa. 5 saMkSepadoSa sUtranA pATha ityAdika huMkAmAM bolI nAkhe, yathArtha uccAra kare nahi te saMkSepadoSa. 6 zadoSa - koIthI kaMkAza kare te klezadoSa. 7 vikathAdoSa - striyAdi cAra ke sAta prakAranI vikathA mAM se vikathAdoSa.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA - pustaka bIjaM. 8 hAsyadoSa - sAmAyikamAM koinI hAMsI mazkarI kare te hAsyadoSa. 56 9 azuddhadoSa- sAmAyikamAM sUtrapATha nyUnAdhika ane azuddha bole te azuddhadoSa. 10 muNamuNadoSa- gaDavaDagoTAthI sAmAyikamAM sUtrapATha bole je pote paNa pUruM mAMDa samajI zake te muNamuNadoSa. e vacananA daza doSa kahA, have kAyAnA bAra doSa kahuM chaM. 1 ayogya AsanadoSa - sAmAyikamAM pagapara paga caDhAvI bese, te zrI guru Adi pratye avinayarupaAsana te ayogya AsanadoSa. 2 calAsanadoSa - DagaDagate Asane besI sAmAyika kare, kiMvA vAraMvAra jyAMthI uThavuM paDe teve Asane bese te calAsanadoSa. 3 caladraSTidoSa-- kAryotsargamAM AMkho caMcaLa rAkhe e caladraSTidoSa. 4 sAvadyakriyAdoSa -- sAmAyikamAM kaMi pApa kriyA ke tenI saMjJA kare te sAvadyakriyAdoSa. 5 AlaMbanadoSa - bhItAdike oThIMgaNa dai bese ethI tyAM beThelA jaMtuno nAza thAya ke tene pIDA thAya temaja potAne pramAdanI pravRtti thAya, te AlaMbanadoSa. 6 AkuMcanaprasAraNadIpa hAtha paga saMkoce, lAMbA kare e Adi te AkuMcanaprasAraNadoSa. 7 AlasadoSa - aMga maraDe, TacAkA bagADe e Adi te ALasadoSa. 8 moTanadoSa -AMgaLI vagere vAMkI karI TacAkA bagADe te moTanadoSa,
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAyika vicAra bhAga 3. 9 maladoSa-gharaDA gharaDa karI sAmAyikamAM cala karI mela khaMkhere te maladoSa. 10 vimAsaNadoSa-gaLAmAMhAtha nAkhI besei. te vimAsaNadoSa. 11 nidrAdoSa--sAmAyikamAM uMgha Ave te nidrAdoSa. 12 vastrasaMkocana-sAmAyikamAMdADha pramukhanI bhItithI vastathI zarIra saMkoce te. e vatrIza dUSaNarahita sAmAyika karavU. pAMca aticAra TALavA. zikSApATha 39 sAmAyika vicAra bhAga3. ekAgratA ane sAvadhAnI vinA e batrIza doSamAMnA amuka doSa paNa AvI jAya che. vijJAnavettAoe sAmAyikarnu jaghanya pramANa be ghaDInuM bAMdhyuM che. e vrata sAvadhAnIpUrvaka karavAthI paramazAMti Ape che. keTalAkano e be ghaDIno kALa jyAre jato nathI tyAre teo bahu kaMTALe che. sAmAyikamAM navarAza laine besavAthI kALa jAya paNa kyAMthI ? Adhunika kALamAM sAvadhAnIthI sAmAyika karanArA bahuja thoDA che. pratikramaNa sAmAyikanI sAthe karavAnuM hoya che tyAre to vakhata javo sugama paDe che. jo ke evA pAmaro pratikramaNa lakSapUrvaka karI zakatA nathI topaNa kevaLa navarAza karatA emAM jarura kaMika phera paDe che. jeone sAmAyika paNa puruM AvaDatuM nathI teo bIcArA sAmAyikamAM pachI bahu muMjhAya che. keTalAka bhAre karmiyo e avasaramAM vyavahAranA prapaMco paNa ghaDI rAkhe che. AthI sAmAyika bahu doSita thAya che. vidhipUrvaka sAmAyika na thAya e bahu khedakAraka ane karmanI bAhulyatA che. sATha ghaDInA ahorAtra vyartha cAlyA jAya che. asaM
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. khyAtA divasathI bharelAM anaMtA kAlacakra vyatita karatAM paNa je sArthaka na thayuM te ve ghaDInA vezuddha sAmAyikathI thAya che. lakSapUrvaka sAmAyika thavA mATe tema' praveza karyA pachI cAra logassathI vadhAre logassano kAyotsarga karI cittanI kaMika svasthatA ANavI. pachI sUtrapATha ke uttama graMtha manana karavU, vairAgyanaM uttama kAvyo bolavAM, pAchaLanuM adhyayana kareluM smaraNa karI javU, nUtana abhyAsa thAya to karavo. koine zAtrAdhArathI bodha Apako; ema sAmAyikI kALa vyatita karave . munirAjano jo samAgama hoya to AgamavANI sAMbhaLavI ane te manana karavI, tema na hoya ane zAstra paricaya na hoya to vicakSaNa abhyAsI pAmethI vairAgyavodhaka kathana zravaNa karavU; kiMvA kaMi abhyAsa karavo. e saghaLI yogavAi na hoya to keTaloka bhAga lakSapUrvaka kArya tsargamA rokavo ane keTaloka bhAga mahA puruSonAM caritrakathAmAM upayogapUrvaka rokavo, paraMtu jema bane tema vivekathI ane utsAhathI sAmAyikIkALa vyatita karavo. kaMi bhAhitya na hoya to paMca parameSTimaMtrano jApaja utsAhapUrvaka karavo paNa vyartha kALa kAhI nAkhavo nahi. dhIrajathI, zAMtithI ane yatrAthI sAmAyika karamu. jema bane tema sAmAyikamAM zAstraparicaya vadhAravo. ___ sATha ghaDInA ahorAtrimAthI be ghaDI avazya bacAvI sAmAyika to sadbhAvathI karavaM. zikSApATha 40 pratikramaNavicAra. pratikramaNa eTale pArka pharavU-pharIthI joI jaq ema eno artha thaI zake che. bhAvanI apekSAe je divase je vakhate pratikramaNa
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikramaNa vicAra. karavAnuM thAyaH te vakhatanI agAu athavA te divase je je doSa thayA hoya te eka pachI eka aMtarAtmmathI joi javA ane teno pazcAtApa karI te doSathI pArcha vaLavU tenuM nAma pratikramaNa kahevAya. uttama muniyo ane bhAvika zrAvako saMdhyAkALe ane rAtrinA pAchaLanA bhAgamAM divase ane rAtre ema anukrame thayelA doSanA pazcAtApa kare che ke tenI kSamApanA icche che, enuM nAma ahIM AgaLa pratikramaNa che. e pratikramaNa ApaNe paNa avazya karavU. kAraNa ke A AtmA mana, vacana ane kAyAnA yogathI aneka prakAranAM karma vAMdhe che. pratikramaNa sUtramA enuM dohana kareluM che, jethI divasa rAtramA thayelAM pApanA pazcAtApa te vaDe thai zake che. zuddhabhAva vaDe karI pazcAtApa karavAthI leza pApa thatAM paralokabhaya ane anukaMpA chUTe che, AtmA komaLa thAya che. tyAgavA yogya vastuno viveka Avato jAya che. bhagavatsAkSIe ajJAna Adi je je doSa vismaraNa thayA hoya teno pazcAtApa paNa thaI zake che. Ama e nirjarA karavAnuM uttama sAdhana che. ___ ernu Avazyaka evaM paNa nAma che. Avazyaka eTale avazya karIne karavA yogya e satya che. te vaDe AtmAnI malinatA khase che, mATe avazya karavA yogyaja che. sAyaMkALa je pratikramaNa karavAmA Ave che tenuM nAma 'devasIyapaDikkamaNa' eTale divasa saMbaMdhI pApano pazcAtApa, ane rAtrinA pAchalA bhAgamA pratikramaNa karavAmAM Ave che te 'rAipaDikkamaNa' kahevAya che. devasIya ane rAi e pAkRta bhASAnA zabdo che. pakhavADIe karavAnuM pratikramaNa te pAkSika ane saMvatsare karavAtuM te saMvatsarika kahevAya che. satpuruSoe yojanAthI bAMdhelo e suMdara niyama che. keTalAka sAmAnya buddhimAno ema kahe che ke divasa ane
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIju. rAtrinuM savAre prAyazcitarUpa pratikramaNa kayu hoya to kaMi khoTuM nathI paraMtu e kahe, pramANika nA. rAtriye akasmAt amuka kAraNa AvI paDe ke kALadharma prApta thAya to divasa saMbaMdhI paNa rahI jAya. ___ pratikramaNasUtranI yojanA bahu suMdara che. enAM mULatatva bahu uttama che. jema bane temapratikramaNa dhIrajathI, samajAya evI bhASAthI, zAMtithI, mananI ekAgratAthI ane yatnApUrvaka karavU. zikSApATha 41 bhIkhArIno kheda bhAga 1. eka pAmara bhIkhArI jaMgalamAM bhaTakato hato. tyAM tene bhUkha lAgI. eTale te vicAro laDathaDIAM khAto khAto eka nagaramAM eka sAmAnya manuSyane ghera pahoMcyo, tyAM jaine teNe aneka prakAranI AjIjI karI; tenA kAlAvAlAthI karuNA pAmIne te gRhasthanI strIe tene gharamAMthI jamatAM vadheluM miSTAnna ANI Apyu. bhojana maLavAthI bhIkhArI bahu AnaMda pAmato pAmato nagaranI bahAra Avyo, AvIne eka jhADa taLe beTho; tyAM jarA svaccha karIne eka bAjue atI juno thayelo potAno jaLano ghaDo mUkyo. eka bAjue potAnI phATItuTI malina godaDI mUkI ane eka bAjue pote te bhojana laine beTho. gajI rAjI thatAM eNe te khAine puru kayu. pachI ozike eka paththara mUkIne te suto. bhojananA madathI jarAvAramAM tenI AMkho micAi gai. nidrAvaza thayo eTale tene eka svama Avyu. pote jANe mahA rAjariddhine pAmyo che, suMdara vastrAbhUSaNa dhAraNa karyAM che, deza AkhAmAM potAno vijayano DaMko vAgI gayo che, samIpamAM tenI AjJA avalaMbana karavA anucaro ubhA thai rahyA che, AjubAja, chaDIdAro khamA khamA pokAre che, eka ramaNiya mahelamAM suMdara palaMgapara teNe zayana kayu che, devAMganA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIkhArIno kheda bhAga 20 61 jevI strIo tenA paga cAMpe che, paMkhAthI eka bAjuethI paMkhAno maMda maMda pavana DhoLAya che, evA svamAmAM teno AtmA caDhI gayo. te svamAnA bhoga letAM tenAM roma ullasI gayAM. evAmAM megha mahArAjA caDhI Ayo, vijaLInA jhavakArA thavA lAgyA. sUrya vAdaLAMthI DhaMkAi gayo, sarvatra aMdhakAra patharAI gayo, muzaladhAra varasAda ze evaM jaNAyuM ane eTalAmAM gAjavIjathI eka prabaLa kaDAko thayo. kaDAkAnA avAjathI bhaya pAmIne te pAmara bhIkhArI bicAro jAgI gayo. zikSApATha 42 bhIkhArIno kheda bhAga 2. -- jue che to je sthaLe pANIno khokharo ghaDo paDyo hato te sthaLe te ghaDo paDyo che, jyAM phATI TuTI godaDI paDI hatI tyAMja te par3I che, pote jevAM malina ane phATelAM kapaDAM dhAraNa karyA hatAM tevAM ne tevAM te vastro zarIra upara che. nathI talabhAra vadhyuM ke nathI javabhAra ghaTayuM, nathI te deza ke nathI te nagarI, nathI te mahela ke nathI te palaMga nathI te cAmarachatra dharanArA ke nathI te chaDIdAro nathI te strIyo ke nathI te vastrAlaMkAro, nathI te paMkhA ke nathI te pavana, nathI te anucaro ke nathI te AjJA, nathI te sukha vilAsa ke nathI te madonmattatA, bhAi to pote jevA hatA tevA ne tevA dekhAyA. ethI te dekhAva joine te kheda pAmyo. svanAmAM meM mithyA ADaMbara dITho tethI AnaMda mAnyo. emAMnuM to ahIM kazue nathI. svamAnA bhoga bhogavyA nahi ane tenuM pariNAma je kheda te huM bhoganuM chaM. ema e pAmara jIva pazcAtApamAM paDI gayo. aho bhavyo ! bhIkhArInAM svamAM jevAM saMsAranAM sukha anitya che. svanAmAM jema te bhIkhArIe sukha samudAya dITho ane AnaMda
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. mAnyo tema pAmara prANIo saMsAra svamAnA sukhasamudAyamA AnaMda mAne che. jema te sukha samudAya jAgRtimAM mithyA jaNAyA tema jJAna prApta thatAM saMsAranAM sukha teva jaNAya che. svamAnA bhoga na bhogavyA chatAM jema bhIkhArIne kheinI prApti thai, tema mohAMdha prANIo saMsAranAM sukha mAnI bese che, ane bhogavyA sama gaNe che. paraMtu pariNAma kheda, durgati ane pazcAtApa le che te capaLa ane vinAzI chatAM svamAnA kheda jevU tenuM pariNAma rahuM che. e uparathI buddhimAna puruSo Atmahitane zodhe che. saMsAranI anityatApara eka kAvya che ke: upajAti. vidyutalakSmI prabhutA pataMga, AyuSya teto jaLanA taraMga puraMdarI cApa anaMgaraMga, zuM rAciye tyAM kSaNano prasaMga ! vizeSArthaH-lakSmI vijaThI jevI che. vijaLInI jhabakAra jema thaine olavAi jAya che te lakSmI AvIne ca lI jAya che. adhikAra pataMganA raMga jevo cha, pataMgano raMga jema cAra divasanI caTakI che tema adhikAra mAtra thoDo kALa rahI hAthamAthI jato rahe che. AyuSya pANInA mojAM jevU che. pANIno hiloLo Avyo ke gayo tema janma pAmyA ane eka dehamA rahyA ke na rahyA tyAM bIjA dehamAM paDavU paDe che. kAmabhoga AkAzamA utpanna thatAM iMdranAM dhanuSya varSAkALamAM thaine kSaNavAramA laya thaI jAya che, tema yovanamAM kAmanA vikAra phaLIbhUta thaI jarA vayamAM jatA rahe che. TuMkAmAM he jIva ! e saghaLI vastuono saMbaMdha kSaNabhara che, emAM premabaMdhananI sAMkaLe baMdhAIne zu rAcavU ? tAtparya e saghaLAM capaLa ane vinAzI che, tuM akhaMDa ane avinAzI che, bhATe tArA jevI nitya vastune prApta kare ! e bodha yathArtha che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ anupama kSamA. zikSApATha 43 anupama kSamA. kSamA e aMtarzatru jItavAmAM khaDaga che. pavitra AcAranI rakSA karavAmAM bakhtara che. zuddhabhAve asahya duHkhamAM, samapariNAmathI kSamA rAkhanAra manuSya bhavasAgara tarI jAya che. kRSNa vAsudevanA gajasukumAra nAmanA nAnA bhAi mahAsurupavAna, sukumAra mAtra bAravarSanI vaye bhagavAn neminAthanI pAsethI saMsAratyAgI thai smazAnamAM ugra dhyAnamA rahyA hatA. tyAre teo eka adbhuta kSamAmaya caritrathI mahAsiddhine pAmI gayA te ahIM kahuM chaM. somala nAmanA brAhmaNanI surupavarNasaMpanna putrI joDe gajasukumAranuM sagapaNa karyu hatuM. paratuM lagna thayA pahelAM gajasukumAra to saMsAra tyAgI gayA. AthI potAnI putrI- sukha javAnA dveSathI te somala brAhmaNane bhayaMkara krodha vyApyo. gajasukumArano zodha karato karato e smazAnamAM jyAM mahAmuni gajasukumAra ekAgra vizuddhabhAvathI kAyotsargamAM che tyAM AvI pahoMcyo. komaLa gajasukumAranA mAthApara cIkaNI mATInI vADa karI ane aMdara dhakhadhakhatA aMgArA bhayo, iMdhana pUryu eTale mahA tApa thayo. ethI gajasukumArano komaLa deha baLavA maMDayo eTale te somala jato rahyo. te vakhatanA gajasukumAranA asahya duHkhanuM varNana kema thaI zake ? tyAre paNa teo samabhAva pariNAmamA rahyA. kiMcit krodha ke dveSa enA hRdayamAM janma pAmyo nahi. potAnA AtmAne sthitisthApaka karIne bodha dIdho ke jo ! tuM enI putrIne paraNyo hota to e kanyAdAnamAM tane pAghaDI Apata. e pAghaDI thoDA vakhatamAM phATI jAya tevI ane pariNAme dukhadAyaka thAta. A eno bahu upakAra
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 mokSamALA- pustaka bIjaM* thayo ke e pAghaDI badala eNe mokSanI pAghaDI baMdhAvI. evAM vizuddha pariNAmathI aDagga rahI samabhAvadhI asahya vedanA sahIne o sarvajJa sarvadarzI thaI anaMtajIvana sukhane pAmyA. kevI anu pama kSamA ane kevuM tenuM suMdara pariNAma ! tatvajJAnIonAM vacana che ke AtmA mAtra svasadbhAvamAM Avavo joie, ane te Avyo to mokSa hatheLImAMja che. gajasukumAranI nAmAMkita kSamA kevo zuddha bodha kare che ! zikSApATha 44 rAga. zramaNa bhagavAn mahAvIranA agresara gaNadhara gautamanuM nAma tame bahuvAra jANyuM che. gautamasvAmInA bodhelA kelA ziSyo, kevaLa jJAna pAmyA chatAM gautama pote kevaLajJAna pAmyA nahotA, kAraNa ke bhagavAna mahAvIra aMgopAMga, varNa, vANIrUpa ityAdipara haju gautamane moha hato. niSedhavacanano niSpakSapAtI nyAya evo che ke game te vastuparano rAga duHkhadAyaka che. rAga e moha ane moha e saMsAraja che. gautamanA hRdayathI e rAga jyAM sudhI khasyo hi tyAM sudhI te kevaLatAna pAmyA nahi. zramaNa bhagavAna jJAtaputra jyAre anupamayasiddhine pAmyA, tyAre gautama nagaramAMthI AvatA hatA. bhagavAnanAnirvANa samAcAra sAMbhaLI teo kheda pAmyA. virahathI teo anurAga vacanathI bolyAH he mahAvIra ! tame mane sAthe to na rAkhyo paraMtu saMbhAyae nahi. mArI prIti sAmI tame draSTi paNa karI nahi ! Ama tamane chAjatuM nahotuM evA vikalpo yatAM tAM teno lakSa pharya ne te nirAgazreNie caDhyA; huM bahu mUrkhatA karUM chaM. e vItarAga nirvikArI ane nirAgI te mArAmAM kema moha rAkhe ? enI zatru ane mitrapara kevaLa samAna dRSTi hatI ! huM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnya manortha. 65 e nirAgIno mithyA moha rAkhuM chaM. moha saMsAranuM prabaLa kAraNa che, ema vicAratAM vicAratAM teo zoka tajIne nirogI thayA. eTale anaMtajJAna prakAzita thayuM, ane prAMte nirvANa padhAryA. gautama munino rAga ApaNane bahu sUkSma bodha Ape che, bhagabAnaparano moha gautama jevA gaNadharane duHkhadAyaka thayo to pachI saMsArano, te vaLI pAmara AtmAono moha kevuM anaMta duHkha Apato haze ! saMsArarupI gADIne rAga ane dveSa e ve rupI baLada che. e na hoya to saMsAranuM aTakana che. jyAM rAga nathI tyAM dveSa nathI; A mAnya siddhAMta che. rAga tIvra karmabaMdhananuM kAraNa che, enA kSayathI Atmasiddhi che. zikSApATha 45 sAmAnya manortha. savaiyA. mohinibhAvavicAra AdhIna thai, nA nirakhuM nayane paranArI; pattharatulya gaNuM paravaibhava, nirmaLa tAtvika lobha samArI ! dvAdaza vrata ane dinatA dhari, sAtvika thAuM svarupa vicArI; e mujama sadA zubha kSemaka, nitya akhaMDa raho bhavahArI. 1 trizalAtanaye mana ciMtavi, jJAna viveka vicAra vadhArUM; nitya vizodha karI nava tatvano, uttama bodha aneka uccAra; saMzaya bIja uge nahi aMdara, je jinanAM kathano avadhAruM; rAjya, sadA suja eja manoratha, dhAra, thaze apavaga utAruM. 2
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. zikSApATha 46 kapilamuni bhAga 1. kausAMbI nAmanI eka nagarI hatI, tyAMnA rAjadarabAramA rAjyanAM AbhUSaNarupa kAzyapa nAmano eka zAstrI raheko hato. enI strIceM nAma zrIdevI hatuM, tenA udarathI kapila nAmano eka putra janmyo hato. te paMdara varSano yo tyAre tenA pitA paradhAma gayA. kapila lADapADamAM ucharelo vAthI kaMi vizeSa vidvatA pAmyo nahoto, tethI enA pitAnI jano koi bIjA vidvAnane maLI. kAzyapazAstrI je puMjI kamAi gayA ha nA te kamAvAmAM azakta evA kapile khAine purI karI. zrIdevI eka divasa gharanA bAraNAmAM ubhI hatI tyAMbe cAra nokaro sahita pa tAnA patinI zAstrIyapadI pAmelo vidvAna jato tenA jovAmAM A yo. ghaNA mAnathI jatA A zAstrIne joine zrIdevIne potAnI pUrva sthatinuM smaraNa thai AvyuM. jyAre mArA pati A padvIpara hatA tya re huM kevaM sukha bhogavatI hatI ? e mAruM sukha to gayuM paraMtu mAge putra paNa puruM bhaNyo nahi. ema vicAramA DolatAM DolatAM terna AMkhamAthI daDa daDa AMsu kharavA maMDyAM. evAmAM pharato pharato va pila tyAM AvI pahoMcyo. zrIdevIne raDatI joi tenuM kAraNa pUchayuH kapilanA bahu AgrahathI zrIdevIe je hatuM te kahI batAvyuM. pachI kapila bolyoH jo mA ! huM buddhizALI chu, paraMtu mArI buddhino upayoga jevo joie tevo thai zakyo nathI. eTale vidyA vagara hu~ e padvI pAmyo nahi. tuM kahe tyAM jaine have huM mArAthI vanatI vidyA mAdhya karUM. zrIdevIe kheda sAthe kAH e tArAthI banI zake nahi, nahi to AryAvartanI maryAdApara AvelI sAvasthI nagarImAM iMdra tta nAmano tArA pitAno mitra rahe che, ta anaka vidyArthiyone vidyAdAna Ape che; jo tArAthI tyAM
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kapilamuni bhAga 2. 67 javAya to dhArelI siddhi thAya kharI. eka ve divasa rokAi saja thai astu kahI kapilajI paMthe paDyA. avadha vItatAM kapila sAvasthIe zAstrIjIne ghera AvI pahoMcyA. praNAma karIne potAno itihAsa kahI batAvyo. zAstrIjIe mitraputrane vidyAdAna devAne mATe bahu AnaMda dekhADyo, paNa kapila AgaLa kaMi puMjI nahotI ke na temAMthI khAya ane abhyAsa karI za; ethI karIne tene nagaramAM yAcavA javuM paDatuM hatuM. yAcatAM yAaai apora thai jatA hatA, pachI rasoI kareM ane jame tyAM sAMjano thoDo bhAga rahe to hato. eTale kaMi abhyAsa karI zakato nahoto. paMDite tenuM kAraNa pUchayuM tyAre kapile te kahI batAnyuM paMDite tene eka gRhastha pAse teDI gayA. te gRhasthe kapilanI anukaMpA khAtara ene hamezAM bhojana maLe evI goThavaNa eka vidhavA brAhmaNIne tyAM karI dIdhI, jethI kapilane e eka nitA ochI thai. * zikSApATha 47 kapilamuni bhAga 2. enAnI ciMtA ochI thai tyAM pIjI moTI jaMjALa ubhI thA. bhadrika kapila have yuvAn thayo hato, ane jene tyAM te jamavA jato te vidhavA bAi paNa yuvAn hatI. tenI sAthe tenA gharamA bIjuM koi mANasa nahotuM. hamezano parasparano vAtacittano saMbaMdha vadhyo. vadhIne hAsyavinodarUpe thayo, ema karatAM karatAM bannene prIti baMdhAI. kapila tenAthI lubdhAyo ! ekAMta bahu aniSTa cIja che !! vidyA prApta karavAnuM te bhUlI gayo. gRhastha taraphathI maLatAM sIdhAMthI bannenuM mAMDa puruM yatuM hatuM, paNa lUgaDAMlattAMnA vAMdhA thayA. kapile gRhasthAzrama mAMDI beThAM jevuM karI mUkyuM game tevo chatAM
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 mokSamALA - pustaka bIjaM* haLu- karmI jIva hovAthI saMsAranI vizeSa lotALanI tene mAhitI paNa nahotI, ethI paisA kema paidA karavA te vicArAM te jANato paNa nahoto. caMcaLa strIe tene rasto batAvyo ke muMjhAvAmAM kaMha vaLavAnuM nathI, paraMtu upAyathI siddhi che. A gAmanA rAjAno evo niyama che ke savAramA pahelo jai je brAhmaNa AzirvAda Ape tene te ve mAsA sonuM Ape che. tyAM jo jai zako ane prathama AzirvAda ApI zako to te ve mAsA sonuM maLe. kapile e vAtanI hA kahI. ATha divasa sudhI AMga khAdhA paNa vakhata vItyA pachI jAya eTale kaMi vaLe nahi. ethI teNe eka divasa evo nizcaya karyoM ke jo huM cokamAM sujaM to cIvaTa rAkhIne uThAze pachI te cokamAM suto, adharAta bhAMgatAM caMdrano udaya thayo. kapile prabhAta samIpa jANIne muThIo vALIne AzirvAda devA mATe doDatAM javA mAMDayuM. rakSapALe cora jANIne tene pakaDI rAkhyo. eka karatAM bIjuM thai paDayuM. prabhAta thayo paTale rakSapALe tene lai jaine rAjAnI samakSa ubho rAkhyo. kapila bhAna jevo ubho rahyo, rAjAne tenAM coranAM lakSaNa bhAzyAM nahi; ethI tene saghaLaM vRttAMta pUchayuM. caMdranA prakAzane sUryasamAna gaNanAranI bhadrikatApara rAjAne dayA AvI. tenI daridratA TALavA rAjAnI icchA thai ethI kapilane kaM AzirvAdane mATe thai tAre jA eTalI badhI tarakhaDa thai paDI che to have tArI icchA puratuM tuM mAgI le. huM tane ApIza. kapila thoDIvAra mUDha jevo rahyo. ethI rAjAe kahyaM: kema vima ! kaMi mAgatA nathI ? kapile uttara ApyoH mAruM mana haju sthira thayuM nathI, eTale zuM mAgavuM te sUjhatuM nathI. rAjAe sAmenA bAgamAM jai tyAM besIne svasthatApUrvaka vicAra karI kapilane mAgavAnuM kahuM, eTale kapila bAgamAM jaine vicAra karanA beTho.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 kapilamuni bhAga 3. zikSApATha 48 kapilamuni bhAga 3. be mAsA sonuM levAnI jenI icchA hatI te kapila have tuSNAtaraMgamAM ghasaDAyo. pAMca mahora mAgavAnI icchA karI to tyAM vicAra Avyo ke pAMcathI kaI puruM thanAra nathI, mATe paMcavIza mahora mAgavI. e vicAra paNa pharyo. paMcavIza mahorathI kaMi AkhuM varSa utarAya nahi mATe so mahora mAgarva, tyAM vaLI vicAra pharyo. so mahore be varSa utarI vaibhava bhogavIe; pAchAM duHkhanAM duHkha. mATe eka hajAra mahoranI yAcanA karavI ThIka che; paNa eka hajAra mahora chokarAM chaiyAMnAM becAra kharca Ave ke evaM thAya to puruM paNa zuM thAya ? mATe daza hajAra mahora mAgavI ke jethI jIMdagI paryaMta paNa ciMtA nahIM. tyAM vaLI icchA pharI. daza hajAra mahora khavAI jAya eTale pachI muDI vagaranA thaI raMgavuM paDe. mATe eka lAkha mahoranI mAgaNI karUM ke jenA vyAjamAM badhA vaibhava bhoganuM, paNa jIva ! lakSAdhipati to ghaNAya che. emAM ApaNe nAmAMkita kyAMthI thavAnA ? mATe karoDa mahora mAgavI ke jethI mahAn zrImaMtatA kahevAya. vaLI pAcho raMga pharyo. mahAn zrI maMtatAthI paNa ghera amala kahebAya nahi mATe rAjAnuM ardhaM rAjya mAgavuM; paNa jo ardhu rAjya mAgIza toya rAjA mArA tulya gaNAze ane vaLI huM eno yAcaka paNa gaNAiza. mATe mAgavuM to AkhaM rAjya mAgavuM. ema e tRSNAmAM Dubyo, paraMtu tuccha saMsArI eTale pAcho vo bhalA jIva ! ApaNe evI kRtaghnatA zA mATe karavI paDe ke je ApaNane icchA pramANe ApavA tatpara thayo tenuMja rAjya laI lebuM, ane teneja bhraSTa karavo ? kharuM jotAM to emAM ApaNIja bhraSTatA che. mATe ardhaM rAjya mAgavuM, paraMtu e upAdhie mAre nathI joitI ! tyA re nANAMnI upAdhi paNa kyoM ochI che ? mATa karoDa lAkha mUkIne so baseM mahoraja mAgI levI. jIva ! so baseM mahora hamaNAM Avo to pachI viSaya baibha
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 mokSamALA-pustaka bIjaM. vamAMja vakhata cAlyo jaze bhane vidyAbhyAsa paNa dharyo raheze, mATe pAMca mahora hamaNAM to laI ravI pachInI vAta pacho. are! pAMca mahoranIe hamaNAM kaMi jarura sathI; mAtra be mAsA sonuM levA Avyo hato teja mAgI levU. A taM: jIva bahu thaI. tRSNAsamudramAM teM bahu gaLakAM khAdhAM. AkhaM rAjya mAgatAM paNa tRSNA chIpatI nahotI. mAtra saMtoSa ane vivekathI ta ghaTADI to ghaTI. e rAjA jo cakravarti hota to pachI hu~ ethI vizeSa zuM mAgI zakana ? ane vizeSa jyAM sudhI na maLata tyAMsurdha mArI tRSNA samAta paNa nahi, jyAM sudhI tRSNA samAta nahi tyA sudhI huM sukhI paNa na hota. eTalethI e mArI tRSNA TaLe nahi to pachI be mAsAthI karIne kyAthI TaLe ? eno AtmA savaLIe aavr| ane te bolyoH have mAre e bemAsAnuM paNa kaMi kAma nathI. be mAnAthI vadhIne hu~ keTale sudhI pahoMcyo ! sukha to saMtoSamAMja che. tRSNA e saMsAra vRkSanuM bIja che. eno he jIca, tAre zuM khapa che ? vidya letAM tuM viSayamAM paDI gayo, viSayamAM paDavAthI A upAdhimAM paDayo, upAdhi vaDe karIne anaMta tRSNA samudranA taraMgamAM tuM paDayo. eka upAdhimAMthI A saMsAramA ema anaMta upAdhi veThavI paDe he . ethI eno tyAga karavo ucita che. satya saMtoSa jevU nirupAdhi sukha eke nathI. ema vicAratAM vicAratAM tRSNA samAvavAthI te kapilanAM aneka AvaraNa kSaya thayAM. tenuM aMtaHkaraNa praphullita une bahu vivekazIla thayu. vivekamAM ne vivekamAM uttama jJAnavaDe te svAtmano vicAra karI zakyo. apUrva zroNie caDhI te kaivalyajJAna ne pAmyo. tRSNA kevI kaniSTha vastu che ! jJAnIo ema kahe che ke tRSNA AkAzanA jevI anaMta che, niraMtara te navayauvana rahe che. cAhanA jeTaluM maLyuM eTale cAhanAne vadhArI de che. saMtoSa eja mAtra kalpavRkSa che, ane eja mAtra mana vAMcchitatA pUrNa kare che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRSNAnI vicitratA. zikSApATha 49 tRSNAnI vicitratA. __ manahara chaMda. . (eka garIbanI vadhI gayalI tRSNA ) hatI dInatAi tyAre tAkI paTelAi ane, maLI paTelAi tyAre tAkI che zeThAine sAMpaDI zeThAi tyAre tAkI maMtritAi ane, AvI maMtritAi tyAre tAkI nRpatAine maLI nRpatAi tyAre tAkI devatAi ane, dIThI devatAi tyAre tAkI zaMkarAine aho rAjyacaMdramAno mAno zaMkarAi maLI (!) vadhe tRzanAi toya jAya na marAine. (2) karocalI paDI DADhI DAcAMtaNo dATa vaLyo, kALI kezapaTI viSe, zvetatA chavAi gai sUMghavaM sAMbhaLavaM ne dekhaq te mAMDI vALyu, tema dAMta AvalI te, kharI ke khavAi gai vaLI keDa vAMkI hADa gayAM aMgaraMga gayo, uThavAnI Aya jatAM lAkaDI levAi gai are ! rAjyacaMdra ema, yuvAnI harAi paNa, manathI na toya rAMDa, mamatA marAi gai. . (3) karoDonA karajanA, zIrapara DaMkA vAge, romayI ruMdhAi gayuM, zarIra sUkAine;
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 mokSamALA-pustaka bIju. purapati paNa mAthe, pIDavAne tAkI rahyo, peTa taNI veTha paNa, zake na purAine pitR ane paraNI te, macAve aneka dhaMdha, putra, putrI bhAkhe khAu~ khAuM duHkhadAine are rAjyacaMdra toya jIva jhAvA dAvA kare, jaMjALa chaMDAya nahIM tajI tRzanAine. W thai kSINa nADI avAcaka jevo rahyo paDI, jIvana dIpaka pAmyo kevaLa jhaMkhAine chellI ise paDayo bhALI bhAie tyAM ema bhAkhyuM, ive TADhI mATI thAya to to ThIka bhAine hAthane halAvI tyAM to khIjI buDhe sUcavyu e, bolyA vinA beza bALa tArI caturAine ! are rAjyacaMdra dekho dekho AzApAza kevo ? jatAM gai nahi Doze mamatA marAine ! zikSApATha 50 pramAda. dharmanI anAdaratA, unmAda, ALasa, kaSAya e saghaLAM pramAdanAM lakSaNa che. bhagavAne uttarAdhyayana sUtramA gautamane kahyu ke, he gautama! manuSyanuM AyuSya DAbhanI aNIpara paDelA jaLanA biMdu jeI che. jema te biMdune paDatAM vAra lAgatI nathI tema A manuSyAyu jatAM vAra lAgatI nathI. e bodhanI kAvyamAM cothI kaDI smaraNamA avazya rAkhavA jevI cha: 'samayaMgoyama mApamAe'-epavitra pAkyanA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAda. be artha thAya che. eka to he gautama ! samaya eTale avasara pAmIne pramAda na karavo ane bIjo e ke meSAnumeSamA cAlyA jatA asaM. khyAtamA bhAgano je samaya kahevAya che teTalo vakhata paNa pramAda na karavo. kAraNa deha kSaNabhaMgura che kALazIkArI mAthe dhanuSyavANa caDhAvIne ubho che. lIdho ke leze ema jaMjALa thai rahI che, tyAM pramAdayI dharma karttavya karavU rahI jaze. ati vicikSaNa puruSo saMsAranI sarvopAdhi tyAgIne aho rAtra dharmamAM sAvadhAna thAya che, paLano paNa pramAda karatA nathI. vicakSaNa puruSo ahorAtranA thoDA bhAgane paNa niraMtara dharmakartavyamAM gALe che, ane avasare avasare dharmakartavya karatA rahe che. paNa mUMDha purupo nidrA, AhAra, mojazokha ane vikathA temaja raMgarAgamAM AyuSya vyatita karI nAkhe che. enuM pariNAma teo adhogati rUpa pAme che. jema bane tema yatna ane upayogathI dharmane sAdhya karavo yogya che. sATha ghaDInA ahorAtramA vIzaghaDI to nidrAmAM gALIe chIe. bAkInI cALIza ghaDI upAdhi, TelaTappA ane rajhaLavAmAM gALIe chIe. e karatAM e sATha ghaDInA vakhatamAthI be cAra ghaDI vizuddha dharmakarttavyane mATe upayogamAM laie to banI zake evaM che ernu pariNAma paNa kevU suMdara thAya ! . paLa e amUlya cIja che, cakravarti paNa eka paLa pAmavA AkhI riddhi Ape topaNa te pAmanAra nathI. eka paLa vyartha khovAthI eka bhava hArI javA jetuM che. ema tatvanI draSTie siddha che ! ...
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 mokSamALA - pustaka bIjaM. zikSApATha 51 viveka eTale zuM ? laghu ziSyoH - bhagavan ! Apa apane sthaLe sthaLe kahetA Avo cho ke viveka e mahAn zreyaskara che, viveka e aMdhArAmAM paDelA 'AtmAne oLakhavAno dIvAM che, viveka vaDe karIne dharma Take che ? viveka nathI tyAM dharma nathI to viveka eTale zuM ? te amane kaho. guru: - AyuSyamanno ! satyAsatyane tene svarupe karIne samajavA~ tenuM nAma viveka. laghu ziSyoH - satyane satya ane asatyane asatya kahevAnuM to badhAe samaje che. tyAre mahArAja / eo dharmanuM mULa pAmyA kahevAya ? guruH- tame je vAta kaho cho tenuM eka dRSTAMta Apo joie ? laghu ziSyoH - ame pote kaDavAne kaDavuMja kahIe chIe, madhurAMne madhuru kahIe chIe jharane jhera ne amRtane amRta kahIe chIe. guruH- AyuSyamanno ! e badhAM dravya padArtha che; paraMtu AtmAne kayI kaDavAza, kayI madhurAza, kayuM jhera ane kayuM amRta che. bhAvapadArthonI ethI kaMi parIkSA thai zake ? e laghu ziSyaH - bhagavan ! e saMbaMdhI to amAruM lakSa paNa nathI. guruH-tyAre eja samajavAnuM che ke jJAna - darzanarUpa AtmAnA satya bhAva padArthane ajJAna ane adarzanarUpa asat vastue gherI lIghA che, emAM eTalI badhI mizratA thai gai che ke parIkSA karabI ati ati durlabha che. saMsAranAM sukho anaMtivAra AtmAe bhogavyAM chatAM, temAMthI haju paNa moha TaLyo nahIM, ane tene amRta jevo gayo e aviveka che. kAraNa saMsAra kaDavo che, kaDavA vipAkane
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnIoe vairAgya zA mATe bodhyo ? 75 Ape che temaja vairAgya je e kaDavA vipAkanuM auSadha che, tene kaDavo gaNyo. ApaNa aviveka che. jJAna darzanAdi guNo ajJAnadarzane gherI lai je mizratA karI nAMkhI che te oLakhI bhAvaamRtamAM AvaghuM enuM nAma viveka che. kaho tyAre have viveka e kevI vastu TharI ! laghu ziSyoH - aho ! viveka eja dharmanuM muLa ane dharma rakSaka kahevAya che te satya che. Atma svarupane viveka vinA oLakhI zakAya nahIM e paNa satya che. jJAna, zIla, dharma tatva ane tapa e saghaLAM viveka vinA udaya pAme nahIM e ApanuM kahetuM yathArtha che. je vivekI nathI te ajJAnI ane maMda che. teja puruSa matabheda ane mithyAM darzanamAM lapaTAi rahe che. ApanI viveka saMbaMdhInI zikSA ame niraMtara manana karIzuM. zikSApATha 52 jJAnIoe vairAgya zA mATe bodhyo ? saMsAranAM svarupa saMbaMdhI AgaLa kaMTalaMka kahevAmAM AvyuM che te tamane lakSamAM haze . jJAnIoe ne anaMta khedamaya, anaMta duHkhamaya, avyavasthita, caLavaLa ane anitya kahyo che. A vizeSaNo lagADavA pahelAM emaNe saMsArasaMbaMdhI saMpUrNa vicAra karelo jaNAya che. anaMta bhavanuM paryaTana, anaMtakALanuM ajJAna, anaMtajIvanano vyAghAta, anaMta maraNa, anaMtazoka e baMDa karIne saMsAracakramAM AtmA bhamyA kare che. saMsAranI dekhAtI iMdravAraNA jevI suMdara mohinIe AtmAne taTastha lIna karI nAMkhyo che. enA jevuM sukha AtmAne kyAMya bhAsatuM nathI. mohinIthI satya sukha ane enuM svarupa jovAnI eNe AkAMkSA paNa
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjuM. karI nathI. pataMganI jema dIpaka pratye mohinI che tema AtmAnI saMsAra saMbaMdhe mohinI che. jJAnIo e saMsArane kSaNabhara paNa sukharUpa kahetA nathI. e saMsAranI tala jeTalI jagyo paNa jhera vinA rahI nathI. eka jhuMDathI karIne eka cakravarti sudhI bhAve karIne sarakhApaNuM rahyaM che. eTale cakravartinI saMsAra saMbaMdhamAM jeTalI mohinI che, teTalIja balake tethI vizeSa a~Dane che. cakravarti jema samagra prajApara adhikAra bhogave che tema tenI upAdhi paNa bhogave che. muMDane emAMnuM ka\e bhogavaq paDatuM nathI. adhikAra karatA ulaTI upAdhi vizeSa che. cakravarttino potAnI patnI pratyeno jeTalo prema che teTaloja athavA tethI vizeSa bhuMDano potAnI bhuMDaNI pratye prema rahyo che. cakravarti bhogathI jeTalo rasa le che, teTaloja rasa bhuMDa paNa mAnI behuM che. cakravartinI jeTalI vaibhavanI bahoLatA che teTalIja upAdhi che. bhuMDane enA vaibhavanA pramANamAM che. banne janmyAM che ane banne maravAnAM che. Ama ati sUkSma vicAre jotAM kSaNikatAthI, rogathI, jarA vagerethI banne grAhita che. dravye cakravarti samartha che. mahA puNyazALI che. mukhyapaNe zAtAvedanIya bhogave che. ane bhuMDa bicAru asAtAvedanIya bhogavI rahyu che. bannene asAtA-sAtA paNa che, paraMtu cakravarti mahA samartha che. paNa jo e jIvana paryaMta mohAMdha rahyo to saghaLI bAjI hArI javA jevU kare che. bhuMDane paNa temaja che. cakravarti zalAkA puruSa hovAthI bhuMDathI e rupe enI tulyanAja nathI, paraMtu A svarupa che. bhoga bhogavanAmA banne tuccha che, bannenA zarIra para mAMsAdikanAM cheH azAtAthI parAdhIna che saMsAranI A uttamottama padvI AvI rahI temAM AI duHkha, AvI kSaNikatA, AvI tucchatA, Ayu aMdhapaNuM e rahuM che to pachI bIje sukha sA mATe gaNavU joie ? e sugva nathI chatAM sukha gaNo to je sukha bhayavALAM ane kSaNika che te duHkhaja che. anaMta tApa, anaMta zoka,
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIrazAsana. 77 anaMta duHkha joine jJAnIoe e saMsArane puMTha dIdhI che; te satya che. e bhaNI pArcha vALI jovA jevunathI. tyAM duHkha duHkha ne duHkhaja cha. duHkhano e samudra che. vairAgya eja anaMtasukhamAM lai janAra utkRSTa bhomiyo che. zikSApATha 53 mahAvIrazAsana. hamaNAM je jinazAsana pravarttamAna che te zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM praNIta kareluM che. bhagavAn mahAvIrane nirvANa padhAryA 2400 varSa thai gayAM, magadha dezanA kSatriyakuMDa nagaramAM siddhArtha rAjAnI rANI trizalAdevI kSatriyANInI kukhe bhagavAn mahAvIra janmyA. mahAvIra bhagavAnanA moTA bhAirnu nAma naMdIvarddhamAna hatuM. temanI strInuM nAma yazodA hatuM. trIza varSa teo gRhasthAzramamA rahyA. ekAtika vihAre sADAbAra varSa eka pakSa tapAdika samyakAcAre, emaNe azeSa ghanaghAtI karmane vALIne bhasmibhUta karyA; anupameya kevaLajJAna ane kevaLadarzana RjuvAlikA nadIne kinAre pAmyA. ekaMdara bahotera varSanI lagabhaga Ayu bhogavI sarva karma bhasmibhUta karI siddhasvarupane pAmyA. vartamAna covIzInA e chellA jinezvara hatA. eornu A dharmatIrtha pravarte che te 21000 hajAra varSa eTale paMcamakALanI pUrNatA sudhI pravartaze ema bhagavatIsUtramA pravacana che. A kALa daza AzcaryathI yukta hovAthI e zrI dharmatIrtha pratye aneka vipattio AvI gai cha, Ave che ane pravacana pramANe Avaze paNa kharI. __ jaina samudAyamA paraspara matabheda bahu paDI gayA che. paraspara niMdAgraMthothI jaMjALa mAMDI beThA che. madhyastha puruSo matamatAMtaramA
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 mokSamALA-pustaka bIjaM. nahIM paDatAM viveka vicAre jinazikSAnAM mULa tatvapara Ave che, uttama zIlavAna muniyopara bhAvika rahe che, ane satya ekAgratAthI potAnA AtmAne dame che. kALaprabhAvane lIdhe vakhane vakhate zAsana kaMi sAmAnya prakAzamAM Ave che. paNa te joie evaM praphullita na thai zake. 'vaMka jaDAya pachimA' evaM uttarAdhyayana sUtramA vacana che, eno bhAvArtha e che ke challA tIrthakara ( mahAvIrasvAmI ) nA ziSyo vAMkA ane jaDa thaze. ane tenI satyatA viSe koine bolavU rahe tema nathI. ApaNe kyAM tatvano vicAra karIe chIe ? kyA uttama zIlano vicAra karIe chIe ? niyamita vakhata dharmamAM kyAM vyatita karIe chIe ? dharmatIrthanA udayane mATe kyAM lakSa rAkhIe chIe ? kyoM dAjhavaDe dharmatatvane zodhIe chIe ? zrAvaka kuLamAM janmyA ethI karIne zrAvaka, e vAta ApaNe bhAve karIne mAnya karavI joitI nathI; ene mATe joitA AcAra-jJAna-zodha ke emAMnAM kaMDa vizeSa lakSaNo hoya tene zrAvaka mAniye to te yathAyogya che. dravyAdika keTalAka prakAranI sAmAnya dayA zrAvakane ghera janme che ane te pALe che. e vAta vakhANavA lAyaka cha, paNa tatvane koikaja jANe che, jANyA karatAM jhAjhI zaMkA karanArA ardhadagdho paNa che jANIne ahaMpada karanArA paNa che, paraMtu jANIne tatvanA kAMTAmAM soLanArA koika viralAja che. paraMpara AmnAyathI kevaLa, manaHparyava ane parama avadhijJAna viccheda gayAM draSTivAda viccheda gaDe, siddhAMtano ghaNo bhAga paNa viccheda gayo; mAtra thoDA rahelA bhAgapara sAmAnya samajaNathI zaMkA karavI yogya nathI. je zaMkA thAya te vizeSa jANanArane pUchavI. tyAMthI manamAnato uttara na maLe topaNa jinavacananI zraddhA caLavicala karavI yogya nathI, kamake anekAMta zailInA svarupane viralA jANe che.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ azuci kone kahevI? uttama ane zAMta muniono samAgama, vimaLaAcAra, viveka temaja dayA, kSamA Adinu sevana karavU. tuccha buddhithI zaMkita tharbu nahIM, emAM ApaNuM parama maMgaLa che e vIsarjana karavU nahIM. zikSApATha 54 azuci kone kahevI ? jijJAsuH-mane jaina munionA AcAranI vAta bahu rucI che. eonA jevo koi darzananA saMtomA AcAra nathI. game tevA zIyALAnI TADhamAM amuka vastravaDe teone reDavarbu paDe che unALAmAM game tevA tApa tapatA chatAM pagamAM teone pagarakhAM ke mAthApara chatrI levAtI nathI. unI retImAM AtApanA levI paDe che. yAva jIvaMta unuM pANI pIe che, gRhasthane ghera tebho besI zakatA nathI. zuddha brahmacarya pALe che. phuTI badAma paNa pAse rAkhI zakatA nathI. ayogya vacana tethI bolI zakAtuM nathI. vAhana teo lai zakatA nathI. AvA pavitra AcAro, khare ! mokSadAyaka che. paraMtu navavADamAM bhagavAne snAna karavAnI nA kahI che e vAta to mane yathArtha besatI nathI. satyaH-zA mATe besatI nathI ? jijJAsuH-kAraNa ethI azuci vadhe che. satyaH-kai azuci vadhe che ? jijJAsuH-zarIra malina rahe che e. satyaH-bhAi, zarIranI malinatAne azuci kahevI e vAta kaMDa vicArapUrvaka nathI. zarIra pote zAnuM banyuM che eto vicAra karo. rakta, pita, maLa, mUtra, zleSmano e bhaMDAra che te para mAtra tvacA che chatA e pavitra kema thAya ? vaLI sAdhue evaM kaMi saMsArI kartavya kayu na hoya ke jethI teone snAna karavAnI Avazyaka rahe.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamAlA-pustaka bIju. jijJAsuH-paNa snAna karavAthI teone hAni zuM che ? satyaH-e to sthULabuddhija prazna che. nahAvAthI kAmAgrinI pradIptatA, vratano bhaMga, pariNAmarnu badalavU, asaMkhyAtA jaMtuno vinAza, e saghaLI azuci utpanna thAya che ane ethI AtmA mahAmalIna thAya che. prathama eno vicAra karavo joie. jIvahiMsAyukta zarIranI je malinatA che te azuci che. anya malinatAthI to AtmAnI ujvaLatA thAya che e tatvavicAre samajavAyU~che. nahAvAthI vrata bhaMga thai AtmA malIna thAya che, ane AtmAnI malInatA eja azuci che. jijJAsuH-mane tame bahu suMdara kAraNa batAvyu. sUkSma vicAra karatAM jinezvaranAM kathanathI vodha ane atyAnaMda prApta thAya che. vAru, gRhasthAzramIoe sAMsArika pravartanathI thayelI anIcchita jIvahiMsAdiyukta evI zarIra saMbaMdhI azuci TALavI joie ke nahi ? __satyaH-samajaNapUrvaka azuci TALavIja joie. jaina jevU eke pavitra darzana nathI, yathArtha pavitratAno bodhaka te cheparaMtu zaucAzaucanuM svarupa samajavaM joie. zikSApATha 55 mAmAnya nityaniyama. prabhAta pahelAM jAgRta thai namaskAramaMtranuM smaraNa karI manavizuddha karavU. pApavyApAranI vRtti rokI rAtrI saMbaMdhI thayelA doSanuM upayogapUrvaka pratikramaNa kara. pratikramaNa karyA pachI yathAvasara bhagavAnanI upAsanA-stuti tathA svAdhyAyathI karI manana ujvaLa kara. mAta pitAno vinaya karI saMsArIkAmamAM Atmahitano lakSa bhUlAya nahIM tema vyahArika kAryamA pravartana karavU.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA. pote bhojana karatAM pahelAM satpAtre dAna devAnI parama AturatA rAkhI tevo yoga maLatAM yathocita pravRtti karavI. AhAravihArAdimAM niyama sahita pravarttaM . satzAstranA abhyAsano niyamita vakhata rAkhavo. sAyaMkALe upayogapUrvaka saMdhyAvazyaka kara. nidrA niyamitapaNe levI. 81 sutA pahelAM aDhAra pApasthAnaka, dvAdazavRtadoSa, ane sarva jIva pratye kSamAvI paMcaparameSTi maMtranuM smaraNa karI samAdhipUrvaka zayana karavuM. A sAmAnya niyamo bahu maMgaLakArI che, je ahIM saMkSepamAM kalA che. vizeSa vicAravAthI ane tema pravarttavAthI te vizeSa maMgaLadAyaka ane AnaMdakAraka thaze. zikSApATha 56 kSamApanA. he bhagavAna ! huM bahuM bhUlI gayo, meM tamArAM amUlya vacanane lakSamAM lIdhAM nahIM. meM tamArAM kahelAM anupama tatvano vicAra karyo nahIM. tamArAM praNIta karelAM uttama zIlane sevyuM nahIM. tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA meM oLakhyAM nahIM. he bhagavAna ! huM bhUlyo, AthaDyo - rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTambanAmAM paDyo chaM. huM pApI hu~. huM bahu madonmatta ane karma - rajathI karIne malina chu. he paramAtmA ! tamArAM kahelAM tatva vinA mAro mokSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDyo huM, ajJAnathI aMdha thayo chu, mArAmAM vivekazakti nathI ane huM muMDha hu~, huM nirAzrita chu, anAtha luM. nirAgI paramAtmA ! have huM tamAruM tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa gRhuM huM mArA aparAdha kSaya thai huM te sarva *
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamAlA-pustaka bIju. pApathI mukta thauM e mArI abhilASA che. AgaLa karelAM pApono hu~ have pazcAtApa karUM . jema Uma huM sUkSma vicArathI uMDo utarUM chu tema tema tamArA tatvanA camatkAro mArA svarupano prakAza kare che. tame nirAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarupa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane trailA tyaprakAzaka cho. huM mAtra mArA hitane arthe tamArI sAkSIe kSamA cAhuM chu. eka paLa paNa tamArAM kahelAM tatvanI zaMkA na thAya, tamArA kahelA rastAmA ahorAtra huM rahuM eja mArI AkAMkSA ane vRtti tha o ! he sarvajJa bhagavAna ! tamane huM vizeSa zuM kahuM ? tamArAthI ke ajANyu nathI. mAtra pazcAtApathI hu~ karmajanya pApanI kSamA icchaM cha-OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH zikSApATha 57 vairAgya e dharma, svarupa che. eka vastra lohInI mali tAthI raMgAyuM tene jo lohIthI dhoie to te ujaLU thaI zake nahipaNa vadhAre raMgAya che. jo pANIthI e vastrane dhoie to te malintA javAno saMbhava che. A draSTAMtaparathI AtmApara vicAra laie. agadikALathI AtmA saMsArarupI lohIthI malina thayo che. malintA pradeze pradeze vyApi rahI che ! e malinatA ApaNe viSaya zRMgArathI TALavI dhArIe to TaLI zake nahi. lohIthI jema lohI dhova tuM nathI, tema zRMgArathI karIne viSayajanya AtmamalinatA TaLanAra nathI e jANe nizrayarupa che. A jagatmAM aneka dharmamato cAle che te saMbaMdhI apakSapAte vicAra karatAM AgaLathI ATalaM vicAra, vazyatuM che ke jyAM strIlo bhogavavAno upadeza ko hoya, lakSmIlI ThAnI zikSA ApI hoya; raMga, rAga gulatAna ane ezArAma karava nuM tatva vatAvyuM hoya tyAM ApaNA
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanA matabheda bhAga 1. 83. AtmAnI sat zAMti nathI; kAraNa ra dharmamata gaNIe to Akho saMsAra dharmamatayuktaja che. pratyeka gRhasthanuM ghara eja yojanAthI bharapUra hoya che. chokarAMchaiyAM, strI, raMga rAga tAna tyAM jAmyuM paDayuM hoya che ane te ghara dharmamaMdira kahetuM to pachI adharmasthAnaka kayuM ? ane jema varttie chIe tema varttavAthI khoDaM paNa zuM ? koi ema kahe ke pelAM dharmamaMdiramAM to prabhunI bhakti thai zake che to teone mATe khedapUrvaka ATaloja uttara devAno ho ke te paramAtmatatva ane vairAgyamaya bhaktine jANatA nathI. game tema ho paNa ApaNe ApaNA mULa vicArapara AvakuM joie. tatvajJAnAnI draSTi AtmA saMsAramAM viSayAdika malinatAthI paryaTana kare che. te malinatAno kSaya vizuddha bhAva jaLathI hovo joie. arhatanA tatvarupa sAbu ane vairAgyarupI jaLa vaDe, uttama AcArarupa paththarapara, Atmavastrane dhonAra nitha guru che, AmAM jo vairAgyajaLa na hoya to bIjAM vadhAM sAhityo kaMDa karI zakatAM nathI, mATe vairAgyane dharmanuM svarUpa kahI zakIe arhatapraNIta tatva vairAgyaja bodha che, to teja dharma tuM svarUpa ema gaNavu. zikSApATha 58 dharmanA matabheda bhAga 1. paDelA che. tevA : A jagatamAM aneka prakArathI dharmanA mata matabheda anAdikALathI che, e nyAyasiddha che. paNa e mata bhedo deza kALAdi yoge kaI kaMi rupAMtara pAme kharA. e saMbaMdhI keTaloka vicAra karIe. keTalAka paraspara maLatA ane keTalAka paraspara viruddha che, keTalAka kevaLa nAstikanA pAtharelA paNa che. keTalAka sAmAnya
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 mokSamALA- pustaka bIjaM. nIti dharma kahe che, keTalAka jJAnaneja dharma kahe che, keTalAka ajJAnaneja dharmamata kahe che, keTalAka bhaktine kahe che, keTalAka kriyAne kahe che, keTalAka vinayane kahe che ane keTalAka zarIrane sAcaaj eneja dharmamata kahe che e dharmamata sthApako ema bodha karyo jaNAya che ke ame je kahIe chI te sarvajJavANIrupa che; ke satya che, bAkInA saghaLA mato asatya ane kutarkavAdI che; tathA paraspara te mata vAdIoe yogya ke ayogya khaMDana karyu che. vedAMtanA upadezaka eja bodhe che, sAMkhyano paNa eja bodha che, baudhano paNa eja vodha che, nyAyamatavALAno paNa eja bodha che, vaizeSikano eja bodha che, zakti paMthIno eja bodha che; vaiSNavAdikano eja bodha che. islAmIno eja bodha che; ane eja rIte krAisTano ema bodha che ke A amAruM kathana tamane sarva siddhi Apaze. tyAre ApaNe have zuM vicAra karavo ? vAdI prativAdI banne sAcA hotA nathI, tema banne khoTA hotA nathI. bahu to vAdI kaMka vadhAre sAco, ane prativAdI kaMika ocho khoTo hoya. athavA prativAdI kaMIka vadhAre sAco, ane vAdI kaMIka ocho khoTA hoya. kevaLa bannenI vAta khoTI hovI na joie. Ama vicAra karatAM to eka dharmamana sAco Thare, ane bAkInA khoTA Thare. jijJAsu - e eka AzcaryakAraka vAta che. sarvane asatya ke sarvane satya kema kahI zakAya ? jo sarvane asatya ema kahIe to ApaNe nAstika TharIe, ane dharmanI saccAi jAya. A to nizcaya che ke dharmanI saccAi che tema jagatpara tenI avazya che. eka dharmamata satya ane bAkInA sarva asatya ema kahIe to te bAta siddha karI batAvI joie. sarva satya kahIe to to e retInI jetrI vAta bhIMta
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanA matabheda bhAga 2. karI, kAraNa ke to ATalA badhA matabheda kema paDe ? jo kaMi paNa matabheda na hoya to pachI judA judA potapotAnA mato sthApavA zA mATe yatna kare? ema anyonyanA virodhathI thoDIvAra aTakavu paDe che. topaNa te saMbaMdhI atre kaMi samAdhAna karIzuM. e samAdhAna satya ane madhyasthabhAvanAnI draSTithI karyu che. ekAMtika ke matAMtika draSTithI karyu nathI. pakSapAtI ke avivekI nathI, uttama ane vicAravA jetuM che. dekhAve e sAmAnya lAgaze, paraMtu sUkSma vicArathI bahu bhedavALu lAgaze. zikSApATha 59 dharmanA matabheda bhAga 2. ATalaM to tamAre spaSTa mAnavu ke game te eka dharma A lokapara saMpUrNa satyatA dharAve che. have eka darzanane satya kahetAM vAkInA dharmamatane kevaLa asatya kahevA paDe, paNa hu~ ema kahI na zakuM. zuddha AtmajJAnadAtA nizcayanayavaDe to te asatyarupa Thare, paraMtu vyavahAranaye te asatya kahI zakAya nahIM. eka satya ane bAkInA apUrNa ane sadoSa che ema kahuM chu. temaja keTalAMka kutarkavAdI ane nAstika che te kevaLa asatya che, paraMtu jeo paraloka saMbaMdhI ke pApa saMbaMdhI kaMi paNa bodha ke bhaya batAve che te jAtanA dharmamatane apUrNa ane sadoSa kahI zakAya che. eka darzana je nirdoSa ane pUrNa kahevAnuM che te viSenI vAta hamaNA eka bAju rAkhIe. have tamane zaMkA thaze ke sadoSa ane apUrNa evaM kathana enA pravartake zA mATe bodhyu haze ? tenuM samAdhAna tharbu joie. enuM samAdhAna ema che ke te dharmamatavALAonI jyAMsudhI buddhinI gati pahoMcI tyAM sudhI temaNe vicAro karyA. anumAna, tarka ane upa
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. mAdika AdhAravaDe teone je kathana siddha jaNAyuM te pratyakSarupe jANe siddha che evaM temaNe darzAvyu. je pakSa lIdho temAM mukhya ekAMvika vAda lIdho. bhakti, vi vAsa, nIti, jJAna, kriyA Adi eka pakSane vizeSa lIdho, ethI vajA mAnavA yogya viSayo temaNe dUSita karI dIdhA. vaLI je viSayo temaNe varNavyA te sarva bhAva bhede teoe kaMi jANyA nahotA, paNa potAnI buddhi anusAre bahu varNavyA. tArkika siddhAMta draSTAMtAdikathI sAmAnya buddhivAlA AgaLa ke jaDabharata AgaLa teoe siddha karI batAvyo. kArti, lokahita, ke bhagavAna manAvAnI AkAMkSA emAMnI ekAdi paNa emanA mananI bhramanA hovAthI atyugraudyamAdithI teo jaya pAmyA. keTalAke zRMgAra ane lokecchita sAdhanothI manuSyanAM mana haraNa ko. duniyAM mohamAM to mULe DuvI paDI che, eTale e icchita darzanathI gADararupe thaine teoe rAjI thai tenuM kahevU mAnya rAkhyu. keTalAke nIti, tathA kaMi vairAgyAdi guNa dekhI ityAdikI te kathana mAnya rAkhyu. pravartakanI buddhi teo karatAM vizeSa hovAthI tene pachI bhagavAnarupaja mAnI lIdhA. keTalAke vairAgyathI dharmamata phelAvI pAchaLathI keTalAMka sukhazIliyAM sAdhanano bodha khozI potAnA matanI vRddhi karI. potAno mata sthApana karavAnI mahAn bhramanAe ane potAnI apUrNatA ityAdika game te kAraNathI bIjAnuM kahelaM pobAne na rucyu eTale teNe jUdoja rAha kADhyo. Ama aneka matamatAMtaranI jALa thatI gai. cAra pAMca peDhI ekano eka dharma mata rahyo eTale pachI te kuLadharma thai paDayo. ema sthaLe sthaLe thatuM gayu.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanA matabheda bhAga 30 87 zikSApATha 60 dharmanA matabheda bhAga 3. jo eka darzana pUrNa ane satya na hoya to bIjA dharma matane apUrNa ane asatya ko pramANathI kahI zakAya nahIM; e mATe thaine je eka darzana pUrNa ane satya che tenAM tatvapramANathI bIjA matonI apUrNatA ane ekAMtikatA joie. e bIjA dharmamatomA tatvajJAna saMbaMdhI yathArtha sUkSma vicAro nathI. keTalAka jagatkarttAno bodha kare che, paNa jagatkarttA pramANavaDe siddha thai zakato nathI. keTalAka jJAnathI mokSa che ema kahe che te ekAMtika che temaja kriyAthI mokSa le ema kahenArA paNa ekAMtika che. jJAna, kriyA e vanethI mokSa kahenArA tenA yathArtha svarupane jANatA nathI ane e bannenA bheda zreNibaMdha nathI kahI zakyA eja emanI sarvajJatAnI khAmI jaNAi Ave che. e dharmamatasthApako satdevaaani kalAM aSTAdaza dUpaNothI rahita nahotA ema eoe upadezelAM zAstro athavA temanA caritroparathI paNa tatvanI draSTie jotAM dekhAya che. keTalAka matomAM hiMsA, abrahmacarya I0 apavitra AcaraNano bodha che te to sahajamAM apUrNa ane sarAgInA sthApelAM jovAmAM Ave che. koie emAM sarvavyApaka mokSa, koie kaMi nahIM e rUpa mokSa, koie sAkAramokSa ane koie amUka kALasudhI rahI patita tha e rupa mokSa mAnyo che; paNa emAMthI koi vAta onI sapramANa thai zakatI nathI. eonA vicAronuM apUrNapaNa nispRha tatvavettAoe darzAvyuM che te yathAvasthita jANavuM yogya che. veda zIvAyanA vIjA matonA pravarttakonAM caritro ane vicAro ityAdika jANavAthI te mato apUrNa che ema jaNAI Ave che, varttamAnamAM je vedo che te ghaNA prAcIna graMtho che tethI te matanuM prAcI -
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIju. napaNuM che, paraMtu te paNa hiMsAe karIne dUSita hovAthI apUrNa cha, temaja sarAgInAM vAkya che ema spaSTa jaNAya che. je pUrNa darzana viSe atre kahevAnuM che te jaina eTale nirAgInAM sthApana karelAM darzana viSe che. enA bodhadAtA sarvajJa ane sarvadarzI hatA; kALabheda che topaNa e vAta siddhAMtika jaNAya che. dayA, brahmacarya, zIla, viveka, vairAgya, jJAna, kriyAdi enA jevAM pUrNa ekee varNavyAM nathI. tenI sAthe zuddha AtmajJAna, tenI koTio, jIvanAM cyavana, janma, gati, vigati, yonidvAra, pradeza, kALa, tenAM svarupa e viSe evo sakSma bodha che ke je vaDe tenI sarvajJatAnI niHzaMkatA thAya. kALabhede paraMparAmnAyathI kevaLa jJAnAdi jJAno jovAmAM nathI AvatAM, chatAM je jejinezvaranAMrahelAM siddhAMtika vacano che te akhaMDa che. teonA keTalAka siddhAMto evA sukSma che ke je akeka vicAratAM AkhI jIMdagI vahI jAya. jinezvaranAM kahelAM dharmatatvathI koi paNa prANIne leza kheda utpanna thato nathI. sarva AtmAnI rakSA ane sarvAtmazaktino prakAza emAM rahyo che. e bhedo vAMcavAthI, samajavAthI, ane te para ati ati sUkSma vicAra karavAthI Atmazakti prakAza pAmI jainadarzananI sarvotkRSTapaNAnIhA kahevarAve che. bahu mananathI sarva dharmamata jANI pachI tulanA karanAgne A kathana avazya siddha thaze. nirdoSa darzananAM mULanatvo ane sadoSa darzananAM mULatatvo viSe bIje prasaMge vistArathI kahIzuM. zikSApATha 61 sukha viSe vicAra bhAga 1. eka brAhmaNa daridrAvasthAthI bahu pIDAto hato. teNe kaMTALIne chevaTe devarnu upAsana karI lakSmI meLavavAno nizcaya karyo. pote vidvAn hovAthI upAsana karavA pahelAM vicAra karyo ke kadApi
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha viSe vicAra bhAga 1. deva to koi tRSTa thaze; paNa pachI te AgaLa sukha kayu mAgavU ? tapa karI pachI mAgavAnuM kaMi sUje nahi, athavA nyUnAdhika sUje tA karela tapa paNa nirarthaka jAyaH mATe eka vakhata AkhA dezamA pravAsa karavo. saMsAranA mahatpuruSonAM dhAma, vaibhava ane sukha jovAM. ema nizcaya karI te pravAsamAM nIkaLI paDayo. bhAratanAM je je ramaNiya ane rIddhimAna zahero hatAM te joyAM. yuktiprayuktie rAjAdhirAjanAM aMtaHpura, sukha ane vaibhava joyAM. zrImaMtonA AvAsa, vahivaTa, bAgabagIcA ane kuTuMba parivAra joyA; paNa ethI tenuM koi rIte mana mAnyuM nahi. koine strInuM duHkha, koine patinuM duHkha, koine ajJAnathI duHkha, koine vahAlAMnA viyogarnu duHkha, koine nirdhanatAnuM duHkha, koine lakSmAnI upAdhinuM duHkha, koine zarIra saMbaMdhI duHkha, koine putranu duHkha, koine zatrunu duHkha, koine jaDatAnuM duHkha, koine mAvAparnu duHkha, koine vaidhavya duHkha, koine kuTuMbanu duHkha, koine potAnA nIca kuLanuM duHkha, koine prItirnu duHkha, koine iAnuM duHkha, koine hAninuM duHkhaH ema eka, be vizeSa ke badhAM duHkha sthaLe sthaLe te vipranA jovAmAM AvyAM. ethI karIne enuM mana koI sthaLe mAnyuM nahi jyAM jue tyAM duHkha to kharuMja. koi sthaLe saMpUrNa sukha tenA jovAmAM AvyuM nahi. have tyAre zuM mAgavU ! ema vicAratAM vicAratAM eka mahA dhanADhyanI prazaMsA sAMbhaLIne te dvArikAmAM Avyo. dvArikAM mahArIddhimAna, vaibhavayukta, bAgabagIcAvaDe karIne suzobhita ane vastIthI bharapUra zahera tene lAgyu. suMdara ane bhavya AvAso joto, ane pUchato pUchato te pelA mahA dhanADhyane ghera gayo. zrImaMta mukhagrahamAM beThA hatA. teNe atithi jANIne brAhmaNane sanmAna Apyu, kuzalatA pUchI; ane teone mATe bhojananI yojanA karAvI. jarA vAra javA daI dhIrajathI zeThe brAhmaNane pUchayuH ApanuM AgamanakAraNa jo mane kahevA jevU
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. hoya to kaho. brAhmaNe kayu: hamaNA Apa kSamA rAkho, Apano saghaLI jAtano vaibhava, dhAma, bAgabagIcA ityAdi mane dekhADavU paDaze; e joyA pachI Agamana kAraNa kahIza. zeThe ejeM kaMi marmarupa kAraNa jANIne kahyuH bhale, AnaMdapUrvaka ApanI icchA pramANe karo. jamyA pachI brAhmaNe zeThane pote sAthe AvIne dhAmAdika batAvavA vinaMti karI. dhanADhraM te mAnya rAkhI, ane pote sAthe jaI vAgabagIcA, dhAma, vaibhava e saghaLu dekhADayu. zeThanI strI ane putro paNa tyAM brAhmaNanA jovAmAM AvyAM. teoe yogyatApUrvaka te brAhmaNano satkAra karyo. eonAM rupa, vinaya ane svacchatA joine temaja teonI madhuravANI sAMbhaLIne brAhmaNa rAjI thyo| pachI tenI dukAnano vahivaTa jAyo. temAM soeka vahivaTiyA tyAM beThelA joyA. teo paNa mAyA chu, vinayI ane namra te brAhmaNanA jovAmAM AvyA. ethI te bahu saMtuSTa thayo. enuM mana ahIM kaMika saMtoSAyu. sukhI to jagatmAM Aja jaNAya che ema tene lAgyuM. zikSApATha 62 sukha viSe vicAra bhAga 2. kevAM enAM suMdara ghara che ! kevI suMdara tenI svacchatA ane jALavaNI che ! kevI zANI ane manojJA tenI suzILa strI che ! kevA tenA kAMtimAna ane kahyAgarA putro che ! kevu saMpIlaM tenuM kuTuMba che ! lakSmInI mahera paNa ene tyAM kevI che ! AkhA bhAratamA enA jevo bIjo koi sukhI nathI. have tapa karIne jo hu~ mAguM to A mahAdhanADhya jevuja saghaLaM bhAguM, bIjI cAhanA karuM nahIM. divasa vItI gayo ane gatri thai. suvAno vakhata thayo. dhanADhya ane brAhmaNa ekAMtama beThA hatA, pachI dhanADhye viprane Agamana kAraNa kahevA vinaMti karI.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha viSe vicAra bhAga 2. 91 vipraH - huM gherathI evo vicAra karI nIkaLyo hato ke badhAthI dhAre sukhI koNa che te jovuM, ane tapa karIne pachI enA jevuM sukha saMpAdana kara. AkhA bhArata ne tenAM saghaLAM ramaNIya sthaLo joyAM, paraMtu koi rAjAdhirAjane tyAM paNa mane saMpUrNa sukha jovAmAM AvyuM nahi. jyAM joyuM tyAM Adhi, vyAdhi ane upAdhi jovAmAM AvI. Apa bhaNI AvatAM ApanI prazaMsA sAMbhaLI eTale huM ahIM Avyo ane saMtoSa paNa pAmyo. ApanA jevI rIddhi, satputra, kamAi, strI, kuTuMba, ghara vagere mArA jovAmAM kyAMya AvyuM nathI. Apa pote paNa dharmazIla, sadguNI ane jinezvaranA uttama upAsaka cho. ethI huM ema mAnuM huM ke ApanA jevuM sukha bIje nathI. bhAratamAM Apa vizeSa sukhI cho. upAsanA karIne kadApi devakane yAcuM to ApanA jevI sukhasthiti yAcaM. dhanADhyaH - paMDitajI ! Apa eka bahu marmabharelA vicArathI nIkaLyA cho, eTale avazya Apane jema che tema svAnubhavI vAta kahuM huM; pachI jema tamArI icchA thAya tema karajo. mAre tyAM Ape je je sukha joyAM te te sukha bhAratasaMbaMdhamAM kyAMya nathI ema Ape kayuM to tema haze, paNa kharuM e mane saMbhavatuM nathI; mAro siddhAMta evo che ke jagatmAM koi sthaLe vAstavika sukha nathI. jagat duHkhathI karIne dAjhatuM che tame mane sukhI juo cho paraMtu vAstavika rIte huM sukhI nathI. vipraH - ApanuM A kahetuM koi anubhavasiddha ane mArmika haze . meM aneka zAstro joyAM che, chatAM marmapUrvaka vicAro AvA lakSamAM levA parizramaja lIdho nathI. tema mane evo anubhava sarvane mATe thaine thayo nathI. have Apane zuM duHkha che ? te mane kaho. dhanADhyaH - paMDitajI ! ApanI icchA che to huM kahuM chaM. te lakSapUrvaka manana karavA jevuM che, ane e uparathI kaMi rasto pAmavA jevuM che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA- pustaka bIjaM. zikSApATha 63 sukha viSe vicAra bhAga 3. 92 je sthiti hamaNAM mArI Apa juo cho tevI sthiti lakSmI, kuTuMba ane strI saMbaMdhamAM AgaLa paNa hatI. je vakhatathI huM vAta karUM chu, te vakhatane lagabhaga vIza varSa thayAM vyApAra, ane vaibhavanI bahoLAza e saghaLu vahivaTa avaLI paDavAthI ghaTavA maMDayuM. aurat aarat huM uparAcAparI khoTanA bhAra vahana karavAthI lakSmI vagarano mAtra traNa varSamAM thai paDyo. jyAM kevaLa savaLaM dhArIne nAMkhyuM hatuM tyAM avaLu paDyuM. evAmAM mArI strI paNa gujarI gai. te vakhatamAM mane kaI saMtAna nahotuM . jabarI khoTone lIdhe mAre ahIMthI nIkaLI januM paDayuM. mArAM kuTuMbIoe thanI rakSA karI, paraMtu te AbhaphATyAnuM thIgaDuM hatuM. annane ane dAMtane vera thayAnI sthitie, huM bahu AgaLa nIkaLI paDyo. jyAre huM tyAMthI nIka yo tyAre mArAM kuTuMbIo mane rokI rAkhavA maMDayAM ke teM gAmano daravAjo paNa dITho nathI mATe tane javA dai zakAya nahi. tAruM komala zarIra kaMi paNa karI zake nahi, ane tuM tyAMnA ane sukhI thA to pachI Ave paNa nahi; mATe e vicAra tAre mAMDI vALavo. ghaNA prakArathI teone samajAvI, sArI sthitimAM AvIza tyAre avazya ahIM AvIza. ema vacana dai jAvAvaMdara huM paryaTane nIkaLI paDayo. prArabdha pAchAM baLavAnI taiyArI thai. daivayoge mArIkane eka damaDI paNa rahI nahotI. eka ke ve mahInA udarapoSaNa cAle tenuM sAdhana ra nahotuM chatAM jAvAmAM huM gayo; tyAM mArI buddhie prArabdha khIlavyAM. je vahANamAM huM beTho hato te vahANanA nAvike mArI caMcaLatA ane namratA joine potAnA zeTha AgaLa mArAM
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ usa para sukha viSe vicAra bhAga 3. duHkhanI vAta karI. te zeThe mane bolAvI amuka kAmamAM goThavyo, jemAM hu~ mArA poSaNathI cogaNuM pedA karato hato. e vepAramA mAruM citta jyAre sthira thayuM tyAre bhAratasAthe e vepAra vadhAravA meM prayatna karyuH ane temAM phAvyo, be varSamAM pAMca lAkha jeTalI kamAi thai. pachI zeTha pAsethI rAjI khuzIthI AjJA lai meM keTaloka mAla kharIdI dvArikA bhaNI AvavAnuM kayu. thoDe kALe tyAM AvI pahoMcyo, tyAre bahu loka sanmAna ApavA mane sAmA AvyA hatA. huM mArAMkuTuMbIone AnaMdabhAvathI jai maLyo. teo mArA bhAgyanI prazaMsA karavA lAgyA. jAvethI lIdhelA mAle mane ekanA pAMca karAvyA. paMDitajI ! tyAM keTalAka prakArathI mAre pApa karavAM paDyAM hatAH puruM khAvA paNa hu~ pAmyo nahoto; paraMtu ekavAra lakSmI sAdhya karavAno je pratijJAbhAva ko hato te prArabdhaM yogathI paLyo. je duHkhadAyaka sthitimAM I hato te duHkhamAM zuM khAmI hatI ? strI, putra e to jANe nahotAMja, mAbApa AgaLathI paraloka pAmyAM hatAM. kuTuMbIonA viyogavaDe ane vinA damaDIe jAve je vakhate hu~ gayo te vakhatanI sthiti ajJAnadRSTithI AMkhamAM AMsu ANI de tevI che; A vakhate paNa dharmamAM lakSa rAkhyu hatuM. divasano amuka bhAga temAM rokato hato, te lakSmI ke evI lAlace nahIM; paraMtu saMsAraduHkhathI e tAranAra sAdhana che ema gaNIne. motano bhaya kSaNa paNa dUra nathI, mATe e karttavya jema bane tema tvarAthI karI levU, e mArI mukhya nIti hatI. durAcArathI kaMi sukha nathI, mananI tRpti nathI, ane AtmAnI malinatA che. e tatva bhaNI meM mAjhaM lakSa dorelu hatuM.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. zikSApATha 64 sukha viSe vicAra bhAga 4. ahIM AvyA pachI huM sArAM ThekANAMnI kanyA pAmyo. te paNa sulakSaNI ane maryAdAzIla nIvaDI, e vaDe karIne mAre traNa putra thayA. vahivaTa prabaLa hovArthI ane nANuM nANAMne vadhAratuM hovAthI daza varSamAM huM mahA koyyAvadhi thai paDyo. putranAM nIti, vicAra, ane buddhi uttama rahevA meM bahu suMdara sAdhano goThavyAM. jethI teo A sthiti pAmyA che. mArAM kuTuMbIone yogya yonya sthaLa goThavI teonI sthitine sudharatI karI, dukAnanA meM amuka niyamo bAMdhyA. uttama dhAmano AraMbha paNa karI lIdho. A phakta eka mamatva khAtara kayu. gayeluM pArcha meLavyu, ane kuLa paraMparAnuM nAmAMkitapaNuM jatuM aTakAvyu, ema kahevarAvavA mATe meM A saghaLu karyuH ene huM sukha mAnato nathI. jo ke huM bIjA karatAM sukhI chu, topaNa e zAtAvedanI che. satsukha nathI. jagatmAM bahudhA karIne azAtAvedanI che. meM dharmamAM mAro kALa gALabAno niyama rAkhyo cheH zAstranAM manana, satpuruSonA samAgama, yamaniyama, eka mahInAmAM bAra divasa brahmacarya, banatuM guptadAna, sarva vyavahAra saMbaMdhInI upAdhimAMthI keTaloka bhAga bahuM aMze meM tyAgyo che. putrone vyavahAramA yathAyogya karIne huM nigraMtha thavAnI icchA rA chaM. hamaNAM nigraMtha thai zakuM tema nathI, emAM saMsAramohinI ke evaM kAraNa nathI; paraMtu te paNa dharmasaMbaMdhI kAraNa che. gRhastha dharmanAM AcaraNa bahu kaniSTha thai gayAM che, ane muniyo te sudhArI zakatA nathI. gRhastha gRhasthane vizeSa bodha karI zake, AcaraNathI paNa asara karI zake. eTalA mATe thaine dharmasaMbaMdhe gRhasthavargane hu~ ghaNe bhAge bodhI yamaniyamamAM A[chu. darasaptAhike ApaNe tyAM pAMca meM jeTalA sadgRhasthonI sabhA bharAya
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha viSe vicAra bhAga 5. che. ATha divasano navo anubhava ane bAkIno AgaLano dharmAnubhava emane betraNa muhurta bodhuM chu, mArI strI dharmazAstrano keTaloka bodha pAmelI hovAthI te paNa strIvargane uttama yamaniyamano bodha karI saptAhika sabhA bhare che. putro paNa zAstrano banato paricaya rAkhe che. vidvAnonuM sanmAna, atithino vinaya, ane sAmAnya satyatA-ekaja bhAva-evA niyamo bahudhA mArA anucaro paNa seve che. eo badhA ethI zAtA bhogavI zake che. lakSmInI sAthe mArA nItidharma, sadguNa, vinaya eNe janasamudAyane bahu sArI asara karI che. rAjAsahita paNa mArI nIti vAta aMgIkAra kare tevU thayu che. A saghaLaM AtmaprazaMsA mATe huM kaheto nathI, e Ape smRtimAM rAkhavU mAtra ApanA pUchelA khulAsA dAkhala A saghaMlaM saMkSepamA kaheto jauM chu. zikSApATha 65 sukha viSe vicAra bhAga 5. A saghaLAM uparathI huM sukhI chaM ema Apane lAgI zakaze, anesAmAnya vicAre mane bahu sukhI mAno to mAnI zakAya tema che. dharma, zIla ane nItithI temaja zAstrAvadhAnathI mane je AnaMda upaje che te avarNaniya che. paNa tatva dRSTiyI huM sukhI na manAuM. jyAM sudhI sarva prakAre bAhya ane abhyaMtara parigraha meM tyAgyo nathI, tyAM sudhI rAga doSano bhAva che. jo ke te bahu aMze che. nathI paNa che, to tyAM upAdhi paNa che. sarvasaMga parityAga karavAnI mArI saMpUrNa AkAMkSA cha, paNa jyAMsudhI tema thayuM nathI tyAM sudhI gaNAtAM haju koi priyajanano viyoga, vyavahAramA hAni, kuTuMbInuM duHkha e thoDe aMze paNa upAdhi ApI zake. potAnA dehapara mota zivAya paNa nAnA prakAranA rogano saMbhava che. mATe kevaLa nigraMtha, bAhyAM
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIju. bhyatara parigrahano tyAga, alpAraMbhano tyAga e saghaLu nathI thayu tyAM sudhI huM mane kevaLa sukhI mAnato nathI. have Apane tatvanI draSTie vicAratAM mAlama paDaze ke lakSmI, strI, ke kuTuMba evaDe sukha nathI. ane ene sukha gaNuM to jyAre mArI sthiti patita thai hatI tyAre e sukha kyAM gayuM hatuM ? jeno viyoga che, je kSaNabhaMgura che ane jyAM avyAbAdhapaNuM nathI te saMpUrNa ke vAstavika sukha nathI. eTalA mATe thaine huM mane sukhI kahI zakato nathI. huM bahu vicArI vicArI vyApAra vahivaTa karato hato topaNa mAre AraMbhopAdhi, anIti ane leza paNa kapaTa sevaq paDayuM nathI, ema to nathIja. aneka prakAranA AraMbha, ane kapaTa mAre sevavAM paDayAM hatAM. Apa jo dhAratA hoke devopAsanathI lakSmI prApta karavI. to te jo pUNya na hoya to koi kAle maLanAra nathI. pUNyathI pAmelI lakSmI mahAraMbha kapaTa ane mAnapramukha vadhAravAM te mahApApanAM kAraNa che, pApa narakamAM nAkhe che. pApathI, AtmA mahAn manuSyadeha eLe gumAvI de che. eka to jANe puNyane khAi javAM, bAkI vaLI pAparnu baMdhana karavU, lakSmInI ane te vaDe AkhA saMsAranI upAdhi bhogavavI te huM dhAru cha ke vivekI AtmAne mAnya na hoya. meM je kAraNathI lakSmI upArjana karI hatI, te kAraNa meM AgaLa Apane jaNAvyuM hatuM. jema ApanI icchA hoya tema karo. Apa vidvAna cho. huM vidvAnane cAhuM chaM. ApanI abhilASA hoya to dharmadhyAnamA prasasta thai sahakuTuMba ahIM bhale raho. ApanI upajIvikAnI saraLa yojanA jema kaho nema huM rucipUrvaka karAvI A. ahIM zAstrAmyayana ane satvastuno upadeza karo. mithyAraMbhopAdhinI loluptAmA huM dhAru cha ke na paDo, pachI ApanI jevI icchA. paMDitaH-Ape ApanA anubhavanI bahu manana karavA jevI
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 - sukha viSe vicAra bhAga 6. AkhyAyikA kahI. Apa avazya koi mahAtmA cho. pUNyAnubaMdhIpuNyavAna jIva cho, vivekI cho, ApanI vicArazakti adbhUta che; huM daridratAthI kaMTALIne je icchA rAkhato hato te ekAMtika hatI. AvA sarva prakAranA vivekI vicAra meM karyA nahotA. Avo anubhava-AvI vivekazakti huM game tevo vidvAna chu chatAM mArAmAM nathI, e vAta huM satyaja kahuM chu. Apa mAre mATe je yojanA darzAvI te mATe Apano bahu upakAra mArnu cha; ane namratApUrvaka e huM aMgi: kAra karavA harSa batAq chu. huM upAdhine cAhato nathI. lakSmIno phaMda upAdhija Ape che. Apana anubhavasiddha kathana mane vahu rucyu che. saMsAra baLatoja che. emAM sukha nathI. Ape nirupAdhi munisunanI prazaMsA kahI te satya che. te sanmArga pariNAme sarvopAdhi, Adhi vyAdhithI temaja sarva ajJAnabhAvathI rahita evA zAzvata mokSano hetu che. zikSApATha 66 sukha viSe vicAra bhAga 6. dhanADhyaH-Apane mArI vAta rucI ethI hu~ nirAbhimAnapUrvaka AnaMda pAmuMchu. Apane mATe huM yogya yojanA karIza. mArA sAmAnya vicAro kathAnurUpa ahIM kahevAnI hu~ AjJA lauM chaM. ... jeo mAtra lakSmIne upArjana karavAmAM kapaTa, lobha ane mAyAmAM muMjhAyA paDyA che te bahu duHkhI che. teno te puro upayoga ke adhuro upayoga karI zakatA nathI. mAtra upAdhija bhogave che. te asaMkhyAta pApa kare che. kALa acAnaka laine upADI jAya che. adhogati pAmI te jIva anaMtasaMsAra vadhAre che. maLelo manuSya deha nirmAlya karI nAkhe che jethI te niraMtara duHkhIja che.......
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamAlA - pustaka bIjaM. jeoe potAnAM upajIvikA jeTalAM sAdhanamAtra alpAraMbhathI rAkhyAM che, zuddha eka patnivrata, saMtoSa, parAtmAnI rakSA, yama, niyama, paropakAra, alparAga, alpadravyamAyA ane satya temaja zAstrAdhyayana rAkhela che, satpuruSone seve che, nirgrathatAno manoratha rAkhyo che, bahu prakAre karIne saMsArathI je tyAgI jevA che, jenAM vairAgya ane viveka utkRSTa che tevA purUSo pavitratAmAM sukhapUrvaka kALa nirgamana kare che. 98 sarva prakAranA AraMbha ane parigrahathI jeo rahita thayA che. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI jeo apratibaMdhapaNe vicare che, zatru, mitra pratye samAna dRSTivALA ane zuddha AtmadhyAnamAM jemano kALa nirgamana thAya che, athavA svAdhyAya dhyAnamAM lIna che. jiteMdriya ane jita kapAya evA te nirgratho parama sukhI che. sarva ghanaghAtI karmano kSaya jemaNe karyo che, cAra karma pAtaLAM jenAM paDyAM che, je mukta che. je anaMtajJAnI ane anaMtadarzi che te to saMpUrNa sukhIja che. mokSamAM teo anaMta jIvananAM anaMta sukhamAM sarva karma viraktatAthI virAje che. * Ama satpuruSoe kahelo mata mane mAnya che pahelo to mane tyAjya che. bIjo hamaNAM mAnya che; ane ghaNe bhAge e grahaNa kara - vAno mAro bodha che. trIjo bahu mAnya che| ane cotho to sarvamAnya ane saccidAnaMda svarUpa che. ema paMDitajI ApanI ane mArI sukha saMbaMdhI vAtacita thaI. prasaMgopAta te vAta carcatA jaizuM. tepara vicAra karIzuM . A vicAro Apane kahyAthI mane bahu AnaMda thayo che. Apa tevA vicArane anukULa thayA ethI vaLI AnaMdamAM vRddhi thaI che. ema paraspara vAtacita karatAM karatAM harSabhara pachI teo samAdhibhAvathI zayana karI gayA.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ amUlya tatva vicAra. 99 * je vivekIo A sukha saMbaMdhI vicAra karaze teo bahu tatva ane AtmazreNinI utkRSTatAne pAmaze emAM kahelAM alpAraMbhI, nirAraMbhI ane sarvamukta lakSaNo lakSapUrvaka manana karavA jevAM che. jema bane te alpAraMbhI thaI sambhAvathI janasamudAyanAM hita bhaNI vaLavaM. paropakAra, dayA, zAMti, kSamA ane pavitratAnuM sevana karaM e bahu sukhadAyaka che. nirgrathatA vipe to vizeSa kahevAnuM nathI. muktAtmA anaMta sukhamayaja che. zikSApATha 67 amUlya tatva vicAra harigIta chaMda. bahu pUNya kerA puMjI zubha deha mAnavano maLyo, toye are ! bhavacakrano AMTo nahiM eke TaLyo; sukha prApta karatAM sukha TaLe che leza e lakSe laho, kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAva maraNe kAM aho rAcI raho ? 1 lakSmI ane adhikAra vadhatAM, zuM vadhdhuM te to kaho, zuM kuTuMba ke parivArathI vadhavApaNuM, e naya gRho; vadhavApaNuM saMsAranuM nara dehane hArI javo, eno vicAra nahIM ahoho ! eka paLa tamane havo !!! 2 nirdoSa sukha nirdoSa AnaMda, lyo game tyAMthI male; e divya zaktimAna jethI jaMjirethI nIkaLe !! paravastumAM nahi sujhabo, enI dayA mujane rahI; e tyAgavA siddhAMta ke pazcAta duHkha te sukha nahi. B
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 mokSamALA-pustaka bAju. huM koNa chaM? kyAthI thayo ? zuM svarupa che mAruM kharuM? konA saMbaMdhe vaLagaNA che ? rA ke e paraharUM? enA vicAra vivekapUra ka zAMta bhAve jo karyAH to sarva AtmikajJAnanA siddhAMta tatva anubhavyAM. te-prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavU ? nirdoSa naranuM kathana mAno "teha" jeNe anubhavyu; re ! Atma tAro ! Atma tAro ! zIghra ene oLakho; sarvAtmamAM samadraSTi dyA A vacanane hRdaye lakho. 5 zikSApATha 68 jiteMdriyatA. jyAM sudhI jIbha svAdiSTa bhojana cAhe che; jyAM sudhI nAsikA sugaMdhI cAhe che; jyAM sudhI kAna vArAMganA AdinAM gAyana ane vAjiMtra cAhe che; jyAM sudhI AMkha vanopavana jovAnuM lakSa rAkhe che jyAM sudhI tvacA sugaMdhIlepana cAhe che, tyAMsudhI, te manuSya nirogI nigraMtha, niHparigrahI, nirA bhI ane brahmacArI thaI zakato nathI. manane vaza karavaM e sarvosama che. enA vaDe saghaLI iMdriyo vaza karI zakAya che. mana jItabuM bahu durghaTa che. eka samayamAM asaMkhyAta yojana cAlanAra azva te mana che. ene thakAvaq bahu dullabha che. enI gati capaLa ane na jhAlI zakAya tevI che. mahA jJAnIoe jJAnarupI lagAmavaDe karIne ene sthaMbhita rAkhI sarva jaya karyo che. uttarAdhyayana sUtramA namirAja maharSie zakeMdrapratye ema kaDaM ke daza lAkha subhaTane jItanAra kaika paDayA che; paraMtu svAtmAne jItanArA bahu dullabha cha bhane te daza lAkha subhaTane jItanAra karatAM atyuttama che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryanI navavADa* manaja sarvopAdhinI janmadAtA bhUmikA che. manaja baMdha ane mokSanuM kAraNa che. manaja sarva saMsAranI mohinI rUpa che. e vaza thatAM Atmasvarupane pAmakuM leza mAtra dullabha nathI. manavaDe iMdriyonI loluptA che. bhojana, vAjiMtra, sugaMdhI, strInuM nirIkSaNa, suMdara vilepana e saghaLaM manaja mAge che. e mohinI ADe te dharmane saMbhAravA paNa detuM nathI. saMbhAryA pachI sAvadhAna thavA detuM nathI. sAbadhAna thayA pachI patitatA karavAmAM pravRtta thAya che. mAM nathI phAvatuM tyAre sAvadhAnImAM kaMi nyUnatA pahacADe che. jeo e nyUnatA paNa na pAmatAM aDaga rahIne te manane jIte che te sarvathA siddhine pAme che. mana koithIja akasmAta jItI zakAya che, nahi to gRhasthAzrame abhyAsa karIne jItAya che; e abhyAsa nirgrathatAmAM bahu tha zake che chatAM sAmAnya paricaya karavA mAMgie to teno mukhya mArga Ache ke te je durecchA kare tene bhUlI javI tema karatuM nahi. te jyAre zabdasparzAdi vilAsa icche tyAre ApavAM nahi. kAmAM ApaNe ethI dorAvuM nahi paNa ApaNe ene doratuM; mokSamArga ciMtavyAmAM rokaj. jiteMdriyatA vinA sarva prakAranI upAdhi ubhIja rahI che. tyAge na tyAgyA jevo thAya che, loka lajjAe tene sevavo paDe che. mATe abhyAse karIne paNa manane svAdhInatAmAM laI avazya Atmahita karaM. zikSApATha 69 brahmacaryanI navavADa. jJAnIoe thoDA zabdomAM kevA bheda ane ketuM svarupa batAvela. che! e vaDe keTalI badhI Atmonnati thAya che ! brahmacarya jevA gaMbhIra viSayanuM svarupa saMkSepamAM ati camatkArika rIte
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 mokSamALA - pustaka bIjaM. ApyuM che. brahmacaryarupI eka suMdara jhADa ane tene rakSA karanArI je nava vidhiyotene vADanuM rupa ApI AcAra pALavAmAM vizeSa smRti rahI zake evI saraLatA karI che. e nava vADa jema che tema ahIM kahI jaDaM chaM. 1 vasati - brahmacArI sAdhue strI, pazu ke paDaMga ethI saMyukta vasatimAM rahevuM nahIM. strI ve prakAranI che; - manuSyaNI ane devAMganA. e pratyekanA pAchA ve ve bheda che. ekato mULa ane vIjI strInI mUrti ke citra. emAMthI game te prakAranI strI jyAM hoya tyAM brahmacArI sAdhue na rahevuM, kemake e vikArahetu che. pazu eTale tiryaMcaNI. gAya bhaiMsa ityAdika je sthaLe hoya te sthaLe na rahevuM; ane paDaMga eTale napuMsaka eno vAsa hoya tyAM paNa na rahevuM. evA prakArano vAsa brahmacaryanI hAni kare che. teonA kAmaceSTA hAvabhAva ityAdika vikAro manane bhraSTa kare che. 2 kathA. - mAtra ekalI striyoneja ke ekaja strIne dharmopadeza brahmacArI na karavo. kathA e mohanI utpatti rupa che. brahmacArIe strInA rupa kAmavilAsa saMbaMdhI graMtho vAMcavA nahIM, temaja jethI citta caLe evA prakAranI gane te zRMgAra saMbaMdhI kathA brahmacArIe karavI nahIM. 3 Asana. - striyonI sAthai eka Asane na besavuM, temaja strI beThI hoya tyAM ve ghaDI sudhImAM brahmacArIe na besavuM. e striyonI smRtinuM kAraNa che, ethI vikAranI utpatti thAya che. ema bhagavAne kaM che. 4 iMdriyanirIkSaNa - strIonAM aMgopAMga brahmacArI sAdhue na jovAM, na nirakhavAM enAM amuka aMgapara draSTi ekAgra thavAthI vikAranI utpatti thAya che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ sanatkumAra bhAga 1. 103. 5 kuDyAMtara - bhIMta, kanAta ke trATAno aMtarapaTa rAkhI strIpuruSa jyAM maithuna seve tyAM brahmacArIe rahevuM nahi. kAraNa zala, ceSTAdika vikAranAM kAraNa che. 6 pUrvakrIDA-pote gRhasthAvAsamAM game tevI jAtanA zRMgArathI viSayakrIDA karI hoya tenI smRti karavI nahIM; tema karavAthI brahmacarya bhaMga thAya che. 7 praNIta - dUdha, dahIM, ghRtAdi madhurA ane cIkAzavALA padArthono bahudhA AhAra na karavo. ethI vIryanI vRddhi ane unmAda thAya che ane tethI kAmanI utpatti thAya che. mATe brahmacArIe tema karatuM nahIM. 8 atimAtrAhAra- peTa bharIne atimAtra AhAra karavo nahIM; tema ati mAtrAnI utpatti thAya tema karatuM nahIM. ethI paNa vikAra vadhe che. 9 vibhUSaNa - snAna, vilepana karavAM nahi, temaja puSpAdika brahmacArIe grahaNa karavuM nahi. ethI brahmacaryane hAni utpanna thAya che. ema vizuddha brahmacaryane mATe bhagavaMte nava vADa va hI che. bahudhA. e tamArA sAMbhaLavAmAM AvI haze; paraMtu gRhasthAvAsamAM amuka. amuka divasa brahmacarya dhAraNa karavAmAM abhyAsIone lakSamAM rahevA ahIM AgaLa kaMika samajaNapUrvaka kahI che. zikSApATha 70 sanatkumAra bhAga 1. cakravatIMnA vaibhavamAMzI khAmI hoya ? sanatkumAra e cakravarttI hato. tenAM varNa ane rupa atyuttama hatAM. eka veLA sudharmasabhAmAM te rupanI stuti thai koi be devone te vAta rucI nahIM; pachI teo te zaMkA TALavAne viprarupa sanatkumAranAM aMtaHpuramAM
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 mokSamALA- pustaka bIjaM. * gayA. sanatkumArano deha te veLA kheLathI bharyo hato. tene aMga mardanAdika padArthonuM mAtra vipana hatuM teNe eka nAnuM paMcIyuM paheryu hatuM, ane te snAna - majna karavA mATe beThA hatA. viprarupe AvelA devatA tenuM manohara mukha, kaMcanavarNi kAyA, ane caMdra jevI kAMti jone bahu AnaMda pAmpA, ane mAthu dhuNAnyuM . A joine cakravattIe pUcharyuH tame mAdhuM zA mATe dhuNAnyuM ? devoe kayuM, ame tamAruM rupa ane varNa nirakhavA mATe bahu abhilASI hatA. sthaLe sthaLe tamArA varNa rupanI stuti sAMbhaLI hatI; Aje ame te pratyakSa joyuM, jethI amane pUrNa AnaMda upajyo. mAdhuM dhuNAvyuM nuM kAraNa eke jevuM lokoma kahevAya che tevuMja rupa che. ethI vizeSa che paNa ochu nathI. sanatkumAra svarupavarNanI stutithI prabhutva lAvI bolyo, tame A veLA mAruM rupa joyuM ne bhale, paraMtu huM rAjasabhAmAM vastrAlaMkAra dhAraNa karI, kevaLa sajja thaine jyAre siMhAsanapara besuM huM tyAre, mAruM rUpa ane mAro varNa jovA yogya che. atyAre to huM kheLabharI kAyAe beTho chaM. jo te veLA tame mArAM rUpavarNa juo to adbhuta camatkArane pAmo ane cakita thaI jAo. devoe kaH tyAre pachI ame rAjasabhAmAM AvIzuM; ema kahIne tyAMthI cAlyA gayA. sanatkumAre tyAra pachI uttama vastrAlaMkAro dhAraNa karyA. aneka upacArathI jema potAnI kAyA vizeSa AzcaryatA upajAve tema karIne te rAjasabhAmAM AvI siMhAsanapara beTho. AjubAju samartha maMtriyo, subhaTo, vidvAno ane anya sabhA yogya Asane sI gayA hatA. rAjezvara cAmara chAthI vijJAtA ane khamA khamAthI vadhAvAnAM vizeSa zobhI rahyA che, tyAM pelA devatAo pAchA virupe AvyA. adbhUta rUpavarNathI AnaMda pAmavAne badale jANe kheda pAyA che evA svarupamAM teoe mAdhuM dhuNAnyuM. cakravarttIe pUchayuM, aho brAhmaNo ! gai veLA karatAM A veLA tame
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ sanatkumAra bhAga 2. 105 jUdA rupamA mAthu dhuNAvyuM evaM kAraNa cha ? te mane kaho. avadhajJAnAnusAre vipre kayu ke he mahArAjA ! te rupamA ane A rupamA bhUmI AkAzano phera paDI gayo che. cakravartIe te spaSTa samajAvavAne kahyu. brAhmaNoe kayu, adhirAja ! tamArI kAyA prathama amRtatulya hatI. A veLA jhera tulya che. jyAre amRtatulya aMga hatuM tyAre AnaMda pAmyA, ane A veLA jheratulya che tyAre kheda pAmyA. ame kahIe chIe te vAtanI siddhatA karavI hoya to tame tAMbula thuko, tatkALa te para mAMkhI besaze ane te paraloka pahoMcI jaze. zikSApATha 71 sanatkumAra bhAga 2. sanatkumAre e parIkSA karI to satya TharI. pUrvita karmanAM pApano je bhAga temAM A kAyAnA mada saMbaMdhInu meLavaNa thavAthI e cakravartinI kAyA jheramaya thai gai hatI. vinAzI ane azucimaya kAyAnA AvA prapaMca joine sanatkumArane aMta:karaNamAM vairAgya utpanna thayo. A saMsAra kevaLa tajavA yogya che. AvIne AvI azuci strI, putra, mitrAdikanAM zarIramA rahI che. e saghaLaM mohamAna karavA yogya nathI, ema vicArIne te cha khaMDanI prabhutA tyAgI cAlI nIkaLyA. sAdhurupe jyAre vicaratA hatA tyAre teone mahAroga utpanna thayo. tenAM satyatvanI parIkSA levAne koi deva tyAM vaidarupe Avyo. sAdhune kaSu, huM bahu kuzaLa rAjavaida chu. tamArI kAyA rogano bhoga thayelI che. jo icchA hoya to tatkALa huM te TALI ApU. sAdhu bolyA, he vaida ! karmarupI roga mahonmatta che e roga TALavAnI tamArI jo samarthatA hoya to bhale mAro e roga TALo, e samarthatA na hoya to A roga bhale rahyo. devatA bolyo, e roga TALavAnI samarthatA nathI. sAdhue potAnI labdhinAM paripUrNa
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 mokSamALA- pustaka bIjUM. prabaLavaDe thuMkavALI aMguli karI te rogane kharaDI ke tatkALa te roga nAza thayo; ane kAyA pAchI hatI tevI banI gai pachI te veLA deve potAnuM svarupa prakAzyuM dhanyavAda gAi vaMdana karI potAne sthAnaka gayo. raktapIta jevA sadaiva lohI paruthI gadgadtA mahAroganI utpatti je kAyAmAM che; paLamAM vaNasI javAno jeno svabhAva che; je pratyeka rome poNA babbe rogavALI hoi rogano bhaMDAra che, anna vagerenI nyUnAdhikatAthI je pratyeka kAyAmAM dekhAva de che, maLamUtra, narka, hADa, mAMsa, paru ane zleSmazrI jenuM baMdhAraNa TakyuM che, tvacAthI mAtra jenI manoharatA che te kAyAno moha khare vibhramaja che. sanatukumAre jenuM lezamAtra mAna karyu te paNa jethI saMkhAyuM nahIM te kAyAmAM aho pAmara ! tuM zuM mohe che ? e moha maMgaLadAyaka nathI. zikSApATha 72 batrisa yoga. 11809 satpuruSo nIcenA batriza yogano saMgrahakarI AtmAne ujvaLa karavAnuM kahe che. 1. mokSasAdhaka yoga mATe ziSye AcArya pratye AlocanA karavI. 2. AlocanA bIjA pAse prakAzavI nahIM. 3. ApattikALe paNa dharmanuM draDhapaNuM tyAganuM nahIM. 4. loka paralokanAM mukhanAM phalanI vAMchanA vinA tapa kara. 5. zikSA maLI te pramANe yatnAthI varttanuM ane navI zikSA vivekathI gRhaNa karavI. 6. mamatvano tyAga karavo. 7. gupta tapa karavuM. 8. nirlobhatA rAkharva :. 9. pariSaha upasargane jItavA.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrisa yoga. 10. saraLa citta rAkhaq. 11. AtmasaMyama zuddha pALavI. 12. samakita zuddha rAkhaq. 13. cittanI ekAgra samAdhi rAkhavI. 14. kapaTarahita AcAra pALavo. 15. vinaya karavA yogya puruSono yathAyogya vinaya karavo. 16. saMtoSathI karIne tRSNAnI maryAdA TuMkI karI nAMkhavI. 17. vairAgyabhAvanAmAM nimagna rahe,. 18. mAyArahita varta. 19. zuddha karaNImAM sAvadhAna thaq. 20. samvarane Adaravo ane pApane rokavAM. 21. potAnA doSa sambhAvapUrvaka TALavA. 22. sarva prakAranA viSayathI virakta rahevU. 23. mULa guNe paMcamahAvRtta vizuddha pALavAM. 24. uttara guNe paMcamahAvRttane vizuddha pALavAM. 25. utsAhapUrvaka kAryotsarga karavo. 26. pramAdarahita jJAna dhyAnamA pravarttana karavaM. 27. hamezAM AtmacAritramA sUkSma upayogathI vartta 28. dhyAna, jIteMdriyatAarthe ekAgratApUrvaka karavU. 29. maraNAMta duHkhathI paNa bhaya pAmavo nahIM. 30. striyAdikanA saMgane tyAgavo. 31. prAyazcita vizuddhi karavI. 32. maraNakAle ArAdhanA karavI. e akekA yoga amUlya che. saghaLA saMgraha karanAra pariNAme anaMta sukhane pAme che.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA - pustaka bIjaM. zikSApATha 13 mokSa sukha A jagat maMDaLapara keTalIka evI vastuo ane manecchA rahI che ke jekeTalAka aMze jANanA chatAM kahI zakAtI nathI. chatAM e vastuoM kaM saMpUrNa zAzvata ke anaMta bhedavALI nathI. evI vastunuM jyAre varNana na thai zake tyAre anaMta sukhamaya mokSa sabaMdhIto upamA kyAMthIja maLe ? bhagavAnane gautamasvAmI mokSanA anaMta sukhaviSe prazna karyu tyAre bhagavAne uttaramAM kahuM, gautama ! e anaMtasukha huM jAeM chauM; paNa te kahI zakAya evI ahIM AgaLa kaMi upamA nathI. jagatmAM e sukhanA tulya koipaNa vastu ke sukha nathI, ema vadI eka bhIlanuM draSTAMta nIcenA bhAvamAM ApyuM hatuM. eka jaMgalamAM eka bhadrikabhIla tenAM vALavaccAM sahIta raheto hato. zahera vagerenI samRddhinI upAdhinuM tene leza bhAna paNa nahotuM. eka divasa koi rAjA azvakrIDA mATe pharato pharato tyAM nIkaLI Avyo; tene bahu tRSA lAgI hatI; jethI karIne sAnavaDe bhIla AgaLa pANI mAgyuM. bhIle pANI ApyuM. zItaLa jalathI rAjA saMtoSAyo. potAne bhIla taraphathI maLelAM amUlya jaLadAnano pratyupakAra karavA mATe bhIlane samajAvIne sAthe lIdho. nagaramAM AvyA pachI teNe bhIlane tenI jIMdagImAM nahIM joyelI vastumA rAkhyo. suMdara mahalamAM, kane aneka anucaro; manohara chatrapalaMga, ane svAdiSTa bhojanathI maMdamaMda pavanamAM, sugaMdhI vilepanamAM tene AnaMda AnaMda karI Apyo. vividha jAtinA hIrAmANeka, mauktika, maNiratna ane raMga beraMgI amUlya cIjo niraMtara te bhIlane jovA mATe mokalyAM kare bAgabagIcA mAM pharavA haravA mokale. ema rAjA tene sukha AyA karato hato. koi rAtre vadhAM sui rahyAM hatAM, tyAre te bhIlane bALabaccAM sAMbharI AvyAM eTale te tyAMthI kaMi lIdhA 108
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa sukha. 109 karyAvagara ekAeka nIkaLI paDyo. jaine potAnAM kuTuMbIne maLyo. te bAMye maLIne pUchayuM ke tuM kyA hato? bhIle kaDaM, bahu sukhamAM; tyAM meM bahu vakhANavA lAyaka vastuo joi. kuTuMbIo-paNa te kevI ? te to amane kahe. bhIla-zuM kahuM, ahIM evI eke vastuja nathI. kuTuMbIo-ema hoya ke ? A zaMkhalAM, chIMpa, koDAM kebAM majAnAM paDyAM che tyAM koi evI jIvAlAyaka vastu hatI ? bhIla-nahIM, bhAi, evI cIja to ahIM eke nathI. enA somA bhAganI ke hajAramA bhAganI paNa manohara cIja ahIM nathI. kuTuMbIo-tyAre to tuM bolyAvinA beTho rahe. tane bhramaNA thai che; AthI te pachI sAruM zuM haze? . he gautama ! jema e bhIla rAjavaibhavasukha bhogavI Avyo hato temaja jANato hato; chatAM upamA yogya vastu nahIM maLabAthI te kaMDa kahI zakato nahoto. tema anupameya mokSane saccidAnaMda svarupamaya nirvikArI mokSanAM sukhanA asaMkhyAtamA bhAgane paNa yogya upameya nahIM maLabAthI hu~ tane kahI zakato nathI. ___ mokSanAM svarupaviSe zaMkA karanArA to kutarkavAdI che eone kSaNika sukhasaMbaMdhI vicAra ADe satsukhano vicAra kyAMthI Ave? koi AtmikajJAnahIna ema paNa kahe che ke AthI koi vizeSa sukhanuM sAdhana tyAM rahuM nahi eTale anaMta avyAbAdha sukha kahI de che, A ey kathana vivekI nathI. nidrA pratyeka mAnavIne priya che; paNa temAM teo kaMi jANI ke dekhI zakatA nathI; ane nANavAmAM Ave to mAtra svamopAdhinuM mithyApaNuM Ave jenI kaMDa asarapaNa thAya e svamA vagaranI niMdrA jemAM sUkSmasthULa sarva jANI ane dekhI zakAya; ane nirupAdhiI zAMta uMgha lai zakAya to tenuM te varNana zuM karI zake ? ene upamA paNa zI Ape ? A to
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 mokSamALA - pustaka bIjaM* sthULa draSTAMta che; paNa bAlavivekI e parathI kaMi vicAra karI zake emaTeka che. bhIlanuM draSTAMta, samajAvavA rupe bhASAbheda pheraphArathI tamane kahI batAvyaM. zikSApATha 74 dharmadhyAna bhAga 1. bhagavAne cAra prakAranAM dhyAna kahyAM che. Arca, raudra, dharma ane zukla, pahelAM ve dhyAna tyAgavA yogya che. pAchaLanAM be dhyAna AtmasArthakarUpa che. zrutajJAnanA bheda jANavA mATe, zAstra vicAramAM kuzaLa thavA mATe, nigraMthapravacananuM tattva pAmavA mATe, sanpuruSoe sevavA yogya, vicAravA yogya ane grahaNa karavA yogya dharmadhyAnanA mukhya soLa bheda che. pahelAM cAra bheda kahuM chaM. 1 ANAvijaye ( AjJAvicaya ). 2 AvAyA vejaya ( apAyavicaya: 3 vivAgavijaye ( vipAkavicaya ). saThAMNavijaya ( saMsthAnavicaya ). 1 AjJAvicaya. AjJA eTale sarvajJa bhagavAne dharmatattva saMbaMdhI je je ka che te te satya che; emAM zaMkA karavA jevuM nathI; kALanI hInatAthI; uttama jJAnanA viccheda javAthI; buddhinI maMdatAthI ke evAM anya koI kAraNathI mArA samajavAmAM te tattva AvatuM nathI. paraMtu arhata bhagavaMte aMza mAtra paNa mAyA yukta ke asatya kahuM nathIja, kAraNa eo nirAgI, tyAgI, ane nispRhI hatA. mRSA kahevAnuM is kAraNa emane hatuM nahIM. nema eo sarvadarzI hovAthI ajJAnathI paNa mRSA kahe nahIM, jyAM ajJAnaja nathI, tyAM e saMbaMdhI mRSA kyAMthI hoya ? evaM je ciMtana karavuM te ' AjJAviSaya ' nAmano prathama bheda che. 2 apAyavica . rAga, dveSa, kAma, krodha e vagerethIja jIvane je duHkha utpanna thAya che tethIja tene bhavamAM bhaTaka
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadhyAna bhAga 1. 111 paDe che. tenuM je ciMtana karavuM te ' apAyavicaya ' nAme bIjo bheda che. apAya eTale duHkha. 3 vipAkavicaya. huM je je kSaNe je je duHkha sahana karUM chu, bhavATavimAM paryaTana karUM luM, ajJAnAdika pAeM chaM, te saghakuM karmanAM phaLanA udaya baDe che; ema ciMtavanuM te dharmadhyAnano trIjo 'karmavipAka' ciMtana bheda che. 4 saMsthAnavicaya. RNalokanuM svarUpa ciMtavanuM te. lokasvarupa supratiSTikane AkAre che. jIva ajIve karIne saMpUrNa bharapura che. asaMkhyAta yojananI koTAnukoTI triccho loka che. jyAM asaMkhyAtA dvIpa - samudra che. asaMkhyAtA jyotiSyi, vANavyaMtarAdikanA nivAsa che. utpAda, vyaya ane dhruvatAnI vicitratA emAM lAgI paDI che. aDhIddIpamAM jaghanya tIrthaMkara 20, utkRSTA ekaso sitera hoya. teo tathA kevaLI bhagavAna ane nirgratha munirAja vicare che, teone "vaMdAmi, namasAmi, sakAremi, samANemi, kallANaM, maMgaLaM, devayaM, ceiyaM pajjuvAsAmi " ema temaja tyAM vasatAM zrAvaka, zrAvikAnAM guNagrAma karIe. te trichAlokathakI asaMkhyAta guNo adhika urddha loka che. tyAM aneka prakAranA devatAonA nivAsa che. pachI iSat prAgbhArA che. te pachI muktAtmAo virAje che. tene "vaMdAmi, yAvat pajjuvAsAmi " te urddha lokadhI kaMika vizeSa adho loka che, tyAM anaMta duHkhI bharelA narkAvAsa ane bhuvana patinAM bhuvanAdika che. e aNa lokanAM sarva sthAnaka A AtmAeM samyaktvarahitakaraNIthI anaMtivAra janma maraNa karI sparzi mUkyAM che, ema je ciMtana kara te saMsthAna vicaya nAme dharmadhyAnano cotho bheda che. e cAra bheda vicArIne samyaktvasahita zruta ane cAritra dharmanI ArAdhanA karavI. jethI e anaMta janma maraNa TaLe. e dharmadhyAnanA cAra bheda smaramAM rAkhavA.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA - pustaka bajaM, zikSApATha 75 dharmadhyAna bhAga 2. 112 dharmadhyAnanAM cAra lakSaNa kahuM chaM, AjJAruci- eTale vItarAga bhagavAnanI AjJA aMgIkAra karavAnI ruci upaje te. 2. nisarga ruci - AtmA svAbhAkipaNe jAtismaraNAdika jJAne karI zruta sahita cAritra dharma gharavAnI ruci pAme tene nisarga ruci kahI che. 3 sUtra rUci. zrutajJAna, ane anaMta tatvanA bhedane mATe bhAkhelAM bhagavAnanAM pavitra - vacanonuM jemAM guMthana thayuM che, te sUtra zravaNa karavA, manana karavA, ane bhAvathI pahana karavAnI ruci upaje te sutra ruci. 4 upadezaruci. jJAne karIne upArjelAM karma jJAne karIne khapAvIe, temaja jJAnavaDe karIne navAM karma na bAMdhIe. mithyAtve karIne upAya karma te samyagbhAvadhI khapAvIe, samyag - bhAvI navAM karma na bAMdhIe avairAgya karIne upAya karma te .vairAgye karIne khapAvIe ane vairAgyavaDe karIne pAchAM navAM karma na bAMdhIe. kaSAye karI upAjyoM karma te kaSAya TALIne khapAvIe, thI navAM karma na bAMdhIe azubha yoge karI upAya karma te zubha yogekarI khapAvIe, zubha yogekarI navAM karma na bAMdhIe pAMca iMdriyanA svAdarupa Azraye karI upAya karma te saMvare karI khapAvIe. taparupa saMvare karI navAM karma na bAMdhIe. te mATe ajJAnAdika AzravamArga chAMDIne jJAnAdika saMvara mArga gRhaNa karavA mATe tIrthaMkara bhaga vaMtano upadeza sAMbhaLavAnI ru ce upaje tene upadeza ruci kahIe. e dharmadhyAnanAM cAra lakSaNa kahenAyAM. dharmadhyAnanAM cAra AlaMgana kahuM chaM. 1 vAMcanA 2 pRcchanA 3parAvarttanA 4 dharmakathA. vAMcanA eTale vinaya sahita nirjarA tathA jJAna pAmavAne mATe sUtra siddhAMtanA marmanA jANanAra guru ke satpuruSa
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadhyAna bhAga 3. 113 samIpe sUtra tatvanuM vAMcana laie tenuM nAma vAMcanAAlaMbana. 2 pRcchaNA-apUrva jJAna pAmavA mATe, jinezvara bhagavaMtano mArga dIpAvavAne tathA zaMkAzalya nivAravAne mATe temaja anyanA tattvanI madhyastha parIkSAne mATe yathAyogya vinaya sahita gurvAdikane prazna pUchIe tene pRcchanA kahIe. 3 parAvarttanA-pUrve jinabhASita sUtrArtha je bhaNyA hoie te smaraNamA rahevA mATe, nirjarA ne arthe zuddha upayoga sahita zuddha sUtrArthanI vAraMvAra sajhjhAya karIe tenuM nAma parAvarttanAlaMbana. 4 dharmakathA-vItarAga bhagavAne je bhAva jevA praNIta karyA che te bhAva. tevA laine, grahIne, vizeSa karIne, nizcaya karIne, zaMkA, kaMkhA ane vitigichArahitapaNe, potAnI nirjarAne arthe sabhA madhye te bhAva praNIta karIe ke jethI sAMbhaLanAra, sadRhanAra banne bhagavaMtanI AjJAnA ArAdhaka thAya. e dharmakathAlaMbana kahie. e dharmadhyAnamAM cAra AlaMbana kahevAyAM. dharmadhyAnanI cAra anuprekSA kahuM chu. 1 ekatvAnuprekSA, 2 anityAnuprekSA, 3 azaraNAnuprekSA, 4 saMsArAnuprekSA. e cAreno bodha bAre bhAvanAnA pAThamAM kahevAi gayo che, te tamane smaraNamAM haze. zikSApATha 76 dharmadhyAna bhAga 3. dharmadhyAna pUrvAcAryoe ane Adhunika munIzvaroe paNa vistArapUrvaka bahu samajAvyuM che. e dhyAnavaDe karIne AtmA munitvamAvamAM niraMtara praveza kare che. je je niyamo eTale bheda, lakSaNa, AlaMbana ane anuprekSA kahyAM te bahu manana karavA jevA che. anya munIzvaronA kahevA pramANe meM sAmAnya bhASAmAM te tamane kahyA; e sAthe niraMtara lakSa rAkhavAnI AvazyakatA che ke emAMthI ApaNe kayo bheda pAmyA,
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. athavA kayA bhedabhaNI bhAvanA rAkhI che ? e soLa bhedamAMno game te bheda hitakArI ane upayogI che; paraMtu jevA anukramathI levo joie te anukramathI levAya to te vizeSa AtmalAbhanuM kAraNa thai paDe. sUtrasiddhAMtanAM adhyayano keTalAka mukhapAThe kare che tenA artha, temAM kahelAM mULatattvo bhaNI jo teo lakSa pahoMcADe to kaMika sUkSmabheda pAmI zake. keLanAM patramAM, patranI jema camatkRti che tema sUtrArthane mATe che. e upara vicAra karatAM nimeLa ane kevaLa dayAmaya mArgano je vItarAgaraNIta tattvabodha tenuM bIja aMtaHkaraNamAM ugI nIkaLaze. te aneka prakAranAM zAstrAvalokanathI, praznottarathI, vicArathI ane satpuruSanA samAgamathI poSaNa pAmIne vRddhi thaI vRkSarupe thaze. je pachI nilarA ane AtmaprakAzarupa phaLa Apaze. zravaNa, manana ane nididhyAsananA prakAro vedAMtavAdiyoe batAvyA che; paNa jevA A dharmadhyAnanA pRthak pRthak soLa bheda kahyA che tevA tattvapUrvaka bheda koI sthaLe nathI, e apUrva che. emAMthI zAstrane zravaNa karavAno, manana karavAno, vicAravAno, anyane bodha karavAno, zaMkAkaMkhA TALavAno, dharmakathA karavAno, ekatva vicAravAno, anityatA vicAravAno, azaraNatA vicAravAno, vairAgya pAmavAno, saMsAranAM anaMta duHkha manana karavAno, ane vItarAga bhagavaMtanI AjJAvaDe karIne AkhA lokAlokanA vicAra karavAno apUrva utsAha maLe Ti. bhede bhede karIne enA pAchA aneka bhAva samajAvyA che. ___ emAMnA keTalAka bhAva samajavAthI tapa, zAMti, kSamA, dayA, vairAgya ane jJAnano bahu bahu udaya thaze. tame kadApi e soLa bhedatuM paTTana karI gayA hazo to paNa pharI pharI tenuM punarAvartana karajo.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAna saMbaMdhI be bola bhAga 1. zikSApATha 77jJAnasaMbadhI bebola bhAga 1. jevaDe vastunuM svarupa jANIe te jJAna. jJAna zabdano A artha che. have yathAmati vicAravAnuM che ke e jJAnanI kaMi AvazyakatA che ? jo AvazyakatA cha to te prAptinAM kaMi sAdhana che ? jo sAdhana che to tene anukuLa dezakAla bhAva che ? jo dezakALAdika anukuLa che to kyAM sudhI anukuLa che ? vizeSa vicAramA e jJAnanA bheda keTalA che? jANavArupa che zuM ? enA vaLI bheda keTalA che ? jANavAnAM sAdhana kayAM kayAM che ? kayI kayI vATe te sAdhano prApta karAya che ? e jJAnano upayoga ke pariNAma zuM che ? e jANavU avazyatuM che.. 1. jJAnanI zI AvazyakatAche ? te viSe prathama vicAra karIe. A caturdaza rajavAtmaka lokamAM, caturgatimAM anAdikALathI sakamasthitimA A AtmAnuM paryaTana che. meSAnumeSa paNa sukhano jyAM bhAva nathI evAM narkanigodAdika sthAnaka A AtmAe bahu bahu kALa vAraMvAra sevana kayA~ che; asahya duHkhone punaH punaH ane kaho to anaMtivAra sahana karyAM che. e utApathI niraMtara tapato AtmA mAtra svakarmavipAkathI paryaTana kare che. paryaTanakAraNa anaMta duHkhada jJAnAvaraNAdi karmoM che, jevaDe karIne AtmA svasvarupane pAmI zakato nathI; ane viSayAdika mohabaMdhanane svasvarupa mAnI rahyo che. e saghaLAMnuM pariNAma mAtra upara kahuM teja che ke anaMta duHkha anaMta bhAve karIne sahevU; game teTalaM apriya, game teTalaM khedadAyaka ane game teTaluM raudra chatAM je duHkha anaMtakALathI anaMtivAra sahana karavU paDayuM te duHkha mAtra sahyaM te ajJAnAdika karmathI, mATe e ajJAnAdika TALavA mATe jJAnanI paripUrNa AvazyakatA che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 mokSamALA-pustaka bIjuM. zikSApATha 78jJAna saMbaMdhI be bola bhAga 2. 2 have jJAnaprAptinAM sAdhano viSe kaMi vicAra karIe. apUrNa paryAptivaDe paripUrNa AtmajJAna sAdhya thatuM nathI e mATe thaine cha paryAptiyukta je deha te AtmajJAna sAdhya karI zake. evo deha te eka mAnavadeha che. A sthaLe prazna uThaze ke mAnavadeha pAmelA aneka AtmAo che, to te saghaLA AtmajJAna kAM pAmatA nathI ? enA uttaramAM ApaNe mAnI zakIDA ke jeo saMpUrNa AtmajJAnane pAmyA che teonAM pavitra vacanAmRtanI teone zruti nahIM hoya. zrutivinA saMskAra nathI. jo saMskAra thI to pachI zraddhA kyAthI hoya ? ane jyAM e ekke nathI tyAM nAnaprApti zAnI hoya ? e mATe mAnavadehanI sAthe sarvajJavacanAmRtI prApti ane tenI zraddhA e paNa sAdhanarupa che. sarvajJavacanAmRta akarma bhUmi ke kevaLa anArya bhUmimA maLatAM nathI to pachI mAnavaha zuM upayogano ? emATethaine sakarma AryabhUmi e paNa sAdhanarupa ke . tatvanI zraddhA upajavA ane bodha thavA mATe nigraMtha gurunI AvazyakatA che. dravye karIne je kula mithyAtvi che, te kuLamAM thayelo janma paNa AtmajJAna prAptinI hAni rupaja che. kAraNa dharmamata bheda e ati duHkhadAyaka che. paraMparAthI pUrvajoe gRhaNa karelu je darzana temAMja satyabhAvanA baMdhAya che, ethI karIne paNa AtmajJAna aTake che. e mATe bhalaM kuLa paNa jaruranuM che. e saghaLAM prApta karavA mATe tha ne bhAgyazALI tharbu temAM sadpuNya eTale puNyAnubaMdhI puNya itya dika uttama sAdhano che. e dvitIya sAdhana bheda kahyo. 3 jo sAdhana che to tena anukuLa deza kALa che ? e trIjA bhedanA vicAra karIe. bhAratamAM mahAvideha i0 karma bhUmi ane
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAna saMbaMdhI be bola bhAga 3. 117 temAM paNa AryabhUmi e deza bhAve anukULa che. jijJAsu bhavya ! tame saghaLA A kALe bhAratamA cho, mATe bhArata deza anukULa che. kALabhAva pramANe mati ane zruta prApta karI zakAya eTalI anukULatA che. kAraNa A duHSamapaMcama kALamAM paramAvadhi, manaHparyava ane kevaLa e pavitra jJAna viccheda che. eTale kALanI paripUrNa anukULatA nathI. 4 dezakALAdi jo anukULa che to kyAM sudhI che ? eno uttara zeSa raheluM siddhAMtika matijJAna, zrutajJAna, sAmAnyamatathI jJAna kALabhAve ekavIza hajAra varSa rahevAnuM temAMthI aDhI sahastra gayAM, bAkI sADAaDhAra hajAra varSa rahyAM; eTale paMcamakALanI pUrNatA sudhIkALanI anukULatAche. dezakALa te leine paripUrNa anukULa che. zikSApATha 79jJAna saMbaMdhI bebola bhAga 3. have vizeSa vicAra karIe. 1. AvazyakatA zI che ? e mahad vicAranu Avartana punaH vizeSatAthI karIe. mukhya avazya svasvarupasthitinI zreNie caDhavU e che anaMta duHkhano nAza, duHkhanA nAzathI AtmAnuM zreyika sukha e hetu che kemake sukha niraMtara AtmAne priyaja che paNa je svasvarupika sukha che te. dezakALa bhAnane leine zraddhA, jJAna i0 utpanna karavAnI AvazyakatA ane samyag bhAva sahita uccagati, tyAMthI. mahAvidehamA mAnavadehe janma, tyAM samyag bhAvanI punaH unnati tattvajJAnanI vizuddhatA ane vRddhi chevaTe paripUrNa AtmasAdhana jJAna ane tenuM satya pariNAma kevaLa sarva duHkhano abhAva eTale akhaMDa, anupama anaMta zAzvata pavitra mokSanI prApti e saghaLAM mATe jJAnanI AvazyakatA che !
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 mokSamALA-pustaka bAju. 2. jJAnanA bheda keTalA che eno vicAra kahuM chaM. e jJAnanA bheda anaMta che. paNa sAmAnya draSTi samajI zake eTalA mATe sarvajJa bhagavAne mukhya pAMca bheda vahyA che te jema che tema kahuM chu. prathama mati dvitIya zruta, tRtIya avadha, caturtha manaHparyava ane pAMcamuM saMpUrNa svarupa kevaLa. enA pAchA pratibheda che tenI vaLI atIMdriya svarupe anaMta bhaMgajALa che. 3. zuM jANavArupa che ? eno have vicAra karIe. vastunuM svarupa jANavU tenuM nAma jyAre jJAna; tyAre vastuo to anaMta che ene kayI paMktithI jANavI ? sarvajJa thayaH pachI sarvadarzitAthI te satpuruSa, te anaMta vastunuM svarupa sarva bhede karIne jANe che ane dekhe che; paraMtu teo e sarvajJa zreNine pAmyA te kayI kayI vastune jANavAthI ? anaMta zreNiojyAMsudhI jANI nathI tyAMsudhI kayI vastune jANatA jANatA te anaMta vastuone anaMta rupe jANIe ? e zaMkAnuM samAdhAna have karIe. je anaMtavastuo mAnI te anaMta bhaMge karIne che. paraMtu mukhya vastutva sva rupe tenI be zreNIo che. jIva ane ajIva. vizeSa vastutva svarupe navatattva kiMvA SaDdravyanI zreNio jANavA rupa thai paDe che. je paMktie caDhatAM caDhatAM sarva bhAve jaNAi lokAloka svarupa hastAmalakavat jANI dekhI zakAya che. eTalA mATe thaine jANavArupa padArtha te jIva ane ajIva che e jANavA rupa mukhya be zreNio kahavAi. zikSApATha 80 jJAna saMbaMdhI bebola bhAga 4. - -- 4. enA upa bheda saMkSepamAM kahuM chu. e caitanya lakSaNe eka rupa che. dehasvarupe ane dravya svarupe anaMtAnu anaMta cha. dehasvarupe tenA iMdriyAdika jANavA rupa che tenI gati, vigati ityAdika
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAna saMbaMdhI be bola bhAga 4. 119 jANavA rupa che tenI saMsarga Rddhi jANavA rupa che; temaja ajIva tenA rupI arupI pudgala AkAzAdika vicitra bhAva kALacakra i0 jANavA rupa che. jIvAjIva jANavAnI prakArAMtare sarvajJa sarvadarzIe nava zreNi rupa navatattva kahyAM che. jIva, ajIva, puNya, pApa, Azcava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa. emAMnA keTalAMka grAhyarupa, keTalAMka jANavArupa keTalAMka sAgavA rupa che. saghaLAM e tattvo jANavA rupa to cheja. 5. jANavAnAM sAdhana-sAmAnya vicAramA e sAdhano jo ke jANyAM che, to paNa vizeSa kaMika jANIe, bhagavAnanI AjJA ane tenuM zuddha svarupa yathAtatha jANavU. svayaM koikaja jANe che. nahIM to nigraMthajJAnI guru jaNAvI zake, nirAgI jJAtA sarvottama che. eTalA mATe zraddhAnuM bIja ropanAra ke tene poSanAra guru e sAdhana rupa che e sAdhanAdikane mATe saMsAranI nivRtti eTale zama, dama brahmacaryAdika anya sAdhano che. e sAdhano prApta karavAnI vATa kahIe to paNa cAle. 6. e jJAnano upayoga ke pariNAmanAM uttarano Azaya upara AvI gayo che; paNa kALabhede kaMi kahevAnuM che. ane te eTaluMja ke divasamAM be ghaDIno vakhata paNa niyamita rAkhIne jinezvara bhagavAnanA kahelA tattvabodhanI paryaTanA karo. vItarAganA eka siddhAMtika zabdaparathI jJAnAvaraNIno bahu kSayopazama thaze ema hu~ vivekathI kahuM chu.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 mokSamALA-pustaka bIju. zikSApATha 81 paMcamakALa. kALacakranA vicAro avazya karIne jANavA yogya che. jinezvare e kALacakranA be mukhya bheda kahyA che. 1 utsarpiNI, 2 avasarpiNI. akekA bhedanA cha cha ArA che. Adhunika vartana karI rahelo Aro paMcamakALa kahevAya che, ane te avasarpiNI kALano pAMcamo Aro che. avasarpiNI eTale utarato kAla; e utaratA kALanA pAMcamA ArAmAM keg vartana A bharatakSetre tharbu joie tene mATe satpuruSoe keTalAka vicAro jaNAvyA che; te avazya jANavA jevA che. eo paMcamakAnuM svarUpa mukhya A bhAvamAM kahe che. nigraMthapravacanaparathI manuSyonI zraddhA kSINa thatI jaze. dharmanAM mULatattvomAM matamatAMtara vadhaze. pAkhaMDI ana prapaMcI matonuM maMDana thaze. janasamUhanI ruci adharma bhaNI vaLaze. satyadayA haLave haLave parAbhava pAmaze. mohAdika doSonI vRddhi thatI jaze. daMbhI ane pApiSTa guruo pUjyarupa thaze. duSTattinAM manuSyo potAnA phaMdamAM phAvI jaze. mIThA paNa dhUrttavaktA pavitra panAze. zuddha brahmacaryAdika zIlayukta puruSo malina kahevAze. AtmikajJAnanA bhedo haNAtA jaze; hetu vagaranI kriyA vadhatI jaze. ajJAnakriyA bahudhA sevAze; vyAkuLa kare evA viSayonAMsAdhano dhatAM jaze. ekAMtika pakSo sattAdhiza thaze. zRMgArathI dharma manAze. ___ kharA kSatriyo vinA bhUpi zokagrasta thaze. nirmAlya rAjavaMzIo vezyAnA vilAsamAM moha pA ze; dharma, karma, ane kharI rAjanIti bhUlI jaze; anyAyane janma Apaze. jema luTAze tema prajAne lUTaze. pote pApiSTa AcaraNo sevI prajA AgaLa te paLAvatA jaze. rAja
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamakALa. 121 bIjane nAme zUnyatA AvatI jaze . nIca maMtriyonI mahattA vadhatI jaze. eo dInaprajAne cusIne bhaMDAra bharavAno rAjAne upadeza Apaze. zIyaLabhaMga karavAno dharma rAjAne aMgIkAra karAvaze. zauryAdika sadguNono nAza karAvaze. mRgayAdika pApamAM aMdha banAvaze. rAjyAdhikArIo potAnA adhikArathI hajAraguNI apadatA rAkhaze. vipro lAlacu ane lobhI thai jaze . sadvidyAne dATI deze saMsArI sAdhanone dharma TharAvaze. vaizyo mAyAvi, kevaLa svArthi ane kaThora hRdayanA thatA jaze samagra manuSyavarganI sadvRttiyo ghaTatI jaze . akRta ane bhayaMkara kRtyo karatAM teonI vRtti aTaka nahIM. viveka, vinaya, saraLatA i0 sadguNo ghaTatA jaze. anukaMpAne nAme hInatA thaze. mAtA karatAM patnimAM prema vadhaze; pitA karatAM putramAM prema vadhazeH pAtivRttya niyamapUrvaka pALanArI suMdarIo ghaTI jaze snAnathI pavitratA gaNAze; dhanathI uttamakULa gaNAze. guruthI ziSyo avaLA cAlaze bhUmino rasa ghaTI jaze . saMkSepamAM kavAno bhAvArtha ke uttama vastunI kSINatA che, ane kaniSTha vastuno udaya che. paMcamakALanuM svarupa AmAMnuM pratyakSa sUcavana paNa kelaM badhuM kare che ! manuSya saddharmatattvamAM paripUrNa zraddhAvAna nahIM thai zake, saMpUrNa tattvajJAna nahIM pAmI zake; jaMbusvAmInA nirvANa pachI daza nirvANI vastu A bharatakSetrathI vyavaccheda gai. paMcamakALanuM AvuM svarupa jANIne vivekI puruSo tattvane gRhaNa karaze, kALAnusAra dharmatattvazraddhA pAmIne uccagati sAdhI pariNAme mokSa sAdhaze. nigraMthapravacana, nigraMtha guru i0 dharmatattva pAmavAmAM sAdhano che. enI ArAdhanAthI karmanI virAdhanA che.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA - pustaka bIjaM* zikSApATha 82 tattvAvabodha bhAga 1. 122 daza vaikALika sUtramAM kathana le ke jeNe jIvAjIvanA bhAva nathI jANyA te abudha saMyamamAM sthira kema rahI zakaze ? e vacanAmRnuM tAtparya ema che ke tame AtmA, anAtmAnAM svarupane jANo, e jANavAnI paripUrNa avazya che. AtmA anAtmAnuM satya svarupa nigraMthapravacanamAMthIja prApta thai zake che. aneka anya matomAM e ve tattvo viSe vicAro darzAvyA che. paNa te yathArtha nathI. mahA prajJAvaMta AcAryoe kalAM vivecana sahita prakArAMtare kahelAM mukhya navatazvane vivekabuddhithI je jJeya kare che, te satpuruSa Atmasvarupane oLakhI zake che. syAdavAdazailI anupama, ane anaMta bhAvabhedathI bharelI che, e zailIne paripUrNa to sarvajJa ane sarvadarzIja jANI zake; chatAM eonAM vacanAmRtAnusAra Agama upayogathI yathAmati nava tattvanuM svarupa jANavuM avazyanuM che. e navatava priya zraddhA bhAve jANavAthI parama vivekabuddhi, zuddha samyaktva ane prabhAvika AtmajJAnano udaya thAya che. nava tamAM lokAlokanuM saMpUrNa svarupa AvI jAya che. je pramANe jenI buddhinI gati cha, te pramANe teo tattvajJAna saMbaMdhI draSTi pahacADe che, ane bhAvAnusAra teonA AtmAnI ujvaLatA thAya che. te vaDe teo AtmajJAnano nirmaLa rasa anubhave che. jenuM tatvajJAna uttama ane sUkSma che temaja suzIlayukta je tatvajJAnane seve che te puruSa mahabhAgI che. 1 e navatatvanAM nAma AgaLanA zikSApAThamAM huM kahI gayo chu, enuM vizeSa svarUpa prajJAvaMta AcAryAMnA mahAn graMthothI avazya meLa
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvAvabodha bhAga 2. vaIM; kAraNa siddhAMtamA je je kayuM che, te te vizeSa bhedathI samajavA mATe sahAyabhUta prajJAvaMta AcAryaviracita graMtho che. e gurugamyarupa paNa che. naya, nikSepA ane pramANabheda navatatvanAM jJAnamA avazyanAM che, ane tenI yathArtha samajaNa e prajJAvaMtoe ApI che. zikSApATha 83 tattvAvabodha bhAga 2. sarvajJa bhagavAne lokAlokanA saMpUrNa bhAva jANyA ane joyA teno upadeza bhavya lokone ko. bhagavAne anaMta jJAnavaDe karIne lokAlokanAM svarupa viSenA anaMta bheda jANyA hatA; paraMtu sAmAnya mAnaviyone upadezathI zreNie caDhavA mukhya dekhAtA nava padArtha teoe darzAvyA. ethI lokAlokanA sarva bhAvano emAM samAveza thai jAya che. nigraMthapravacanano je je sUkSma bodha che, te tatvanI draSTie navatatvamA samAi jAya che temaja saghaLA dharmamatonA sUkSma vicAra e navatatva vijJAnanA eka dezamAM AvI jAya che. AtmAnI je anaMta zaktiyo DhaMkAi rahI che tene prakAzita karavA ahaMta bhagavAnano pavitra bodha che e anaMta zaktiyo tyAre praphullita thai zake ke jyAre navatatva vijJAnamAM pArAvAra jJAnI thAya. sUkSma dvAdazAMgI jJAna paNa e navatatva svarupa jJAnane sahAyarupa che. bhinna bhinna prakAre e navatatvasvarupa jJAnano bodha kare che ethI A niHzaMka mAnavA yogya che ke navatatva jeNe anaMtabhAva bhede jANyAM te sarvajJa ane sarvadarzI thayo. e navatatva tripadIne bhAve levA yogya che. heya, jJeya ane upAdeya eTale tyAga karavA yogya, jANavA yogya ane grahaNa karavA yogya ema traNa bheda navatatva svarupanA vicAramA rahelA che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 mokSamALA-pustaka bIjaM. praznaH-je tyAgavArupa che tene jANIne karavU zuM ? je gAma na javaM teno mArga zA mATe pUchavaM ? uttaraH-e tamArI zaMkA sahajamAM samAdhAna thai zake tevI che. tyAgavArupa paNa jANavA avazya che. sarvajJa paNa sarva prakAranA prapaMcane jANI rahyA che. tyAga vArupa vastune jANavAnuM mULatatva A che ke jo te jANI na hoya to atyAjya gaNI koi vakhata sevI javAya; eka gAmathI bIje pahAcatAM sudhI vATamA je je gAma AvavAnAM hoya teno rasto paNa pRchavo paDe che nahIM to jyAM javAnuM che tyAM na pahoMcI zakAya. " gAma jema pUchayAM paNa tyAM vAsa kayA nahIM. tema pApAdika tatvo jANavAM paNa grahaNa karavAM nahIM. jema vATamAM AvatAM gAmano tyAga karyo tema teno paNa tyAga karavo avazyano che. zikSApATha 84 nattvAvabodha bhAga 3. navatatvanuM kALabhede je bhatpuruSo gurugamyatAthI zravaNa, manana ane nididhyAsanapUrvaka jJAna le che, te satpuruSo mahA puNyazAlI temaja dhanyavAdane pAtra che. pratyeka sujJapuruSone mArI vinayabhAvabhUSita eja bodha che ke navatatvane svabuddhayAnusAra yathArtha jANavAM. __mahAvIra bhagavaMtanAM zAsanamAM bahu matamatAMtara paDI gayAM che, tenuM mukhya kAraNa tatvajJAna bhaNIthI upAsyaka varga- lakSa gaju e che mAtra kriyAbhAvapara rAcatA hyA; jenuM pariNAma dRSTigocara che. aMgrejonI zodhamAM AvelI pRzvinI vasti eka abaja ane cALIza karoDanI gaNAI che temAM sarva gacchanI maLIne jainaprajA mAtra vIza lAkha cha. e prajA te zramaNopAsaka che, emAMthI huM dhArUMcha ke nava
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvAvabodha bhAga 4. 125 tatvane paThanarupe behajAra puruSo paNa mAMDa jANatA haze, manana ane vicArapUrvaka to AMgaLIne Terave gaNI zakIe teTalA puruSo paNa nahIM haze . jyAre AvI patita sthiti tatvajJAna saMbaMdhI thai gai che tyAreja matamatAMtara vadhI paDayA che. eka laukika kathana che ke " so zANe eka mata tema" aneka tatvavicAraka puruSonA matamAM bhinnatA bahudhA AvatI nathI. e navatatva vicAra saMbaMdhI pratyeka munione mArI vijJapti che viveka ne gurugamyatAthI enuM jJAna vizeSa vRddhimAna karavu ethI teonAM pavitra paMcamahAvrata draDha thaze; jinezvaranAM vacanAmRtanA anupama AnaMdanI prasAdi maLaze; munitva AcAra pALavAmAM saraLa thai paDaze. jJAna ane kriyA vizuddha rahevAthI samyaktvano udaya thaze; pariNAme bhavAMta thai jaze . zikSApATha 85 tatvAvabodha bhAga 4. je je zramaNopAsaka navatatva paThanarupa paNa jANatA nathI teoe te avazya jANavAM. jANyA pachI bahu manana karavAM. samajAya teTalA gaMbhira Azaya gurugamyatAthI sadbhAve karIne samajavA. ethI AtmajJAna ujvaLatA pAmaze, ane yamaniyamAdikanuM bahu pAlana thaze. navatatva eTale tenuM eka sAmAnyaguMthanayukta pustaka hoya te nahIM; paraMtu je je sthaLe je je vicAro jJAnIoe praNIta karyA che, te te vicAro navatatvamAMnA amuka eka be ke vizeSa tatvanA hoya che. kevaLI bhagavAne e zreNiothI sakaLa jagatmaMDaLa darzAvI dIdhuM che, ethI jema jema nayAdi bhedathI e tatvajJAna maLaze tema tema apUrva AnaMda ane nirmaLatAnI prApti thaze; mAtra viveka, gurugamyatA ane
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 mokSamALA-pustaka bIju. apramAda joie. e navatatvajJAna mane bahu priya che. enA rasAnubhaviyo paNa mane sadaiva priya che. ___ kALabhede karIne A bakhate mAtra mati ane zruta e ve jJAna bharatakSetre vidyamAna che; bAkInAM traNa jJAna vyavaccheda che chatAM jema jema pUrNazraddhAbhAvathI / navatatvajJAnanA vicAronI guphAmAM utarAya che, tema tema tenA aMdara adbhuta AtmaprakAza, AnaMda, samartha tattvajJAnanI sphUraNA, uttama vinoda ane gaMbhira caLakATa diMga karI dai zuddha samyaka jJAnano te vicAro vahu udaya kare che. syAdvAdavacanAmRtanA anaMta suMdara Azaya samajavAnI zakti A kALamAM A kSetrathI viccheda gayelI chatAM te paratve je je suMdara Azayo samajAya che te te Azayo ati ati gaMbhira tattvathI bharelA che. punaH punaH te Azayo manana karAya to cArvAkamatinA caMcaLa manuSyane paNa saddharmamA sthira karI de tevA cha. saMkSepamA sarva prakAranI siddhi, pavitratA, mahAzIla, nirmaLa uMDA ane gaMbhira vicAra, svaccha vairAgyanI bheTa e tattvajJAnathI maLe che. - - zikSApATha 86 tatvAvabodha bhAga 5, ekavAra eka samartha gidvAna sAthe nigraMthapravacananI camatkRti saMbaMdhI vAtacita thai; tenA saMbaMdhamAM te vidvAne jaNAvyu ke ATalaM hu~ mAnya rAkhuM chaM ke mahAvIra e eka samartha tatvajJAnI puruSa hatA; emaNe je bodha karyo che, se jhIlI lai prajJAvaMta puruSoe aMga upAMganI yojanA karI che te nA je vicAro che te camatkRti bharelA che; paraMtu e uparathI lokAlokanuM jJAna emAM rayuM che ema huM kahI na zakuM. ema chatAM jo tame bhAi e saMbaMdhI pramANa ApatA ho to
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarabAvabodha bhAga 6. 127 hu~ e vAtanI kaMi zraddhA lAvI zakuM. enA uttaramA meM ema kayu ke huM kaMi jaina vacanAmRtane yathArtha to zuM paNa vizeSa bhede karIne paNa jANato nathI; paNa je sAmAnya bhAve jANuM chu ethI paNa pramANa ApI zakuM kharo. pachI navatattvavijJAna saMbaMdhI vAtacita nIkaLI. meM kahyu: emAM AkhI sRSTinuM jJAna AvI jAya che, paraMtu yathArtha samajavAnI zakti joie. pachI teoe e kathananuM pramANa mAMgyuM, tyAre ATha karma meM kahI batAvyAM; tenI sAthe ema sUcavyuM ke e zivAya enAthI bhinna bhAva darzAve evaM navamuM karma zodhI Apo; pApanI ane puNyanI prakRtiyo kahIne kahyu. A zivAya eka paNa vadhAre prakRti zodhI Apo. ema kahetAM anukrame vAta lIdhI. prathama jIvanA bheda kahI pUchyuM emAM kaMi nyUnAdhika kahevA mAMgo cho ? ajIvadravyanA bheda kahI pUchayu. kaMi vizeSatA kaho cho ? ema nava tattvasaMbaMdhI vAtacita thai tyAre teoe thoDIvAra vicAra karIne kahyu: Ato mahAvIranI kahevAnI adbhuta camatkRti che ke jIvano eka navo bheda maLato nathI, tema pApapuNyAdikanI eka prakRti vizeSa maLatI nathI; ane navamuM karma paNa paLatuM nathI. AvAM AvAM tattvajJAnanAM siddhAMto jainamA che e mAruM lakSa nahotuM. AmAM AkhI {STinuM tattvajJAna keTaleka aMze AvI zake khalaM. zikSApATha 87 tatvAvabodha bhAga 6. eno uttara A bhaNIthI ema thayo ke haju Apa ATalaM kaho cho te paNa jainanA tattvavicAro ApanA hRdaye AvyA nathI tyAM sudhI; paraMtu huM madhyasthatAthI satya kahuM chaM ke emAM je vizuddhajJAna batAvyuM che te kyAMya nathI; ane sarva matoe je jJAna batAvyuM che
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 mokSamALA - pustaka bIjaM* te mahAvIranA tattvajJAnanA eka bhAgamAM AvI jAya che. enuM kathana syAdvAda che, eka pakSI nathI, tame kachu ke keTaleka aMze sRSTinuM tatvajJAna emAM AvI zake kharaM; paraMtu e mizravacana che. amArI samajAvavAnI alpajJatAthI ema bane kharaM, paraMtu ethI e tomAM kaMi apUrNatA che ema to nathIja, A kaMi pakSapAtI kathana nadhI. vicAra karI AkhI sRSTimAMthI. e zivAyanuM eka dazamaM tatvaM zodhatAM koi kALe te maLanAra nathI. e saMbaMdhI prasaMgopAta ApaNe jyAre vAtacita ane madhyastha carcA thAya tyAre niHzaMkatA thAya. 44 uttaramA teoe kachu ke A uparathI mane ema to niHzaMkatA cheke jaina adbhuta darzana zreNipUrvaka tame mane keTalAkaM navatatvanA bhAga kahI batAvya ethI huM ema bedhaDaka kahI zakuM chaM ke mahAvIra guptabhedane pAmelA puruSa hatA. ema sahajamAja vAta karIne " upannevA, " vighanevA " " dhuvevA " e labdhivAkya mane teoe kaM. te kahI batAvyA parcha / teoe ema jaNAvyuM ke A zabdonA sAmAnya arthamAM to kaMi camatkRti dekhAtI nathIH upajabuM nAza tha ane acaLatA, ema e traNa zabdonA artha chaM. paraMtu zrImAna gaNadharoe to ema darzita karyu che ke e vacano gurumukhathI zravaNa karatAM AgaLanA bhAvika ziSyone dvAdazAMgInuM Azayabharita jJAna thatuM hatuM ? e mATe meM kaMika vicAro pahoMcADI joyA chatAM mane to ema lAgyuM ke e banavuM asaMbhavita che, kAraNa ati ati sUkSma mAne siddhAMtika jJAna epAM kyAMthI samAya ? e saMbaMdhI tame kaMi lakSa pahoMcADI zakazo ? Sheng
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvAvabodha bhAga 70 129 zikSApATha 88 tattvAvabodha bhAga 7. uttarAM meM kachu ke A kALamAM traNa mahAjJAna bhAratathI viccheda che; tema chatAM huM kai sarvajJa ke mahAprajJAvaMta nathI chatAM mAruM jeTalaM sAmAnya lakSa pahoMce teTalaM pahoMcADI kaMi samAdhAna karI zakIza ema mane saMbhava rahe che. tyAre temaNe kaH jo tema saMbhava to hoya to e tripadI jIvapara "nA" ne "hA" vicAre utaro. te ema ke jIva zuM utpattirupa che ? to ke nA. jIva zuM vighnatArupa che? to ke nA. jIva zuM dhruvatArupa che ? to ke nA. Ama eka bakhata utAro ane bIjI vakhata jIva zuM utpattirUpa che ? to ke hA. jIva zuM vighnatArupa che ? to ke hA. jIva zuM dhruvatArupa che ? to ke hA. Ama utAro. A vicAro AkhA maMDaLe ekatra karI yojyA che. e jo yathArtha kahI na zakAya to aneka prakArathI dUSaNa AvI zake. vighnarUpe hoya e vastu dhruva rUpe hoya nahIM, e pahelI zaMkA. jo utpatti, vighnatA ane dhruvatA nathI to jIva kayAM pramANathI siddha karazo ? e vIjI zaMkA. vighnatA ane dhruvatAne paraspara virodhAbhAsa e trIjI zaMkA. jIva kevaLa dhruva che to utpattimAM hA kahI e asatya. e cotho virodha. utpanna jIvano dhruva bhAva kaho to utpanna koNe karyo ? e pAMcamI zaMkA ane virodha. anAdipazuM jatuM rahe che e char3I zaMkA. kevaLa dhruva vighnarupe che ema kaho to cArvAkamizra vacana thayuM e sAtamo doSa. utpatti ane vighnarupa kahezo to kevaLa cArvAkano siddhAMta e AThamo doSa. utpattinI nA, vighnatAnI nA ane dhruvatAnI nA kahI pachI traNenI hA kahI enA vaLI pAchA cha doSa. eTale sarvALe cauda doSa. kevaLa dhruvatA jatAM tIrthaMkaranAM vacana truTI jAya e
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 mokSamALA- pustaka bIjaM. paMdaramo doSa. utpatti dhruvatA letAM karttAnI siddhi thAya jethI sarvajJa vacana truTI jAya e soLamo doSa. utpatti vighnatA rupe pApapuNyAdikano abhAva eTale dharmAdharma saghaLaM gayuM e sattaramo doSa. utpatti, vighnatA ane sAmAnya sthitithI ( kevaLa acaLa nahIM ) triguNAtmaka mAyA siddha thAya che e aDhAramo doSa. zikSApATha 89 tattvAvabodha bhAga 8. eTalA doSa e kathano siddha na thatAM Ave che. eka jainamunie mane ane mArA mitramaMDaLane ema kAM hatuM ke jainasaptabhaMgI naya apUrva che, ane ethI sarva padArtha siddha thAya che. nAsti, astinA emAM agamyabheda rahyA che. A kathana sAMbhaLI ame badhA ghera AvyA pachI yojanA karatA karatAM A labdhivAkyanI jIvapara yojanA karI. huM dhAraM chaM ke evI nAsti astinA banne bhAva jIvapara nahi utarI zake. labdhivAkyo paNa klezarUpa thai paDaze. topaNa e bhaNI mArI kaMi tiraskAranI draSTi nathI. AnA uttaramAM ame kayuM ke Ape je nAsti ane asti naya jIvapara utAravA dhAryoM te sanikSepa zailIthI nathI, eTale vakhate mAthI ekAMtika pakSa lei javAya; tema vaLI huM kaMi syAdvAda zailIno yathArtha jANanAra nathI, maMdamatithI leza bhAga jANuM huM. nAsti asti naya paNa Ape yathArtha zailI pUrvaka utAryo nathI. eTale huM tarkathI je uttara dai zakuM te Apa sAMbhaLo. utpattimAM "nA" evI je yojanA karI che te ema yathArtha thai zake ke "jIva anAdi anaMta che."
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131. tattvAvabodha bhAga 9. , vighnatAmAM "nA" evI je yojanA karI che te ema yathArtha thai zaka ke "eno koi kALe nAza nathI." / dhruvatAmA "nA" evI je yojanA karI che te ema yathArtha thai zake ke "eka dehamAM te sadaivane mATe rahenAra nathI." zikSApATha 90 tattvAvabodha bhAga 9. utpattimAM "hA" evI je yojanA karI che te ema yathArtha thai zake ke "jIvano mokSa thayA sudhI eka dehamAMthI cyavana pAmI te. bIjA dehamAM upaje che." vighnatAmAM "hA" evI je yojanA karI che te ema yathArtha yaha zake ke " te je dehamAMthI Avyo tyAMthI vighna pAmyo vA kSaNa kSaNa prati enI Atmika Rddhi viSayAdika maraNavaDe ruMdhAI rahI che, e rupe vighnatA yojI zakAya che." dhruvatAmA "hA" evI je yojanA kahI che te ema yathArtha thai zake ke "dravye karI jIva koi kALe nAzarupa nathI, trikALa siddha che." ___have ethI karIne eTale e apekSAo lakSamA rAkhatAM yojelA doSa paNa huM dhAru cha ke TaLI jaze. 1. jIva vighnarupe nathI mATe dhruvatA siddha thai. e pahelo doSa TaLyo. 2. utpatti, vighnatA ane dhruvatA e bhinna bhinna nyAye siddha thai eTale jIvanuM satyatva siddha thayu e bIjo doSa gayo. / 3. jIvanAM satyasvarupe dhruvatA siddha thai.eTale vighnatA gai. e trIjo doSa gayo.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. 4. dravya bhAve jIvanI utpatti asiddha thai e cotho doSa gayo. 5. anAdi jIva siddha thayo eTale utpatti saMbaMdhIno pAMcamo doSa gayo. 6. utpatti asiddha thai eTale kartA saMbaMdhIno chaTho doSa gayo. 7. dhruvatA sAthe vighnatA letAM abAdha thayuM eTale cArvAka mizravacanano sAtamo doSa gayo. 8. utpatti ane vighnatA prathak prathak dehe siddha thai mATe kevaLa cArvAkasiddhAMta e nAmano AThamo doSa gayo. 14. zaMkAno parasparanI virodhAbhAsa jatAM cauda sudhInA doSa gayA. 15. anAdi anaMtatA siddha thatAM syAdvAdavacana satya thayu e paMdaramo doSa gayo. 16. kartA nathI e siddha thatAM jinavacananI satyatA rahI e soLamo doSa gayo. 17. dharmAdharma, dehAdika punarAvartana siddha thatAM sattaramo doSa gayo. . 18. e sarva vAta siddha thatAM triguNAtmaka mAyA asiddha thai e aDhAramo doSa gayo. zikSApATha 91 tattvAvabodha bhAga 10. ApanI yojelI yojanA hu~ dhAeM chu ke AthI samAdhAna pAmI haze. A kaMi yathArtha zailI utArI nathI, topaNa emAM kaMi paNa vinoda maLI zake tema che. e upara vizeSa vivecanane mATe bohoLo vakhata joie eTale vadhAre kahato nathI; paNa eka be TuMkI vAta Apane kahevAnI che te jo A samAdhAna yogya thayuM hoya to kahuM.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvAvabodha bhAga 10. pachI teo taraphathI manamAnato uttara malyo, ane eka be vAta je kahevAnI hoya te saharSa kaho ema teoe kahUM. __pachI meM mArI vAta saMjIvana karI labdhi saMbaMdhI kahyu, Apa e labdhi saMbaMdhI zaMkA karo ke ene klezarupa kaho to e vacanone anyAya maLe che. emAM ati ati ujvaLa Atmika zakti gurugamyatA ane vairAgya joie chIe. jyAM sudhI tema nathI, tyAM sudhI labdhi viSa zaMkA rahe kharI; paNa huM dhArUM chu ke A veLA e saMbaMdhI kahelA be bola nirarthaka nahIM jAya. te e ke jema A yojanA nAsti astipara yojI joi, tema emAM paNa bahu sUkSma vicAra karavAnA che. dehe dehanI pRthak pRthak utpatti, cyavana, vizrAma, garbhAdhAna, paryApti, iMdriya, sattA, jJAna, saMjJA AyuSya viSaya i. aneka karmaprakRti pratyeka bhede letAM je vicAro e labdhithI nIkaLe te apUrva che. jyAM sudhI lakSa pahoMce tyAM sudhI saghaLA vicAra kare che. paraMtu dravyArthika bhAvArthika naye AkhI sRSTinuM jJAna e traNa zabdomA rahuM che, teno vicAra koija kare che; te sadguru mukhanI pavitra labdhirupe jyAre Ave tyAre dvAdazAMgI jJAna zA mATe na thAya? jagat ema kahetAMja manuSya eka ghara, eka vAsa, eka gAma, eka zehera, eka deza, eka khaMDa eka pRthvi e saghallaM mUkI dai asaMkhyAta dvIpa samudrAdithI bharapUra vastu kema samajI jAya che ? enuM kAraNa mAtra eTaluMja ke te e zabdanI bahoLatAne samajyuM che, kiMvA enuM lakSa evI amuka bahoLatAe pahoMcyu che; jethI jagat ema kahetA evaDo moTo marma samajI zake che temaja Rju ane saraLa satpAtra ziSyo nigraMtha guruthI e traNa zabdonI gamyatA lai dvAdazAMgI jJAna pAmatA hatA. AvI rIte te labdhi alpajJatA chatAM viveke jotAM klezarupa paNa nathI..
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. zikSApATha 92 tattvAvabodha bhAga 11. emaja navatattva saMbaMdhI che. je madhya vayanA kSatriyaputre "jagata" anAdi che, ema bedhaDaka kahI karttAne uDADayo haze, te te puruSe zuM kaMi sarvajJatAnA gupta bheda vinA kayu haze ? tema enI nirdoSatA viSe jyAre Apa vAMcazo tyAre nizcaya evo vicAra karazo ke e paramezvara hatA. kartA nahotA ane jagat anAdi hatuM to tema kardA. enA apakSapAti ane kevaLa tatvamaya vicAro Ape avazya vizodhavA yogya che. jaina darzananA avarNavAdIo jainane nathI jANatA eTale ene anyAya Ape che, ne mamatvathI adhogati sevaze. ___ A pachI keTalIka vAtacita thai. prasaMgopAta e tatva vicAravAnuM vacana laine saharSa amAruM tyAMthI uThavU thayu. .. tasvAvabodhanA saMbaMdhamAM A kathana kahevAyu. anaMtabhedathI bharelA e tattva vicAro kALabhedI jeTalA jJeya thAya teTalA jANavA; grAhya thAya teTalA grahavA; ane tyAjya dekhAya teTalA tyAgavA. etatvIne je yathArtha jANaM che te anaMta catuSTayithI virAjamAna thAya che e satya samajavU; e navatatvanAM kramavAra nAma mUkavAmAM paNa aradhuM sUcavana jIvane mokSanI nikaTatAnuM jaNAya che ! zikSApATha 93 tattvAvabodha bhAga 12. eto tamArA lakSamA che ke jIva ajIva e anukramathI chevaTe mokSa nAma Ave che. have te eka pachI eka mUkI jaie to jIva ane mokSane anukrame AyaMta rahe paDaze.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvAvabodha bhAga 12. . 135 AAAAAAA jIva ajIva. puNya. . pApa. Azrava. saMvara. nirjarA, baMdha. mokSa. AgaLa kahevAyuM che ke, e nAma mUkavAmAM jIva ane mokSane nikaTatA che. chatAM AM nikaTatA to na thai? paNa jIva ane ajIvane nikaTatA thai. vastutaH ema nathI. ajJAnavaDe to e baneneja nikaTatA rahI che paNa jJAnavaDe jIva ane mokSane nikaTatA rahI che jemake: | ajIva Azrava navatatvanAmakacakra. mokSa / vaza . have juo e banene kaMi nikaTatA AvI che ? hA kahelI nikaTatA AvI gai che. paNa e nikaTatA to dravyarupa che. jyAre
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 mokSamAlA - pustaka bIjaM. bhAve nikaTatA Ave tyAre sarva siddhi thAya. e dravya nikaTatAnuM sAdhana satparamAtmatatva, sadgurutatva ane saddharmatatva oLakhI sarda e che. bhAvanikaTatA eTale kevaLa ekaja rUpa thavA jJAna, darzana ane cAritra sAdhanarUpa che. e cakrathI evI paNa AzaMkA thAya ke jyAre banne nikaTa che tyAre zuM vAkInAM tyAgavAM ? uttaramAM kahevAnuM ke jo sarva tyAgI zakatA ho to tyAgI yo eTale mokSarUpaja thazo. nahi to heya, jJeya, upAdeyano bodha lyo, eTale Atmasiddhi prApta thaze. zikSApATha 94 tattvAvabodha bhAga 13. je je kahevAyuM che te te kaMi kevaLa jainakuLathI janma pAmelA puruSane mATe nathI, paraMtu sarvane mATe che. tema A paNa niHzaMka mAnajI ke je kaMi kahevAya che te apakSapAte ane paramArthabuddhithI kahevAya che. tamane je dharmatatva kahevAnuM che, te pakSapAta ke svArthabuddhithI kahevAnuM amane kaMi prayojana nathI; pakSapAta ke svArthathI tamane adharmatva bodhI ame adhogatine zA mATe sAdhiye ? vAraMvAra tamane nigraMthanAM vacanAmRto mATe kahavAya che, tenuM kAraNa te vacanAmRto tatvamAM paripUrNa che, te che. jinezvarone evaM koi paNa kAraNa nahotuM ke te nimitte teo mRSA ke pakSapAtI bodhe; tema eo ajJAnI nahatA, ke ethI mRSA bodhAi javAya. AzaMkA karazo ke e ajJAnI hotA ezA uparathI jaNAya ? to tenA uttaramAM eonA pavitra siddhAMtonAM rahasyane manana karavAnuM kahiye chIe. ane ema je karaza te to punaH AzaMkA leza paNa nahIM kare. jainamata pravarttakA prati amAre
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta vAvabodha bhAga 14. 137 kaMi rAga buddhi nathI, ke e mATe pakSapAte ame kaMi paNa tamane kahiye; temaja anyamata pravarttakoprati amAre kaI vairabuddhi nathI ke mithyA enuM khaMDana kariye. bannemAM ame to maMdamati madhyastharupa chie. bahu bahu mananathI ane amArI mati jyAM sudhI pahoMcI tyAM sudhInA vicArathI ame vinayathI kahIye chIe, ke priya bhavyo ! jaina jevuM eke pUrNa ane pavitra darzana nathI, vItarAga jevo eke deva nathI, tarIne anaMta duHkhathI pAra pAmanuM hoya to e sarvajJa darzanarUpa kalpavRkSane sevo. zikSApATha 95 tattvAvabodha bhAga 14. jaina e eTalI badhI sUkSma vicArasaMkaLanAthI bhareluM darzana che ke emAM praveza karatAM paNa bahu vakhata joie. upara uparathI ke ko pratipakSInA kahevAthI amuka vastu saMbaMdhI abhiprAya bAMdhavo ke Apako e vivekInuM karttavya nathI. eka taLAva saMpUrNa bharyu hoya, tenuM jaLa uparathI samAna lAge che; paNa jema jema AgaLa cAlIe chIe tema tema vadhAre vadhAre uMDApaNuM AvatuM jAya che; chata upara to jaLa sapATaja rahe che; tema jagatnA saghaLA dharmamato eka taLAva rUpa che, tene uparathI sAmAnya sapATI jor3ane sarakhA kahI devA e ucita nathI. ema kahenArA tattvane pAmelA paNa nathI. jainanA akkA pavitra siddhAMtapara vicAra karatAM AyuSya pUrNa thAya, to paNa pAra pamAya nahIM tema rahuM che. bAkInA saghaLA dharmamatonA vicAra jinapraNIta vacanAmRtasiMdhu AgaLa eka biMdurupa paNa nathI. jainamata jeNe jANyo, ane sevyo te kevaLa nirAgI ane sarvajJa thai jAya che. enA pravarttako kevA pavitra puruSo hatA !
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 mokSamAlA-pustaka bIjUM. enA siddhAMto kevA akhaMDa saMpUrNa ane dayAmaya che ! emAM dUSaNa to kAMi cheja nahi ! kevaLa nirdoSa to mAtra jenuM darzana che ! evo eke pAramArthika viSaya nathI ke je jainamAM nahIM hoya ane evaM ekke tattva nathI ke je jainamAM nI; eka viSayane anaMnabhede paripUrNa kahenAra te jainadarzana che. prayojana bhUtatattva enA jevU kyAMya nathI. eka dehamAMbe AtmA nathI; tema AkhI sRSTimAMbe jana eTale jainanI tUlya bIju darzana nathI. Ama kahevAnuM kAraNa zuM ? te mAtra tenI paripUrNatA, nirAgItA, satyatA ane jagad hitaiSitA. - zikSApATha 96 tattvAvabodha bhAga 15. ___ nyAyapUrvaka ATalaM amAre paNa mAnya rAkhaq joie ke jyAre ekadarzanane paripUrNa kahI vAta siddha karavI hoya tyAre pratipakSanI madhyastha buddhithI apUrNatA dIvavI joie. paNa e be vAtapara vivecana karavA jeTalI ahIM jagyo nathI; to paNa thoDaM thoDaM kahetA AvyA chIe. mukhyatve kahevAna ke e vAta jene rucikara thatI na hoya ke asaMbhavita lAgatI hoya teNe jainatattvavijJAnI zAstro ane anya tattvavijJAnI zAstro madhyastha buddhithI manana karI nyAyane kAMTe tolana karavU. e uparathI avazya eTalaM mahAvAkya nIkaLaze, ke je AgaLa nagArApara DAMDI ThokIne kahevAyuM hatuM ne kharuM che. __ jagat gADariyo pravAha che. dharmanA matabheda saMbaMdhInA zikSApAThamAM darzAvyA pramANe aneka dharmamatanI jAla lAgI paDI che. vizuddha AtmA koikaja thAya che. vivekathI tattvane koikaja zodhe che. eTale jaina tattvane anyadarzaniyAM sA mATe jANatA nathI e kheda ke AzaMkA karavA jevUja nathI.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvAvabodha bhAga 16. 139 chatA amane bahu Azcarya lAge che ke kevaLa zuddha paramAtmatattvane pAmelA, sakaLa dUSaNarahita, mRSA kahevAnuM jene kaMi nimitta nathI evA puruSanAM kahelAM pavitra darzanane pote to jANyu nahi, potAnA AtmAnuM hita to karyu nahIM, paNa avivekathI matabhedamA AvI jai kevaLa nirdoSa ane pavitra darzanane kahenArAoe nAstika zA mATe kaDaM haze ? paNa e kahenArA enAM tattvane jANatA nahotA. vaLI enAM tattvane jANavAthI potAnI zraddhA pharaze, tyAre loko pachI potAnA AgaLa kahelA matane gAMThaze nahIM; je laukika matamA potAnI AjIvikA rahI che, evA vedAdinI mahattA ghaTADavAthI potAnI mahattA ghaTaze; pAtAnuM mithyA sthApita kareluM paramezvara pada cAlaze nahIM. ethI jainatatvamA praveza karavAnI rucine mULathIja baMdha karavA lokone evI bhramabhurakI ApI ke jaina nAstika che. loko to bicArA gabharugADara che eTale pachI vicAra paNa kyAthI kare ? e kahevU keTalaM mRSA ane anarthakAraka che te jeNe vItarAga praNIta siddhAMto vivekathI jANyA che, te jANe. amArUM kahevU maMda buddhio vakhate pakSapAtamA laI jAya. zikSApATha 97 tattvAvabodha bhAga 16. - pavitra jaina darzanane nAstika kahevarAvanArAo eka mithyA dalIlathI phAvavA icche che, ke jainadarzana A jagatnA karttA paramezvarane mAnatuM nathI. ane jagatkartA paramezvarane je nathI mAnatA te to nAstikaja che, evI mAnI lIdhelI vAta bhadrikajanone zIghra coMTI rahe che. kAraNa teomAM yathArtha vicAra karavAnI preraNA nathI. paNa jo e uparathI ema vicAravAmAM Ave ke sAre jaina
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamAlA-pustaka bIjaM. jagatne anAdi anaMta kahe 2 te kanyA nyAyathI kahe che ? jagatkartA nathI ema kahevAmAM emanuM nimitta zuM che ? ema eka pachI eka bhedarupa vicArathI teo jaina nI pavitratApara AvI zake. jagat racavAnI paramezvarane avazya yI hatI ? racyu to sukha duHkha mUkavArnu kAraNa zuM hatuM ? racIne mota zA mATe mUkyuM ? e lIlA kone batAvavI hatI ? racyu to kayAM karmathI racyuM ? te pahelA racavAnI icchA kAM nahotI ? izvara koNa ? jagatnA padArtha koNa ? ane icchA koNa ? racyu to jagahamAM ekaja dharmanuM pravartana rAkhaq hatuM Ama bhramaNAmAM nAkhavAnI avazya zI hatI ? kadApi ema mAno ke e bicArAnI bhUla thai haze ! kSamA karIe ! paNa evaM doDha DahApaNa kyAMthI mUjyu ke eneja mULathI ukheDanAra evA mahAvIra jevA puruSone janma Apyo ? evAnAM kahelAM darzanane jagatmAM vidyamAnatA kAM ApI ? pota nA pagapara hAthe karIne kuhADo mAravAnI ene zuM avazya hatI? eka to jANe e prakAre vicAra, ane bAkI vIjA prakAre e vicAra ke jainadarzana pravartakone enAthI kaMi dvepa hato ? jagatkartA hota to ema kahevAthI eonA lAbhane kaMi hAni pahoMcatI hatI ? jagatkartA nathI, jagat anAdi anaMta che ema kahevAmAM emane kaMi mahattA maLI jatI hatI ? AvA aneka vicAro vicAratAM jaNAi Avaze ke jagattuM svarupa che temaja te pavitra puruSoe kahyaM che. emAM bhinnabhAva kahevArnu emane lezamAtra prayojana nahotuM. mUkSmamAM sUkSma jaMtunI rakSA jeNe praNIta karI che, eka rajakaNathI karIne AkhA jagatnA vicAro jeNe sarva bhede kahyA che tevA puruSonAM pavitra darzanane nAstika kahenArA kayI gatine pAmaze e vecAratAM dayA Ave che !
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvAvabodha bhAga 17. zikSApATha 98 tattvAvabodha bhAga 17.. je nyAyathI jaya meLavI zakato nathI; te pachI gALo bhAMDa che; tema pavitra jainanA akhaMDa tatvasiddhAMto zaMkarAcArya, dayAnaMda saMnyAsI vagare jyAre toDI na zakyA tyAre pachI jaina nAstika hai, so cArvAkameMse utpanna huA hai ema kahevA mAMDayuM. paNa e sthaLe koi prazna kare, ke mahArAja ! e vivecana tame pachI karo. evA zabdo kahevAmAM kaMi vakhata viveka ke jJAna joituM nathI; paNa Ano uttara Apo ke jainavedathI kayI vastumAM utarato che. enuM jJAna, eno bodha, ernu rahasya, ane enuM satzIla ke, che te ekavAra kaho ? ApanA veda vicAro kayI bAvatamAM jainathI caDhe che ? Ama jyAre marmasthAnapara Ave tyAre maunatA zIvAya teo pAse bIjeM kaMi sAdhana rahe nahIM. je satpuruSonAM vacanAmRta ane yogabaLathI A sRSTimAM satyadayA, tattvajJAna ane mahAzIla udaya pAme che, te puruSo karatAM je puruSo zRMgAramA rAcyA paDayA che, sAmAnya tattvajJAnane paNa nathI jANatA, jeno AcAra paNa pUrNa nathI, tene caDhatA kahevA,-paramezvarane nAme sthApavA ane satyasvarupanI avarNa bhASA bolavI, paramAtma svarupa pAmelAne nAstika kahevA, e emanI keTalI badhI karmanI baholatAnuM sUcavana kare che ? paraMtu jagat mohAMdha che matabheda che tyAM aMdhAruM che. mamatva ke rAga che tyAM satya tattva nathI. e vAta ApaNe zA mATe na vicAravI? hu~ eka mukhya vAta tamane kahuM huM ke je mamatvarahitanI ane nyAyanI che. te e che ke game te darzanane tame mAno; game to pachI tamArI draSTimAM Ave tema jainane kaho, sarva darzananAM zAstratattvane juo tema jainatattvane paNa juo. svataMtra Atmikazaktie je yogya
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 mokSamALA - pustaka bIjaM. lAge te aMgIkAra karo. mAruM ke bIjA game tenuM bhale ekadama tame mAnya na karo paNa tattvane vicAro ! zikSApATha 99 samAjanI agatya. AMglabhaumiyo saMsArasaMbaMdhI aneka kaLA kauzalyamAM zAthI vijaya pAyA che ? e vicAra karatAM ApaNane tatkAla jaNAze ke teono bahu utsAha ane e utsAhamA anekanuM maLavuM. kaLAkauzayanA e utsAhI kAmamAM e aneka puruSonI ubhI thaelI sabhA ke samAje pariNAma zuM meLavyuM ? to uttaramAM ema Avaze ke lakSmI, kIrtti ane adhikAra e emanAM udAharaNa uparathI e jAtinAM kalAkauzalyo zodhavAno huM ahIM bodha karato nathI, paraMtu sarvajJa bhagavAnanuM kaheluM gupta tattva pramAda sthitimAM AvI paDa che, tene prakAzita karavA tathA pUrvAcAryAnAM guMthelAM mahAna zAstro ekatra karavA, paDelA gacchanA matamatAMtarane TALavA; temaja dharmavidyAne praphullita karavA sadAcaraNI zrImaMta ane dhImaMta bannee maLIne eka mahAna samAja sthApana karavAnI avazya che, ema darzAnuM huM. pavitra syAdvAdamatanuM DhaMkAyalaM tattva prasiddhimAM ANavA jyAM sudhI prayojana nathI, tyAM sudhI zAsananI unnati paNa nathI. lakSmI, kIrtti ane adhikAra saMsArI kaLAkauzalyathI maLe che, paraMtu A dharmakalAkauzalyathI to sarva siddhi sAMpaDaze. mahAn samAjanA aMtargata upasamAja sthApavA vADAmAM besI rahevA karatAM matamatAMtara tajI ema kara uccita che. huM icchaM chaM ke te kRtanI siddhi tha jainAMtargaccha matabheda TaLo; satya vastu upara manuSya maMDaLanuM lakSa Avo; ane mamatva jAo !
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ manonigrahana vighna. zikSApATha 100 manonigrahanAM vighna. 143 vAraMvAra je bodha karavAmAM Avyo che temAMthI mukhya tAtparya nIkale che te e che ke AtmAne tAro ane tAravA mATe tattvajJAnano prakAza karo; tathA satzIlane sevo. e prApta karavA je je mArga darzAvyA te te mArga manonigrahAne AdhIna che manonigrahatA thavA lakSanI bahoLatA karavI jaruranI che. e bahoLatAmAM vinarupa nIcenA doSa che. 1 ALasa. 2 aniyamita uMgha. 3 vizeSa AhAra. 4 unmAda prakRti. 5 mAyAprapaMca. 6 aniyamita kAma. 7 akaraNIyavilAsa. 8 mAna. 9 maryAdAuparAMtakAma. 11 tucchavastuthI AnaMda. 12 rasagAravalubdhatA. 13 atibhoga. 14 pArarku aniSTa icchavaM. 15 kAraNavinAnuM raLavuM. 16 jhAjhAno sneha. 17 ayogyasthaLe javuM. 18 eke uttama niyama sAdhya na karavo. 10 ApavaDAi* jyAM sudhI A aSTAdaza vighnathI manano saMbaMdha che, tyAM sudhI aSTAdaza pApasthAnaka kSaya thavAnAM nathI. A aSTAdaza doSa javAthI manonigrahatA ane dhArelI siddhi thai zake che. e doSa jyAMsudhI manathI nikaTatA dharAve che tyAM sudhI koipaNa manuSya AtmasAthaka karavAno nathI. ati bhogane sthaLe sAmAnya bhoga nahIM, paNa kevaLabhoga tyAgavRtta jeNe dharyu che, temaja e ekke doSanuM mULa jenA hRdayamAM nathI te satpuruSa mahabhAgI che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 mokSamALA-pustaka bIjaM. zikSApATha 101 smRtimA rAkhavAyogya mahAvAkyo. 1. eka bhede niyama eja A jagatno pravartaka che.. 2. je manuSya satpuruSonAM caritrarahasyane pAme che te manuSya paramezvara thAya che. 3 caMcaLa citta e sarva viSama duHkhanuM muLiyuM che. 4 jhAjhAno meLApa ane thoDA sAthe ati samAgama e bane samAna duHkhadAyaka che. 5 samasvabhAvinuM maLavU ene jJAnIo ekAMta kahe che. 6 iMdriyo tamane jIte ane sukha mAno te karatAM tene tame jItavAmAMja sukha, AnaMda ane paramapada prApta karazo. 7 rAgavinA saMsAra nathI ane saMsAravinA rAga nathI. 8 yuvAvayano sarva saMga parityAga paramapadane Ape che. 9 te vastunA vicAramA pahoMco ke je vastu atIMdriya svarupa che. 10 guNInA guNamA anurakta thAA. - - - zikSApATha 102 vividha prazno bhAga 1. Aje tamane hu~ keTalAMka prazno nigraMthapravacanAnusAra uttara ApavA mATe pUchu chu. kaho dharmanI agatya zI che ?
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ vividha prazno bhAga 1. u.-anAdi kALathI AtmAnI karmajALa TALavA mATe... pra.-jIva pahelo ke karma? . u.-banne anAdi cheja. jIva pahelo hoya to e vimaLa vastune maLa vaLagavAnuM kaMi nimitta joie. karma pahelAM kaho to jIva vinA karma karyA koMNe ? e nyAyathI banne anAdi cheja. ma.-jIva rupI ke arupI? u.-rupI paNa kharo, ane arupI paNa kharo. pra.-rupI kayA nyAyathI ane arupI kayA nyAyathI te kaho ? u.-deha nimitte rupI ane svasvarupe arupI. pra.-deha nimitta zAthI che ? , u.-svakarmanA vipAkathI. pra.-karmanI mukhya prakRtiyo keTalI che ? u.-ATha. ...pra.-kayI kayI ? u.-jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, vedanIya, mohanIya, nAma, motra, AyuSya ane aMtarAya. pra.-e AThe karmanI sAmAnya samaja kaho ? u.-jJAnAvaraNI eTale AtmAnI jJAna saMbaMdhInI je anaMtazakti che teMne AcchAdana thai jaq te. darzanAvaraNI eTale AtmAnI je anaMta darzanazakti che tene AcchAdana thai jaq te. vedanIya eTale dehanimitte zAtA AzAtA be prakAranAM vedanIya karma ethI avyAyAdha sukharupa AtmAnI zakti rokAi rahevI te. mohanIya karma eTale AtmacAritra rupa zakti rokAi rahevI te. nAmakarma eTale amUrtirupa divya zakti rokAi rahevI te. gotrakarma eTale aTala avagAhanArupa Atmikazakti rokAi rahevI te. Ayukarma
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA-pustaka bIjaM. eTale akSaya sthiti guNa rokAi rahevo te. aMtarAya karma eTale anaMta dAna, lAbha, vIrya, bhogopabhoga zakti rokAi rahevI te. zikSApATha 103 vividha prazno bhAga 2. pra.-e karmo TaLavAthI AtmA kyAM jAya che ? u.-anaMta ane zAzvata mokSamAM. pra.-A AtmAno mokSa koivAra thayo che ? u.-nA. pra.-kAraNa ? u.-mokSa thayelo AtmA karmamala rahita che. ethI punarjanma ene nathI. pra. kevaLInAM lakSaNa zuM ? u.-cAra ghanaghAtI karmano kSaya karI zeSa cAra karmane pAtaLAM pADI je puruSa trayodaza guNasthAnakavarti vihAra kare che te. pra.-guNasthAnaka keTalAM? u.-cauda. pra.-tenAM nAma kaho ? u.-1 mithyAtvaguNasthAnaka. 2 sAsvAdanaguNasthAnaka. 3 mizraguNasthAnaka. 4 aviratisamyagdraSTi guNasthAnaka. 5 dezaviratiguNasthAnaka. 6 pramattasaMyattaguNasthAnaka. 7 apramattasaMyataguNasthAnaka. 8 apUrvakaraNaguNasthAnaka. 9 anivRttivAdaraguNasthAnaka. 10 sUkSmasaMparAyaguNasthAnaka. 11 upazAMtamohaguNasthAnaka. 12kSINamohaguNasthAnaka.13 sayogIkevaLIguNasthAnaka. 14 ayogIkevaLIguNasthAnaka.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' vividha prazno bhAga 3. zikSApATha 104 vividha prazno bhAga 3, pra.-kevalI ane tIrthakara e bannemAM phera zo ? u.-kevalI ane tIrthakara zaktimA samAna che; paraMtu tIrthakare pUrve tIrthakara nAmakarma upAyuM che, tethI vizeSamAM bAra guNa ane aneka atizaya prApta kare che. pra.-tIrthakara paryaTana karIne zA mATe upadeza Ape che ? e to nirAgI che ? u.-tIrthakaranAmakarma je pUrve bAMdhyuM che te vedavA mATe teone avazya tema karavU paDe che. pra.-hamaNAM pravarte che te zAsana kornu che ? u.-zramaNa bhagavan mahAvIranu. pra.-mahAvIra pahelAM jainadarzana hatuM ? . pra-te koNe utpanna karyu hatuM? u.-te pahelAnA tIrthakaroe. pra.-teonA ane mahAvIranA upadezamA kai bhinnatA kharI ke ? ... u.-tattvasvarupe ekaja che. bhinna bhinna pAtrane laine upadeza hovAthI ane kaMika kALabheda hovAthI sAmAnya manuSyane bhinnatA lAge kharI; paraMtu nyAyathI jotAM e bhinnatA nathI. . . pra.-eono mukhya upadeza zuMche ? u.-AtmAne tAro AtmAnI anaMtazaktiyono prakAza karo. ene karmarupa anaMta duHkhathI mukta karo e. ma.-e mATe teoe kayAM sAdhano darzAvyAM che ?
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA - pustaka bIjaM* u. - vyavahAranayathI sadeva, saddharma, ane sadgurunuM svarupa jANavuM; saddevanA guNagrAma karavA; trividha dharma Acaravo ane nigraMtha guruthI dharmanI gamyatA pAmavI te. - trividha dharmakayo ? u - samyagjJAnarUpa, samyagdarzanarUpa ane samyak cAritrarUpa. zikSApATha 105 vividha prazno bhAga 4. pra. - AvuM jainadarzana jyAre sarvottama che, tyAre sarva AtmAo enA bodhane kema mAnatA nathI ? u. - karmanI bAhulyatAthI, mithyAtvanA jAmelA daLiyAMthI, ane satsamAgamanA abhAvathI. pra. - jainanA muniyonA mukhya AcArarUpa zuM che ? u. - pAMca mahAvRtta, dazavidhi yatidharma, saptAdazavidhisaMyama, dazavidhi vaiyAvRtya, navavidhi brahmacarya, dvAdaza prakAranA tapa, krodhAdika cAra prakAra kaSAyano nigraha. vizeSamAM samyakjJAna, samyakdarzana, samyakcAritranuM ArAdhana ityAdika aneka bheda che. pra. - jainamuniyonA jevAMja saMnyAsiyonAM paMcayAma che, ane bauddhadharmanAM pAMca mahAzIla che. eTale e AcAramAM to jainamuniyo ane saMnyAsiyo temaja bauddhamuniyo sarakhA kharA ke ? u.- nahIM. ma. - kema nahIM ? u. - eonAM paMcayAma ane paMcamahAzIla apUrNa che. mahAvRttanA pratibheda jainamAM ati sUkSma che. pelA benA sthULa che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ * vividha prazno bhAga 5. -ma. - sUkSmatAne mATe draSTAMta Apo joie ? u.- draSTAMta dekhItuMja che. paMcayAmiyo kaMdamULAdika abhakSya khAya che, sukhazayyAmAM poDhe che, vividha jAtanAM vAhano ane puSpano upabhoga le che, kevaLa zItaLa jaLathI teono vyavahAra che. rAtriye bhojana le che. ema thato asaMkhyAtA jaMtuno vinAza, brahmacaryano bhaMga e AdinI sUkSmatA teonA jANavAmAM nathI. temaja mAMsAdika abhakSya ane sukhazIliyAM sAdhanothI bauddhamuniyo yukta che. jaina suniyo to kevaLa ethI viraktaja che. zikSApATha 106 vividha prazno bhAga 5. pra. - veda ane jaina darzanane pratipakSatA kharI ke ?. u.- jainane kaMi asamaMjasa bhAve pratipakSatA nathI; paraMtu satyathI asatya pratipakSI gaNAya che, tema jainadarzanathIM vedano saMbaMdha che. pra. - e mAM satyarUpa tame kone kahocho ? u. - pavitra jainadarzanane . pra - vedadarzaniyo vedane kahe che tenuM kema ? 149 u.- eto matabheda ane jainanA tiraskAra mATe che; paraMtu nyAyapUrvaka bannenAM mULato Apa joi jajo . ma- ATalaM to mane lAge che ke mahAvIrAdika jinezvaranuM kathana nyAyanA kAMTApara che; paraMtu jagatkarttAnI teo nA kahe che, ane jagat anAdi anaMta che ema kahe che. te viSe kaMi kaMi zaMkA thAya che ke A asaMkhyAta dvIpasamudrayukta, jagat vagara banAvye kyAMthI hoya 1 1
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamALA- pustaka bIjaM. u.- Apane jyAMsudhI AtmAnI anaMta zaktinI leza paNa divya prasAdI maLI nathI tyAMsudhI ema lAge che; paraMtu tatvajJAne ema nahIM lAge. "sammatitarka" AdigraMthano Apa anubhava karazo eTale e zaMkA nIkaLI jaze. 150 pra. - paraMtu samartha vidvAno potAnI mRSA vAtane paNa draSTAMtAdikadhI siddhAMtika karI de che; ethI e truTI zake nahIM, paNa satya kema kahevAya ? u.- paNa Ane kaMi mRSA kathavAnuM prayojana nahotuM, ane paLabhara ema mAnIye, ke ema ApaNane zaMkA thai ke e kathana mRSA haze ? to pachI jagatkarttAe evA puruSane janma paNa kema Apyo ? nAmaboLaka putrane janma ApavA zuM prayojana hatuM ? tema vaLI e puruSo to sarvajJa hatA; jagatkarttA siddha hota to ema kahebAyI one kaMi hAni nahotI. zikSApATha 107 jinezvaranI vANI. manahara chaMda. anaMta anaMta bhAva bhedathI bharelI bhalI, anaMta anaMta naya nikSepe vyAkhyAnI che, sakaLa jagata hitakAriNI hAriNI moha, tAriNI bhavAndhi mokSacAriNI pramANI che; upamA ApyAnI jene, tamA rAkhavI te vyartha, ApavAthI nija mati mapAi meM mAnI che, aho ! rAjyacaMdra bAla, khyAla nathI pAmatA e, jinezvara taNI vANI, jANI teNe jANI che, 1
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNamAlikA maMgala. zivApATha 18 mAlika mALa zikSApATha 108 pUrNamAlikA maMgala. upajAti. sappopadhyAne ravirupa thAya, e sAdhine soma rahI suhAya mahAna te maMgaLa paMkti pAme Ave pachI te budhanA praNAme. 1 nigraMtha jJAtA guru siddha dAtA, kAMto khayaM zukra prapUrNa khyAtA ... triyoga tyAM kevaLa maMda pAme svarupa siddha vicarI virAme. .. 2
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ sppppppps aaoooooooooobs // iti zrImad rAjyacaMdra prnniit.|| mokSamALA pustaka bIjaM. // . . bALAvabodha zikSA Tha samApta. apppppppppppps Mooooooo