Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH vagAmI Eva upaga | guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zrata Arodhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2013 navarAta trvAra DIRE mULa vA >> #bhav va bALAM bA ' thI 1 tatvo nAnI karavAmAM che. - sva. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro imeNa caba jujjhA hi kiMtu jujjheNa basa a juddhA riTaM khalu dullu AcArAMga anya u. 3 TakAthI 1 A AtmAnA sAthe purNakara bacurNakALa matalaba zu ? duSTa AtmA nA samAna OMdh yama bIjI vastu phula che - aSrarA-AtmA sAvajanuM vyAjabA rabananA anukramasatyanAra logassa sAraMdhammo, dhammaM piya nANasAriyaM biti nANaM saMjama sAraM saMjama sAraM ca nivvANaM -11"AcArAMga a.pa. u.9 samastalArDe (sara)no sAra 6 sarmache. samenosArAna jJAnanA sAra, saMyamamAretra zaeNyama (vi)nA mAra nirvANa (khA) I netradalavabhAjananAti kalyANanA bALalAvI 11(5) khAte 3nA bane bhAvika paDI khAtI sAjana lakhanAra gAdhIsAtheDanA keLanA ThanA sA mAyAta vajanama nA nagadanAma leto ha Ajhila vIsATA baTanone kaMthanamAM che ta sAlAnI vAsanApati aLavItaravA 36 mana mA sala gIgA bAbatakhA palAnIsAthe dvArA vanane uThAtA che kAnA rAmajaNa
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zA nI cIra smRti tathA paNa dazAbdI varSa upala saurASTra kesarI gurudeva tapasamrATa gurudeva pU. zrI rada zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrIsI garadeva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. zrI ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa sthavira zazita upAMga zrI upAMga sUtra zrI nimyAvalikA mUtro kacNAvartAsakA, puSpakA, yudhdhacUlikA, vRzidazA (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) : pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. : prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. H zubhAziSa : * pradhAna saMpAdikA H maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. = anuvAdikAH pU. zrI lIlamabAI ma. pU. zrI kiraNabAI ma. : parAmarza prayojikA : * saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma.", pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa. guruprANa phAunDezana, rAjakoTa punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata prakAzana tArIkha : 1050 * dvitIya AvRtti prata H 1008 : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina zrI parAgabhAI zAha zrI sumatibhAI zAha * 1. muMbaI - pAsadhAma vallabhabAga lena, guru prANa prakAzana zrI zaileSabhAI desAI - zrI barjIzabhAI desAI zrI girIzabhAI zAha zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna : www.parasdham.org * www.jainaagam.org ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa,rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 390023 phona - 9824058489 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ . saurASTra kesarI bA. bra. pU. gurudeva " zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa svIkAro mama dAdA gura, upAMga sUtra anuvAdaluM najarANuM. GusamrATa AziSe kRtajJabhAve, gharuM lava karakamalamAM A bheTazuM. o zraddhAtilakamaMDaLa !avirata vAvo ama parakRpAprasAdaLuM jharaNuM. yAvit vaMtivAra raheze, A zatAbdInuM saMbhAraNuM. saurASTranI ghanyavatI aza para jayAM nitya sAgara ghughavI rahyo che, tevA verAvaLanA AMgaNe jeono janma thayo, tyAM ja vairAgyanI prApti thaI, baDabhAgI bagasarAnI bhUmi upara saMyamanA sAja sajI agAramAMthI aNagAra banyA, saurASTranA khUNe khUNe vicArI vIravANItuM pAchA jaina jaiotara samAja karAvanAra paraguNa udyotaka, eDavAnA udghoSaka, choTasaritAvAhaka evA parama zraddheya pU. dAdA ratA karakamalamAM janma zatAbdI prasaMge upAMga sUtranA agvAdanuM jarANuM zraddhA bhakitasabhara dhye samarpaNa karuM chuM. - pU. mukta - lIlama - uSA guruNInA suziSyA sAdhvI kiraNa
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa samrATa tapasvI gurudava pU zIrva ratilAlajI ma. sA. nA guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIvRMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAdhvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. 4 muni ratilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) zrI kizorabhAi naMdalAla zAha. "vaiSNava jana to tene re kahIe, je pIDa parAI jANe re" garIba, duHkhInA belI kizorabhAi sAcA arthamAM vaiSNava che. dazAzrImALI vaiSNava kuLamAM janmelAM kizArabhAi, bhagavAnamAM zraddhA rAkhanAra Astika mAnava che. hArDa varka, jAta mahenata ane prabaLa puruSArthathI minarala pAvaDaranA dhaMdhAthI zarU karelI dhaMdhAkIya kArakirdI evaresTa bilDararsa tarIke teoe prasiddhinI Tocane hAMsala karI che. teo mRdubhASI ane boleluM kArya pAra karanAra che. teo zrI nAghera samAjanA TrasTI che. vaiSNava saMpradAya sAI bAbA (rzaDI) nA anuyAyI che. zrI jagajIvana bApu sevAzrama - zImaranA parama bhakta che. jAyanTa grupa opha ghATakopara senTralanA pAyAnA paththararUpa presIDenTa che. pU. gurudeva namramuni ma.sA. nA jJAnamaya, prakAzamaya sAMnidhye teoe adhyAtmanI jhAMkI anubhavI che. temanA samarpita bhakta banIne rahyA che. temanA dharmapatnI zrI saryubena paNa gurudeva prati ananya zraddhA dharAve che. teo sozyala varkara che ane jAyanTa grupa opha ghATakoparanA presIDenTa che. suputra virala ane nayaneza paNa gurudevane samarpita che. suputrI grISmA tenI mereja lAiphamAM sukhI che ane baMne kuTuMbane ujjavaLa karI rahI che. pU. gurudeva zrI namramuni ma.sA. nA 39 mAM janmadine, koipaNa kArya mATenI pU. gurudevanI preraNA ke AjJA zreSThatAnuM sarjana karaze tevA bhAvane, guru caraNe samarpita karatAM teo Agama prakAzananA mRtadhAra banyA che. te mATe teo khUba khUba dhanyavAdane pAtra che. gaprANa prakAzana PARASDHAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA viSaya pRSTa viSaya kRSTa 11. pU.zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana punaH prakAzananA be bola pUrva prakAzananA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhavo anuvAdikAnI kalame 3ra asvAdhyAya (zAstra prAraMbha. (varga-1: nirayAvalikA varga-1, adhya-1H kAlakumAra adhyayana sAra rAjagRhanagara,udhAnAdi kAlakumAra kAlakumAranuM rathamuzaLa saMgrAmamAM gamana kAlIrANInI ciMtA bhagavAnanI dezanA;kAlIrANInI jijJAsA kAlakumAranI gati koNikanuM calaNAnI kukSimAM Agamana celaNAno dohada ane ArtadhyAna abhayakumAra dvArA dohadapUrti garbha prati celaNA devIno vicAra rAjA zreNikanI bALaka para anukaMpA rAjakumAranI vedanA ane nAmakaraNa rAjya lobhe koNikano kuvicAro kAlakumArAdi bhAIo dvArA svIkRti koNikanuM parivartana zreNikano matibhrama ane AtmahatyA vehallakumAranI krIDA padmAvati rANInI haThathI hAra hAthInI mAMga vehallakumAranuM manomaMthana, vaizAlIgamana dUtanuM vaizAlI gamana dUta satkAraH ceDArAjAno uttara roSayukta dUtanuM gamana ane yuddha ghoSaNA ceDArAjAnI gaNarAjAo sAthe maMtraNA ceDArAjA ane koNikanuM yuddha kAlakumAranuM mRtyu, narakagamana kAlakumAranuM bhaviSya varga-1, adhya-2thI 10 sukAlakumArAdi (varga-ra : kalpavatasikA) varga-2, adhya.-1: pAkumAra adhyayana sAra padmAvatInuM svapnadarzana, pAkumArano janma,dIkSA pA aNagAranI tapa-saMyamasAdhanA pada aNagAranuM bhAvI varga-2, adhya. 2 thI 10 mahApadrakumArAdi (varga-3 : puSyikA varga-3, adhya.-1H caMdradeva adhyayana sAra caMdradevanuM rAjagRhamAM Agamana caMdrano pUrva bhava aMgati gAthApati aMgati aNagArano caMdra deva rUpe janma caMdra devanuM bhaviSya varga-3, adhya.-2H sUryadeva adhyayana sArA sUryadevanuM samavasaraNamAM Agamana varga-3, adhya.-3H zukadeva adhyayana sAra mahAzukradevanuM prabhudarzane Agamana 10 12 21 30 34
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya kRSTa viSaya ana | pRSTa 132 84 137 137 139 141 142 100 103 105 144 106 109 147 112 150 zukramahAgrahano pUrvabhava-somila brAhmaNa somila brAhmaNa dvArA zrAvakadharma svIkAra daSTi parivartana-mithyAtvanI prApti somilanI dizApoSika sAdhanA somilanuM mahAprayANa mATe prasthAna deva dvArA somilane pratibodha somila dvArA punaH zrAvakadharma grahaNa somilanI zukra mahAgrahamAM utpatti zukra mahAgrahanuM bhaviSya varga-3, adhya.-4: bahuputrikA devI adhyayana sAra bahuputrikAdevI paricaya bahuputrikAdevI-pUrvabhava subhadrA subhadrAne saMtAna prAptinI jhaMkhanA subhadrAnuM zrAvaka vrata grahaNa subhadrAno dIkSAno saMkalpa subhadrAnI dIkSA vidhi subhadrAAryAno bALakomAM anurAga subhadrA AryAno gacchatyAga subhadrAAryAnI saMlekhanA, devagati bahuputrikA devIno bhAvI bhavaH somA somAnuM rASTrakUTa sAthe pANigrahaNa bahu saMtAnathI pIDita somA suvratA AryAnuM Agamana somAnuM parivartanaH dharmabhAva somAnI pravrajyA somAM AryAnI devagati, mukti varga-3, adhya.-5: pUrNabhadradeva adhyayana sAra pUrNabhadradevanuM nATayapradarzana pUrNabhadradevano pUrvabhava-pUrNabhadra gAthApati pUrNabhadra aNagAranI sAdhanA pUrNabhadranuM bhaviSya varga-3, adhya. 6thI 10 maNibhadra devanA pUrva-pazvAduM bhava (varga- 4 : puSpacUlikA ) adhyayana sAra varga-4, adhya.-1H zrI devI zrIdevInuM darzanArthe Agamana zrIdevIno pUrvabhava:bhUtA bhUtAnuM pravrajyA grahaNa bhUtA sAdhvInI saMyamamA bakuzatA bhUtA sAdhvInuM mRtyu ane bhaviSya varga-4, adhya.-2thI 10 hI devI Adi varga-pa : vRSNidazA ) adhyayana sAra varga-5, adhya.-1:niSadhakumAra adhyayana prAraMbha arihaMta ariSTaneminuM Agamana niSadhakumAranuM darzanArtha gamana niSadhakumArano pUrvabhava-vIrAMgadakumAra siddharvAcArya pAse dIkSA grahaNa vIrAMgadanI pAMcamA devalokanI utpatti vIrAMgadadevano niSadhakumArarUpe janma niSadhakumAranI dIkSA, ArAdhanA niSadhakumAra aNagAranI mukti zeSa agiyAra adhyayana pariziSTa-1 sUtragata kathAnAyakonuM vivaraNa pariziSTa-2 AgamamAM varNita vizeSa nAma pariziSTa-3 vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA pariziSTa-4 bauddhasAhityamAM vaizAlInAzano prasaMga 15re 153 154 154 155 157 159 129 130 131 17
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapa ArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo ': vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. na
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 12 .
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha nAma janmabhUmi pitA W saurASTra kesarI, munipuMgava pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana mAtA jJAti janmadina bhAtR-bhaginI vairAgya bIjAropaNa vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra dIkSA bhUmi gaccha paraMparA saMyamadAtA zikSA dAtA dhArmika abhyAsa saMgha netRtva sevA zuzruSA * prANalAlabhAI. verAvaLa. zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. saMskAra saMpannA kuMvarabAI. vIsA osavALa. 8320 vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra. cAra bhAI, traNa baheno. be varSanI bAlyavaye. 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, guruvAra. tA. 13-3-1920 bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. goMDala gaccha. mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 13
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 14
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga | 15T
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmiri. maunayoga puNya prabhAva vihAra kSetra jJAna anumodana dIkSA pradAnasaMkhyA Acarita sUtro jIvaMta guNo anazana pratyAkhyAna aMtima cAturmAsa mahAprayANa aMtima darzana tathA pAlakhI aMtimakriyA sthAna ttaa dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane bhAvanI vRddhi thaI che. gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa . zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA ke niMdA na karavI. vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaci. I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 115 i madhyAhna kALe 1.35 kalAke. ravivAra zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 16
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ eleg purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI)
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. upAMga zAstranI tatvabhUmi - nirayAvalikAdi pAMca zAstro rUpe prasiddha pAMca vargAtmaka A upAMgasUtra vAMcatA manamAM AphlAdaka bhAva to janma ja che, sAthe sAthe dharmakathAno paNa bodha thAya che. te samayanI dharmakathAo kahevAnI zailI paNa mana para aMkita thAya tevI hoya che. zAstrakAre svayaM mahAvIra bhagavAnanA zrImukhathI gautama svAmInA praznonA uttara rUpe badhI kathAono bhAva pravAhita karelo che. gautama svAmI bhagavAnanI sAme jANe ke eka nAnuM bALaka hoya e rIte kutUhala-jijJAsA bhAve, cauda pUrvanA dhAraka gaNadhara bhagavAna sAdA prazno kare tyAre manamAM pratibhAva janme che ane bhagavAnano tathA gaNadharano ApasI saMvAda kevo madhuro lAge che, te adhyayana karanArane jarUra anubhava thAya che. - A zAstra viSe ghaNuM lakhI zakAya tathA kahI zakAya tevuM che. prathama nirayAvalikA varganA aitihAsika yuddhano saMpuTa rUMvADA UbhA karI zake tevo hRdayavidAraka bhAvavAhI che. atyAra sudhI pUrA bhAratamAM mahAbhAratanA yuddhane ja loko mahAyuddha tarIke jANe che paraMtu vaizAlI ane caMpApurInA A mahAyuddhane jANe paDaLa caDI gayA hoya, tema zAstranA pAnAomAM dabAyeluM ja choDI devAmAM AvyuM che. sAkSAt vaizAlInA yuddhanuM vizada varNana zAstranA pAnAomAM bhareluM che. nava licchavI ane nava mallavI e aDhAra rAjAonA gaNataMtra ane tenA netA tarIke vaizAlInA mahArAjA ceDA netRtva laIne raNamorace AvyA. vipakSamAM rAjagRhInI senAothI susajita, thayela mULa rAjagRhano rAjA kRNika, jeNe pAchaLathI caMpApurIne rAjadhAnI banAvI, tyAMno rAjA banyo hato, eka vizALa senAne saMgaThita-ekatrita karI, potAnA sagA bhAIone tathA oramAna bhAIone laDAInuM sUtra suparata karI, bahu ja vizALa sAgara jevI senA laIne Avyo ane aMte vaizAlI upara AkramaNa karI, vaizAlIno vinAza karyo. e AkhuM romAMcaka varNana nirayAvalikA nAmanA prathama varganuM prathama adhyayana pUruM pADe che. ApaNe ahIM zAstranI mULa vAtane yathAtathya namunA rUpe raju karazuM. tamane ( 21
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAve mahAvIre Rtti vi parva vItI ahIMthI zAstranI lagabhaga daza, paMktiono kramazaH gujarAtI anuvAda karazuM, jethI yuddhanI ghaTanA pratyakSa thAya. 'he kAlIdevI ! tAro putra kAlakumAra traNa hajAra hAthIonI senAthI sajja thayelo, kUNika rAjAnI sAthe rathamuzala nAmanA saMgrAmamAM saMgrAma karato, zatrudalanA virone Ahata, mathita ane ghAta karato, teonI saMketa sUcaka dhajAone bhUmisAta karato, dizAone aMdhakAramaya karato, potAnA rathathI ceDA rAjAnA rathanI sAme Avyo. tyAra bAda te vaizAlI nareza mahArAjA ceDAe kAla kumArane potAnI sAme Avato joyo, joIne ekadama krodhathI bhabhUkI uThyA, paganI eDIthI mAthAnI coTI sudhI ruSTa thayelA ceDA rAjA kaMpAyamAna thaI gayA. teo krodhathI AMkho paTapaTAvavA lAgyA ane huMkAro karI potAnA dhanuSyane grahaNa karyuM ane tIrane paNa nizAna upara ThIka karyuM, cokkasa kendrabiMdu upara najara sthira karI, dhanuSyane tIra caDAvI, kAna sudhI kheMcyuM, ne saDasaDATa karatuM kAlakumAra upara tIra choDyuM. eka ja nizAne kAlakumArane Ahata karI, raktaraMjita karI, jamInadosta karI, jIvanathI mukta karI tenI jIvanalIlA samApta karI dIdhI.' A pramANe yuddha varNana karI bhagavAne kAlIrANIne kahyuM- he kAlIrANI ! kAlakumAra yuddhamAM marI gayo che, mATe have pharIthI tuM tArA putrane jIvita joI zakIza nahIM. A varNanathI pAThaka samajI zake che ke yuddhanuM keTaluM bIbhatsa kaDIbaddha varNana che. morace AvelA rAjAo keTaluM yuddha kauzalya batAve che. jenadharmanuM pAlana karatA hovA chatAM ceDA rAjA yuddhane morace potAnA kartavyathI Tyuta thayA nathI. bhagavad gItAmAM arjuna yuddhane morace kAyaratAnI vAta kare che athavA dharma-adharmanI vAta karI pApathI bacavA mAMge che tyAre zrIkRSNa bhagavAna temane kartavyanuM bhAna karAve che. yuddhano paNa eka nirALo dharma che. | nirayAvalikAnI jema bAkInA cAra varga (1) pUrvAsi (2) puSya (3) puSpavRttithI (4) vadizA che. kathAnuM mukhya AdhAra kSetra 'rAjagRhI' tathA 'dvArikA' che. Ameya rAjagRhI ane dvArikAne khUba ja mahattvapUrNa bhUmikA apANI che. eka pachI eka lagAtAra adhyayano dvArikA tathA rAjagRhI sAthe joDAyelA che. sAthe sAthe keTalIka vilakSaNa kathAo paNa joDavAmAM AvI che. A badhI kathAonA AdhAre jainazAstrono eka mukhya siddhAMta athavA dIrdhadaSTi, daSTigocara thAya che. sAdhAraNatayA 35 22,
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** jIvane patita mAnI tenI durgati thaI, tyAM sudhIno ullekha jagatanAM sAmAnya graMthomAM jovAmAM Ave che. jyAre jainazAstranI kathAomAM AvA patita jIvone narakanA duHkho bhogavyA pachI punaH tenAmAM dharmano abhyudaya thAya che ane te janma mRtyunA cakramAM ghaNA gothA khAdhA pachI paNa Akhare mokSagAmI bane, tyAM sudhInuM varNana maLe che. A zAstramAM AcArahIna thayelI sAdhvIonA caritranuM hubahu varNana che. temanI upabhoga pratyenI dabAyelI mahecchAo sAdhujIvana svIkAryA pachI punaH pragaTa thaI che ane teo guruNIno ke potAnA samudAyano tyAga karI svacchaMda vihArI banI IcchAo pUrNa kare che. potAnI tapasyA saMbaMdhI niSThA ane tyAga mArgane na choDavAthI devagatine pAmI ane tyAM paNa potAnI atRpta IcchAo pUrNa karI punaH mAnavajIvanamAM AvI dharmanuM avalaMbana laI tyAganA prabhAve mokSagatine pAme che. A varNanathI spaSTa thAya che ke-vikRti ane vibhAvonI laDAImAM ghaNI vakhata jIva parAjaya pAme che paraMtu te AtmA sarvathA niMdanIya nathI, vibhAvo niMdanIya che ke jenA prabhAve jIva duHkha pAme che. paraMtu "jIva to jIva ja che" vibhAvothI mukta thatAM te potAnA divya svarUpane punaH pragaTa kare che. jaina dharmamAM jIvanI A dIrghakAlIna yAtrAnuM varNana karI, tattvadaSTi apanAvI, upadeza ApavAnI zailI mULabhUta che. jaina tIrthaMkaro ke jaina maharSio athavA jaina zAstro samagra mAnavajIvana ke samagra jIvarAzi pratye bahu ja udAra ane uttama daSTi dharAve che. te jIvanA kalyANanI sAMgopAMga AzAno kyAre ya parityAga karatA nathI, kiMtu teo dvArA eka adbhuta kalyANanI AzAnuM kendrabiMdu sthApita karI jIvanuM tamAma caritra te kalyANamayI kendrabiMdu tarapha DhaLe, e rIte kathAcaritronuM sadAya lakSa rAkhavAmAM AvyuM che. sAtamI narakamAM sabaDato jIva paNa chevaTe sarvArthasiddha vimAnanAM carama sukhono upabhoga karI, sukhAtIta dazA-mokSane prApta kare che. jainadharmanI dravya daSTi eTalI sacoTa che ke khaMDa khaMDa thatI sukha duHkhAtmaka paryAya daSTine pariharI te zAzvata dravyamAM ja zuddha upayoganI sthApanA kare che. A sUtranA bahuputrikA adhyayanamAM uparanuM vivecana sAMgopAMga jovA maLe che. sAthe sAthe saMskAronI prabaLatA ane atRpta bhAvanAonuM pratikriyAtmaka rUpa te adhyayanamAM devabhava rUpe paNa joI zakAya che. bIjA paNa keTalAka adhyayano che jemAM varNita sAdhako saMpUrNa nirdoSabhAve sAdhanA karI sadgati pAmyA che. AB
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ - TUMkamAM amAre e ja kahevAnuM che ke A zAstra varNanonuM ciMtana manana karatAM jaina samAje khUba ja udAra daSTikoNa keLavavo joIe. zAstromAM kadama kadama upara udAra daSTikoNanuM ja darzana thAya che. chatAM paNa vartamAnamAM keTalAka "kaTTarapaMthIo" pote jainadharmanA ke jaina upAsanAnA moTA ThekedAra hoya tevI rIte kaTTaratAnuM pradarzana karI ekabIjA saMpradAyo mATe ke sAdhako mATe halakA zabdono prayoga karI, halakA daSTikoNanuM prasAraNa karI, vastutaH teo jaina zAstrane tathA jaina saMskRtine ja hAni pahoMcADe che. zAstronI mULa vAto to graMthakAra tathA saMpAdaka maMDaLa svayaM vivecana sAthe pragaTa karaze eTale ahIM sAmAnya abhiprAya mAtra pragaTa karyo che. AgamamanISI pU.trilokamuni ma.sA. ane amArA goMDala gacchanA muktamaNI jevA mahAsatIjIoe je athAga prayAsa zarU karyo che ane mULa zAstronI sparzanA karI, gujarAtI bhASAmAM bhAvAtmaka anuvAda karI, jaina samAjane je lAbha ApavAnI zarUAta karI che, tenuM varNana avarNanIya che. saMta satIjIonA A prayAsa ane parizrama sAme natamastaka thaI javAya che. zruta sAdhanA, e sAdhu jIvanano mukhya staMbha che. jenuM nirmANa A kaThinakAlamAM zarU thayuM che te vastutaH bejoDa kArya che. sAdhu-sAdhvIjIo ! AjanA yugamAM Apa sahue saMgaThita thaI, rAjakoTa jevA jainakendrathI ane royala pArka sthA. jaina moTA saMghano AlaMbana laI, tenA pramukha zrI caMdrakAMtabhAI zeThanA kuzala saMrakSaNamAM saMpUrNa samAjane nirmaLa snAna karAvI zake tevI zrutagaMgA pravAhita karI che. tethI amane khUba ja AnaMda thAya che. A zAstromAM goMDala- gacchanuM saMcita paDeluM zruta javAhira jhaLakavA mAMDyuM che. badhA zAstro pragaTa thayA pachI AgAmI kALamAM A kArya khUba ja mahatvapUrNa gaNAze. ItihAsanAM pRSTho para tenuM mUlyAMkana aMkita thaze tyAre ApanI tapasyA ane A zruta sAdhanA lAkho lAkha jIvonA kalyANanuM nimitta banaze. aMte A AgamazreNInuM prakAzana vistAra pAmatuM rahe ane saunA uttama kSayopazamanuM pratibiMba Agama sarovaramAM jhaLakatuM rahe tathA A prakAzana sarvavizvavyApI banI rahe tevI aMtaranI Urmi sAthe AnaMda maMgalam.. jayaMta muni peTarabAra
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya apUrva mRtaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. bodhi bIja dIkSA-zikSA dore bAMdhI, "mukta lIlama" taNA tAraka thayA, guruprANa, "ujama phUla aMbA" guruNIvaryAne, vaMdana karuM bhAva bharyA. saMpAdana kArya karavAmAM kRpA varasAvI, zrutajJAna baLa pUrajo, bhAva prANa prakAza karavAmAM, mama aMtarayAmI sadA banI rahejo. svAnubhUti karavAnA jijJAsu vAcaka gaNa ! jJAyakanA jJAnezvarI; paramadaSTinA pAramezvarI; bheda jJAnanA ajoDa dAnezvarI; anaMta jJAnI, anaMta darzanI evA zrI vItarAga paramAtmAnI divya dezanAnA jhIlanArA, zruta jJAnanA pAragAmI evA zrI gaNadhara racita paramAgama dvAdazAMgInI puSTi karatuM; sthavira bhagavaMtoe pAmara jIvone paramArtha mArgamAM laI javA mATe raceluM; zrI upAMga sUtra-nirayAvalikAdi paMcaka varga saMpuTano gujarAtI anuvAda deva, guru dharma pasAthe, paMca parameSThinA maMgala smaraNanA nirmaLa zraddhA baLe ane zAsanapati bhagavAna mahAvIra svAmInA ra00mA avataraNa abhiSeka avasare guru guNI devonA kRpA baLe, goMDala gaccha ziromaNI jayaMta gusvaryanA preraka anugraha baLe, temanI ja nezrA anujJA baLe, Apa samakSa pragaTa karatAM atyaMta AnaMda anubhavIe chIe. prastuta upAMgasUtra saMpuTamAM dharmakathAnuyoganI khubu maghamaghe che. tadAkAle sAkSAt covIsamAM carama tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmI pAse bhakti karavA devo tathA devIo Ave che. prabhunA darzana karIne, potAnI RddhinuM darzana karAvI ravAnA thAya che. tyAre gautama svAmI prazna kare che. bhagavan! e koNa hatA? ane emano mokSa kayAre thaze? chakAya jIvonA rakSaka aNagAra, zIdhra sva-paranA baMdhana tUTe ane mokSa maLe tevI bhAvanAthI bharela, bhakti sabhara hRdayavALA, caudapUrvI, cAra jJAnanA dhAraka, IndrabhUti aNagAra gaNadhara gautama svAmI nAbhinA avAjathI Avo prazna pUche che tyAre... tenA javAbamAM karmanI vicitratA bhareluM, moha sAmrAjyanA samrATa rAgakesarI rAjAnA kedI thayelA, dveSa yuvarAjanA hAthathI baMdhAyelA, bAvana AtmAmAMthI keTalAka AtmAonuM romAMcaka kathAnaka bhagavAna svayaM zrImukhethI kahe che. to keTalAka AtmAonuM --
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAgyapUrvaka grahaNa karela saMyamI jIvana paNa kahe che. te dharmakathAo A upAMga saMpuTamAM sthavira bhagavaMtoe bharela che. A upAMga zAstranA pAMca varga che. prathama varga nirayAvalikA, bIjo varga kalpAvaMtasikA, trIjo varga puSpikA, cotho varga puSpacUlikA, pAMcamo varga vRSNi dazA. pahelo varga nirayAvalikA hovAthI A upAMga sUtranuM nAma nirayAvalikA rUpe pracalita thayuM che. te nirayAvalikA pada be zabdathI bane che. niraya+AvalikA. nirayano artha che naraka, AvalikAno artha che paMkti pUrNa artha thAya che- narakamAM janArA jIvonuM paMktibaddha varNana. jIvo pApa kema bAMdhe che? manuSyabhava hArI jaIne adholokamAM dasa prakAranI vedanA bhogavavA mATe jIvone nArakI kema thavuM paDe che? tenI vAta zAstrakAra prathama kare che. prathama, dvitIya varga H nirayAvalikA, kalpavatasikA : te pahelA varganAM dasa adhyayanonuM ApaNe UMDANapUrvaka avalokana karatAM nirIkSaNa karazaM. A jIva, anAdikALathI mithyAtva. avata. pramAda, kaSAya ane yogathI anuja ta thaI; karmadhArI hovAthI jaDa nathI chatAM e jaDa jevo banI gayo che. rAga kesarI rAjAnA rAjyamAM rahevAthI tenA baMdhanamAM baMdhanagrasta hovAthI, teno ja mahAvaro hovAthI tevA saMskArathI vAsita thaI gayo che. te che to AtmA, parama pariNAmika bhAvathI bharelo, paraMtu teNe bhAva cetanAno vikAsa na karatAM karmacetanAno vikAsa karyo che, te paNa zuddha pAriNAmika bhAvanI eka azuddha-vaibhAvika avasthA che. jIva dravya nitya hovA chatAM paryAye anitya che. te paNa be rIte vibhAjita thAya che- zubha ane azubha. zubha karmanA saMyogathI sArI vRttinA pariNAma hoya tyAre zubha nimittano saMyoga prApta thatAM zubhakarma baMdhAya che ane azubha karmanA udayathI narasI vRtinA pariNAme hoya tyAre azubha saMyoganuM nimitta maLatA azubha karma baMdhAya che. te karmabaMdhanI sthiti paripakva thatAM, tenAM phaLo udita thAya che. temAMthI karma pramANe jIvanA adhyavasAya AMdolita thAya che. te jIvanI sAme jevA nimittathI jevuM jIvAjIvanI sAthe bAMdheluM karma hoya tevuM hAjara thAya che. tenA Azraye rahIne, jIva potAnuM svarUpa bhUlI jaIne navA karma upArjana kare che. vRtti pApamaya hoya tyAre tenuM poSaNa karanAra vyakti ke vastu upasthita thaI jAya che. tenI sahAyathI A bhavamAM, parabhavamAM ke bhavobhavamAM jIva jUnA karma sAthe navA karmano baMdha pADe che. A che jIvanI anAdikALanI dayanIya sthiti. te
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitino pUrNa citAra A adhyayanamAM jovA maLe che. rAjA zreNika anAthI munivaranA samAgame bodha pAmyA hatA. tyAra pachI tene bhagavAna mahAvIra svAmI maLyA temanA samAgame avihaDa zraddhA baLe, tIrthaMkara nAmakarma bAMdhavAnA vIsa bolanI yathAyogya ArAdhanA karatAM teNe tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM. te pahelAM kyAreka eka tApasane pAraNAnuM AmaMtraNa ApI ane bhUlI gayA hatA; be thI traNa vAra AvI paristhiti sarjAI gaI hatI. tApasano abhigraha phaLyo nahoto tethI te krodhe bharANo ane saMthAro laI temAM rAjA zreNika pratye niyANu karI mRtyu pAmyo. te niyANAnA prabhAve te celaNAnI kukSIe koNika banI avatAra pAmI gayo. nidAna karIne Avyo hato tethI tenI kaluSita lobhavRtti pragaTa thaI, pUrNa AtmA lobha kaSAyamAM gherANo. vRttinuM kokarUM AkAza jevaDuM lAMbu ane pRthvI jevaDuM pahoLuM hoya che. azuddha pAriNAmika bhAvamAM te nAnuM thaIne beThuM che. te kokaDuM ukhaLe che tyAre sAgaranA tophAnanI jema mojA uchALe che, anekanI uthala pAthala karI nAMkhe che. koNike peMtaro racyo. nAnA bhAIone pAse bolAvI teone lAlacamAM lapaTAvyA. lalacAvelA bhAIone A badhuM gamI gayuM. pitAjI kALa pAmI jAya to jaladI gAdI maLe tevI duSTa vRttino cetananA AMgaNe sukAla thayo. pitAjI vRdgha thayA che, mRtyu pAmatA nathI to have mahAkALa banI tenuM chidra joyA karuM tevI malina-kALI kRSNa lezyAthI lepAyo. ati sukRSNa varNanA pudgalo grahaNa karIne mahAkRSNa lezyAvALo banI gayo, tenuM hIra-nIra vIrakRSNa lezyAmaya banI ArtadhyAnanI dhuNI dhagAvato koNikano Atama rAmakRSNa lezyA sahita raudra- dhyAnamAM lIna banI pitR maratA nathI to temane kedamAM pUravA, gAdI uparathI haTAvavA mahAkRSNa lezyAmaya burakho oDhIne parAkrama karuM, tevI malIna krUra bhAvanAthI uparokta dase ya bhAIono sAtha sAdhI kArya karavA tatpara banyo. A rItano pApamaya sahiyAro sAtha maLatAM kArya siddha karyuM. rAjA zreNikane nAnakaDI bhUlanA pariNAme pAchalI uMmare kedamAM pUrAI, mRtyu pAmI, kApota lezyAnA bhAvamAM pahelI narake javuM paDyuM. A che gahana gati karmanI. rAjyagAdI upara rAjA koNika AvyA ane rAjyanA agiyAra bhAga pADI bhAIo rahevA lAgyA paraMtu lobhavRttinuM mojuM vizeSa uchaLyuM. uchaLatAM uchaLatAM vAvAjhoDuM sarjAyuM. temAM paNa padmAvatI rANInI IrSAe vaDavAnaLa saLagAvyo. nAnA 27
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitino pUrNa citAra A adhyayanamAM jovA maLe che. rAjA zreNika anAthI munivaranA samAgame bodha pAmyA hatA. tyAra pachI tene bhagavAna mahAvIra svAmI maLyA temanA samAgame avihaDa zraddhA baLe, tIrthakara nAmakarma bAMdhavAnA vIsa bolanI yathAyogya ArAdhanA karatAM teNe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM. te pahelAM kyAreka eka tApasane pAraNAnuM AmaMtraNa ApI ane bhUlI gayA hatA; be thI traNa vAra AvI paristhiti sarjAI gaI hatI. tApasano abhigraha phaLyo nahoto tethI te krodhe bharANo ane saMthAro laI temAM rAjA zreNika pratye niyANa karI mRtyu pAmyo. te niyANAnA prabhAve te celaNAnI kukSIe koNika banI avatAra pAmI gayo. nidAna karIne Avyo hato tethI tenI kaluSita lobhavRtti pragaTa thaI, pUrNa AtmA lobha kaSAyamAM gherANo. vRttinuM kokaDU AkAza jevaDuM lAMbu ane pRthvI jevaDuM pahoLuM hoya che. azuddha pAriNAmika bhAvamAM te nAnuM thaIne beThuM che. te kokaDuM ukhaLe che tyAre sAgaranA tophAnanI jema mojA uchALe che, anekanI uthala pAthala karI nAkhe che. koNike peMtaro racyo. nAnA bhAIone pAse bolAvI teone lAlacamAM lapaTAvyA. lalacAvelA bhAIone A badhuM gamI gayuM. pitAjI kALa pAmI jAya to jaladI gAdI maLe tevI duSTa vRttino cetananA AMgaNe sukAla thayo. pitAjI vRddha thayA che, mRtyu pAmatA nathI to have mahAkALa banI tenuM chidra joyA karuM tevI malina-kALI kRSNa lezyAthI lepAyo. ati sukRSNa varNanA pudgalo grahaNa karIne mahAkRSNa lezyAvALo banI gayo, tenuM hIra-nIra vIrakRSNa lezyAmaya banI ArtadhyAnanI dhuNI dhagAvato koNikano Atama rAmakRSNa lezyA sahita raudra- dhyAnamAM lIna banI pita maratA nathI to temane kedamAM pUravA, gAdI uparathI haTAvavA mahAkRSNa lezyAmaya burakho oDhIne parAkrama karuM, tevI malIna krUra bhAvanAthI uparokta dase ya bhAIono sAtha sAdhI kArya karavA tatpara banyo. A rItano pApamaya sahiyAro sAtha maLatAM kArya siddha karyuM. rAjA zreNikane nAnakaDI bhUlanA pariNAme pAchalI uMmare kedamAM pUrAI, mRtyu pAmI, kApota lezyAnA bhAvamAM pahelI narake javuM paDyuM. A che gahana gati karmanI. rAjyagAdI upara rAjA koNika AvyA ane rAjyanA agiyAra bhAga pADI bhAIo rahevA lAgyA paraMtu lobhavRttinuM mojuM vizeSa uchaLyuM. uchaLatAM uchaLatAM vAvAjhoDuM sarjAyuM. temAM paNa padmAvatI rANInI IrSAe vaDavAnaLa saLagAvyo. nAnA 28
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAmI gayA. tenuM vizada varNana A bIjA varganA dasa adhyayanamAM che. A vargamAMthI hita zikSA e ja prApta thAya che ke zreNika rAjAnA pautra durdazAvALI ghaTanAnA ghaTaka nahIM banatAM mAtApitAnI AjJA laI bhagavAna mahAvIra pAse jaI dharmadhyAnanI Ahaleka jagADI dIdhI, tethI tarI gayA. teo sukhamAM sukha bhogavatAM devalokano bhava pUrNa karI, mahAvidehakSetramAM manuSya janma dhAraNa karIne mokSa pAmaze. trIjo varga : puSpikA : prastuta sUtramAM trIjo varga che 'puSpikA'. tenA paNa dasa adhyayana che. puSpa mAtra eka ja na hoya, alaga alaga choDanA alaga alaga puSpa hoya che. tema A varganA dase dasa adhyayananA nAyaka judA-judA sthaLe sAdhanA sAdhI, saMyama virAdhI koI caMdra ke sUrya ke zukra vagere bane che. A varganA adhyayanono UMDANapUrvaka abhyAsa karatAM khyAla Ave che ke sAdhanA zrAvakonI hoya athavA sAdhu-sAdhvInI hoya paNa tenA vicArono palaTo kema thAya che; kayAreka ulaTA vicAra karanAra deza virati zrAvaka samakita bhraSTa banI, saMta samAgama nahIM maLavAthI satsaMga bhUlI, kusaMgamAM raMgAI, phaLa-phUla-kaMda khAnAra tApasa banI jAya che. tene paNa deva AvI, du:pravrajyA kahI, vAraMvAra saMbodhana karI pAchA supravrajita kare che. A che khUbI prabhu pArasanAtha devAdhidevanA zAsananI. balihArI ho jaina zAsananI. devo paNa prabhunA zAsananI rakSA kare che ane bhUlA paDelA unmArge jatAM zrAvaka-sAdhu bhagavaMtone preraNA ApI pAchA saMyama sthAnamAM sthira kare che. trIjA varganA trIjA adhyayananuM A varNana vicAraNIya, ciMtanIya, mananIya che. khuda pArzvanAtha bhagavAnanI samIpe somila brAhmaNe chaLapUrvaka prazna karyA paraMtu javAba kevaLa jJAnInA sacoTa sAcA maLyA, tethI bodha pAmI dezavirati zramaNopAsaka banI gayA. teo avasare paDivAI thayA, deve sthira karyA ane jyotiSI devamAM zukra nAmanA deva thayA. A varganA cothA adhyayanamAM eka atRpta vAsanAthI vAsita AtmAnuM varNana che. te mAtRtvanA yoge bALakonI krIDA vageremAM sAdhaka dazA gumAvI, svAdhyAya choDI, saMyama virAdhI, bahuputrikA devI thaI, manuSyANImAM AvIne kevI vicitra dazA pAme che; te hubahu caritrane caritArtha karanAra nAnakaDuM adhyayana dAda mAMgI le che. vAmanamAM virATatA samAyelI che. ahIM A rIte dasekasa adhyayanano vistAra vAMcI vicArI, bodha prApta karI, jIvanane arva dhUnathI aMge aMgamAM, hADe hADanI majjAmAM vAsita karIe to 'caMdra' samI zItalatA 'sUrya' samI tapanI tejasvitA pragaTa thAya ane potAnA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ "zuka' arthAt vIryano prayoga bahuputrikA'rUpa moha saMtati hAsya, krIDA kutUhala utpanna karanAra nokaSAya mohanIya nAza karavAmAM jo thAya to pUrNa zuddha, sahaja sukhavALo huM AtmA chuM tevuM bhAna sahajamAM thAya. te bhAna dvArA'maNi tulya bhadra pariNAme maLelA mAnavabhavanI sArthakatA sAdhavA dharmamAM 'datta' cittavALo thAya, temaja ziva gatine varavA vairya keLavI samyam baLa puruSArtha upADI anAdUta' kALajAne AdUta komaLa dayAmaya banAvI vItarAga avasthA prApta kare tyAre ja anaMta guNonI puSpikA cetananA AMgaNAmAM pAMgarI jAya. uparokta dase dasa adhyayananA nAma vAkyamAM vaNI lIdhA che; te judA judA sthaLanA deva-devI che. te badhA prabhu pArzvanAthanA zAsanakALamAM thayelA che. temanI pUrvabhavanI kathA bhagavAna mahAvIre varNavI che. te kathA sAMbhaLI gautame prazna karyo che ke prabhu! teono mokSa kayAre thaze? tenA javAbamAM prabhue kahyuM che- mahAvidehakSetramAM manuSyabhava pAmI, saMyama ArAdhanA dvArA karmakSaya karI mokSaprApta karaze. cotho varga : puSpacUlikA : A varganA dasa adhyayano che. te dasa adhyayananA jIvoe manuSya janmamAM strI veda prApta karyo che. sukomaLa aMgavALI kAyAnI mAyA kevI hoya che. mAyA mAtra rAgamAMthI janma dhAraNa kare che. rAga saMpUrNa saMsAranuM bIyAraNa che. rAgamAM ja 'SanI Aga bhArelI che. rAganI rAkha jarAka dUra thAya ke dveSanI Aga pragaTa thAya che. A rIte saMsAra vRddhi pAmatAM, navA deha dhAraNa karatA hovAthI tenA adhyAsa (lakSya)vadhatAM jIva zarIra sauMdaryamAM ja sarva sukha mAne che. tevuM kAyAnI mAyAnuM varNana A adhyayanamAM jovA maLaze. jene zarIra bAluzI nAmathI navAjavAmAM Avela che. prabhu mahAvIranA darzana karavA dasa devIo Ave che. tyAre gautama svAmI prazna kare che ane prabhu tenA pratyutaramAM ema kahe che ke he gautama! dasa devIoe pUrvabhavamAM puruSAdAnIya prabhu pArzvanAthanA zrI mukhe dIkSA dhAraNa karelI ane puSpacUlikA pramukha AryAjInA hAthamAM zikSita thayelI te dasa bA.. suziSyA hatI. devAdhideva jevA jene nAtha maLyA, ucca koTinuM cAritra maLyuM, chatra chAyA Ape tevA pUSpagullAnuM zaraNa caraNa prApta thayuM. agiyAra aMgazAstranA pAThI thayAM. upavAsa chaTha aThThama vagere tapa ghaNA karyA tema chatAM eka kAyAnI mAyAe bhAna bhUlAvyuM. te zarIranI saphAI karavA lAgI, hAtha-paga mukha dhovuM, guhya sthAno sApha karavA, je jagyA 30
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ para bese tyAM pANI chAMTavuM vagerenI kriyA, tenI gupti dhAraNa karavAmAM bAdhaka banI gaI. guNInI hita zikSA tenA haiyAmAM na vasI. tethI ekalI rahevA lAgI. svachaMdI banatAM pApanI AlocanA na karatAM, cAritra virAdhaka banavAnA kAraNe te sarve pahelA devalokamAM eka palyopamanI sthitivALI devIo banI gaI che. gautamasvAmIe punaH prazna karyoprabhu ! temano mokSa thaze? hA, gautama! manuSya bhava pAmIne te mokSamAM avazya jaze. A adhyayanano marma e ja che ke zarIra bAkuzI nahIM banatA maLelI dIkSAne divya banAvavA tyAga vairAgyapUrvaka jIvana vitAvavA ane kevaLajJAnarUpa zrI pAmavA DrI (lajjA)maya netra banAvI, dhI(buddhi)ne sthira karI, kIrtinI kAmanA karyA vinA buddhine sva svarUpamAM joDI, manane lakSamInI lAlacathI mukta rAkhI, IlA samAna kSamA sahiSNutA keLavI, be surA zabda rasa ane gaMdha upara vijaya meLavI daivika bhAvathI AtmAne bhAvita karatAM saMyamane sArthaka susaphala banAvavo joIe. pahelAMnA be varganAM kathA nAyakonA vAhaka prabhu mahAvIra che to pachInA be varganAM kathA nAyakonA vAhaka prabhu pArzvanAtha che. A rIte cAra varga pUrA thatAM vyutkramathI prApta bAvIsamAM tIrthakara arahaMta ariSTaneminA zAsana dIkSita teonA ja vRSNikuLa nA muktAtmAonA varNanano prAraMbha pAMcamA vargamAM thAya che. varga pAMcamo : vRSNidazA : A pAMcamo varga vRSNidazA nAmano che. temAM sarvajIvo prati vAtsalyanI gaMgA varasAvatuM, yathArtha ArAdhabhAvathI vAsita thatuM, bAra adhyayanamaya varNana che. te adhyayanomAM cAritra nAyakanA vAhaka, zAsaka, zAsanapati yadukulabhUSaNa ariSTanemI bAvIsamAM tIrthaMkara paramAtmA che. temane prazna pUchanAra munipuMgava gaNadhara bhagavaMta zrI varadatta munirAja che. bhagavAna nemanAthanA darzana karavA AvanAra puNyazALI AtmAo jyAre dezaviratipaNuM dhAraNa kare che tyAre temane mATe prazna thayA che. prabhue tenA javAbamAM pUrvabhavanI kathA saMbhaLAvI che; kayA kAraNe jIva kyAM jAya te vAta samajAvI samasyAnuM samAdhAna karyuM che. dhArmika, mArmika vAto A adhyayanamAM darzAvavAmAM AvI che. te bAra AtmAne vAkyamAM upasAvI saMkSiptasAra kahIza. vadhu vistAranuM A AgamamAMthI vAcakavarge vAMcana karI levuM. A badhA AtmAo haLukarmI puNyazALI puruSo che, jethI teoe saMsAravardhaka kriyAono niSadha karI, kaSAyarUpa mAnIne mArI, sukhA vaha
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA vIra mukhe vahetI jinavANInA mArgamAM pragatA' thaI jJAnanI yukti meLavIne, dasavidha yati dharmanA dazaratha mAM besI, asthira manarUpa ghoDAne yama niyamanI lagAma dvArA darathamAM joDI, saMyama yAtrAnuM parNa pAlana karyuM. kaSAyo sAme taMdra khelavA mahAvratarUpa mahAdhanvA banI kesarIyA karyA. pAMca IndriyanA viSayane jItavA, AhAra saMjJAne nAthavA sapta piDeSaNArUpa sapta dhanvA banI Asaktine vIMdhI nAkhI. pramAdane patita karavA dasa samAcArInA daza dhanvA banI AThamada, nidrA ane vikathAnI kaMcakIne bhedI nAkhI. jyAre moharAjAe humalo karyo tyAre zatadhanvA banI bhavobhavanA azubha karmanA subhaTone jamIna dosta karyA, aNAraMbhI zubha puNyanA puMjane ekaThA karI, kALanA avasare saMlekhanApUrvaka kALadharma pAmI, jenA sarva artha siddha evA sarvArtha siddha vimAnamAM utpanna thayA. tyAMthI cyavI mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karI, dIkSA grahaNa karI, parama zuddha pAriNAmika bhAva jAgRta karI, apramata dazA prApta karI, kSapaka zreNi mAMDI, dhairyanuM dhanuSya dhAraNa karI, moharAjAnA rAjyamAM pralayakALa sarjI saMpUrNa saMsAranA janma maraNanI jaMjALane TALI nAMkhaze. A pAMca vargAtmaka upAMga sUtramAM pahelAM narakanuM varNana, tyAra pachI devalokanuM varNana, tyAra pachI jyotiSI devonuM varNana, tyArapachI prathama vaimAnika devalokamAM devIone utpanna thavAnuM varNana ane aMte sarvArtha siddha vimAnamAM utpanna thavAnuM varNana karyuM che. A rIte karmanA bhArathI bharelo jIva adhogativALo hoya tethI adholokathI laIne urdhvaloka sudhInuM varNana karatAM sUtrakAre pApanI paMkti prathama darzAvI tyAra pachI puNyanI paMkti darzAvI che. prastuta sUtra vAMcanamAM bahu alpa che. paraMtu temAM sAMyogika, Arthika, sAmAjika, kauTuMbika samasyAne hala karavAnuM sAmarthya bharacaka bharyuM che. A sUtra vividha AzvAsana ApavAnI tAkAta dharAve che. temaja A zAstra zArIrika bImArIne tathA janma, maraNa rUpane Atma duHkhone nAza karavAnuM auSadha ane Atmazuddhi rUpa saMjIvanI jaDIbuTTI che. AtmabaMdhu! A zAstranuM je pramANe tame manana karazo ane upayoga karazo te pramANe upayogI banaze. astu zubha bhavatu. AbhAra : sAdhuvAda : dhanyavAda : prastuta AgamanA anuvAdikA che amArA praziSyA daDha manobaLI dIrgha ane ugra tapasvinI zramaNI vidyApIThanI vidyArthinI viduSI kiraNabAI ma. jemaNe anuvAda
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Th( 5. svAdhyAya karavAno je puruSArtha upADyo te ghaNo ghaNo prazaMsanIya che. huM teonI kadara karuM chuM, dhanyavAda ApI bhUrI bhUrI prazaMsA karuM chuM ane zubha kAmanA karatAM kahuM chuM ke tame AgamanuM UMDuM avalokana karI, arihaMta banI javA nibaMdha saMyama yAtrAnuM nirvahana karatA raho, e ja bhAvanA. A Agamane suzobhita banAvanAra, AgamanA pATha pramANe vAstavika artha karI suMdara hArdanA bhAvabharI alaMkRta karanAra samayajJa AgamamanISI pU.trilokamunivaryane zatakoTi vaMdanA. saha saMpAdikA DaoN. viduSI sAdhvI AratI zrI evaM viduSI sAdhvI sabodhikAzrIne anekazaH dhanyavAda. amArA A Agama avagAhana karAvanAra sahayogI dareka sAdhvIvRMdane sAdhuvAda. zramaNopAsaka mukuMdabhAI, dhIrUbhAI vagerene dhanyavAda. prakAzana samitinA mAnada sabhya zrI paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAvathI bharelA bhAmAzA zrIyuta 2maNikabhAI ane Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, daDhasaMkalpI tapasvinI vijayAbena tathA bhaktisabhara zrI mANekacaMda bhAI zeThanA suputra narabaMkA royalapArka sthA. jaina saMghanA yuvA pramukhazrI caMdrakAMtabhAI zeTha tathA kAryAnvita sarva sabhyagaNo, kAryakartAo, mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA temanA sahayogI rAmAnujabhAI, jIgnezabhAI, nItAbena ane sAbIrabhAI ane AgamanA dAnadAtAo vagerene abhinaMdana sAthe anekazaH dhanyavAda. A AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA, pUrva prakAzita AgamonA prakAzaka, saMpAdakone AbhArasaha anekazaH sAdhuvAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoga zUnyatAnA yoge tUTI rahI javA pAmI hoya, jinavANI viruddha lakhAyuM ke chapAyuM hoya to trividhetrividha micchAmi dukkaDam. vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAMgu punaH punaH kSamApanA. maMgala maitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA. pa. pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa. nA suziSyA - AryA lIlama.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA anAdikALanA anaMtAnaMta jIvonA paribhramaNamAM anaMtakALe anaMtAnaMta jIvomAMthI koi ekAda jIvane jinavANI zravaNano yoga maLe che. tevA anaMta jIvomAMthI koi ekAda jIvane jinavANI zravaNa pachI tenI zradhdhA pragaTa thAya che. jinavANInuM zravaNa karyA pachI te bhAvone samajIne Agama saMpAdananA mAdhyamathI jana-jana sudhI pahoMcADavA maLe te kharekhara amArA mATe parama saubhAgya che... A eka sonerI taka che. gurukRpAe A taka amone sAMpaDI ane ame atyaMta prasannabhAve zradhdhApUrvaka takane vadhAvI te dizAmAM gatizIla banyA. kramazaH eka pachI eka AgamanuM saMpAdana karatAM zrI nirayAvalikA sUtranuM saMpAdana karavAno suavasara Avyo. kathAnuyoga pradhAna zrI nirayAvalikA sUtra nAmathI prasidhdha A AgamamAM pAMca upAMga sUtrono samAveza thAya che. zAstrapATha anusAra A zAstranuM nAma 'upAMgasUtra' che ane nirayAvalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, puSparulikA ane vRSNidazA, A pAMca tenA varga che. samaLeLa mAvayA madAvIreLa... 3vaDALa paMca vaLyA paLattA, taM nahIM... riyAliyAo... samaya vyatIta thatAM A pAMca varga bhinna bhinna pAMca Agama rUpe prasidhdha thai gayA che. bAra upAMga sUtronI gaNanAmAM A pAMce varganI pAMca Agama rUpe gaNanA thai che. saMpAdana daramyAna prazna thayo ke A zAstrane ApaNe karyu nAma ApavuM ? saMpAdaka maMDaLe sAthe maLIne vicAraNA karIne nirNaya karyo ke zAstranA pATha anusAra mULabhUta 'upAMga sUtra' nAma jaLavAi rahevuM joie tethI zAstranI upara 'upAMga sUtra' lakhIne tenI nIce paraMparAthI pracalita 'zrI nirayAvalikA sUtra' lakhyuM che. A rIte zAstronI maulikatA ane paraMparAno samanvaya karyo che. prathama varga - zrI nirayAvalikA sUtramAM mAtA celaNAnA dohadanuM varNana che temAM caravatimaMsRtti - udarAvalimAMsa arthAt 'peTanA aMdaranA AMtaraDA' zabdano prayoga che. - 34
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu ardhamAgadhI koSamAM A zabdano artha "kalejAnuM mAMsa karyo che. TIkAkAre A zabdano artha karyo nathI. paraMparAmAM A artha ja pracalita che. tema ja calaNArANIne rAjA zreNikanA kalejAnuM mAMsa khAvAno dohada thayo hato tathA prakAranI kathA pracalita che tethI ame paNa pracalita arthane svIkAryo che. kalpavataMsikA Adi cAre vargamAM kramazaH daza, daza, daza, bAra adhyayana che. dareka adhyayanomAM eka-eka vyaktinA pUrva-pazcAdbhava sahita traNa-traNa bhavanuM varNana che. ame pAThakonI saraLatA mATe dareka adhyayanonI kathA prAraMbhamAM ApI che. pariziSTamAM pAMca varganI saMpUrNa vigata koSTaka rUpe ApI che jenAthI vAcako saMpUrNa zAstrane saraLatAthI smRtipaTa para aMkita karI zake che. prathama varga zrI nirayAvalikAmAM pAThakone kathAnuM sAtatya jaLavAi rahe ane rasavRdhdhi thAya, te mATe zreNikarAjAne prApta thayelA divya hAranI ghaTanA anya graMthonA AdhAre pragaTa karI che. rAjA koNika ane ceDArAjAnA hRdayadrAvaka yudhdhanA varNana pAchaLa zAstrakArano Azaya zuM che ? te adhyayananA aMte upasaMhAra rUpe prastuta karyuM che. kathAnA mAdhyamathI zAstrakAre saMsAranuM svarUpa, bhautika padArthonuM AkarSaNa ane tenA dArUNa pariNAmonI sAthe karmasidhdhAMtane spaSTa karyo che. pupikA vargamAM aMgatikumAranI mRtyu pachInI gatinA varNana prasaMge zAstrakAre viradiya sAmavo zabdano prayoga karyo che. prAsaMgika rIte vivecanamAM saMyama virAdhanA eTale zuM ? te viSayane spaSTa karyo che. A rIte vivecanamAM prasaMgonusAra kathAnakothI saMbaMdhita tAvika viSayone paNa samajAvyA che. kathAnakonA mAdhyamathI vairAgya tarapha gati karAve tevuM zrI nirayAvalikA sUtra sAdhakone aMtarmukha banAvI vairAgyane daDhatama banAve che. zAstra saMpAdananA nimittathI mAtra zAstravAMcana ja nahIM paraMtu zAstranA bhAvonI anuprekSA karavAno suyoga prApta karI ame dhanyAtidhanya banI gayA chIe. tenA mATe anaMta upakArI pU. guruvaryonA upakArano svIkAra karI teozrInA pAvana caraNomAM sAdara vaMdana karI virAma pAmIe chIe. 35
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra saMpAdanamAM jinAjJAthI ochI, adhika, viparIta prarUpaNA thai hoya to trividha trividha micchAmi dukkaDam. sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAi! sadA RNI mAta-tAta lalitAbena-popaTabhAi! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudevazrI! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukata -lIlama guruNIzrI ! zaraNuM rahyuM pU. mukata - lIlama- vIra guruNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpanayana kholyA Ape divya jJAnarUpanayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. 36
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdikAnI kalame - sAdhvI zrI kiraNabAI ma. jaina sAhityano prAcInatama vibhAga Agama che. A + gama = Apta puruSo-tIrthakaro dvArA ApeluM gama = jJAna Agama kahevAya che. carama tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmIe kevaLajJAna kevaLadarzana prApta karI, sarvajJa sarvadarzI thayA pachI pravacana dvArA jIva ajIva AdinuM svarUpa pragaTa karatAM karmabaMdha, baMdhahetu, mokSa ane mokSanA hetunuM rahasya udghATita karyuM. bhagavAna mahAvIra svAmInA pAvana pravacano agama kahevAya ane gaNadharo dvArA karelI sUtraracanA suttAgama kahevAya che. A AgamasAhitya AcAryo mATe nidhi samAna che tethI tenuM nAma gaNipiTaka rAkhavAmAM AvyuM. tenA maulika vibhAga bAra che, jene dvAdazAMgI kahevAya che. Agama vibhAjanamAM prastuta Agama : prAcInakALathI AgamonuM vibhAjana aMgapraviSTa ane aMgabAhyanA rUpe che. aMgasAhityanI racanA gaNadharoe karI che ane aMga bAhya sAhityanA racayitA sthavira bhagavaMto che. tyAra pachI kAlAMtare eTale devardhigaNi kSamAzramaNanA seMkaDo varSo pachI aMgabAhya AgamonA upAMga, mUla ane cheda ke cUlikAzAstra evA nAmo pracalita thayA ane tyAra pachI A upAMga AdinI saMkhyAo nizcitta thavA lAgI. joke tenI saMkhyAno koI maulika AdhAra nathI. chatAM sthAnakavAsI paraMparAmAM 12 upAMga, 4 mUla ane 4 cheda zAstronI mAnyatA pracalita che. prastuta AgamanI gaNanA upAMga vibhAgamAM thAya upAMga sUtra : nAmabodha : nirayAvalikA nAmathI prasiddha A zAstranuM Agamika nAma upAMga sUtra che. te 37
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke pahelAM bhagavAna mahAvIra svAmI pAse dIkSA grahaNa karI hatI. jJAtAdharmakathAmAM meghakumAranI mAtA zreNikanI (24mI) rANI dhAriNI hatI tevo ullekha che. dazAzrutaskandhamAM (2pamI) mahArANI celaNAnuM varNana che. te atyaMta rUpavAna hatI. tenA divya rUpane joIne bhagavAna mahAvIra svAmInA sAdhvIjIo stabdha thaI gayA ane nidAna karavA mATe tatpara thaI gayA. nizIthacUrNimAM zreNikanI eka rANInuM nAma aphatagaMdhA paNa maLe che paraMtu A nAma bahuprasiddha nathI. bauddha sAhityamAM vinayapiTaka nAmanA graMthamAM rAjA zreNikanI pAMcaso rANIono ullekha che. zreNikanA putra - AgamamAM zreNikarAjAnA chatrIsa putrono ullekha maLe che. te chatrIsa nAma A pramANe che- (1) jAlI (ra) mAlI (3) uvayAlI (4) puriSaNa (5) vAriseNa (6) dIhadaMta (7) laSTadaMta (8) vehalla (9) vehAyasa (10) abhayakumAra (11) dIghusena (12) mahAsena (13) laSTadaMta (14) gUDhadaMta (15) zuddhadaMta (16) hallA (17) duma (18) dumasena (19) mahAdumasena (20) sIha (21) siMhasena (22) mahAsiMhasena (23) puNyasena (24) kAlakumAra (5) sukAlakumAra (26) mahAkAlakumAra (27) kRSNakumAra (28) sukRSNakumAra (29) mahAkRSNakumAra (30) vIrakRSNakumAra (31) rAmakRSNakumAra (32) pitRsenakRSNakumAra (33) mahAsenakRSNakumAra (34) meghakumAra (35) naMdIsaNa (36) koNika. temAMthI anuttaropapAtika sUtrAnusAra jAlI Adi 23 rAjakumAro dIkSA laI saMyamadharmanI ArAdhanA karI ane anuttara vimAnamAM utpanna thayA. jJAtAsUtra anusAra meghakumAra paNa zramaNadharma svIkArI aMte anuttara vimAnamAM utpanna thayA. naMdIsUtranI TIkA anusAra naMdISeNa paNa saMyamI banI sAdhanAnA paMthe AgaLa vadhyA. A pramANe 25 rAjakumAroe dIkSA lIdhI. zeSa agiyAra(koNika ane kAlakumAra Adi 10) rAjakumAro saMyama grahaNa karyA vinA mRtyu pAmI narakamAM utpanna thayA. dvitIya vargaH kalpAvatasikA : kalpa zabdano prayoga saudharmathI azruta sudhInA bAra devaloka mATe prayukta thayo che. devalokamAM utpanna thanArA jIvonuM jemAM varNana che te varga kalpAvataMsikA che. devaloka te puNya bhogavavAnuM sthAna che.vrata-niyama dhAraNa karanAra, zubha bhAvathI puNyanA kArya karanAra devagati pAme che. A vargamAM varNita (1) padma (2) mahApadma (3) bhadra 38
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ A sUtranA mULapAThathI spaSTa che. upAMga nAmanuM A sUtra eka zrutaskaMdha rUpa che. nirayAvalikA Adi pAMca tenA varga che. pAMca vargonA nAma A pramANe che- (1) nirayAvalikA (2) kalpAvataMsikA (3) puSpikA (4) puSpacUlikA ane (5) vRSNidazA. pAMca varganA bAvana adhyayana che. saMpUrNa sUtranuM parimANa 1109 zloka pramANa mAnavAmAM AvyuM che. prathamavarga nirayAvalikA : A varga-vibhAgamAM narakamAM janArA jIvonuM(zreNika putranuM) kramazaH varNana che. tethI tenuM sArthaka nAma nirayAvalikA che. A vargamAM dasa adhyayana che. samrATa zreNika eka adhyayana :- prAcIna magadhanA ItihAsane jANavA mATe A varga ghaNo ja upayogI che. temAM samrATa zreNikanA rAjyakAlanuM varNana kareluM che. samrATa zreNikanuM jaina ane bauddha baMne paraMparAomAM anukrame zreNika bhiMbhisAra ane zreNika biMbisAra nAma maLe che. jaina daSTie zreNIonI sthApanA karavAnA kAraNe tenuM nAma zreNika paDyuM. bauddha daSTie tenA pitAe tene aDhAra zreNIono mAlika banAvyo hato tethI te zreNika nAmathI prasiddha thayA. jaina ane bauddha baMne paraMparAomAM zreNIonI saMkhyA aDhAra ja che. zreNIonA nAmamAM paNa paraspara ghaNI ja samAnatA che. jaMbadvIpa prajJapti sUtramAM navanA ane navakAru te aDhAra zreNIonA bhedonuM vistRta varNana che. paraMtu bauddha sAhityamAM zreNIonA nAma A pramANe vyavasthita rUpe maLatAM nathI. 'mahAvastumAM zreNIonA trIsa nAma maLe che. temAMthI ghaNA nAmo to jaMbadvIpa prajJaptimAM varNavela nAmonI samAna che. keTalAye vidvajjanonuM maMtavya che ke rAjA zreNikanI pAse ghaNI moTI senA hatI ane te seniya gotranA hatA, tethI tenuM nAma zreNika paDyuM. rAjA zreNikanI mahArANIo :- Agama varNana anusAra zreNika rAjAne paccIsa rANIo hatI, tenA nAma A pramANe che- (1) naMdA (2) naMdamatI (3) naMdottarA (4) naMdazreNikA (5) marutA (6) sumarutA (7) mahAmarutA (8) marudevA (9) bhadrA (10) subhadrA (11) sujAtA (12) sumanA (13) bhUtadattA (14) kAlI (15) sukAlI (16) mahAkAlI (17) kRSNA (18) sukRSNA (19) mahAkRSNA (20) vIrakRSNA (21) rAmakRSNA (rara) pitRsenakRSNA (23) mahAsenakRSNA. A rANIoe samrATa zreNikanA mRtyu pachI 5 39
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ navAMgI TIkAkAra AcArya abhayadeva sUrIe dIrghadazA zAstra ajJAta che, te pramANe kathana karyuM che, tema chatAM dIrghadazAnA adhyayano saMbaMdhI keTalIka saMbhAvanAo pragaTa karI che. naMdIsUtranI Agama sUcimAM te zAstrano ullekha nathI.dIrghadazAmAM AvelA pAMca adhyayanonuM nAma sAmya A zAstranI sAthe che. yathA- caMdra, sUrya, zukra ane zrIdevI bahuputrI maMdarA. AcArya abhayadevasUrie sthAnAMgavRttimAM nirayAvalikAnA nAma sAmyavALA A pAMca ane bIjA be adhyayanonuM saMkSipta vivaraNa karyuM che ane zeSa traNa adhyayanone apratIta kahyA che. AcArya abhayadevasUrinA sthAnAMga sUtranA vivecana ane prastuta AgamanA kathAnakomAM ghaNI sAmyatA che. cotho vargaH puSpacUlA - A varganA paNa daza adhyanana che. A daza adhyayanonA nAma A pramANe che. (1) zrIdevI (2) hrIdevI (3) dhRtidevI (4) kIrtidevI (5) buddhidevI (6) lakSmIdevI (7) IlAdevI (8) surAdevI (9) rasadevI (10) gaMdhadevI. A daze devIo pUrvabhavamAM prabhu pArzvanAthanA zAsanamAM puSpacUlA sAdhvIjI pAse pravrajita thaI hatI. tethI A varganuM nAma puSpacUlA che. saMyamanuM pAlana karatAM dehAdhyAsa jAgRta thayo ane te zarIra zuzruSAmAM lIna banI, zarIra bAkuzikA thaI, virAdhakapaNe kAladharma pAmI devIrUpe utpanna thaI che. aitihAsika daSTie A varNana atyadhika mahattvanuM che. vartamAna yugamAM paNa sAdhvIjIonA ItihAsa jANavA-meLavavA kaThina che. tyAre A vargamAM pArzvanAtha bhagavAnanA yuganI sAdhvIjIonuM varNana che. zrI, hI, dhRti, kIrti, buddhi, lakSmI Adi lokamAM je viziSTa zaktio prasiddha che tenI adhiSThAtrI devIonuM astitva hoya che. pAMcamo vargaH vRSNidazA - naMdI cUrNi anusAra prastuta varganuM nAma aMdhakavRSNidazA hatuM. Aje A vRSNidazA nAmathI prasiddha che. temAM vRSNivaMzIya bAra rAjakumAronuM varNana, bAra adhyayanomAM che. te adhyayanonAM nAma anukrame A pramANe che- (1) niSakumAra (2) mAtalIkumAra (3) vahakumAra (4) vakumAra (5) pragatikumAra (6) jyotikumAra (7) dazarathakumAra (8) deDharathakumAra (9) mahAdhanukumAra (10) saptadhanukumAra (11) dazadhanukumAra (12) zatadhanukumAra. A sarve puNyAtmAo arahaMta ariSTanemi pAse saMyama grahaNa karI anuttara vimAnamAM utpanna thayA che. prastutamAM 40 )
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) subhadra (5) padmabhadra (6) pAsena (7) padmagulma (8) nalinIgulma (9) ANaMda (10) naMdana Adi dase ya devagati pAmyA hatA. nirayAvalikA vargamAM je zreNika rAjAnA putra kAlakumAra, sukalakumAra vagere daza rAjaputronuM varNana che, tenA ja daza putronuM varNana kalpAvataMsikA varganA daza adhyayanamAM che. daze rAjakumAra(zreNikanA pautra) zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI dezanA sAMbhaLIne zramaNa banyA, aMga sAhityano UMDo abhyAsa karyo, ugratAnI sAdhanA karI ane aMte paMDitamaraNa prApta karIne vaimAnika jAtanI devagatine pAmyA. A pramANe bIjA vargamAM vratAcaraNathI jIvanazuddhinI prakriyA para prakAza pAtharyo che. jyAM pitA kaSAyane vaza thaIne narakamAM gayA, tyAM tenA ja putra sukRtyo karIne devalokamAM gayA. utthAna ane patana manuSyanA svayaMnA karmo para AdhAra rAkhe che. manuSya sAdhanAthI bhagavAna banI zake che, te ja rIte virAdhanAthI narakanA duHkha paNa bhogavI zake che. trIjo varga : puSpikA - upAMga sUtrano tRtIya varga puSpikA che. A vargamAM caMdra, sUrya, zukra, bahuputrika, pUrNabhadra, maNibhadra, datta, ziva, bala ane anAdata A dasa adhyayana che. prathama be adhyayanamAM kramazaH caMdradeva ane sUryadevanA pUrvabhavanuM nirUpaNa che. trIjA adhyayanamAM zukra mahAgrahanA pUrvabhavanuM varNana che. cothA adhyayanamAM bahuputrikA devInA pUrva-pazcAdbhavanI viTaMbaNAothI bharelI vicitra kathA che. A kathAmAM sAMsArika moha-mamatA kevA prakAranI hoya tenuM spaSTa citra AlekhyuM che. kathAnA mAdhyamathI punarjanma ane karma phaLanA siddhAMtane paNa pratipAdita karyA che. zeSa cha adhyayanomAM pUrNabhadrAdinuM pUrvabhava sahita varNana che. sthAnAMgamAM varNita dIrgha dazAzAstranA adhyayano sAthe A varSanI tulanA :sthAnAMgasatranA 10mA sthAnamAM dIrghadazA nAmaka zAstranA daza adhyayana kahyAM che, te A pramANe che- (1) caMdra (2) sUrya (3) zukra (4) zrIdevI (5) prabhAvatI (6) dvIpa dviIpasamudrotpatti (7) bahuputrI maMdarA (8) sthavira saMbhUtivijaya (9) sthavira pakSma (10) ucchavAsa- niHzvAsa. 41
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahArAja dvArA saMskRta vyAkhyA temaja tenA hindI ane gujarAtI anuvAda. (7) zramaNa saMghIya yuvAcArya zrI madhukaramunijInA kuzaLa netRtvamAM Agama prakAzana samiti bAvara dvArA 3ra Agamo vivecana sAthe prakAzita thayA, temAM paNa A sUtranA hindI anuvAdanuM vivecana sAthe prakAzana thayuM. (8) I.sa. 1977mAM AcArya tulasI dvArA saMpAdita, vizvabhAratI lADagUMthI prakAzita TippaNa sahita saMzodhita mUlapATha. (9) I. sa. 1990mAM Agama manISI pU.trilokamuni dvArA saMpAdita, Agama navanIta prakAzana samiti, sirohIthI prakAzita saMkSipta sArAMza . A ja kaDImAM guruprANa phAunDezana rAjakoTa dvArA mULa, bhAvArtha, vivecana sahita prastuta upAMga sUtrane prakAzita karatAM amo dhanyatA anubhavIe chIe. prastuta saMskaraNa : traNasvIkAra : pUrvanA prakAzanone AdhArabhUta mAnIne prastuta saMskaraNa taiyAra karyuM che. mULa pATha, saraLa bhAvArtha, Avazyaka vivecanathI Agamane saraLa ane rasaprada banAvavAno prayatna karyo che. aMte pariziSTamAM saMpUrNa Agamane AvarI letA cArTa banAvyA che, je vAMcako mATe atyaMta upayogI che. saMyamI jIvanamAM svAdhyAyanI pradhAnatA hoya che. jJAnanA AbhUSaNathI saMyamanA svAMga savizeSa zobhI UThe che. A sUtra amArI vairAgya avasthAmAM ja dIkSAdAtA tapasamrATa pU. gurudeve temaja guNImaiyA pU. muktalIlama-uSAbAI ma. e amane samajAvela hatuM. te sUtrane jIvanamAM vaNavAno puruSArtha amAro cAlu hato; saMyamI jIvanamAM svAdhyAyanI saragama nizadina madhurA sUre vahAvatI hatI te sUrane vadhAre sumadhura banAvavAno suvarNa avasara mane parama puNyodaye prApta thayo ane te suvarNakSaNa eTale dAdA gurunI janma zatAbdIno suavasara... janmazatAbdIne Agama batrIsIno gujarAtI anuvAda karIne ujavIe, jenuM vAMcana karIne gujarAtI samAja paNa jJAnathI sabhara bane ane bhAvI peDhI A zorTa enDa 0 42
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ niSadhakumAranuM pUrvabhava sAthe vistRta varNana che. zeSa agiyAra kumAronA mAtra nAma ja maLe che. uparokta pAMca vargAtmaka A eka sUtra che paraMtu kAlakrame A eka ja sUtra pAMca sUtranA rUpamAM gaNAvA lAgyuM. tema chatAM A sUtrane Aja sudhI vibhAjita karyA vinA ekI sAthe eka zrutaskaMdha rUpe ja rAkhela che. tethI tenI maulika ekasUtratA Aje paNa surakSita che. vyAkhyA sAhitya : prastuta sUtra kathApradhAna hovAnA kAraNe tenA para niyukti, bhASya ke cUrNi lakhAI nathI. zrI caMdrasUrie saMskRta bhASAmAM A sUtra para saMkSipta ane zabdArtha sparzI vRtti lakhI che. zrI caMdrasUrinuM ja bIjuM nAma pArSadevagaNi hatuM. te zIlabhadrasUrinA ziSya hatA. vRttinuM graMthamAna 600 zloka pramANa che. bIjI saMskRta TIkAnuM nirmANa sthAnakavAsI jaina paraMparAnA AcArya ghAsIlAlajI mahArAje karyuM hatuM. tenI TIkA saraLa ane subodha che. te TIkAmAM koNikarAjAnA pUrvabhavanuM paNa varNana che. bIjA paNa ghaNA prasaMgo che. vartamAnamAM upalabdha A sUtranA prakAzita sAhitya A pramANe che(1) sana. 1922mAM Agamodaya samiti surata dvArA caMdrasUrikRta vRtti. (2) sana. 1885mAM banArasathI caMdrasUrikRta vRtti ane gujarAtI vivecana. (3) vi.saM. 1990mAM jainadharma prasAraka sabhA, bhAvanagara dvArA mULa ane TIkA temaja tenA gujarAtI artha. (4) sana. 1934mAM gurjaragraMtha kAryAlaya amadAvAdathI bhAvAnuvAda. (5) vIra saM. 2445mAM haidarAbAdathI AcArya amolakha RSijI dvArA hindI anuvAda. (6) sana. 1960mAM zAstroddhAraka samiti rAjakoTathI AcArya ghAsIlAlajI 43
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ svITa vivecanano lAbha laI jainadarzananA hArdane samaje, tevI aMtaHskUraNA mama guruNImaiyA pU. uSAbAI ma. ne thaI. te bhAvanAne pU. gusvaryoe sAkAra svarUpa ApyuM. mahatuM puNya yoge mane zrI nirayAvalikA sUtrano anuvAda karavAnI AjJA thaI. gurvAjJAne saharSa zirodhArya karIne kAryano prAraMbha karyo. zruta avagAhana karatAM mane kharekhara anero AnaMda prApta thayo che. A anuvAdamAM pUrva prakAzita Agamono AdhAra lIdho che. tenA racayitA pUrvAcAryone bhAvavaMdana karIne teono AbhAra vyakta karuM chuM. sahu prathama mama saphaLatAnA sukAnI anaMta upakArI pU. tapasvI gurudevane smRti paTa para lAvI bhAvavaMdana karuM chuM. apramata yogI, niSkAma zrutasevaka evA pU. trilokamuni. ma. ne kema bhUlAya? jeozrIe khaMtathI ane premathI potAnA zAstrajJAnano amone lAbha ApI, A anuvAdanuM zuddhikaraNa karI Apela che. temanI A zrutasevAnI pratipaLa anumodanA karuM chuM.. pratyakSa ke parokSa preraNAstrota vahAvatA evA pU. jayaMta-giri-janaka-jagahasu-gaja-namra muni ma. sA. temaja amArA sahunA zirachatra pUjyavarA pU. zrI muktAbAI ma.; A sahune bhAvavaMdana karuM chuM. mArA jJAnadAtrI parama upakArI evA vaDIla guNImaiyA pU. sAhebajInI zrutaci to avarNanIya che. jeozrIe sadA bAhya jagatathI vimukha rahIne, potAnI sAdhanAnA amUlya samayanuM yogadAna ApI, satata parizrama uThAvIne, anuvAdanuM akSarazaH avalokana karIne, lekhanane sarasa opa Apyo che, teozrInA caraNakamalamAM zat zat vaMdana.. mArA saMyamI jIvananA zilpakAra evA anaMta upakArI guNImaiyA viduSI pU. uSAbAI ma. no upakAra mAnavAnI zakti mArAmAM nathI chatAM paNa teoe mane anuvAda karavAnI preraNA ApI, yogya mArgadarzana ApyuM teonI huM khUba ja RNI chuM. sahasaMpAdikA Do. zrI AratIbAI ma.(pI.eca.DI.) ane viduSI sAdhvIzrI subodhikAbAI ma. e anuvAdane saraLa banAvela che. temanA puruSArthane dhanyavAda. 44
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamI jIvananA sahayogI mArA gurbano temaja nAnA satIjIone paNa A take yAda karuM chuM. jeoe A kAryamAM mane suMdara sahakAra Apyo che. guruprANa phAunDezananA pramukha zrI caMdrakAMtabhAI zeTha utsAhathI A kAryane AgaLa vadhAryuM che. zrI mukuMdabhAI, zrI dhIrubhAIe pUrNatayA sahakAra Apyo che. bhAIzrI nehalabhAIe prinTiga kArya karyuM che. te badala sahuno A samaye AbhAra vyakta karuM chuM. anuvAdamAM chadmasthAvasthAne kAraNe, pramattayoge jinAjJA viruddha kAMI lakhAyuM hoya, koI paNa kSati rahela hoya to trividha trividha micchAmi dukkaDam...... mumukSu bhavyAtmAo A zrutasAgaramAM DUbakI mArIne jJAna motI sahaja bhAve meLavI AtmAnaMda anubhave e ja maMgala bhAvanA..... pU. mukta-lIlama guruNInA praziSyA ane vidUSI pU. uSAbAI svAmInA ziSyAsAdhvI kiraNa 45
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 11 12-13 AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya]. caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdha:- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] 46
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pAMga sUtra zrI zrI pAMgasUtra bhUtra zrI upAMga sUtroNa bhI upAMga satra zrI dhAMsa yI yAMga sUtra zrI yAMga sUtrAMga sAMga sUtra zrI yAMga sUtra zrI pAMga va zrI GdhAMga sUtra zrI GdhAMga sUtra zrI GdhAMga sUtra zrI rAdhAMga sUtra zrI GdhAMga sUtra sUtra zrI udhAMga sUtrAMga zrI pAMga sUtra zrI pAMga upAMga zrI yAMga sUtra mUtra TaHTI : 2 racita 6 zrI yAMga sUtra zrI yAMga sUtra zrI upAMga kI vira ) pAMgasutra zrI bhAga sa nirayAvalikA zrI uparA mutra zrI upAMga sU zrI uga kalpAvataMsikA, puSpikA, puSpacUlikA, vRSNidazA mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa nI kiTa anuvAdika che kiraNa A kAlikasUtra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ | niyAvalikA varga prathama varga | ja nirayAvalikA je je paricaya : aMtagaDa sUtranI jema A sUtranA vibhAgone varga saMjJA ApavAmAM AvI che. aMtagaDa sUtramAM ATha varga ane nevuM adhyayana che, te sUtramAM vargonA nAma nathI mAtra adhyayanonA nAma che jyAre prastuta upAMga sUtramAM pAMca vargonA nirayAvalikA, kalpAvartAsikA, puSpikA, puSpacUlikA ane vRSNidazA evA pAMca nAma paNa che. prathama vargamAM dasa adhyayana che, temAM narakagAmI dasa jIvonuM varNana che, tethI tenuM nAma 'nirayAvalikA' che. prAcIna kALamAM rAjaguhI nAmanI nagarI hatI. tyAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. tene celaNA, dhAriNI ane naMdA Adi tera tathA kAli Adi dasa sahita aneka rANIo hatI. celaNA rANIne koNika, vehalla Adi putra hatA. dhAriNIne meghakumAra ane naMdAne abhayakumAra nAmano putra hato. kAlI Adi dasa rANIone kAlakumAra Adi dasa putro hatA. A rIte puNyayoge rAjA zreNika sarva prakAre sukhI ane samRddha hatA. kopika - ekadA rANI celaNAe siMhanuM svapna joyuM. jAgRta thaIne teNIe rAjAne svapnanuM nivedana karyuM. rAjAe svapna pAThakone bolAvIne svapnaphaLane jANyuM ke rANInI kukSIe tejasvI putraratnano janma thaze. celaNA rANI sAtvikabhAve garbhanuM vahana karI rahyAM hatAM. trIje mahine garbhagata jIvanA zreNika sAthenA vairAnubaMdhe rANIne zreNika rAjAnA kalejAnuM mAMsa khAvAno dohada(saMkalpa)utpanna thayo. abhayakumAranI buddhinA baLe dohada pUrNa thayo. rANI potAnA A duSkRtyathI ciMtita banI, manomana khinnatA anubhavatI hatI. teNe garbhane naSTa karavA ghaNA upAya ajamAvyA paraMtu tenA sarva prayatno niSphaLa gayA. yathA samaye rANIe putrane janma Apyo. bhAvinA aniSTane nivAravA rANIe navajAta zizune dAsI dvArA ukaraDe pheMkAvI dIdho. bALakanA tejathI te kSetra prakAzamAna thayuM paraMtu pApanA udaye eka kUkaDAe te bAlarAjanI AMgaLIne karaDI khAdhI. bALakanI AMgaLImAMthI lohI ane paru vahevA lAgyA. nirAdhArapaNe bALaka te vedanAne vedI rahyo hato. te sarva samAcAra maLatAM rAjA zreNika tyAM AvyA; teno pitRvAtsalya bhAva jAgRta thayo ane AtmIyabhAve te bALakane rANI pAse laI AvyA; A kRtya mATe rANIne AkrozabharyA zabdothI upAlaMbha detAM bALakanI sAra-saMbhALa levAno Adeza karyo.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra navajAta zizunA karmano udaya parivartana pAmyo. rAjakuLamAM sarva prakAranI anukULatAo vacce bALakanuM pAlana poSaNa thavA lAgyuM. janmotsava nimittanI sarva vidhio kramazaH pUrNa thaI. kukaDAe AMgaLI karaDI hovAthI bArame divase te rAjakumAranuM nAma kUNika(koNika)rAkhavAmAM AvyuM. kramazaH koNikano bAlyakAla vyatIta thayo, yuvAvasthAmAM praveza thayo, padmAvatI Adi ATha rAja kanyAo sAthe pANigrahaNa thayuM ane te sukhapUrvaka rahevA lAgyA. ekadA zreNika rAjAe prasanna thaIne potAno secanaka hAthI ane aDhArasaro hAra vihalakumArane bheTa ApyA. rAjA zreNika baMdhanagrasta :- dhIre--dhIre koNikane sattA ane saMpattino lobha utpanna thavA lAgyo ane pitRsattA chInavI levAnI durbhAvanA pragaTa thavA lAgI. teNe potAnA kAlakumArAdi daze bhAIo samakSa prastAva mUkyo ke pitAne baMdhanagrasta karIne, ApaNe pitAnI rAjya lakSmIne bhogavIe. kAlakamArAdi daze kumAroe paNa bhAna bhUlI, koNikanA prastAvane svIkArI lIdho. taka joI pitAne baMdhanagrasta karI koNika rAjA banyo. rAjA zreNikano dehatyAga :- zreNika rAjAnI kedAvasthA joIne rANI celaNA karmanI vicitratA ane saMsAranA svArthane nihALatI, udAsInapaNe samaya vyatIta karavA lAgI. ekadA koNika mAtAnA caraNa sparza karavA Avyo. mAtAne atyaMta udAsa joIne udAsInatAnuM kAraNa pUchyuM. mAtAnA aMtaramAM putranA kukRtyanI pArAvAra vedanA hatI. mAtAe koNika samakSa tenA janma prasaMga ane pitAe karelA avismaraNIya upakAranuM sAdhaMta varNana karyuM ane duHkhita hRdaye kahyuM- he putra! parama upakArI pitA sAthenuM tAruM A vartana yogya nathI. mAtAnI vedanAthI putranuM aMtara dravita thayuM; potAnI bhUlano pazcAttApa thayo; tarata ja pitAne mukta karavA te svayaM kuhADI laIne cAlyo. putrane kuhADI laIne Avato joI zreNike vicAryuM ke A putra kharekhara pUrvabhavanuM koI vaira pUrNa karavA mATe AvI rahyo che. putranA hAthe maravuM tenA karatAM jAte ja marI javuM zreSTha che. tema vicArI tAlapuTa jhera mukhamAM nAkhI prANa tyAga karyo. A ghaTanAthI koNika atyaMta zokAkula banI gayo ane manane zAMta karavA rAjagRhI nagarI choDI caMpAnagarImAM parivAra sahita rahevA gayo. teNe rAjyanA agiyAra bhAga karyA. kAlakumAra Adi dasa bhAI ane koNika rAjA rAjyazrI bhogavatAM rahevA lAgyA. SyanI Aga - bhAI vihala pAse je hAthI ane hAra hatA, te anupama hatA. vihalakumArane teno bhogavaTo karato joI koNikanI rANI padmAvatIne IrSyA jAgRta thaI. potAnI rAjalakSmIthI saMtoSa na pAmatAM te vAraMvAra koNikane Agrahayukta nivedana karavA lAgI ke game tema karIne pitAnI alabhya cIja
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirayAvalikA varga 3 ApaNI ja pAse hovI joIe. koNike vAraMvAra vihalakumAra pAse hAra ane hAthInI mAMgaNI karI paraMtu vihallakumAre te ApyA nahIM ane potAnI surakSA mATe te nAnA (mAtAmaha) ceDA rAjA pAse vaizAlI nagarImAM cAlyo gayo. hAra ane hAthIno Agraha koLika choDayo nahIM. teNe ceDA rAjAne paNa saMdeza mokalyo ke hAra ane hAthI pAchA Apo ane vihallakumArane mokalI do, anyathA yuddha mATe taiyAra thAo. ceDA rAjA rAjanItinA yathArtha jJAtA hatA. zaraNAgatanI rakSA e rAjadharma che, tema mAnIne te aDhAra gaNa rAjAo sAthe yuddha mATe taiyAra thaI gayA. kAlakumArAdi daza kumAra kozikanI sAthe rahyA. mahArAjA ceDA bhagavAna mahAvIranA parama upAsaka hatA. temaNe zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA hatA. paraMtu rAjadharmanuM pAlana karavA temaNe bANa uThAvyuM. temanuM bANa amogha hatuM, te kyAreya niSphaLa na jatuM. yuddhano prAraMbha thayo. dasa divasamAM kAlakumAra Adi dase bhAIo kramazaH senApati banI yuddhamAM AvyA ane ceDA rAjAnA amogha bANathI mRtyu pAmyA. yuddhamAM bIjA paNa lAkho manuSyono saMhAra thayo. irSyAnI AgathI bhautika tuccha vastu mATe A badho anartha thayo. vairAgya nimitta :- te samaye prabhu mahAvIranuM rAjagRhImAM padArpaNa thayuM. puNyavAna AtmAo prabhunA darzanArthe gayA. kAlI Adi daza rANIoe paNa prabhuno vairAgya sabhara upadeza sAMbhaLyo; saMsAranI asAratA ane azaraNatA jANI; prabhu pAsethI potAnA vahAlasoyA daze putronA duHkhada samAcAra sAMbhaLIne vairAgyavAsita banI, darza rANIoe saMyama svIkAra karyo; tapasAdhanAthI sarva karmano kSaya karI siddha gatine prApta karI. ke kAla kumArAdinuM bhaviSya :- zrI gautamasvAmInA praznanA uttaramAM prabhue kahyuM ke kAlakumAra Adi daze bhAIo yuddhamAM mRtyu pAmI cothI narakamAM utpanna thayA che. tyAMnI sthiti pUrNa karI mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karIne mukta thaze. A rIte A prathama varganA daza adhyayanamAM narakagAmI daze bhAIonuM jIvana vRttAMta keita che. //////////
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra prathamavarga : nirayAvalikA prathama adhyayana H kAlakumAra rAjagRhanagara, udhAnAdi : 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM Nayare hotthA / riddhitthimiyasamiddhe vaNNao / guNasIlae ceie vaNNao / asogavarapAyave vaNNao / puDhavisilApaTTae vaNNao / bhAvArtha : - te kALe ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. te dhana-dhAnya, vaibhava vagere riddhi, samRddhithI paripUrNa hatuM. te nagaranA IzAna khUNAmAM guNazIla nAmano bagIco hato. tyAM uttama azokavRkSa hatuM. tenI nIce eka pRthvIzilApaTTaka hatuM. nagara, udyAna, azokavRkSa ane pRthvIzilAnuM saMpUrNa varNana aupapAtika Adi sUtra pramANe jANavuM. vivecana : prastuta sUtramAM nagara tathA udhAna vagerenuM varNana saMkSipta zabdomAM che. vistRta varNana anya sUtromAM nimna pramANe che. rAjagRha nagara H- prAcInakAlamAM aneka vaibhavazAlI bhavanothI suzobhita ane dhana dhAnyathI samRddha rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. AnaMda pramodanA aneka sAdhanothI tyAMnA loko prasanna hatA. cAre bAju laherAtA khetarothI te nagara ramaNIya lAgatuM hatuM. Aju bAju vaselA nAnA--nAnA gAmaDAMothI te parivRtta hatu. te nagaramAM suMdara sthApatyakalAthI suzobhita udyAna ane gaNikAonA sanniveza sthAna hatAM. cora, DAku AdinI bIka na hovAthI AkhI nagarI kSemakuzaLa hatI. nagarajano sukha-zAMtithI rahetA hatA. bhikSA ApavAmAM loko udAra hovAthI bhikSuone tyAM saraLatAthI bhikSA maLatI hatI. ghaNA naTa, nartakI Adi manoraMjana pUruM pADatA hatA. temaja ghaNA bAga-bagIcAnA kAraNe rAjagRhI nagarI naMdanavana jevI lAgatI hatI. khAI, koTa ane killAthI te nagarI surakSita hatI. nagaramAM aneka trikoNAkAra mArga, coka ane rAjamArga hatA. te nagara potAnI suMdaratAthI darzanIya, manorama ane manohara hatuM. = guNazIla udyAna H- rAjagRhanagaranI bahAra guNazIla nAmanuM prasiddha udyAna(bagIco) hatuM. te udyAnamAM prabhu mahAvI2nA seMkaDo samavasaraNa thayA hatA. aneka vyaktioe zrAvakadharma tathA zramaNadharmarUpa cAritra
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nirayAvalikA varga-1H adhya.-1 A udyAnamAM grahaNa karyA hatA. guNazIla udyAna aitihAsika ane pavitra sthAna banI gayuM hatuM. prathama gaNadhara gautama svAmI tathA paMcama gaNadhara Arya sudharmA svAmI vagere prabhunA pramukha ziSyoe A udhAnamAM ja anazana grahaNa karI nirvANapada prApta karyuM hatuM. vartamAnanuM guNAvA, je navAdA sTezanathI lagabhaga traNa mAIla upara che, tyAM ja prabhu mahAvIranA samayanuM guNazIla udyAna hatuM. azokavRkSa - guNazIla udyAnanI barAbara madhyamAM eka vizALa ane ramaNIya azokavRkSa hatuM. te uttama mULa, kaMda, skaMdha, zAkhAo, prazAkhAo, pravAlo, pAMdaDAo, phUlo ane phaLothI zobhatuM hatuM. tenuM thaDa svaccha ane vizALa hatuM. te thaDano gherAvo pahoLA karela be hAtha pramANa kSetra karatAM vadhu hato. tenAM pAMdaDA paraspara joDAyelAM, adhomukha ane nirdoSa hatAM. navAM pAMdaDAo, kumaLI kaLI AdithI teno uparano bhAga suzobhita hato. te popaTa, menA, tetara, koyala, mora Adi pakSIonA kalaravathI guMjatu hatuM. tyAM madhalolupa bhamarAono samUha mastIthI guMjArava karato hato. te AjubAjunA vRkSa, latAkuMja, maMDapa AdithI zobhAyamAna hatuM. te vRkSa tRptiprada vipula sugaMdhane phelAvI rahyuM hatuM. vizALa gherAvA ane chAyAnA kAraNe te aneka ratha, DolIo, pAlakhIo AdinuM Azraya sthAna hatuM. pRthvIzilApaka - te azokavRkSanI nIce thaDane aDIne eka paththaranI moTI zilA rAkhavAmAM AvatI hatI, te zilApaTTaka rUpe oLakhAtI hatI. teno varNa kALo hato. tenI prabhA AMjaNa, vAdaLAono samUha, nIlakamala, kezarAzivALano samUha), bheMsanA zIMgaDAno garbha bhAga, jAMbuphaLa, aLasInA phUla jevI hatI. te zilApaTTaka khUba ja lIsuM hatuM. te ATha khUNAvALuM, darpaNa jevuM svaccha, suramya ane camakadAra hatuM. tenA para varu, baLada, azva, magara, pakSI, sarpa, kinnara, haraNa, hAthI, vanalatA, padmalatA AdinI citra-vicitra AkRtio hatI. teno sparza mRgachAla, AkaDAnuM rU, mAkhaNa AdinI jema sukomaLa hato. te ucita laMbAI ane pahoLAI yukta AsananA AkAre sthita hatuM. te pramANe A zilApaTTaka manorama, darzanIya, mohaka ane khUba ja manohara hatuM. Arya sudharmAsvAmInuM padArpaNa - 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ajja suhamme NAmaM aNagAre jAisaMpaNNe kulasaMpaNNe jahA kesI jAva paMcahiM aNagAra-saehiM saddhiM saMparivuDe, puvvANupudvi caramANe, gAmANugAmaM duijjamANe jeNeva rAyagihe Nayare jAva ahApaDirUvaM uggahaM ogiNihattA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / parisA nniggyaa| dhammo kahio / parisA paDigayA / bhAvArtha - te kALe ane te samaye bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtevAsI ziSya Arya sudharmA aNagAra jAtisaMpanna(mAtRpakSa vizuddha) ane kuLasaMpanna(pitRpakSa zuddha) Adi guNa saMpanna hatA. te pAMcaso aNagAronI sAthe anukrame cAlatAM, grAmAnugrAma vicaratAM[eka gAmathI bIjA gAma jatAM rastAmAM AvatAM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ s ] zrI nirayAvalikA sUtra koI paNa gAmane oLaMge nahIM tema vicaraNa karatAM jyAM rAjagRhanagara hatuM tyAM padhAryA yAvata yathApratirUpa-sAdhumaryAdA pramANe nivAsasthAnanI AjJA laIne saMyama ane tapazcaryAthI AtmAne bhAvita karatAM tyAM rahyA. temanuM vizeSa varNana kezIkamAranA varNana samAna jANavuM. nagaramAMthI janasamuha temanA darzana karavA Avyo. Arya sudharmA svAmIe dharmopadeza Apyo ane pariSada pAchI pharI. vivecana : prastuta pAThamAM saMkSipta rIte traNa viSayono ullekha karavAmAM Avyo che- (1) zramaNa bhagavAna mahAvIranA aMtevAsI pAMcamA gaNadhara Arya sudharmAnuM rAjagRha nagaramAM padArpaNa. (2) teone vaMdanA karavA mATe tathA dharmadezanA sAMbhaLavA mATe rAjagRhanagaranA janasamUhanuM gamana (3) Arya sudharmAsvAmInI dharmadezanA ane dharmopadeza sAMbhaLI janasamUhanuM nagaramAM punarAgamana. vasa:- sUtramAM Arya sudharmA svAmIno paricaya ApavA mATe kezIkumAra zramaNano ullekha che. teno bhAva e che ke rAjaprazrIya sUtramAM bhagavAna pArzvanAthanA ziSya paraMparAnA kezIkumAra zramaNanuM varNana aneka vizeSaNo dvArA vistArathI karavAmAM AvyuM che, te saMpUrNa varNana Arya sudharmA svAmI mATe paNa samajI levuM joIe. jaMbU aNagAranI sUtra sAMbhaLavAnI jijJAsA - | 3 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ajjasuhammassa aNagArassa aMtevAsI jaMbU NAmaM aNagAre samacauraMsasaMThANasaThie jAvasakhittaviula teulesse ajjasuhammassa aNagArassa adUrasAmaMte uDDe jANU ahosire jAva viharai / tae NaM se jaMbU jAyasaDDe jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI- uvaGgANaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paNNatte ? / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM paMca vaggA paNNattA, taM jahA- NirayAvaliyAo, kappavaDiMsiyAo, pupphiyAo, pupphacUliyAo, vnnhidsaao| jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM paMca vaggA paNNattA, taM jahA-NirayAvaliyAo jAva vaNhidasAo, paDhamassa NaM bhaMte ! vaggassa NirayAvaliyANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM kai ajjhayaNA paNNattA? bhAvArtha :- kALe ane te samaye Arya sudharmA aNagAranA ziSya jaMbU nAmanA aNagAra samacaturasa saMsthAnavALA yAvatuM saMkSipta karelI vipula tejolabdhithI saMpanna hatA teo Arya sudharmA svAmIthI na
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nirayAvalikA varga-1: adhya.-1 ati dUra ke na ati najIka, goThaNane upara rAkhI, mastaka namAvI ubhaDaka Asane beThA hatA. te samaye jaMbUsvAmIne zraddhApUrvakanI jijJAsA thaI cAvatuM paryApAsanA karatAM A pramANe kahyuM- he bhagavan! muktiprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe upAMga sUtramAM kayA bhAvonuM nirUpaNa karyuM che? jijJAsAnuM samAdhAna karatA sudharmA svAmIe kahyuM- he jaMbU! muktiprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre upAMga sutranA pAMca varga kahyA che, tenAM nAma A pramANe che- (1) nirayAvalikA (2) kalpAvataMsikA (3) puSpikA (4) puSpacUlikA (5) vRSNidazA. he bhagavan! jo muktiprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre upAMga sUtranA nirayAvalikAthI vRSNidazA paryata pAMca varga kahyA che to he bhagavan! temAM prathama varga-nirayAvalikAnA keTalAM adhyayana kahyAM che? vivecana : prastuta sUtramAM jebUsvAmIe upAMga sUtrane sAMbhaLavAnI-jANavAnI jijJAsA pragaTa karI ane Arya sudharmA svAmIe te sUtrano prAraMbha karatAM tenA nAma sahita pAMca vibhAga-varga darzAvyA che. tyAra pachI jaMbUsvAmIe nirayAvalikA nAmanA prathama varganA adhyayana keTalA che? te jANavAnA bhAva pragaTa karyA che. prabhu mahAvIra svAmI, gaNadhara sudharmA svAmI ane Arya jaMbUsvAmIno vizeSaNa yukta pATha aneka sUtromAM aneka sthaLe AvatAM saMkSipta vistRta aneka rUpe pratomAM upalabdha thAya che. guruprANa Agama batrIsInA prastuta saMskaraNamAM bhagavAna mahAvIra svAmInuM vizeSaNa yukta vistRta pATha aupapAtika sUtramAM ane bhagavatI sUtranA prathama bhAgamAM rAkhyo che. Arya sudharmA svAmInuM vizeSaNa yukta pATha jJAtAsUtramAM rAkhyo che ane jaMbUsvAmInuM vizeSaNa yukta pATha jJAtA sUtra tathA aMtagaDa sUtramAM rAkhavAmAM Avyo che, anya sthaLe prAyaH saMkSipta pATha rAkhela che. daza adhyayananAM nAma ane adhyayana prAraMbha :| 4 evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM paDhamassa vaggassa NirayAvaliyANaM dasa ajjhayaNA paNNattA / taM jahA kAle sukAle mahAkAle, kaNhe sukaNhe tahA mahAkaNhe / vIrakaNhe ya boddhavve, rAmakaNhe taheva ya / piuseNakaNhe Navame, dasame mahAseNakaNhe u // jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAvasaMpatteNaM uvaGgANaM paDhamassa vaggassa NirayAvaliyANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, paDhamassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra NirayAvaliyANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNatte ? bhAvArtha :- he jaMbU! muktiprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe upAMga sUtranA nirayAvalikA nAmanA prathama varganA dasa adhyayana kahyAM che, te A pramANe che- (1) kAlakumAra (2) sukAlakumAra (3) mahAkAlakumAra (4) kRSNakumAra (5) sukRSNakumAra (6) mahAkRSNakumAra (7) vIrakRSNakumAra (8) rAmakRSNakumAra (9) pitRsena kRSNakumAra (10) mahAsena kRSNakumAra. prazna- he bhagavan! jo mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe upAMga sUtranA prathama varga nirayAvalikAnAM dasa adhyayano kahyAM che, temAM nirayAvalikAnA prathama adhyayanamAM prabhue kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? vivecana : prastuta sUtramAM daza adhyayananAM je nAma prarUpita karyA che, te nAma zreNika rAjAnA dazaputronA che. A adhyayanomAM mukhyatAe te daze rAjakumAronuM varNana che. zreNikanI kAlI Adi daza rANIonuM mokSa gamananuM varNana aMtagaDasUtramAM che. teonA ja daza putra arthAt pratyeka rANInA eka-eka putranuM varNana A vargamAM che. mAtAonA ane putronA nAmamAM samAnatA che. jema ke- kAlI rANIno putra kAlakumAra, sukAlI rANIno putra sukAlakumAra vagere. A daze kumAronA narakagamanamAM mukhya nimitta zreNikanI rANI celaNAno putra koNika che mATe A vargamAM koNikanuM paNa vistRta varNana che. kAlakumAra :| 5 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahevAse caMpA NAmaM NayarI hotthA / riddhisthimiyasamiddhe vnnnno| puNNabhadde ceie vnnnno| tattha NaM caMpAe NayarIe seNiyassa raNNo putte cellaNAe devIe attae kUNie NAmaM rAyA hotthA vnnnno| tassa NaM kUNiyassa raNNo paumAvaI NAmaM devI hotthA, sUmAlapANipAyA jAva viharai / tattha NaM caMpAe NayarIe seNiyassa raNNo bhajjA kUNiyassa raNNo cullamAuyA kAlI NAmaM devI hotthA, sUmAlapANipAyA jAva surUvA / tIse NaM kAlIe devIe putte kAle NAmaM kumAre hotthA, sUmAlapANipAe jAva surUve /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nirayAvalikA varga-1: adhya.-1 bhAvArtha :- sudharmA svAmIe kahyuM- te kALe ane te samaye A jaMbUDhIpa nAmanA dvIpanA bhArata varSamAM Rddhi AdithI saMpanna caMpA nAmanI nagarI hatI. tenA IzAna khUNAmAM pUrNabhadra yakSanuM yakSAyatana hatuM. te caMpAnagarImAM zreNikarAjAnA putra ane celaNAdevInA Atmaja koNika nAmanA mahA mahimAzALI rAjA rAjya karatA hatA. koNikarAjAne padmAvatI nAmanI rANI hatI. te atyaMta sukamAra aMgopAMgavALI hatI thAvat sukhapUrvaka rahetI hatI. te caMpAnagarImAM zreNikarAjAnI patnI ane koNikarAjAnI vimAtA kAlI nAmanI rANI hatI. te sukomaLa hAtha-paga Adi aMgopAMgavALI yAvat rUpavAna hatI. te kAlIdevIno putra kAla nAmano kumAra hato. te sukomaLa yAvatuM surUpa-sauMdaryavAna hato. vivecana : prastuta sUtramAM prathama adhyayananA prathama varganA nAyaka kAlakumAranuM varNana saMkSipta pAThathI karyuM che. tenI pArzvabhUmikAmAM (1) caMpAnagarI (2) pUrNabhadra udyAna (3) koNika rAjA (4) koNika rAjAnI patnI padmAvatI rANI (5) koNikanI laghumAtA - kAlakumAranI mAtA kAlI rANInuM varNana paNa saMkSipta pATha paddhatithI karyuM che. tenuM kAraNa e che ke rAjA, rANI, nagara ane udyAna AdinuM varNana aneka Agama kathAnakomAM aneka sthAne Ave che, jyAM jyAM tenuM varNana Ave che tyAM tenA ekAda be vizeSaNano prayoga karIne, gAvaathavA vaUgzabda ApIne pAThane saMkSipta karavAmAM Ave che. te ja rIte prastuta AgamamAM prastuta prasaMgamAM ane tyAra pachInA adhyayanomAM vakho Adi zabdathI pAThane saMkSipta karyA che. pAThane saMkSipta karavAmAM siddhi mahilA sUHINA Adi zabdo lakhI mIMDA karavAmAM Ave che ane anya paNa vividha paddhatio jovA maLe che. prastuta saMskaraNamAM te saMkSipta pAThone suvAcya paddhatithI vyavasthita karavAno prayatna karyo che. vAgo - varNana jANavuM arthAt vistRta pATha anya zAstra ke pUrvanA sUtra anusAra jANavo joIe. mAta :- sukumAra. prastuta sUtramAM rANI ane rAjakumAra mATe A zabdaprayoga thayo che. sumati thI suDamati, sumati ane samAna evA dezI zabda bane che. aneka AgamomAM strI ke puruSanA varNanamAM temanA aMgopAMganI sukumAratA darzAvavA A zabdano prayoga thayo che. strI mATe khUmAla pALiyA ane puruSa mATe smAta pALipApa zabda prayoga che. kAlakumAranuM rathamuzaLa saMgrAmamAM gamana : 6 tae NaM se kAle kumAre aNNayA kayAi tihiM daMtisahassehiM, tihiM rahasahassehiM tihiM AsasahassehiM, tihiM maNuyakoDIhiM, garulavUhe ekkArasameNaM khaMDeNaM kUNieNaM raNNA saddhiM rahamusalaM saMgAmaM oyAe /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 10 | zrI nirayAvalikA sUtra bhAvArtha :- tyAra pachI eka vakhata kAlakumAra traNa hajAra hAthI, traNahajAra ratha, traNa hajAra ghoDA ane traNa karoDa sainikone laIne, garuDabUha racIne, potAnA agiyAramAM bhAganA sainya sahita kuNika rAjAnI sAthe rathamuzaLa saMgrAma karavA gayA. vivecana : garuDayUha - garuDanA AkAre yUha-lazkaranI racanA. AgaLa ghaNuM ne pAchaLa thoDuM sainya hoya tevI rIte senAnI goThavaNI karavI. 2thazaLasaMgrAma :- je saMgrAmamAM muzaLayukta ratha bahu vegathI doDIne zatrupakSano vinAza kare che. te saMgrAmane rathamuzaLa saMgrAma kahe che ane tenI pramukhatAvALo saMpUrNa saMgrAma paNa rathayuzaLa saMgrAma kahevAya che. kharekhara rathayuzaLa saMgrAma to phakta eka ja divasa thayo hato topaNa sUtramAM saMpUrNa saMgrAma mATe "rathamuzaLa" nAmano ullekha che. mahAzilAkaMTaka saMgrAma :- je saMgrAma mahAzilAnA prahAra jevo prANono kaMTaka arthAt ghAtaka hoya che ane jemAM taNakhalAnI aNIe mAravAthI paNa hAthI, ghoDA Adine mahAzilAthI mAravA jevI tIvra vedanA thAya che, te saMgrAmane mahAzilAkaMTaka saMgrAma kahe che. A saMgrAma paNa eka ja divasano thayo hato. temAM koNika pakSanA sainika jo eka taNakhaluMke topaNa zatrupakSanA sainikone mahAzilA jevo prahAra lAgato hato. kAlIrANInI ciMtA :| 7 tae NaM tIse kAlIe devIe aNNayA kayAi kuTuMbajAgariyaM jAgaramANIe ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA- evaM khalu mamaM putte kAlakumAre tihiM daMtisahassehiM jAva oyAe / se maNNe, kiM jaissai, No jaissai, jIvissai, No jIvissai, parAjiNissai, No parAjiNissai, kAle NaM kumAre ahaM jIvamANaM pAsijjA ? ohayamaNa jAva jhiyAi / bhAvArtha - tyAre eka vAra potAnA kuTuMba-parivAra viSayaka vicAra karatAM te kAlIdevInA manamAM A pramANe vicAra thAva saMkalpa utpanna thayo ke mAro putra kAlakumAra traNahajAra hAthI vagere laIne yAvat rathamazaLa saMgrAmamAM gayo che. to zuM te vijaya meLavaze ke nahIM? te jIvato raheze ke nahIM? zatrune parAjita karaze ke nahIM? zuM huM kAlakamArane jIvato joI zakIza? ItyAdi vicArothI te udAsa-nirutsAhI jevI thaIne yAvatuM ArtadhyAnamAM lIna thaI. vivecana : prastuta sUtramAM asthi nAva.. dvArA kAlIrANInA vicAranI kramika avasthAne pragaTa karI.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ | riyAlal-1: madhya.-1 | 11 / ajjhathie :- Atma-adhyavasAya pani thayo. sarva prathama 13pI mAtma adhyavasAya 6tpanna thAyachate pachI bhana3pI ziMtana, manana mAhithAyachate puGgalamaya 3pIDoya che.ciMtie = mAnasi thitana patthie = 6271, mamilASA maNogae saMkappe = manogata saMz85, viyA lata thayo. kAlIrANInuM bhagavAnanI dharmasabhAmAM gamana :|8 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre samosarie / parisA nniggyaa| tae NaM tIse kAlIe devIe imIse kahAe laddhaTThAe samANIe ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre puvvANupuTviM jAvaviharai / taM mahAphalaM khalu tahArUvANaM samaNANaM jAvaviulassa aTThassa gahaNayAe / taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva pajjuvAsAmi, ima caNaM eyArUvaM vAgaraNaM pucchissAmi tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA koDuMbiyapurise sahAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! dhammiyaM jANappavaraM juttAmeva uvaTThaveha, uvaTThavettA eyamANattiyaM paccapiNaha / taeNaM te koDubiya purisA jAva uvaTThavittA tamANattiyaM pccppinnti| bhAvArtha :- kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra caMpAnagarImAM padhAryA. bhagavAnane vaMdanAnamaskAra karavA ane dharmopadeza sAMbhaLavA mATe pariSada nIkaLI. kAlIdevI paNa A samAcAra jANIne prasanna thaI. tenA manamAM A pramANe vicAra Avyo ke zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI grAmAnugrAma vihAra karatA ahIM padhAryA che. tathArUpa zramaNa bhagavaMtonuM mAtra nAmazravaNa paNa mahAna phaladAyaka che, to tenI samIpe jaIne vaMdana-namaskAra karIe to keTalA mahAna phaLanI prApti thAya? temanI pAsethI vipula zratanA arthane grahaNa karavAno mahimA aparaMpAra che. tethI huM zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse jAuM yAvata temanI paryApAsanA karuM ane temane pUrvokta prazna pUchuM. kAlIrANIe A pramANe vicAra karyo, vicAra karIne temaNe sevakone bolAvyA ane A pramANe AjJA ApI- he devAnupriyo ! zIghratAthI dhArmika kAryomAM vaparAtA zreSTha rathane joDIne lAvo ane mane jANa karo. tyAre te kauTuMbika puruSo rathane joDIne lAvyA ane AjJAnurUpa kArya thaI gayuM che, tema kAlI rANIne jaNAvyuM. | 9 tae NaM sA kAlI devI pahAyA jAva appamahagghAbharaNAlaMkiya sarIrA bahUhiM khujjAhiM jAva mahattaragaviMdaparikkhittA aMteurAo Niggacchai NiggacchittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA, jeNeva dhammie jANappavare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dhammiyaM jANappavaraM durUhai, durUhittA NiyagapariyAla saMparivuDA caMpaM NayariM majjhaM- majjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva puNNabhadde ceie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA chattAIe titthayarAisae
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 12 | zrI nirayAvalikA sUtra pAsai, pAsittA dhammiyaM jANappavaraM Thavei, ThavettA dhammiyAo jANappavarAo paccoruhai paccoruhittA bahUhiM khujjAhiM jAva mahattaragaviMdaparikkhittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA ThiyA ceva saparivArA sussUsamANI NamaMsamANI abhimuhA viNaeNaM paMjaliuDA pjjuvaasi| bhAvArtha :- tyAra pachI kAlIdevI snAna karI yAvatumahAmUlyavAna paraMtu alpa bhAravALAM AbhUSaNothI vibhUSita thaIne, kubbA dAsIo yAvatuM mahattarA dAsIonA samUhathI gherAyelI aMtaHpuramAMthI nIkaLI, nIkaLIne bAhya upasthAna zALA(sabhAbhavana)pAse jyAM dhArmika ratha taiyAra karelo hato, tyAM AvI ane te rathamAM beThI, besIne potAnA parijano ane parivArane sAthe laIne caMpAnagarInI madhyamAM thaIne nIkaLI ane jyAM pUrNabhadra udhAna hatuM tyAM pahoMcIne tIrthakaronA chatrAdi atizayo(prAtihAryo)ne jotAM ja dhArmika zreSTha rathane Ubho rAkhyo. teNI rathamAMthI nIce UtarI ane kunzA yAvatuM mahattarA vagere aneka dAsI vRMdanI sAthe jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA tyAM gaI traNa vAra AdakSiNA pradakSiNA karIne vaMdanA, namaskAra karyA ane saparivAra bhagavAnanI dezanA sAMbhaLavA mATe bhaktipUrvaka namaskAra karI, vinayapUrvaka aMjali joDIne sanmukha rahIne, paryApAsanA karavA lAgI. vivecana : ukta gadhAMzomAM saMtAna prati mAtRhRdayanI manobhAvanAonuM darzana karAvyuM che. saMtAno alpa saMkaTamAM hoya to paNa mAtAnuM hRdaya satata ciMtita rahe che, tenuM mana AkuLa-vyAkuLa banI jAya che. tene manamAM zAMti rahetI nathI. saMtAnanuM saMkaTa nivAravA maMtra, taMtra Adi anekavidha prayatno kare che ane potAnA saMtAno mATe jAgelI aniSTa AzaMkAne dUra karavAno upAya jANavA mATe utsuka rahe che. kAlIrANI paNa A bhAvanA sAthe bhagavAnanA samosaraNamAM upasthita thaI hatI. bhagavAnanI dezanA ? kAlIrANInI jijJAsA :10 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlIe devIe, tIse ya mahaimahAliyAe parisAe dhamma parikahei jAva eyassa dhammassa sikkhAe uvaTThie samaNovAsae vA samaNovAsiyA vA viharamANA ANAe ArAhae bhavai / tae NaM sA kAlI devI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamma soccA Nisamma haTTatuTTha jAva visappamANahiyayA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva evaM vayAsI- evaM khalu bhaMte ! mama putte kAle kumAre tihiM daMtisahassehiM jAva rahamusalaM saMgAmaM oyAe / se NaM bhaMte! kiM jaissai, No jaissai jAva kAle NaM kumAre ahaM jIvamANaM pAsijjA ?
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirayAvalikA varga-1 : adhya.--1 kAlI ! tti samaNe bhagavaM mahAvIre kAliM deviM evaM vayAsI- evaM khalu kAlI ! tava putte kAle kumAre tihiM daMtisahassehiM jAva kUNieNaM raNNA saddhi rahamusalaM saMgAmaM saMgAmemANe hayamahiya-pavaravIraghAiya- NivaDiya - ciMdhajjhayapaDAge NirAloyAo disAo karemANe ceDagassa raNNo sapakkhaM sapaDidisiM raheNa paDirahaM havvamAgae / 13 tae NaM se ceDae rAyA kAlaM kumAraM ejjamANaM pAsa, pAsittA Asuratte jAva misimisemANe dhaNuM parAmusai, parAmusittA usuM parAmusai, parAmusittA vaisAhaM ThANaM ThAi, ThAittA AyayakaNNAyayaM usuM karei, karettA kAlaM kumAraM e gAhaccaM kUDAhaccaM jIvayAo vavarovei / taM kAlagae NaM kAlI ! kAle kumAre, No ceva NaM tumaM kAlaM kumAraM jIvamANaM pAsihisi / bhAvArtha :- tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre te kAlIdevI ane vizALa janapariSadane dharmadezanA ApI. [aupapAtika sUtra pramANe dharmadezanAnuM kathana karavuM joIe] yAvat A dharmanA AcaraNamAM upasthita zrAvaka ane zrAvikA, vrata ArAdhanAthI jinAjJAnA ArAdhaka thAya che. tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI dharmazravaNa karI, hRdayamAM dhArIne kAlI rANI harSita, saMtuSTa yAvat vikasita hRdayavALI thaIne zramaNa bhagavAnane traNa vAra vaMdana-namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- he bhagavan ! mAro putra kAlakumAra traNa hajAra hAthIo sahita yAvat rathamUzala saMgrAmamAM gayo che, to he bhagavan ! zuM te vijayI thaze ke nahIM ? yAvat zuM huM kAlakumArane jIvato joI zakIza ? pratyuttaramAM, he kAlI ! A pramANe saMbodhana karIne zramaNa bhagavAna mahAvIre kAlIrANIne A rIte kahyuM- tAro putra kAlakumAra traNa hajAra hAthI sahita koNika rAjAnI sAthe rathamUzala saMgrAmamAM yuddha karato, vIra yoddhAone mArato, mardita karato, ghAta pahoMcADato ane tenI saMketa sUcaka dhvajA-patAkAone nIce pachADato, dizA-vidizAone aMdhakAramaya karato, potAnA ratha sahita ceDArAjAnA ratha sAme AvI pahoMcyo. ceDA rAjAe A rIte sAme AvatA kAlakumArane joyo ke tarata tene krodha Avyo yAvat dAMta kacakacAvIne dhanuSya upADyuM ane bANa hAthamAM laI dhanuSya para caDhAvI, kAna sudhI paNacha kheMcIne eka ja vAramAM tIvra prahArathI kAlakumArane Ahata karIne, raktaraMjita banAvI, jIvanathI rahita karI dIdho. tethI he kAlI ! te kAlakumAra mRtyune pAmyo che, mATe have tuM kAlakumArane jIvato joI zakIza nahIM. vivecana : prastuta sUtramAM aupapAtika sUtrAnusAra prabhunI dharmadezanAnuM saMkSipta varNana nAva pAThathI karyuM
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra che. tyAra pachI potAnA putranA jaya-parAjaya viSayaka mAtA kAlIno prazna ane sarvajJa prabhuno uttara che. sAvathama ArAhittA bhavajJaH- dharmadezanAnA upasaMhAra rUpe A aMtima vAkya che. temAM zrAvaka zrAvikAnI ArAdhanAnuM kathana che. zramaNa zramaNInI ArAdhanAnuM kathana paNa dharma dezanAmAM hoya ja che. ahIM nAva zabdamAM te samAviSTa che. 14 gheDap rAyA :- prastuta sUtramAM ceDA rAjA mATe 'ceham' zabda prayoga che teno artha ceTaka rAjA thAya che, tema chatAM ahIM anuvAdamAM 'ceDArAjA' te pracalita zabdano prayoga rAkhyo che. prastuta sUtramAM ceDArAjA tIvra krodhAyamAna thayAnuM varNana che. te krodha yuddhakAla paryaMtano, zaraNAgatanI rakSA mATeno ane nyAyasaMgata hato. paMcendriya jIvanI ghAta karavA chatAM temano krodha anaMtAnubaMdhI na hato. tethI ja yuddha karavA chatAM gRhasthanuM zrAvakapaNuM ke pAMcamuM guNasthAna TakI rahe che. zAstromAM zramaNo mATe traNe kAla saMbaMdhI nimitta kathanano niSedha che. tema chatAM vItarAga prabhu mahAvIre kAlI rANIne kAlakumAra saMbaMdhI praznano uttara Apyo, tenuM kAraNa A pramANe samajavuM. (1) bhagavAne Apelo uttara nimitta kathanarUpa nathI. nimitta kathanamAM anumAna ane gaNitapUrvaka phalAdezanuM kathana hoya che. jyAre prabhue to kevaLajJAnathI Alokita ghaTanAnuM kathana karyuM hatuM. (2) bhagavAne potAnA jJAnamAM e paNa joyuM hatuM ke putraviyoga kAlIrANInA vairAgyanuM nimitta banavAno che. te uparAMta viziSTa jJAnI mATe sAmAnya niyama lAgu paDatA nathI. kAlI rANInI mohadazA : 11 taNaM sA kAlI devI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM eyamaTTha soccA Nisamma mahayA puttasoeNaM apphuNNA samANI parasuNiyattA viva caMpagalayA dhasatti dharaNIyalaMsi savvaGgehiM saNNivaDiyA / tae NaM sA kAlI devI muhuttaMtareNa AsatthA samANI uTThAe uTThei uTThittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vyaasiimeya bhaMte! tahameya te! avitatameya te! asavikrameya te! sattve " mate ! esamaTThe, jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA tameva dhammiyaM jANappavaraM durUha, durUhittA jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disiM pddigyaa| bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI potAnA putranuM uparokta vRttAMta sAMbhaLIne ane hRdayamAM avadhAraNa karIne kAlIrANI putrazokathI udvigna banIne, jema kuhADIthI kapAyelI caMpakalatA
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirayAvalikA varga-1 : adhya.-1 paDI jAya che, tema mUrchita thaIne jamIna upara(dhaba daIne) paDI gaI. thoDIvAra pachI jyAre kAlIdevI kaMIka svastha banI tyAre UbhI thaI ane bhagavAnane vaMdana namaskAra karIne ruMdhAyelA svarathI bolI- he bhagavAna ! jema Apa kaho cho temaja che, yathArtha che, zaMkArahita che, satya che. ema kahI bhagavAnane pharI vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne te ja dhArmika rathamAM besIne potAnA sthAne gaI. 15 gautamanI jijJAsA : kAlakumAranI gati : 12 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI - kAle NaM bhaMte ! kumAre tihiM daMtisahassehiM jAva rahamusalaM saMgAmaM saMgAmemANe ceDaeNaM raNNA egAhaccaM kUDAhaccaM jIviyAo vavarovie samANe kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae, kahiM uvavaNNe ? goyamA ! tti samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyamaM evaM vayAsI- evaM khalu goyamA ! kAle kumAre tihiM daMtisahassehiM jAva rahamusalaM saMgAmaM saMgAmemANe ceDaeNaM raNNA egAhaccaM kUDAhaccaM jIviyAo vavarovie samANe kAlamAse kAlaM kiccA cautthIe paGkappabhAe puDhavIe hemAbhe Narae dasasAgarovamaThiie su Neraiesu NeraiyattAe uvavaNNe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! A pramANe saMbodhana karIne gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karyA ane potAnI jijJAsA vyakta karatAM A pramANe pUchyuM- he bhagavan ! traNa hajAra hAthI AdinI sAthe kAlakumAra rathamuzala saMgrAmamAM laDAI karato ceDArAjAnA eka ja prahArathI mRtyu pAmIne kyAM gayo ? kyAM utpanna thayo ? uttara- he gautama ! A pramANe saMbodhana karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe gautama svAmIne A pramANe kahyuM- gautama ! traNa hajAra hAthI AdinI sAthe yuddhamAM gayelo te kAlakumAra jIvanarahita thaIne mRtyunA samaye mRtyu pAmI cothI paMkaprabhA nAmanI narakamAM hemAbha nAmanA narakAvAsamAM daza sAgaropamanI sthitivALA nArakI rUpe utpanna thayo. -: koNika jIvana : koNikanuM celaNAnI kukSimAM Agamana : 13 kAle NaM bhaMte ! kumAre kerisaehiM AraMbhehiM kerisaehiM samAraMbhehiM
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra kerisaehiM AraMbhasamAraMbhehiM kerisaehiM bhogehiM kerisaehiM saMbhogehiM kerisae hiM bhogasaMbhogehiM kerisaeNa vA asubhakaDakammapabbhAreNaM kAlamAse kAlaM kiccA cautthIe paGkappabhAe puDhavIe jAva NeraiyattAe uvaNNe ? 16 evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM Nayare hotthA, riddhitthimiyasamiddhe / tattha NaM rAyagihe Nayare seNie NAmaM rAyA hotthA, mahayA himavaMta jAva rAyavaNNao / tassa NaM seNiyassa raNNo NaMdA NAmaM devI hotthA sUmAlapANipAyA jAva viharai / tassa NaM seNiyassa raNNo putte NaMdAe devIe attae abhae NAmaM kumAre hotthA, sUmAlapANipAyA jAva surUve / sAmadAmabheyadaMDa jAva visArae jahA citto jAva rajjadhurAe ciMtae yAvi hotthA / tassa NaM seNiyassa raNNo cellaNA NAmaM devI hotthA, sUmAlapANipAyA jAva viharai / taNaM sA cellaNA devI aNNayA kayAi taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi jAva sIhaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhA, jahA pabhAvaI jAvasumiNapADhagA paDivisajjiyA jAva cellaNA se vayaNaM paDicchittA jeNeva sae bhavaNe teNeva aNupaviTThA / bhAvArtha :- he bhagavan ! te kAlakumAra hiMsA--asatya Adi kevI jAtanA sAvadha anuSThAnarUpa AraMbhathI, zastra vaDe prANIono nAza karavA rUpa samAraMbhathI, baMne prakAranA mizra anuSThAnarUpa AraMbha samAraMbhathI temaja kevI jAtanA zabdAdi viSayabhogathI, kevA prakAranI tIvra abhilASAthI utpanna thatA viSayonA saMbhogathI tathA kevI jAtanA mahAraMbha ane mahAparigraharUpa viSayonI abhilASarUpa bhogopabhogathI temaja kevA azubha karmonA bhArathI mRtyu pAmIne cothI narakamAM gayo ? he gautama ! tenuM kAraNa A pramANe che- te kAle ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. te nagara Rdvi-vaibhavathI saMpanna, zatruonA bhayathI rahita ane dhana-dhAnyAdinI samRddhithI yukta hatuM. te rAjagRha nagaramAM himAlayaparvata jevA mahAna zreNikarAjA rAjya karatA hatA. te zreNikarAjAne atyaMta sukumAra hAthapaga Adi aMgopAMgavALI naMdA nAmanI rANI hatI. je manuSyasaMbaMdhI sukhono anubhava karatI rahetI hatI. zreNikarAjAno putra / ane naMdArANIno Atmaja abhaya nAmano rAjakumAra hato. je sukumAra hAthapaga Adi aMgopAMgavALo yAvat rUpavAna hato. te sAma, dAma, daMDa, bheda Adi rAjanItimAM nipuNa hato yAvat citta sArathinI jema rAjakAryane dakSatApUrvaka karato hato. zreNikarAjAnI celaNA nAmanI bIjI rANI hatI. je sukumAra hAthapaga Adi aMgopAMgavALI yAvat sukhapUrvaka rahetI hatI. ekavAra te zayanagRhamAM ciMtA AdithI mukta banI sukhazayyA para sUtI hatI. tyAre teNe svapnamAM
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirayAvalikA varga-1: adhya.-1 | [ 17 ] siMha joyo, svapna joIne te jAgRta thaI. prabhAvatI devInI jema rAjAne svapna kahyuM. rAjAe svakhapAThakone bolAvyA ane svapnanuM phaLa pUchyuM. svapnapAThakoe svapnaphaLa kahyuM. rAjAe tene prItidAna ApI vidAya karyA yAvata svapnaphaLa sAMbhaLI harSa pAmI, rANI potAnA mahelamAM gaI. vivecana : prastuta sUtramAM kAlakumAranI narakagatinA kAraNanuM spaSTIkaraNa karatAM sUtrakAre koNika rAjAnuM jIvanavRtAMta kahyuM che. teno prAraMbha karatAM sUtramAM zreNika rAjA, celaNA rANI ane abhayakumArano paricaya Apyo che. naMda nitto:- A saMkSipta pAThathI abhayakumAranA guNonuM varNana citta sArathInI jema samajavAnuM kahyuM che. rAjaprazrIya sUtramAM paradezI rAjAnA vRttAMtamAM cittasArathInuM varNana che. te paradezI rAjAnA maMtrI samAna hato. te sAma, dAma, daMDa ane bheda cAra prakAranI rAjanItiono jANakAra hato. autpAtikI, vainayikI, kArmika ane pAriNAmikI, A cAra prakAranI buddhithI yukta hato. buddhi baLe te muzkela kArya paNa saraLatAthI karI leto hato. pArivArika samasyAo, gupta ane rahasyamaya kAryo aMge rAjAne sAcI salAha Apato hato. te rAjyazAsanano pramukha hato. A ja pramANe abhayakumAra paNa rAjAzreNikanA pratyeka kAryano kartA hato. rAjyanA gupta rahasya paNa jANato hato. gaI pamava- hastinApuranagaranA balarAjAnI rANI prabhAvatI hatI. bhagavatI sUtra zataka-11, uddezaka-11mAM mahAbalanA jIvananuM vistRta varNana karavAmAM AvyuM che. mahAbala garbhamAM AvyA tyAre prabhAvatIdevIe svapnamAM zubha lakSaNovALA siMhane joyo hato. svapnadarzana pachI balarAjAne svapnanI vAta karI. balarAjAe potAnA jJAnanA AdhAre svapnanuM zubha phaLa batAvyuM ke kuLanA bhUSaNarUpa putrano janma thaze. pachI rAjAe savAre svapnapAThakone bolAvyA. teoe vistArathI svapnazAstranuM varNana karIne kahyuM ke Apane rAjakumAranI prApti thaze. te rAjakumAra vizALa rAjyano svAmI thaze athavA jJAna-dhyAna tapathI saMpanna mahAna aNagAra thaze ItyAdi. A pramANe prabhAvatInI jema rANI celaNAnI kukSimAM AvanAra bALaka paNa mahAna rAjA thaze, tema svapnapAThakoe spaSTa karyuM. AraMbha-samAraMbha :- A zabdono prayoga be prakAre thAya che. (1) saMraMbha, samAraMbha ane AraMbha A traNa kramika zabda prayoga thatAM kramazaH pApano saMkalpa, pUrvataiyArI ane pApAcaraNa artha thAya che. (2) AraMbha, samAraMbha A rIte be zabdono prayoga thatAM AraMbha zabdathI sAmAnya sAvadha pravRtti ane samAraMbhathI vizeSa AraMbha pravRttinuM grahaNa thAya che ane baMne zabdano saMyukta prayoga thatAM nAnA moTA vividha pApothI saMyukta pravRttinuM grahaNa thAya che. prastuta sUtramAM bIjA prakArano zabda prayoga thayo che. celaNAno dohada ane ArtadhyAna :14 tae NaM tIse cellaNAe devIe aNNayA kayAi tiNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra ayameyArUve dohale pAubbhUe- dhaNNAo NaM tAo ammayAo jAva jammajIviyaphale, jAo NaM seNiyassa raNNo uyaravalImaMsehiM sollehi ya taliehi ya bhajjiehi ya suraM ca jAva pasaNNaM ca AsAemANIo visAe mANIo paribhuMjemANIo paribhAe- mANIo dohalaM pavirNeti / 18 taNaM sA cellaNA devI taMsi dohalaMsi aviNijjamANaMsi sukkA bhukkhA nimmaMsA oluggA oluggasarIrA NitteyA dINavimaNavayaNA paMDuiyamuhI omaMthiyaNayaNa-vayaNakamalA jahociyaM pupphavattha gaMdhamallAlaMkAraM aparibhujjamANI karayala- maliyavva kamalamAlA ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAi / bhAvArtha :- tyAra pachI rANI celaNAne traNa mahinA pUrA thatA A prakArano dohada(tIvra IcchA) thayo ke- dhanya che te mAtAone yAvat teno vaibhava, mAnavajanma ane jIvana saphaLa che ke je zreNikarAjAnA kALajAnA mAMsane tavA upara zekIne tathA telamAM taLIne ke agnimAM zekIne dArUnI sAthe teno svAda letI ane paraspara sakhIone detI potAnA dohadane pUrNa kare che arthAt je je mAtAone je je dohada thAya, te dohadane jeo pUrNa kare che teone dhanya che. A pramANenA vicAro karavA chatAM celaNA rANI te ayogya, aniSTa dohada pUro na thavAthI ane tenuM lohI zoSAI javAthI te sUkAI gaI, bhUkhI rahevA lAgI. zarIramAM mAMsa na rahevAthI te durbaLa thaI gaI. mananA AghAte rogI jevI thaI gaI, nisteja banI gaI ane tenuM mana dInahIna, utsAha rahita tathA mukha phikku paDI gayuM. tethI te netra tathA mukhakamaLane jhukAvI(udAsa cahere) rahevA lAgI. te yathAyogya puSpa, vastrAdi ane sugaMdhita mALA--alaMkAro dhAraNa karatI na hatI. te hAthathI masaLelI kamaLa mALA jevI murajhAyelI duHkhita manavALI, ciMtA ane zoka sAgaramAM DUbelI ArtadhyAnamAM rahevA lAgI. 15 NaM tI cellAe devIe aGgapaDiyAriyAo cellaNaM deviM sukkaM bhukkhaM jAva jhiyAyamANiM pAsaMti pAsittA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae ajjaliM kaTTu seNiyaM rAyaM evaM vayAsI- evaM khalu sAmI ! cellaNA devI, Na yANAmo keNai kAraNeNaM sukkA bhukkhA jAva jhiyAi / taNaM seNie rAyA tAsiM aGgapaDiyAriyANaM aMtie eyamaTThe soccA Nisamma taheva saMbhaMte samANe jeNeva cellaNA devI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA cellaNaM devi sukkaM bhukkhaM jAva jhiyAyamANi pAsittA evaM vayAsIkiNNaM tumaM devANuppie ! sukkA bhukkhA jAva jhiyAsi ?
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nirayAvalikA varga-1 adhya.-1 19 ] tae NaM sA cellaNA devI seNiyassa raNNo eyamaTuM No ADhAi, No pariyANai, tusiNIyA saciTThai / bhAvArtha :- celaNA rANInI aMgaparicArikAe tenI sUkAyelI, phIkI Adi pUrvokta avasthA joIne, zreNika rAjAnI pAse jaI, be hAtha joDI, AvartapUrvaka mastaka para aMjali karI, A pramANe kahyuM- he svAminu! khabara nathI ke calaNA rANI kayA kAraNathI sukAI gayA che tathA duHkhita thaIne ArtadhyAna kare che. mahArAjA zreNika dAsIo pAsethI A vAta sAMbhaLIne AkuLa-vyAkuLa thatAM celaNA rANI pAse AvyA ane tenI pUrvokta avasthA joIne kahyuM- he devAnupriye ! tame zA mATe zuSka zarIravALA yAvata ciMtAgrasta banI gayA cho? paraMtu calaNA rANIe zreNika rAjAnA A praznano Adara na karyo, teno javAba na Apyo ane mauna beThI rahI. 16 tae NaM se seNie rAyA cellaNaM deviM doccaM pi taccaMpi evaM vayAsIkiNNaM ahaM devANuppie eyamaTuM No arihe savaNayAe, jaNaM tuma eyamadvaM rahassIkaresi? tae NaM sA cellaNAdevI seNieNaM raNNA doccaM pi taccaM pi evaM vuttA samANI seNiyaM rAyaM evaM vayAsI- Natthi NaM sAmI ! se kei atu, jassa NaM tubbhe aNarihe savaNayAe, No ceva NaM imassa aTThassa savaNayAe / evaM khalu sAmI ! mama tassa orAlassa jAva mahAsumiNassa tiNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM ayameyArUve dohale pAubbhUe-dhaNNAo NaM tAo ammayAo, jAo NaM tubbhaM uyaravalimasehi sollaehi ya jAva dohalaM viNeti / tae NaM ahaM sAmI ! tasi dohalasi aviNijjamANaMsi sukkA bhukkhA jAva jhiyAmi / bhAvArtha :- tyAre zreNika rAjAe be-traNavAra pharIthI A pramANe kahyuM- he devAnupriye ! zuM huM tamArI A vAta sAMbhaLavA lAyaka nathI ke jethI tame mArAthI vAta chUpI rAkho cho? A pramANe be-traNavAra rAjAe pUchayuM tyAre rANI bolI- he svAmI ! evI koI vAta nathI, je ApanAthI chUpI hoya athavA Apa tene sAMbhaLavA yogya na ho, tevuM paNa nathI paraMtu he svAmI! te vAta A pramANe che ke te udAra svapnanAM phaLasvarUpa garbhanA trIjA mahinAnA aMte mane evo dohada utpanna thayo che ke- te mAtAne dhanya che je potAnA patinA kALajAnA mAMsane pakAvIne yAvat madirAthI potAno dohada pUro kare che. te svAmI! te dohada pUro nahIM thavAthI huM zuSka zarIravALI yAvata ciMtAgrasta banI gaI chuM. vivecana : prastuta sUtramAM rANI celaNAnA dohadanuM nirUpaNa che. celaNA rANIne garbhagata jIvanA prabhAve
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 20] zrI nirayAvalikA sUtra patinA kALajAnuM mAMsa khAvAno dohada thayo hato. dohada - garbhagata jIvanA viziSTa prabhAvathI trIjA mahinA pachI mAtAne je viziSTa IcchA, tamannA utpanna thAya che, tene dohada kahe che. 3ya2vRttimafE - udarAvalI mAMsa, jo ke 362 + Avatino artha "peTanA aMdaranA AMtaraDA" ema thAya che paraMtu ardhamAgadhI kozamAM A zabdano artha kALajAnuM mAMsa spaSTa rIte karyo che ane paraMparAmAM paNa te ja artha pracalita che. pU. ghAsIlAlajI ma. sA.e A zabdano chAyAnuvAda ja karyo che. TIkAkAre paNa A zabdano artha karyo nathI. udarAvalI mAMsano artha "udara aMtargata avayavonuM mAMsa" thAya che. garbhagata jIva rAjAne mAravAno nizcaya karIne Avyo hato. kALajuM zarIranuM mukhya aMga che. A aMgeno nAza thatAM vyaktinuM mRtyu nizcitarUpe thaI jAya tethI udarAvalIthI udara aMtargata aMgamAMthI 'kALajAnuM mAMsa' artha grahaNa karavAnI paraMparA cAlI haze. kozikano pUrvabhavaH- rANI celaNAnA garbhagata jIvanA pUrvabhavanuM varNana prastuta AgamamAM ke anya koI paNa AgamamAM prApta thatuM nathI paraMtu kathAgraMtho anusAra te mAsa-mAsakhamaNanI tapasyA karanAra tApasa hato. zreNika rAjA pUrva jIvanamAM tApasonA saMga ane raMgathI raMgAyelA hatA. tethI ekadA teNe tApasane mA khamaNanA pAraNAnuM nimaMtraNa ApyuM. pAraNAnA divase eka ja ghera javuM ane tyAMthI je AhAra pANI prApta thAya, tenAthI ja pAraNu karavuM ane jo eka gherathI AhAra pANI prApta na thAya to bIjuM mAkhamaNa karavuM, tevo tApasane abhigraha-saMkalpa hato. tApasa pAraNAnA divase zreNika rAjAnA rAjamahelamAM gayo paraMtu koI kAraNavazAt rAjA bhUlI gayA ane koI vizeSa paristhitivaza dvArapALe tApasane mahelamAM praveza karavA dIdho nahIM. tApase krodhita thaI bIjA mAsakhamaNanA paccakakhANa karI lIdhA. pachI rAjAne tApasanA pAraNAnuM smaraNa thayuM. tethI tApasanI kSamAyAcanA karIne, bIjA pAraNAnuM AmaMtraNa ApyuM. kramazaH bIjA, trIjA mAsakhamaNanA pAraNAnA divase paNa koIne koI prasaMga vaza rAjAne tyAM tApasane AhAra pANInI prApti na thaI. tApasa atyaMta kuddha thayo. khinna pariNAme teNe mAvajIvana AhAra pANIno tyAga karI, saMthAro karyo. tApasanA aMtaramAM rAjA zreNika prati vaira ane dveSano bhAva daDhIbhUta thayo. te niyANuM karI, mRtyu pAmI, zreNika rAjAnuM vaira pUrNa karavA, celaNA rANInA garbhamAM utpanna thayo. A kAraNe garbhagata jIvanA pUrva bhavasaMbaMdhI vairanA prabhAve rANIne zreNikanA kALajAnA mAMsa khAvAno dohada thayo hato. zreNikanuM calaNArANIne AzvAsana :17 tae NaM se seNie rAyA cellaNaM devi evaM vayAsI- mA NaM tuma devANuppie! ohaya jAva jhiyAhi / ahaM NaM tahA jattihAmi jahA NaM tava
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zyA -1: adhya.-1 / 21 / dohalassa saMpattI bhavissai tti kaTu cellaNaM devi tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNuNNAhiM maNAmAhiM orAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhaNNAhiM maGgallAhiM miyamahurasassirIyAhiM vaggUhi samAsAsei, samAsAsittA cellaNAe devIe aMtiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA, jeNeva sIhAsaNe, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNa- varaMsi puratthAbhimuhe NisIyai; tassa dohalassa saMpattiNimittaM bahUhi AehiM uvAehi ya, uppattiyAe ya veNaiyAe ya kammiyAe ya pAriNAmiyAe ya pariNAmemANe pariNAmemANe tassa dohalassa AyaM vA uvAyaM vA ThiI vA aviMdamANe ohayamaNasaMkappe jAva jhiyAi / bhAvArtha :- celaNA rANInI uparokta vAta sAMbhaLIne tene AzvAsana ApatA zreNika rAjAe kahyuMhe devAnupriye ! tame ArtadhyAna na karo. huM koI paNa upAya karIza, jethI tamAro dohada pUro thAya. A prabhArI DIne yeta rAhIne STa, ta, priya, manoza, bhe|m(atyNt manosa) sumahAyI, syArI , zAMtikArI, dhanyakArI, maMgalakArI, mRdu, madhura ane zreSTha vacanothI saMtuSTa karyA. tyAra pachI te bAhya upasthAna zALA-sabhAmaMDapamAM AvIne pUrvAbhimukhe siMhAsana para beThA ane dohada pUrNa karavAnA upAyanuM ciMtana 42vA bAyA. ane Aya-6pAyo(yuti-pratimothI autpati, vainayiI, mipArimiTI, A cAra prakAranI buddhithI vicAra karavA chatAM koIpaNa prakAranA Aya-upAya, sthiti ane niSpattine teo meLavI zakyA nahIM, dohada pUrNa karAvavAmAM asamartha thayA tyAre utsAhahIna yAvatuM ciMtAgrasta thaI gayA. abhayakumAra dvArA dohadapUrti :18 imaM ca NaM abhaekumAre NhAe jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre sayAo gihAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA, jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchai / seNiyaM rAyaM ohaya jAva jhiyAyamANaM pAsai, pAsittA evaM vayAsI- aNNayA NaM tAo ! tubbhe mamaM pAsittA haTThatuTTha jAva visappa -mANahiyayA bhavaha, kiM NaM tAo ! ajja tubbhe ohaya jAva jhiyAyaha? taM jai NaM ahaM tAo! eyamaTThassa arihe savaNayAe, to NaM tubbhe mamaM eyamaTuM jahAbhUyamavitahaM asaMdiddhaM parikaheha, jA NaM ahaM tassa aTThassa aMtagamaNaM karemi / bhAvArtha :- A bAju abhayakumAra snAna karI yAvata alpa bhAravALA bahumUlA AbhUSaNothI potAnA zarIrane alaMkRta karI, potAnA mahelamAMthI nIkaLI, bAhya upasthAnazALAnA je sabhAmaMDapamAM zreNika rAjA hatA tyAM AvyA. rAjAne nirutsAhI yAvatuM ciMtAgrasta joyA, joIne A pramANe kahyuM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 22 / zrI nirayAvalikA sUtra he pitAjI! pahelA to Apa mane joIne khuza, saMtuSTa thAvat AnaMdita hRdayavALA thatA hatA paraMtu Aje kayA kAraNathI mArI sAme paNa jotA nathI bhAvatu ArtadhyAnamAM beThA cho? mane A vAta sAMbhaLavA yogya mAnatA ho to, je vAta hoya te yathArtha rUpe niHsaMkocapaNe kaho. jethI huM teno upAya zodhuM. 19 tae NaM se seNie rAyA abhayaM kumAraM evaM vayAsI- Natthi NaM puttA ! se kei aDhe, jassa NaM tuma aNarihe savaNayAe / evaM khalu puttA ! tava cullamAuyA cellaNAe devIe tassa orAlassa jAva mahAsumiNassa tiNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM jAva jAo NaM mama uyaravalimasehi sollehi ya jAva dohalaM viNeti / tae NaM sA cellaNA devI taMsi dohalaMsi aviNijjamANaMsi sukkA jAva jhiyAi / tae NaM ahaM puttA ! tassa dohalassa saMpattiNimittaM bahUhi AehiM ya jAva ThiI vA aviMdamANe ohaya jAva jhiyAmi / bhAvArtha - abhayakumAranA A pramANe kahevAthI zreNikarAjAe kahyuM- he putra! evI koI vAta nathI ke je tArAthI chAnI rAkhavAnI hoya. paraMtu he putra ! tArI laghumAtA celaNA devIne mahAsvapnanA trIjA mAsa aMte dohada utpanna thayo che ke je mAtAo zreNikanA (mArA) udarAvalI (kALajA)nA mAMsane pakAvIbhUMjIne bhAvatuM dohada pUrNa kare che tene dhanya che ItyAdi. celaNA devIno te dohada pUro na thavAthI te zuSka vAva ciMtita rahe che. tethI he putra! te dohada pUrNa karavA mATe meM aneka upAyo vicAryA paraMtu dohada pUrNa thaI zake tema nathI, tethI huM udAsIna yAvat ArtadhyAnamAM lIna chuM. 20 tae NaM se abhaekumAre seNiyaM rAyaM evaM vayAsI- mA NaM tAo ! tubbhe ohaya jAva jhiyAyaha, ahaM NaM tahA jattihAmi, jahA NaM mama cullamAuyAe cellaNAe devIe tassa dohalassa saMpattI bhavissai, tti kaTu seNiyaM rAyaM tAhiM iTThAhiM jAva vaggUhi samAsAsei, samAsAsittA jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA abbhitarae rahassiyae ThANijje purise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI- gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA ! sUNAo allaM maMsaM ruhiraM batthipuDagaM ca giNhaha / / bhAvArtha :- zreNika rAjAnA A manogata bhAvane sAMbhaLyA pachI abhayakumAre A pramANe kahyuMpitAjI! Apa bhagnamanorathavALA na thAo yAvatuM ciMtA na karo. huM evo upAya karIza, jethI mArA laghu mAtAno dohada pUrNa thaI jaze. A pramANe zreNika rAjAne ISTa, priya Adi vacanothI AzvAsana ApyA pachI abhayakumAra jyAM potAnuM bhavana hatuM tyAM AvyA ane aMgata vizvAsu puruSone bolAvI ane A pramANe kahyuM kedevAnupriyo ! tame jAo ane kasAIkhAnAmAMthI tAjuM raktamaya mAMsa ane bastipuTaka(te mAMsane DhAMkI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizyAvani -1: adhya.-1 | 23 rAkhavAnuM sAdhana vizeSa) lAvo. 21 tae NaM te ThANijjA purisA abhaeNa kumAreNaM evaM vuttA samANA haTThatuTTha jAva paDisuNettA abhayassa kumArassa aMtiyAo paDiNikkhamaMti, jeNeva sUNA teNeva uvAgacchati, allaM maMsaM ruhiraM batthipuDagaM ca giNhati, giNhittA jeNeva abhae kumAre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala pariggahiyaM jAvataM allaM maMsaM ruhiraM batthipuDagaM ca uvaNeti / bhAvArtha :- tyAra pachI te vizvAsu puruSoe abhayakumAranI A vAta sAMbhaLI hRSTatuSTa thaI yAvatuM abhayakumAra pAsethI nIkaLyA. jyAM vadhasthaLa hatuM tyAM AvyA. tyAMthI tAjuM raktamaya mAMsa ane bastipuTaka laI abhayakumAra pAse AvyA. baMne hAtha joDIne yAvat bastipuTaka ApyuM. 22 tae NaM se abhaekumAre taM allaM maMsaM ruhiraM kappaNikappiyaM karei, karettA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA seNiyaM rAyaM rahasigayaM sayaNijjaMsi uttANayaM NivajjAvei, NivajjAvettA seNiyassa uyaravalisu taM allaM maMsaM ruhiraM viravei, viravettA batthipuDaeNaM veDhei, veDhettA savaMtIkaraNeNaM karei, karettA cellaNaM deviM uppi pAsAe avaloyaNavaragayaM ThavAvei, ThavAvettA cellaNAe devIe ahe sapakkha sapaDidisi seNiya rAya sayaNijjasi uttANagaM NivajjAvei / seNiyassa raNNo uyaravalimasAI kappaNikappiyAiM karei, karettA se ya bhAyaNasi pakkhivai / tae NaM se seNie rAyA aliyamucchiyaM karei, karettA muhuttaMtareNaM aNNamaNNeNaM saddhiM saMlavamANe ciTThai / bhAvArtha :- tyAra pachI abhayakumAre te tAjA raktamaya mAMsamAMthI thoDo bhAga kAtarathI kApyo, kApIne jyAM zreNikarAjA hatA tyAM AvyA ane zreNikarAjAne ekAMtamAM zayyA para sIdhA suvaDAvI tenA udara para te raktamaya mAMsanA TukaDAne rAkhyo, pachI tene bastipuTakathI veSTita karyo-DhAMkyo, DhAMkIne tene vastrAcchAdita karI dIdhA. tyAra pachI rANIne uparanA mALamAM evA sthAne besADyA ke jyAMthI te dazyane joI zake. celaNA devInI barAbara nIce, sAmenI bAju zreNika rAjAne sIdhA suvaDAvyA, kAtarathI zreNika rAjAnA udaranuM peTa para pUrve rAkheluM) mAMsa kApyuM, kApIne eka vAsaNamAM rAkhyuM. tyAre zreNika rAjAe mUcchita thavAno khoTo dekhAva karyo ane thoDo samaya pasAra thatA te paraspara vAtacIta karavA lAgyA. | 23 tae NaM se abhayakumAre seNiyassa raNNo uyaravalimasAI giNhei, giNhettA jeNeva cellaNA devI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA cellaNAe
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra devIe uvaNei / tae NaM sA cellaNA devI seNiyassa raNNo tehiM uyaravalimaMsehiM sollehiM jAva dohalaM viNei / tae NaM sA cellaNA devI saMpuNNadohalA, sammANiyadohalA vicchiNNa- dohalA taM gabbhaM suhaMsuheNaM parivahai / 24 bhAvArtha :- tyAra pachI abhayakumAre zreNikarAjAnA te udaranA mAMsakhaMDone grahaNa karI, jyAM celaNAdevI hatA tyAM AvyA. tenI sAme mAMsakhaMDo rAkhyA. celaNAdevIe zreNikarAjAnA te udaranA mAMsanA TukaDAthI yAvat potAno dohada pUrNa karyo. A rIte te celaNA devI potAno dohada pUrNa, saMpanna ane samApta thatAM te garbhanuM sukhapUrvaka pAlana karavA lAgyA. vivecana : prastuta sUtromAM abhayakumAranI AgavI buddhithI celaNA rANInI thayelI dohadapUrtinuM pratipAdana che. celaNA rANI ceDA mahArAjAnI putrI hatI. teNI prAraMbhathI jaina dharmI, daDhadharmI, priyadharmI, saMskAra saMpanna zrAvikA hatI. tethI temanA jIvanamAM mAMsAhAranI IcchA azakya ja hatI. paraMtu garbhagata jIvanA prabhAve rANIne tathA prakArano dohada thayo hato. abhayakumAra paNa daDha zradghAvAna, ahiMsAdharmanA upAsaka hatA. pitAnA kALajAnA mAMsa khAvAno mAtAno dohada kevI rIte pUrNa karavo ? te prazna hato. ApatkAlIna paristhitimAM, gRhastha jIvanamAM zrAvakone mATe anicchanIya kAryo karavA paDe che. te pramANe abhayakumAre potAnI pharaja samajI mAtAnA dohadane potAnI sUjha-bUjhathI pUrNa karyo. vatthapuDagaM H- mAMsane lAvavAnuM ane DhAMkIne rAkhavAnuM sAdhana che. vadhasthAnathI mAMsa lAvavAnA pAThamAM ane abhayakumAra dvArA zreNikanA udara para mAMsa rAkhavAnA pAThamAM sthipukaLa zabda prayoga che. te pahelAMnA dohada varNanamAM A zabda nathI. vadhasthAnethI mRtaka jIvanuM tAjuM raktamaya mAMsa, lohI bastipuTakamAM lAvyA, zreNika rAjAne sUvaDAvIne tenA udara 52 2ktamaya mAMsano TUkaDo bastipuTakathI veSTita karyo arthAt peTa upara rAkhelA mAMsane cArebAjuthI DhAMkI dIdhuM. ardhamAgadhI kozamAM A zabdano artha - 'peTanA aMdarano eka avayava-peDu' karyo che. tethI peTanA aMdaranA AMtaraDAthI te mAMsane veSTita karyuM. tevo artha paNa thAya che. saMvati raneLa vaDu :- bastipuTakathI mAMsanA TukaDAne veSTita karyAnA varNana pachI A vAkya che. tenuM tAtparya e che ke te sUtrokta vidhie rAjAnA peTa para mAMsa rAkhIne, veSTita karIne pachI rANIne khabara na paDe te rIte tene vastrAdithI DhAMkI dIdhuM. arthAt rAjAnA udara para mAMsano TukaDo rAkhyo che tevI khabara na
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirayAvalikA varga-1 adhya.-1 | [ 25] paDe te rIte tene chupAvyo. A prakAranI vidhi pUrNa karyA pachI abhayakumAre celaNA rANIne UMce sthAne besADyA ke jyAMthI te rAjAnA kalejAnuM mAMsa kApavAnI kriyA joI zake. savaMtI rAja = vastI niti, mAnI roti lohI savIjharI rahyuM hoya te pramANe karyuM. 'sava' dhAtuno artha vahevuM-jharavuM thAya che, te anusAra A artha thAya che. prasaMgAnusAra A artha saMgata nathI kAraNa ke vadhasthAnethI mAMsa lAvavuM, zreNikanA udara para bAMdhavuM vagere pratyeka kriyA rANI celaNAthI gupta rAkhavAnI hatI. tethI jo lohI vahetuM hoya, tevo dekhAva prAraMbhathI thaI jAya to zelaNA rANI samakSa dohada pUrtinuM upAyanuM rahasya khulluM thaI jAya. tethI vadhasthAnethI mAMsa lAvyA, zreNikanA udara para rAkhyuM, tene bastipuTakathI veSTita karyuM tyArapachI 'satI' pATha che. mAMsane vyavasthita rAkhyA pachI te sarva prakriyA rANI celaNAthI ajJAta rahe te mATe tene vastrAdithI AcchAdita karIne chUpAvyuMte pramANe artha karavo prasaMgocita jaNAya che ane tyAra pachI rANIne besADIne zreNikanA kalejAnA mAMsa kApavAnI prakriyAno dekhAva zarU thayo. diffSaya - sUtramAM A zabdano prayoga ekavAra ekavacanamAM ane bIjIvAra vakhavadhyA reema bahuvacanamAM thayo che. tenuM tAtparya e che ke karmacArI puruSe je mAMsa lAvIne ApyuM. temAMthI rAjAnA udara para rAkhI zakAya teTalo eka TukaDo karyo. tyAM jakhaNipriya che tevo ekavacanano prayoga che. ane pachI celaNA rANInI sAme udara para rAkhelA mAMsanA aneka TukaDA karIne rANIne ApyA te varNanamAM chappaNiyAruM bahuvacanano prayoga che. A rIte A zabdano artha kaTakA karavo, e pramANe thAya che. garbha prati celaNAdevIno vicAra :|24 tae NaM tIse cellaNAe devIe aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayasi ayameyArUve ajjhathie jAvasamuppajjitthA- jai tAva imeNaM dAraeNaM gabbhagaeNaM ceva piuNo uyaravalimasANi khAiyANi, taM seyaM khalu mae eyaM gabbhaM sADittae vA pADittae vA gAlittae vA viddhasittae vA; evaM saMpehei, saMpehittA taM gabbhaM bahUhiM gabbhasADaNehi ya gabbhapADaNehi ya gabbhagAlaNehi ya gabbhaviddhaMsaNehi ya icchai taM gabbhaM sADittae vA pADittae vA gAlittae vA viddhaMsittae vA, No cevaNaM se gabbhe saDai vA paDai vA galai vA viddhaMsai vA / tae NaM sA cellaNA devI taMgabbhaM jAhe No saMcAei bahUhi gabbhasADaehiM ya jAva gabbhaviddhaMsaNehi ya sADittae vA jAva viddhaMsittae vA, tAhe saMtA taMtA paritaMtA NivviNNA samANI akAmiyA avasavasA aTTaduhaTTavasaTTA taM gabbhaM parivahai /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 26 ] zrI nirayAvalikA sUtra bhAvArtha :- keTaloka samaya pasAra thayA pachI eka vAra celaNAdevIne madhyarAtrimAM jAgatA A prakArano vicAra Avyo 'A bALake garbhamAM AvatA ja potAnA pitAnA kALajAnuM mAMsa khAdhuM che, tethI mAre mATe yogya che ke A garbhane saDAvavA mATe, pADI nAMkhavA mATe, gALavA mATe ane nAza karavA mATe kAMIka upAya karuM.' (kAraNa ke janmIne moTo thaIna jANe A pitAnuM ane kuLanuM kevuM aniSTa karaze?) A pramANe vicAra karIne rANIe auSadhi AdithI aneka upAya karyA paraMtu te garbha na saDyo, na paDyo, na gaLyo ke na nAza pAmyo. tyAre te rANI potAnA prayAsamAM niSphaLa javAthI aphasosa karavA lAgI, kheda yukta thaIne, udAsa thaIne, anicchAe vivazatAthI ArtadhyAnathI grasta thaIne, garbhanuM pAlana karavA lAgI. vivecana : prastuta sUtramAM dohada pUrti pachI rANI celaNAnA garbhagata jIva pratye aniSTa vicAra ane tenuM kareluM pApamaya AcaraNa darzAvyuM che. jIvanamAM koIpaNa bhAvanAno udvega jyAre tIvra hoya tyAre buddhimAna ke dharmI vyakti paNa viveka yukta nirNaya levAnuM cUkI jAya che. paNa jyAre te udveganI tIvratA parivartita thaI jAya, pachI tene aneka prakAranA vicAro utpanna thAya che. te ja rIte celaNA rANIe tIvra bhAve dohada pUrNa karyo paraMtu pachI tenA vicAro parivartita thavA lAgyA. garbhagata jIvanI mAnasika sthiti aMge vicAro AvyA, tenI bhAva duSTatAnuM anumAna paNa thavA lAgyuM. tethI teNe garbhane naSTa karavAnA ghaNA prayatno karyA. karmano siddhAMta aTala che. nikAcita karmamAM prayatno karavAthI paNa koI jAtano pheraphAra thaI zakato nathI. tethI aniSTakArI ane nAzaka davAo paNa garbhagata jIvanuM kaMI bagADI zakI nahIM. tenuM dIrgha AyuSya hatuM mATe rANInA prayatno niSphaLa gayA. te davAo tenA zarIramAM koI vikRti paNa lAvI zakI nahIM. celaNA eka rAjarANI hatI. tenI zakti paNa apAra hatI to paNa tIvra IcchA hovA chatAM te eka avikasita garbhagata jIvanuM kaMI ahita karI zakI nahIM. A rIte prastuta sUtra svakRta puNya-pApa karma saMbaMdhI abAdhita siddhAMtane spaSTa kare che. navajAta bALaka pratye celaNAno vyavahAra :25 tae NaM sA cellaNA devI NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANaM rAiMdiyANaM vIikkaMtANaM somAlaM surUvaM dAragaM payAyA / tae NaM tIse cellaNAe devIe ime eyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- jai jAva imeNa dAraeNaM
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizyAvasiA varga-1 : adhya. - 1 gabbhagaeNaM ceva piuNo uyaravalimasAI khAiyAI, taM Na Najjai NaM esa dArae saMvaDhamANe amhaM kulassa aMtakare bhavissai / taM seyaM khalu amhaM eyaM dAragaM egate ukkuruDiyAe ujjhAvittae evaM saMpehei, saMpehittA dAsaceDiM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsIgacchaha NaM tumaM devANuppie ! eyaM dAragaM egaMte ukkuruDiyAe ujjhAhi / 27 bhAvArtha :- tyAra pachI nava mAsa ane sADA sAta rAtri pUrNa thatAM celaNAdevIe eka sukumAra ane rUpavAna putrane janma Apyo. bALakano janma thatAM ja celaNAdevIne vicAra Avyo ke "A bALake garbhamAM AvatAM ja pitAnA udaranuM mAMsa khAdhuM che te moTo thaIne na jANe ke amArA kuLano aMta karaze. tethI A bALakane ekAMta sthAnanA ukaraDAmAM pheMkI devo zreyakArI che." A pramANe vicAra karI, dAsIne bolAvIne dhuM - he hevAnupriye ! tuMbha, khA jANaDane kheDAMta uraDAmA IDI hai. rAjA zreNikanI bALaka para anukaMpA : 26 tae NaM sA dAsaceDI cellaNAe devIe evaM vRttA samANI karayalaM pariggahiyaM jAva aMjaliM kaTTu cellaNAe devIe eyamaTTha viNaeNaM paDisuNei, paDisuNettA taM dAragaM karayalapuDeNaM giNhai, giNhettA jeNeva asogavaNiyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM dAragaM egate ukkuruDiyAe ujjhAi / tae NaM teNaM dAraNeNaM egaMte ukkuruDiyAe ujjhieNaM samANeNaM sA asogavaNiyA ujjoviyA yAvi hotthA / bhAvArtha :- tyAra pachI celaNA rANInI AjJA sAMbhaLIne dAsIe baMne hAtha joDI vinayapUrvaka AjJAno svIkAra karyo, svIkArIne te bALakane hAthamAM laIne azokavATikAmAM gaI ane ekAMta sthAnagata ukaraDA para bALaka pheMkI dIdho. ukaraDA para pheMkatA ja te azokavATikA bALakanA tejathI prakAzamAna banI gaI. 27 tae NaM se seNie rAyA imIse kahAe laddhaTThe samANe, jeNeva asogavaNiyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM dAragaM egate ukkuruDiyAe ujjhiyaM pAse, pAsittA Asuratte jAva misimisemANe taM dAragaM karayalapuDeNaM giNhai, giNhittA jeNeva cellaNA devI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA cellaNaM deviM uccAvayAhiM AosaNAhiM Aosei, AosittA uccAvayAhiM NibbhacchaNAhiM Nibbhacchei NibbhacchittA uccAvayAhiM uddhasaNAhiM uddhaMsei, uddhaMsittA evaM vayAsI- kissa NaM tumaM mama putte egaMte ukkuruDiyAe ujjhAvesi tti kaTTu cellaNaM devi uccAvaya-savahasAviyaM karei, karettA evaM vayAsI- tumaM NaM devANuppie ! eyaM dAragaM aNupuvveNaM sArakkhamANI saMgovemANI saMvaDDhehi /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra taNaM sA cellaNA devI seNieNaM raNNA evaM vRttA samANI lajjiyA viliyA viDDA karayala jAva aMjali kaTTu seNiyassa raNNo viNaNaM eyamaTuM paDi-suNei, paDisuNettA taM dAragaM aNupuvveNaM sArakkhamANI saMgovemANI saMvaDDhei / 28 bhAvArtha :- tyAra pachI rAjA zreNikane A vAtanI jANa thatAM teo azokavATikAmAM gayA. tyAM temaNe bALakane ekAMtamAM ukaraDA para paDelo joyo, joIne krodhita thayA yAvat raudra thaIne dAMtone kacakacAvatA te bALakane hAthamAM teDI celaNArANI pAse gayA. aneka prakAranA kaThora zabdothI rANIno tiraskAra karyo temaja aneka prakAranA kaThora zabdothI anAdara karI bahu apamAna karyuM ane kahyuM- tame mArA putrane ekAMta ukaraDAmAM kema pheMkAvI dIdho? celaNArANIne Thapako ApI, sogaMda ApI A pramANe bolyA- he devAnupriye! A bALakanI dekhabhALa karo, tenuM pAlana--poSaNa karo ane teno uchera karo. rAjAnA A pramANe kahevAthI rANI lajjita, pratADita ane aparAdhinI jevI thaI gaI; baMne hAtha joDI zreNika rAjAnI AjJAno vinayapUrvaka svIkAra karyo ane bALakanuM sArI rIte pAlana karavA lAgI. vivecana : Asuratte :- A zabda bhATe pratobhAM Asurute prayoga pae bhevA bhaNe che, te azuddha 4zAya che. Asuratteno artha che- asuratvane prApta thayA, jheghAbhibhUta thayA, zIghra sAsayoga thayA. rAjakumAranI vedanA ane nAmakaraNa : 28 tae NaM tassa dAragassa egaMte ukkuruDiyAe ujjhijjamANassa aggaMguliyA kukkuDapicchaeNadUmiyA yAvi hotthA; abhikkhaNaM abhikkhaNaM pUyaM ca soNiyaM ca abhiNissavai / tae NaM se dArae veyaNAbhibhUe samANe mahA mahayA saddeNaM Arasai / tae NaM seNie rAyA tassa dAragassa Arasiyasa soccA Nisamma jeNeva se dArae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM dAragaM karayalapuDeNaM giNhai, giNhittA taM aggaMguliyaM AsayaMsi pakkhivai, pakkhivittA pUyaM ca soNiyaM ca AsaeNaM Amusai / tae NaM se dArae Nivvue NivveyaNe tusiNIe saMciTThai / jAhe vi ya NaM se dArae veyaNAe abhibhUe samANe mahayA mahayA saddeNaM Arasai, tAhe vi ya NaM seNie rAyA jeNeva se dArae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM dAragaM karayalapuDeNaM giNhai taM ceva jAva NivveyaNe tusiNIe saMciTThai / bhAvArtha :- ekAMta ukaraDAmAM nAkhI devAthI te bALakanI AMgaLInA agrabhAgane kUkaDo karaDI gayo
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nirayAvalikA varga-1 adhya.-1 [ 29 ] hato. tethI AMgaLI pAkI gaI ane temAMthI lohI-paru nIkaLavA lAgyA. tethI te bALaka vedanAthI cIso pADIne roto hato. teno raDavAno avAja sAMbhaLI zreNika rAjA tenI pAse jatAM, tene baMne hAthomAM letA, tenI AMgaLI potAnA mukhamAM laIne te lohI-parune cUsI letA ane ghUMkI nAkhatA. tethI te bALaka vedanA rahita ane zAMta thaI jato. A pramANe jyAre paNa te bALaka vedanAthI jora jorathI raDato tyAre zreNika rAjA tenI pAse jatA, tene hAthamAM teDatA ane te ja pramANe lohI, paru cUsI letAM, tethI vedanA zAMta thavAthI te bALaka cUpa thaI jato. 29 tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase ThiivaDiyaM kareMti, biie divase jAgariya kareti, taie divase caMdasUradasaNiya kareMti jAva saMpatte bArasAhe ayameyArUvaM guNaNipphaNNaM NAmadheja kareti- jamhA NaM amha imassa dAragassa e gaMte ukkuruDiyAe ujjhijjamANassa aggaMguliyA kukkuDapicchaeNaM dumiyA, taM hou NaM amhe imassa dAragassa NAmadheja kUNie / tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro NAmadheja kareMti 'kUNie' tti / tae NaM se kUNiekumAre paMca dhAI pariggahie jahA mehassa jAva uppi pAsAyavaragae viharai / bhAvArtha :- tyAra pachI mAtA-pitAe trIje divase te bALakane caMdra-sUryanA darzana karAvyA yAvata bArame divase A prakAranuM guNaniSpanna nAmakaraNa karyuM amArAM A bALakane ekAMta ukaraDA para nAkhI devAthI tenI AMgaLI mUkaDAe karaDI khAdhI che, tethI amArA A bALakanuM nAma koNika ho." A pramANe te bALakanA mAtA-pitAe tenuM koNika nAma rAkhyuM. tyAra pachI te bALakanuM pAMca dhAyamAtAo dvArA lAlana pAlana thayuM yAvatuM moTo thaI meghakumAranI jema rAjamahelamAM Amoda-pramodapUrvaka samaya vyatIta karavA lAgyo. vivecana : prastuta sUtromAM navajAta bALakane ukaraDAmAM pheMkavAthI laIne, tenA nAmakaraNanuM ane aMte saMkSiptamAM tenI yuvAvasthA paryatanuM varNana che. anAvaLiyA 3jJoviyA :- azokavATikA udyotita-prakAzita thaI. udyota nAma karmanA udaye zarIra dvArA prakAza pragaTa thAya che, te puNya prakRti che. ekendriya pRthvIkAyanAM ratnomAM Atapa ke udyota nAma karmano udaya hoya zake che. sUryavimAnanAM ratnone Atapa ane caMdravimAnanA ratnone udyotanAma karmano udaya hoya che. zeSa keTalAka vikalendriya, paMcendriya tiryaMca ane manuSyone paNa udyota nAma karmano udaya hoya to tenA zarIramAMthI paNa prakAza pragaTa thaI zake che. A kAraNe ja udyota nAmakarmanA udaye koNikanA zarIramAMthI prakAza pragaTa thayo hato ane tenAthI azokavATikA prakAzita thaI hatI.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 30 zrI nirayAvalikA sUtra rAjA zreNikanuM pitR hRdaya :- rANI celaNAnA dohadathI ja garbhagata jIvanI vairavRtti jANavA chatAM, navajAta bALakane zreNika svayaM ukaraDethI lAvyA, eTaluM ja nahIM tenI AMgaLInA lohI ane parune svayaM cUsIne bALakanI vedanAne zAMta karavAno prayatna karyo ane bALakanI saMpUrNa sAra-saMbhALa rAkhavAno vyavasthita Adeza Apyo. uparokta kArya rAjA zreNikanA jIvananuM eka uccatama pAsu che, udAharaNa che. te rAjAnI pitA tarIkenI kartavyaniSThatA, anukaMpA ane abhuta kSamAnA bhAvane sUcita kare che. jahA mehassa:- rogi 24maarn|| 4nmathA nm:25|| sudhI bhane / nyAno sAthe paahie| paryatanuM varNana meghakumAranA varNananI samAna che. meghakumAranuM vistRta varNana jJAtA sUtramAM che. rAjya lobhe koNikano kuvicAra :30 tae NaM tassa kUNiyassa kumArassa aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayasi jAva samuppajjitthA- evaM khalu ahaM seNiyassa raNNo vAghAeNaM No saMcAemi sayameva rajjasiriM karemANe pAlemANe viharittae / taM seyaM khalu mama seNiyaM rAyaM NiyalabaMdhaNaM karettA appANaM mahayA mahayA rAyAbhiseeNaM abhisiMcAvittae tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA seNiyassa raNNo aMtarANi ya chiddANi ya virahANi ya paDijAgaramANe paDijAgaramANe viharai / tae NaM se kUNiekumAre seNiyassa raNNo aMtaraM vA chidaM vA virahaM vA [mamma vA] alabhamANaM aNNayA kayAi kAlAIe dasa kumAre Niyaghare saddAvei, saddAvettA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! amhe seNiyassa raNNo vAghAeNaM No saMcAemo sayameva rajjasiriM karemANA pAlemANA viharittae / taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM seNiyaM rAyaM NiyalabaMdhaNaM karettA rajjaM ca raTuM ca balaM ca vAhaNaM ca kosaM ca koTThAgAraM ca jaNavayaM ca ekkArasabhAe viricittA sayameya rajjasiriM karemANANaM pAlemANANaM viharittae / bhAvArtha :- tyAra pachI te koNika kamArane ekavAra madhyarAtrimAM vAvata A prakArano vicAra Avyo ke zreNika rAjAnA vidhrane kAraNe huM svayaM rAjyazAsana ane rAjya vaibhavano upabhoga karI zakato nathI. tethI zreNika rAjAne beDImAM bAMdhI, (jelamAM pUrI) ane mahAna rAjyAbhiSekathI mAro abhiSeka karAvavo te mArA mATe yogya che. ema vicArIne te zreNika rAjAne baMdhanagrasta karavAno avasara, chidra-doSa jovA lAgyo ane ekAMta sthAna ane samaya maLe tenI rAha jovA lAgyo. te pachI zreNika rAjAnuM koI dUSaNa, chidra, ekAMta avasara(ke mama) na maLavAthI eka vAra kAla
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nirayAvalikA varga-1H adhya.-1 [ 31 | Adi daze rAjakumArone potAnA bhAIone) potAnA ghera bolAvI tene potAno vicAra jaNAvyohe devAnupriyo ! zreNika rAjAnA kAraNe ApaNe rAjyazrIno upabhoga tathA rAjyanuM pAlana karI zakatA nathI. tethI rAjAne baMdhanamAM nAkhI, ApaNe rAjya, rASTra, senA, vAhana, khajAno, koThAra ane dezane agiyAra bhAgamAM vaheMcI rAjyazrIno upabhoga karIe ane rAjyanuM pAlana karIe te zreyaskara che. vivecana : prastuta sUtramAM koNikanI pitA pratyenI veranI paMraparAne pragaTa karI che. garbhagata durvicArothI koNikanI vairavRtti pUrNa thaI na hatI. tethI ja teNe rAjya lobhamAM Asakta banI pitAne baMdhanagrasta karavAno bIjo durvicAra karyo. potAnA vicAro daza bhAIo samakSa rajU karyA. kAraNa ke AvA kAryomAM anekanA sahakAranI AvazyaktA rahe che. koNike paNa rAjya vibhAganA pralobhana sAthe bhAIone potAnA pakSamAM levAnI yojanA banAvI. pUrvanA vairAnubaMdha saMbaMdho jIvanamAM kevA kevA duSkRtyo karAve che te koNikanA vyavahArathI joI zakAya che. kAlakumAra Adi bhAIo dvArA svIkRti :|31 tae NaM te kAlAIyA dasa kumArA kUNiyassa kumArassa eyamaDhe viNaeNaM pddisunnNti| tae NaM se kUNie kumAre aNNayA kayAi seNiyassa raNNo aMtaraM jANai, jANittA seNiyaM rAyaM NiyalabaMdhaNa karei, karittA appANaM mahayA mahayA rAyAbhiseeNaM abhi- siMcAvei / tae NaM se kUNie kumAre rAyA jAe mahayA himavaMta vnnnno| bhAvArtha :- koNikanI vAta sAMbhaLIne kAla Adi daze kumAroe tenA A vicArano vinayapUrvaka svIkAra karyo. tyAra pachI koNikakumAre eka vAra zreNika rAjA bAMdhavA yogya avasara jANI, hAthakaDIthI tene bAMdhI dIdhA ane potAno mahAna moTo rAjyAbhiSeka karAvyo. tyAra pachI koNikakumAra pote rAjA banI gayo. te mahAna himavaMta parvata samAna Adi rAjAnA guNa saMpanna banI rAjya karavA lAgyo. vivecana : prastuta sUtramAM koNikanA durvicAronI saphaLatAnuM digdarzana che. puNyanA sathavAre vyaktinI ayogya IcchA paNa kadAca pUrNa thAya paraMtu vAstavamAM te puNya pApAnubaMdhI puNya che. te pApano anubaMdha karAvatuM hovAthI jIvane mATe bhayaMkara hAnikAraka, du:khajanaka ane durgatidAyaka che. tethI puNyanA udaya samaye pApano baMdha na thaI jAya te mATe jIve sAvadhAna rahevuM joIe. mAtAne caraNavaMdana karatAM koNikanuM parivartana :|32 tae NaM se kUNie rAyA aNNayA kayAi hAe jAva savvAlaMkAravibhUsie
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ | u2 zrI nirayAvalikA sUtra cellaNAe devIe pAyavaMdae havvamAgacchai / tae NaM se kUNie rAyA cellaNaM devi ohaya jAva jhiyAyamANiM pAsai, pAsittA cellaNAe devIe pAyaggahaNaM karei karittA cellaNaM devi evaM vayAsI-kiNNaM ammo ! tumhaM Na tuTThI vA, Na Usae vA, Na harise vA, Na ANaMde vA jaMNaM ahaM sayameva rajjasiraM jAva viharAmi ? ___ tae NaM sA cellaNA devI kUNiyaM rAyaM evaM vayAsI- kaha NaM puttA ! mamaM tuTThI vA Usae vA harise vA ANaMde vA bhavissai, jaNNaM tuma seNiyaM rAyaM piyaM devayaM gurujaNaM accaMtaNehANurAgarattaM NiyalabaMdhaNaM karittA appANaM mahayA-mahayA rAyAbhiseeNaM abhisiMcAvesi? bhAvArtha :- tyAra pachI eka vAra koNika rAjA snAna karIne vAvata sarva alaMkArothI alaMkRta thaIne celaNA devInA caraNa-vaMdana mATe gayA, tyAre teNe celaNA devIne udAsIna yAvatuM ciMtAgrasta joIne, mAtAno caraNasparza karIne pUchyuM- mAtA! huM mArA parAkramathI rAjyAbhiSeka karI A vizALa rAjyazrIno upabhoga karI rahyo chuM. zuM te joI tane saMtoSa thato nathI ? tArA manamAM ullAsa, pramoda ke sukha nathI tenuM shu||29|| cha? tyAre celaNAdevIe koNika rAjAne A pramANe kahyuM- he putra ! mane saMtoSa, utsAha, harSa athavA AnaMda kevI rIte thAya? jo ke tArA para atyaMta sneha anurAga rAkhanAra, devatulya, gurujana samAna tArA pitA zreNika rAjAne baMdhanamAM nAMkhIne tuM mahAna rAjyano rAjavI thayo che. |33 tae NaM se kUNie rAyA cellaNaM devi evaM vayAsI- ghAeukAme NaM ammo ! mama seNie rAyA, evaM mAreukAme, badhiukAme, NicchubhiukAme NaM ammo ! mama seNie rAyA / taM kahaM NaM ammo ! mamaM seNie rAyA accaMtaNehANurAgarate ? tae NaM sA cellaNA devI kUNiyaM kumAraM evaM vayAsI- evaM khalu puttA ! tumaMsi mamaM gabbhe AbhUe samANe tiNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM mamaM ayameyArUve dohale pAubbhUe- dhaNNAo NaM tAo ammayAo evaM NiravasesaM bhANiyavvaM jAva dohalaM viNemi / evaM ceva jAva jAhe vi ya NaM tumaM veyaNAe abhibhUe samANe mahayA mahayA saddeNaM Arasasi tAhe vi ya NaM seNie rAyA jeNeva tuma teNeva uvAgacchai uvAgacchittA tumaM karayalapuDeNa giNhai, giNihittA taM aggaMguliyaM AsayaMsi pakkhivai, pakkhivittA pUyaM ca soNiyaM ca AsaeNaM Amusai / taeNaM tumaM Nivbue NivveyaNe tusiNIe saMciTThasi / evaM khalu puttA ! seNie rAyA tava accaMtaNehANurAgarate /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nirayAvalikA varga-1H adhya.-1 [ 73 ] bhAvArtha :- tyAre koNika rAjAe celaNAdevIne A pramANe kahyuM- he mAtAjI! zreNika rAjA to mAro ghAta karavA IcchatA hatA, mArA baMdhanane ane maraNane IcchatA hatA, nirvAsita karavA IcchatA hatA. tethI mArA para teo atyaMta sneha tathA anurAga yukta che te kevI rIte mAnI zakAya ? A vAta sAMbhaLIne celaNA devIe koNika kumArane A pramANe kahyuM- he putra! sAMbhaLa, jyAre tuM mArA garbhamAM Avyo tyAre traNa mahinA pUrA thatAM mane A prakArano dohada utpanna thayo ke te mAtAone dhanya che, vagere saMpUrNa kathana karavuM yAvatuM te dohadane meM pUrNa karyo. temaja he putra! jyAre paNa tuM vedanAthI duHkhI thato ane jora jorathI raDato tyAre rAjA zreNika tArI pAse AvIne tene hAthamAM laI, tArI AMgaLI mukhamAM letA ane lohI-paru cUsIne ghUMkI nAkhatA, tyAre tArI vedanA zAMta thatI ane tuM raDavAnuM baMdha karI zAMta thaI jato vagere sarva hakIkata celaNAe koNikane saMbhaLAvI ane kahyuM- he putra! tethI huM kahuM chuM ke zreNika rAjA tArA pratye atyaMta snehAnurAgavALA che. 34 tae NaM kUNie rAyA cellaNAe devIe aMtie eyamaTuM soccA Nisamma cellaNaM devi evaM vayAsI- dudru NaM ammo ! mae kayaM seNiyaM rAyaM piyaM devayaM gurujaNagaM accaMtaNehANurAgarattaM NiyalabaMdhaNaM karateNaM / taM gacchAmi NaM seNiyassa raNNo sayameva NiyalANi chiMdAmi tti kaTTha parasuhatthagae jeNeva cAragasAlA teNeva pahArettha gamaNAe / bhAvArtha :- koNika rAjAe celaNA mAtA pAsethI A pUrva vRttAMta sAMbhaLIne, dhyAnamAM laIne mAtuzrIne A pramANe kahyuM- he mAtA ! deva svarUpa, gurujana samAna, atyaMta snehAnurAgayukta mArA pitA rAjA zreNikane baMdhanamAM nAMkhyA te meM ghaNuM ja duSkRtya karyuM che. tethI huM svayaM jaIne temanA baMdhana kApI nAkhuM chuM. A pramANe kahI, kuhADI hAthamAM laI jyAM jela hatI tyAM gayA. vivecana : prastuta sUtramAM rAjA koNikanI mAtRbhakti ane mAtA celaNAnI vivekazIlatA tathA nIDaratA pragaTa thAya che. pitAne baMdhanagrasta karanAra rAjA koNikane mAtA prati Adara ane bhakti bhAva hato ja. tethI te mAtAnA caraNasparza karavA gayA tyAre mAtA celAe koNikane potAnI bhUlanuM bhAna karAvyuM ane sacoTa zabdomAM tenA duSTa vyavahArane pragaTa karatAM satya vAta spaSTa karI. zreNikane kedamAM pUryA pachI koNikanA vairAnubaMdhajanya karmono aMta AvavAnI veLA AvI gaI hatI. tethI tenA kAtyaprati mAtAno virodha tathA spaSTIkaraNathI Apelo javAba kAmayAba nIvaDyo ane koNikanuM hRdaya parivartita thaI gayuM, tene potAnI bhUla samajAI gaI; pitA zreNika prati vairabhAva samApta
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 34 zrI nirayAvalikA satra thayo; sadbhAva jAgyo; turaMta ja pitAne baMdhanamukta karavA prayatnazIla banI gayo. zreNikano pratibhrama ane AtmahatyA - |35 tae NaM seNie rAyA kUNiyaM kumAraM parasuhatthagayaM ejjamANaM pAsai, pAsittA evaM saMpehei(vayAsI)- esa NaM kUNiekumAre apatthiyapatthie duraMtapatalakkhaNe hINapuNNa- cAuddasie hirisiriparivajjie parasuhatthagae iha havvamAgacchai / taM Na Najjai NaM mamaM keNai ku-mAreNaM mArissai tti kaTu bhIe tatthe tasie uvvigge saMjAyabhaye tAlapuDagaM visaM Asagasi pakkhivai / tae NaM se seNie rAyA tAlapuDagavisaMsi AsagaMsi pakkhitte samANe muhuttaMtareNa pariNamamANaMsi NippANe NicceTTe jIvavippajaDhe oiNNe / / bhAvArtha :- rAjA zreNike, hAthamAM kuhADI laIne koNikakumArane Avato joyo. tene manamAM vicAra Avyo ke- A koNika kumAra mAro vinAza IcchanAro, kulakSaNI, abhAgI, kALI caudasano janmelo, nirlajja, lokalAjathI rahita hAthamAM kuhADI laIne ahIM AvI rahyo che. kone khabara te mane kevA kamote mAraze? AvA vicArathI bhayabhIta banIne, trasta, bhayagrasta, udvigna thaIne potAnI aMgUThImAM rahelA tAlapuTa jhera moDhAmAM nAkhyuM arthAtu vIMTImAM rahelA hIrAne cUsI lIdho. te jhera eka paLa mAtramAM AkhA zarIramAM phelAI gayuM ane rAjA prANathI rahita, nizceSTa, nirjIva thaI gayA ane jamIna upara paDI gayA. 36 tae NaM kUNie kumAre jeNeva cAragasAlA teNeva uvAgae, uvAgacchittA seNiyaM rAyaM NippANaM NicceTuM jIvavippajaDhaM oiNNaM pAsai, pAsittA mahayA pii- soeNaM apphuNNe samANe parasuNiyatte viva caMpagavarapAyave dhasatti dharaNIyalaMsi savaGgehiM saNNivaDie / tae NaM se kUNie kumAre muhuttaMtareNa Asatthe samANe royamANe kaMdamANe soyamANe vilavamANe evaM vayAsI- aho NaM mae adhaNNeNaM apuNNeNaM akayapuNNeNaM dudrukayaM seNiya rAya piyaM devayaM gurujaNagaM accaMtaNehANurAgarattaM NiyalabaMdhaNaM karateNaM / mama mUlAgaM ceva NaM seNie rAyA kAlagae tti kaTu rAIsaratalavara mADabiya koDubiya ibbha seTThi seNAvai satthavAha maMti gaNagadovAriya-amacca-ceDa pIDhamaddaga-Nagara-Nigama- dUyasaMdhivAla saddhiM saMparivuDe royamANe kaMdamANe soyamANe vilavamANe mahayA iDDI- sakkArasamudaeNa seNiyassa raNNo NIharaNaM karei, bahUhi loiyAI mayakiccAI karei /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ | niyAvalikA varga-1: adhya.-1 [ 35 ] bhAvArtha :- tyAra pachI koNikakumAra pitAne baMdhana mukta karavA mATe kArAgRhamAM AvyA paraMtu rAjA zreNikane niprANa, halana-calanarahita, mRtyu pAmelA joyA. pitAnuM maraNajanya duHkha tenAthI sahana na thayuM. te ekAeka atyaMta rudana karatAM, tIkSNa dhAravALI kuhADIthI kApelA komaLa caMpakavRkSanI jema jamIna upara pachaDATa khAIne paDI gayA. thoDIvAra pachI koNikakumAra mUrNArahita thayA tyAre rudana karatAM, karuNa svarathI ArtanAda karatAM, zoka ane vilApa karatAM A pramANe bolyA- huM abhAgI chuM, pApI chuM, puNyahINa chuM, jethI meM AvuM duSkRtya karyuM ke devatulya, gurujana samAna upakArI ane snehAnurAgayukta mArA pitA zreNika rAjAne baMdhanamAM nAkhyA ane mArA ja kAraNathI tenuM mRtyu thayuM. A rIte potAno doSa svIkAra karatAM duHkhI thatAM aMte aneka aizvaryazALI rAjAo, rAjamAnya puruSo, mAMDalika, jAgIradAro, kauTuMbika-mukhya parivAranA vaDilo, Ibhya-koTayAdhIza, dhanapati, zreSThI-samAjanI pramukha vyaktio, senApatio, maMtrI, gaNaka- jyotiSI, dvArapALa, amAtya, sevako, aMgarakSaka, nAgarika, vyavasAyI, dUta, saMdhipAla- rASTranA sImAMta pradezonA rakSaka Adi vyaktio sAthe rudana, AkraMda, zoka ane vilApa karatAM moTA samArohapUrvaka mAna sanmAna sahita zreNika rAjAno agnisaMskAra karyo ane ghaNA laukika maraNottara anuSThAno karyA. |37 tae NaM se kUNie kumAre eeNaM mahayA maNomANasieNaM dukkheNaM abhibhUe samANe aNNayA kayAi aMteurapariyAla saMparivuDe sabhaMDamattovagaraNamAyAe rAyagihAo paDiNikkhamai, jeNeva caMpANayarI teNeva uvAgacchai, tattha vi NaM viulabhogasamii samaNNAgae kAleNaM appasoe jAe yAvi hotthA / bhAvArtha :- tyAra pachI te koNikakumAra A mahAna manogata duHkhathI atyaMta duHkhI thaIne(duHsahya duHkhane bhUlavA mATe) ekadA aMtaHpura ane parivAra sahita dhana-saMpatti Adi potAnI saMpUrNa sAmagrI laIne rAjagRhathI bahAra nIkaLI jyAM caMpAnagarI hatI, tyAM AvyA ane tene potAnI rAjadhAnI banAvI vipula sukha bhogavatAM rahevA lAgyA. thoDo samaya jatAM teno zoka ocho thayo. 38 tae NaM se kUNie rAyA aNNayA kayAi kAlAIe dasa kumAre saddAvei, saddAvettA rajjaM ca raTuM ca balaM ca vAhaNaM ca kosaM ca koTThAgAraM ca jaNavayaM ca ekkArasabhAe viriMcai, viricittA sayameva rajjasiriM karemANe pAlemANe viharai / bhAvArtha - tyAra pachI te koNikakumAre potAnA kAlakumAra Adi daze bhAIone bolAvyA. rAjya, rASTra, senA, vAhana(ratha Adi), khajAno(dhana-saMpatti), koThAra(dhanyAdi) ane janapadanA agiyAra bhAga karIne vaheMcI dIdhA; vaheMcIne potapotAnI rAjazrIno upabhoga karatAM ane rAjyanuM pAlana karatAM rahevA lAgyA. vivecana :zreNikanI bhavitavyatA:- prastuta sUtromAM rAjA zreNikanI bhavitavyatA ane rAjA koNikanA pazcAttApanuM
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 36 ] zrI nirayAvalikA sUtra nidarzana che. karmanA udaye zreNikanA jIvanamAM aneka prakAranI uthalapAthalo joI zakAya che. rAjagRhInA mahArAjA zreNika puNyavAna ane buddhi saMpanna hatA. tenI hoMziyArInA kAraNe bhAIone IrSyA thaI, tethI teo kumArAvasthAmAM ja ghara choDIne nIkaLI gayA. kSatriya putra hovA chatAM zreSThI putrI naMdA sAthe tenuM pANigrahaNa thayuM. tyAM ghara jamAI rahyA. tyArapachI te bauddha dharmI banI gayA. kAlI Adi daza rANI, naMdAdi tera rANIo thaI, tema chatAM celaNAnuM apaharaNa karIne tenI sAthe lagna karyA. celaNA sAthe dharma saMbaMdhI vicAra bheda haMmezAM raheto. zreNika rAjAe potAnA jIvanamAM calaNA sAthe thatAM dharma vivAdane kAraNe anekavAra jaina munio sAthe durvyavahAra karyA hatA ane karAvyA hatA. eka tApasa sAthe paNa tenA dvArA avivekathI anAyAse akSamya aparAdha thayo hato. te nimitte thayelI tApasanI vairavRttinA kAraNe tene jIvanano aMtimakAla baMdhanagrasta avasthAmAM vyatIta karavo paDyo. arjanamAlI dvArA rAjagRhImAM je nara saMhAra thayo hato ane te lagabhaga cha mahInA sudhI cAlyo hato, temAM paNa mUla nimitta zreNika rAjA ja hatA. abhayakumAra jevA maMtrI hovA chatAM bhavitavyatAnA kAraNe tenA jIvanamAM aneka anucita prasaMgo thayA hatA. - jIvananI pAchalI UMmare teoe anAthI muninA saMge vItarAga dharmanI daDha zraddhA prApta karI. prabhu mahAvIranA parama bhakta banI ahiMsAnA parama pUjArI banI, amAri paDaha vagaDAvyo, ghoSaNA karI potAnA AkhA rAjyamAM paMcendriya jIvono vadha baMdha karAvyo. anya paNa aneka dharma dalAlInA kAryo karI tIrthakara nAma karma bAMdhyuM. tema chatAM jIvanamAM upArjita vividha pApa karmanA prabhAve koNikane AvatAM joyo tyAre tene mati bhramathI durvicAra pragaTyo. pUrve narakanA AyuSyano baMdha paDI gayo hato tethI ja narakagamana yogya vezyAnA pariNAma AvI gayA ane rAjAe vIMTInuM jhera cUsIne AtmahatyA karI, narakagAmI banI gayA. karmanI vicitratAe rAjA koNika pitAne baMdhana mukta karavAnI bhAvanAne pUrNa karI zakyA nahIM, te pahelA ja pitA svayaM paraloka gAmI banI gayA. A dazya joIne rAjA koNikane pArAvAra duHkha thayuM. nirAza banIne bhavitavyatAno svIkAra karyo; rAjagRhIne choDIne caMpAnagarImAM rahevA lAgyA. potAnA vacanAnusAra daze bhAIone rAjyano bhAga ApI dIdho. vehallakumAranI krIDA - 39 tattha NaM caMpAe NayarIe seNiyassa raNNo putte cellaNAe devIe attae kuNiyassa raNNo sahoyare kaNIyase bhAyA vehalle NAmaM kumAre hotthA- sUmAle nAva suve ! tae NaM tassa vehallassa kumArassa seNieNaM raNNA jIvaMtaeNaM ceva seyaNae gaMdhahatthI aTThArasavaMke hAre puvvadiNNe / bhAvArtha :- caMpAnagarImAM zreNika rAjAno putra, celaNA devIno Atmaja koNika rAjAno nAno bhAI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirayAvalikA varga-1 : adhya.-1 vehalla nAmano rAjakumAra hato. te sukumAra ane surUpa hato. te vehallakumArane rAjA zreNike potAnA jIvanakAla daramyAna ja secanaka nAmano gaMdhahastI ane aDhAra saravALo hAra ApyA hatA. 37 40 tae NaM se vehalle kumAre seyaNaeNaM gaMdhahatthiNA aMteurapariyAlasaMparivuDe caMpa NayariM majjhaMmajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA abhikkhaNaM abhikkhaNaM gaGga mahANaiM majjaNayaM oyarai / tae NaM seyaNae gaMdhahatthI devIo soNDAe giNhai, giNhittA appegaiyAo puTThe Thavei, appegaiyAo khaMdhe Thavei, evaM kuMbhe Thavei, sIse Thavei, daMtamusale Thavei, appegaiyAo soMDAgayAo aMdolAvei, appegaiyAo daMtaMtaresu NINei, appegaiyAo sIbhareNaM NhANei, appegaiyAo aNegehiM kIlAvaNehiM kIlAvei / bhAvArtha :- vehallakumAra te secanaka gaMdhahastI para besIne potAnA aMtaHpura sahita caMpAnagarInA madhyabhAgamAM thaIne anekavAra nIkaLato ane vAraMvAra gaMgAnadImAM snAna karavA mATe utarato hato. tyAre secanaka gaMdhahastI rANIone sUMDhamAM pakaDIne koIne pITha upara besADato, to koIne khabhA para, koIne gaMDasthaLa upara, koIne potAnA mAthA upara, koIne potAnA daMtazULa upara, koIne sUMDhathI pakaDIne upara AkAzamAM uchALato, koIne sUMDhathI hIMcakA khavarAvato, koIne potAnA daMtazULanI vacamAM rAkhato tathA koIne potAnI sUMDhamAM pANI bharIne tenA phUvArAthI snAna karAvato. A pramANe aMtaHpurane aneka prakAranI krIDAothI saMtuSTa karato. 42 tad La cAN LayarI siMSAlana-ti-vaDava-vannara(vaDambuha) mahApahaphesu bahujaNo aNNamaNNasa evamAikkhai jAva evaM khalu devANuppiyA ! vehallekumAre seyaNaeNa gaMdhahatthiNA taM ceva jAva aNegehiM kIlAvaNaehiM kIlAvei / taM esa NaM vehalle kumAre rajjasiriphalaM paccaNubhavamANe viharai, No kuNie rAyA / bhAvArtha :- tyAre caMpAnagarInA zrRMgATaka-ziMgoDAnA AkAravALA mArgamAM, trika, catuSka, cokamAM rAjamArgamAM, nAnI zerIo Adi aneka sthaLe paraspara aneka loko A pramANe kahevA lAgyA- he devAnupriyo vehallakumAra secanaka gaMdha hAthI dvArA aMtaHpura parivAra sahita aneka prakAranI krIDA kare che, tethI rAjyazrIno upabhoga to vehallakumAra ja kare che, nahIM ke rAjA koNika. vivecana : seyaLad naSahasthI :- secanaka-siMcAnaka nAmano hastI. jenA madanI gaMdhathI bIjA hAthIo bhAgI
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 8 | zrI nirayAvalikA sUtra jAya tevI hAthInI eka uttama jAta. padmAvatIrANInI haThathI hAra-hAthInI mAMga - 42 tae NaM tIse paumAvaIe devIe imIse kahAe laddhaTThAe samANIe ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA- evaM khalu vehalle kumAre seyaNaeNaM gaMdhahatthiNA jAva aNegehiM kIlAvaNaehiM kIlAvei / taM esa NaM vehallekumAre rajjasiriphalaM paccaNubhavamANe viharai, No kUNie rAyA / taM kiM NaM amhaM rajjeNa vA jAva jaNavaeNa vA, jai NaM amhaM seyaNage gaMdhahatthI Natthi / taM seyaM khalu mamaM kUNiyaM rAyaM eyamaTuM viNNavittae tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA jeNeva kUNie rAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala pariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae ajjaliM kaTTa jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvittA evaM vayAsI- evaM khalu sAmI ! vehalle kumAre seyaNaeNa gaMdhahatthiNA jAva aNegehiM kIlAvaNaehiM kiilaavei| taM kiM NaM amhaM rajjeNa vA jAva jaNavaeNa vA, jai NaM amhaM seyaNae gaMdhahatthI Natthi / tae NaM se kUNie rAyA paumAvaIe devIe eyamaTuMNo ADhAi, No pariyANAi, tusiNIe saMciTThai / tae NaM sA paumAvaI devI abhikkhaNaM abhikkhaNaM kUNiyaM rAyaM eyamaTuM viNNavei / tae NaM se kUNie rAyA paumAvaIe devIe abhikkhaNaM abhikkhaNaM eyamaTuM viNNavijjamANe aNNayA kayAi vehallakumAraM sadAvei, sadAvittA seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM jAyai / bhAvArtha :- koNikanI patnI padmAvatI devIe prajAjana pAsethI uparokta vAta sAMbhaLI tyAre tenA manamAM A prakArano vicAra Avyo ke- vehallakumAra secanaka hAthI dvArA aneka prakAranI krIDA kare che. kharekhara rAjyazrIne to te ja bhogave che, koNika rAjA nahIM. jo amArI pAse secanaka hAthI na hoya to amone A rAjyathI ke dezathI zuM lAbha? tethI koNika rAjAne kahyuM ke vehalla pAsethI te secanaka hAthI levo te ja zreSTha che. ema vicAra karI jyAM koNika rAjA hatA tyAM gaI ane hAtha joDI mastaka para aMjali karIne, jaya-vijaya zabdothI tene vadhAvyA, pachI A pramANe bolI- he svAmI ! vehallakumAra secanaka hAthIthI aneka prakAranI krIDA kare che. he svAmI ! jo ApaNI pAse secanaka gaMdhahastI na hoya to A rAjya ane A dezathI zuM? koNika rAjAe padmAvatInI A vAtano Adara karyo nahIM ane tenA para dhyAna dIdhuM nahIM paraMtu mauna rahyA. tyAre te padmAvatI devI vAraMvAra A vAta kahevA lAgI. tethI ekavAra koNika rAjAe
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizyAvasiA varga -1 : adhya. - 1 vehallakumArane bolAvyo ane tenI pAsethI secanaka gaMdhahasti ane aDhAra saravALo hAra mAMgyo. | 43 tae NaM se vehalle kumAre kUNiyaM rAyaM evaM vayAsI- evaM khalu sAmI ! seNie Na raNNA jIvaMteNaM ceva seyaNae gaMdhahatthI aTThArasavaMke ya hAre diNNe / taM jai NaM sAmI ! tubbhe mamaM rajjassa ya jAva jaNavayassa ya addhaM dalayaha, to NaM ahaM tubbhaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM dalayAmi / 38 tase kUNi yA vehallassa kumArassa eyamaTThe No ADhAi, No parijANai, abhikkhaNaM abhikkhaNaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM jAya / bhAvArtha :- vehallakumAre tyAre koNikane A pramANe kahyuM- he svAmI ! zreNika rAjAe potAnA jIvanakAla daramyAna mane secanaka gaMdha hAthI tathA aDhArasaravALo hAra Apyo che. jo te Apane joItA hoya to mane rAjyano tathA dezano ardhobhAga Apo to huM tamane te be vastu ApIza. koNika rAjAe vehallakumAranI A vAtano svIkAra karyo nahIM; vAta para vicAra karyo nahIM, mAtra vAraMvAra potAnI mAMgaNI ja karyA karI. viveyana : prastuta sUtramAM strIhaThanuM nirUpaNa che. koNika rAjA caMpAnagarImAM zAMtithI jIvana vyatIta karI rahyA hatA. te prabhu mahAvIranA bhakta banI gayA hatA. paraMtu karmonI vicitratAne kAraNe tenA jIvanamAM uzkerATa janmyo. rANI padmAvatInI bhautika vastunI lAlasA ane IrSyA temAM nimitta banI gaI, rANInI haThathI koNika rAjA hAra ane hAthInI mAMgaNI karavA lAgyA. vehalla kumAre nyAya yukta javAba Apyo paNa koNike dhyAna dIdhuM nahIM. vehallakumAranuM manomaMthana ane vaizAlI gamana : 44 tae NaM tassa vehallassa kumArassa kUNieNaM raNNA abhikkhaNaM abhikkhaNaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM jAyamANassa samANassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA - evaM khalu kUNie rAyA akkhiviukAme NaM, giNhiukAme NaM uddAleukAme NaM mamaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM / taM jAva mamaM kUNie rAyA No akkhivai No giNhai No uddAlei tAva seyaM me seyaNagaM gaMdhahatthi aTThAra- savaMkaM ca hAraM gahAya aMteurapariyAlasaMparivuDassa sabhaMDamattovagaraNamAyAe caMpAo NayarIo paDiNikkhamittA vesAlIe NayarIe
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra ajjagaM ceDayaM rAyaM uvasaMpajji - tANaM viharittae; evaM saMpehei, saMpehittA kUNiyassa raNNo aMtarANi ya chiddANi ya vivarANi ya paDijAgaramANe viharai / 40 bhAvArtha :- tyAra pachI koNika rAjAe vAraMvAra hAthI tathA hAranI mAMgaNI karI tethI vehallakumAranA manamAM vicAra Avyo ke koNika rAjA hAra ane hAthI mArI pAsethI chInavI levA, laI levA ane AMcakI levA mAMge che. mAre mATe e ja yogya che ke jyAM sudhImAM koNika mArI pAsethI hAthI ane hAra chInavI le, laI le ke AMcakI le te pahelAM ja secanaka gaMdhahastI tathA aDhAra saravALo hAra, aMtaHpura parivAra sahita gharanI gharavakharI, saMpUrNa sAmagrI laIne caMpAnagarIthI bhAgI jaIne mArA nAnA (mAtAnA pitA- mAtAmaha) ceDArAjAnI pAse vaizAlInagarImAM Azraya laIne rahuM. A pramANe vicAra karIne pachI te koNika rAjAnI asAvadhAnInI taka ane aMtaraMga rahasyanI jANakArInI pratIkSA karato samaya pasAra karavA lAgyo. 45 ta NaM se vehallekumAre aNNayA kayAi kUNiyassa raNNo aMtaraM jANai, seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM gahAya aMteurapariyAlasaMparivuDe sabhaMDa mattovagaraNa- mAyAe caMpAo NayarIo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva vesAlI NayarI, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA vesAlIe NayarIe ajjagaM ceDayaM uvasaMpajjittANaM viharai / bhAvArtha :- ekavAra vehallakumAra koNika rAjAnI gerahAjarI joI potAnA aMtaHpura parivAranI sAthe secanaka hAthI, aDhAra saravALo hAra ane saMpUrNa gRhasAmagrIne laIne caMpAnagarIthI nIkaLI, vaizAlI nagarImAM Avyo ane nAnA ceDAnI pAse rahevA lAgyo. koNikanI pratikriyAe dUtanuM vaizAlI gamana : I 46 tae NaM se kUNie rAyA imIse kahAe laddhaTThe samANe - evaM khalu vehalle kumAre mamaM asaMvidieNaM seNayagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM gahAya aMDarapariyAla saMparivuDe jAva ajjagaM ceDayaM rAyaM uvasaMpajjittANaM viharai / taM seyaM khalu mamaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM ANeuM dUyaM pesittae; evaM saMpehei, saMpehittA dUyaM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI- gacchaha NaM tumaM devANuppiyA ! vesAliM NayariM / tattha NaM tumaM mamaM ajjaM ceDagaM rAyaM karayala jAva vaddhAvettA evaM vayAhi- evaM khalu sAmI ! kUNie rAyA viNNavei- esa NaM vehalle kumAre kUNiyassa raNNo asaMvidieNaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM gahAya ihaM
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nirayAvalikA varga-1H adhya.-1 | 41 | havvamAgae / tae NaM tubbhe sAmI ! kUNiyaM rAyaM aNugiNhamANA seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM kUNiyassa raNNo paccappiNaha, vehallaM kumAraM ca peseha / bhAvArtha - jyAre A samAcAranI rAjA koNikane khabara paDI tyAre teNe vicAryuM ke vehallakumAra mane kAMI paNa kahyA vinA ja potAnA aMtaHpura parivArasahita secanaka gaMdhahasti, aDhAra saravALo hAra ane saMpUrNa gRhasAmagrI laIne nAnA(mAtAmaha)rAjA ceDAne Azraye jaIne rahyo che. tethI e ja mArA mATe yogya che ke dUta mokalI secanaka gaMdhahasti ane aDhAra saravALo hAra maMgAvI lauM. A pramANe vicAra karI, dUtane bolAvIne kahyuM ke- he devAnupriya! tame vaizAlInagara jAo. tyAM mArA nAnA ceDArAjAne baMne hAtha joDIne yAvata jaya-vijaya zabdothI vadhAvIne A pramANe kaho- he svAmI ! koNikarAjA nivedana kare che ke vehalakumAra koNika rAjAne kahyA vinA ja secanaka gaMdhahasti ane aDhArasaro hAra laIne tyAM Avyo che. tethI he svAmI ! tame koNika rAjAnA nivedanane mAna ApI, kRpA karIne vehallakumArane secanaka hAthI ane aDhArasarA hAra sahita mokalI Apo. 47 tae NaM se dUe kUNieNaM raNNA evaM vutte samANe haTTha tuTTha jAva paDisuNittA jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jahA citto jAva jeNeva ceDae rAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ceDagaM rAyaM karayalapariggahiyaM jAva kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvettA evaM vayAsI- evaM khalu sAmI ! kUNie rAyA viNNavei- esa NaM vehalle kumAre, taheva bhANiyavvaM jAva vehallaM kumAraM ca peseh| bhAvArtha - tyArapachI te dUta koNika rAjAnA A pramANe kahevAthI harSita ane saMtuSTa thayo yAvata tenI AjJAno vinayapUrvaka svIkAra karIne dUta jyAM potAnuM ghara hatuM tyAM Avyo. AvIne cittasArathinI jema thAvatuM jyAM ceDA rAjA hatA tyAM Avyo, AvIne baMne hAtha joDI 'jaya vijaya' zabdothI tene vadhAvyA, vadhAvIne A pramANe kahyuM- he svAmI ! koNika rAjA A pramANe vijJapti(nivedana) kare che ke mAro nAno bhAI vehalakumAra, hAthI ane hAra laIne mArI AjJA vinA ahIM AvI gayo che ItyAdi kathana karIne thAvata vehallakumArane hAra, hAthI sAthe pAchA mokalo. dUtanA satkAra sAthe ceDArAjAno uttara :|48 tae NaM se ceDae rAyA taM dUyaM evaM vayAsI- jaha ceva NaM devANuppiyA ! kUNie rAyA seNiyassa raNNo putte cellaNAe devIe attae mamaM Nattue, taheva NaM vehalle vi kumAre seNiyassa raNNo putte, cellaNAe devIe attae, mama Nattue / seNieNaM raNNA jIvateNaM ceva vehallassa kumArassa seyaNage gaMdhahatthI aTThArasavaMke ya hAre puvva viiNNe / taM jai NaM kUNie rAyA vehallassa
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra rajjassa ya jAva jaNa - vayassa ya addhaM dalayai to NaM ahaM seyaNagaM gaMdhahathi aTThArasavaMkaM hAraM ca kUNiyassa raNNo paccappiNAmi, vehallaM ca kumAraM pesemi / taM dUyaM sakkArei sammANei paDi - visajjei / 42 bhAvArtha :- A sAMbhaLIne ceDA rAjAe te dUtane A pramANe kahyuM - he devAnupriya ! jema rAjA koNika zreNika rAjAno putra, celaNA rANIno Atmaja tathA mAro dohitra che, tema vehallakumAra paNa zreNikarAjAno putra, celaNA rANIno Atmaja ane mAro dohitra che. zreNika rAjAe potAnA jIvanakAla daramyAna ja vehallakumArane secanaka gaMdhahasti ane aDhArasaro hAra ApyA hatA. jo rAjA koNikane hAthI tathA hAra joItA hoya to te vehallakumArane rAjya ane dezano ardhobhAga Ape, to ja huM hAthI tathA hAranI sAthe vehallakumArane pAcho mokalIza. A pramANe kahI, te dUtano Adara-satkAra karI tene vidAya ApI. dUtanuM koNika pAse Agamana ane nivedana : 49 tae NaM se dUe ceDaeNaM raNNA paDivisajjie samANe jeNeva cAuraghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA cAugghaMTaM AsarahaM duruhai, vesAli NayariM majjhaMmajjheNaM Niggacchai, NigacchittA suhehiM vasahIhiM jAva vaddhAvettA evaM vayAsI- evaM khalu sAmI ! ceDae rAyA ANavei - jaha ceva NaM kUNie rAyA seNiyassa raNNo putte, cellaNAe devIe attae, mama Nattue, taM ceva bhANiyavvaM jAva vehallaM ca kumAraM pesemi / taM Na dei NaM sAmI ! ceDae rAyA seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM, vehallaM ca No pesei | bhAvArtha :- tyAra pachI ceDA rAjA pAsethI vidAya laIne dUta jyAM cAra ghaMTAvALo azvaratha hato tyAM Avyo, AvIne te rathamAM besI vaizAlInagarInI madhyamAM thaIne nIkaLyo, nIkaLIne sukhapUrvaka yogya vasatimAM vizrAma karato yAvat rAjA koNika pAse jaI hAtha joDI 'jaya-vijaya' zabdothI vadhAvIne A pramANe kahyuM- he svAmI ! ceDA rAjAe pharamAvyuM che ke- koNika rAjA jema zreNika rAjAno putra ane cellaNA devIno Atmaja ane mAro dohitra che tema vehallakumAra paNa che vagere ceDArAjAe je saMdeza mokalyo hato te kahI saMbhaLAvyo. tethI he svAmI ! ceDA rAjAe secanaka gaMdhahAthI ane aDhArasaro hAra ApyA nathI ane vehallakumArane paNa mokalyA nathI. dUtanuM punaH vaizAlI gamana : 50 tae NaM se kUNie rAyA doccaM pi dUyaM saddAvei, saddAvettA evaM vayAsIgacchaha NaM tumaM devANuppiyA ! vesAliM NayariM, tattha NaM tumaM mama ajjagaM ceDagaM rAyaM jAva evaM vayAhi- evaM khalu sAmI ! kUNie rAyA viNNavei- jANi kaNi
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ | riyAall-: madhya.-1 | 43 rayaNANi samuppajjaMti, savvANi tANi rAyakulagAmINi / seNiyassa raNNo rajjasiriM karemANassa pAlemANassa duve rayaNA samuppaNNA, taM jahA- seyaNae gaMdhahatthI, aTThArasavaMke hAre / taM NaM tubbhe sAmI ! rAyakulaparaMparAgayaM ThiiyaM alovemANA seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavakaMca hAraM kUNiyassa raNNo paccappiNaha, vehallaM kumAraM ca peseha / bhAvArtha :- ceDArAjAno uttara sAMbhaLIne koNika rAjAe bIjI vAra paNa dUtane bolAvIne A pramANe kahyuM- devAnupriya ! tuM pharIthI vaizAlInagarI jA, tyAM mArA nAnA ceDA rAjAne yAvatu A pramANe kahe- svAmI ! koNika rAjA A pramANe prArthanA kare che ke- rAjyamAM je koI paNa ratna utpanna thAya tenA upara rAjakuLano ja ane rAjAno ja adhikAra hoya che. zreNika rAjAnA rAjyakAlamAM be ratna utpanna thayA hatAeka secanaka gaMdha hAthI ane bIjo aDhArasaro hAra. he svAmI ! rAjakulanI paraMparAgata maryAdAno bhaMga na thAya mATe Apa hAthI ane hAra rAjA koNikane pAchA ApI do ane vehallakumArane mokalI do. 51 tae NaM se dUra kUNiyassa raNNo, taheva jAva vaddhAvettA evaM vayAsI- evaM khalu sAmI ! kuNie rAyA viNNavei- jANi kANi rayaNANi jAva vehallaM kumAraM ca peseha / tae NaM se ceDae rAyA taM dUyaM evaM vayAsI- jai ceva NaM devANuppiyA ! kUNie rAyA seNiyassa raNNo putte cellaNAe devIe attae, jahA paDhamaM jAva vehallaM ca kumAraM pesemi No aNNahA / taMdUyaM sakkArei sammANei pddivisjjei| bhAvArtha :- tyAra pachI te dUta koNika rAjAnI AjJA sAMbhaLI vaizAlI gayo ane ceDA rAjAne koNikanI vinaMtI kahI- he svAmI ! koNika rAjAe prArthanA karI che ke- je koI paNa ratna hoya te rAjakuLamAM ja rahenArA hoya che. tethI Apa hAthI, hAra ne vehalakumArane mokalI Apo. tyAre ceDA rAjAe te dUtane A pramANe kahyuM- he devAnupriya ! jema koNikarAjA, zreNikarAjAnA putra, celaNA devInA Atmaja che vagere jema pUrve kahyuM te pramANe ja pharIthI kahyuM yAvatu tame hAra ane hAthInA badale ardhI rAjya Apo, to ja vehallakumArane mokalIza anyathA mokalIza nahIM. A pramANe kahI dUtano satkAra-sanmAna karIne vidAya karyo. 52 tae NaM se dUra jAva kUNiyassa raNNo vaddhAvettA evaM vayAsI- ceDae rAyA ANavei-jaha ceva Na devANuppiyA ! kUNie rAyA seNiyassa raNNo putte cellaNAe devIe attae jAva vehallaM kumAraM ca pesemi / taM Na dei NaM sAmI ! ceDae rAyA seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM, vehallakumAraM ca No pesei /
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 44 ] zrI nirayAvalikA sUtra bhAvArtha :- tyAra pachI te dUta kAvat caMpA nagarImAM pahoMcIne koNika rAjAne jaya vijaya zabdathI vadhAvIne A pramANe kahyuM- ceDA rAjAe pharamAvyuM che ke devAnupriya! jema koNika rAjA zreNikanA putra ane celaNAdevInA aMgajAta che, yAvat adhuM rAjya Apo to ja vehalakumArane mokalIza anyathA mokalIza nahIM. tethI te svAmI!ceDArAjAe secanaka gaMdhahasti ane aDhArasaro hAra ApyA nathI ane vehallakumArane paNa mokalyA nathI. vivecana : prastuta sUtromAM mahAsaMgrAmanI pUrvabhUmikAnuM pratipAdana che. baMne bhAIo potAnI vivAdAspada vAtanuM samAdhAna na karI zakyA. tethI te vAta mAtAmaha-nAnA ceDArAjA sudhI pahoMcI. ceDArAjAe eka rAjA tarIke, zaraNAgatanI rakSA mATe nyAyanA pakSe potAnA kartavyanuM pAlana karyuM. bhavitavyatAnA kAraNe vicitra ghaTanAo ghaTI jAya che tethI ja vItarAga dharmane pAmelA parama bhakta AtmAo sAkSAt tIrthakara vicaratA hovA chatAM tenI pAse samAdhAna karI zakyA nahIM ane yuddhanI bhUmikA taiyAra thaI gaI. tuve na samupa saM gadya- zreyaNa saMpanthI, aphArasevaM hAre - dUta dvArA preSita saMdezamAM koNika rAjAe ceDA rAjAne A vAta spaSTa karI hatI ke zreNika rAjAnA rAjyakAlamAM be viziSTa ratno prApta thayA hatAeka to seMcanaka hAthI ane bIjo aDhArasaro hAra. te baMne ratnonI upalabdhinuM vivaraNa zreNika caritramAM maLe che. te anusAra secanaka gaMdhahastInI upalabdhi magadha dezanA vana vibhAgamAM thaI hatI ane aDhArasarA hAranI prApti deva dvArA thaI hatI. tenuM kathAnaka A pramANe chehAra upalabdhinuM kathAnaka - zreNika rAjA potAnA jIvanamAM pahelAM daDha bauddha dharmI hatA. tyAra pachI celaNA rANInI sAthe karelI carcAo, vividha prakAre karelI kasoTIomAMthI pAra utarelA jaina zramaNonA prasaMgo temaja anAthI mukti ane prabhu mahAvIra svAmInA satsaMgathI rAjA jainadharmamAM anupama-pragADha zraddhAvAna thayA ane daDhadharmI, priyadharmInA birudane pAmI, rAjyamAM amAri ghoSaNA karAvI, ucca dharmanA bhAvo sAthe rAjya pAlana karatA hatA. ekadA saudharma devalokanI sudharmA sabhAmAM zakrendra sabhAgata devonI samakSa rAjA zreNikanI nigraMtha pravacana-vItarAga dharma uparanI daDhatama zraddhAnI prazaMsA karI. te sAMbhaLI ghaNA devo prasanna thayA, praphullita thayA ane AnaMdita thayA paraMtu be devo A prazaMsAmAM saMmata thayA nahIM. te baMne devo rAjA zreNikanA samaktinI kasoTI karavA mRtyulokamAM AvyA. vaikriyalabdhithI vimurvaNA karIne aneka prakAre parIkSA karI; te sarvamAM IndranA vacana kharA nIvaDyA. aMte teo sAdhu-sAdhvInuM rUpa dhAraNa karI, taLAvanA kAMThe mAchalA pakaDavAnI jALa phelAvIne UbhA rahyA. te vakhate mahArAja zreNika krIDA nimitte pharatAM pharatAM tyAM AvI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirayAvalikA varga-1 : adhya.--1 pahoMcyA. temaNe mAchalA mAravA mATe udyata thayelA sAdhune joIne kahyuM- oha ! tame sAdhu thaI A duSTa AcaraNa zA mATe karo cho ? tyAre te sAdhuveSadhArI deve kahyuM- A garbhavatI sAdhvIne mAchalA khAvAno dohada thayo che; tenA mATe A kriyA karI rahyo chuM. jAo rAjan ! enuM Apane zuM prayojana ? sAdhunA vacano sAMbhaLIne rAjA zreNike atyaMta gaMbhIra thaIne kahyuM- are ! prabhunA zAsanamAM ahiMsAnA upAsaka zramaNonI A pravRtti kema cAle ? tame A pravRtti choDI, prAyazcitta karI zuddha thAo. pelA sAdhuveSadhArI deve nirlajja- paNe kahyuM- he rAjan ! gautamAdi 14000 sAdhu ane caMdanAdi 36000 sAdhvIjIo tamAme tamAma durAcArI che; teo mAtra bahArathI ja sAdhupaNAno ADaMbara dekhADe che. to Apa mane ekalAne ja zuM kaho cho ? 45 zreNikanA aMtaramAM daDhatama zraddhA ane jinadharmAnurAga hato, jaina zramaNo prati tene pUrNa vizvAsa hato, tethI teoe aMtaranA avAjathI kaThora ane spaSTa zabdomAM pratyuttara Apyo ke- arihaMta prabhu mahAvIra svAmInA aNagAromAM A prakAranI pravRtti hoya zake ja nahIM; tame tamArA doSane DhAMkavA bIjAne badanAma karo te yogya nathI. gautamAdi aNagAro ane caMdanAdi sAdhvIjIo dareke dareka AcAraniSTha, maryAdAzIla ane mahAnaguNonA bhaMDArarUpa che. tame AvI pravRttithI potAnA AtmAne ane jina zAsanane kalaMkita karo cho. mATe tame A sAdhuveSane choDI do ane cAlo mArA rAjyamAM; huM tamArI Icchita badhI sagavaDa karI daIza paraMtu tame A rIte dharmane dUSita na karo. tyAra pachI te baMne devoe avadhijJAna dvArA rAjAnI dharma zraddhAne nizcala jANI, tenI prazaMsA karavA lAgyA- he rAjan ! dhanya che ApanI zraddhAne; prathama devalokanA Indra zakrendre ApanA je guNAnuvAda karyA che te yathArtha che. te guNo ApanAmAM sAkSAt dekhAya che. A rIte prazaMsA karatA devoe potAnuM mULa svarUpa pragaTa karIne, devadarzana amodha hoya che tevA bhAvathI eka deve divya aDhArasaro hAra ane bIjA deve mATInA be goLA rAjAne bheTa ApyA ane svasthAne cAlyA gayA. A rIte aDhArasaro divya hAra rAjA zreNikane deva dvArA prApta thayela hato. roSa yukta dUtanuM gamana ane yuddhaghoSaNA 53 tae NaM se kUNie rAyA tassa dUyassa aMtie eyamaTThe soccA Nisamma Asuratte jAva misimisemANe taccaM dUyaM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsIgacchaha NaM tumaM devANuppiyA ! vesAlIe jayarIe ceDagassa raNNo vAmeNaM pAeNaM pAyapIDhaM akkamAhi, akkamittA kuMtaggeNaM lehaM paNAvehi, paNAvittA Asuratte jAva misimisemANe tivaliyaM bhiuDiM NiDAle sAhaTTu ceDagaM rAyaM evaM vayAhi- haM bho ceDagarAyA ! apatthiyapatthiyA jAva parivajjiyA ! esa jaM kUNie rAyA ANavei- paccappiNAhi NaM kUNiyassa raNNo seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM, vehallaM ca kumAraM pesehi ahavA juddhasajje ciTThAhi / esa NaM kUNie rAyA sabale savAhaNe sakhaMdhAvAre NaM juddhasajje havvamAgacchai / :
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 46 ] zrI nirayAvalikA sUtra bhAvArtha :- dUta pAsethI ceDArAjAno A pramANeno pratyuttara sAMbhaLI, avadhArIne koNika rAjA gussAthI lAlacoLa thaI yAvatu dAMta kacakacAvatA pharIthI trIjI vAra dUtane bolAvyo, bolAvIne tene A pramANe kahyuM- devAnupriya! tuM vaizAlInagarI jA ane DAbA pagathI pAdapIThane Thokara mArIne ceDA rAjAne bhAlAnI aNIthI A patra deje, patra daIne krodhita thaIne yAvatu dAMta kacakacAvatAM bhRkuTI tANI kapALamAM trivali-traNa karacalI pADIne ceDA rAjAne A pramANe kaheje- he akALa mRtyune IcchanArA, abhAgI thAvata nirlajja ceDArAjA! koNika rAjA A pramANe Adeza Ape che ke koNika rAjAne secanaka gaMdhahasti ane aDhArasaro hAra pAchA Apo ane vehallakumArane pAcho mokalo athavA yuddha mATe taiyAra thAo. koNika rAjA senA, vAhana tathA chAvaNIo sAthe yuddha karavA mATe taiyAra thaIne zIgha AvI rahyA che. |54 taeNaM se dUra karayala jAvajeNeva ceDae rAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala jAva vaddhAvettA evaM vayAsI- esa NaM sAmI ! mamaM viNayapaDivattI / imA kUNiyassa raNNo ANa tti- ceDagassa raNNo vAmeNaM pAeNaM pAyapIDhaM akkamai, akkamittA Asuratte kuMtaggeNa lehaM paNAvei, taM ceva savvaM jAva sabale savAhaNe sakhaMdhAvAre NaM juddhasajje iha havvamAgacchai / bhAvArtha - tyAre dUte pUrvokta prakAre hAtha joDI koNikanA Adezano svIkAra karyo. te vaizAlInagarI pahoMcyo. jyAM ceDArAjA hatA tyAM Avyo. AvIne hAtha joDI yAvata vadhAI ApIne A pramANe kahyuM - he svAmI ! A to mAro vinaya che paraMtu koNika rAjAnI AjJA A pramANe che- ema kahI DAbA pagathI ceDArAjAnA pAdapIThane Thokara mArI, krodhita thaIne bhAlAnI aNIthI patra Apyo vagere sarva varNana karavuM thAvat koNikarAjA sainya, vAhana, chAvaNIo sAthe yuddha mATe sajja banIne zIgha AvI rahyA che. 55 tae NaM se ceDae rAyA tassa dUyassa aMtie eyamaTuM soccA Nisamma Asuratte jAvasAhaTu evaM vayAsI- Na appiNAmi NaM kUNiyassa raNNo seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM, vehallaM ca kumAraM No pesemi, esa NaM juddhasajje ciTThAmi / taM dUyaM asakkAriyaM asammANiyaM avaddAreNaM NicchuhAvei / bhAvArtha - tyAre ceDA rAjAe dUta pAsethI AvI dhamakI sAMbhaLI, avadhAraNa karI, krodhita thaI, bhRkuTI caDhAvI, A pramANe uttara Apyo- koNikarAjAne secanaka gaMdhahasti ane aDhArasaro hAra pAchA nahIM ApuM ane vehallakumArane paNa nahIM mokaluM, huM yuddha mATe taiyAra chuM. A pramANe kahIne te dUtane apamAnita karI pAchaLanA daravAjethI kADhI mUkyo. yuddhanI taiyArI ane vaizAlI tarapha prayANa :56 tae NaM se kUNie rAyA tassa dUyassa aMtie eyamaDhe soccA Nisamma Asuratte
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ | Realesal-1: adhya.-1 | 47 / kAlAIe dasa kumAre saddAvei sadAvittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! vehalle kumAre mamaM asaMvidieNa seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM aMteuraM sabhaMDaMca gahAya caMpAo Nikkhamai, NikkhamittA vesAliM ajjagaM jAva uvasaMpajjittANaM viharai / tae NaM mae seyaNagassa gaMdhahatthissa aTThArasavaMkassa hArassa aTThAe dUyA pesiyA / te ya ceDaeNa raNNA imeNaM kAraNeNaM paDisehiyA aduttaraM ca NaM, mama tacce dUe asakkArie asammANie avadAreNaM NicchuhAvei / taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM ceDagassa raNNo juttaM giNhittae / tae NaM kAlAIyA dasa kumArA kUNiyassa raNNo eyamaTuM viNaeNaM pddisunneti| bhAvArtha :- tyAra pachI koNika rAjAe dUta pAsethI A samAcAra sAMbhaLI ane tenA para vicAra karI, krodhita thaI, kAla Adi daza kumArone bolAvyA ane tene bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo! vehallakumAra mane koI vAta karyA vinA ja secanaka gaMdhahasti ane aDhArasaro hAra tathA potAnA aMtaHpura parivAra sahita saMpUrNa gRhasAmagrI laIne caMpA nagarIthI bhAgI gayo che ane vaizAlInagarImAM rAjA ceDAnA Azraye rahevA lAgyo che. meM hAthI tathA hAra lAvavA mATe be vAra dUta mokalyo. ceDA rAjAe pUrvokta kAraNathI hAthI, hAra ane vehallakumArane pAchA mokalavAnI nA pADI ane mokalelA trIjIvAranA dUtane apamAnita karI pAchalA daravAjethI kADhI mUkyo che. mATe he devAnupriyo ! ApaNe ceDA rAjAno yogya nigraha karavo joIe, tene daMDa Apavo joIe. te kAla Adi daza kumAroe kozikarAjAnA A vicArano vinayapUrvaka svIkAra karyo. 57 tae NaM se kUNie rAyA kAlAIe dasa kumAre evaM vayAsI- gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA, saesu saesu rajjesu; patteyaM patteyaM NhAyA jAva vibhUsiyA hatthikhaMdhavaragayA, patteyaM patteyaM tihiM daMtisahassehiM evaM tihiM rahasahassehiM tihiM AsasahassehiM tihiM maNussakoDIhiM saddhiM saMparivuDA savviDDIe jAvaduMduhiNigyosaNAiyaraveNaM saehito saehito Nayarehito paDiNikkhamaha, paDiNikkhamittA mamaM aMtiyaM pAubbhavaha / bhAvArtha :- tyAra pachI koNika rAjAe kAla Adi daza kumArone A pramANe kahyuM- devAnupriyo ! tame potapotAnA rAjyamAM jAo ane snAna Adi karI yAvata vibhUSita thaI zreSTha hAthI para besIne tame dareka traNa hajAra hAthI, traNa hajAra ratha, traNa hajAra ghoDA ane traNa karoDa yoddhAne sAthe laI saMpUrNa Rddhivibhava sahita yAvata bhinA ghoSa ane vAjiMtranA zabda sAthe pota potAnAM nagarothI prasthAna karI mArI pAse Avo, ahIM bhegA thAo. 58 tae NaM te kAlAIyA dasa kumArA kUNiyassa raNNo eyamaDhe soccA saesu
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 48 / zrI nirayAvalikA sUtra saesu rajjesu patteyaM patteyaM NhAyA jAva tihiM maNussakoDIhiM saddhiM saMparivuDA savviDDIe jAvaraveNaM saehito saehiMto Nayarehito paDiNikkhamaMti, paDiNikkhamittA jeNeva aGga jaNavae, jeNeva caMpA NayarI, jeNeva kUNie rAyA, teNeva uvAgayA karayala jAva vaddhAveti / bhAvArtha :- kAla Adi daze kumAro koNika rAjAnA A vicArane sAMbhaLI potapotAnA rAjyamAM gayA. snAnAdi karyuM, traNa-traNa hajAra hAthI, ratha, ghoDA thAva traNa karoDa pAyadaLa sainikone sAthe laIne saMpUrNa addhi sahita yathAvata vAjiMtranA nAda sAthe potapotAnAM nagaramAMthI nIkaLyA ane aMgadezanI caMpAnagarImAM rAjA koNikanI pAse AvyA ane hAtha joDI rAjAne vadhAvyA-tenuM abhivAdana karyuM. 59 tae NaM se kUNie rAyA koDuMbiyapurise sadAvai sadAvittA evaM vayAsIkhippAmeva bho devANuppiyA ! AbhisekkaM hatthirayaNaM paDikappeha, hayagayarahajoha cAuraGgiNiM seNaM saNNAheha, mamaM eyamANattiyaM paccappiNaha / taM ceva jAva pccppinnNti| bhAvArtha :- kAla Adi daza kumAro AvyA pachI koNika rAjAe potAnA sevakone bolAvIne A pramANe kahyuM-devAnupriya! zIdhra abhisikta(abhiSeka karavA yogya) hastIratna-hAthIomAM zreSTha hAthIne sajAvo ane ghoDA, hAthI, ratha tathA zreSTha yoddhAothI yukta caturaMgiNI senAne taiyAra karo. pachI mArI AjJA pramANe kArya karIne mane khabara Apo. sevakoe AjJA pramANe kArya karI kArya saMpanna thayAnI khabara ApI. 60 tae NaM se kUNie rAyA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA majjaNagharaM aNupavisai evaM jahA uvavAie jAva kapparukkhae ceva sualaMkiya vibhUsie pariMde sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM jAva paDiNiggachai paDiNiggacchittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jAva durUDhe / bhAvArtha :- tyAra pachI koNika rAjA jyAM snAnagRha hatuM tyAM AvyA, snAnagRhamAM praveza karyo yAvata kalpavRkSanI samAna alaMkRta ane vibhUSita thaI narendra koNika koraMTapuSpanI mALAothI yukta chatrane dhAraNa karIne yAvatu bahAra nIkaLyA, nIkaLIne jyAM bAhya sabhAbhavana hatuM tyAM AvyA yAvat aMjanagirinA zikhara samAna vizALa hAthI upara te narapati beThA. 61 tae NaM se kUNie rAyA tihiM datisahassehiM jAva raveNaM caMpaM NayariM majjhaM majjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva kAlAIyA dasa kumArA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kAlAiehiM dasahiM kumArehiM saddhiM egao melAyati /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ | riyAsaal-1: madhya.-1 | 49 tae NaM se kUNie rAyA tettIsAe daMtisahassehiM tettIsAe AsasahassehiM tettIsAe rahasahassehiM tettIsAe maNussakoDIhiM saddhiM saMparivuDe savviDDIe jAva raveNaM suhehiM vasaIhiM suhehiM pAyarAsehiM NAivigiTehiM aMtarAvAsehiM vasamANe vasamANe aGgajaNavayassa majjhaMmajjheNaM jeNeva videhe jaNavae, jeNeva vesAlI NayarI teNeva pahArettha gamaNAe / bhAvArtha :- tyAra pachI koNikarAjA traNa hajAra hAthI yAvata vAjIMtranA nAdapUrvaka caMpAnagarInA madhyabhAgamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne jyAM kAla Adi dasa kumAro hatA tyAM AvyA ane kAla Adi dasa kumArone maLyA. tyAra pachI tetrIsa hajAra hAthI, tetrIsa hajAra ghoDA, tetrIsa hajAra ratha tathA tetrIsa karoDa sainikothI gherAyelA ane saMpUrNa yuddha sAmagrI sahita vAjate-gAjate suvidhAjanaka paDAva nAkhatAM, sukhapUrvaka khAnapAna karatAM, ati dUra paDAva na nAMkhatAM, najIka najIka vizrAma karatAM aMgadezanI madhyamAM thaIne jyAM videha deza hato, jyAM vaizAlInagarI hatI tyAM javA mATe prasthAna karyuM. viveyana : AbhisekkaM hatthirayaNaM :- samiSita zreSTha hAthI. mahAna abhiSedha-6tsava sAtheno satkAra-sanmAna karavAmAM AvyuM hoya te abhiSikta kahevAya. AgamamAM A vizeSaNa rAjA ane hAthI mATe prayukta thayuM che. hastIratnano artha che aneka hAthIomAM zreSTha. ceDArAjAnI gaNarAjAo sAthe maMtraNA - |62 tae NaM se ceDae rAyA imIse kahAe laddhaDe samANe Nava mallaI Nava lecchaI kAsIkosalagA aTThArasa vi gaNarAyAo saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! vehalle kumAre kUNiyassa raNNo asavidieNaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaMca hAraMgahAya ihaM havvamAgae / taeNaM kUNieNaM seyaNagassa gaMdhahatthissa aTThArasavaMkassa ya hArassa aTThAe tao dUyA pesiyA / te ya mae imeNaM kAraNeNaM paDisehiyA / tae NaM se kUNie mamaM eyamaTuM apaDisuNamANe cAuMragiNIe seNAe saddhiM saMparikhuDe juddhasajje ihaM havvamAgacchai / taM kiM NaM devANuppiyA ! seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM kUNiyassa raNNo paccappiNAmo? vehallaM kumAraM ca pesemo? udAhu jujjhitthA ?
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra ta NaM Nava mallaI Nava lecchaI kAsIkosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo ceDagaM rAyaM evaM vayAsI- Na evaM sAmI ! juttaM vA pattaM vA rAyasarisaM vA, jaM gaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM kUNiyassa raNNo paccappiNijjai, vehalle ya kumAre saraNAgae pesijjai / taM jai NaM kUNie rAyA cAuMraMgiNIe seNAe saddhiM saMparivuDe juddhasajje ihaM havvamAgacchai, tae NaM amhe kUNieNaM raNNA saddhiM jujjhaamo| 50 bhAvArtha :- ceDA rAjAe koNikanI caDhAInA samAcAra sAMbhaLI kAzI tathA kauzala dezanA nava mallavI jAtinA, nava licchavI jAtinA, ema aDhAra gaNarAjAone AmaMtraNa ApI bolAvyA ane teone A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! vehallakumAra rAjA koNikane kahyA vinA secanaka gaMdha hAthI tathA aDhArasaro hAra laIne mArI pAse Avyo che. koNike hAra ane hAthI levA mATe traNavAra dUto ahIM mokalyA paraMtu meM teno niSedha karyo che kAraNa ke rAjA zreNike potAnA jIvanakAla daramyAna ja tene te be vastu ApI che, chatAM paNa jo hAra ane hAthI tame Iccho cho to tenuM ardhuM rAjya Apo; A pramANe uttara ApI meM te dUtone pAchA mokalyA, paraMtu koNike mArI vAta mAnI nahIM ane caturaMgiNI senA sAthe, laDAI mATe taiyAra thaIne ahIM AvI rahyo che. to zuM he devAnupriyo ! secanaka gaMdha hAthI ane aDhArasaro hAra rAjA koNikane ApI devo ane vehallakumArane tenI pAse mokalI devo ke tenI sAthe laDAI karavI ? tyAre te aDhAre gaNarAjAoe ceDArAjAne A pramANe kahyuM- he svAmI ! secanaka gaMdhahasti tathA aDhAra saravALo hAra, rAjA koNikane ApI devA ane zaraNe AvelA kumAra vehallane pAcho mokalI devo te vAta yogya nathI, nyAya saMgata nathI, rAjakuLane yogya nathI paraMtu zaraNe AvelAnuM rakSaNa karavuM joIe. he svAmI ! jo rAjA koNika caturaMgiNI senA laIne laDAI karavA mATe taiyArI karIne Ave ja che, to ApaNe koNika rAjA sAthe yuddha karIe. 63 tae NaM se ceDae rAyA te Nava mallaI Nava lecchaI kAsIkosalagA aTThAra vi gaNarAyANo evaM vayAsI- jai NaM devANuppiyA ! tubbhe kUNieNaM raNNA saddhi jujjhaha, taM gacchaha NaM devANuppiyA ! saesu saesu rajjesu patteyaM patteyaM vhAyA jAva mama aMtiyaM pAubbhavaha / taeNaM te Nava mallaI Nava lecchaI kAsIko lagA aTThArasavi gaNarAyANo jAva jeNeva ceDae rAyA teNeva uvAgayA jAva jaNaM vijaeNaM vddhaarveti| tae NaM se ceDae rAyA koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsIkhippAmeva bho devANuppiyA ! AbhisekkaM hatthirayaNaM paDikappeha evaM jahA kUNie jAva durUDhe / bhAvArtha :- A pramANe sAMbhaLIne ceDArAjAe te aDhAre gaNarAjAone kahyuM- he devAnupriyo ! jo tame
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nirayAvalikA varga-1: adhya.-1 , [ 51] koNika sAthe yuddha karavA taiyAra cho, to tame potapotAnA rAjyamAM jAo ane snAna Adi karI yuddha mATe senA AdithI sajja thaI potapotAnI caturaMgiNI senAnI sAthe ahIMyA Avo. A pramANe sAMbhaLI aDhAre rAjA potapotAnA rAjyamAM gayA ane yuddhane mATe susajjita thaIne AvyA. AvIne ceDA rAjAne jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA. tyAre ceDArAjAe paNa sevakone bolAvyA ane bolAvIne A pramANe AjJA ApIhe devAnupriyo! zIdhra abhiSikta hastitvane sajAvo Adi koNika rAjAnI jema yAvatu ceDA rAjA hAthI para AruDha thayA. vivecana : prastuta sUtramAM 18 dezanA gaNarAjAo sAthe ceDA rAjAe karelI maMtraNAnuM kathana che. ceDA rAjAe satya hakIkata saMpUrNapaNe pragaTa karI ane nivedana karyuM ke ApaNe zuM karavuM che? hAra, hAthI sahita vihala kumArane pAcho mokalI devo ke yuddha karavuM? A prakAranA nivedanamAM ceDArAjAnI dhIratA, gaMbhIratA ane saraLatAnA darzana thAya che ane eka zrAvaka tarIkenI pAtratA pratIta thAya che. potAnA ja gaNarAjAone koI paNa prakArano sIdho Adeza na detA teoe temanA vicAra jANavAno prayatna karyo che. gaNarAjAoe dIrgha vicAra karIne, yuddhano nirNaya karyo. ceDArAjA ane koNikanuM yuddha :64 tae NaM se ceDae rAyA tihiM daMtisahassehiM evaM jahA kUNie jAva vesAliM NayariM majjhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva te Nava mallaI Nava lecchaI kAsikosalagA aTThArasa vi gaNarAyAo teNeva uvAgacchai / bhAvArtha :- aDhAra gaNa rAjAonA AvI gayA pachI ceDA rAjA koNika rAjAnI jema traNa hajAra hAthI AdinI sAthe vaizAlInagarInI madhyamAM thaIne jyAM te aDhAra rAjAo hatA tyAM AvyA. 65 taeNaM se ceDae rAyA sattAvaNNAe daMtisahassehi, sattAvaNNAe AsasahassehiM, sattAvaNNAe rahasahassehiM sattAvaNNAe maNussakoDIhiM saddhiM saMparivuDe savviDDIe jAvaraveNa, suhehiM vasahIhiM, pAyarAsehiM, NAivigiTTehiM aMtarehiM vasamANe vasamANe videhaM jaNavayaM majjhamajheNaM jeNeva desapaMte teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA khaMdhAvAra NivesaNaM karei, karittA kUNiyaM rAyaM paDivAlemANe juddha sajje ciTThai /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ | para | zrI nirayAvalikA sUtra bhAvArtha :- tyAra pachI te ceDA rAjA sattAvana hajAra hAthI, sattAvana hajAra ghoDA, sattAvana hajAra ratha tathA sattAvana karoDa sainikone sAthe laIne sarva Rddhi sahita kAvatu vAjate gAjate, suvidhA yukta paDAva nAkhatAM, prAtaH kAle alpAhAra karatAM ane najIka najIka vizrAma karatAM, videha dezanI sImAmAM cAlatAM cAlatAM jyAM dezanI sarahada hatI tyAM AvyA, AvIne potAnI chAvaNI taiyAra karAvI ane yuddha mATe rAjA koNikanI rAha jovA lAgyA. 66 tae NaM se kUNie rAyA savviDDIe jAvaraveNaM jeNeva desapaMte teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ceDayassa raNNo joyaNaMtariyaM khaMdhAvAraNivesaM karei / bhAvArtha :- tyAra pachI te koNikarAjA paNa saMpUrNa Rddhi-vaibhava sahita yAvata vAjate gAjate jyAM sarahada hatI tyAM Avyo, AvIne ceDA rAjAthI eka yojana dUra potAnI chAvaNI naMkhAvI. vivecana : prastuta sUtromAM koNika rAjA ane ceDA rAjAnI senAonuM samarAMgaNamAM AvavAnuM kathana che. baMne rAjAnI senAonI gaNanA : rAjA hAthI ghoDA ratha manuSya-pAyadaLa senA koNikarAjA 33,000 33,000 33,000 33 karoDa ceDArAjA 57,000 57,000 57,000 57 karoDa kula 2,70,000 vAhano ane 90 karoDa manuSyo hatA. yuddhakSetramAM koNika ane ceDArAjA pota potAnI je senA laIne AvyA hatA te senAmAM ra,70,000 vAhana ane 90 karoDa manuSya hovAno ullekha che. eka yuddhakSetramAM 90 karoDa manuSyono samAveza zakya nathI. tethI ema jaNAya che ke sUtramAM sainyanI A je saMkhyA varNavI che te teonI saMpadAnuM varNana che paNa ekAMte sAthe Avela saMkhyAnuM nahIM. je rIte tIrthakaronA grAmAnugrAma vicaraNanA varNanamAM sarva sAdhu-sAdhvInI saMpadA sAthe hoya tema varNana hovA chatAM sarva sAdhu-sAdhvI sAthe ja vicaraNa kare, tema mAnavAno Agraha rAkhI zakAya nahIM. mATe A eka varNana paddhati che. tenA pramANa mATe juo A sUtrano varga-3, adhyayana-1, sUtra-5. te ja rIte magadha deza ane kAzI kozala dezanI kula janasaMkhyA ane hAthI, ghoDA, rathanI kula senA saMkhyAnuM nirUpaNa prastuta sUtromAM che. yuddhamAM AvelI ane nahIM AvelI sarva senA, RddhinI apekSAe rAjAnI sAthe ja gaNAya.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ | Realesal-1: adhya.-1 | 43 yUha racanA sAthe yuddha prAraMbha :67 tae NaM te doNNi vi rAyANo raNabhUmi sajjAti, sajjAvittA raNabhUmi jayaMti / tae NaM se kUNie rAyA tettIsAe daMtisahassehiM jAva maNussakoDIhiM garulavUha raei raittA garulavUheNaM rahamusalaM saMgAmaM oyaae|| tae NaM se ceDae rAyA sattAvaNNAe daMtisahassehiM jAvasattAvaNNAe maNussakoDIhiM sagaDavUhaM raei raittA sagaDavUheNaM rahamusalaM saMgAmaM oyAe / bhAvArtha :- tyAra pachI te baMne rAjAoe raNabhUmine taiyAra karI, taiyAra karIne raNabhUmimAM pote potAnA jaya-vijaya mATe prArthanA karI. tyAra pachI te koNike tetrIsa hajAra hAthI yAvata tetrIsa koTi sainikono garuDabRha taiyAra karyo. garuDabUhanI racanA karIne rathamusala saMgrAmano prAraMbha karyo. A bAju ceDA rAjA paNa sattAvana hajAra hAthI yAvat sattAvana karoDa sainikono zakaTayUha (AgaLa thoDuM pAchaLa ghaNuM sainya hoya tevI goThavaNI) banAvIne rathamusala saMgrAmamAM pravRtta thayA. |68 tae NaM te doNha vi rAINaM aNIyA saMNaddha jAva gahiyAuhapaharaNA maggahie hiM phalaehiM,NikaDDAhiM asIhi, aMsAgaehiM toNehi,sajIvehiM dhaNUhi,samukkhittehiM sarehi, samullAliyAhiM DAvAhi, osAriyAhiM urughaMTAhiM, chippatUreNaM vajjamANeNaM mahayA ukkiTThasIhaNAyabolakalakalaraveNa samuddaravabhUyaM piva karemANA savviDDIe jAvaduMduhi Nigghosa NAiya raveNaM hayagayA hayagaehiM, gayagayA gayagaehiM, rahagayA rahagaehi, pAyattiyA pAyattiehiM aNNamaNNehiM saddhiM saMpalaggA yAvi hotthA / bhAvArtha :- tyAra pachI baMne rAjAonI senA yuddha mATe tatpara thaI yAvatu baMne rAjAonI senA astra-zastra laI, potAnA hAthomAM DhAla bAMdhI, myAnamAMthI talavAro bahAra kADhI, khaMbhA upara rAkhelAM bhAthAomAMthI bANa laI, dhanuSya para bANa caDAvI, caDhAvelAM dhanuSyothI, choDelAM bANothI, sArI rIte phaTakAratA DAbI bhUjAothI jaMghAmAM bAMdhelI ghaMTaDIonA raNakArathI, vAgatAM vAjAothI arthAt Dhola, bherI vagerenA avAjathI ane pracaMDa siMhanAda-bhayaMkara huMkArothI tathA jana kolAhalathI samudranI garjanA jevo avAja karatI tathA saMpUrNa yuddha sAmagrIthI yukta hatI yAvata daMdubhi vagere vAjiMtronA avAja sAthe ghoDesavAro ghoDe savAranI sAthe, hAthIsavAro hAthIsavAronI sAthe rathIo rathIo sAthe ane pAyadala pAyadaLa sAthe yuddha karavA lAgyA. 69 tae NaM te doNha vi rAyANaM aNIyA NiyagasAmIsAsaNANurattA mahayA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 54 ] zrI nirayAvalikA sUtra jaNakkhayaM jaNavahaM jaNappamadaM jaNasaMvaTTakaNaM NaccaMtakabaMdhakarabhImaM ruhirakaddamaM karemANA aNNa- maNNeNaM saddhiM jujhaMti / bhAvArtha :- baMne rAjAonI senAonA sainika pota potAnA svAmInI AjJA anusAra manuSyono nAza karatAM, manuSyano vadha-muzalAdithI tADana karatAM, manuSyonuM gadA AdithI mardana karatAM, manuSyono saMhAra karatAM, mastaka rahita nAcatA ghaDonA samUhathI bhayaMkara ane raNabhUmine lohInA kIcaDavALI banAvatAM paraspara laDavA lAgyA. kAlakumAranuM mRtyu ane narakagamana :[70 tae NaM se kAle kumAre tihiM daMtisahassehiM jAvamaNussakoDIhiM garulavUheNaM ekkArasameNaM khaMdheNaM rahamusalaM saMgAmaM saMgAmemANe evaM jahA bhagavayA kAlIe devIe parikahiyaM jAva jIviyAo vavarovie / ___ taM eyaM khalu goyamA ! kAle kumAre erisaehiM AraMbhehiM jAva erisaeNaM asubhakaDa- kammapabbhAreNaM kAlamAse kAlaM kiccA cautthIe paMkappabhAe puDhavIe hemAbhe Narae NeraiyattAe uvavaNNe / bhAvArtha :- tyAra pachI te kAlakumAra traNa hajAra hAthI yAvat traNa karoDa manuSya sAthe garuDabUhanA agiyAramAM bhAga dvArA rathamusala saMgrAmamAM saMgrAma karatAM, A rIte jevuM bhagavAne kAlIdevIne kahyuM hatuM te pramANe kAlakumAra mRtyu pAmyA. bhagavAne kahyuM he gautama ! te kAlakumAra AvA prakAranA AraMbhothI, AvA prakAranA azubha kAryothI utpAdita karmonA bhArathI bhAre banI, mRtyunA samaye maraNa pAmI, cothI paMkaprabhA naraka pRthvInA hemAbha narakAvAsamAM nairayika rUpe utpanna thayA che. vivecana : prastuta sUtromAM mahAsaMgrAmanA hRdayadrAvaka varNana pachI kAlakumAranI gatinuM kathana che. pratyeka vyaktinI gati potAnA pariNAma pramANe ja thAya che. yuddhanA pariNAmamAM ja kAladharma pAmIne kAlakumAra cothI narakanA 'hemAbha' nAmanA narakAvAsamAM utpanna thayA. A adhyayanamAM kRNikanuM vistRta varNana hovA chatAM tenI gatino ullekha nathI. kathAgraMtho anusAra kUNikarAjA chaThThI narakamAM utpanna thayA che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nirayAvalikA varga-1: adhya.-1 [ 55 ] kAlakumAranuM bhaviSya :71 kAle NaM bhaMte ! kumAre cautthIe puDhavIe aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchihii? kahiM uvavajjihii? goyamA ! mahAvidehe vAse jAiMkulAiM bhavaMti aDDAI, evaM jahA daDhapaiNNo jAva sijjhihii bujjhihii muccihii pariNivvAhii savvadukkhANaM aMtaM kAhii / bhAvArtha :- gautama svAmIe punaH prazna karyo- he bhagavan! te kAla kumAra cothI narakamAMthI nIkaLIne kayAM jaze? kyAM utpanna thaze? he gautama ! mahAvidehakSetramAM dhanADhaya kulamAM janma dhAraNa karIne, (aupapAtika sUtra varNita)daDha pratijJanI jema siddha, buddha, mukta thaI mokSane pAmaze, saMpUrNa duHkhano aMta karaze. upasaMhAra :72 taM evaM khalu jaMbU !samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAvasaMpatteNaM NirayAvaliyANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte / - ri veni bhAvArtha :- zrI sudharmA svAmIe kahyuM- he jaMbU! nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe nirayAvalikA varganA prathama adhyayanamAM A prakAranA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. A pramANe jevuM meM bhagavAna pAsethI sAMbhaLyuM che, te pramANe kahyuM che. vivecana : A adhyayananA cothA sUtramAM jaMbUsvAmIno prazna che ke 'he bhagavAna! prathama adhyayanamAM prabhue zuM varNana karyuM che? te pachI sUtra 5 thI 71mAM tenA uttararUpe kAlakumAranuM varNana che ane A 7ramAM sUtramAM adhyayananuM samApana che. A aMtima sUtranA aMte tti vekhi zabda Ave che, te paNa parisamApti sUcaka zabda che. A zabdathI sudharmA svAmI jaMbusvAmIne jaNAve che ke A rIte meM bhagavAna pAsethI jema sAMbhaLyuM che, temaja sarva varNana tamane kahyuM che. tti vema zabda, viSaya ke adhyayananI samAptino sUcaka zabda che. pratyeka adhyayananA aMte A zabda che tyAM sarvatra A ja artha samajavo. upasaMhAra - (1) mANasa dhAre che kaMI ane thAya che kaMIka anya. mATe ja anaitika ane anAvazyaka ciMtana kyAre ya paNa
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 56 ] zrI nirayAvalikA sUtra karavuM na joIe. (2) mAtAnA caraNa sparza karavA javAnA nimitte koNikanI ciMtana dazAmAM parivartana AvI gayuM. (3) abhayakumAre potAnI buddhi kauzalyathI asaMbhava kAryane saMbhavita karI batAvyuM. (4) ati lobhanuM pariNAma zUnyamAM Ave che- na hAra maLyo na hAthI ane bhAI haNAyA dasa sAthI. (5) IrSyA ke mohathI yukta strIonA tuccha haThAgrahathI mANasanuM patana thAya che. tethI manuSya tevA samayamAM gaMbhIratApUrvaka hAni-lAbha tathA bhaviSyano vicAra karI svataMtra nirNaya levo joIe. (6) yuddhamAM prAyaH AtmapariNAmo krUra hoya che tethI te avasthAmAM maranArA prAyaH narakagatimAM jAya che. (7) celaNA rANIe mana vinA paNa patinI AjJAno Adara karI koNikanuM lAlanapAlana karyuM hatuM. bhautika kSaNabhaMgura vastuonI tIvratama mUccha sva-paranA jIvanamAM kevuM bhayaMkara nukasAna kare che, te prastuta kathAnakathI jANI zakAya che. jema ke bhAI-bhAI sAthe ane nAnA dohitrA sAthe vairAnubaMdha, hRdayadrAvaka narasaMhAra, ghaNAM jIvonI durgati vagere aneka duSpariNAmonuM sarjana thayuM. saMsAra AvA ja aneka saMgharSothI bharelo che. paraMtu je karmanA siddhAMtane samaje che te saMgharSo vacce paNa rANI celaNAnI jema samAdhAna zodhI le che. A rIte karmAdhIna jIvonI palaTAtI paristhitinuM darzana karAvatuM prastuta adhyayana aneka preraNA Ape che.. ne varga-1 adhya.-1 saMpUrNa che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nirayAvalikA varga-1: adhya.-2 thI 10. varga-1, adhya. ra thI 10 | sukAlAdikumAro sukAlakumAra :[1 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM NirayAvaliyANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte, doccassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa NirayAvaliyANa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paNNatte? bhAvArtha :- he bhaMte! mukti prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre nirayAvalikAnA prathama adhyayanamAM A bhAvanuM nirUpaNa karyuM che to he bhagavan! nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre nirayAvalikAnA bIjA adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? | 2 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA NAma NayarI hotthA / puNNa- bhadde ceie / kUNie rAyA / paumAvaI devI / tattha NaM caMpAe NayarIe seNiyassa raNNo bhajjA kUNiyassa raNNo cullamAuyA sukAlI NAmaM devI hotthA vnnnno| tIse NaM sukAlIe devIe putte sukAle NAmaM kumAre hotthA vnnnno| tae NaM se sukAle kumAre aNNayA kayAi tihiM daMtisahassehiM evaM jahA kAlekumAre taM ceva NiravasesaM bhANiyavvaM jAva aMtaM kAhii / bhAvArtha :- he jaMba! te kAle ane te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI. tyAM pUrNabhadra nAmanuM udyAna hatuM. tyAM koNika rAjA nivAsa karatA hatA. tene padmAvatI nAmanI paTTarANI hatI. te caMpA nagarImAM zreNika rAjAnI patnI, koNika rAjAnI vimAtA, sukAlI nAmanI rANI hatI. je sukumAra zarIra AdithI yukta hatI vagere varNana jANavuM. te sukAlIdevIno putra sukAla nAmano kumAra hato. tenuM saMpUrNa varNana kAlakumAranI jema jANavuM. te sukAlakumAra eka vAra traNa hajAra hAthI ItyAdi sahita yuddhamAM gayo vagere saMpUrNa varNana kAlakumAranI jema jANavuM yAvatu te paNa mahAvideha kSetramAM utpanna thaIne, karmono aMta karaze.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrI nirayAvalikA sUtra mahAkAlakumArAdi 3 evaM sesA vi aTTha ajjhayaNA NeyavvA paDhamasarisA, NavaraM mAyAo sarisa- gAmAo, sesa tA ceva / : bhAvArtha :- A rIte zeSa ATha adhyayana paNa jANavA joIe paraMtu vizeSatA e che ke mAtAonA nAmanI samAna putranA nAma che. [jema ke- mahAkAlI rANIno putra mahAkAla, kRSNAdevIno putra kRSNa, sukRSNAdevIno putra sukRSNa Adi.]zeSa saMpUrNa varNana prathama adhyayananI samAna che. vargano upasaMhAra H 4 evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM NirayAvaliyANaM dasa ajjhayaNANaM ayamaTThe paNNatte / * tti nemi / - bhAvArtha :- he jaMbU ! A rIte nirvANaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe nirayAvalikAnA dasa adhyayanomAM A bhAva prarUpyo che. vivecana : prathama adhyayananA suvistRta varNana pachI nava adhyayanano A sUtromAM saMkSipta pATha che. kAraNa ke daze bhAIonuM varNana samAna che. A rIte daza adhyayanamAM daze bhAIonuM yuddhamAM mRtyu ane naraka gamananuM nirUpaNa che. sAthe ja A ja adhyayana dvArA daze bhAIonuM mokSagatirUpa ujjavaLa bhaviSyanuM digdarzana paNa che. upasaMhAra :- A rIte koNika rAjAnA sattAkIya nirNayanA kAraNe daza bhAIonuM maraNa thayuM ane nAnA ceDA sAthe thayelA A saMgrAmamAM bhagavatI sUtra anusAra eka karoDa eMsI lAkha manuSyo maraNa-zaraNa thayA tema chatAM paNa tene hAra-hAthI maLyA nahIM. A ghaTanA carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmInA vicaraNa kALamAM thaI che. koNika ane ceDA rAjA baMne bhagavAna mahAvIra svAmInA parama bhakta zrAvaka hatA paraMtu tathAprakAranI bhavitavyatAnA yoge ane karmasaMyoge teoe prabhunuM mArgadarzana lIdhuM nahIM ane prabhunA vicaraNa kALamAM mahAsaMgrAma thayo. eka vAta vizeSa jANavAnI e che ke kauravo--pAMDavo mATe prasiddha mahAbhAratanA yuddhano ullekha jainAgamonA maulika pAThamAM upalabdha nathI paraMtu bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM ghaTita A mahAsaMgrAma jagata prasiddha mahAbhAratanI tulanAmAM Ave tevo che. satayuga kahevAtA kAlanI A romAMcakArI ghaTanA che. dasa mAtAo ane tenA daza putronA nAma saMkSipta sUtrapAThanA kAraNe ahIM mUlapAThamAM nathI. te
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirayAvalikA varga-1 : adhya.--2 thI 10 A pramANe samajavA (1) kAlIrANI--kAlakumAra (2) sukAlIrANI--sukAlakumAra (3) mahAkAlIrANI-mahAkAla- kumAra (4) kRSNArANI-kRSNakumAra (5) sukRSNArANI-sukRSNakumAra (6) mahAkRSNArANI-mahAkRSNakumAra (7) vIrakRSNArANI-vIrakRSNakumAra (8) rAmakRSNArANI-rAmakRSNakumAra (9) pitRsenakRSNArANI- pitRsenakRSNakumAra (10) mahAsenakRSNArANI-mahAsenakRSNakumAra. 19 A dasa adhyayanomAM kAlI Adi dasa rANIo dvArA prazna pRcchA ane upadeza zravaNanuM ja varNana che. dIkSA levAnuM varNana aMtagaDa sUtramAM che. kAlakumAra Adi dasa zreNika putro narake gayA, teonA daza putro dIkSA laI svarge gayA ane mAtAo mokSe gaI. zreNika rAjA ane koNika rAjA paNa baMne pitA putra narake gayA. ceDA rAjA ane vehallakumAranuM aMtima varNana A sUtramAM nathI paraMtu ceDA rAjA bAra vratadhArI zrAvaka hatA. kathAonA varNana pramANe te baMnee deva sahAyathI bhagavAnanA samavasaraNamAM pahoMcI, dIkSA aMgIkAra karI hatI. deva dvArA hAranuM apaharaNa thayuM hatuM ane hAthI agnimAM paDI mRtyu pAmyo hato. vehallakumAra anuttaropapAtika sUtra pramANe bhagavAna mahAvIra pAse pravrujita thaI anuttara vimAnamAM gayA. paraMparAmAM A ghaTanA prasaMge vehalla ane vehAyaza be bhAIo ceDArAjAnA zaraNamAM gayA, tevo ullekha maLe che paraMtu A sUtramAM spaSTa rUpe eka ja kumAranuM varNana che. tattva kevalIgamya che. || varga-1 adhya.-2 thI 10 saMpUrNa //
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 60] zrI niyAvalikA satra bIje varga | kAvatasikA ja ja ja paricaya : A vargamAMdasa adhyayana che. jemAM dase jIvonA kalpapapanna devalokamAM utpanna thavAnuM pratipAdana che. tethI A varganuM guNasaMpanna nAma kalpAvatasikA che. prathama adhyayana : padakumAra :- prAcIna kALamAM caMpA nAmanI nagarI hatI. tyAM kUNika rAjA rAjya karatA hatA. tenI aparamAtA kAlI nAmanI rANI hatI. tene kAlakumAra nAmano putra ane padmAvatI nAmanI putravadhU hatI. eka vakhata padmAvatIe rAtrinA samaye siMhanuM svapna joyuM. tenA phalasvarUpe tene eka putraratnanI prApti thaI, tenuM nAma padmakumAra rAkhyuM. samaya vyatIta thatAM, padmakumAre yuvAvasthAne prApta karI, tyAre ATha rAjakanyAo sAthe tenA lagna thayAM. eka vakhata caMpAnagarImAM bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. pAkumAra paNa vaMdana karavA mATe gayA; dharmadezanA sAMbhaLI; vairAgyamaya vANIthI mAnavajIvananI kSaNabhaMguratAno khyAla Avyo; kSaNika bhoga sukhonuM dAruNa pariNAma ane manuSya bhavanuM mahatva samajAyuM; vairAgya bhAva jAgRta thayo. temaNe bhagavAna samakSa pravrajyA aMgIkAra karavAnI bhAvanA pragaTa karI; pArivArikajanonI AjJA laI ane dIkSita thayA. saMyama laIne padmamunie agiyAra aMgasUtronuM adhyayana karyuM, temaja aneka prakAranI tapazcaryA dvArA zarIra ane karmane kRza karyA. pAMca varSa sudhI saMyama paryAyanuM pAlana karI, eka mAsano saMthAro karI, kALadharma pAmI teo prathama devalokamAM deva tarIke utpanna thayA. tyAM be sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karImahAvideha kSetramAM janma laI, saMyama aMgIkAra karI, saMpUrNa karmono kSaya karI mokSa gatine prApta karaze. adhyayana - 2 thI 10:- prathama adhyayanamAM varNita kAlakumAra Adi dase bhAIonA daza putro arthAt zreNika rAjAnA pautro ane rAjA koNikanA bhatrIjAonuM kathAnaka kramazaH A eka eka adhyayanamAM che. A sarve AtmAoe kramazaH (1) pAMca (2) pAMca (3) cAra (4) cAra (5) cAra (6) traNa (7) traNa (8) traNa (9) be (10) be varSa saMyama pALI, eka mahinAno saMthAro karyo. navamA Anata ane agiyAramAM AraNa te be devaloka sivAya daze AtmAo kramazaH pahelA devalokathI bAramA devalokamAM utkRSTa sthitie utpanna thayA.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahapAvatasikA varga . | 1 'bIje varga : kalpAvartAsikA - prathama adhyayana : pannakumAra madhyayana prAraMbha :| 1 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaMgANaM paDhamassa vaggassa NirayAvaliyANaM ayamaDhe paNNatte, doccassa NaM bhaMte ! vaggassa kappavaDiMsiyANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM kai ajjhayaNA paNNattA? evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaMgANaM doccassa vaggassa kappavaDiMsiyANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA- paume, mahApaume, bhadde, subhadde, paumabhadde, paumaseNe, paumagumme, NaliNigumme, ANaMde, NaMdaNe / bhAvArtha :- he bhagavan! jo mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe upAMga sUtranAnirayAvalikA nAmanA prathama vargano A bhAva kahyA che, to he bhagavan! nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre bIjA varga kalpAvaMtasikAnA keTalA adhyayana kahyAM che? he jaMbu! nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe kalpAvartAsikAnAM daza adhyayana kahyAM cha,te // prabhArI cha- (1) 55 (2) mahAbha (3) bhadra (4) subhadra (5) 55 bhadra (6) 5bhasena (7) 5bhaguma (8) nalinI guma (C) mAnaha (10) naMhana. | 2 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM kappavaDisiyANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, paDhamassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa kappavaDisiyANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paNNatte ? bhAvArtha - he bhagavan! jo nirvANa prApta bhagavAna mahAvIra svAmIe kalpAvartAsikAnA daza adhyayana kahyAM che, to he bhagavan! nirvANa prApta zramaNa bhagavAne kalpAvataMsikAnA prathama adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? | 3 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM campA NAmaM NayarI hotthA / puNNabhadde ceie / kUNie raayaa| paumAvaI devI / tattha NaM caMpAe NayarIe seNiyassa
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ dara | zrI nirayAvalikA sUtra raNNo bhajjA kUNiyassa raNNo cullamAuyA kAlI NAmaM devI hotthA vaNNao / tIse NaM kAlIe devIe putte kAle NAmaM kumAre hotthA vnnnno| tassa NaM kAlassa kumArassa paumAvaI NAmaM devI hotthA, sUmAla pANipAyA jAva viharai / bhAvArtha :- he jaMbU! te kAle ane te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI. tenA IzAna khUNAmAM pUrNabhadra nAmanuM udhAna hatuM. tyAM koNika nAmano rAjA hato. tene padmAvatI nAmanI paTTarANI hatI. te caMpAnagarImAM zreNika rAjAnI patnI koNika rAjAnI vimAtA kAlI nAmanI rANI hatI. rAjA, rANI AdinuM varNana pUrvavat jANavuM. te kAlIdevIne kAlakumAra nAmano sukamAla aMgopAMgavALo putra hato. tene padmAvatI devI nAmanI patnI hatI. je sukomaLa hAtha-paga Adi AMgopAMgathI yukta hatI yAvata sukhapUrvaka rahetI hatI. vivecana : prathama vargamAM kAlI rANI AdinA putra kAlakumAra AdinuM varNana che ane A vargamAM te kAlakumAra Adi daza bhAIonA dasa putronuM varNana che arthAt kAlakumAra Adi pratyekanA eka-eka putranuM varNana che. A daze putronA nAma potAnI mAtAnA nAmanA AdhAre che. jema ke kAlakumAra ane tenI patnI padmAvatIno putra padmakumAra' che. temaja kramazaH mahApadrakumAra vagere daza nAma jANavA. A daze kumAra zreNika rAjA ane kAlI Adi rANInA pautra che. prabhu mahAvIranA upadeze saMsArathI virakta thaI pAkumAra Adi daze bhAIo dIkSita thayA hatA. te daze bhAIo saMyama ArAdhanA karI devaloke gayA. A bIjA varganA daza adhyayanomAM teonuM varNana che. padmAvatInuM svapnadarzana :| 4 tae NaM sA paumAvaI devI aNNayA kayAi taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi abhitarao sacittakamme jAva sIhaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhA / evaM jammaNaM jahA mahAbalassa jAvaNAmadhejja- jamhA NaM amhaM ime dArae kAlassa kumArassa putte paumAvaIe devIe attae, taM hou NaM amhaM imassa dAragassa NAmaghejjaM paumepaume / sesaM jahA mahAbalassa / aTThaTThao dAo jAva uppiM pAsAyavaragae viharai / sAmI samosarie / parisA NiggayA / kUNie Niggae / paume vi jahA mahAbale Niggae taheva / ammApii ApucchaNA jAva pavvaie; aNagAre jAe- iriyAsamie jaavguttbbhyaarii| bhAvArtha :- eka vAra te padmAvatI devI potAnA ati uttama manohara citrothI citrita divAlavALA vAsagRhamAM sUtI hatI. teNIe svapnamAM siMhane joyo, joIne jAgRta thaI. svapnaphaLa, putrajanma ane
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahapAvatAMsikA varga-2: adhya.-1 3 | janmotsava Adi sarva vRttAMta mahAbalakumAranI jema jANavuM. vAva tenuM nAmakaraNa karavAmAM AvyuM keamAro A bALaka kAlakumArano putra tathA padmAvatI devIno Atmaja che, tethI amArA A bALakanuM nAma pA raheze. zeSa sarva varNana mahAbalanI jema jANavuM. yauvanavaye ATha kanyAo sAthe tenuM pANigrahaNa thayuM. ATha-ATha vastuo dahejamAM ApavAmAM AvI yAvatuM te padrakumAra mahelanI meDI para sukhapUrvaka rahevA lAgyA. ekadA bhagavAna mahAvIra svAmI te nagarImAM padhAryA. pariSada dharma zravaNa mATe nIkaLI. koNika paNa vaMdanArthe gayA. mahAbala kumAranI jema padmakumAra paNa darzana-vaMdanArthe nIkaLyA; upadeza zravaNa karatAM tene vairAgya bhAva jAgRta thayo. mahAbala kumAranI jema mAtA-pitAnI AjJA laI teNe dIkSA lIdhI. IryA samitivaMta yAvata gupta brahmacArI aNagAra thaI gayA. vivecana : A eka ja sUtramAM padakumAranuM garbhamAM avataraNa, nAmakaraNa, pANigrahaNa vagere dIkSA levA paryatanuM varNana atyaMta saMkSiptamAM samAviSTa che. mahAvasa:- bhagavatI sUtra zataka 11mAM mahAbala kumAranuM vistRta varNana che. A sUtramAM padmakumAranuM saMkSipta varNana che. tethI svapna darzana, svapna pAThakonuM Agamana, garbha dhAraNa, saMrakSaNa, janma, surya-caMdra darzana, nAmakaraNa vagere aneka prasaMgonA varNana mahAbala kumAranI samAna jANavA. anya zAstromAM paNa AvA varNano mATe vizeSa karIne mahAbala kumAranA varNanano atideza (sUcana) karavAmAM Ave che. padma aNagAranI tapa-saMyama sAdhanA :| 5 tae NaM se paume aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aGgAI ahijjai, ahijjittA bahUhiM cautthachaTThama jAva vicittehiM tavo kammehiM appANaM bhAvemANe viharai / / bhAvArtha :- tyAra pachI te padma aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIranA tathArUpa sthavironI pAse sAmAyika Adi agiyAra aMgono abhyAsa karyo ane ghaNAM upavAsa, chaTha-aTTama Adi vividha prakAranI tapa sAdhanAthI AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. | 6 tae NaM se paume aNagAre teNaM orAleNaM jahA meho taheva dhammajAgariyA, ciMtA / evaM jaheva meho taheva samaNaM bhagavaM mahAvIraM ApucchittA viule pavvae nAva pADo- vaIST bhAvArtha :- tyAra pachI te pada aNagAra meghakumAranI jema te udAra, uttama, mahAprabhAvazALI tapa
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 64 | zrI nirayAvalikA sUtra ArAdhanAthI zuSka-rUkSa thaI gayA temaja dharma jAgaraNa karatAM tene saMlekhanA-saMthArAnA bhAva thayA. meghakumAranI jema zramaNa bhagavAnane pUchIne, vipulagiri para jaIne yAvat pAdapopagamana saMthAro aMgIkAra karyo. |7 evaM se paume aNagAre tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM e kkArasa aGgAI ahijjittA, bahupaDipuNNAI paMca vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA, mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhosettA, sarddhi bhattAi aNasaNAechedittA ANupuvvIe kAlagae / therA oiNNA / bhAvArtha :- A rIte te padma aNagAra tathArUpa sthaviro pAsethI sAmAyika AdithI laIne agiyAra aMgonuM adhyayana karI, pUrNa pAMca varSanI zramaNa paryAyanuM pAlana karI, eka mAsanI saMkhanA dvArA zarIra tathA kaSAyone kRza karI, sATha bhaktonuM chedana karI, anukrame kAladharma pAmyA. tene kAlagata jANI, sthaviro bhagavAna pAse AvI gayA. vivecana : prastuta sUtromAM padma aNagAranI sAdhanAnuM saMkSipta varNana che. padma aNagAre pAMca varSanI alpa dIkSA paryAyamAM agiyAra aMganuM adhyayana, upavAsathI laIne mAsakhamaNa sudhInI vividha tapasyAo ane aMte eka mAsanI saMlekhanA karI. A sUtranA varNana anusAra jenA pitA ane pitAmaha-dAdA narakagAmI thayA hoya topaNa tenA pautra utkRSTa koTinI tapa-saMyamanI sAdhanA ane jJAnanI ArAdhanA karIne, sadgatine prApta karI zake che. vyaktinI sAdhanA svataMtra che. tenA karmo vyaktigata che. tethI game te vyakti game te paristhitimAM AtmotthAna karI zake che. vicitra tapa - Azcaryajanaka athavA abhuta tapa. laghusiMha niSkrIDita tapa, mahAsiMha niSkrIDita tapa, bhikSu pratimA Adi abhigraha vagere je tapasyAonuM varNana vAMcatAM ane sAMbhaLatAM Azcarya ane romAMca thAya te tapa vicitra kahevAya che. padma aNagAranuM bhAvI : 8 bhagavaM goyame pucchai, sAmI kahei jAva saDhi bhattAI aNasaNAe cheittA AloiyapaDikkaMte u8 caMdima sUra gahagaNa Nakkhatta tArArUvANaM sohamme kappe devattAe uvavaNNe / do sAgarAiM ThiI / bhAvArtha :- gautama svAmIe bhagavAnane padmamuninA bhaviSyanA viSayamAM prazna karyo. bhagavAne kahyuM
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpAvatAsikA varga-2 : adhya.-1 pa yAvat te padma aNagAra anazana dvArA sATha bhakta bhojanane choDI, AlocanA-pratikramaNa karI, caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArA Adi jyotiSka vimAnonI upara saudharma kalpamAM be sAgaropamanI sthitie deva rUpe utpanna thayA. 9 se NaM bhaMte ! paume deve tAo devalogAo AukkhaeNaM pucchA ? goyamA ! mahAvideha vAse jahA daDhapaiNNo jAva aMtaM kAhii / bhAvArtha :- he bhagavan ! te padmadeva Ayu(bhava ane sthiti)kSaya thatAM te devalokathI cyavIne kyAM utpanna thaze ? gautama ! mahAvideha kSetramAM utpanna thaI daDha pratijJanI jema yAvat janma-maraNano aMta karaze. vivecana : prastuta sUtramAM padmakumArano mahAvideha kSetramAM janma, dIkSA ane mokSa prAptinuM saMkSipta varNana che. te varNana mATe sUtrakAre nA 64 paLe pATha Apyo che. zrI aupapAtika sUtramAM aMbaDa parivrAjakanA AgAmI bhavanuM varNana che. aMbaDano jIva kAladharma pAmI mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karaze. tyAM tenuM nAma daDha pratijJa rAkhaze. tyAM tenA jIvananuM mokSa prApti paryaMtanuM varNana mULapAThamAM che. te pramANe ahIM samajavuM. arthAt padmakumAra paNa mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karI, mokSa gatine prApta karaze. anya aneka AgamamAM 'nA 64 paLe' pAThano saMketa che. adhyayana upasaMhAra H 10 taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM kappavaDiMsiyANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaTThe paNNatte / -tti bemi / bhAvArtha :- A pramANe he jaMbU ! nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre kalpAvataMsikA varganA prathama adhyayanano A artha kahyo che. ~ || varga-ra adhya.-1 saMpUrNa |
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ | F zrI nirayAvalikA sUtra | varga-ra adhya. ra thI 10 - mahApadmAdikumAro mahApadmakumAra :| 1 jai NaM bhaMte samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM kappavaDisiyANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte, doccassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa ke aDhe paNNatte ? bhAvArtha :- he bhaMte ! jo mokSa prApta zramaNa bhagavAne kalpAvartAsikAnA prathama adhyayananA pUrvokta bhAva kahyA che, to he bhagavan! teoe bIjA adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? | 2 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA NAmaM NayarI hotthA / puNNabhadde ceie / kUNie rAyA / paumAvaI devI / tattha NaM caMpAe NayarIe seNiyassa raNNo bhajjA kUNiyassa raNNo cullamAuyA sukAlI NAmaM devI hotthA / tIse NaM sukAlIe putte sukAle NAmaM kumAre hotthA vnnnno| tassa Na sukAlassa kumArassa mahApaumA NAma devI hotthA vaNNao / bhAvArtha :- he jaMbU! te kALe te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI. pUrNabhadra nAmanuM udyAna hatuM. tyAM koNika rAjA rAjya karatA hatA. tene padmAvatI rANI hatI. te ja caMpA nagarImAM zreNika rAjAnI rANI koNika rAjAnI vimAtA sukAlI nAmanI rANI hatI. te sukAlIno putra sukAla nAmano rAjakumAra hato. tene mahApadmA nAmanI patnI hatI. te sukumAra AdivizeSaNa yukta hatI. nigarI, udhAna, rAjA, rAjakumAra, rANI vagerenuM vistRta varNana pUrvavat jANavuM | 3 tae NaM sA mahApaumA devI aNNayA kayAi taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi evaM taheva, mahApaume NAmaM dArae jAva sijjhihii / NavaraM IsANe kappe uvvaao| ukkosaTTiIo / bhAvArtha :- mahApadmA devIe koI eka rAtrie ati uttama vAsagRhamAM sukhada zayyA para sUtAM svapna joyuM vagere pUrvavat varNana karavuM joIe. bALakano janma thayo. tenuM nAma mahApadma rAkhyuM yAvatuM te
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' kapAvatasikA varga-2: adhya.-2 thI 10 [ 67] dIkSA laI mahAvidehakSetramAMthI siddha thaze. vizeSa e che ke mahApadma muni kAladharma pAmI IzAna kalpamAM utpanna thayA. tyAM tenI sAdhika be sAgaropamanI sthiti jANavI. | 4 evaM sesA vi aTTha ajjhayaNA NeyavvA paDhama sarisA / mAyAo sarisa NAmAo / kAlAINaM dasaNhaM puttANaM ANupuvvIe doNhaM ca paMca, cattAri tiNhaM, tiNhaM ca hoMti tiNNe va / doNhaM ca doNNi vAsA, seNiya NattUNa pariyAo // 1 // uvavAo ANupuvvIe- paDhamo sohamme, bIo IsANe, taio saNaMkumAre, cauttho mAhiMde, paMcamo baMbhaloe, chaTTho laMtae, sattamo mahAsukke, aTThamo sahassAre, Navamo pANae, dasamo accue / savvattha ukkosaTThiI bhANiyavvA / mahAvidehe sijjhihiMti / bhAvArtha :- A pramANe zeSa ATha adhyayano jANavA. mAtAonA nAma putranA nAmanI samAna che, jema ke- bhadra kumAranI mAtA bhadrA, subhadrakumAranI mAtA subhadrA vagere. kAlakumAra Adi daze kumAronA padha vagere daze putronI dIkSA paryAya anukrame A pramANe hatI gAthArtha (1-2) paddha ane mahApA aNagAranI pAMca-pAMca varSanI; (3-5) bhadra, subhadra ane padmabhadranI cAra-cAra varSa;(-8) padyasena, padmagulma ane nalinI gulmanI traNa-traNa varSanI;(910) AnaMda ane naMdananI dIkSA paryAya be-be varSanI hatI. teono devalokamAM upapAta(janma) anukramathI A pramANe jANavo- prathamano(padrakumArano) saudharmadevalokamAM, bIjAno IzAna devalokamAM, trIjAno sanaskumAra devalokamAM, cothAno mAhendradevalokamAM, pAMcamAno brahma devalokamAM, chaTTAno lAMtaka devalokamAM, sAtamAno mahAzukra devalokamAM, AThamAno sahasAra devalokamAM, navamAno prANata devalokamAM ane dazamAno ayyata devalokamAM. te sarve utkRSTa sthitie utpanna thayA ane tyAMthI cyavI, mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne siddha thaze. vivecana : prastuta sUtromAM A varganA daze adhyayananI saMkSipta pAThathI parisamApti karIne temAM rahelI bhinnatA ke samAnatAno saMketa karyo che. bhinnatA - daze aNagAronI dIkSA paryAya be varSathI pAMca varSa sudhInI utkRSTa hatI, te sUtra pAThathI spaSTa che. saMyamanI ArAdhanA karI te daze bhAI saudharma Adi judA judA devalokamAM gayA che, te paNa sUtra pAThathI spaSTa che. daza bhAI che ane devaloka bAra che, temAM navamA ane agiyAramAM devalokamAM koIno u5pAta thayo nathI. zeSa dazamAM anukrame gayA che. jema ke pahelA padma aNagAra prathama devalokamAM ane dazamAM naMdana
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 ] zrI nirayAvalikAsaMa aNagAra bAramA devalokamAM utpanna thayA che. tyAM teonI utkRSTa sthiti A pramANe che (1) saudharma devalokamAM be sAgaropamanI (2) IzAna devalokamAM sAdhika be sAgaropama (3) sanatkumAra devalokamAM sAta sAgaropama (4) mAhendra devalokamAM sAdhika sAta sAgaropama (5) brahma devalokamAM daza sAgaropama (6) lAMtaka devalokamAM cauda sAgaropama (7) mahAzukra devalokamAM sattara sAgaropama (8) sahasAra devalokamAM aDhAra sAgaropama (9) prANata devalokamAM vIza sAgaropama (10) azruta devalokamAM bAvIsa sAgaropama. vargano upasaMhAra :| 5 evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM kappavaDisiyANaM dasa ajjayaNANaM ayamaDhe paNNatte / -tti bemi / bhAvArtha :- he jaMbu! A pramANe mukti prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre kalpAvartAsikA varganA dasa adhyayanomAM A prakAranA bhAvonuM nirUpaNa karyuM che. upasaMhAra : eka ja parivAranA dareka jIvonI potapotAnA karmo anusAra gati thAya che. pitA ane putro narakamAM, mAtA mokSamAM, pautro svargamAM gayA che. te sarva jIvone puNyayoge bhautika sAmagrI samAna maLI hatI. pitA, putra, mAtA, pautro badhA eka ja rAjyanA, eka ja parivAranA sadasyo hatA, paNa prApta sAmagrIne koIke tyAgI, koIka temAM Asakta banyA, koIke tenA ja nimitte IrSA, verajhera, krodhAdi bhAvo karyA ane te potapotAnA bhAvAnusAra bhinna bhinna gatine pAmyA. puNyanA udaye sAmagrI maLavA mAtrathI vyakti puNyazALI kahevAtI nathI. puNyazALI to te ja che je prApta sAmagrIno svecchAe tyAga karI, manuSya bhavanI amUlya kSaNone Atma sAdhanAmAM pasAra kare; saMpati-parivArAdinI anityatA samajI tenI Asakti tyAge. te AtmAo devAdi sugatine pAme che ane tapa tapa-tyAganI sAdhanAnI parAkASTAe pahoMcI, saMpUrNatayA anAsakta banI siddhagatine prApta kare che. je dhana, saMpatti, parivArAdimAM Asakta rahe, tenA kAraNe krodha, lobha Adi kaSAya kare che teo ajJAnI-bAla jIvo che. te mUrkhanI jema manuSyabhava vyartha gumAvI, anaMta karmono bhAra laIne naraka, tiryaMca gatinA mahemAna banI duHkho bhogave che. che varga-ra adhya.-ra thI 10 saMpUrNa che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSTikA varga trIjo varga puSpA Fe paricaya : prathama be vargamAM kevaLa zreNika rAjAnA parivArikajanonuM jIvana vRttAMta che. jyAre trIjA vargamAM koI paNa eka parivAranA vyaktionuM nirUpaNa nathI. temaja dase adhyayananA darsa vyaktiono paraspara sAMsArika koI saMbaMdha paNa nathI. te sarve vikharAyelA slanI jema judA-judA hovAthI A varganuM nAma puSpikA che. dase aghyayanano sAra svataMtra rIte adhyayananA prAraMbhamAM Apyo che. daza adhyayanamAM kramazaH (1) jyotiSI caMdradevanA traNa bhava (2) sUryadevanA traNa bhava (3) mahAgraha zukradevanA traNa bhava (4) bahuputrikA devInA pAMca bhavanuM varNana che. aMte (5-10) pUrNabhadra Adi darekanA traNa-traNa bhavanuM saMkSapta varNana che. prathama adhyayana prastuta adhyayana candradevanA pUrvabhavanuM jIvanadarzana che. H caMdradeva :- ekadA caMdradeva prabhu mahAvIranA darzanArthe bharatakSetramAM AvyA. prabhunA darzana karIne 3ra prakAranI nATayavidhi batAvIne tathA potAnI RddhinuM pradarzana karIne svasthAne gayA. tyArapachI gautama svAmInI jijJAsAnA samAdhAnArthe prabhue caMdradevano pUrva bhava karyo. pUrvabhava ! - zrAvastI nagarImAM aMgati nAmanA dhanasaMpanna zeTha rahetA hatA. te aneka lokone AlaMbanabhUta, AdhArabhUta ane mArgadarzaka hatA. ekadA pArzvanAtha bhagavAna tyAM padhAryA. aMgata zeTha bhagavAnanA darzana karavA gayA. dharmadezanA sAMbhaLI, saMsArathI virakta thayA. putrane kuTuMbano bhAra soMpI bhagavAna pAse dIkSita thayA. agiyAra aMgano abhyAsa karyo. vividha tapazcaryAo karI. tapasaMyamanI sAdhanAnA aMte paMdara divasano saMthAro karI, AyuSya pUrNa thatAM caMdra vimAnamAM IndrapaNe utpanna thayA. saMyamanI ArAdhanAmAM kaMIka uNapa rahevAthI virAdhaka thayA. vartamAnamAM ApaNe je vimAnane joIe chIe, temAM A aMgatino jIva Indra rUpe che. tyAM tenI cAra agramahiSI devI, 4000 sAmAnika deva, 1000 AtmarakSaka deva Adi Rddhi che. caMdradeva potAnI eka lAkha varSa sAdhika eka palyopamanI sthiti pUrNa karIne, mahAvideha kSetramAM manuSya janma dhAraNa karIne, siddha gatine prApta karaze. nAka kAma ka
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 70] zrI nirayAvalikA sUtra ' trIjo varga : puSpikA prathama adhyayana : caMdradeva adhyayana prAraMbha :| 1 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM doccassa vaggassa kappavaDisiyANaM ayamaDhe paNNatte, taccassa NaM bhaMte ! vaggassa pupphiyANaM ke aDhe paNNatte ? evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM taccassa vaggassa pupphiyANaM dasa ajjhayaNA paNNattA / taM jahA caMde sUre sukke, bahuputtiya puNNa mANibhadde ya / datte sive bale ya, aNADhie ceva boddhavve // bhAvArtha :- he bhagavana! jo mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre upAMga sUtranA bIjA varga kalpAvartAsikAno A bhAva pratipAdita karyo che, to he bhagavan! tRtIya varga puSyikAmAM kyA bhAva prarUpita karyA che? he jaMbU! mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre upAMga sUtranA tRtIyavarga puSpikAnA daza adhyayana kahyAM che, te A pramANe che- (1) caMdra (2) sUrya (3) zukra (4) bahu putrikA (5) pUrNabhadra (6) maNibhadra (7) datta (8) ziva (9) bala (10) anAdata. vivecana : pahelAM ane bIjA vargamAM 10-10 adhyayanomAM zreNikanA putra ane pautronuM varNana che. te sarve kathAnaka aMtima tIrthakara bhagavAna mahAvIranA zAsananA che. - prastuta sUtramAM trIjA varganA daza adhyayanono nAma nirdeza che. A daze jIvo pUrva bhavamAM bhagavAna pArzvanAthanA zAsanamAM dharmano bodha pAmyA hatA. teono vartamAna bhava devarUpe varNita che ane bhaviSyamAM te daza mahAvideha kSetramAMthI mokSe jaze. | 2 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM puphiyANaM
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpiA varga-3 : adhya. -1 dasa ajjhayaNA paNNattA, paDhamassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aTThe paNNatte ? 71 bhAvArtha : - he bhagavan ! jo mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikA nAmanA trIjA varganA daza adhyayano kahyAM che, to he bhagavan ! mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre prathama adhyayanamAM kayA bhAvonuM ni3pe| che ? jyotiSendra caMdranuM rAjagRhamAM Agamana : 3 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe Nayare vaNNao / guNasIlae ceie / seNie rAyA / sAmI samosaDhe / parisA NiggayA / teNaM kANaM teNaM samaeNaM caMde joisiMde joisarAyA caMdavaDiMsae vimANe sabhAe suhammAe caMdaMsi sIhAsaNaMsi cauhiM sAmANIyasAhassIhiM jAva viharai / imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe AbhoemANe pAsai, pacchA samaNaM bhagavaM mahAvIraM / evaM jahA sUriyAbhe tahA AbhiogaM devaM saddAvettA jAva suriMdAbhigamaNajoggaM karettA tamANattiyaM paccappiNaMti / susarA ghaMTA jAva viuvvaNA, NavaraM jANavimANaM joyaNasahassavitthiNNaM addhatevaTThijoyaNamUsiyaM, mahiMdajjhao paNuvIsaM joyaNamUsio, sesaM jahA sUriyAbhassa jAva Agao / NaTTavihI / taheva paDigao / bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM pucchA / kUDAgArasAlA diTTaMto / sarIraM aNupaviTThA | puvvabhava pucchA / bhAvArtha :- he jaMbU ! te kAle ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tyAM guNazIla nAmanuM udyAna hatuM. zreNika rAjA rAjya karatA hatA. tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada darzanArthe nIDajI. te kALe te samaye jyotiSIonA rAjA, jyotikendra caMdra caMdrAvataMsaka vimAnanI sudharmAsabhAmAM caMdra nAmanA siMhAsana upara besIne cAra hajAra sAmAnika devo sahita yAvat sukhapUrvaka rahetA hatA. tyAre teNe potAnA vipula avadhi jJAnathI saMpUrNa jaMbUDhIpane joyo ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane paNa joyA. tyAra pachI teNe sUryAbhadevanI jema potAnA Abhiyogika(sevaka) devone bolAvyA yAvat rAjagRhI nagarIne deva-devendronA gamanAgamanane yogya karavAnI AjJA ApI ane te pramANe kArya thaI javAnI sUcanA ApavA kahyuM. Abhiyogika devoe te pramANe karyuM.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra te tyArapachI potAnA padAtIsenA nAyakane AjJA ApI ke susvarA ghaMTAne vagADIne sarva deva- devIone bhagavAnanA darzana mATe AvavAnI sUcanA karo. te senA nAyake paNa te pramANe ja karyuM yAvat sUryAbhadevanI jema yAna vimAnanI vipurvaNA karI. paraMtu vizeSatA e che ke te vimAna eka hajAra yojana vistAravALuM hatuM ane 621/ra yojana UMcu hatuM. mahendra dhvajanI UMcAI 25 yojananI hatI. te sivAya zeSa varNana sUryAbhadevanI jema jANavuM joIe yAvat te bhagavAnanI pAse AvyA, nATayavidhi karIne pAchA gayA. 72 he bhagavan ! A pramANe saMbodhana karIne gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne devanI Rddhi saMbaMdhamAM prazna pUchyo. bhagavAne kUTAkAra zALAnA dRSTAMta dvArA samajAvyuM ke te sarva divya Rddhi Adi tenA zarIramAM aMtarhita thaI gaI. tyAra pachI gautama svAmIe te caMdra devanA pUrvabhavanI pRcchA karI. vivecana : prastuta sUtranA bhagavAna samIpe thayelA candra devanA AgamananuM saMkSipta varNana che. devo potAnI Rddhi dekhADavA seMkaDo rUponI vikurvaNA karI vividha nATaka dekhADe che. pachI te badhA rUpo zarIramAM aMtarhita thaI jAya che. kUTAkAra zALAnuM dRSTAMta :- koI aMdara-bahAra chANathI lIMpelI, bahArathI cAre bAju koTathI gherAyelI, gupta dvAro vALI, majabUta dvAravALI, daravAjAmAMthI pavanano praveza thavo paNa azakya hoya tevI vizALa kUTAkAra zALA(zikharanA AkAravALI zALA) hoya ane te kUTAkAra zALAnI najIka eka moTo janasamUha beTho hoya te potAnI tarapha AvatAM khUba moTA meghapaTalane athavA pANI varasAve tevA vAdaLAne athavA pracaMDa vAvAjhoDAMne AkAzamAM joIne tarata ja potAnI surakSA mATe janasamUha te kUTAkArazALAmAM praveza karI jAya che. te ja rIte vipurvaNA karelI te divya devaRddhi Adi zarIramAM praviSTa thaI jAya che. pubhava pujjA :- gautama svAmI dvArA pUrvabhavane jANavAno pATha ahIM nAva zabdathI saMkSipta che. teno vistRta prazna A pramANe jANavo. he bhagavan ! te devane A prakAranI divyaRddhi yAvat divya devaprabhAva tene kevI rIte maLyA ? kevI rIte prApta thayA ? pUrvabhavamAM te koNa hatA ? tenuM zuM nAma ane karyu gotra hatuM ? kayA gAma, nagara, nigama(vyApAra pradhAna nagara), rAjadhAnI, kheDa, karbaTa(nIcA nIcA gharavALuM gAma), maDaMba(jenI AsapAsa cAre bAju eka yojana sudhI bIjuM koI gAma na hoya), pattana(samudranI najIkanuM gAma-nagara), droNamukha(jala ane sthala mArga sAthe joDAyeluM nagara), Akara, Azrama, saMbAha (yAtrIo, pathikone vizrAma yogya grAma athavA nagara), sanniveza(sAdhAraNa manuSyonI vasatI)no nivAsI hato ? teNe evuM kayuM dAna dIdhuM, kayA puNyanA kAryo karyA ke jethI te deve te divyaRddhi yAvat daivika prabhAva prApta karyA che? caMdrano pUrvabhava : aMgati gAthApati : 4 evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAvatthI NAmaM NayarI hotthA /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhupi4-3madhya.-1 | 93 koTThae ceie / tattha NaM sAvatthIe NayarIe aGgaI NAmaM gAhAvaI hotthA- aDDe ditte vitte vitthiNNaviulabhavaNa-sayaNAsaNa-jANavAhaNe bahudhaNabahujAyarUvarayae Aoga-paogasaMpautte vicchaDDiyapaurabhattapANe bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUe bahujaNassa aparibhUe / tae NaM se aGgaI gAhAvaI sAvatthIe NayarIe bahUNaM NagaraNigama seTThiseNAvaisatthavAha-dUya-saMdhivAlANaM bahusu kajjesu ya kAraNesu ya kuDuMbesu maMtesu ya ya gujjhesu ya rahassesu ya Nicchaesu ya vavahAresu ya ApucchaNijje paDipucchaNijje, sayassa vi ya NaM kuDuMbassa meDhI, pamANaM, AhAre, AlaMbaNaM, cakkhu; meDhIbhUe jAva cakkhubhUe savva- kajjavaDDhAvae yAvi hotthA / bhAvArtha :- he gautama! te kAla ane te samaye zrAvastI nAmanI nagarI hatI. tyAM koSThaka nAmanuM udyAna hatuM. te zrAvastI nagarImAM aMgati nAmanA gAthApati(zeTha) rahetA hatA. te dhanADhaya, tejasvI, sarva prakAre saMpanna, vizANasane ghaeghara, zayyA, Asana, ratha, gADI, ghoDa, paI dhana, sonA-yAMhI sAhina mAlika hatA ane vyApAra daSTithI dhananuM AdAna-pradAna karatA hatA. jamyA pachI paNa tenA gharamAM puSkaLa khAdya padArtha vadhatA hatA. je anAtha-garIba manuSyo tathA pazu-pakSIone ApI devAtA hatA. tenA gharamAM ghaNA dAsa-dAsI, gAya-bheMsa, baLada, bakarAM Adi hatAM. te samRddhi AdinA kAraNe aparibhUta-pratiSThA prApta hatA arthAta prabhAvazALI vyaktitvanA kAraNe tenuM koI apamAna, tiraskAra ke anAdara karI zakatuM natuM. te aMgati gAthApati(AnaMda zrAvakanI jema) zrAvastI nagarInA ghaNAM nagarajano, vyApArI, zreSThI, senApati, sArthavAha, dUta, saMdhipAlaka- sImArakSaka AdinA aneka kAryomAM, kAraNomAM, maMtraNAomAM, pArivArika samasyAomAM, guptavAtomAM, rahasyomAM nirNayo levAmAM, sAmAjika vyavahAromAM pUchavA yogya ane vicAra-vimarza karavA yogya hatA. te sivAya potAnA kuTuMba parivAranA kendra sthAnabhUta- meDhIbhUta, AdhArabhUta, AlaMbanarUpa, cakSubhUta, mArgadarzaka tathA badhA prakAranA kAryone AgaLa vadhAranAra hatA. bhagavAna pArzvanAthanuM padArpaNa :| 5 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse NaM arahA purisAdANIe Aigare evaM jahA uvavAie mahAvIro, NavaraM Navahatthussehe solasehiM samaNasahassehi aTThatIsAe ajjiyAsahassehiM jAva suhaM suheNaM viharamANe sAvatthIe NayarIe koTThae ceie samosaDhe / parisA NiggayA / bhAvArtha :- kAle ane te samaye puruSAdAnIya arihaMta pArzvanAtha bhagavAna dharmanI Adi karanArA
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra ItyAdi uvavAI sUtra varNita zramaNa bhagavAna mahAvIranI samAna vizeSaNothI yukta paraMtu vizeSatA e che ke te nava hAthanI avagAhanAvALA ane soLa hajAra zramaNo tathA ADatrIsa hajAra sAdhvIonA samudAyanI sAthe vihAra karatAM yAvat koSThaka nAmanA udyAnamAM padhAryA. pariSada darzanArthe nIkaLI. |6 tae NaM se aGgaI gAhAvaI imIse kahAe laddhaTe samANe haTe, jahA kattio seTThI tahA Niggacchai jAva pajjuvAsai / dhamma soccA Nisamma, jaM NavaraM devANuppiyA! jeTTaputtaM kuTuMbe ThAvemi, tae NaM ahaM devANuppiyANaM aMtie jAva pavvayAmi / jahA gaGgadatte tahA pavvaie jAva guttabaMbhayArI / bhAvArtha :- tyAra pachI te aMgati gAthApati bhagavAna pArzvanAthanA padArpaNanA samAcAra sAMbhaLI, harSita thayA. kArtikazeThanI jema potAnA gharethI nIkaLyA yAvat vaMdana-namaskAra karI bhagavAnanI paryapAsanA karI, dharmane sAMbhaLIne, hRdayamAM dhArIne teNe bhagavAnane A pramANe prArthanA karI- he bhagavan! huM mArA moTA putrane kuTuMbano bhAra soMpIne ApanI pAse saMyama grahaNa karavA IcchuM chuM. tyArapachI bhagavatI sUtravarNita gaMgadattanI jema teNe dIkSA lIdhI yAvatuM gupta brahmacArI aNagAra thaI gayA. aMgati aNagArano deva rUpe janma : 7 tae NaM se aGgaI aNagAre pAsassa arahao tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aGgAI ahijjai, ahijjittA bahUhiM cauttha jAva vicittehiM tavokammehi appANaM bhAvemANe bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA addhamAsiyAe salehaNAe tIsa bhattAi aNasaNAe cheittA virAhiyasAmaNNe kAlamAse kAlaM kiccA caMdavaDisae vimANe uvavAya sabhAe devasayaNijjasi devadUsaMtarie caMde joisiMdattAe uvavaNNe / tae NaM se caMde joisiMde joisiyarAyA ahuNovavaNNe paMcavihAe pajjattIe pajjattIbhAvaM gacchai, taM jahA- AhArapajjattIe sarIrapajjattIe iMdiyapajjattIe sAsosAsa- pajjattIe bhAsamaNapajjattIe / bhAvArtha :- tyArapachI aMgati aNagAre ahaMta pArzvanAthanA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyika AdithI laIne agiyAra aMgono abhyAsa karyo. abhyAsa karIne caturthabhakta (upavAsa) Adi vividha tapazcaryA dvArA AtmAne bhAvita karatAM ghaNA varSo sudhI zramaNaparyAyanuM pAlana karIne, ardhamAsika saMlekhanA- pUrvaka anazanadvArA trIsa bhakta(bhojana)no tyAga karIne, mRtyu samaye kALa karIne saMyama virAdhanAnA kAraNe caMdrAvataMsaka vimAnanI upapAta sabhAmAM devadUSyathI AcchAdita devazayAmAM jyotiSe caMdra rUpe utpanna thayA.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.--1 [ 75] tyArapachI te turaMta utpanna thayelA jyotirmendra jyotiSTharAja caMdra pAMca prakAranI paryAptiothI paryApta thayA, yathA- AhAraparyApti, zarIraparyApti, IndriyaparyApti, zvAsocchavAsaparyApti ane bhASAmana:paryApti . |8 caMdassa NaM bhaMte ! joisiMdassa joisaraNNo kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! paliovamaM vAsasayasahassabbhahiyaM / evaM khalu goyamA ! caMdassa joisiMdassa joisaraNNo sA divvA deviDDI jAva abhisamaNNAgayA / bhAvArtha - he bhagavan! jyotirmendra, jyotiSTharAja caMdranI keTalI sthiti che? he gautama! eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI sthiti kahI che. he gautama! A pramANe te jyotiSarAja caMdra te divya devaRddhi prApta karI che. 'vivecana : prastuta sUtramAM aMgati aNagAranI Adarza tapa-saMyama sAdhanAnuM pratipAdana che. temaNe tIrthaMkara pAse dIkSita thaIne, sthaviro pAse agiyAra aMganuM adhyayana karyuM; mAsakhamaNa sudhInI vividha ane vicitra tapasyA karI; aMte 15 divasano saMthAro karyo ane kAladharma pAmI jyotiSI devamAM caMdradeva tarIke utpanna thayA. bhagavatI sUtrAnusAra saMyamInI gati vaimAnikadevanI ja thAya che. paraMtu aMgati aNagAra jyotiSI deva tarIke utpanna thayA. zAstrakAre tenA samAdhAna mATe vidiya sApa zabdano prayoga karyo che. nirAdi sAmaw :- saMyamanI virAdhanA karIne. saMyamanI virAdhanA A zabda ghaNo gaMbhIra ane vizALa che. temAM jJAna, darzana ane cAritra traNenI virAdhanA samAviSTa thaI jAya che. cAritranA mULaguNa ke uttaraguNamAM doSa sevana karanAra bakuza ke pratisevanA nigraMtho kALadharma pAmIne vaimAnikanI gati pAme che. paraMtu cAritranI virAdhanA sAthe darzana virAdhaka ja bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSImAM utpanna thAya che. mithyAtvI manuSyo ja bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSI devanuM AyuSya bAMdhe AyuSya baMdhanA uparokta siddhAMtathI spaSTa thAya che ke aMgati aNagAre pUrve mithyAtvAvasthAmAM jyotiSI devanuM AyuSya bAMdhyuM hoya, to ja tenI jyotiSI devamAM utpatti saMbhave che. sUtramAM aMgati aNagAranI ucca prakAranI tapa-saMyama sAdhanAnA varNana sAthe tene mATe vidiya
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra sAmaLe' zabda prayoga che. paraMtu teNe kayA nimittathI, kevI rIte darzananI, jJAnanI ke cAritranA mULaguNa athavA uttaraguNanI virAdhanA karI, te vAtanI sUtramAM koI spaSTatA jaNAtI nathI. tema chatAM viAhiya sAmaLe. eka ja zabda prayoganA kAraNe ane jyotiSImAM utpanna thayA tethI nizcita thAyache ke teoe samakitanI ane cAritranI koI akSamya virAdhanA avazya karI hatI. caMdradevanuM bhaviSya : 9 caMde NaM bhaMte ! joisiMde joisarAyA tAo devalogAo AukkhaeNaM jAva caittA kahiM gacchihii kahiM uvavajjihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihi / bhAvArtha :- he bhagavan ! jyotiSendra jyotiSarAja caMdra te devalokanuM AyuSya pUrNa karI, tyAMthI cyavIne kyAM jaze, kyAM utpanna thaze ? he gautama ! mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karI siddha thaze. adhyayanano upasaMhAra H 10 taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM pupphayANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaTThe paNNatte / -tti nemi / bhAvArtha :- he jaMbU ! A pramANe mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikA varganA prathama adhyayanano A bhAva kahyo che. || varga-3 adhya.-1 saMpUrNa |
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3H adhya.-2 [ 77] varga-3 adhya. ra paricaya : A adhyayanamAM sUryadevanA pUrvabhavanuM jIvana vRttAMta che. ekadA jyotirmendra sUryadeva prabhunA darzanArthe AvyA. potAnI Rddhi AdinuM pradarzana karIne svasthAne gayA. tyAra pachI zrI gautama svAmInA pUchavAthI prabhue teno pUrvabhava kahyo. sUryadevano pUrvabhava - zrAvastI nagarImAM supratiSThita nAmano vaNika raheto hato. tenuM saMpUrNa varNana aMgatinI samAna jANavuM arthAt sAMsArika Rddhi, saMyamagrahaNa, jJAna, tapa, saMlekhanA, saMyamanI virAdhanAdi aMgatinA prathama adhyayana samAna ja che. AyuSya pUrNa karIne te jyotiSendra sUryadeva thayA. tenI Rddhi paNa caMdradevanI samAna che. sUryadeva potAnI eka hajAra varSa sAdhika eka palyopamanI sthiti pUrNa karIne, mahAvideha kSetramAM manuSya janma dhAraNa karI, tapa-saMyamanuM pAlana karI, saMpUrNa karmakSaya karI zivagatine prApta karaze.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 78] zrI nirayAvalikA sUtra 'varga-3 adhya.-ra sUryadeva adhyayana prAraMbha :| 1 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM pupphiyANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte, doccassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNatte ? bhAvArtha :- he bhagavan! jo mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikA nAmaka trIjA varganA prathama adhyayananA pUrvokta bhAvonuM nirUpaNa karyuM che, to he bhagavan! teoe bIjA adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? sUryadevanuM samavasaraNamAM Agamana - 2 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAma Nayare / guNasIlae ceie / seNie rAyA / samosaraNaM / jahA caMdo tahA sUro vi Agao jAva NaTTavihiM uvadaMsittA pddigo| puvvabhavapucchA / sAvatthI NagarI / supaiTe NAmaM gAhAvaI hotthA- aDDe jaheva aGgaI jAva viharai / pAso samosaDho / jahA aGgaI taheva pavvaie, taheva virAhiyasAmaNNe jAva mahAvidehe vAse sijjhihii / bhAvArtha - he jaMbU! te kAle ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tyAM guNazIla nAmanuM udyAna hatuM. zreNika rAjA rAjya karatA hatA. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. jevI rIte caMdradeva darzanArthe AvyA hatA, tema sUrya Indra paNa AvyA. nRtyavidhi batAvIne cAlyA gayA. - tyAra pachI gautama svAmIe sUryanA pUrvabhavanA viSayamAM pUchyuM; bhagavAne uttara Apyo-zrAvastI nAmanI nagarI hatI. temAM dhana-vaibhava AdithI saMpanna supratiSTha nAmanA gAthApati rahetA hatA. te paNa aMgatinI jevA ja dhanADhaya ane prabhAvazALI hatA. tyAM pArzvanAtha bhagavAna padhAryA. aMgatinI jema te paNa pravrajita thayA ane te ja pramANe saMyamanI virAdhanA karI, mRtyunA avasare mRtyu pAmIne sUryavimAnamAM devarUpe utpanna thayA. tyAMnuM AyuSya pUrNa thaze tyAre tyAMthI cyavIne, mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.-2 || 79 ] adhyayanano upasaMhAra :| 3 taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM puphiyANaM doccassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte / -ti neminA bhAvArtha - he jaMbU! A pramANe zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikAnA bIjA adhyayananA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. upasaMhAraH- vaijJAniko jyotiSendra sUryadevanA vimAnane agnino goLo samaje che ane caMdrane pRthvIno TukaDo mAne che. jyAre jaina siddhAMtamAM tene ratnonA vimAna kahyAM che. A vimAno jyotiSendra caMdradeva ane sUryadevanA saMpUrNa parivAranA nivAsa sthAna ane janma sthAna che. temAM hajAro deva-devIo utpanna thAya che ane nivAsa kare che. sUryavimAna samabhUmithI 800 yojana UMce rahetAM niraMtara bhramaNa kare che ane caMdravimAna 880 yojana UMce rahetAM bhramaNa kare che. ne varga-3 adhya.-ra saMpUrNa che
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 80] zrI nirayAvalikA sUtra varga-3 adhya. 3 paricaya : A uddezakamAM zukra nAmanA mahAgraha devanA pUrvabhava somila brAhmaNanuM jIvana vRttAMta che. ekadA zukra deva prabhu darzanArthe AvyA. potAnI Rddhi, nATakanuM pradarzana karI pAchA cAlyA gayA. tyArapachI gautama svAmInA praznanA uttaramAM prabhue teno pUrvabhava kahyo. zukadevano pUrvabhava - vArANasI nagarImAM somila nAmano brAhmaNa raheto hato. te cAra veda tathA aneka vaidika zAstromAM niSNAta hato. eka vakhata te nagarImAM prabhu pArzvanAtha padhAryA. prabhunuM padArpaNa thayuM che ema jANIne somila brAhmaNa paNa potAnA praznonuM samAdhAna karavA prabhu samIpe gayA. prabhue tenI zaMkAonuM samAdhAna karyuM. prabhunA samAgame teNe jaina dharma ane zrAvakanA bAra vratano svIkAra karyo. samaya vyatIta thatAM saMta samAgamanA abhAve tenI dharmazraddhA ghaTI gaI. tenA AcAra vicAramAM parivartana AvyuM. teNe aneka AzrAdi phaLonAM udyAna banAvyA. kAlAntare temaNe dizA prokSika tApasa pravrajyA aMgIkAra karI ane dikucakravAla tapanI ArAdhanA zarU karI. temAM te chaThanA pAraNe chaThanI tapasyA ane pAraNAnA divase kramazaH eka eka dizAnuM pUjana karI, te dizAnA svAmI lokapAla devanI AjJApUrvaka kiMda, mULa Adi grahaNa karIne, AhAra karatA hatA. teNe varSo sudhI tApasa pravrajyAnuM pAlana karIne mahAmRtyu mATe prasthAna karavAno vicAra karyo ane saMkalpa karyo ke "mAre uttara dizAmAM cAlatAM cAlatAM javuM ane rastAmAM jyAM paDI jAuM tyAMthI UThavuM nahIM." A pramANe abhigraha karI teNe uttara dizAmAM cAlavAnuM zarU karyuM. Akho divasa cAlIne sAMje yogya sthAne vRkSa nIce niyamAnusAra vidhi vidhAna karI, kASTha mudrAthI mukha bAMdhI dhyAnastha banI gayA. rAtre eka deve pragaTa thaIne kahyuM- he somila! tArI pravrajyA duSpavrajyA che. somile devanA vacananI avagaNanA karIne, bIje, trIje, cothe divase paNa cAlavAnuM cAlu rAkhyuM. cothI rAtre punaH deva pragaTa thayA ane somilane pUrvavat sUcana karyuM. pAMcamI rAtre paNa pUrvavat ghaTanA ghaTI. tyAre somile pUchyuM, he deva! mArI pravrajyAne duSpavrajyA zA mATe kaho cho? mAre temAM zuM parivartana karavuM? tenA uttaramAM deve tene pharIvAra zrAvaka dharma svIkAravAnuM sUcana karyuM. devanI sUcanAnusAra somile svayaM bAra vrata aMgIkAra karyA. tyArapachI upavAsathI laIne mAsamAkhaNa sudhInI tapazcaryA karI. aneka
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.--3. [ 81] varSo sudhI zrAvaka vratanuM pAlana karI, paMdara divasanuM anazana karI, AlocanA Adi karyA vinA mRtyu pAmI zukrAvataMsaka vimAnamAM zukramahAgraha devapaNe utpanna thayA. vratabhaMga ane tApasI dIkSA svIkAra karavAnI AlocanA-pratikramaNa na karavAthI te somila virAdhaka thaI, jyotiSImAM utpanna thayA. devabhavanuM AyuSya pUrNa karI, mahAvideha kSetramAM janma laI, siddhagatine prApta karaze.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 82] zrI niyAvalikA satra 'varga-3 adhya.-3 mahAzuka adhyayana prAraMbha :| 1 jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAvasaMpatteNa puphiyANaM doccassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte, taccassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNatte ? bhAvArtha :- jaMbU svAmIe Arya sudharmA svAmIne pUchyuM- he bhagavan! jo nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikA varganA bIjA adhyayanano A bhAva kahyo che, to he bhagavan! teoe trIjA adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. prabhu darzane mahAzukra devanuM Agamana :| 2 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe Nayare / guNasIlae ceie / seNie rAyA / sAmI samosaDhe / parisA NiggayA / bhAvArtha - he jaMbU! te kALe ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tyAM guNazIla nAmanuM udhAna hatuM. tyAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada dharmadezanA sAMbhaLavA nIkaLI. | 3 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sukke mahaggahe sukkavaDisae vimANe sukkasi sIhAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhiM jAva viharai evaM jaheva caMdo taheva Agao, NaTTavihiM uvadaMsittA paDigao / bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM pucchA / kUDAgArasAlA didruto / puvvabhava pucchA / bhAvArtha :- kALe ane te samaye zukra mahAgraha deva zukrAvatuMsaka vimAnamAM, cAra hajAra sAmAnika (IndrasamAna RddhivALA)devothI parivRtta thaIne, zukra siMhAsana upara beThA hatA. te mahAzukra deva, caMdranI jema bhagavAnanA darzana karavA samavasaraNamAM AvyA, nRtyavidhi batAvIne cAlyA gayA.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.--3 . [ 83] he bhagavan! A pramANe saMbodhana karI gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane te zukra mahAgrahanI daivika Rddhi aMtarlIna thayAnA saMbaMdhamAM pUchyuM. bhagavAne kuTAkArazAlAnA dAMtathI gautamanuM samAdhAna karyuM. gautame punaH tenA pUrvabhava viSe pUchyuM. vivecana : AkAzamAM je prakAzamAna sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArA dekhAya che, te pAMca prakAranA jyotiSI devonA vimAna che. sarva jyotiSI devonA vimAna-AvAsa A samabhUmithI 790 yojana upara che. aDhIdviIpamAM A vimAno cAlatA ja rahe che. tema chatAM deva te vimAnomAM rahelI zayyAmAM janme che. rahe che. aDhIdvIpa bahAra jyotiSIonA vimAno sthira che. A vimAnonA AkAra, prakAra Adi vistRta varNana jainAgamomAM che. tenA vistRta vivecana mATe juo jebUdvIpa prajJapti sUtrano sAtamo vakSaskAra ane sUrya prajJapti sUtra. prastuta adhyayanamAM zukranAmanA mahAgrahadevanuM varNana che. zukra mahAgrahano pUrvabhava-somila brAhmaNa :| 4 evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANArasI NAmaM NayarI hotthaa| tattha NaM vANArasIe NayarIe somile NAmaM mAhaNe parivasai / aDDe jAva aparibhae: riuvveya-jauvveya-sAmaveyAthavvANaM itihAsapaMcamANaM NighaMTuchaTThANa saMgovaMgANaM sarahassANaM sArae vArae dhArae pArae saDaGgavI sadvitatavisArae sakhANe sikkhAkappe vAgaraNe chade Nirutte joisAmayaNe aNNesu ya jAva bahusu baMbhaNNae su satthesu supariNiTThie / pAse samosaDhe / parisA pajjuvAsai / bhAvArtha :- he gautama! te kALa te samaye vArANasI nAmanI nagarI hatI. tyAM somila nAmano brAhmaNa raheto hato. te dhana-dhAnya AdithI saMpanna-samRddha aparAbhUta hato. te anveda, yajurveda, sAmaveda ane atharvaveda A cAra veda, pAMcamo ItihAsa, chaThTho nighaMTu(koza)ne sAMgopAMga rahasya sahita jANato hato tathA te veda zAstrono sAraka(veda pAThone smaraNa karAvanAra pAThaka), vAraka(azuddha pATha bolatA rokanAra), dhAraka(veda Adi dhAraNa karanAra, vedAdine nahIM bhUlanAra) ane pAraka(vedAdi zAstrono pAragAmI) hato. A rIte te SaSTAMgavi hato ane sAMkhya zAstramAM vizArada-pravINa hato. gaNitazAstra, zikSA, kalpa(tathA prakAranA AcAra zAstra batAvanAra), vyAkaraNa, chaMda zAstra, nirukta zAstra, jyotiSa zAstramAM nipuNa hato. tathA bIjA ghaNAM brAhmaNazAstro saMbaMdhI nIti ane darzanazAstra AdimAM atyaMta niSNAta hato. te nagarImAM puruSAdAnIya ahetu pArzvaprabhu padhAryA. pariSada nIkaLI ane paryApAsanA karavA lAgI. vivecana : prastuta sUtramAM somila brAhmaNano saMkSipta paricaya che. somila brAhmaNa veda vedAMgano jJAtA hato.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 ] zrI nirayAvalikA sUtra rilabdha - brAhmaNa matamAM cha aMga kahyA che jemAM Rgvada Adi cAra veda, pAMcamuM aMga ItihAsa graMtha ane chaThTho graMtha nighaMTu nAmano koza che. A cha aMgonA jANanAra mATe ahaMkAvI = SaSTAMvi zabda prayoga thAya che. vApI :- zAstramAM vAralI ane vArANasI be zabdaprayoga prApta thAya che. prastuta sUtramAM vAla pATha spaSTa che. gujarAtI bhagavad gomaMDala kozamAM vArANasI zabda che ane abhidhAna rAjendra koza ane ardhamAgadhI kozamAM vAIraphI zabda che. nagarInA nAma karaNa mATe kozomAM spaSTa karyuM che ke vAra ane alI nAmanI be nadIonI vacce vaselI hovAthI te nagarInuM nAma vAra+ArI = vApALavA paDyuM che. vartamAnamAM A nagarInuM nAma banArasarUpe prasiddha che. te uttara pradezamAM che. somila brAhmaNa dvArA zrAvakadharma svIkAra :| 5 tae NaM tassa somilassa mAhaNassa imIse kahAe laddhaTThassa samANassa ime eyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- evaM khalu pAse arahA purisAdANIe puvvANupuTvi caramANe jAva appANaM bhAvemANe viharai / taM gacchAmi NaM pAsassa arahao aMtie pAubbhavAmi, imAiM ca NaM eyArUvAI aTThAI heUiM pasiNAI kAraNAI vAgaraNAiM pucchissAmi evaM jahA paNNattIe somilo tahA Niggao jAva saMbuddhe, sAvagadhamma paDivajjittA paDigae / tae NaM pAse arahA aNNayA kayAi vANArasIo NayarIo aMbasAlavaNAo ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai / bhAvArtha :- tyAra pachI bhagavAna padhAryA che, te samAcAra jANIne somila brAhmaNanA manamAM A prakArano vicAra Avyo- "puruSAdAnIya arihaMta pArzvanAtha bhagavAna pUrvAnupUrvI anukramathI vihAra karatAM thAva AmrapAlavanamAM birAjI rahyA che, tethI huM jAuM ane pArzvanAtha bhagavAnanA sAnidhyamAM pahoMcIne mArA manamAM muMjhavatA zabdonA artha, hetu, prazna, kAraNa ane vyAkhyA pUchuM." A rIte bhagavatI sUtra varNita somilanI jema prazno pUchaLyA ane prabhunA yathocita uttara sAMbhaLI, bodha pAmI, zrAvakadharma svIkArIne pAcho pharyo. tyAra pachI koI samaye bhagavAna pArzvanAtha vArANasI nagarInA AdmazAla udhAnamAMthI bahAra nIkaLyA, nIkaLIne bahAranA dezamAM vicAravA lAgyA. daSTi parivartana-mithyAttvanI prApti :| 6 taeNaM se somile mAhaNe aNNayA kayAi asAhudaMsaNeNa ya apajjuvAsaNayAe ya micchattapajjavehiM parivaDDamANehiM parivaDDamANehiM sammattapajjavehi parihAyamANehiM
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpikA varga-3 : adhya.-3 parihAyamANehiM micchattaM paDivaNNe / bhAvArtha :- tyAra pachI te somila brAhmaNa kyAreka asAdhudarzana- mahAvratadhArI sAdhuonA darzana ane temanI paryupAsanA na karavAthI tathA mithyAtva paryAya vadhavAthI ane samyaktva paryAya ghaTavAthI mithyAtva (viparIta zraddhA)ne prApta thayo. vivecana : 85 somila, brAhmaNa samAjamAM agraNIya vidvAna hovA chatAM te nagarImAM prabhu pArzvanAtha padhAryA tyAre prasanna bhAve darzana ane praznonA samAdhAna mATe gayo. dharmadezanA sAMbhaLIne bAra vratadhAraNa karavA rUpa zrAvaka dharma aMgIkAra karyo. paraMtu pUrva saMskAronI pragADhatA ane nUtana svIkRta vItarAga dharmanA saMskAronI puSTInuM nimitta na maLatAM te zrAvakadharma visarIne zraddhAvihIna banI gayo. uttarA. a. 28mAM uttarAdhyayana sUtra 28mAM zraddhAnI surakSA mATe zraddhAnA cAra aMga kahyA che, yathA-- paramattha saMthavo vA, sudiTTha paramattha sevaNA vAvi / vAvaNNa kudaMsaNa vajjaNA, iya sammatta saddahaNA // A gAthAnuM tAtparya e che ke samyaktva-zradvAnane surakSita rAkhavA mATe (1) paramArtha paricaya- jinabhASita tattvano, paramArthane pAmelI vyaktino paricaya karavo. (2) paramArtha sevA- paramArthane pAmelA jJAnI zramaNonuM satsaMga, dharmadezanA vagereno lAbha levo; sevA, paryupAsanA karavI. (3) vAvanna- jenI zraddhA prarUpaNA vikRta thaI gaI hoya te vyaktionA saMgano tyAga karavo. (4) kudarzana varjanA- kudarzanI- jina mArgathI viparIta prarUpaNA karanAra mithyAtvIonA saMgano tyAga karavo. A cAre aMganA sevanathI zraddhAnI saMpUrNa surakSA ane sthiratA jaLavAI rahe che. somila brAhmaNa sAkSAt bhagavAna pArzvanAtha prabhunI pAse pratibodhita thayo hato chatAM satsaMganA abhAve zrAvakadharmathI vyuta thaI gayo. somila dvArA udhAna nirmANa : 7 | tae NaM tassa somilassa mAhaNassa aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuTuMbajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA - evaM khalu ahaM vANArasIe NayarIe somile NAmaM mAhaNe accatamAhaNakulappasUe / taeNaM mae vayAiM ciNNAiM, veyA ya ahIyA, dArA AhuyA, puttA jaNiyA, iDDIo samALIyAo, patubaMdhA yA, naLA naDDA, vizvA vikhkhA, atiSI pUchyA, aggI hUyA, jUvA NikkhittA / taM seyaM khalu mamaM iyANi kallaM jAva jalate
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra vANArasIe NayarIe bahiyA bahave aMbArAmA rovAvittae; evaM mAuliGgA billA kaviTThA ciMcA pupphArAmA rovAvittae; evaM saMpehei, saMpehittA kallaM jAva jalate vANArasIe NayarIe bahiyA aMbArAme jAva pupphArAme ya rovAvei / 85 bhAvArtha :- tyAra pachI eka vakhata madhyarAtrimAM kuTuMba jAgaraNa karatAM te somila brAhmaNane A prakArano AMtarika saMkalpa thayo. ke "huM vArANasI nagarImAM rahenAro ane atyaMta zuddha brAhmaNakuLamAM janmelo chuM. meM vrata grahaNa karyA che, vedano abhyAsa karyo, lagna karyA, vaMza paraMparAnI vRddhi mATe putravAna banyo, samRddhi bhegI karI-arthopArjana karyuM, pazubaMdha karyA- gAya, bheMsonuM pAlana karyuM, yajJa karyA, dakSiNA ApI, atithi pUjA--satkAra karyA, agnimAM Ahuti ApI, yajJa sthaMbha nAMkhyA vagere gRhastha saMbaMdhI sarva kArya karI lIdhA che. have mAre mATe yogya che ke kAle sUryodaya thatAM vArANasI nagarInI bahAra AMbAnAM vRkSono jagIyo janAvuM tathA bhAtusiMga - jibherA, jilA, DoThA, thiMyA - AmasI tathA sonI vADI janAvu." A pramANe vicAra karyo, vicAra karIne, rAtri pUrNa thatAM, sUryodaya thatAM ja teNe vArANasI nagarInI bahAra AMbAnA ghaNAM bagIcAthI laIne phUlanI vADI sudhInAM pUrvokta sarva sthaLo banAvarAvyA. 8 tae NaM bahave aMbArAmA ya jAva pupphArAmA ya aNupuvveNaM sArakkhijjamANA saMgovijjamANA saMvaDDijjamANA ArAmA jAyA kiNhA kiNhobhAsA jAva rammA mahAmeha NikuraMbabhUyA pattiyA puSphiyA phaliyA hariyagarerijjamANA sirIe aIva - aIva uvasobhemANA uvasobhemANA ciTThati / bhAvArtha :- tyAra pachI te Amravana yAvat puSpavADI vagere dhIme dhIme anukramathI saMrakSita-jIvAdikanA bhayathI rakSaNa karAtAM, saMgopita-vAyu AdithI gupta karAtAM, saMvardhita-pANI siMcana dvArA vikAsa karAtAM vRddhi pamADAtAM, darzanIya banI gayA. te lIlAchama, lIlIchama kAntivALA, pANIthI bharelAM vAdaLA hoya tevA ghanIbhUta raMgavALA, patra tathA puSpovALA ane phaLovALA, hariyALA ane atyaMta suzobhita thaI gayA. somilano gRhatyAga vicAra : 9 tae NaM tassa somilassa mAhaNassa aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA - evaM khalu ahaM vANArasIe NayarIe somile NAmaM mAhaNe accatamAhaNakulappasUe / tae NaM mae vayAiM ciNNAI jAva jUvA NikkhittA / tae NaM mae vANArasIe NayarIe bahiyA bahave aMbArAmA jAva pupphArAmA ya rovAviyA / taM seyaM khalu mae iyANi kallaM jAva jalate subahuM lohakaDAhakaDucchuyaM taMbiyaM tAvasabhaNDaM ghaDAvettA viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvettA mittaNAiNiyagasaMbaMdhiparijaNaM AmaMtettA
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ pupikA varga-3: adhya.-3 . [ 87 ] taM mittaNAi NiyagasaMbaMdhiparijaNaM viuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthagaMdha mallAlaMkAreNa ya sakkArettA sammANettA tasseva mittaNAiNiyagasaMbadhiparijaNassa purao jeTThaputtaM kuTuMbe ThavittA taM mittaNAiNiyagasaMbaMdhiparijaNaM jeTThaputtaM ca ApucchittA subahuM lohakaDAhakaDucchayaM taMbiyaM tAvasabhaNDagaM gahAya je ime gaGgAkUlA vANapatthA tAvasA bhavaMti, taM jahA- hottiyA pottiyA kottiyA jaNNaI saDDaI thAlaI huMbauTThA daMtukkhaliyA ummajjagA saMmajjagANimajjagA saMpakkhAlagA dakkhiNakUlA uttarakUlA saMkhadhamA kUladhamA miyaluddhayA hatthitAvasA uddaDA disApokkhiNo vakkalavAsiNo bilavAsiNojalavAsiNorukkhamUliyA aMbubhakkhiNo vAubhakkhiNosevAla bhakkhiNo mUlAhArA kaMdAhArA tayAhArA pattAhArA puppAhArA phalAhArA bIyAhArA parisaDiyakaMdamUlataya-pattapupphaphalAhArA jalAbhiseyakaDhiNagAyabhUyA AyAvaNAhiM paMcaggitAvehi iMgAlasolliyaM kaMdusolliyaM piva appANaM karemANA viharati / tattha NaM je te disApokkhiyA tAvasA tesiM aMtie disApokkhiyattAe pavvaittae / bhAvArtha :- tyAra pachI koI samaye kuTuMba jAgaraNa karatAM te somila brAhmaNane A prakArano adhyavasAyaAtmavicAra utpanna thayo ke- vArANasI nagarIno vAsI huM somila atyaMta zuddha-prasiddha brAhmaNakuLamAM janmelo chuM. me vratonuM pAlana karyuM. vedono abhyAsa karyo, yajJasthaMbha ropAvyA ane tyAra pachI vArANasI nagarInI bahAra AMbAnA ghaNAM bagIcA ane phUlavADI banAvyA. have mAre mATe yogya che ke kAle prAtaH kAla thatAM ja loDhAnI kaDAI, kaDachI, tAmrapAtra Adi tApaso mATenA aneka upakaraNa banAvIne tathA azana, pAna, khAdima, sAdima Adi padArtho vipula mAtrAmAM taiyAra karAvIne,mitro, jJAtibaMdhuo, svajano, saMbaMdhIo ane paricitone AmaMtrita karI; vipula azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, gaMdha, mALA ane alaMkArothI satkAra-sanmAna karIne te ja mitro jJAtibaMdhuo, svajano, saMbaMdhIo ane paricitonI sAme jyeSTha putrane kuTuMbano bhAra soMpIne tathA mitro, jJAtibaMdhuo, svajano, paricitone ane jyeSTha patrane pUchIne te loDhAnI kaDAI, kaDachI Adi tApasonA upakaraNo laIne, je gaMgAtaTa vAsI vAnaprastha tApasa che, jema ke- (1) hotrika-agnihotrI (2) potika-vastradhArI (3) kautrika-bhUmizAyI (4) yAjJika-yajJa karanArA (5) zrAddhaka-zrAddha karanArA (6) sthAlakI-pAtra dhAraNa karanArA (7) huMDikA-eka kamaMDaLane ja dhAraNa karanArA (8) daMtokhalika-dAMtathI dhAnyane photarA rahita karIne mAtra cAvIne khAnArA (9) unmasjaka-zarIra para eka vAra pANI nAMkhI snAna karanAra (10) samasjaka - vAraMvAra pANI nAkhI snAna karanAra (11) nimajjaka-pANImAM DUbakI mArI snAna karanAra (12) saMprakSAlaka- mATIthI zarIrane coLIne snAna karanArA (13) dakSiNakUlavAsI-gaMgA nadInA dakSiNa kinAre rahenArA (14) uttarakUlavAsI (15) zaMkhadhUmA-zaMkha vagADIne bhojana karanArA arthAt zaMkhano avAja sAMbhaLIne koI atithi Ave to tene jamADIne pachI jamanArA (16) kUladhyA-kinArA upara UbhA rahIne avAja karyA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 88 ] zrI nirayAvalikA sUtra pachI bhojana karanArA (17) mRga lubdhaka-haraNanuM mAMsa khAI jIvana vyatIta karanArA (18) hastItApasahAthInuM mAMsa khAI jIvana vyatIta karanArA (19) udaMDaka-daMDane UMco upADI cAlanArA (20) dizAprokSika-pANI chAMTIne dizAonI pUjA karanArA (ra1) valkalavAsI-vRkSanI chAlane paheranArA (rara) bilavAsI-bhUminI nIcenI guphAmAM-bhoyarAmAM rahenArAM (23) jalavAsI-jalamAM rahenArA (24) vRkSamUlika-vRkSanA thaDa pAse ja rahenArA (25) jalabhakSI-mAtra jalano ja AhAra karanArA (26) vAyubhakSI-vAyu mAtrathI ja jIvanArA (27) sevALabhakSI (28) mUlAhArI (29) kaMdahArI (30) tvacAhArI (31) pannAhArI-bilIpatra Adi pAMdaDAM khAnArA (32) puSpAhArI (33) phalahArI (34) bIjAhArI (35) sarI gayelAM kaMdamULa, chAla, pAna, phUla tathA phalane khAnArA (36) jalanA abhiSekathI kaThaNa zarIravALA (37) sUryanI AtApanA ane paMcAgni tApathI potAnA dehane aMgArapakva(aMgArAmAM pakAvela) ane kaMpanva(kaDAImAM zekela)nI jema tapAvanAra arthAtu potAnA zarIrane uparokta kaSTa ApanArA; Ama aneka vAnaprastha tApaso vicare che, temAMthI je dizAprokSika tApasa che, tenI pAse huM dizApoSika rUpe pragraMjita banavAnI IcchA rAkhuM chuM. |10 pavvaie viyaNaM samANe imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhissAmi-kappai me jAvajjIvAe chaTuMchadreNaM aNikkhitteNaM disAcakkavAleNaM tavokammeNaM urlDa bAhAo pagijjhiya pagijjhiya sUrAbhimuhassa AyAvaNabhUmIe AyAvemANassa viharittae tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA kallaM jAva jalate subahuM lohakaDAha jAva disA- pokkhiyatAvasattAe pavvaie / pavvaie vi ya NaM samANe abhiggaha abhigiNhittA paDhama chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittANaM viharai / / bhAvArtha :- pravajita thayA pachI paNa huM A prakArano abhigraha dhAraNa karIza ke- "jyAM sudhI jIvuM tyAM sudhI niraMtara chaTha-chaTha karato dizA cakravAla tapasyA karIne, sUryanI sAme be hAtha UMcA rAkhIne AtApanA bhUmimAM AtApanA laIza," teNe A pramANe vicAra karyo, vicAra karIne sUryodaya thatAM loDhAnI kaDAI, kaDachI Adi tApamocita vividha upakaraNo sAthe dizA prokSika tApasa rUpe pravrajita thayo. tApasa thaIne, pUrvokta abhigraha dhAraNa karIne prathama chaTha tapa svIkArI vicaravA lAgyo. vivecana : prastuta sUtromAM zrAvaka vratathI bhraSTa thayelA somila brAhmaNanI laukika rucinuM ane tyAra pachI tApasI pravrajyA mATe gRhatyAganI utkaTa bhAvanAnuM digdarzana karAvyuM che. navamA sutramAM vividha prakAranI tApasa pravrajyAno nirdeza karyo che jenI saMkhyA sADatrIsa thAya che. temAMthI somila dizA prokSika tApasI pAse pravrajita thayo ane temAM paNa AjIvana chaTha-chaThanA tapano svIkAra karyo. A varNanathI tenI dharma pratyenI ane tapa sAdhanA pratyenI utkRSTa bhAvanA pragaTa thAya che.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhupi -3 madhya.-3 | 89 somilanI dizApoSika sAdhanA :|11 tae NaM somile mAhaNarisI paDhamachaTThakkhamaNapAraNaMsi AyAvaNabhUmIe paccoruhai. paccoruhittA vAgalavatthaNiyatthe jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kiDhiNasaMkAiyaM geNhai, geNhittA puratthimaM disiM pokkhei pokkhettA evaM vayAsI- aho NaM puratthimAe disAe some mahArAyA! patthANe patthiyaM abhirakkhau somila- mAhaNarisiM, abhirakkhau somilamAhaNarisiM / jANi ya tattha kaMdANi ya mUlANi ya tayANi ya pattANi ya pupphANi ya phalANi ya bIyANi ya hariyANi ya tANi aNujANau tti kaTu puratthimaM disaM pasarai, pasarittA jANi yatattha kaMdANi ya jAvahariyANi yatAiMgeNhai, geNhittA kiDhiNasaMkAiyagaM bharei, bharittA dabbhe ya kuse ya pattAmoDaM ca samihAo kaTThANi ya geNhei, geNhittA jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kiDhiNasaMkAiyagaM Thavei, ThavettA veI vaDDei, vaDvettA uvalevaNasammajjaNaM karei, karettA dabbhakalasa-hatthagae jeNeva gaMgA mahANaI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA gaMgaM mahANaI ogAhai ogAhittA jalamajjaNaM karei, karettA jalakiDaM karei, karettA jalAbhiseyaM karei, karettA AyaMte cokkhe paramasuibhUe devapiukayakajje dabbhakalasahatthagae gaMgAo mahANaIo paccuttarai, paccuttarittA jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dabbhe ya kuse ya vAluyAe ya veiM raei, raettA sarayaM karei, karettA araNiM karei, karettA sarae NaM araNiM mahei, mahettA, aggi pADei, pADettA aggi saMdhukkei, saMdhukkittA samihA kaTThANi pakkhivai, pakkhivittA aggi ujjAlei, ujjAlettA aggissa dAhiNe pAse sattaMgAI samAdahe, taM jahA sakathaM vakkalaM ThANaM, sejjabhaMDaM kamaMDaluM / daNDadArUM tahappANaM, aha tAI samAdahe // 1 // mahuNA ya ghaeNa ya taMdulehi ya aggi huNai / caLaM sAhei, sAhittA bali vaissadevaM karei, karettA atihipUyaM karei, karettA tao pacchA appaNA AhAraM AhArei / bhAvArtha :- tyAra pachI te somila brAhmaNe prathama chaThanA pAraNAnA divase AtApanA bhUmithI nIce
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 | zrI nirayAvalikA sUtra UtarIne valkala(chAla)nAM vastra paheryA ane jyAM potAnI kuTira hatI, tyAM Avyo, AvIne kAvaDa lIdhI ane pUrva dizAnuM jalathI siMcana karyuM ane kahyuM- he pUrva dizAnA lokapAla soma mahArAja ! sAdhanAmArgamAM prasthita(pravRtta) evA A somila brAhmaNa RSinI rakSA karo ane ahIM(pUrva dizAmAM) je kAMI kaMda, mULa, chAla, pAMdaDA, puSpa, phala, bIja ane lIlotarI Adi che te levAnI AjJA Apo" ema kahIne pUrva dizAmAM gayo. tyAM jaIne je kAMI kaMda, mUla, Adi hatAM te grahaNa karyA ane potAnI kAvaDamAM rAkhyAM; pachI DAbha, kuza, toDelAM pAMdaDA ane samidha(homanAM kASTha) laIne, jyAM potAnI kuTira hatI tyAM Avyo ane kAvaDa nIce rAkhI. pachI teNe vedikA(devane pUjavAnuM sthAna)ne sApha karI, lIpIne zuddha banAvI, darbha tathA kalazane hAthamAM laIne gaMgA nadI hatI tyAM Avyo ane temAM praveza karIne snAna karyuM, jalakrIDA karI ane zarIra para pANInuM siMcana karyuM, pachI Acamana karIne svaccha ane atyaMta zuddha thaIne devatA, pitR saMbaMdhI kArya(tarpaNa vagere) karIne, darbha tathA kalazane hAthamAM laI, gaMgA nadImAMthI bahAra nIkaLyo ane potAnI kuTIramAM Avyo, AvIne DAbha(mULa sahita hoya te darbha), kuza(mULa rahita hoya te) ane retIthI vedI banAvI, zaraka-je agni utpanna karavA mATe ghasavAmAM AvatuM kASTha ane araNi-jenA upara zaraka kASTha ghasAya te; A baMne kASThane taiyAra karyA pachI agni prajvalita karavA mATe zarakathI araNi kASThane ghasyuM, ghasIne temAMthI agni pragaTa karyo, phUMka mArI tene pragaTAvyo. temAM samidhanAM kASTha nAkhIne vadhAre prajvalita karyo. pachI agninI jamaNI bAju sAta vastuo rAkhI (1) sakattha(tApasInuM upakaraNa vizeSa) (2) valkala (3) sthAna(Asana) (4) zayyAbhAMDa (5) kamaMDaLa (6) lAkaDIno daMDa (7) potAnuM zarIra, pachI madha, ghI ane cokhAthI agnimAM havana karyo. ghI copaDIne hAMDalImAM cokhA rAMdhyA, agni devatAne balitarpaNa karIne, atithine jamADIne pachI pote bhojana grahaNa karyuM. 12 tae NaM somile mAhaNarisI doccaM chaTukkhamaNapAraNagaMsi, taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAva AhAraM AhArei / NavaraM imaM NANattaM dAhiNaM disiM pokkhei pokkhettA evaM vAsI- aho NaM dAhiNAe disAe jame mahArAyA ! patthANe patthiyaM abhirakkhau somilaM mAhaNarisiM, abhirakkhau somilaM mAhaNarisiM / jANi ya tattha kaMdANi ya jAva hariyANi ya, tANi aNujANau tti kaTu dAhiNaM disiM pasarai / evaM paccatthimeNaM varuNe mahArAyA jAva paccatthimaM disiM pasarai / uttareNaM vesamaNe mahArAyA jAva uttaraM disiM pasarai / puvvadisAgameNaM cattAri vi disAo bhANiyavvAo jAva AhAraM AhArei / bhAvArtha :- tyArapachI somila brAhmaNe bIjo chaTha karyo. bIjA chaThanA pAraNAnA divase paNa AtApanA bhUmithI nIce Utaryo. valkalanA vastra paheryA vagere prathama pAraNAmAM je vidhi karI hatI te ja pramANe bIjA pAraNAmAM paNa sarva vidhi karIne pachI AhAra karyo. temAM vizeSatA e che ke teNe dakSiNa dizAmAM jaIne kahyuM- he dakSiNa dizAnA lokapAla yama mahArAja! sAdhanA mATe pravRtta somila brahmarSinI rakSA karo ane te dizAmAM je kaMdamUla Adi che te levAnI AjJA Apo. A pramANe kahIne dakSiNa dizAmAM gayo. te ja rIte trIjA chaThanA pAraNe pazcimanA lokapAla varuNa mahArAjAnI AjJA laI pazcima dizAmAM
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.--3. [ 91] gayo ane cothA chaThanA pAraNe uttaradizAnA lokapAla vaizramaNa mahArAjanI AjJA laI uttara dizAmAM kaMdamala Adi sAmagrI levA mATe gayo. A rIte pUrva dizAnA vistRta varNana pramANe cAre ya dizA saMbaMdhI vidhinuM kathana karavuM joIe kAvata aMte te brahmarSie atithine jamADI svayaM bhojana karyuM. vivecana :kisAhitya :- dizAprokSika tApasI pravrajyAmAM dizAnI pramukhatAthI tenA adhipati devonI pUjA bhakti karavAmAM Ave che ane teonI AjJAthI te dizAmAMthI yajJa sAmagrI ane khAdha sAmagrI grahaNa karavAmAM Ave che. cAre ya dizAonA adhipati deva zakeMdranA lokapAla soma, yama, varuNa ane vaizramaNa che. vividha saMya kAvaDa, varuM = hAMDalI, maTakI, varuM sAde = hAMDalImAM cokhA pakAvyA. na renaM- vaizvadeva. agnidevatA. vahiM vasevaM re= agnidevatAne bhojana sAmagrI tarpaNa karI. somilanuM mahAprayANa mATe prasthAna :|13 tae NaM tassa somilamAhaNarisissa aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayasi aNiccajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- evaM khalu ahaM vANArasIe NayarIe somile NAmamAhaNarisI accaMtamAhaNakulappasUe / tae NaMmae vayAiM ciNNAiM jAvajUvA NikkhittA / tae NaMmae vANArasIe NayarIe bahiyA jAva pupphArAmA ya roviyA / tae NaM ahaM jAva disApokkhiya tAvasattAepavvaie / pavvaie vi ya NaM samANe chaTheM chaTTeNaM jAva vihrie| __ taM seyaM khalu mamaM iyANiM kallaM jAva jalaMte bahave tAvase diTThAbhaTTe ya puvvasaMgaie ya pariyAyasaMgaie ya ApucchittA Asama-saMsiyANi ya bahUI sattasayAI aNumANaittA vAgalavatthaNiyatthassa kiDhiNasaMkAiyagahiyasabhaNDovagaraNassa kaTThamuddAe muhaM baMdhittA uttaradisAe uttarAbhimuhassa mahApatthANaM patthAvettae / bhAvArtha :- tyAra pachI eka vakhata madhyarAtrie anitya jAgaraNa karatAM somila brahmarSine A prakArano vicAra Avyo ke- huM vArANasI nagarIno rahevAsI, atyaMta UMcA kuLamAM janmelo, somila nAmano brahmarSi chuM. meM gRhasthAzramamAM vrata pAlana karyA che, yajJa AdithI laI yajJasthaMbha ropAvyA sudhInA kArya karyA che. tyAra pachI meM vArANasI nagarInI bahAra AmravanathI phUlonA bAga banAvavA sudhInA kArya karyA che. tyAra pachI huM dikSAprokSika tApasarUpe pravrajita thayo ane te divasathI ja niraMtara chaTha chaTha tapazcaryA svIkArIne vicAruM chuM. paraMtu have mArA mATe e yogya che ke kAle sUryodaya thatAM ja aneka daSTa-bhASita (pUrve joyelA ke
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 | zrI nirayAvalikA sUtra vAtacItanA prasaMgamAM AvelA), pUrva saMgatika-gRhastha jIvananA sAthI ane paryAya saMgatika-tApasa paryAyanA sAthIone pUchIne, AzramamAM rahenArA aneka seMkaDo prANIone vacana AdithI sanmAna ApI, valkala vastra paherIne, kAvaDamAM potAnA bhaMDopakaraNa laIne tathA kASThamudrAthI moDhAne bAMdhIne, uttarAbhimukha thaI uttara dizAmAM mRtyu mATe mahA prasthAna karuM. 14 evaM saMpehei, saMpehittA kallaM pAuppabhAe rayaNIe jAva kaTThamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA ayameyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai- jattheva NaM ahaM jalasi vA thalaMsi vA duggaMsi vA NiNNaMsi vA pavvayaMsi vA visamaMsi vA gAe vA darIe vA pakkhalijja vA pavaDijja vA, Nokhalu mekappai paccuTTittae tti ayameyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai, abhigiNhittA uttarAe disAe uttarAbhimuhaM mahApatthANaM patthie / bhAvArtha :- A pramANe vicAra karIne somile bIjA divase sUryodaya thatAM rAtrie vicAryA pramANe sarva vidhi karI, kASThamudrA vaDe potAnuM moTuM bAMdhyuM ane evo abhigraha lIdho ke huM cAlatAM cAlatAM jyAM jaLa, sthaLa, durga(vikaTa sthAna), nIco pradeza, parvata, viSamabhUmi, khADo ke guphA; game te sthAnamAM huM alanA pAmuM ke paDI jAuM, to mAre tyAMthI UThavuM kalpa nahIM arthAt tyAMthI UThIza nahIM, A pramANe abhigraha karyo. tyAra pachI uttarAbhimukha thaI mahAprasthAna mATe somilabrahmarSie uttaradizA tarapha prayANa karyuM. 15 tae NaM se somile mAhaNarisI pacchAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgae, asogavarapAyavassa ahe kiDhiNasaMkAiyaM Thavei, ThavittA veI vaDDei, veDDittA uvalevaNasaMmajjaNaM karei, karittA dabbhakalasahatthagae jeNava gaGgA mahANaI, jahA sivo jAvagaGgAo mahANaIo paccuttarai, paccuttarittA jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dabbhehi ya kusehi ya vAluyAe ya veiM raei, raettA saragaM karei karittA jAva baliM vaissadevaM karei, karittA kaTThamuddAe muha baMdhai, badhittA tusiNIe saciTThai / bhAvArtha - tyAra pachI cAlatAM cAlatAM te somila brahmarSi divasanA trIjA praharamAM jyAM suMdara azokavRkSa hatuM tyAM Avyo. te azokavRkSanI nIce potAnI kAvaDa rAkhI; tyArapachI vedikA (besavAnI jagyA) sApha karI, te lIMpI(potI)ne svaccha banAvI; pachI DAbha sahita kalazane hAthamAM laIne jyAM gaMgA mahAnadI hatI tyAM Avyo ane zivarAjarSinI jema te gaMgAmahAnadImAM snAna Adi kriyA karI tyAMthI bahAra nIkaLyo; jyAM azokavRkSa hatuM tyAM AvIne DAbha kuza ane retIthI vedI banAvI; zaraka tathA araNIthI agni prajavalita karyo vagere pUrvokta vidhi anusAra kArya karI, vaizvadevane tarpaNa karI, kASThamudrAthI mukha bAMdhI, mauna dhAraNa karIne besI gayo.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.-3 93 ] vivecana : prastuta sUtramAM dizAprokSika tApasa pravrajyAdhArI somila brahmarSinA saMlekhanA-saMthArA saMbaMdhI varNana che. chaTha-chaThanA pAraNA yukta ugra tapazcaryA karatAM te brahmarSine saMthAro-aMtima prasthAna (mahAprasthAna) karavAno saMkalpa thayo. A pramANe somila brahmarSinA pariNAmomAM tapa ane tyAganA bhAvo uttarottara vRddhigata thatA joI zakAya che. mid - daSTa + AbhRSTa = joyelA ane vAtacIta karelA. brahmarSinA cala saMthArAnI vizeSatAo - kASThamudrAthI mukha bAMdhIne vihAra karavo. pratidina uttara dizAmAM cAlavuM. trIjA praharamAM rokAIne snAna, havana vagere sarva yajJavidhi karavI. pachI agnidevatAne bali tarpaNa karI kASThamadrAthI mukha bAMdhI mauna dhAraNa karI dhyAnamAM besI javuM. bIje divase pharI e ja kramathI dinacaryA karavI. deva dvArA somilane pratibodha :16 tae NaM tassa somilamAhaNarisissa puvvarattAvarattakAlasamayaMsi ege deve aMtiyaM pAubbhUe / tae NaM se deve aMtalikkhapaDivaNNe somilamAhaNaM evaM vayAsIhaM bho somilamAhaNA ! pavvaiyA duppavvaiyaM te / tae NaM se somile tassa devassa eyamaTuM No ADhAi, No parijANai, aNADhAyamANe aparijANamANe tusiNIe saviddA taeNaM se deve somilaM mAhaNaM doccaMpi taccapi evaM vayAsI-haM bho somila mAhaNA ! pavvaiyA duppavvaiyaM te / tae NaM se somile tassa devassa doccaMpi taccapi evaM vutte samANe No ADhAi jAva tusINIe saMciTThai / tae NaM se deve somileNaM mAhaNarisiNA aNADhAijjamANe jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDiyA bhAvArtha :- tyAra pachI madhyarAtrinA samaye somila brahmarSinI samakSa eka deva pragaTa thayo. te deve AkAzamAM rahIne somila brahmarSine A pramANe kahyuM- he somila brAhmaNa! tamArI A pravrajyA duSpavrajyA che. somila brahmarSie te devanI vAtano Adara karyo nahIM, tenA kahevA para dhyAna ApyuM nahIM, devanA kathana para Adara ane dhyAna na ApatAM te mauna ja rahyo. tyAra pachI deve bIjI ane trIjI vAra paNa A pramANe kahyuM- he somila brAhmaNa ! tamArI pravrajyA duSpavrajyA che. tyAre somile bIjI trIjIvAra paNa devanI A vAta para dhyAna ApyuM nahIM, mauna
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra rahyo. tyAra pachI somila brahmarSi dvArA anAdara pAmelo te deva je dizAmAMthI Avyo hato te dizAmAM pAcho cAlyo gayo. |17 tae NaM se somile kallaM jAva jalate vAgalavatthaNiyatthe kiDhiNasaMkAiyaM gahAya gahiyabhaNDovagaraNe kaTThamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA uttarAe disAe uttarAbhimuhe saMpatthie / bhAvArtha - tyAra pachI bIje divase sUryodaya thatAM valkala vastradhArI somile kAvaDa, bhaMDopakaraNa Adi laIne, kASThamudrAthI mukha bAMdhIne, uttarAbhimukha thaI, uttaradizA tarapha prayANa karyuM. 18 tae NaM se somile biiyadivasammi pacchAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva sattivaNNe teNeva uvAgae / sattivaNNassa ahe kiDhiNasaMkAiyaM Thavei, ThavittA veI vaDDei, evaM jahA asogavarapAyave jAva aggi huNai, kaTThamuddAe muhaM baMdhai, tusiNIe saMciTThai / tae NaM tassa somilassa puvvarattAvarattakAlasamayasi ege deve aMtiyaM pAubbhUe / tae NaM se deve aMtalikkhapaDivaNNe jahA asogavarapAyave jAva paDigae / tae NaM se somile kallaM jAva jalaMte vAgalavatthaNiyatthe kiDhiNasaMkAiyaM geNhai, giNhittA kaTThamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA uttarAe disAe uttarAbhimuhe saMpatthie / bhAvArtha :- tyAra pachI bIjA divasanA aparAhnakAlanA aMtima praharamAM (sAMje) somilabrahmarSi jyAM saptaparNa vRkSa hatuM tyAM Avyo. te saptaparNa vRkSanI nIce kAvaDa rAkhIne vedikA-besavAnA sthAnane sApha karyuM ItyAdi jevI rIte azokavakSanI nIce pahelAM je vidhi karI hatI te sarva vidhi ahIM paNa karI rAvata agnimAM Ahuti ApI ane kASThamudrAthI potAnuM mukha bAMdhI besI gayo. tyAre madhyarAtrimAM somila brahmarSinI samakSa pharIthI deva pragaTa thayo ane AkAzamAM rahIne azokavRkSanI nIce je pramANe kahyuM hatuM te ja pramANe pharIthI kahyuM. paraMtu te devanI vAta para somile kAMI dhyAna na ApyuM ane mauna ja rahyo yAvatuM te deva pharIthI pAcho gayo. - tyAra pachI trIje divase valkala vastradhArI somile sUryanA prakAzita thavA para potAnAM kAvaDa Adi upakaraNa lIdhAM ane kASThamudrAthI mukhane bAMdhIne uttara tarapha mukha rAkhIne uttara dizAmAM prasthAna karyuM. 19 tae NaM se somile taiyadivasammi pacchAvaraNhakAlasamayasi jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe kiDhiNasaMkAiyaM Thavei, ThavittA jAva kaTThamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA tusiNIe saMciTThai /
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhupi4-3: adhya.-3 | 45 tae NaM tassa somilassa puvvarattAvarattakAle ege deve aMtiyaM pAunbhavitthA, taM ceva bhaNai jAva paDigae / tae NaM se somile kallaM jAvajalaMte vAgalavatthaNiyatthe kiDhiNasaMkAiyaM gahAya gahiyabhaMDovagaraNe kaTThamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA uttarAe disAe uttarAbhimuhe saMpatthie / bhAvArtha :- tyAra pachI te somila brahmarSi trIjA divase trIjA praharamAM jyAM uttama azokavRkSa hatuM. tyAM Avyo, AvIne te azokavRkSanI nIce kAvaDa rAkhI vagere pUrvavat sarva vidhi karI, kASThamudrAthI mukha bAMdhIne mauna besI gayo. tyAra pachI madhyarAtrimAM somilanI samakSa punaH eka deva pragaTa thayo. teNe te ja pramANe kahyuM thAvata te deva pAcho gayo. tyAra pachI sUryodaya thayo tyAre te somila brahmarSie valkala vastra dhAraNa karyA, kAvaDa ane bhaMDopakaraNa laIne tathA kASThamudrAthI mukhane bAMdhIne uttarAbhimukha thaIne uttara dizA tarapha cAlavA lAgyo. 20 tae NaM se somile cautthe divase pacchAvaraNahakAlasamayaMsi jeNeva vaDapAyave teNeva uvAgae / vaDapAyavassa ahe kaDhiNasaMkAiyaM Thavei jAva kaTThamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA tusiNIe saMciTThai / tae NaM tassa somilassa puvvarattAvarattakAle ege deve aMtiyaM pAubbhavitthA, taM ceva bhaNai jAva paDigae / tae NaM se somile mAhaNe kallaM jAva uttarAe disAe uttarAbhimuhe saMpatthie / bhAvArtha :- tyAra pachI cAlatAM cAlatAM somila brahmarSi cothA divasanA trIjA praharamAM jyAM vaDanuM vRkSa hatuM tyAM Avyo, AvIne vaDanA vRkSanI nIce kAvaDa rAkhIyAvat pUrvavat saMpUrNa vidhi karIne kASThamudrAthI mukha bAMdhyuM ane mauna thaIne beTho. tyAra pachI madhyarAtrinA samaye somilanI samakSa te deva punaH pragaTa thayo ane tene pahelAMnI jema kahIne vAvata aMtardhAna thaI gayo. rAtri vyatIta thayA pachI bIjA divase te sUryodaya thayA pachI te somila pUrvavat uttarAbhimukha thaIne uttaradizAmAM cAlavA lAgyo. 21 tae NaM se somile paMcame divase pacchAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva uMbarapAyave teNeva uvAgacchai / uMbarapAyavassa ahe kiDhiNasaMkAiyaM Thavei jAvakaTThamuddAe muhaM
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI nirayAvalikA sUtra baMdhai, baMdhittA tusINIe saMciTThai / tae NaM tassa somilamANahassa puvvarattAvarattakAle ege deve aMtiyaM pAubbhUe / tae NaM se deve aMtalikkhapaDivaNNe somilamAhaNaM evaM vayAsI- haMbho somilA ! pavvaiyA duppavvaiyaM te / taeNaM se somile jAvatusiNIe saMciTThai / tae NaM se deve somilaM mAhaNaM doccaM pi taccaM pi evaM vayai-habho somilA ! pavvaiyA duppavvaiyaM te / tae NaM se somile teNaM deveNaM doccaM pi taccaM pi evaM vutte samANe taM devaM evaM vayAsI- kahaM NaM devANuppiyA ! mama duppavvaiyaM? bhAvArtha :- tyAra pachI te somila brahmarSi pAMcamA divasanA trIjA praharamAM jyAM uMbarAnuM vRkSa hatuM tyAM Avyo. te uMbarAnA vRkSanI nIce kAvaDa rAkhI vAva, kASThamudrAthI mukha bAMdhyuM ane mauna thaIne besI gayo. tyAra pachI madhyarAtrimAM punaH somila brAhmaNanI samakSa eka deva pragaTa thayo ane teNe AkAzamAM rahIne ja somila brAhmaNane A pramANe kahyuM- somila ! tamArI A pravrajyA duSpavrajyA che. te devanI vANI sAMbhaLIne somila mauna rahyo. tyAra pachI deve bIjI ane trIjIvAra paNa A pramANe kahyuM- he somila! tamArI A pravajyA duSpavrajyA che. deve bIjI, trIjIvAra paNa A pramANe kahyuM, tyAre somile devane pUchyuM- he devAnupriya! mArI pravrajyA duSpavrajyA kema che? |22 tae NaM se deve somilaM mAhaNaM evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! tumaM pAsassa arahao purisAdANIyassa aMtiyaM paMcANuvvae sattasikkhAvae duvAlasavihe sAvagadhamme paDivaNNe / tae NaM tava aNNayA kayAI asAhudaMsaNeNaM jAva puvvarattA- varattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhathie evaM puvva- ciMtiyaM devo uccArei jAvajeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchasi, uvAgacchittA kiDhiNasaMkAiyaM Thavei jAva tusiNIe saMciTThasi / tae NaM ahaM puvvarattAvarattakAle tava aMtiyaM pAubbhavAmi, haMbho somilA ! pavvaiyA duppavaiyaM te, taha ceva devo NiyavayaNaM bhaNai jAva paMcamadivasammi pacchAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva uMbarapAyave, teNeva uvAgae kiDhiNasaMkAiyaM Thavesi veI vaDDesi, uvalevaNaM sammajjaNaM karesi, karettA kaTThamuddAe muhaM baMdhesi, baMdhittA tusiNIe saMciTThasi / taM evaM khalu devANuppiyA! tava duppavvaiyaM / bhAvArtha - tyAre te deve somilane A pramANe kahyuM- he devAnupriya ! tame pahelAM puruSAdAnIya pArzvanAtha arihaMta pAse pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvratarUpa bAra prakArano zrAvakadharma aMgIkAra karyo
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.--3 . hato paraMtu tyAra pachI susAdhuonA darzana tathA upadeza Adino saMyoga nahIM maLavAthI ane asAdhuonA darzana tathA upadezano saMyoga maLavAthI, temaja mithyAtva paryAya vadhavAthI, svIkArelA zrAvakadharmane choDI dIdho. tyAra pachI ekadA rAtrimAM kuTuMba saMbaMdhI vicAra karatAM tamArA manamAM vicAra Avyo, vagere sarva hakIkata deve kahI yAvatuM jyAM azokavRkSa hatuM tyAM AvyA ane kAvaDa rAkhI yAvatuM mauna besI gayA. tyAra pachI te prathama divase ja madhyarAtrinA samayamAM huM tamArI pAse Avyo ane tamane pratibodhita karyA- he somila ! tamArI A pravajyA duSpavrajyA che paraMtu tame tenA para dhyAna na ApyuM ane mauna ja rahyA. A pramANe meM tamane cAra divasa sudhI samajAvyA. paraMtu tame vicAra na karyo. Aje pAMcamA divase trIjA praharamAM tame A uMbarAnA vRkSanI nIce AvyA ane kAvaDa rAkhI, besavAnA sthAnane sApha karyuM lIpI potIne svaccha karya, agnimAM havana karyo ane kASThamudrAthI mukha bAMdhIne, tame mauna thaIne besI gayA. A pramANe he devAnupriya! tamArI pravrajyA duSpavrajyA che. vivecana : prastuta sUtromAM somilanI mahAprayANa vihAra yAtrAnA pAMca divasonuM varNana che. vihAra samaye ane havana pachInA mauna dhyAnanA samaye te somila kASThamudrA mukha para bAMdhato hato. te sivAya snAna, dizA pUjana, havana ane agnidevatAne tarpaNa Apato hato. paraMtu A pAMca divasonA varNanamAM atithi bhojana ane svayaMnA bhojananuM varNana nathI. tethI ane mahAprayANa prasthAna zabdathI spaSTa thAya che ke A tenI cela saMthArAnI eka prakAranI vidhi hatI. te paraMbhUpaH- somilanI mahAprayANa yAtrAthI AkaSTa thaI koI samyagdaSTideva tenA rAtridhyAnanA samaye AvI AkAzavANI karato hato. pAMca divasanA prayatna pachI te deva somilanA bhAvane calita karI zakyo. prastuta prasaMga somilanI daDhatA ane sAdhanAnI mastIne sUcita kare che. je devalokanA devanA sucanathI paNa caMcaLa banyo nahIM. paraMtu pAMca pAMca divasanA prayatna pachI somilanuM citta kSabhita banyuM ane potAnI bhUlane jANavA mATe teNe devane pratiprazna karyo. ahIM somilanI satyane pAmavAnI yogyatA jaNAya che. prabhu pArzvanAtha ane tenI pAse svIkArelA vrata grahaNanA smaraNathI tenA pariNAmomAM parivartana thayeluM jaNAya che. pArakhumArathI nAva gate - A sUtrathI jaNAya che ke te jamAnAmAM tApasa paNa sUryodayathI suryAstanI vacce arthAta divase ja vihAra karatA hatA ane rAtrie zAMta, mauna, dhyAnamAM lIna rahetA hatA. somila dvArA punaH zrAvakadharma grahaNa :23 tae NaM se somile taM devaM evaM vayAsI- kahaM NaM devANuppiyA ! mama suppavvaiyaM ? tae NaM se deve somilaM evaM vayAsI- jai NaM tumaM devANuppiyA !
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 98] zrI nirayAvalikA satra iyANiM puvvapaDivaNNAiM paMca aNuvvayAI sayameva uvasaMpajjittANaM viharasi, to NaM tujjha iyANiM supavvaiyaM bhavejjA / taeNaM se deve somilaM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM pddige| tae NaM se somile mAhaNarisI teNaM deveNaM evaM vutte samANe puvvapaDivaNNAiM paMca aNuvvayAiM sayameva uvasaMpajjittANaM viharai / bhAvArtha :- A pramANe badhu sAMbhaLIne somile devane kahyuM- he devAnupriya! have Apa ja batAvo ke huM kevI rIte supravrajita banuM? arthAt mArI pravrajyA supravrajyA kevI rIte thAya? tenA javAbamAM deve somila brAhmaNane A pramANe kahyuM- he devAnupriya! jo tame pUrve grahaNa karelA pAMca aNuvratane svayameva svIkArIne vicaro to tamArI A pravrajyA supravrayA thaze. tyAra pachI deve somila brAhmaNane vaMdana-namaskAra karyA ane je dizAmAMthI te Avyo hato te ja dizAmAM aMtardhAna thaI gayo. te devanA aMtardhAna thayA pachI tenA kahevA pramANe somila brahmarSi pUrve svIkArelAM pAMca aNuvratono svIkAra karIne vicaraNa karavA lAgyo. vivecana : prastuta sUtramAM devanuM sanmArgadarzana ane teno somile karelo svIkAra, te viSayanuM pratipAdana che. somilane satya tattvane pAmavAnI tamannA hatI, tethI devanA sUcanane tarata ja svIkArIne, punaH aNuvrata rUpe zrAvaka dharmano svIkAra karyo. mULapAThamAM devanA uttaramAM pAMca aNuvrata dhAraNa karavAno saMdeza che ane somila dvArA svIkAra karavAnA pAThamAM paNa pAMca aNuvratano ullekha che. pUrva sUtramAM somile bhUtakALamAM puruSAdAnIya pArzvanAtha bhagavAna pAse pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata rU5 bAravrata grahaNa karyAno ullekha che, tenA AdhAre ahIM upalakSaNathI bAra vrata grahaNa karI zakAya. madhyamanA bAvIsa tIrthakaronA zAsanamAM sAdhuo mATe cAturyAma dharma hoya che. zrAvako mATe to dareka zAsanamAM pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata rUpa bAra vrato ja hoya che. cAturyAma dharma zramaNanA cAra mahAvratanI apekSAe ja kahevAya che. tethI somile pAMca aNuvrata sahita bAra vrata dhAraNa karyA hatA. somilanI zukra mahAgrahamAM utpatti :24 tae NaM se somile bahUhiM cautthachaTTaTThamaM jAva mAsaddhamAsakhamaNehiM
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.-3 [ 99] vicittehiM tavovahANehi appANaM bhAvemANe bahUI vAsAI samaNovAsagapariyAgaM pAuNai, pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsei, jhUsittA tIsaM bhattAi aNasaNAe chedei, chedittA tassa ThANassa aNAloiya apaDikkate virAhiyasammatte kAlamAse kAlaM kiccA sukkavaDisae vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjasi devadUsatarie agulassa asakhejjai bhAgamittAe ogAhaNAe sukkamahaggahattAe uvavaNNe / tae NaM se sukke mahaggahe ahuNovavaNNe samANe paMcavihAe pajjattIe pajjatti- bhAvamuvagae jAva bhAsAmaNapajjattIe / evaM khalu goyamA ! sukkeNaM mahaggaheNaM sA divvA deviDDI jAva abhisamaNNA- gae / egaM paliovamaM ThiI / bhAvArtha - tyAra pachI somile ghaNA upavAsa, chaTha, aThThama yAvatu ardhamA khamaNa, mA khamaNa rUpa vividha tapazcaryAthI potAnA AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSo sudhI zrAvaka paryAyanuM pAlana karyuM. aMte ardhamAsika saMlekhanA dvArA AtmAnI ArAdhanA karI ane trIsa bhakta(bhojana)no anazana dvArA tyAga karI, te pUrvakRta pApasthAna (duSpavrajyArUpa karelA pramAda)nI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA samyakatvanI virAdhanAnA kAraNe kALanA samaye kALa karIne, zukrAvataMsaka vimAnanI upapAta sabhAmAM devadUSyathI AcchAdita devazayyA para devaduSyanI aMdara aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAthI zukra mahAgraha devarUpe rUpa utpanna thayA. tatkAla utpanna thaIne te zukra mahAgraha deva pAMca prakAranI paryAptiothI paryApta bhAvane pAmyA. yathA- AhAra paryApti yAvat bhASA-mana paryApti. aMte potAnA kathanano upasaMhAra karatAM bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM- he gautama ! A zukramahAgraha deve A tathA prakAranI divya deva Rddhi, dhRti yAvata divya prabhAva prApta karyA che. tyAM tenI eka palyopamanI sthiti che. vivecana : prastuta sUtramAM somilanA jIvanano aMta ane tenA pariNAma svarUpe thayelI tenI gatinuM digdarzana che. zrAvaka dharmanuM pAlana karanAranI gati vaimAnika devanI thAya che. somile devanI preraNAthI aMte vrata dhAraNa karyA paraMtu samyagudarzananI zuddhi karI nahIM. mULapAThamAM 'virAya nama' zabda prayoga che, samyakatvanI virAdhanA karIne, pUrvakRta pApanI AlocanAdi karyA vinA ja kAladharma pAmyA. tethI te jyotiSI devomAM zukra mahAgrahadevarUpe utpanna thayA. ahIM samyagadarzana-zraddhAnI mahattA pratIta thAya che. samyagadarzana vinAnuM cAritrapAlana saphaLa thatuM nathI.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 ] zrI nirayAvalikA sUtra graha aThyAsI hoya che. temAM nava grahonI gaNatarI mahAgrahamAM thAya che. somila brahmarSi tapanA prabhAve RddhizALI mahAgraha deva thayA che. zukamahAgraha devanuM bhaviSya :| 25 sukke NaM bhaMte ! mahaggahe tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM kahiM gacchihii kahiM uvavajjihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii jAva savvadukkhANaM aMtaM kAhii / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te zukramahAgraha deva AyukSaya, bhava kSaya ane sthitino kSaya thayA pachI devalokamAMthI cyavIne kyAM jaze? kyAM utpanna thaze? uttara- he gautama! te zakramahAgraha deva AyukSaya, bhavakSaya ane sthitikSaya thayA pachI mahAvideha kSetramAM janma dhAraNA karIne siddha thaze yAvata sarva duHkhono aMta karaze. adhyayana upasaMhAra :| 26 taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM puphiyANaM taccassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte / -tti mA bhAvArtha - he jaMbU! A pramANe muktiprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikAvarganA trIjA adhyayanamAM A bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. te varga-3 adhya-3 saMpUrNa che
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ papikA varga-3: adhya.-4 [ 101] varga-3 adhya. 4 paricaya : A uddezakamAM bahuputrikA devInA pUrva-pazcAd pAMca bhavanuM nirUpaNa karIne, AsaktibhAvanI paraMparA ane tenA phaLanuM pratipAdana karyuM che. ekadA prathama devalokanI bahuputrikA nAmanI devI prabhu mahAvIranA samavasaraNamAM AvI. teNe potAnI baMne bhujAomAMthI 108 bALaka ane 108 bAlikAo kADhayA. te sivAya anya aneka bALakonI vikarvaNA karI, nATyavidhi batAvI, vaikriya labdhinuM saMharaNa karIne, svasthAne gaI. tyAra pachI zrI gautama svAmInA saMzayanA samAdhAna rUpe prabhue teno pUrvabhava kahyo. (1) parvabhavaH subhadrA :- vArANasI nagarImAM bhadra nAmano sArthavAha raheto hato. tenI patnInuM nAma subhadrA hatuM. pUrvanA karmayoge te vaMdhyA hatI. putra na thavAthI te atyaMta duHkhI rahetI hatI. saMtAna utpatti mATe aneka prayatno karavA chatAM tene saphaLatA maLI nahIM. tene saMtAna prAptinI tIvratama jhaMkhanA hatI. ekadA suvratA AryAnI ziSyAo tenA ghare gocarI arthe padhAryA. subhadrAe temane AhAra-pANI vahorAvI; vidyA, maMtra, auSadha vagerethI saMtAnotpattino upAya pUchyo. sAdhvIjIoe potAnA sAdhvAcAranA niyama anusAra maMtra-taMtra auSadha upacAra dvArA putra prAptino upAya na batAvatAM dharmano upadeza Apyo. upadeza zravaNa karI te zramaNopAsikA banI. keTaloka samaya pasAra thayA pachI teNe saMyama aMgIkAra karyo paraMtu saMtAna prAptinI atRpta IcchAthI bALaka-bAlikAo upara teno sneha vadhavA lAgyo. saMyama maryAdAnuM ullaMghana karI bALaka-bAlikAonI sAthe sneha, kriIDA, zRMgAra, zuzruSA Adi pravRttio karavA lAgI. guruNI dvArA ane anya AryAo dvArA te pravRttino niSedha karavA chatAM ane samajAvavA chatAM, tenI upekSA karI te anya sthAna(upAzraya)mAM jaI rahevA lAgI. saMyama tapanuM pAlana karatAM, aMte paMdara divasano saMthAro karI ukta dUSita pravRttionI AlocanA karyA vinA virAdhaka banIne, kALadharma pAmI, prathama devalokamAM bahuputrikA devIpaNe utpanna thaI. (2) vartamAna bhavaH bahuputrikA devI - subhadrA sArthavAhI cAritra pAlananA abhAve saudharmadevalokanA bahatrika vimAnamAM, bahuputrikA devIpaNe utpanna thaI. tyAM te bahuputrikA nAmanA siMhAsana upara 4000 sAmAnika devo vagere sahita suryAbhadevanI samAna divya Rddhino anubhava kare che. tyAM tenI cAra palyopamanI
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 102 ] zrI nirayAvalikA sUtra sthiti che. te pUrvabhavanI saMtAna prAptinI atRpta kAmanAne vividha prakAranI vikriyA dvArA pUrNa kare che, aneka bAlaka-bAlikAnA rUponI vikuvarNA karatI, devasabhAmAM Amoda-pramoda karatI bahuputrikA nAmane sArthaka kare che. vAstavamAM devone saMtAnotpatti hotI nathI. (3) AgAmI bhava: somA - bahuputrikA devI devalokanuM AyuSya pUrNa karI, brAhmaNanA ghare somA nAmanI putrI tarIke janma dhAraNa karaze. yuvAvasthAmAM pravezatAM mAtA-pitA potAnA bhANeja rASTrakUTa sAthe tenA lagna karaze. pUrvabhavamAM saMtAna prAptinI tIvra tamannA sAthe saMyama tapanuM pAlana karavAnA kAraNe lagna thayAM pachI prativarSa somA be-be bALakone tema soLa varSamAM kula batrIsa bALakone janma Apaze. eka sAthe ATalA bALakono uchera karatAM te herAna thaI jaze. temAMthI keTalAMka nAcaze, kUdaze, raDaze, hasaze, eka bIjAnuM bhojana chInavI leze ane keTalAMka somAnA zarIra upara vamana karaze, to koI maLamUtra karaze ane te duHkhI-duHkhI thaI jaze. tyArapachI gocarIe padhArelA koI sAdhvIjI pAse somA potAnA duHkhanuM varNana karaze ane pratyuttaramAM te sAdhvIo pAsethI dharmazravaNa karI dIkSA aMgIkAra karavA Icchaze paraMtu patino adhika Agraha thavAthI te zramaNopAsikA banaze. kAlAMtare saMyama grahaNa karI zuddha ArAdhanA karaze. aMte eka mAsano saMthAro karI, AlocanAdi karIne samAdhibhAve kAladharmane prApta karaze. (4) deva bhavaH somA :- somA sAdhvI AyuSya pUrNa karIne prathama devalokamAM IndranA sAmAnika devapaNe utpanna thaze. tyAMnI be sAgaropamanI sthiti pUrNa karaze. (5) mahAvideha kSetramAM manuSya bhava - devalokanuM AyuSya pUrNa karIne mahAvideha kSetramAM manuSya rUpe janma dhAraNa karI, saMyama-tapanI sAdhanA dvArA sarva karmono kSaya karIne siddhagatine prApta karaze. A rIte bahuputrikA devInI bhava paraMparAthI karmano siddhAMta spaSTa thAya che temaja AsaktinI paraMparA tUTe, tyAra pachI ja mokSa sudhIno AtmavikAsa thaI zake che, tema samajAya che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ypi [-: adhya.-4 | 103 | varga-3 madhya.-4 - bahupatrikAdevI madhyayana prAraMbha :| 1 jai NaM bhaMte ! samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM pupphiyANaM taccassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte, cautthassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa pupphiyANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paNNatte ? bhAvArtha - jaMbU svAmIe sudharmA svAmIne pUchyuM- he bhagavan! jo nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikAnA trIjA adhyayananA bhAvanuM A pramANe varNana karyuM che to he bhagavan! te muktiprApta bhagavAna mahAvIre puSpikAnA cothA adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? bhagavAna mahAvIranuM padArpaNa :|2 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM Nayare / guNasIlae ceie / seNie rAyA / sAmI samosaDhe / parisA NiggayA / bhAvArtha - he jaMbU! te kAle ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. guNazIla nAmanuM udyAna hatuM. te nagaramAM rAjA zreNika nivAsa karatA hatA. ekadA tyAM bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada dharmadezanA sAMbhaLavA nIkaLI. bahuputrikAdevInuM darzanArthe Agamana :| 3 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM bahuputtiyA devI sohamme kappe, bahuputtie vimANe, sabhAe suhammAe, bahuputtiyaMsi sIhAsaNaMsi, cauhiM sAmANiyasAhassIhiM cauhiM mahattariyAhiM evaM jahA sUriyAbhe jAva viharai; imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANI AbhoemANI pAsai, pAsittA ya samaNaM bhagavaM mahAvIraM, jahA sUriyAbho jAva NamasittA sIhAsaNavarasi puratthAbhimuhA snnnnisnnnnaa| bhAvArtha :- kALe ane te samaye saudharmakalpanA bahuputrika vimAnanI sudharmAsabhAmAM bahuputrikA devI
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra hatI. te bahuputrika siMhAsana upara, cAra hajAra sAmAnika devIo ane cAra hajAra mahattarikA-mukhya devIonI sAthe yAvat sUryAbhadevanI jema sukha bhogavatI rahetI hatI. te samaye teNe potAnA vipula avadhijJAnathI A saMpUrNa jaMbudrIpa nAmanA dvIpane joyo ane sAthe rAjagRhanagaramAM padhArelA bhagavAna mahAvIra svAmIne joyA, joIne sUryAbhadevanI jema siMhAsana uparathI UbhI thaI ane te dizAmAM sAta ATha pagalAM jaIne, prabhune vaMdanA namaskAra karIne, potAnA zreSTha siMhAsana upara pUrva dizA tarapha moDhu rAkhIne beThI. 104 4 tae . NaM tIse bahuputtiyAdevIe imeyArUve ajjhatthie jAva maNogayasaMkappe samuppaNNe jAva Abhioge deve saddAvei, evaM jahA sUriyAbhe NavaraM joyaNasahassa- vitthiNNaM jANavimANaM viuvvai jAva uttarilleNaM NijjANamaggeNa joyaNasAhassie viggahiM AgayA jAva viNaeNaM paMjaliuDA pajjuvAsai / dhammakahA samattA / bhAvArtha :- tyAra pachI te bahuputrikA devIne prabhu darzananA bhAva jAgRta thayA temaja manogata saMkalpa vagere utpanna thayA. teNe Abhiyogika(sevaka) devone bolAvyA. A rIte sUryAbhadevanI jema prabhu darzana mATe javAnuM saMpUrNa kathana ka2vuM. vizeSatA e che ke tenI AjJA pramANe Abhiyogika devoe hajAra yojananA vimAnanI viSuvarNA karI ane devalokathI nIkaLavAnA uttaradizAnA mArgethI nIkaLIne hajAro yojananI vigraha-aMtarAla gatie cAlatAM yAna--vimAna dvArA te devI bhagavAnanA samavasaraNamAM AvI yAvat vinayapUrvaka hAtha joDIne prabhunI paryupAsanA karavA lAgI. bhagavAne dharmadezanA ApI; dharmadezanA pUrNa thaI. 5 tae NaM sA bahuputtiyA devI jahA sUriyAbhe jAva " aNujANau me bhagavaM" tti kaTaTu jAva dAhiNaM bhuyaM pasArei, pasArittA devakumArANaM aTThasayaM, devakumAriyANa ya vAmAo bhuyAo aTThasayaM Niggacchai / tayANaMtaraM ca NaM bahave dAragA ya dAriyAo ya Dimbhae ya DimbhiyAo ya viuvvai / NaTTavihiM jahA sUriyAbho tahA uvadaMsei jAva jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disiM paDigayA / bhAvArtha :- tyAra pachI te bahuputrikA devIe sUryAbha devanI samAna prabhunI samakSa potAnI nATaya pradarzananI IcchA pragaTa karI. prabhu taraphathI koI uttara na maLatAM "he bhagavan ! ApanI AjJA che,' ema kahIne yAvat potAnI jamaNI bhujA(hAtha)ne phelAvIne temAMthI ekaso ATha devakumArone kADhyA ane DAbI bhujAne phelAvI ekaso ATha devakumArIone kADhI, tyAra pachI te devIe ghaNAM dA2ka ane dArikAo- moTI uMmaranA chokarA, chokarIo ane Dimbhaka, DikiAo-nAnI uMmaranA bAlaka bAlikAone vaikriya- zaktithI banAvyA. tyAra pachI sUryAbhadevanI jema nATayavidhi batAvIne, bhagavAnane vaMdanA namaskAra karIne potAnA yAna--vimAnamAM besIne je dizAmAMthI AvI hatI te dizAmAM arthAt svasthAne pAchI gaI. vivecana : prastuta sUtromAM bahu putrikA devInI jina dharma prati zraddhA ane bhaktinuM digdarzana che. devalokanA
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.-4 | 105 | divya bhoganI vacce paNa avadhijJAna dvArA prabhunA darzana thatAM ja, siMhAsana uparathI nIce utaravuM, sAta ATha kadama prabhunI dizAmAM javuM, devalokamAMthI ja prabhune bhAva vaMdana karavA, tyAra pachI turaMta ja sAkSAt prabhunA darzanArthe AvavAnI taiyArI vagere pratyeka kriyA tenI jina bhaktinuM sUcana kare che bahuputrikA devIe saMyamanI virAdhanA karI hatI. tethI te strIrUpe-bahuputrikA devIrUpe utpanna thaI hatI. tema chatAM tapa-saMyamanA prabhAve teNIe sUryAbha devanI samAna divya Rddhi prApta karI hatI. temAM vizeSatA e che ke saMyama virAdhanAmAM paNa tenI dharmanI zraddhA bhakti ane niSThA surakSita hatI; tethI te vaimAnika devI rUpe utpanna thaI ane tyAM paNa tenI dharmabhAvanA yathAvat rahI hatI. tethI ja te prabhunA darzana karavA AvI. bahuputrikAdevI-pUrvabhava subhadrA : 6 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai jAva puchI I sUDIrasAta vikato ! bhAvArtha :- devInA gayA pachI gautama svAmIe bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA ane he bhagavan! A pramANe saMbodhana karI te bahuputrikAdevInI RddhinA vilIna thavAnA saMbaMdhamAM prazna karyo. bhagavAne kUTAkArazALAnA daSTAMtathI samajAvyuM. te sarva varNana pUrvavat jANavuM. | 7 bahuputtiyAe NaM bhaMte ! devIe sA divvA deviDDI kiNNA laddhA pattA abhi- samaNNAgayA? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bahatrikA devIne A prakAranI divya-devaRddhi Adi kevI rIte maLI, kevI rIte prApta thaI ane kevI rIte tenA upabhogamAM AvI che? 8 evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANArasI NAmaM NayarI hotthaa| aMbasAlavaNe ceie / tattha taM vANArasIe NayarIe bhadde NAmaM satthavAhe hotthA- aDDe jAva aparibhUe / tassa Na bhaddassa satthavAhassa subhaddA NAma bhAriyA suumAlA vaMjhA aviyAurI jANukopparamAyA yAvi hotthA / bhAvArtha :- uttara- he gautama ! te kALe ane te samaye vArANasI nAmanI nagarI hatI. te nagarImAM AmrapAlavana nAmanuM udyAna hatuM. te vArANasI nagarImAM bhadra nAmano sArthavAha raheto hato. te dhanadhAnyAdithI samRddha thAva bIjAothI aparibhUta hato. te bhadra sArthavAhane subhadrA nAmanI patnI hatI. te atyaMta sukamAra aMgopAMgavALI hatI paraMtu vaMdhyA hovAthI teNIe eka paNa saMtAnane janma Apyo na hato. te mAtra jAtukarparamAtA hatI arthAta tenA stanone kevaLa goThaNa ane koNIo ja sparza karatI hatI,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI nirayAvalikA sUtra saMtAna nahIM. subhadrAne saMtAnaprAptinI jhaMkhanA : 9 | tae NaM tIse subhaddAe satthavAhIe aNNayA kayAiM puvvarattAvarattakAle kuDuMbajAgariyaM jAgaramANIe imeyArUve ajjhatthie patthie ciMtie maNogayasaMkappe samuppajitthA - evaM khalu ahaM bhaddeNaM satthavAheNaM saddhiM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharAmi, No ceva NaM ahaM dAragaM vA dAriyaM vA payAyA / taM dhaNNAo NaM tAo ammayAo, sapuNNAo NaM tAo ammayAo, kayatthAo NaM tAo ammayAo, suladdhe NaM tAsi ammayANaM maNuyajammajIviyaphale, jAsi maNNe NiyakucchisaMbhUyagAiM thaNaduddhaluddhagAiM mahurasamullAvagANi mammaNappajaMpiyANi thaNamUlakakkhadesabhAgaM abhi- saramANagANi paNhayaMti, puNo ya komalakamalovamehiM hatthehiM giNhiUNaM ucchaGga- NivesiyANi deMti, samullAvae sumahure puNo puNo mammaNappabhaNie / ahaM NaM aNNA aNNA etto egamavi Na pattA / ohaya maNasaMkappA jAva jhiyAi / bhAvArtha :- tyAra pachI kyAreka pUrva ke apararAtrinA samaye sAMsArika vicAraNA karatA subhadrAne A prakArano adhyavasAya-AtmabhAva, IcchA--abhilASA, ciMtana-vicAraNA ane manogata saMkalpa vikalpa utpanna thayo ke huM bhadra sArthavAhanI sAthe vipula bhogone bhogavatI samaya vyatIta karuM chuM paraMtu Aja sudhImAM meM eka paNa saMtAnane janma Apyo nathI. te mAtAne dhanya che, te mAtA puNyazIla che, te mAtA kRtArtha che, te mAtAone potAnA manuSya janma ane jIvananuM phaLa suMdara rIte prApta thayuM che ke je mAtAo potAnA udarathI utpanna thayelA ane stananA dUdhamAM lubdha banelAM, karNapriya vANI bolatAM, totaDuM bolatAM, stanamULa ane kAMkhanA vacalA bhAgamAM abhisaraNa karatAM(sarakatAM)saMtAnane dUdha pIvaDAve che. pachI kamaLa jevA komaLa hAthathI laIne tene khoLAmAM besADe che. karNapriya madhura madhura zabdothI manoraMjana kare che. paraMtu huM bhAgyahIna, puNyahIna chuM ke saMtAna saMbaMdhI eka paNa sukha mane maLyuM nathI. A prakAranA vicArothI nirutsAha thaIne ArtadhyAna karavA lAgI. suvratA AryAnuM vArANasImAM Agamana : 10 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM suvvayAo NaM ajjAo iriyAsamiyAo bhAsA- samiyAo esaNAsamiyAo AyANabhaMDamattaNikkhevaNAsamiyAo uccAra pAsavaNa khelajallasiMghANapAriTThAvaNA samiyAo maNaguttIo vayaguttIo kAyaguttIo guttiMdiyAo guttabaMbhayAriNIo bahussuyAo
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ypi [-3 : adhya.-4 | 107 | bahuparivArAo puvvANupuvvi caramANIo gAmANugAmaM dUijjamANIo jeNeva vANArasI NayarI teNeva uvAgayAo, uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggaha ogiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANIo viharati / bhAvArtha :- kALe ane te samaye IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAna-bhAMDamAtra nikSepaNA samiti, uccAra-prasavaNazleSma-jalla-siMghANa pariSThApanA samiti te pAMca samiti ane manogupti, vacanagupti ane kAyagupti te traNa guptithI yukta, IndriyonuM damana karanArA, gupta brahmacAriNI, bahuzrutA(ghaNAM zAstromAMniSNAta) ane vizALa parivAranA dhAraka suvratA nAmanA AryA anukrame grAmAnugrAma vihAra karatAM jyAM vArANasI nagarI hatI tyAM AvyA, AvIne saMyama kalpAnusAra yathAyogya sthAna-upAzrayanI AjJA laIne tyAM saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM rahevA lAgyA. subhadrAnI jijJAsA : AryAono uttara :11 tae NaM tAsiM suvvayANaM ajjANaM ege saMghADae vANArasI NayarIe uccaNIya majjhimAiM kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDamANe bhaddassa satthavAhassa giha aNuppaviDhe / tae NaM subhaddA satthavAhI tAo ajjAo e jjamANIo pAsai, pAsittA haTThatuTThA khippAmeva AsaNAo abbhuDhei, abbhuTTittA sattaTTha payAiM aNugacchai, aNugacchittA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamasittA viuleNa asaNapANakhAimasAimeNa paDilAbhettA evaM vyaasiibhAvArtha :- tyAra pachI te suvratA AryAno eka saMghADo-be sAdhvIjIo vArANasI nagarInA sAmAnya, madhyama ane uccakuLomAM sAmUhika bhikSA mATe pharatAM pharatAM bhadra sArthavAhanA ghera gayA. tyAre te subhadrA sArthavAhIe te AryAone AvatAM joyA, joIne te khuza thaI, saMtuSTa thaI ane turata ja potAnA AsanethI UThI, UThIne sAta-ATha pagalAM sAme gaI ane vaMdana-namaskAra karyA. tyAra pachI vipula azana, pAna, khAdima, svAdima rUpa AhArane vahorAvIne A pramANe kahyuM- | 12 evaM khalu ahaM ajjAo ! bhaddeNaM satthavAheNaM saddhiM viulAI bhogabhogAI bhujamANI viharAmi, No ceva NaM ahaM dAragaM vA dAriyaM vA payAyAmi / taM dhaNNAo NaM tAo ammayAo jAva etto egamavi Na pattA / taM tubbheNaM ajjAo ! bahuNAyAo bahupaDhiyAo bahUNi gAmAgaraNagara jAva saNNivesAI AhiMDaha, bahUNaM rAIsaratalavara jAva satthavAhappabhiINaM gihAI aNupavisaha, atthi se kei kahici vijjApaoe vA maMtappaoe vA vamaNaM vA vireyaNaM vA vatthikamme vA osahe vA bhesajje vA uvaladdhe, jeNaM ahaM dAragaM vA
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 ] zrI nirayAvalikA sUtra dAriyaM vA payAejjA? bhAvArtha :- he sAdhvIjIo! bhadra sArthavAhanI sAthe aneka prakAranA vipula bhoga bhogavI rahI chuM, paraMtu Aja sudhI meM eka paNa saMtAnane janma Apyo nathI. te mAtAone dhanya che, te puNyazIla che je saMtAnanuM sukha bhogave che yAvatu huM adhanyA, puNyahInA chuM jethI meM saMtAnanA eka paNa sukhane prApta karyuM nathI. he devAnupriyo ! Apa ghaNA jJAnI cho, ghaNA zikSita cho ane ghaNA gAma, nagara yAvata dezomAM vicaro cho. aneka rAjA, Izvara, talavara sArthavAha AdinA gharomAM bhikSA levA mATe praveza karo cho, to zuM koI vidyAprayoga, maMtra prayoga, vamana, virecana, bastikarma, auSadha athavA bheSaja evuM kAMI jANo cho ke jethI huM putra ke putrIne janma ApuM? |13 tae NaM tAo ajjAo subhadaM satthavAhiM evaM vayAsI- amhe NaM devANuppie! samaNIo NiggaMthIo iriyAsamiyAo jaavguttbNbhyaarinniio| No khalu kappai amhaM eyamaTuM kaNNehi vi NisAmettae kimaGga puNa uddisittae vA samAyarittae vA? amhe NaM devANuppie ! NavaraM tava vicittaM kevalipaNNattaM dhamma parikahemo / bhAvArtha - tyAre sAdhvIjIoe subhadrA sArthavAhIne A pramANe kahyuM- he devAnupriye! ame nigraMthI zramaNIo-sAdhvIjIo chIe. IryAsamiti Adi samiti ane traNa guptithI yukta, IndriyonuM damana karanArA, gupta brahmacAriNI chIe. amone AvI vAto kAnathI sAMbhaLavI paNa kalpatI nathI to pachI teno upadeza athavA AcaraNa kevI rIte karIe ? paNa he devAnupriye ! ame tamane kevaLI prarUpita dAna-zIla Adi aneka prakAranA dharmano upadeza saMbhaLAvI zakIe. vivecana : prastuta sUtromAM subhadrA sArthavAhInI sAMsArika manovRttinuM ane sAdhvIjIonI saMyamabhAvanI paripakvatAnuM digdarzana che. gRhastho sAdhu-sAdhvIo prati zraddhA ane bhakti bhAva rAkhe che, temanI yathA yogya sevA paNa kare che, paraMtu kyAreka teo bhAvAvegamAM vivekane bhUlI jAya che ane saMsAra tyAgI, AtmabhAvamAM ramaNa karatA saMta satIjIone gRhastha jIvana saMbaMdhita aneka prazno pUche che. potAnI samasyAnuM samAdhAna Icche che. A paristhitimAM sAdhu-sAdhvIoe kevI rIte sAvadhAna rahevuM joIe te subhadrA sArthavAhI ane suvratA AryA vaccenA vArtAlApathI samajI zakAya che. subhadrAne saMtAna prAptinI tIvratama jhaMkhanA hatI. sAdhvIjIne AhAra dAna ApIne, tyAM ja saMtAna prApti mATenA maMtra, taMtra, auSadha, bheSaja Adi upAya pUchI lIdhA, tyAre saMyamamAM sAvadhAna sAdhvIjIe
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpikA varga-3 : aghya.-4 vivekapUrvaka sAdhvAcArane ucita uttara Apyo ane dharmanuM svarUpa samajAvyuM. vicittaM kevalI paNNattaM dhammaM :- vicitrano artha che viziSTa, adbhuta, vividha, Azcarya utpanna karAvanAra. kevalI bhASita ahiMsA pradhAna, dayA pradhAna ane aneka vizeSatAothI yukta hoya che. temAM gatAnugatika saMsArI lokone Azcarya utpanna kare tevA tattvo ane AcaraNanA siddhAMto hovAthI tene ahIM vicitra vizeSaNathI sUcita karyo che. kevalI prarUpita dharmanA be prakAra che- sAdhvAcAra ane zrAvakAcAra. zrAvakAcAranI vicitratAo-vizeSatAo :- kevalIprajJapta zrAvakAcAranuM pAlana karanAra gRhasthanA vicAra vartana khAnapAna, jIvana vyavahAramAM kramazaH aneka prakAranI vizeSatA AvI jAya che. teonI bhASA paNa vivekapUrNa thaI jAya che. jJAtAdharmakathA sUtramAM varNita subuddhi pradhAnanA daSTAMtathI samajAya che ke zrAvako kyAre ya sArI cIjanI prazaMsA anumodanA ane kharAba cIjanI niMdA ghRNApaNa kare nahIM paraMtu taTastha rahe che. zrAvaka vratomAM UMDe utarela vyaktinI sAMsArika vRtti vilIna thaI jAya che arthAt sAMsArika ruci ochI thaI jAya che. teonuM jIvana vyavahAra vairAgyayukta thaI jAya che. tethI haravA-pharavA, sela sapATA, moja-zokha, darzanIya sthaLo jovA vagere pravRttiomAM te udAsIna thaI jAya che. karmabaMdhanAM ghaNAM kAryothI te sAvadhAna banI jAya che. kramika vikAsa karatAM upara uThatAM te zrAvaka snAna tyAgI, kuzIla tyAgI ane bhikSA jIvI paDimAdhArI zrAvaka thaI jAya che. temAM eka avasthA evI paNa AvI jAya che ke koI deva tenI sAme tenA putronI hatyAno dekhAvo karI de ane dharmavrata choDavAnuM kahe to paNa te nizcala rahe che. AvI aneka bAbatothI lokamAM zrAvaka dharmanI vicitratA arthAt vizeSatA saheje samajAya jAya che. sAdhvAcAranI vicitratAo-vizeSatAo :- jaina sAdhvAcAra to lokonI dRSTimAM anekAneka vizeSatAo arthAt Azcarya utpanna thAya tevA AcaraNothI ane vyavahArothI paripUrNa che ja. te jaina zramaNonI cAlavAnI, bolavAnI, rahevAnI, khAvAnI, mala-mUtra tyAgavAnI, gaucarI gaveSaNAnI, prati- lekhana pramArjananI pravRtti vagere aneka rIta-bhAta lokomAM nUtana ane AzcaryakArI hoya che. te sivAya AjIvana brahmacarya pAlana, snAna tyAga, pagarakhA tyAga, vAhana tyAga, parigraha tyAga, agni ane strI AdinA saMghaTAno tyAga, dADhI-mUMcha ane mastakanA vALonA loca karavo, sadA mukha para mukhavastrikA bAMdhIne rahevuM, rAtrimAM khAvA-pIvAno AjIvana tyAga, jIvanabhara pagapALA vihAra, varSAmAM gocarI na javuM vagere keTalA ya niyama upaniyamo sAmAnya lokone mATe Azcarya utpanna kare tevA hoya che. 109 A kAraNe zAstromAM aneka sthaLe vivitta vizeSaNa dvArA kevalI prarUpita dharmanuM mAhAtmya darzAvavAmAM AvyuM che. subhadrAnuM zrAvakavRta grahaNa H 14 tae NaM sA subhaddA satthavAhI tAsiM ajjANaM aMtie dhammaM soccA Nisamma haTThatuTThA tAo ajjAo tikkhutto vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- saddahAmi NaM ajjAo ! NiggaMthaM pAvayaNaM, pattiyAmi gaM
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 110 / zrI nirayAvalikA sUtra | ajjAo ! NiggaMthaM pAvayaNaM, roemi NaM ajjAo ! NiggaMthaM pAvayaNaM / evameyaM tahameyaM avitahameyaM jAva se jaheyaM tubbhe vayaha / icchAmi NaM ahaM tubbhaM aMtie sAvagadhamma paDivajjittae / ahAsuhaM devANuppie ! mA paDibaMdha kareha / tae NaM sA subhaddA satthavAhI tAsiM ajjANaM aMtie sAvagadhamma paDivajjai, paDivajjittA tAo ajjAo vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA paDivisajjei / tae Na sA subhaddA satthavAhI samaNovAsiyA jAyAabhigayajIvAjIvA jAva paDi- lAbhemANe viharai / bhAvArtha :- tyAra pachI te subhadrA sArthavAhI sAdhvIjIo pAsethI dharma sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne hRSTa-tuSTa thaI ane te sAdhvIjIone traNa vAra vaMdana-namaskAra karI A pramANe kahyuM- he devAnupriye! huM nigraMtha-pravacana para zraddhA karuM chuM, vizvAsa karuM chuM, nigraMtha pravacana para mArI ruci thaI che yAvata Ape je upadeza Apyo che te satya che, tathya che ane niHsaMdeha-sarvathA satya che. huM ApanI pAse zrAvakadharmano svIkAra karavA IcchuM chuM. te AryAoe kahyuM- he devAnupriye ! Apane jema sukha thAya tema karo paraMtu dharma kAryamAM pramAda na karo. tyAra pachI subhadrA sArthavAhIe te AryAonI pAse zrAvakadharma aMgIkAra karyo ane te AryAone vaMdana-namaskAra karIne vidAya ApI. A rIte te subhadrA sArthavAhI zramaNopAsikA-zrAvikA banI gaI; jIvAjIvanI jANakAra thaI yAvata zramaNa nigraMthone pratilAbhita karatI rahevA lAgI. subhadrAno dIkSAno saMkalpa :15 tae NaM tIse subhaddAe samaNovAsiyAe aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAla- samayasi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANIe ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- evaM khalu ahaM bhaddeNaM satthavAheNaM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharAmi, No ceva NaM ahaM dAragaM vA dAriyaM vA payAmi / taM seyaM khalu mamaM kallaM jAva jalate bhadaM satthavAhaM ApucchittA suvvayANaM ajjANaM aMtie muMDA bhavittA agArAo vA aNagAriyaM pavvaittae; evaM saMpehei, saMpehittA jeNeva bhadde satthavAhe teNeva uvAgayA, karayala pariggahiyaM jAva evaM vayAsI- evaM khalu ahaM devANuppiyA ! tubbhehiM saddhiM bahUI vAsAI viulAI bhogabhogAiM bhuMjamANI viharAmi, No ceva NaM dAragaM vA dAriyaM vA payAmi / taM icchAmi NaM devANuppiyA ! tubbhehiM abbhaNuNNAyA samANI suvvayANaM ajjANaM aMtie jAva pavvaittae /
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.-4 bhAvArtha :- tyAra pachI te subhadrA zrAvikAne eka vAra madhyarAtrie sAMsArika ciMtana karatAM A prakArano adhyavasAya- vicAra Avyo ke- 'bhadrasArthavAhanI sAthe vipula bhogone bhogavatI samaya vyatIta karuM chuM paraMtu Aja sudhI mane eka paNa saMtAna thayuM nathI. mAre mATe te ja zreSTha che ke huM kAle sUryodaya thAya tyAre bhadra sArthavAhane pUchIne suvratA sAdhvIjInI pAse gRhatyAga karI, muMDita thaI dIkSA aMgIkAra karuM.' teNe Avo vicAra karyo, vicAra karIne bhadra sArthavAhanI pAse AvI ane hAtha joDIne A pramANe kahyuM "he devAnupriya! huM ApanI sAthe ghaNAM varSothI vipula bhogone bhogavI rahI chuM. paraMtu meM eka paNa bALakane janma Apyo nathI. tethI huM ApanI AjJA laIne suvratA AryAjInI pAse dIkSA grahaNa karavAnI IcchA rAkhuM chuM." 16 tae NaM se bhadde satthavAhe subhadaM satthavAhiM evaM vayAsI- mA NaM tumaM devANuppie ! muMDA jAva pavvayAhi / bhuMjAhi tAva devANuppie ! mae saddhiM viulAI bhogabhogAI, tao pacchA bhuttabhoI suvvayANaM ajjANaM jAva pavvayAhi / tae NaM subhaddA satthavAhI bhaddassa eyamaDhe No ADhAi No pariyANai / doccaM pi taccaM pi bhaI satthavAhaM evaM vayAsI- icchAmi NaM devANuppiyA ! tubbhehiM abbhaNuNNAyA samANI jAva pavvaittae / tae NaM se bhadde satthavAhe jAhe No saMcAei bahUhiM AghavaNAhi ya, paNNavaNAhi ya saNNavaNAhi ya viNNavaNAhi ya Aghavittae vA paNNavittae vA, saNNavittae vA viNNavittae vA, tAhe akAmae ceva subhaddAe NikkhamaNaM aNumaNNitthA / bhAvArtha - tyAra pachI te bhadra sArthavAhe subhadrA sArthavAhIne A pramANe kahyuM- he devAnupriye! tame hamaNAM muMDita yAvatuM pravrajita na thAo paraMtu mArI sAthe vipula bhogone bhogavo ane bhaktabhogI thaIne tyAra pachI suvratA AryAnI pAse muMDita thaI, gRhatyAga karI, pravajyA aMgIkAra karajo. subhadrA sArthavAhIe bhadra sArthavAhanA A vacano mAnyA nahI,svIkAryA nahIM ane bIjIvAra, trIjIvAra paNa bhadra sArthavAhane A pramANe kahyuM- he devAnupriya! ApanI AjJA laIne huM dIkSA aMgIkAra karavAnI IcchA rAkhuM chuM. tyAra pachI te bhadra sArthavAha aneka prakAre anukULa ane pratikULa ghaNI yuktiothI, prajJaptiothI (pravajita na thAo, saMyama mArga kaThina che tevA vizeSa kathanathI) saMjJaptithI (bhoga bhogavyA pachI saMyama sahaja bane ema samajAvavAthI) ane vijJaptiothI (saMyamanI daDhatAnI parIkSArUpa kathanathI) tene samajAvavAmAM, manAvavAmAM samartha na thayo tethI teNe anicchAe subhadrAne pravrajita thavAnI AjJA ApI.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 112 / zrI nirayAvalikA sUtra viveyana : prastuta sUtromAM subhadrA sArthavAhInA AtmabhAvonI vizuddhi pragaTa thAya che. teNIe dharmazravaNa ane satsaMganA prabhAve zrAvaka vratano svIkAra karyo. vratapAlana karatAM karatAM tenA sarva saMga tyAganA bhAva paripakva banyA ane patinI AjJA meLavI saMyama mArge prayANa karavA kaTibaddha banI. subhadrAnI dIkSA vidhi :| 17 tae NaM se bhadde satthavAhe viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvei, mittaNAi jAvaAmatei / tao pacchA bhoyaNa velAe jAvamittaNAi sakkAre smmaannei| subhadaM satthavAhiM NhAyaM jAvasavvAlaMkAravibhUsiyaM purisasahassavAhiNiM sIyaM duruuhei| taeNaM se bhadde satthavAhe mittaNAi jAva saddhiM saMparikhuDe savviDDIe jAva raveNaM vANArasINayarIe majjhamajjheNaM jeNeva suvvayANaM ajjANaM uvassae, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA purisasahassavAhiNiM sIyaM Thavei, subhadaM satthavAhiM sIyAo pccoruhei| bhAvArtha :- tyAra pachI bhadra sArthavAhe vipula pramANamAM azana, pAna, khAdima, svAdima rUpa bhojana taiyAra karAvyuM ane potAnA sarva mitro, jJAtibaMdhuo, svajano, saMbaMdhIo, paricitone AmaMtraNa ApyuM ane bhojananA samaye bhojana karAvI te mitro Adino satkAra-sanmAna karyo ane snAna karI sarva alaMkArothI vibhUSita thayelI subhadrA sArthavAhIne hajAra puruSo vahana karI zake tevI pAlakhImAM besADI. tyAra pachI te bhadra sArthavAha mitra, jJAtijana, svajana-saMbaMdhIothI parivRtta, bhavya Rddhi-vaibhava sAthe thAvat bherI Adi vAdyonA nAda sahita vArANasI nagarInI madhyamAM thaIne jyAM suvratA AryAno upAzraya hato tyAM Avyo, AvIne te hajAra puruSoe upADelI te zibikAne UbhI rAkhI ane subhadrA sArthavAhIne zibikAmAMthI nIce utArI. | 18 tae NaM bhadde satthavAhe subhadaM satthavAhiM purao kAuM jeNeva suvvayA ajjA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA suvvayAo ajjAo vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! subhaddA satthavAhI mamaM bhAriyA iTThA kaMtA, jAva esa NaM devANuppiyA ! saMsArabhauvviggA, bhIyA jammamaraNANaM; devANuppiyANaM aMtie muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvayAi / taM eyaM NaM ahaM devANuppiyANaM sIsiNibhikkhaM dalayAmi / paDicchaMtu NaM devANuppiyA ! sIsiNibhikkhaM / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdha kareha / bhAvArtha :- tyAra pachI bhadra sArthavAha subhadrAsArthavAhIne AgaLa karIne suvratA AryAnI pAse Avyo,
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpikA varga-3 : adhya.-4 AvIne sutratA AryAne vaMdana-namaskAra karyA; vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he devAnupriya ! A subhadrA sArthavAhI mArI patnI che te mane atyaMta ISTa ane kAMta(priya) che yAvat he devAnupriye ! have te saMsAranA bhayathI udvigna thaIne, janma maraNathI bhayabhIta thaIne, ApanI pAse maMDita thaI, gRhastha jIvanano tyAga karI, dIkSita thavA mATe tatpara thaI che. tethI he devAnupriye ! huM Apane A ziSyArUpa bhikSA ApI rahyo chuM. he devAnupriye ! A ziSyArUpa bhikSAno svIkAra karo. 113 bhadra sArthavAhe A pramANe kahyuM tyAre suvratA AryAe kahyuM- he devAnupriye ! Apane * sukha tema karo, zubha kAryamAM vilaMba na karo. upaje 19 taNaM sA subhaddA satthavAhI suvvayAhiM ajjAhiM evaM vRttA samANI haTThatuTThA jAva sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai, omuittA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karittA jeNeva suvvayAo ajjAo teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA suvvayAo ajjAo tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI Alitte na bhaMte ! loy, palitte meM bhaMte ! loy, Alitta-palittaLa mate ! loe, jarAe maraNeNaM ya evaM jahA devANaMdA tahA pavvaiyA jAva ajjA jAyA iriyA - samiyA jAva guttabaMbhayAriNI / bhAvArtha :- suvratA sAdhvIjIe A pramANe kahyuM tyAre te subhadrA sArthavAhI harSita thaI, saMtuSTa thaI ane teNe eka bAju jaIne svayameva vastra, mALA ane AbhUSaNone utAryA, UtArIne svayameva paMcamuSTi loca karyo, loca karIne jyAM suvratA AryA hatAM tyAM AvI, AvIne suvratA AryAne traNa vAra AdakSiNA- pradakSiNApUrvaka (AvartanapUrvaka) vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhaMte ! A saMsAra AdIpta-janma, jarA, maraNa rUpa agnithI baLI rahyo che, pradIpta--atyaMta baLI rahyo che ItyAdi, A rIte devAnaMdAnI jema te suvratA AryAnI pAse prajita thaI ane pAMca samiti tathA traNa guptithI sahita, Indriyone nigraha karanArI, gupta brahmacAriNI sAdhvI banI gaI. vivecana : prastuta sUtromAM subhadrAnI dIkSA vidhinuM kaMIka saMkSipta ane kaMIka vistRta kathana che. temaja A sUtromAM tatkAlIna samAja ane jaina dharmamAM strIgaurava tathA strI sanmAnanA bhAvanuM nidarzana che. nahIM revAnavA :- bhagavAna mahAvIra pAse mAtA devAnaMdAe dIkSA grahaNa karI hatI. te prasaMganuM vistRta varNana zrI bhagavatI sUtra zataka-9/33 mAM che, te pramANe ahIM jANavuM. ahIM tenA pAThano atideza karyo che. vistAra mATe juo - bhagavatI sUtra bhAga--3.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 114 / zrI nirayAvalikA sUtra prastuta sUtrothI jaina sAdhvIjIonuM vicaraNa, dharmopadeza, dharma prabhAvanA, dIkSA pradAna, zrAvaka dvArA sAdhvIjIone vaMdana vagere vyavahAro spaSTa thAya che. bhAratIya saMskRtinA loka vyavahAra Adi kAraNothI prabhunA zAsanamAM puruSa jyeSTha kalpano svIkAra karyo che, sAdhune vaMdana vyavahAra, vizeSa pada pradAna vageremAM puruSa jyeSThatA che. tema chatAM jina zAsananA samagra vyavahAromAM strI jAtine samAna haka che. jaina zAstromAM mukti paryaMtanI sarva yogyatA jaNAvIne strI jAtinI mahattA pradarzita karI che. dareka tIrthakaranA zAsanamAM sAdhvIjIonI saMkhyA adhika che. aneka zAstromAM sAdhvIjIonA jIvana varNana che. prastuta zAstramAM paNa guruNInI AjJA vinA svataMtra vicaranAra sAdhvIjIonA zithilAcAra ane tenuM pariNAma batAvyA pachI tenA mokSa paryatanuM varNana sanmAnapUrvaka karyuM che. zrI jJAtA sUtramAM strI tIrthaMkara prabhu mallinAthanuM prabhAvazALI vistRta jIvana caritra varNita che. temAM paNa strI jAtinuM gaurava darzAvela che A prakAranA aneka udAharaNothI jaNAya che ke jainazAstromAM strIonA sanmAna ane AdarathI bharelA varNano vipula pramANamAM upalabdha che. subhadrA AryAnI bALakomAM anurAgavRtti :20 tae NaM sA subhaddA ajjA aNNayA kayAi bahujaNassa ceDarUvesu mucchiyA giddhA gaDhiyA ajjhovavaNNA abbhaMgaNaM ca uvvaTTaNaM ca phAsuyapANaM ca alattagaM ca kaMkaNANi ya aMjaNaM ca vaNNagaMca cuNNagaM ca khellaNagANi ya khajjallagANi ya khIraM ca pupphANi ya gavesai, gavesittA bahujaNassa dArae ya dAriyA ya kumAre ya kumAriyAo ya Dibhae ya DibhiyAo ya, appegaiyAo abbhaMgei, appegaiyAo uvvaTTei, appegaiyAo phAsuyapANaeNaM NhAvei, evaM pAe rayai, oDhe rayai, acchINi aMjei, usue karei, tilae karei, digiMdalae karei, paMtiyAo karei, chijjAI karei, vaNNaeNaM samAlabhai, cuNNaeNaM samAlabhai, khellaNagAiMdalayai, khajjalagAiMdalayai, khIrabhoyaNaM bhuMjAvei, pupphAI omuyai, pAesu Thavei, jaMghAsu Thavei, evaM urUsu ucchaMge kaDIe piDhe uraMsi khaMdhe sIse ya Thavei, karayalapuDeNaM gahAya halaulemANI halaulemANI AgAyamANI AgAyamANI parigAyamANI parigAyamANI puttapivAsaM ca dhUyapivAsaM ca NattuyapivAsaM ca NattipivAsaM ca paccaNubhavamANI viharai / / bhAvArtha :- tyAra pachI subhadrA AryA kyAreka gRhasthanAM bALakomAM mUcchita, vRddha, atyaMta anurAgavALI ane Asakta thaIne te bALakone coLavA mATe tela, zarIrano mela dUra karavA mATe pIThI, pIvA mATe
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.-4 115] prAsuka pANI, te bALakonAM hAtha-paga raMgavA mATe maheMdI Adi raMjaka dravya, kaMkaNa-hAthamAM paheravAnA kaDAM, aMjana-kAjaLa Adi, varNaka-caMdana, abIla Adi, cUrNaka-sugaMdhita dravya(pAuDara), khelanakaramakaDA, khAvA mATe khAjAM Adi miSTAnna, khIra, dUdha ane puSpamALA (aceta puSpanI mALA) Adi padArthonI gaveSaNA karavA lAgI. pachI te gRhasthonAM chokarAM-chokarIone, kumAra-kumArikAone, bALaka-bALikAone koIne telanuM mAlIza karatI hatI, koIne pIThI coLatI hatI, koIne prAsukajaLathI snAna karAvatI hatI, koInA paga raMgatI hatI, koInA hoTha raMgatI hatI, koIne AMjaNa AMjatI hatI, koInA lalATe tilaka karatI hatI, koIne kezaranuM tilaka-bindI(cAMdalo) lagADatI hatI, koI bALakane hIMcakA nAkhatI hatI ane keTalAMka bALakone paMktimAM UbhA rAkhatI, keTalAMka bALakone judA-judA UbhA rAkhatI hatI, koInA zarIre caMdana lagAvatI hatI, to koInA zarIre sugaMdhita pAvaDara lagADatI hatI, koIne ramakaDAM detI, koIne khAvA mATe khAjA Adi miSTAna detI, koIne dUdha pIvaDAvatI, koInA gaLAmAM paherelI puSpamALAne utAratI, koIne potAnA paga upara besADatI, koIne jaMghA upara besADatI, koIne sAthaLa upara, koIne khoLAmAM, koIne kammaramAM, pITha upara, chAtI para, khaMbhA para, mAthA upara besADatI to koIne hAthethI pakaDIne hularAvatI, hAlaraDAM gAtI, UMcA avAje gAtI, pucakAratI te putra putrInI pipAsA ane pautra-pautrIonI lAlasAnI pUrtino anubhava karatI rahevA lAgI. vivecana : prastuta sUtromAM subhadrA sAdhvIjInI atRpta kAmanAnuM nidarzana che. sarvasaMga parityAga karavA chatAM aMtaramAM chupAyelI saMtAna prAptinI kAmanA, tenA paranI AsaktinA saMskAra punaH jAgRta thatAM te subhadrA sAdhvI saMyamI jIvanamAM paNa yenakena prakAre potAnI kAmanAnI pUrti karavAmAM niHsaMkocapaNe pravRtta thaI gaI. subhadrA AryAno gaccha tyAga :21 tae NaM tAo suvvayAo ajjAo subhadaM ajjaM evaM vayAsI- amhe NaM devANu ppie ! samaNIo NiggaMthIo iriyAsamiyAo jAva guttabaMbhayAriNIo, No khalu amhaM kappai jAtakakammaM karettae / tumaM ca NaM devANuppie ! bahujaNassa ceDarUvesu mucchiyA jAva ajjhovavaNNA abbhaGgaNaM jAva NattuyapivAsaM vA paccaNubhavamANI viharasi / taM NaM tumaM devANuppie ! eyassa ThANassa Aloehi jAva pAyacchittaM paDivajjAhi / bhAvArtha :- tenuM A prakAranuM vartana joIne suvratAAryAe subhadrA AryAne kahyuM- he devAnupriye ! ApaNe sAMsArika viSayothI virakata, IrSA samiti AdithI yukta yAvatuM gupta brahmacAriNI nigraMtha
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 zrI niyAvalikA sUtra zramaNIo chIe tethI bALakonAM lAlana-pAlana, bAlakrIDA Adi kRtyo ApaNA mATe kalpanIya nathI. he devAnupriye ! tame gRhasthanAM bALakomAM Asakata, mucchita ane anurAgI thaIne tenA mAliza Adi akalpanIya kArya karo cho yAvatu putra-putrI, pautra-pautrI AdinI lAlasApUrtino anubhava karo cho tethI he devAnupriye ! tame AvA akalpanIya kAryanI AlocanA karo yAvatuM prAyazcitta grahaNa karo. | 22 tae NaM sA subhadA ajjA suvvayANaM ajjANaM eyamaTuM No ADhAi, No parijANai,aNADhAyamANI aparijANamANI viharai / tae NaM tAo samaNIo NiggaMthIo subhadaM ajja hIti, Nidati, khisaMti, garahati abhikkhaNaM abhikkhaNaM eyamaTuM NivAreti / bhAvArtha :- suvratA AryA dvArA A rIte akalpanIya kAryono niSedha karavA chatAM paNa te subhadrA AryAe te vAtane mAnI nahIM ke tenA upara dhyAna ApyuM nahIM paraMtu te vAtanI upekSA karatI te ja prakAre vyavahAra karatI rahI. tyAre anya nigraMtha zramaNIo subhadrA AryAnI hIlanA(tiraskAra) karatI, niMdA karatI, Thapako ApatI, gaha karatI-bharjanA karatI ane tene vAraMvAra te kAryo mATe rokatI hatI. |23 tae NaM tIe subhadAe ajjAe samaNIhiM NiggaMthIhiM hIlijjamANIe jAva abhikkhaNaM abhikkhaNaM eyamaTuM NivArijjamANIe ayameyArUve ajjhathie jAva maNogayasaMkappe samuppajjitthA- jayA NaM ahaM agAravAsaM vasAmi tayA NaM ahaM appavasA, jappabhiI ca NaM ahaM muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaiyA, tappabhiI ca NaM ahaM paravasA; puvvi ca mama samaNIo NiggaMthIo Ati parijANeti, iyANiM No Ati No parijANeti, taM seyaM khalu me kallaM jAva jalaMte suvvayANaM ajjANaM aMtiyAo paDiNikkhamittA pADiekkaM uvassayaM uvasaMpajjittANaM viharittae, evaM saMpehei, saMpehittA kallaM jAva jalaMte suvvayANaM ajjANaM aMtiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA pADiekkaM uvassayaM uvasaMpajjittANaM viharai / tae NaM sA subhaddA ajjA aNohaTThiyA aNivAriyA sacchaMdamaI bahujaNassa ceDarUvesu mucchiyA jAva NattipivAsaM ca paccaNubhavamANI viharai // bhAvArtha :- nigraMthI AryAo dvArA pUrvokta prakAre hIlanA Adi karavAthI ane vAraMvAra rokavAthI te subhadrA AryAne A prakArano adhyavasAya yAvata mAnasika vicAra utpanna thayo ke jyAre huM mArA ghera hatI tyAre svataMtra hatI, have jyAre ghara choDI muMDita thaI, aNagArika pravrajyA grahaNa karI che tyArathI huM parataMtra thaI gaI chuM. pahelAM je nigraMtha zramaNIo mAro Adara karatI hatI, mArI sAthe premapUrvaka AlApa
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.-4 . [117] saMlApa vyavahAra karatI hatI; te Aje mAro nathI to Adara karatI ke nathI mArI sAthe premathI bolatI. tethI kAle prAtaHkAle sUryodaya thavA para suvratA AryA pAsethI nIkaLIne pRthaka sthAna grahaNa karIne vicaruM, judA upAzrayamAM rahuM, te mArA mATe yogya che. teNe A prakArano saMkalpa karyo, saMkalpa karIne bIje divase sUryodaya thatAM te suvratA AryAne choDIne nIkaLI gaI ane alaga upAzrayamAM jaIne ekalI ja rahevA lAgI. tyAra pachI te subhadrA AryA, guNI Adino aMkuza na rahevAthI, nirakuMza ane rokaToka vinA svecchAcArI thaIne gRhasthanAM bALakomAM Asakta--anurakta thaIne yAvata potAnI putra-pautra AdinI lAlasA pUrtino anubhava karatI rahevA lAgI. vivecana : prastuta sUtromAM subhadrA sAdhvIjInI svaccheda vRtti ane tenuM pariNAma darzAvyuM che. saMyamI jIvanamAM paNa potAnI IcchA tRptimAM anya vyakti bAdhakarUpa lAgI tyAre teNe ekAMtano Azraya laI potAnI duvRttinuM poSaNa karyuM. saMyogonuM sarjana thatAM vyaktinA bAhya jIvananuM parivartana thAya paraMtu saMskAra paraMparAno jyAM sudhI pUrNarUpe aMta Avato nathI tyAM sudhI te pravRttio pharIthI kyAreka cAlu thaI jAya che. subhadrA AryAnI saMlekhanA sAthe devagati :24 tae NaM sA subhaddA ajjA pAsatthA pAsatthavihArI, osaNNA osaNNavihArI, kusIlA kusIlavihArI, saMsattA saMsattavihArI, ahAchaMdA ahAchaMdavihArI, bahUI vAsAi sAmaNNapariyAgaM pAuNaI, pAuNittA addhamAsiyAe salehaNAe attANa jhUsei jhUsittA tIsaM bhattAi aNasaNeNaM chedittA, tassa ThANassa aNAloiya apaDikatA kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe bahuputtiyAvimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjaMsi devadUsaMtariyAe aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettAe ogAhaNAe bahuputtiyadevittAe uvavaNNA / tae NaM sA bahuputtiyA devI ahuNovavaNNamettA samANI paMcavihAe pajjattIe jAva bhAsamaNapajjattIe / evaM khalu goyamA ! bahuputtiyAe devIe sA divvA deviDDI jAva abhisamaNNAgayA / bhAvArtha :- tyAra pachI te subhadrA AryA pAsatthA, pAsasthavihArI (zithilAcArI), avana, avasagna- vihArI(khaMDitavratavALI), kuzIla, kuzalavihArI(AcAra bhraSTa), saMsakta, saMsaktavihArI (gRhastho sAthe saMparka rAkhanArI) ane svacchaMda, svacchaMdavihArI(nirakaMza) thaI gaI. teNe ghaNAM varSo sudhI
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 118 | zrI nirayAvalikA sUtra saMyama paryAyanuM pAlana karyuM, pAlana karIne ardhamAsika saMlekhanAthI AtmAne bhAvita karIne, trIsa bhakta (bhojana)ne anazana dvArA choDIne ane akaraNIya kAryonI, saMyamamAM lAgelA doSonI AlocanA pratikramaNa karyA vinA ja kAlanA samaye kALadharma pAmIne saudharma devalokanA bahuputrikA vimAnanI upapAta sabhAnI aMdara devadUSyathI AcchAdita devazayyA para aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa avagAhanAthI bahuputrikAdevI rUpe utpanna thaI. tyAra pachI utpanna thatAM ja te bahuputrikAdevIe bhASA-manaHparyApti parvatanI pAMca prakAranI paryAptiothI paryApta avasthAne prApta karI. he gautama! A pramANe bahupatrikAdevIe te divya devaRddhi Adine prApta karI che. gautamanI punaH jijJAsA :| 25 se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai- bahuputtiyA devI, bahuputtiyA devI ? goyamA ! bahuputtiyA NaM devI jAhe jAhe sakkassa deviMdassa devaraNNo uvatthANiyaM karei, tAhe tAhe bahave dArae ya dAriyAo ya Dibhae ya DibhiyAo ya viuvvai, viuvvittA jeNeva sakke deviMde devarAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sakkassa deviMdassa devaraNNo divvaM devi4i divvaM devajjuI divvaM devANubhAvaM uvadaMsei / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- bahuputtiyA devI bahuputtiyA devI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te bahuputrikA devI, bahuputrikA devI kahevAya che? he gautama! bahuputrikAdevI jyAre jyAre devonA rAjA zakendranI pAse nATaka karavA jAya che tyAre tyAre te ghaNAM chokarAM-chokarI ane bALaka-bAlikAonI vidurvaNA kare, vidurvaNA karIne jyAM devendradevarAja zakra beThA hoya, tyAM jaIne te devendra zukranI samakSa potAnI divya devaRddhi (parivArAdi), divya devadyuti (zarIra ane AbharaNAdinI kAMti) ane divya devAnubhAva(adbhuta vaikriya zarIrAdinI zakti)- prabhAvatejane batAve che. he gautama! tethI te bahuputrikAdevI kahevAya che. 26 bahuputtiyANaM bhaMte ! devINaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! cattAri paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- he bhagavan! bahuputrikAdevInI sthiti keTalI kahI che? he gautama ! bahuputrikAdevInI sthiti cAra palyopamanI che. bahuputrikAno bhAvI bhava : somA :| 27 bahuputtiyA NaM bhaMte ! devI tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhae
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpi - adhya.-4 | 118 NaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihii kahiM uvavajihii ? goyamA ! iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse viMjhagiripAyamUle vibhelasaNNivese mAhaNakulaMsi dAriyattAe paccAyAhii / tae NaM tIse dAriyAe ammApiyaro ekkArasame divase vIikkaMte jAva ayameyArUvaM NAmadheja kareMti- hou NaM amhaM imIse dAriyAe NAmadheja somaa| bhAvArtha :- he bhagavan! te bahuputrikAdevI Ayurdalika, bhavanibaMdhaka karma ane sthitino kSaya thayA pachI devalokamAMthI cyavIne kyAM jaze? kyAM janma dhAraNa karaze? he gautama! bahuputrikAdevI A jaMbudvIpanA bhAratavarSamAM viMdhya parvatanI taLeTImAM vibhela sannivezamAM brAhmaNakuLamAM putrI rUpe janma dhAraNa karaze. tyAra pachI tenA mAtApitA agiyAra divasa vyatIta thayA pachI bArame divase A pramANe nAmakaraNa karaze"amArI A putrInuM nAma somA raheze arthAt te potAnI bALAnuM nAma somA rAkhaze." somAnuM rASTrakUTa sAthe pANigrahaNa :28 tae NaM somA ummukkabAlabhAvA viNNAyapariNayamettA jovvaNagamaNuppattA rUveNa ya jovvaNeNa ya lAvaNNeNa ya ukkiTThA ukkiTThasarIrA yA vi bhavissai / tae NaM taM somaMdAriyaM ammApiyaro ummukkabAlabhAvaM viNNAyapariNayamettaM jovvaNa- gamaNuppattaM paDirUvieNaM sukkeNaM paDirUvieNaM viNaeNaM Niyagassa bhAiNejjassa raTukUDassa bhAriyattAe dalaissai / / sANaM tassa bhAriyA bhavissai iTThA katA jAvabhaMDakaraNDagasamANA tellakelA iva susaMgoviyA celapelA iva susaMparihiyA rayaNakaraMDao viva susArakkhiyA susaMgoviyA, mA NaM sIyaM jAva vivihA rogAyakA phusatu / bhAvArtha :- tyAra pachI te somA bAlyAvasthA choDI, viSaya sukhanA parijJAnavALI yauvana avasthAne prApta karI, rUpa-yauvana lAvaNyathI atyaMta uttama ane utkRSTa zarIravALI thaze. mAtA-pitA te somA bAlikAne vyatIta bAlyAvasthAvALI, parijJAta viSayasukhavALI ane yauvana avasthAmAM AvelI jANIne, yathAyogya gRhasthopayogI upakaraNo, dhana, AbhUSaNo ane saMpattinI sAthe potAnA bhANeja rASTrakUTanI sAthe tenA lagna karaze. te somA bhAryA te rASTrakUTane ISTa, kAnta thaze yAvatu te AbhUSaNonI peTInI samAna, telanA suMdara
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 120 / zrI nirayAvalikA sUtra vAsaNanI jema yatnapUrvaka tenI rakSA karaze, vastronI peTInI jema sArI rIte sacavAyelI ane ratnanA karaMDiyAnI jema surakSita tene zIta, uSNa, vAta, pitta, kapha ane sannipAtajanya rogo ane AtaMka paNa sparza na karI zake te rIte haMmezAM tenI rakSA karaze. bahu saMtAnathI pIDita somA :|29 tae NaM sA somA mAhaNI raTukUDeNaM saddhi viulAI bhogabhogAiM bhuMjamANI savacchare saMvacchare juyalagaM payAyamANI, solasehiM saMvaccharehiM battIsaM dAragarUve payAhii / tae NaM somA mAhaNI tehiM bahUhiM dAragehi ya dAriyAhi ya kumArehi ya kumAriyAhi ya Dibhaehi ya DibhiyAhi ya appegaiehiM uttANasejjaehi ya appegaie hiM thaNiyAehi ya appegaiehiM pIhagapAehiM appegaiehiM paraMgaNaehiM, appegaie hiM parakkamamANehiM appegaiehiM pakkholaNaehiM appegaiehiM thaNaM maggamANehiM, appegaiehiM khIraM maggamANehiM appegaiehiM khellaNayaM maggamANehiM, appagaiehiM khajjagaM maggamANehiM, appegaiehiM kUraM maggamANehiM, evaM pANiyaM maggamANehiM hasamANehiM rUsamANehiM akkosa-mANehiM akkussamANehiM haNamANehiM hammamANehiM vippalAyamANehiM, aNugammamANehiM royamANehiM kaMdamANehiM vilavamANehiM kUvamANehiM ukkUvamANehiM NiddhAyamANehiM palaMba- mANehiM dahamANehiM daMsamANehiM vamamANehiM cheramANehiM muttamANehiM muttapurIsavamiya-sulittovalittA mailavasaNapuccaDA asuhabIbhacchA paramaduggaMdhA No saMcAei ra?kUDeNaM saddhiM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharittae / bhAvArtha :- tyAra pachI somA brAhmaNI rASTrakUTanI sAthe vipula bhogone bhogavatI dara varase eka eka saMtAnanA joDalAMne janma Apaze. soLa varSamAM batrIsa bALakone janma Apaze. tyAre te somA brAhmaNI ghaNAM nAnA, moTAM bALakothI taMga thaI jaze. tenA dIkarA, dIkarI, bALaka, bALAo, kumAra, kumArikAomAMthI koI lAMbA kALa sudhI sUtAM raheze, koI rADo pADIne rovA lAgaze, koI cAlavAnI IcchA karaze, koI bIjAnA phaLIyAmAM jatuM raheze, koI goThaNiyA bhara cAlaze athavA koI paga para UbhA rahevA prayatna karaze, koI cAlatAM cAlatAM paDI jaze, koI stanane zodhaze, koI dUdha mAMgaze, koI ramakaDAM mAMgaze, koI khAjAM Adi mIThAI mAMgaze, koI bhAta mAMgaze, koI pANI mAMgaze, koI hasatuM raheze, koI rIsAI jaze, koI gusso karaze, koI kaDavAM vacana kaheze, koI jhagaDo karaze, paraspara mArapITa karaze, mArIne bhAgI jaze, koI teno pIcho karaze, koI moTA avAje rUdana karaze, koI cIso pADI pralApa karaze, koI Arta svarathI rudana karaze, koI avyakta (na samajAya tevuM) bolyA karaze, koI jorathI avAja karaze, koI sUtAM raheze, koI laTakaze, koI agnimAM dAjhaze, koI baTakA bharaze, koI UlaTI-vamana karaze, koI jhADA karIne badhu bharI mUkaze, koI pezAba karaze, A pramANe te bALakonAM maLamUtra, vamanathI kharaDAyelA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpikA varga-3 : aghya.-4 zarIravALI tathA melAM kapaDAMthI kAMtihIna, azucithI bharelI, jovAmAM bIbhatsa ane atyaMta durgaMdhita thaI javAthI rASTrakUTanI sAthe vipula kAmabhogone bhogavavA mATe asamartha banI jaze. bahu saMtAnathI adhanyatAno vicAra : | 30 tae NaM tIse somAe mAhaNIe aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANIe ayameyArUve ajjhatthie jAva maNogayasaMkappe samuppajjihii evaM khalu ahaM imehiM bahUhiM dAragehi ya jAva DiMbhiyAhi ya appegaie hiM uttANasejjaehi ya jAva paramaduggaMdhA No saMcAemi raTukUDeNaM saddhiM jAva bhuMjamANI viharittae / taM dhaNNAo NaM tAo ammayAo jAva jIviyaphale, jAo NaM vaMjhAo aviyAurIo jANukopparamAyAo surabhisugaMdhagaMdhiyAo viulAI mANussagAiM bhogabhogAI bhuMjamANIo viharati / ahaM NaM adhaNNA apuNNA akA No saMcAemi raTThakUDeNaM saddhiM viulAI bhoga bhogAI bhuMjamANI viharittae / I 121 bhAvArtha :- tyAra pachI te somA brAhmaNIne eka vAra rAtrinA pAchalA praharamAM sAMsArika vicAraNA karatAM A prakArano vicAra Avaze ke- huM A ghaNAM nAnAM--moTAM ane navAM janmelAM bALaka-bALikAo, kumAra-kumArikAothI trasta thaI rahI chuM. temAMthI koI lAMbA kALa sudhI sUtAM ja rahe che thAvat koI pezAba karatA ja rahe che. tenA maLa-mUtra vamana AdithI kharaDAyelI rahevAnA kAraNe atyaMta durgaMdhavALI thaI javAthI huM rASTrakUTanI sAthe bhoga bhogavI zakatI nathI. te mAtAo dhanya che yAvat teoe manuSyajanma ane jIvananuM suMdara phaLa prApta karyuM che ke je vaMdhyA che, bALakane janma nahIM ApavAthI, jAnukurpa2mAtA banI, sugaMdhI dravyothI suvAsita thaIne, vipula manuSya saMbaMdhI bhogone bhogavatI samaya vyatIta kare che. paraMtu huM puNyahIna ane nirbhAgI chuM ke rASTrakUTanI sAthe vipula bhogone bhogavI zakatI nathI. adhanya suvratA AryAnuM bibhela sannivezamAM Agamana : | 31 | teNa kAleNaM teNaM samaeNaM suvvayAo NAmaM ajjAo iriyAsamiyAo jAva bahuparivArAo puvvANupuvviM caramANIo gAmANugAmaM duijjamANIo jeNeva vibhele saNNavese teNeva uvAgacchihiMti uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM jAva viharissaMti / bhAvArtha :- te kALe te samaye IryA Adi samitiothI yukta yAvat ghaNAM sAdhvIjIo sAthe suvratA nAmanA AryAjI anukramathI grAmAnugrAma vicaratAM te bibhela sanniveza(gAma)mAM Avaze ane zramaNocita- sAdhune yogya upAzrayamAM utaravAnI AjJA laIne tyAM raheze.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 122 / zrI nirayAvalikA sUtra rASTrakUTanA ghera gocarI ane dharmopadeza :32 tae NaM tAsiM suvvayANaM ajjANaM ege saMghADae vibhele saNNivese uccaNIya majjhimAiMkulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDamANe raTakUDassa gihaM aNupavissihii / tae NaM sA somA mAhaNI tAo ajjAo ejjamANIo pAsihii, pAsittA haTThA khippAmeva AsaNAo abbhuDhehii, abbhuTTittA sattaTThapayAI aNugacchahii, aNugacchittA vaMdissai NamaMsissai, vaMdittA NamaMsittA viuleNaM asaNapANakhAima- sAimeNaM paDilAbhehii evaM vaissai evaM khalu ahaM ajjAo ! raTukUDeNaM saddhiM viulAI bhoga bhogAI bhuMjamANI saMvacchare saMvacchare jugalaM payAmi, solasahiM saMvaccharehiM battIsaMdAragarUve pyaayaa| tae NaM ahaM tehiM bahUhiM dAraehi ya jAva DibhiMyAhi ya appegaiehiM uttANasejjaehiM jAva No saMcAemi raTukUDeNaM saddhiM viulAI bhoga bhogAI bhuMjamANI viharittae / taM icchAmi NaM ahaM ajjAo ! tumhaM aMtie dhammaM NisAmettae / tae NaM tAo ajjAo somAe mAhaNIe vicittaM kevalipaNNattaM dhamma prikhehiti| bhAvArtha :- tyAra pachI te suvratA AryAno eka saMghADo bibhela sannivezanA ucca, nimna ane madhyama kuLamAM sAmudAnika bhikSA mATe pharatAM pharatAM rASTrakUTanA ghare Avaze. tyAre te somA brAhmaNI te sAdhvIjIone AvatAM joIne harSita thaze, harSita thaIne zIdhra potAnA Asana uparathI UbhI thaze, UThIne sAta-ATha pagalAM sAme jaze, jaIne vaMdana-namaskAra karaze ane pachI vipula AhAra, pANI, mevA, mIThAI, mukhavAsa Adi bhojanathI pratilAbhita karaze (vahorAvaze), pachI temane A pramANe kaheze he AryAo! rASTrakUTanI sAthe vipula bhogone bhogavatA meM prativarSe joDakAM bALakane janma Apyo che. soLavarSamAM batrIsa bALakone janma Apyo che. jethI huM te ghaNA bALaka-bAlikAo thAvat kumArakumArikAonI lAMbA kALa sudhI zayana yAvat pezAba Adi kriyAothI; te bALakonA maLa-mUtra, vamana AdithI kharaDAyelI rahetI hovAthI; atyaMta durgaMdhita zarIre mArA pati rASTrakULanI sAthe bhoga bhogavI zakatI nathI. he AryAo ! huM ApanI pAse dharma sAMbhaLavA mAMgu chuM. somAnI A vAta sAMbhaLIne te AryAo somA brAhmaNIne vividha prakArano kevaLI prarUpita dharma saMbhaLAvaze. sobhAnuM parivartana : dharmabhAva :33 tae NaM sA somA mAhaNI tAsiM ajjANaM aMtie dhamma soccA Nisamma
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhupi40-3: adhya.-4 | 123 | haTThatuTTha jAva visappamANahiyayA tAo ajjAo vaMdissai NamaMsissai, vaMdittA NamaMsittA evaM vaissai- saddahAmi NaM ajjAo ! NiggaMthaM pAvayaNaM jAva abbhuTTemi NaM ajjAo ! NiggaMthaM pAvayaNaM, evameyaM ajjAo ! jAva se jaheyaM tubbhe vyh| jaM NavaraM ajjAo ! raTukaDaM ApucchAmi, tae NaM ahaM devANuppiyANaM aMtie muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvayAmi / ahAsuhaM devANuppie ! mA paDibaMdha / tae NaM sA somA mAhaNI tAo ajjAo vaMdissai NamaMsissai, vaMdittA NamaMsittA paDivisajjihii / bhAvArtha :- tyAra pachI te somA brAhmaNI te AryAo pAsethI dharma sAMbhaLIne hRdayamAM dhAraNa karIne, harSita ane saMtuSTa thaIne yAvat atyaMta AnaMdita hRdayathI te AryAone vaMdana-namaskAra karaze. vaMdananamaskAra karIne A pramANe kaheze- he AryAo! huM nigraMtha-pravacana para zraddhA karuM chuM. yAvatu teno svIkAra karavA mATe taiyAra chuM. he devAnupriye! je Apa kaho cho te te ja pramANe che, te ja satya che. huM rASTrakUTane pUchIza, tyAra pachI ApanI pAse muMDita thaIne pravrajita thaIza. tyAre AryAo kaheze- jema tamane sukha thAya tema karo; zubha kAryamAM vilaMba na karo. tyAra pachI te somA brAhmaNI te AryAone vaMdana-namaskAra karIne vidAya Apaze. dIkSA mATe patine nivedana :34 tae NaM sA somA mAhaNI jeNeva raTukUDe teNeva uvAgacchissai karayala pariggahiyaM jAva evaM vaissai- evaM khalu mae devANuppiyA ! suvvayANaM ajjANaM aMtie dhamme NisaMte, se vi ya NaM dhamme icchie jAva abhiruie / tae NaM ahaM devANuppiyA ! tubbhehiM abbhaNuNNAyA suvvayANaM ajjANaM aMtie jAva pavvaittae / tae NaM se raTukUDe somaM mAhaNiM evaM vaissai- mA NaM tumaM devANuppie ! iyANiM muMDA bhavittA jAva pavvayAhi / bhujAhi tAva devANuppie ! mae saddhi viulAI bhogabhogAI, tao pacchA bhuttabhoI suvvayANaM ajjANaM atie muMDA jAva pavvayAhi / bhAvArtha :- tyAra pachI te somA brAhmaNI rASTrakUTanI pAse jaIne baMne hAtha joDI AvartanapUrvaka mastaka para aMjali karIne A pramANe kaheze- he devAnupriya! meM sAdhvIjI pAsethI dharmanuM zravaNa karyuM che. te dharma mane priyakara ane rucikara lAgyo che. tethI he devAnupriya ! ApanI AjJA laIne huM suvratA AryA pAse saMyama svIkAravAnI bhAvanA rAkhuM chuM.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 124 / zrI nirayAvalikA sUtra tyAre rASTrakUTa somA brAhmaNIne kaheze- he devAnupriye! hamaNAM tuM muMDita thaIne yAvata gRhatyAga karI pravrajita na bana. paraMtu he devAnupriye ! hamaNAM mArI sAthe vipula bhogone bhogava; tyAra pachI bhuktabhogI thaIne, suvratAAryAnI pAse muMDita thaI, gRhatyAga karI pravrajita thaje. 35 tae NaM sA somA mAhaNI hAyA jAva vibhUsiya sarIrA ceDiyAcakkavAlaparikiNNA sAo gihAo paDiNikkhamissai, paDiNikkhamittA vibhelaM saMNivesaM majjhamajjheNaM jeNeva suvvayANaM ajjANaM uvassae, teNeva uvAgacchahii, uvAgacchittA suvvayAo ajjAo vaMdissai, NamaMsissai, pajjuvAsihii / tae NaM tAo suvvayAo ajjAo somAe mAhaNIe vicittaM kevalipaNNattaM dhammaparikahehiti / tae NaMsAsomA mAhaNI suvvayANaM ajjANaM atie duvAlasaviha sAvagadhamma paDivajjihii paDivajjittA suvvayAo ajjAo vaMdissai NamaMsissai, vaMdittA NamaMsittA jAmeva disiM pAubbhavissai tAmeva disi paDigamissai / / tae NaM sA somA mAhaNI samaNovAsiyA bhavissai abhigayajIvAjIvA jAvabahUhiM sIlavvayaguNaveramaNapaccakkhANaposahovavAsehi ya appANaM bhAvemANI viharissai / taeNaM tAo suvvayAo ajjAo aNNayA kayAi vibhelAo saNNivesAo paDiNikkhamissaMti paDiNikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharissaMti / bhAvArtha :- tyAre te somA brAhmaNI snAna karIne vAvata vastrAlaMkArathI alaMkRta banIne dAsIonA samUha sAthe potAnA gharethI nIkaLI, bibhela sannivezanA madhyabhAgamAM thaIne suvratA AryAnA upAzrayamAM Avaze ane suvratA AryAne vaMdana-namaskAra karIne temanI paryApAsanA karaze. tyAra pachI te suvratA AryA somA brAhmaNIne vividha prakAre kevaLI prarUpita dharmano upadeza Apaze. tyAre te somA brAhmaNI te suvratA AryA pAsethI bAra prakAranA zrAvakadharmano svIkAra karaze ane pachI vaMdana-namaskAra karIne je dizAmAMthI AvI hatI te dizAmAM pAchI jaze. A rIte te somA brAhmaNI zrAvikA banaze. te jIva-ajIva Adi tattvanI jANakAra thaze yAvat vidhipUrvaka grahaNa karelAM vividha prakAranA zIlavrata, guNavrata, pratyAkhyAna, pauSadhopavAsathI AtmAne bhAvita 12tI 23ze. tyAra pachI te suvratA AryA koIvArabibhela sannivezamAMthI vihAra karIne bIjA dezamAM kSetramAMvicaraze. viveyana : prastuta sUtramAM suvratA AryAnA samAgame somA brAhmaNI zrAvaka vratono svIkAra karaze. te viSayanuM
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3H adhya.-4. 125] pratipAdana che. zrAvakanA bAra vratamAM ahiMsA, satya, acaurya, svadAra saMtoSa ane parigraha parimANa vrata A pAMca aNavrata che. temAM hiMsA Adi pApakAryo ane sAvadhayogono AMzika tyAga hovAthI te atrata kahevAya che. sAta zikSAvratanA be prakAra che- guNavata ane zikSAvrata. guNavrata traNa che ane zikSAvrata cAra che. A baMnenA abhyAsa ane sAdhanAthI pAMca aNuvratonI puSTI thAya che. aNuvrata Adi bAra prakAranA zrAvaka dharmanI vizeSa jANakArI mATe juo- zrIupAsakadazAMga sutra. sAdhvIonuM punarAgamana H somAnI pravajyA :36 tae NaM tAo suvvayAo ajjAo aNNayA kayAi puvvANupuTvi caramANIo jAva viharissaMti / tae NaM sA somA mAhaNI imIse kahAe laTThA samANI haTThA NhAyA taheva NiggayA jAva vaMdissai NamaMsissai, vaMdittA NamaMsittA dhamma soccA jAva ja Navara raTTakUDaM ApucchAmi, tae NaM pavvayAmi / ahAsuhaM / bhAvArtha :- tyAra pachI te suvratA AryA pUrvAnupUrvI vihAra karatAM karatAM, pharI eka vAra bibhela sannivezamAM padhAraze. tyAre somabrAhmaNI A vAtane sAMbhaLIne hRSTa-tuSTa thaI, snAna karI, vastrAlaMkArathI vibhUSita thaI, pahelAnI jema dAsIo sAthe darzana karavA nIkaLaze yAvat vaMdana-namaskAra karaze vaMdananamaskAra karIne, dharma sAMbhaLIne suvratA AryAne kaheze- huM rASTrakUTane pUchIne ApanI pAse muMDita thaI pravrajyA grahaNa karavA IcchuM chuM. tyAre suvratAAryA tene kaheze- he devAnupriye ! tamane jema sukha thAya tema karo paraMtu zubha kAryamAM vilaMba na karo. 37 tae NaM sA somA mAhaNI suvvayAo ajjAo vaMdissai NamaMsissai, vaMdittA NamaMsittA suvvayANaM ajjANaM aMtiyAo paDiNikkhamissai paDiNikkhamittA jeNeva sae gihe jeNeva TukaDe, teNeva uvAgacchissai, uvAgacchittA karayala pariggahiyA taheva Apucchissai jAva pavvaittae / ahAsuhaM devANuppie ! mA paDibaMdhaM / tae NaM raTukaDe viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvei; mittaNAi jAva AmaMtei, evaM jaheva puvvabhave subhaddA jAva ajjA jAyA iriyAsamiyA jAva guttbNbhyaarinnii| bhAvArtha :- tyAra pachI sonAbrAhmaNI te suvratA AryAone vaMdana-namaskAra karIne tenI pAsethI
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 | zrI nirayAvalikA satra nIkaLaze ane potAnA ghare rASTrakUTa pAse Avaze, AvIne baMne hAtha joDIne, pahelAnI jema pUchaze ke ApanI AjJA laIne huM dIkSA levA IcchuM chuM. A vAtane sAMbhaLIne rASTrakUTa kaheze- he devAnupriya! jema sukha upaje tema karo. paraMtu zubhakAryamAM vilaMba na karo. tyAra pachI rASTrakUTa vipula azana, pAna, khAdima, svAdimarUpa cAre prakAranAM bhojana taiyAra karAvIne potAnA mitra, jJAtibaMdhu, svajana, saMbaMdhIone AmaMtraNa Apaze; teno satkAra-sanmAna karaze ItyAdi je rIte pUrvabhavamAM subhadrA sArthavAhInI pravrajyAnuM varNana che te rIte ahIMyA paNa te pravrajita thaze ane zramaNI banIne IryAsamiti Adi samitio ane guptiothI yukta thaIne bhAvatuM gupta brahmacAriNI thaze. somA AryAnI devagati :38 tae NaM sA somA ajjA suvvayANaM ajjANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aGgAI ahijjissai, ahijjittA bahUI cautthachaTThaTThamadasamaduvAlasa jAva bhAvemANI bahUhiM vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNissai, pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhosettA saddhi bhattAI aNasaNAe chedittA AloiyapaDikkaMtA samAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA sakkassa deviMdassa devaraNNo sAmANiyadevattAe uvvjjihii| tattha NaM atthegaiyANaM devANaM do sAgarovamAI ThiI paNNattA / tattha NaM somassa vi devassa do sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha - tyAra pachI te somA AryA suvratA AryA pAse sAmAyika Adi agiyAra aMgono abhyAsa karaze. ghaNAM upavAsa, chaTha, aTTama, cAra upavAsa, dvAdazabhakta-pAMca upavAsa Adi tapazcaryAthI AtmAne bhAvita karatI ghaNAM varSo sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karaze. tyAra pachI eka mahinAno saMthAro karI AtmAne zuddha karI, anazanathI sATha(0) vakhatanA bhojanane choDI, AlocanA, pratikramaNapUrvaka samAdhibhAve mRtyunA avasare mRtyu pAmIne devendra devarAja zakranA sAmAnika deva rUpe utpanna thaze. tyAM keTalAka devonI be sAgaropamanI sthiti hoya che tema A somadevanI paNa be sAgaropamanI sthiti thaze. somAnI mukti :|39 se NaM bhaMte ! some deve tAo devalogAo AukkhaeNaM jAva cayaM caittA kahiM gacchihii, kahiM uvavajjihii? goyamA ! mahAvideha vAse jAva aMtaM kAhisi /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpikA varga-3 : aghya.-4 bhAvArtha :- he bhagavan ! te somadeva AyukSaya, bhavakSaya ane sthitikSaya thayA pachI devalokamAMthI cyavIne kyAM jaze, kyAM utpanna thaze ? he gautama ! mahAvidehakSetramAM utpanna thaIne siddha thaze yAvat sarva duHkhono aMta karaze. adhyayana upasaMhAra : 40 taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM puSphiyANaM cautthassa ajjhayaNassa ayamaTThe paNNatte / -tti nemi / 127 bhAvArtha :- he AyuSyamAn jaMbU ! A pramANe mukti prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikAnA cothA adhyayanano A bhAva darzAvyo che. vivecana : prastuta adhyayanamAM bahuputrikA devInA pUrva ane pazcAt bhavanuM nirUpaNa che. te pAMca bhavono paricaya adhyayananA sAramAM Apela che. upasaMhAra H- saMsArI jIvo aprApta vastuonI ane saMyogonI IcchA karIne duHkhI thAya che. vastunI prApti puNyane AdhIna che ane sukhanI prApti vyaktinI samajaNane AdhIna che. paraMtu vyakti A vAsta- vikatAne samajI ke svIkArI zakatA nathI ane duHkhI thAya che. koIne saMpattinA abhAvanuM duHkha; koIne aDhaLaka saMpattinI vacce paNa azAMtinuM duHkha; koIne saMtAnanA abhAvanuM duHkha; koIne pratikULa saMtAnanuM duHkha hoya che. A rIte samajaNanA abhAve vastunI prApti ke aprApti baMne duHkhajanaka bane che. je zraddhALu loko sAdhu-sAdhvIjIo pAsethI potAnI sAMsArika gUMcavaNone dUra karavAnI apekSAo rAkhe che ane te mATe yaMtra-maMtra, auSadha-bheSajanI AzA rAkhe che; teoe uparokta adhyayanamAMthI zikSA grahaNa karavI joIe ke A prakAranI pravRttio sAdhunA AcArathI viparIta che. vItarAga bhagavAnanA sAdhu-sAdhvIjIo kevaLa AtmakalyANanA mArgano tathA tapa tyAgano ja upadeza ApI zake che. teo anya laukika pravRttimAM rasa laI zakatA nathI. tethI jJAnI puruSo kahe che ke sahaja prApta thayelA saMyogomAM saMtoSa rAkhI, prasanna rahevAthI ja manuSyane sukha-zAMti ane AtmAnaMdanI prApti thAya che. aMte to dharma ane tyAga e ja saMsAranA prapaMcathI mukta karI zake che. ema jANI pratyeka suptecchue tyAga ane saMyamarUpa dharmanA mArge agresara thavAno saMkalpa karavo joIe; IcchAo upara kAbU meLavI AtmakalyANanA zreSTha mArgano svIkAra karavo joIe; e ja Agama jJAna ane zraddhAno sAra che. || varga-3 adhya.-4 saMpUrNa ||
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 zrI nirayAvalikA sUtra | varga-3 adhya. 5 thI 10 paricaya : adhyayana pAMcamuM : A adhyayanamAM pUrNabhadra devanA pUrva pazcAd bhavanuM nirUpaNa che. ekadA bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM pUrNabhadra deva darzanArthe AvyA, te potAnI Rddhi, nATakanuM pradarzana karI pAchA cAlyA gayA. gautama svAmInA pUchavAthI prabhue teno pUrvabhava kahyo. pUrvabhavaH pUrNabhadra zeTha - A jaMbUdvIpanA bharata kSetramAM maNipadikA nAmanI nagarI hatI. tyAM pUrNa- bhadra nAmanA zeTha rahetA hatA. teNe bahuzruta sthavira bhagavaMto pAsethI dharmopadeza sAMbhaLI saMyama aMgIkAra karyo, agiyAra aMgo kaMThastha karyA, upavAsathI mAsakhamaNa sudhInI aneka tapazcaryAo dvArA karmanI nirjarA karatAM aneka varSonI saMyama paryAyanuM pAlana karyuM. aMte eka mAsanA anazananI ArAdhanA karI saudharma devalokamAM teo pUrNabhadra deva tarIke utpanna thayA. te deva devalokanuM be sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI, mahAvideha kSetramAM manuSyapaNe utpanna thaI, saMyama aMgIkAra karI, sarva karmano kSaya karI mukta thaze. cha thI dasa adhyayana : aMtima pAMca adhyayanamAM kramazaH maNibhadra zeTha, datta, ziva, bala ane anAdata zeThanuM jIvana vRttAMta pUrNabhadranI samAna hovAthI saMkSipta rUpe che. deva ane pUrvabhavanA nAma eka ja che. te sarve tapa saMyamanuM pAlana karIne devalokamAM utpanna thayA che. devalokanuM AyuSya pUrNa karIne, mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karI siddha thaze. A vargamAM 4 jIva saMyamanA virAdhaka thayA che. zeSa che jIva ArAdhaka thaI vaimAnika devagatimAM gayA che. dasamAMthI nava jIva ekAvatArI che arthAt eka bhava manuSyano karI mokSa prApta karaze. bahuputrikA devI traNa bhava karI mokSe jaze.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3H adhya.-5 [ 129] varga-3 Adhya.-5 pUrNabhadra deva adhyayana prAraMbha :| 1 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM puphiyANaM cautthassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte, paMcamassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa pupphiyANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNatte ? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikA varganA cothA adhyayanamAM pUrvokta bhAvonuM varNana karyuM che to he bhagavan! pAMcamA adhyayanamAM bhagavAne kayA bhAvonuM nirUpaNa karyuM che? pUrNabhadra devanuM nATya-pradarzana :| 2 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM Nayare / guNasIlae ceie / seNie rAyA / sAmI samosarie / parisA NiggayA / bhAvArtha - uttara-he jaMbU! te kALe ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. guNazIla nAmanuM udyAna hatuM. tyAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. tyAM prabhu mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada darzana karavA nIkaLI. | 3 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM puNNabhadde deve sohamme kappe puNNabhadde vimANe sabhAe suhammAe puNNabhaddasi sIhAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhiM, jahA sUriyAbho jAva battIsaivihaM paTTavihiM uvadasittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disi paDigae / kUDAgArasAlA diTThato / puvvabhavapucchA / bhAvArtha :- kALe ane te samaye saudharmakalpamAM pUrNabhadra vimAnanI sudharmA sabhAmAM pUrNabhadra siMhAsana upara pUrNabhadra deva cAra hajAra sAmAnikadevo AdinI sAthe AnaMda pramoda karI rahyA hatA. vAva, sUryAbha devanI jema batrIsa prakAranI nATyavidhi batAvI je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM cAlyA gayA. tyAre gautama svAmIe bhagavAnane te devanI divya devaRddhi aMtardhAna thaI gaI te viSayamAM
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 130 / zrI niyAvalikA sUtra pUchyuM- bhagavAne kUTAkArazALAnA daSTAMtathI samAdhAna karyuM. tyAra pachI gautama svAmInA pUchavA para bhagavAne tenA pUrvabhavanA viSayamAM kahyuM| 4 evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse maNivaiyA NAma NayarI hotthA vaNNao / tArAiNNe ceie / caMdo rAyA / tattha NaM maNivaiyAe NayarIe puNNabhadde NAmaM gAhAvaI parivasai, vaNNao / bhAvArtha :- he gautama ! te kALe ane te samaye A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM dhana-vaibhava ItyAdithI samRddha maNipadikA nAmanI nagarI hatI. tyAM tArAkIrNa nAmanuM udyAna hatuM. te nagarImAM caMdra nAmanA rAjA rAjya karatAM hatA. te maNipadikA nagarImAM pUrNabhadra nAmanA gAthApati rahetA hatA. nagarI, rAjA, udyAna ane gAthApatinuM varNana pUrvavat samajavuM. | 5 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM therA bhagavaMto jAisaMpaNNA jAvajIviyAsamaraNabhayavippamukkA bahussuyA bahuparivArA puvvANupuTviM caramANe jAva samosaDhA / parisA NiggayA / bhAvArtha :- kALe ane te samaye jAtisaMpanna vagere guNothI yukta tathA jIvananI AkAMkSA ane maraNanA bhayathI rahita, bahuzruta sthavira bhagavaMta vizALa ziSya parivAra sAthe grAmAnugrAma vihAra karatAM maNipadikA nagarImAM padhAryA. janasamUha temanI dezanA sAMbhaLavA gayo. pUrNabhadra aNagAranI sAdhanA-ArAdhanA : 6 tae NaM se puNNabhadde gAhAvaI imIse kahAe laddhaDhe samANe hadvatuDhe jAva jahA paNNattIe gaGgadatte taheva Niggacchai jAvaNikkhaMto jAva guttabaMbhayArI / bhAvArtha :- tyAra pachI te pUrNabhadra gAthApati te sthavira munirAjanA Agamanane jANIne, hRSTa-tuSTa thayA tathA bhagavatI sUtra kathita gaMgadattanI jema darzana karavA mATe gayA yAvatuM tenI pAse pravrajita thayA. IryAsamiti AdithI yukta yAvat guptabrahmacArI sAdhu thayA. | 7 tae NaM se puNNabhadde aNagAre therANaM bhagavaMtANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjai, ahijjittA bahUhiM cautthachaTTaTThama jAva bhAvittA bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA mAsiyAe salehaNAe appANa jhosettA sarTi bhattAi aNasaNAe chedittA AloiyapaDikkaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe puNNabhadde vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijaMsi jAva bhaasmnnpjjttiie|
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3 adhya.-5 [ 131 ] evaM khalu goyamA ! puNNabhaddeNaM deveNaM sA divvA deviDDI laddhA pattA abhi-smnnnnaagyaa| bhAvArtha :- tyAra pachI pUrNabhadra aNagAre te sthavira bhagavaMtonI pAse sAmAyikAdithI laIne agiyAra aMgono abhyAsa karyo ane ghaNAM upavAsa chaTha aThThama vagere mAsakhamaNa paryata vividha tapazcaryAthI AtmAne bhAvita karatAM aneka varSo sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karI, mAsika saMlekhanApUrvaka sATha bhaktanuM anazana dvArA chedana karIne, AlocanA-pratikramaNa karI, samAdhi pUrvaka mRtyunA avasare mRtyu pAmIne, saudharma devalokanA pUrNabhadra vimAnanI upapAta sabhAmAM rahelI devazayyAmAM devarUpe utpanna thayA. yAvata bhASA-mana paryAptithI paryAptabhAvane prApta thayA. he gautama! A rIte pUrNabhadra deve sarAga-saMyama, tapa dvArA divyaRddhi labdha prApta ane adhigata (svAdhIna) karI che. 8 puNNabhaddassa NaM bhaMte ! devassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! do sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha he bhagavan!pUrNabhadra devanI sthiti keTalA samayanI che? he gautama!tenI be sAgaropamanI sthiti che. pUrNabhadranuM bhaviSya :| 9 puNNabhadde NaM bhaMte ! deve tAo devalogAo jAva kahiM gacchihii, kahiM uvavajjihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii jAva aMtaM kAhii / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te pUrNabhadra deva, te devalokamAMthI avIne kyAM jaze ane kyAM utpanna thaze? uttara- he gautama! mahAvideha kSetramAM utpanna thaIne siddha thaze yAvata sarva duHkhono aMta karaze. adhyayana upasaMhAra :| 10 taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAvasaMpatteNaM puphiyANaM paMcamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte / -tti bemi / bhAvArtha - he jaMbU! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre A pramANe puSpikAnA pAMcamA adhyanano bhAva kahyo che. ne varga-3 adhya-pa saMpUrNa
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 132 / zrI nirayAvalikA sUtra varga-3 madhya. thI 10 maNibhadra deva Adi madhyayana prAraMbha :| 1 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM pupphiyANaM paMcamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte, chaTThassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa pupphiyANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNatte ? / bhAvArtha :- he bhagavan! jo nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikAnA pAMcamA adhyayanano A bhAva kahyo che, to he bhagavan! mukti prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpikAnA chaThThA adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? bhanidra vinA pUrva-pazcA6 mapa :| 2 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe Nayare / guNasIlae ceie / seNie rAyA / sAmI samosarie / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM maNibhadde deve sabhAe suhammAe mANibhaIsisIhAsaNaMsi cauhi sAmANiyasAhassIhiM evaM jahA puNNabhaddo taheva AgamaNaM, NaTTavihi, kUDAgArasAlA diTThato, puvvbhvpucchaa| maNivaIyA NayarI / maNibhadde gAhAvaI / therANaM aMtie pavvajjA, ekkArasa aMgAI ahijjai / bahUhi vAsAiM pariyAo / mAsiyA saMlehaNA, saTThi bhattAi / mANibhadde vimANe uvvaao| do sAgarovamAI ThiI / mahAvidehe vAse sijjhihii| bhAvArtha :- he jaMbu ! te kALe ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tyAM guNazIla nAmanuM udyAna hatuM. tyAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. eka vAra tyAM bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. te kALe ane te samaye maNibhadra deva sudharmA sabhAmAM maNibhadra siMhAsana upara besIne cAra hajAra sAmAnika deva AdinI sAthe beThA hatA vagere varNana pUrNabhadra devanI jema jANavuM. te paNa bhagavAnanA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-3: adhya.-6 thI 10 [ 133 ] samavasaraNamAM AvyA ane darzana karI nATaka batAvIne pAchA gayA. maNibhadradevanA gayA pachI gautamasvAmInI pRcchA, bhagavAne ApeluM kUTAgAra zALAnuM daSTAMta ane zrI gautama dvArA pUrvabhava pRcchA vagere pUrvavat jANavuM. te kALe ane te samaye maNipadikA nAmanI nagarI hatI. temAM maNibhadra nAmanA gAthApati rahetA hatA. teNe sthaviro pAse dIkSA lIdhI. dIkSA laIne agiyAra aMgano abhyAsa karyo. ghaNAM varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karyuM ane eka mAsano saMthAro karyo. anazana dvArA sATha bhaktano tyAga karyo. samAdhipUrvaka kALa karIne maNibhadra vimAnamAM utpanna thayA. tyAM tenI be sAgaropamanI sthiti che. devalokathI cyavIne te mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne siddha thaze. cha8A adhyayanano upasaMhAra :| 3 taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM pupphiyANaM chaTThassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte / - tti veniyA bhAvArtha :- he jaMbU! nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe puSpikA varganA chaThThA adhyayayanano A bhAva kahyo che. zeSa cAra adhyayana :| 4 evaM datte sive bale aNADhie savve jahA puNNabhadde deve / savvesiM do sAgarovamAiM ThiI / vimANA devasarisaNAmA / puvvabhave datte caMdaNAe NayarIe, sive mihilAe, bale hatthiNAure, aNADhi e kAkadie / [ceiyAiM jahA saMgahaNIe ] mahAvidehavAse sijjhihii / bhAvArtha :- ja pramANe (7) datta, (8) ziva, (9) bala ane (10) anAdata, A badhA devonuM varNana pUrNabhadra devanI jema jANavuM joIe. te sarva devonI be-be sAgaropamanI sthiti che. te devonA nAmanI jema ja tenA vimAnonAM nAma che. pUrvabhavamAM datta-caMdanA nagarImAM ziva-mithilA nagarImAM; bala-hastinApura nagaramAM anAdata-kAkaMdI nagarImAM janmyA hatA. siMgrahaNI gAthA pramANe udhAnonAM nAma jANI levA joIe.] devabhava pUrNa karI te sarve mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karIne siddha thaze. vargano upasaMhAra :5 taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM puphiyANaM
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 134 ] zrI nirayAvalikA sUtra dasa ajjhayaNANaM ayamaDhe paNNatte / - tti veIi . bhAvArtha-hebU!nirvANa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe puSpikAvarganA dasa adhyayayanono A bhAva kahyo che. vivecana : A varganA daza adhyayanomAMthI aMtima cha adhyayanonA caritranAyaka pUrNabhadra, maNibhadra, datta, ziva, bala, anAdata; A chae aNagAro zuddha saMyama tapanuM pAlana karI, ArAdhaka thaI, prathama devalokamAM IndranI samAna sthitivALA deva thayA che. pUrvanA traNa adhyayanomAM varNita caMdra, sUrya ane zukra deva pUrvabhave virAdhaka thaI jyotiSI deva thayA che. cothA adhyayanamAM varNita bahuputrikA devI paNa pUrvabhavamAM virAdhaka thaIvaimAnika devI banI che ane AgAmI bhavamAM ArAdhaka thaIdeva thaze. aMte te pratyeka jIvo mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karI siddhagatine prApta karaze. | varga-3 adhya. 6 thI 10 saMpUrNa |
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpikA varga-4 : adhya.-1 cotho varga puSpacUlikA 135 paricaya : A vargamAM dasa adhyayana che. temAM pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM "puSpacUlA" nAmanI pravartinI sAdhvIjI pAse dIkSita thayelI dasa strIonuM kathAnaka che. tethI A varganuM nAma "puSpacUlikA" che. adhyayana--1 : zrIdevI :- ekadA prathama devalokanI zrIdevI prabhu mahAvIranA samavasaraNamAM AvI, nATayavidhinuM pradarzana karI, svasthAne gaI. zrI gautama svAmInA pUchavAthI prabhue teno pUrvabhava kahyo. = pUrvabhava : OM bhUtA :- rAjagRhI nagarImAM sudarzana nAmanA dhanADhaya zeTha rahetA hatA. tene 'priyA' nAmanI patnI ane 'bhUtA' nAmanI suputrI hatI. bhUtA alpavayamAM paNa vRddha ane jIrNa zarIravALI dekhAtI hatI. tenA dareka aMgopAMga zithila hatA, jethI tene koI vara maLato na hato. eka divasa pArzvanAtha bhagavAna te nagarImAM padhAryA. bhUtA darzana-vaMdana karavA gaI. upadeza sAMbhaLI teNI saMyama levA tatpara banI. mAtA pitAnI AjJApUrvaka bhagavAne tene dIkSA ApI ane puSpacUlA AryAne ziSyArUpe soMpI. bhUtA sAdhvI puSpacUlA AryAnA sAMnidhyamAM saMyama--tapathI AtmAne bhAvita karatI vicaravA lAgI. kAlAMtare te bhUtA AryA zarIranI sevA-zuzruSA karavA lAgI ane zucidharmanuM AcaraNa karavA lAgI arthAt vAraMvAra hAtha, paga, mukha, zISa, kAMkha, stana ane guptAMgane dhovA lAgI. besavA, UbhA rahevAnI jagyA upara pahelAM pANI chAMTavA lAgI. guruNI dvArA A sarva pravRttino niSedha karavA chatAM tenI avagaNanA karI, ekalI rahIne potAnI IcchAnusAra pravRtti karatI, aneka prakAre tapa-saMyamanI pAlanA karIne, aMta samaye saMyamadoSonI AlocanA pratikramaNa Adi na karavAthI virAdhaka thaI, prathama devalokanA 'zrI avataMsaka' vimAnamAM 'zrIdevI' rUpe utpanna thaI. te devI tyAMnI eka palyopamanI sthiti pUrNa karI mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne siddhagatine prApta karaze. adhyayana- 2 thI 10 :- zeSa nava adhyayanamAM nava devIonuM saMkSipta varNana che. te sarve devIo pUrvabhavamAM bhUtAnI jema saMyamagrahaNa karIne, pachI zarIra bAkuzI banIne prathama devalokamAM utpanna thaI che. tyAMthI mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne siddhagatine prApta karaze. //////////
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 13 zrI nirayAvalikA sUtra | cotho varga : puSpacUlikA prathama adhyayana : zrIdevI madhyayana prAraMbha :| 1 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM taccassa vaggassa pupphiyANaM ayamaDhe paNNatte, cautthassa NaM bhaMte ! vaggassa pupphacUliyANaM ke aDhe paNNatte ? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe upAMga sUtranA puSpikA nAmanA trIjA vargano bhAva A pramANe kahyo che, to he bhaMte! puSpacUlikA nAmanA cothA vargamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? | 2 evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM cautthassa vaggassa pupphacUliyANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA siri hiri dhii kittIo, buddhI lacchI ya hoi boddhavvA / ilAdevI surAdevI, rasadevI gaMdhadevI ya // bhAvArtha - he jaMbU! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre upAMga sUtranA cothA varga puSpacUlikAnA daza adhyayana kahyA che, te A pramANe cheuthaarth :- (1) zrIhavI, (2) zrIhevI, () tihevI, (4) tivI, (5) buddhivI, (s) lakSmIvI, (7) sAhevI, (8) surAhevI, () 2sahevI, (10) gaMdhavI. | 3 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM cautthassa vaggassa pupphacUliyANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, paDhamassa NaM bhate ! ajjhayaNassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa jAva saMpatteNaM ke aTe paNNatte ? bhAvArtha - he bhagavan! jo muktiprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre upAMga sUtranA puSpacUlikA nAmanA cothA varganA daza adhyayanonuM nirUpaNa karyuM che to he bhagavan! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre tenA
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-4H adhya.-1 [ 137 | prathama adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? vivecana : prastuta vargamAM lokamAM prasiddha zrI, hI, lakSmI Adi vaimAnika daza devIonA bhUta-bhAvI jIvananuM varNana che. jaMbUdvIpa prajJapti sUtramAM paNa uparokta aneka nAmavALI devIonuM varNana che. paraMtu te zrI, hI, lakSmI Adi bhavanapati jAtinI devIo che mATe tene bhinna samajavI. zrIdevInuM darzanArtha Agamana :| 4 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe Nayare / guNasIlae ceie / seNie rAyA / sAmI samosaDhe / parisA NiggayA / bhAvArtha :- te kAle ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. guNazIla nAmanuM udyAna hatuM. tyAM zreNikarAjA rAjya karatA hatA. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. pariSada dharmadezanA sAMbhaLavA nIkaLI. | 5 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM siridevI sohamme kappe sirivaDisae vimANe sabhAe suhammAe sirisi sIhAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhiM cauhiM mahattariyAhiM, jahA bahuputtiyA jAva NaTTavihiM uvadaMsittA paDigayA / NavaraM dAriyAo Natthi / puvvabhavapucchA / bhAvArtha :- kALe ane te samaye zrI devI saudharmakalpamAM "zrI" avataMsaka nAmanA vimAnamAM, sudharmA sabhAmAM "zrI" siMhAsana upara bahuputrikAdevInI jema cAra hajAra sAmAnikadevIo ane cAra cAra mahattarikAo sAthe beThI hatI yAvata te bahuputrikA devInI jema bhagavAnanA darzanArthe gaI ane nRtyavidhi batAvI pAchI pharI gaI. ahIM eTaluM vizeSa che ke zrI devIe bALaka bAlikAonI vidurvaNA karI na hatI. zrIdevInA gayA pachI gautamasvAmIe pUchyuM ke he bhagavan! zrI devI pUrvajanmamAM koNa hatI? zrIdevIno pUrvabhava : bhUtA :| 6 evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe Nayare / guNasIlae ceie| jiyasattU rAyA / tattha NaM rAyagihe Nayare sudaMsaNe NAmaM gAhAvaI parivasai, vnnnno| tassa NaM sudasaNassa gAhAvaissa piyA NAmaM bhAriyA hotthA vaNNao / tassa NaM sudasaNassa gAhAvaissa dhUyA, piyAe gAhAvaiNIe attayA, bhUyA NAmaMdAriyA hotthAvuDDA vuDDakumArI juNNA juNNakumArI paDiyaputatthaNI varagaparivajjiyA yAvi hotthaa|
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 | zrI nirayAvalikA sUtra bhAvArtha - he gautama! te kAle te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. guNazIla nAmanuM udyAna hatuM. tyAM jitazatru nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. te rAjagRhanagaramAM sudarzana nAmanA dhanADhaya gAthApati rahetA hatA. tene priyA nAmanI patnI hatI. te atyaMta sukumAra ane suMdara zarIra Adi vizeSaNothI yukta hatI. te sudarzana gAthApatinI putrI tathA priyA gAthApatnInI AtmajA bhUtA nAmanI putrI hatI. je vRddhA vRddhakumArI(moTI uMmaranI kanyA) jIrNa zarIrI ane jIrNakumArI, zithila nitaMba ane stanavALI tathA avivAhita hatI. bhUtAnuM darzanArtha gamana :| 7 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe jAva rAyagihe Nayare, guNasIlae ceie samosarie, vaNNao / parisA NiggayA / / bhAvArtha :- kALe ane te samaye puruSAdAnIya ahaMta pArzvanAtha bhagavAna grAmAnugrAma vicaraNa karatAM rAjagRha nagaranA guNazIla nAmanA udyAnamAM padhAryA. pariSada darzana karavA mATe nIkaLI. | 8 tae NaM sA bhUyA dAriyA imIse kahAe laTThA samANI haTTatuTThA jeNeva ammA-piyaro teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA evaM vayAsI- evaM khalu ammayAo ! pAse arahA purisAdANIe puvvANupurvi caramANe jAva samaNagaNaparivuDe viharai / taM icchAmi NaM ammayAo tubbhehiM abbhaNuNNAyA samANI pAsassa arahao purisAdANIyassa pAyavaMdiyA gamittae / ahAsuhaM devANuppie ! mA paDibaMdhaM / bhAvArtha - tyAre te bhUtA kanyA prabhunA Agamanane jANIne hRSTa-tuSTa thaI ane te potAnA mAtApitAnI pAse gaI. tyAM jaIne A pramANe kahyuM- he mAtA pitA! puruSAdAnIya arihaMta pArzvanAtha svAmI anukramathI vihAra karatAM karatAM ziSya samudAya sAthe rAjagRha nagaranI bahAra guNazIla udyAnamAM birAja- mAna che. he mAtA pitA ! ApanI AjJA laIne huM puruSAdAnIya pArzvanAtha bhagavAnanA caraNa-vaMdanA mATe javA IcchuM chuM. mAtApitAe kahyuM- he devAnupriye! jema sukha thAya tema karo, paraMtu zubhakAryamAM vilaMba na karo. | 9 tae NaM sA bhUyA dAriyA NhAyA jAva vibhUsiyasarIrA ceDIcakkavAlaparikiNNA sAo gihAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dhammiyaM jANappavaraM durUDhA / / bhAvArtha :- tyAra pachI te bhUtA kumArI snAna karI lAvat alaMkAro dhAraNa karIne dAsIonA samUha sAthe potAnA gharethI nIkaLI ane jyAM bAhya upasthAnazALA hatI tyAM AvI ane zreSTha dhArmika rathamAM beThI.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpiA varga-4 : adhya.-1 10 tae NaM sA bhUyA dAriyA NiyayaparivAraparivuDA rAyagihaM NayaraM majjhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva guNasIlae ceie teNeva uvAgaccha, uvAgacchittA chattAIe titthayarAtisae pAsai, pAsittA dhammiyAo jANappavarAo paccoruhai, paccoruhittA ceDIcakkavAlaparikiNNA jeNeva pAse arahA purisAdANIe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei jAva pajjuvAsai / 139 bhAvArtha :- tyAra pachI te bhUtA bAlikA potAnA svajana-parivAra sahita rAjagRhanagaranI madhyamAM thaIne nIkaLI ane guNazIla udhAna hatuM tyAM AvI, tyAM AvIne tIrthaMkaronA chatrAdi atizaya joIne zreSTha dhArmika ratha uparathI nIce UtarI. dAsIonA samUhanI sAthe jyAM puruSAdAnIya arihaMta bhagavAna pArzvanAtha birAjatA hatA tyAM AvI, AvIne teNe traNa vAra AdakSiNA pradakSiNApUrvaka vaMdanA karI yAvat paryupAsanA karavA lAgI. 11 eNaM pAse arahA purisAdANIe bhUyAe dAriyAe, tIse ya mahai mahAliyAe parisAe dhammaM parikahei / dhammaM soccA Nisamma haTThatuTThA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI - saddahAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM jAva abbhuTThemi gaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, se jaheyaM tubbhe vayaha, jaM NavaraM bhaMte ! ammApiyaro ApucchAmi, tae NaM ahaM jAva pavvaittae / ahAsuhaM devANuppie ! mA paDibaMdhaM / bhAvArtha :- tyAra pachI puruSAdAnIya arihaMta pArzvanAtha bhagavAne bhUtA bAlikA ane ati vizALa pariSadane dharmadezanA ApI. bhUtAkumArIe dharmadezanA sAMbhaLI, hRdayamAM dhAraNa karIne hRSTa-tuSTa thaI. teNIe bhagavAnane vaMdana--namaskAra karyA ane A pramANe kahyuM he bhagavan ! huM nigraMtha-pravacana para zraddhA karuM chuM yAvat nigraMtha-pravacanamAM upasthita thavA mATe huM tatpara banI chuM. he bhagavan ! nigrantha pravacanarUpe Ape je kahyuM te temaja che; he bhagavan ! huM mAtA-pitAnI AjJA laIne pravrajyA aMgIkAra karavA IcchuM chuM. arihaMta bhagavAne kahyuM- 'he devAnupriye ! jema sukha thAya tema karo'. bhUtAnuM praprabhyA grahaNa : NaM 12 tae 'sA bhUyA dAriyA tameva dhammiyaM jANappavaraM durUhai, durUhittA jeNeva rAyagihe Nayare teNeva uvAgayA, rAyagihaM NayaraM majjhamajjheNaM jeNeva sae gihe, teNeva uvAgayA, rahAo paccoruhittA jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgayA, karayala pariggahiyaM jAva jahA jamAlI tahA Apucchai / ahAsuhaM devANuppie ! mA paDibaMdhaM / bhAvArtha :- tyAra pachI te bhUtA dArikA yAvat te dhArmika zreSTha rathamAM beThI, besIne jyAM rAjagRha nagara
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra hatuM tyAM AvI ane rAjagRha nagaranA madhyabhAgamAM thaIne jyAM potAnuM ghara hatuM tyAM AvI; AvIne rathamAMthI nIce UtarIne jyAM mAtA-pitA hatAM tyAM AvI ane jamAlInI jema hAtha joDIne yAvat aMjali karIne mAtApitA pAse AjJA mAMgI(aMtamAM mAtA-pitAe AjJA ApI ane kahyuM-) he devAnupriye ! jema tane sukha thAya tema karo. 140 | 13 tae NaM se sudaMsaNe gAhAvaI viDalaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvei, mittANAi jAva AmaMtei AmaMtittA jAva jimiyabhuttuttarakAle suIbhUe NikkhamaNamANettA koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! bhUyAdAriyAe purisasahassavAhiNIyaM sIyaM uvaTThaveha, uvaTThavittA jAva paccappiha / ta NaM te koDuMbiya purisA jAva taM ANattiyaM paccappiNaMti / bhAvArtha :- tyAra pachI sudarzana gAthApatie vipula azana, pAna, khAdima, svAdima rUpa cAre prakAranAM bhojana taiyAra karAvyAM ane mitra, jJAtijano Adine AmaMtraNa ApyuM yAvat bhojana karAvyA pachI zuddha-svaccha thaIne niSkramaNa mATe kauTuMbika puruSo(sevako)ne bolAvIne kahyuM ke he devAnupriyo ! zIghra bhUtA kumArI mATe eka hajAra puruSothI vahana karAya tevI zibikA(pAlakhI) taiyAra karIne ahIM lAvo ane mane samAcAra Apo. tyAra pachI te kauTumbika puruSoe yAvat Adeza anusAra kArya karIne sUcana karyuM. 14 tae NaM se sudaMsaNe gAhAvaI bhUyaM dAriyaM NhAyaM jAva vibhUsiyasarIraM purisasahassavAhiNi sIyaM durUhai, durUhittA mittaNAi jAva rakheNaM rAyagihaM NayaraM majjhaMmajjheNaM, jeNeva guNasIlae ceie teNeva uvAgae, chattAIe titthayarAisae pAsai, pAsittA sIyaM ThAvei, ThAvittA bhUyaM dAriyaM sIyAo paccoruhei / bhAvArtha :- tyArapachI te sudarzana gAthApatie, snAna karelI yAvat AbhUSaNothI vibhUSita thayelI bhUtAkumArIne zibikAmAM besADI ane mitro, jJAtibaMdhuo AdinI sAthe bherI, zaraNAI AdivAjiMtronA nAda sahita rAjagRhanagaranA madhyabhAgamAM thaIne jyAM guNazIla udyAna hatuM tyAM AvyA ane chatra Adi tIrthaMkara prabhunA atizayo joyA; joIne tyAM pAlakhIne UbhI rakhAvI ane bhUtAkumArIne nIce utArI. 15 NaM taM bhUyaM dAriyaM ammApiyaro purao kAuM jeNeva pAse arahA purisAdANIe, teNeva uvAgae, tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! bhUyA dAriyA amhaM egA dhUyA iTThA, esa NaM devANuppiyA ! saMsArabhauvviggA bhIyA jammaNamaraNANaM devANuppiyANaM aMtie jAvapavvayAi / taM eyaM NaM devANuppiyA ! sissiNibhikkhaM dalayAmo / paDicchaMtu NaM devANuppiyA ! sissiNibhikkhaM / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM /
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-4H adhya.-1 [ 141] bhAvArtha :- tyAra pachI mAtA-pitA bhUtA dArikAne AgaLa karIne jyAM puruSAdAnIya arihaMta pArzvanAtha bhagavAna birAjatA hatAM tyAM AvyA ane traNa vAra AdakSiNA, pradakSiNA karIne vaMdana-namaskAra karyA. pachI teoe kahyuM- he devAnupriya! A bhUtA kumArI amArI ekanI eka putrI che. te amane bahu ja vhAlI che. A putrI saMsAranA bhayathI ghaNI ja udvigna banI che ane janma maraNathI bhayabhIta banI che, tethI Apa devAnupriya pAse muMDita thaI pravrajita thavA Icche che. to he bhagavan! ame Apane A ziSyA rUpa bhikSA ApIe chIe; he devAnupriya! A ziSyA rUpa bhikSAno Apa svIkAra karo. arihaMta pArzvanAtha bhagavAne uttara Apyo-"he devAnupriya! jema sukha upaje tema karo. 16 tae NaM sA bhUyA dAriyA pAseNaM arahA evaM vuttA samANI haTThatuTThA, uttarapurasthimaM disibhAgaM avakkamai avakkamittA sayameya AbharaNamallAlaMkAra omuyai, jahA devANaMdA NavaraM pupphacUlANaM aMtie jAva guttabaMbhayAriNI / bhAvArtha :- tyAra pachI arihaMta pArzvanAtha bhagavAnanI svIkRti sAMbhaLIne te bhUtAkumArI hRSTatuSTa thaI, IzAna khUNAmAM jaIne svayameva AbhUSaNa, mAlA, alaMkAra utAryA. A saMpUrNa varNana devAnaMdAnI jema jANI levuM. temAM vizeSatAe che ke teNIe arihaMta pArzvanAtha bhagavAna pAse dIkSA lIdhI ane puSpacUlikA AryA pAse zikSA grahaNa karI yAvatu te bhUtA sAdhvI gupta brahmacAriNI banI gaI. bhUtA sAdhvInI saMyamamAM bakuzatA :|17 tae NaM sA bhUyA ajjA aNNayA kayAi sarIrabAusiyA jAyA yAvi hotthA / abhikkhaNaM abhikkhaNaM hatthe dhovai, pAe dhovai,sIsaMdhovai, muhaM dhovai, thaNagaMtarAI dhovai, kakkhatarAi dhovai, gujjhaMtarAi dhovai, jattha jattha vi ya NaM ThANaM vA sejja vA NisIhiyaM vA ceei, tattha tattha vi ya NaM puvvAmeva pANaeNaM abbhukkhei, tao pacchA ThANaM vA sejja vA NisIhiyaM vA ceei / bhAvArtha :- tyAra pachI te bhUtA AryA zarIra bAkuzikA(zarIranI sevA karanArI) thaI gaI. te vAraMvAra hAtha dhotI, paga dhotI, mAthuM dhotI, mukha, stanAMtara, kAkha, guhyAMtara dhotI ane jyAM te UbhI rahetI, sUtI, besatI ane svAdhyAya karatI te te sthAno upara pahelAM pANI chAMTatI tyAra pachI te tyAM UbhI rahetI, sUtI, besatI athavA svAdhyAya karatI. | 18 tae NaM tAo pupphacUlAo ajjAo bhUyaM ajjaM evaM vayAsI- amhe NaM devANuppiyA ! samaNIo NiggaMthIo iriyAsamiyAo jAva guttbNbhyaarinniio| No khalukappai amhaMsarIrabAosiyANaM hottae / tumaMcaNaMdevANuppie!sarIra-bAosiyA
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 142 ] zrI niyAvalikA sutra abhikkhaNaM abhikkhaNaM hatthe dhovasi jAva NisIhiyaM ceesi / taM gaM tuma devANuppie ! eyassa ThANassa Aloehi, sesaM jahA subhaddAe jAva pADiekkaM uvassayaM uvasaMpajjittANaM viharai / tae NaM sA bhUyA ajjA aNohaTTiyA aNivAriyA sacchaMdamaI abhikkhaNaM abhikkhaNaM hatthe dhovai jAvaNisIhiyaM ceei / / bhAvArtha :- tyAre puSpacUlikA AryAe bhUtA AryAne A pramANe kahyuM- he devAnupriye ! ApaNe IryAsamiti Adi samitiothI sahita yAvatuM guptabrahmacAriNI nigraMtha zramaNI chIe. tethI ApaNe zarIra bAkazikA thavuM yogya nathI, paraMtu he devAnupriye ! tuM zarIra bAkuzikA thaIne hAtha dhue che yAvata pANI chAMTIne bese, svAdhyAya kare che. tethI he devAnupriye ! tuM A sthAnanI(pravRttinI) AlocanA kara. ItyAdi zeSa varNana subhadrAnI jema jANavuM. vAvatu AryA puSpacUlikAnA samajAvavAthI paNa te samajI nahIM ane eka divasa te upAzrayamAMthI nIkaLIne judA upAzraya jaIne ekalI rahevA lAgI. tyAra pachI te bhUtA AryA guruNI Adino aMkuza na hovAthI niraMkuza, koI rokanAra, aTakAvanAra na hovAthI svacchaMdI banIne vAraMvAra hAtha-paga dhovA lAgI yAvata pANI chAMTIne besatI hatI arthAt potAno pUrvokta AcAra cAlu rAkhyo. vivecana : prastuta varganA daze adhyayanamAM zarIra zuzruSA, zuci dharmitA ane sukhazIlatA vRttithI saMyamane dUSita karanAra sAdhvIonuM varNana che. je bhAvArthathI spaSTa che. uparokta pravRttione bAkuzI pravRtti ane tenuM AcaraNa karanAra sAdhvIjIo zarIra bAkuzikA kahevAya che. sUtrokta ghaTanA prabhu pArzvanAthanA zAsanamAM pravartinI sAdhvI puSpacUlAnI nezrAmAM banI hatI. tapa-saMyamanI sAdhanA karavA chatAM cAritramohanA udaye tathA prakAranI vRtti janme che. je saMyamane dUSita kare che ane bhavabhramaNa vadhAre che. bhUtA sAdhvInuM mRtyu ane bhaviSya :19 tae NaM sA bhUyA ajjA bahUhiM cautthachaTTha jAvabahUI vAsAiMsAmaNNapariyAgaM pAuNittA tassa ThANassa aNAloiya apaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe sirivaDiMsae vimANe uvavAya sabhAe devasayaNijjasi jAva siridevittAe uvaNNA, paMcavihAe pajjattIe pajjattA jAvabhAsamaNapajjattIe / evaM khalu goyamA !
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-4: adhya.-1 143 ] sirIe devIe esA divvA deviDDI laddhA pattA abhismnnnnaagyaa| egaMpaliovamaM Ii bhAvArtha :- tyAra pachI te bhUtA AryAe vividha prakAranI tapazcaryA upavAsa, chaTha, aTTama, Adi tapathI AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSo sudhI saMyama paryAyanuM pAlana karyuM. aMte potAnI dUSita pravRttinI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA mRtyunA avasare mRtyu pAmIne teNI saudharmakalpanA 'zrI avataMsaka' vimAnanI upapAta sabhAmAM devazayyAmAM zrIdevInA rUpe utpanna thaI; AhAra paryApti, zarIraparyApti, Indriya paryApti, zvAsocchavAsa paryApti ane bhASA-manaparyApti te pAMca paryAptithI paryApta thaI. A rIte he gautama! zrI devIe A divya devaRddhine meLavI che. prApta karI che ane svAdhIna karI che. devalokamAM tenI sthiti eka palyopamanI che. 20 sirI NaM bhaMte ! devI jAva kahiM gacchihii kahi uvavajjihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zrI devI devabhavanuM AyuSya pUrNa karIne vAvata kayAM jaze? kayAM utpanna thaze? uttara- he gautama! te mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karaze ane (saMyamanI sAdhanA karI) siddhi prApta karaze. adhyayana upasaMhAra :21 taM evaM khalu jaMbU !samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAvasaMpatteNaM pupphacUliyANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte / -tti bemi / bhAvArtha :- he jaMbU! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpacUlikAnA prathama adhyayanano A bhAva kahyo che. ne varga-4 adhya.-1 saMpUrNa
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrI nirayAvalikA sUtra varga-4 adhya. ra thI 10| hrIdevI Adi hrIdevI Adi :| 1 evaM sesANaM vi NavaNhaM bhANiyavvaM / sarisaNAmA vimANA / sohamme kppe| puvvabhavo / Nayara-ceiya-piyamAINaM appaNo ya NAmAdi jahA saMgahaNIe / savvA pAsassa aMtie NikkhaMtA / pupphacUlANaM sissinniiyaao| sriirbaaosiyaao| savvAo aNaMtaraM cayaM caittA mahAvidehe vAse sijjhihiti| bhAvArtha :- A pramANe zeSa nava adhyanonA bhAva paNa jANI levA joIe. mRtyu pachI potapotAnA nAma anusAra vimAnomAM tenI utpatti thaI. jema ke- hI devI hI vimAnamAM, dhRti devI dhRti vimAnamAM, kIrtidevI kIrti vimAnamAM, buddhi devI buddhi vimAnamAM utpanna thaI che. sarvadevIonI utpatti saudharmakalpamAM thaI. te sarvano pUrvabhava bhUtAnI samAna che. nagara, udhAna, mAtA-pitAnA nAma Adi saMgrahaNI gAthA pramANe jANavA. gAthA upalabdha nathI. te sarva devIo pUrvabhavamAM pArzvanAtha bhagavAna pAse pravrajita thaI hatI ane puSpacUlA AryAnI ziSyAo thaI hatI. saMyamanuM pAlana karatAM karatAM te sarve zarIra bAkazikA thaI. devalokamAMthI cyavI, sarve mahAvidehakSetramAM janma dhAraNa karIne siddha thaze. vivecana : prastuta varganA daza adhyayanamAMthI eka adhyayananuM vistRta varNana che ane zeSa nava adhyayanonuM A sUtramAM saMkSipta varNana che. te daza kathAnaka eka samAna che. teonI nagarI vagerenA nAmomAM vizeSatA che. tenA mATe sUtramAM saMgrahaNI gAthAthI jANavAno nirdeza che paraMtu saMgrahaNI gAthA koI pratamAM ke TIkAmAM prApta thatI nathI. vargano upasaMhAra :| 2 evaM khalu jaMbU samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAvasaMpatteNaM pupphacUliyANaM dasa ajjhayaNANaM ayamaDhe paNNatte / - tti vani . bhAvArtha :- he jaMbU! A rIte nirvANaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe puSpacUlikAnA dasa
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puSpikA varga-4H adhya.-2 thI 10. 145 adhyayanano A bhAva prarUpyo che. upasaMhAra - A varganA varNanathI spaSTa thAya che ke lokamAM je lakSmI, sarasvatI Adi devIonI pUjApratiSThA karavAmAM Ave che. te prathama devalokanI devIo pratye eka prakAranI bhaktinuM darzana che. temane prasanna karI loko kaMIka meLavavAnI apekSA rAkhe che. trIjA vargamAM maNibhadra-pUrNabhadra devanuM varNana Ave che. jinamaMdiromAM tenI paNa pUjA pratiSThA karavAmAM Ave che. A sarva pravRttio bhautika sukhanI apekSAthI thAya che. vItarAga dharma to laukika AzAthI para rahIne mAtra AtmasAdhanA karavAno upadeza Ape che. trIjA cothA vargamAM varNita dharmakathAothI jaNAya che ke cAritranA virAdhaka sAdhako paNa jo zraddhAmAM deDha hoya to te virAdhaka thavA chatAM anaMta saMsAra paribhramaNa karatA nathI. cAritranI virAdhanAnA pariNAme te nimna jAtinA deva-devI tarIke janma dhAraNa kare che. teo punaH manuSya janma dhAraNa karI, ArAdhanA karIne siddha gatine prApta karI zake che. tethI saMyamanI hInAdhika ArAdhanA karanAra dareka sAdhakoe potAnI zraddhA, prarUpaNA to AgamAnusAra zuddha rAkhavI joIe ane kaSAya bhAvathI mukta rahI, bAra prakAranA tapamAM lIna rahevuM joIe. A prakAre sAvadhAna rahenAra saMyamI sAdhaka potAnA AtmAnI adhogatithI surakSA karI sadgati prApta karI zake che ane aMte mokSa pAmI zake che. | varga-4 adhya. 2 thI 10 saMpUrNa
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 146] zrI niyAvalikA satra pAMcamo varga | vRSNidazA ja je paricaya : A vargamAM bAra adhyayana che. tenA caritranAyako aMdhakavRSNi kuLanA hovAthI tenuM nAma vRSNidazA che. adhyayana - 1: niSadhamAra - kRSNa vAsudevanA bhAI baLadeva rAjAne revatI nAmanI rANI ane niSadhamAra nAmano putra hato. yauvanAvasthAmAM praveza karatAM pacAsa kanyAo sAthe tenA lagna thayA. bhavya prAsAdamAM te sukhapUrvaka raheto hato. arihaMta ariSTanemi dvArikA nagarImAM padhAryA. kuSNa vAsudeva tathA prajAjano bhagavAnanA darzanArthe gayA. niSadhakumAra paNa bhagavAnanA darzana karavA gayA. upadeza zravaNa karI temaNe bhagavAna pAse zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA. ariSTanemi bhagavAnanA prathama gaNadhara varadatta aNagAre niSadhakumArano pUrvabhava pUchyo ane bhagavAne tenA pUrvabhavanuM varNana karyuM. niSadhakamArano pUrvabhava :- A bharata kSetranA rohataka nagaramAM mahAbala nAmanA rAjA ane teno vIrAMgada nAmano putra hato. batrIsa zreSTha rAjakanyAo sAthe tenA lagna thayAM. koI eka samaye siddhArtha nAmanA AcArya te nagarImAM padhAryA. temano upadeza sAMbhaLI virAMgadane vairAgya bhAva jAgRta thayo, teNe saMyama aMgIkAra karyo. agiyAra aMga kaMThastha karI aneka prakAranI tapazcaryA dvArA Atmazuddhi karavA lAgyA. 45 varSa sudhI zuddha saMyamanuM pAlana karI, be mahinAno saMthAro karI, ArAdhakabhAve pAMcamA devalokamAM deva rUpe utpanna thayA. tyAMnI dasa sAgaropamanI sthiti pUrNa karI ahIM niSadhakumAra tarIke utpanna thayA che ane Aje teNe zrAvakavrata svIkAryA che. niSadhakumAranI dIkSA - eka divasa zramaNopAsaka niSadhakumArane pauSadhamAM dharmajAgaraNa karatAM dvArikA nagarImAM bhagavAnanI paryApAsanA karavAnA bhAva jAgRta thayAM. bhagavAna ariSTanemi temanA manogata bhAvane jANI tyAM padhAryA. niSadhakumAranI bhAvanA paripUrNa thaI eTaluM ja nahIM, tenA bhAvo viratidharma mATe vRddhigata banyA; prabhu pAse saMyamano svIkAra karyo. agiyAra aMga kaMThastha karyA. vividha tapazcaryA karatAM, nava varSanI cAritraparyAyanuM pAlana karyuM ane ekavIsa divasano saMthAro karI, ArAdhanApUrvaka kALadharma pAmI, sarvArthasiddha mahAvimAnamAM devarUpe utpanna thayA. tyAMthI tetrIsa sAgaropamanuM devAyuSya pUrNa karIne mahAvideha kSetramAM janma laI, siddhagatine prApta karaze. adhyayana - 2 thI 11 - zeSa agiyAra adhyayanamAM 11 rAjakumAronuM varNana upara pramANe ja che. saMyama grahaNa ane anuttara vimAnamAM utpatti Adi niSadhakumAranI jema samajI levuM.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vRSNidazA varga-paH adhya.-1 [ 147 | 'pAMcamo varga : vRSNidazA adhya.-1 thI 1ra : niSadhAdi adhyayana prAraMbha :| 1 jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM cautthassa vaggassa pupphacUliyANaM ayamaDhe paNNatte, paMcamassa NaM bhaMte ! vaggassa vaNhidasANaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNatte ? bhAvArtha :- zrI jaMbusvAmIe sudharmA svAmIne pUchyuM- he bhagavan! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe upAMga sUtranA cothA varga puSpacUlikAnuM A rIte nirUpaNa karyuM che, to he bhagavan! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre pAMcamAM varga vRSNidazAmAM kayA bhAvonuM nirUpaNa karyuM che? | 2 evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM paMcamassa vagassa vahidasANaM duvAlasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA NisaDhe mAyaNi vaha vahe, pagayA juttI dasarahe daDharahe ya / mahAdhaNU sattadhaNU, dasadhaNU NAme sayadhaNU ya // bhAvArtha :- he AyuSyamAn! jaMbU! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe pAMcamA vRSNidazA varganA bAra adhyayana kahyAM che, tenAM nAma A pramANe che- (1) niSadha, (2) mAyanI (mAdanI), (3) vaha, (4) vahe, (5) pagayA(prakRtA), (6) yukti, (7) dazaratha, (8) daDharatha, (9) mahAdhanvA, (10) saptadhanvA, (11) dazadhanvA ane (12) zatadhanvA. | 3 jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM uvaGgANaM paMcamassa vaggassa vaNhidasANaM duvAlasa ajjhayaNA paNNattA, paDhamassa NaM bhate ! ajjhayaNassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNatte ? bhAvArtha :- he bhagavan! jo mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre upAMga sUtranA vRSNidazA nAmanA pAMcamA varganA bAra adhyayana kahyAM che, to he bhagavan! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre prathama adhyayanamAM kayA bhAvonuM nirUpaNa karyuM che?
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 148 ] zrI nirayAvalikA sUtra vivecana : prastuta sUtromAM vargano prAraMbha karatAM daza adhyayanonAM nAma nirdeza che. jemAM keTalAka nAma aparicita jevA che. jema ke- mAyaNi, vadha, vadhe, pagatA vagere. TIkAmAM sUtrokta nAma saMbaMdhita koI spaSTIkaraNa nathI. mAni :- pAThAMtaramAM maLa, mAdanI, mAtali vagere zabdo jovA maLe che. A viSaye TIkA, vyAkhyA vagere na hovAthI te zabdomAM kaMIka lipi doSa thavAnI paNa zakyatA che. dvArakAnagarI : 4 evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM bAravaI NAmaMNayarI hotthA- duvAlasa joyaNAyAmA Nava joyaNa vitthiNNA dhaNavaimaiNimmiyA cAmIyarapavarapAgArANANAmaNi paMcavaNNa kavisIsagasohiyA alakApurIsaMkAsA pamuiyapakkIliyA paccakkha devaloyabhUyA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / bhAvArtha - he jaMbU! te kALe ane te samaye dvArakA nAmanI nagarI hatI. te pUrva-pazcimamAM bAra yojana lAMbI ane uttara-dakSiNamAM nava yojana pahoLI hatI, te nagarI kubere potAnI buddhikauzalathI banAvI hatI. suvarNanA banelA zreSTha prAkAra-killA ane paMcaraMgI maNionA banelA kAMgarAthI te suzobhita hatI. te alakApurI-IndranI nagarI samAna suMdara lAgatI hatI. tyAMnA nagaravAsI AnaMda karanArA ane kriIDA karavAmAM tatpara rahetA hatA. te nagarI manane prasanna karanArI, darzanIya, abhirUpa-suMdara chaTAvALI, pratirUpa-anupama zilpakalAthI suzobhita sAkSAt devaloka jevI lAgatI hatI. raivataka parvata :| 5 tIse NaM bAravaIe NayarIe bahiyA uttarapurathime disIbhAe ettha NaM revayae NAmaM pavvae hotthA- tuMge gayaNatalamaNulihatasihare NANAviharukkha-guccha-gumma- layAvallIparigayAbhirAme haMsamiya-mayUra-koJca-sArasa-kAga-madaNasAla-koilakulovavee taDakaDagavivaraujjharapavAyapabbhArasiharapaure accharagaNa-devasaMgha-vijjAharamihuNa-saNNiciNNe NiccacchaNae dasAravaravIra-purisatellokka-balavagANaM some subhae piyadasaNe surUve pAsAIe darisaNijje abhirUve pddiruuve| bhAvArtha :- dvArakA nagarInI bahAra IzAna khUNAmAM raivataka nAmano parvata hato. te parvata gaganacuMbI zikharavALo; aneka prakAranAM vRkSo, guccho, gulmo latAo ane vallIothI yukta hato. te parvata haMsa,
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vRSNidazA varga-5: adhya.-1 149 mRga, mayUra, krauMca pakSI, sArasa, cakravAka, menA ane koyala Adi pazu-pakSIonA kalaravathI gUMjato raheto hato. temAM aneka taTa-kinArA, medAna ane guphAo hatI. tyAM jharaNAMo, prapAta(jyAM jharaNAMo paDe che te sthAna) prAgabhAra(parvatanA kaMIkanamelA ramaNIyabhAga) ane zikhara hatA. te parvata upara apsarAono samUha, devono samUha ane vidyAdharonAM yugala AvIne krIDA karatAM hatAM. tyAM jaMghAcaraNa, vidyAcaraNa muni paNa dhyAna Adi mATe nivAsa karatA hatA. traNe lokamAM zreSTha balavAna manAtA dazArva- dazAravaMzIya vIrapuruSo tyAM haMmezAM navA navA utsava ujavatA hatA. te parvata saumya-AlhAdaka bhAva utpanna karanAro subhaga, priyadarzanIya, surUpa, prAsAdIya-manane prasanna karanAro, darzanIya, manohara ane atyaMta manoramya hato. naMdanavana udhAna, surapriya cakSAyatana :| 6 tattha NaM revayagassa pavvayassa adUrasAmaMte ettha NaM NaMdaNavaNe NAma ujjANe hotthA- savvouyapupphaphalasamiddhe ramme NaMdaNavaNappagAse pAsAIe jAva drisnnijje| __ tassa NaM NaMdaNavaNe ujjANe surappiyassa jakkhassa jakkhAyayaNe hotthAcirAIe jAva bahujaNo Agamma accei surappiyaM jakkhAyayaNaM / se NaM surappie jakkhAyayaNe egeNaM mahayA vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitte jahA puNNabhadde jAva silApaTTae / bhAvArtha :- raivataka parvatathI na ati dUra na ati najIka paraMtu yathocita sthAne naMdanavana nAmanuM eka udyAna hatuM. te sarva RtuonA puSpo ane phaLothI ramaNIya, naMdanavananI jema AnaMdaprada, darzanIya, manamohaka ane manane AkarSita karatuM hatuM. te naMdanavana udyAnamAM surapriya nAmanA yakSanuM yakSAyatana hatuM. te ghaNuM jUnuM hatuM. yAvatu ghaNA loko yakSAyatanamAM AvIne supriya yakSanI pUjA karatA hatA. yakSAyatananuM varNana aupapAtika sUtra pramANe jANavuM. te surapriya yakSAyatana eka vizALa vanakhaMDathI gherAyeluM hatuM ItyAdi varNana paNa aupapAtika sutra anusAra jANavuM yAvat te vanakhaMDamAM eka pRthvI zilApaTTaka hatuM. dvArikA nagarImAM kRSNa vAsudeva, baLadeva :| 7 tattha NaM bAravaIe NayarIe kaNhe NAmaM vAsudeve rAyA parivasai / se NaM tattha samuddavijayapAmokkhANaM dasaNhaM dasArANaM, baladevapAmokkhANaM paMcaNhaM mahAvIrANaM, uggaseNapAmokkhANaM solasaNhaM rAIsAhassINaM, pajjuNNapAmokkhANaM adbhuTThANaM kumArakoDINaM, saMbapAmokkhANaM saTThIe duiMtasAhassINaM, vIraseNapAmokkhANaM ekkavIsAe vIrasAhassINaM, ruppiNipAmokkhANaM solasaNhaM devIsAhassINaM, aNaGga
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 150 ] zrI nirayAvalikA sUtra | seNApAmokkhANaM aNegANaM gaNiyAsAhassINaM aNNesiM ca bahUNaM rAIsara jAva satthavAha-ppabhiINa veyaDDagirisAgaramerAgassa dAhiNaDDhabharahassa Ahevacca jAva pAlemANe viharai / bhAvArtha :- dvArakAnagarImAM kRSNa vAsudeva nAmanA rAjA hatA. te samudra vijaya Adi daza dazAronuM, baLadeva Adi pAMca mahAvIronuM, ugresana Adi soLa hajAra rAjAonuM, pradhumna Adi sADA traNa karoDa kumAronuM, sAMba Adi sATha hajAra durdAnta (durjeya) zUravIronuM, vIrasena Adi ekavIsa hajAra vIronuM, rukamaNI Adi soLahajAra rANIonuM, anaMgasenA Adi aneka hajAra gaNikAonuM ane te sivAya anya aneka rAjA, Izvara yAvata sArthavAha Adi tathA uttara dizAmAM vaitADhaya parvata sudhI ane bAkInI traNa dizAomAM lavaNa samudra sudhI dakSiNArdha bharatakSetranuM Adhipatya Adi karatAM temaja tenuM pAlana karatAM, tenA para anuzAsana karatAM rahetA hatA. 8 tatthaM NaM bAravaIe NayarIe baladeve NAmaM rAyA hotthA / mahayA himavaMta jAva rajja pasAsemANe viharai / tassa NaM baladevassa raNNo revaI NAmaM devI hotthA / sUmAla pANipAyA jAva viharai / tae NaM sA revaI devI aNNayA kayAi taMsi tArisagaMsi sayaNijjasi jAva sIhaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhA / evaM sumiNadasaNaparikahaNaM, kalAo jahA mahAbalassa, paNNAsao dAo, paNNAsa-rAyakaNNagANaM egadivaseNaM pANiggahaNaM / NavaraM NisaDhe NAmaM jAva uppi pAsAe viharai / bhAvArtha :- dvArakAnagarImAM baLadeva nAmanA rAjA (zrI kRSNa vAsudevanA moTA bhAI) hatA. te mahAna himavaMta parvata samAna vagere rAjAne yogya guNothI saMpanna hatA. te rAjyanuM zAsana karatAM rahetA hatAM. te baLadeva rAjAne revatI nAmanI patnI hatI. te sukumAra aMgopAMgavALI hatI yAvatu sukhapUrvaka rahetI hatI. koI eka samaye revatI devIe potAnA zayanagRhamAM viziSTa prakAranI zayyA upara sUtAM svapnamAM siMhane joyo. svapna joIne te jAgRta thaI. tyAra pachI svapna kathana, boMtera kaLAomAM pravINa thavuM vagere varNana mahAbalakumAra(bhagavatI sUtra)nI jema jANavuM. yathAsamaye eka divasamAM ja pacAsa rAjakanyAo sAthe tenA lagna thayA ane pacAsa-pacAsa vastuo dahejamAM ApavAmAM AvI. vizeSatA e che ke te kumAranuM nAma niSadha hatuM kAvat te AnaMda-pramoda karato gaganacuMbI mahelamAM rahevA lAgyo. arihaMta ariSTaneminuM Agamana :| 9 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariTThaNemI Aigare jAva samosarie NavaraM ogAhaNA dasa dhaNUi / parisA NiggayA /
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vRziza[-5: adhya.-1 | 151 tae NaM se kaNhe vAsudeve imIse kahAe laddhaTe samANe haTTatuTTe, koDubiyapurise saddAvei sadAvittA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! sabhAe suhammAe sAmudANiyaM bheriM tAlehi / tae NaM se koDubiyapurise jAva paDisuNittA jeNeva sabhAe suhammAe sAmu- dANiyA bherI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sAmudANiyaM bheri mahayA mahayA saddeNaM tAlei / bhAvArtha :- kALe ane te samaye dharmanI Adi karanArA arihaMta ariSTanemi bhagavAna dvArikAmAM padhAryA, vagere varNana bhagavAna mahAvIra svAmInA varNananI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke arihaMta ariSTaneminI avagAhanA(UMcAI) daza dhanuSanI hatI. pariSada dharmadezanA sAMbhaLavA nIkaLI. tyAra pachI kRSNa vAsudeve 'bhagavAna padhAryA che, te samAcAra jANIne hRSTa-tuSTa hRdayavALA thaIne sevaka puruSane bolAvyA ane kahyuM- he devAnupriye! zIdhra sudharmA sabhAmAM jaIne sAmudAnika-jana samUhane sUcanA ApatI bherI vagADo. tyAre te sevaka puruSe vAvata kRSNa vAsudevanI AjJAno svIkAra karIne jyAM sudharmAsabhAmAM sAmudAnika bherI hatI tyAM AvyAM ane te sAmudAnika bherI jorathI vagADI. kRSNavAsudevanuM darzanArtha gamana :| 10 tae NaM tIse sAmudANiyAe bherIe mahayA mahayA saddeNaM tAliyAe samANIe samuddavijaya pAmokkhA dasa dasArA jAva aNaMgaseNApAmokkhA aNegA gaNiyAsahassA aNNe ya bahave rAIsara jAva satthavAhappabhiIo NhAyA jAva savvAlaMkAravibhUsiyA jahAvibhavaiDDIsakkArasamudaeNaM appegaiyA hayagayA gayagayA pAyacAravihAreNaM vaMdAvaMdaehiM purisavaggurAparikkhittA jeNeva kaNhe vAsudeve, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala pariggahiyaM jAva kaNhaM vAsudevaM jaeNa vijaeNaM vaddhAti / bhAvArtha :- jorathI vagADAyelI sAmudAnika bherInA avAjane sAMbhaLI samudravijaya Adi dasa dazArva vagere anaMgasenA Adi aneka sahasra gaNikAo ane bIjA ghaNA rAjA, Izvara tathA sArthavAha paryaMtano janasamAja snAna karIne yAvat sarva prakAre alaMkRta vibhUSita thaIne, potapotAnA vaibhava pramANe satkAranI sAmagrI laIne ghoDA, hAthI vagerenI savArI dvArA, koI page cAlIne, A rIte ToLeToLA rUpe janasamudAya sahita jyAM kRSNa vAsudeva hatA tyAM AvyAM, AvIne be hAtha joDIne kRSNavAsudevane jaya-vijayazabdothI vadhAvyA. | 11 tae NaM se kaNhe vAsudeve koDubiyapurise evaM vayAsI- khippAmeva bho
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra ] zrI nirayAvalikA sUtra devANuppiyA ! AbhisekkaM hatthirayaNaM kappeha hayagayarahapavara jAvapaccappiNaMti / bhAvArtha :- samaye kRSNavAsudeve potAnA sevaka puruSane A pramANe kahyuM- he devAnupriya zIvra abhiSikta hastI ratnane vibhUSita karo ane ghoDA, hAthI, ratha ane sainiko sahita caturaMgiNI senAne susajjita karo yAvat sevaka puruSe sarva taiyArI karIne sUcanA ApI. 12 tae NaM se kaNhe vAsudeve jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai jAva majjaNagharAo paDiNikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jAva gayavaI NaravaI durUDhe / aTThaTTha maMgalagA jahA kUNie jAva seyavaracAmarehiM uddhavvamANehiM uddhavvamANehiM samuddavijayapAmokkhehiM dasahiM dasArehiM jAva satthavAhappabhiIhiM saddhiM saMparivuDe savviDDIe jAva raveNaM bAravaI NayariM majjhamajjheNaM, sesaM jahA kUNio jAva pajjuvAsai / bhAvArtha :- samaye kRSNavAsudeve snAnagRhamAM praveza karyo yAvatuM snAna karIne, vastrAlaMkArathI vibhUSita thaI, snAnagRhathI bahAra nIkaLIne bAhya upasthAnazALA pAse AvyA yAvata abhiSikta hastI ratna upara rAjA ArUDha thayA. tyAMthI prasthAna karatAM tenI AgaLa ATha-ATha maMgala rAkhavAmAM AvyAM ane koNika rAjAnI jema uttama zreSTha cAmarothI vIMjhAtAM, samudravijaya Adi daza dazAI thAvat sArthavAha AdinI sAthe saMpUrNa Rddhi sahita vAjiMtronA nAda sAthe dvArikAnagarInA madhyabhAgamAMthI nIkaLyA ItyAdi varNana koNikanI jema samajI levuM joIe yAvatuM paryApAsanA karavA lAgyA. vivecana : zvAnaM vAra - sarva alaMkAra. alaMkAra-zaNagAra cAra prakAranA che- (1) kezAlaMkAra (2) mALAlaMkAra, (3) vastrAlaMkAra (4) AbharaNAlaMkAra. niSadakumAranuM darzanArtha gamana :13 tae NaM tassa Nisahassa kumArassa uppi pAsAyavaragayassa taM mahayA jaNasadaM soccA jahA jamAlI jAva dhamma soccA Nisamma vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- saddahAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, evaM jahA citto jAva sAvagadhamma paDivajjai, paDivajjittA paDigae / bhAvArtha :- samaye zreSTha mahelamAM rahelA niSadhakumAra manuSyono kolAhala sAMbhaLI vAva jamAlInI jema Rddhi-vaibhava sahita mahelamAMthI nIkaLI bhagavAnanA samosaraNamAM gayA yAvat dharmadezanA sAMbhaLI, hRdayamAM dhAraNa karI, bhagavAnane vaMdana-namaskAra karyA; vaMdana-namaskAra karIne A pramANe
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vRziza[-5: adhya.-1 | 15 || kahyuM- he bhagavan! huM nigraMtha pravacana para zraddhA karuM chuM vagere citta sArathInI jema teNe zrAvakadharma svIkAra karyo, zrAvaka dharma svIkAra karI te pAchA pharyA. niSadhanA pUrva bhavanI pRcchA :14 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA arijhuNemissa aMtevAsI varadatte NAmaM aNagAre urAle jAva viharai / tae NaM se varadatte aNagAre NisaDhaM kumAraM pAsai, pAsittA jAyasaDDhe jAvapajjuvAsamANe evaM vayAsI- aho NaM bhaMte ! NisaDhe kumAre itu iTTharUve, kaMte kaMtarUve, pie piyarUve, maNuNNe maNuNNarUve, maNAme maNAmarUve, some somarUve, piyadasaNe surUve / NisaDheNaM bhaMte ! kumAreNaM ayameyArUve maNuyaiDDI kiNNA laddhA, kiNNA pattA ? pucchA jahA sUriyAbhassa / bhAvArtha :- kALe te samaye arihaMta ariSTaneminA mukhya ziSya varadatta nAmanA aNagAra viziSTa tapa saMyamathI AtmAne bhAvita karatAM vicarI rahyA hatA. te varadatta aNagAre niSadhakumArane joyA, joIne tene jijJAsA thaI yAvat ariSTanemI bhagavAnanI paryupAsanA karatAM A pramANe kahyuM- he bhagavan! A niSadhabhAra 5STa, STa35, it, ita 35, priya, priya 35vANA, manoza, manoza 35vANA, manorama, manorama rUpavALA, saumya-saumya rUpavALA che; priyadarzanIya ane suMdara che. he bhagavan! niSadhakumArane A prakAranI manuSyasaMbaMdhI Rddhi kevI rIte maLI? kevI rIte prApta thaI? ItyAdi sUryAbhadevanA viSayamAM gautamasvAmIe pUchelA praznanI jema varadattamunie prazno pUchyA. pUrvabhava : pIsaMga bhAra :|15 evaM khalu varadattA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse rohIDae NAma Nayare hotthA vaNNao / mehavaNNe ujjANe / mANidattassa jakkhassa jakkhAyayaNe / tattha NaM rohIDae Nayare mahabbale NAmaM rAyA, paumAvaI NAmaM devI, aNNayA kayAi taMsi tArisagaMsi sayaNijjasi sIha sumiNe, evaM jammaNaM bhANiyavvaM jahA mahAbalassa, NavaraM vIraGgao NAma, battIsao dAo, battIsAe rAyavarakaNNagANaM pANiM giNhArveti jAva uvagijjamANe uvagijjamANe pAusavarisArattasarayahemaMtavasaMta gimhapavvaMse chappi uU jahAvibhaveNaM bhuMjamANebhuMjamANe kAlaMgAlemANe iTTe sadda- pharisarasarUvagaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoe paccaNubhavamANe viharai / bhAvArtha :- arihaMta ariSTanemie varadatta aNagAranA praznonuM samAdhAna karatAM kahyuM- he varadatta ! te kALe ane te samaye A jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM rohataka nAmanuM nagara hatuM. tyAM meghavarNa nAmanuM udyAna
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 154 ] zrI nirayAvalikA sUtra hatuM. tyAM maNidatta yakSanuM yakSAyatana hatuM. te rohItaka nagaramAM mahAbala nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. temane padmAvatI nAmanI rANI hatI. eka vAra rAtrie te padmAvatIe sukhapUrvaka zayyAmAM sUtAM svapnamAM siMhane joyo, yAvat bhagavatI sUtra varNita mahAbalanI jema putra janmanuM varNana samajavuM. vizeSatA e che ke putranuM nAma vIraMgata-vIrAMgada rAkhavAmAM AvyuM kAvat batrIsa zreSTha rAja kanyAo sAthe pANigrahaNa karyuM. tene batrIsa batrIsa vastuo dahejamAM ApavAmAM AvI ane potAnA vaibhava pramANe te prAvRTa, varSA, zarada, hemaMta, vasaMta ane grISma te chae Rtu pramANe sukhopabhoga pUrvaka vyatIta karatAM ISTa zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdha sahita pAMca prakAranA manuSya saMbaMdhI kAmabhogone bhogavatAM rahevA lAgyA. siddhArtha AcArya pAse dIkSA grahaNa :16 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM siddhatthA NAma AyariyA jAisaMpaNNA jahA kesI, NavaraM bahussuyA bahuparivArA jeNeva rohIDae Nayare, jeNeva mehavaNNe ujjANe, jeNeva mANidattassa jakkhassa jakkhAyayaNe teNeva uvAgae ahApaDirUvaM jAva viharai / parisA nniggyaa| bhAvArtha :- kALe ane te samaye kezIzramaNa samAna jAti saMpanna Adi vizeSaNovALA temaja bahuzruta ane vizALa ziSya parivAravALA siddhArtha nAmanA AcArya rohItaka nagaranA meghavarNa udyAnamAM maNidatta yakSanA yakSAyatanamAM padhAryA. yathAyogya sthAna AdinI AjJA grahaNa karIne tyAM birAjyA. pariSada darzana karavA mATe nIkaLI. | 17 tae NaM tassa vIraMgayassa kumArassa uppi pAsavaragayassa taM mahayA jaNasadaM soccA jahA jamAlI, Niggao / dhamma soccA jAva jaM NavaraM devANuppiyA ! ammApiyaro ApucchAmi, evaM jahA jamAlI taheva NikkhaMto jAva aNagAre jAe jaavguttbNbhyaarii| bhAvArtha :- samaye zreSTha mahelamAM rahelA te vIrAMgada kumAre ghaNAM manuSyono kolAhala sAMbhaLyo ItyAdi jamAlInI jema te paNa darzana karavA mATe nIkaLyo. dharmadezanA sAMbhaLIne teNe saMyama levAno nirNaya karyo. mAtA-pitAnI AjJA laI jamAlInI jema pravrajyA aMgIkAra karI yAvatu gupta brahmacArI aNagAra thaI gayA. vIrAMgadanI pAMcamA devalokamAM utpatti :18 tae NaM se vIraGgae aNagAre siddhatthANaM AyariyANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM jAva ekkArasa aGgAI ahijjai ahijjittA bahUhiM cauttha jAva appANaM bhAvemANe bahupaDipuNNAI paNayAlIsavAsAI sAmaNNapariyAgaM
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vRSNidazA varga-paH adhya.-1 | 155 | pAuNittA domAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsittA savIsaM bhattasayaM aNasaNAe cheittA AloiyapaDikkaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA baMbhaloe kappe, maNorame vimANe devattAe uvvnnnne| tattha NaM atthegaiyANaM devANaM dasasAgarovamAI ThiI paNNattA / tattha NaM vIraMgayassa devassa vi dasa sAgarovamA ThiI paNNattA / bhAvArtha :- tyAra pachI te vIrAMgada aNagAre siddhArtha AcAryanI pAse sAmAyikathI laIne agiyAra aMgono abhyAsa karyo, upavAsa Adi vividha prakAranI tapazcaryAthI AtmAne bhAvita karatAM pUrA pistAlIsa (45) varSa sudhI zramaNaparyAyanuM pAlana karyuM. be mahinAno saMthAro karI, AtmAne zuddha karIne, ekaso vIsa bhaktane anazana dvArA tyAgI, AlocanA-pratikramaNapUrvaka samAdhi sahita mRtyunA avasare mRtyu pAmIne, te brahmaloka devalokanA manorama vimAnamAM devarUpe utpanna thayA. tyAM keTalAka devonI sthiti daza sAgaropamanI che. vIrAMgada devanI paNa daza sAgaropamanI sthiti hatI. vIrAMgada devano niSadhakumAra rUpe janma :19 se NaM vIraGgae deve tAo devalogAo jAva aNaMtaraM cayaM caittA iheva bAravaIe NayarIe baladevassa raNNo revaIe devIe kucchisi puttattAe uvavaNNe / tae NaM sA revaI devI taMsi tArisagaMsi sayaNijjasi, evaM sumaNidasaNaM jAva uppi pAsAyavaragae viharai / taM evaM khalu varadattA ! NisaDheNaM kumAreNaM ayameyArUve urAle maNuyaiDDI laddhA pattA abhisamaNNAgayA / bhAvArtha :- vIrAMgadadeva te devalokamAMthI cyavane A dvArikA nagarImAM baLadeva rAjAnI patnI revatIdevInI kukSimAM putrarUpe utpanna thayA. tyAre revatIdevIe sukhada zayyAmAM sUtAM svapnamAM siMhane joyo; yathA samaye bALakano janma thayo. te yauvana vayane pAmyo, pANigrahaNa thayuM, zreSTha mahelamAM uparanA bhavanamAM te niSadhakumAra sukhapUrvaka rahevA lAgyo vagere varNana pUrvavat jANavuM. he varadatta ! A rIte niSakumArane A prakAranI Rddhi maLI che. prApta thaI che ane svAdhIna thaI che. vivecana : niSadhakumAranA pUrvabhavanuM varNana karatAM sUtramAM tenA nAma mATe vaparAya zabda prayoga che. teno chAyAnuvAda che vIratA ane nAmarUpe virAMta paNa thAya che. tethI bhAvArthamAM baMne zabdaprayoga maLe che. niSadhakumAranA bhAvInI pRcchA :20 pabhU NaM bhaMte ! NisaDhe kumAre devANuppiyANaM aMtie jAva pavvaittae ?
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 156] zrI nirayAvalikA sUtra haMtA, pabhU / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti varadatte aNagAre jAva appANaM bhAvemANe viharai / tae NaM arahA ari?NemI aNNayA kayAi bAravaIo NayarIo jAva bahiyA jaNavayavihAraM viharai / NisaDhe kumAre samaNovAsae jAe abhigayajIvAjIve jAva viharai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM A niSadhakumAra ApanI pAse pravrajita thaze? uttara- hA varadatta ! te pravrajita thaze. he bhagavana! Apa kaho cho tema ja che. Apa kaho cho tema ja che e pramANe kahIne varadatta aNagAra AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. tyAra pachI koI eka samaye arihaMta ariSTanemi dvArakA nagarImAMthI nIkaLI vAvata bahAranA janapadamAM arthAtu anya kSetromAM vicaravA lAgyA. te niSadhakumAra jIvAjIva Adi tattvonA jJAtA vagere guNothI saMpanna zramaNopAsaka banI yAvatu sukhapUrvaka rahevA lAgyA. niSadhakumAranA manoratha :|21 tae NaM se NisaDhe kumAre aNNayA kayAi jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai uvAgacchittA jAva dabbhasaMthArovagae viharai / tae NaM tassa NisaDhassa kumArassa puvvarattAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANassa imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA-dhaNNA NaM te gAmAgara jAva saNNivesA jattha NaM arahA ariTuNemI viharai / dhaNNA NaM te rAIsara jAvasatthavAhappabhiIojeNaM ariTuNemi vaMdati NamaMsaMti jAvapajjuvAsaMti / jaiNaM arahA arijhuNemI puvvANupuTviMcaramANe jAvaiha NaMdaNavaNe viharejjA, tae NaM ahaM arahaM ariSTuNemiM vaMdijjA jAva pjjuvaasijjaa| bhAvArtha :- ekadA te niSadhakamAra jyAM pauSadhazALA hatI tyAM AvyA. AvIne tyAM dAbhano saMsmAraka pAtharI tenA para besI pauSadhavrata grahaNa karIne dharma dhyAna karatAM vicAravA lAgyA. pAchalI rAtrIe dharma jAgaraNa karatAM tene A prakArano vicAra Avyo ke te gAma, sanniveza AdinA nivAsIone dhanya che, jyAM arihaMta ariSTanemi bhagavAna vicare che, temaja te rAjA, Izvara, (rAjakumAra, yuvarAja) yAvatu sArthavAha Adine paNa dhanya che ke je ariSTanemi bhagavAnane vaMdana namaskAra kare che yAvat prabhunI paryApAsanA kare che. jo arihaMta ariSTanemi bhagavAna anukrame vihAra karatAM, grAmAnugrAma vicaratAM, sukhapUrvaka vicaratAM ahIM naMdanavanamAM padhAre to huM te arihaMta ariSTanemi bhagavAnane vaMdana, namaskAra karIza ane temanI paryApAsanA karIza.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRSNidazA varga-5 : adhya.-1 niSadhakumAranI dIkSA : ArAdhanA : 22 tae NaM arahA ariTThaNemI NisaDhassa kumArassa ayameyArUvaM ajhatthiyaM jAva maNogayasaMkappaM viyANittA aTThArasahiM samaNasahassehiM jAva NaMdaNavaNe viharai / parisA NiggayA / 157 tae NaM NisaDhe kumAre imIse kahAe laddhaTTe samANe haTThatuTThe jAva cAugghaMTeNaM AsaraheNaM Niggae, jahA jamAlI jAva ammApiyaro ApucchittA pavvaie / aNagAre jAe jAva guttabaMbhayArI / bhAvArtha :- tyAra pachI niSadhakumAranA A prakAranA manogata bhAvane jANIne arihaMta ariSTanemi aDhAra hajAra zramaNabhagavaMtonI sAthe grAmAnugrAma vihAra karatAM yAvat naMdanavanamAM padhAryA. pariSada darzana-vaMdana karavA mATe nIkaLI. tyAre niSadhakumAra paNa arihaMta ariSTaneminA Agamanane jANIne hRSTa-tuSTa thayA yAvat cAra ghaMTAvALA azvaratha para ArUDha thaIne, jamAlInI jema potAnA vaibhava sahita darzana karavA gayA yAvat mAtApitA pAsethI AjJA laIne pravrujita thayA yAvat gupta brahmacArI aNagAra thaI gayA. | 23 tae NaM se NisaDhe aNagAre arahao ariTThaNemissa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkAssa aGgAI ahijjara, ahijjittA bahUI cautthachaTTha jAva vicittehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe bahupaDipuNNAI NavavAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA bAyAlIsaM bhattAiM aNasaNAe chedei, AloiyapaDikkaMte samAhipatte ANupuvvIe kAlagae / bhAvArtha :- tyAra pachI te niSadha aNagAre arihaMta ariSTanemi bhagavAnanA tathArUpa sthavironI pAse sAmAyikathI laIne agiyAra aMgono abhyAsa karyo ane ghaNAM upavAsa, chaTha vagere vicitra tapazcaryAthI AtmAne bhAvita karatAM pUrA nava varSa sudhI zramaNaparyAyanuM pAlana karIne; betAlIsa bhojana (bhakta)no anazana dvArA tyAga karIne arthAt ekavIsa divasano saMthAro pUrNa karIne AlocanA ane pratikramaNa karIne samAdhipUrvaka kALadharmane pAmyA. vivecana : aTThArasahiM samaNa sahassehiM :- bhagavAna ariSTanemInA zAsananI utkRSTa zramaNa saMpadA aDhAra hajAranI hatI. temanA jIvanakALa daramyAna utkRSTa saMpadA to kyAreka maryAdita kALaparyaMta ja hoya che. teonI madhyama zramaNa saMpadA ja vadhAre samaya hoya che. chatAM zAstra varNanamAM teonA vicaraNa vagerenA
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nirayAvalikA sUtra prasaMgomAM utkRSTa saMpadAnuM ja kathana jovA maLe che. A eka prakAranI AgamavarNananI vizeSa paddhati che tema samajavuM joIe. paraMtu haMmezAM te sarva zramaNo bhagavAnanI sAthe ja rahetA hatA, tema na samajavuM. niSadha aNagAranI bhavya gati : 158 24 tae NaM se varadatte aNagAre NisaDhaM aNagAraM kAlagayaM jANittA jeNeva arahA ariTThaNemI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jAva evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI NisaDhe NAmaM aNagAre pagaibhaddae jAva viNIe, se jaM bhaMte ! NisaDhe aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae, kahiM uvavaNNe ? varadattA ! tti arahA ariTThaNemI varadattaM aNagAraM evaM vayAsI- evaM khalu varadattA ! mama aMtevAsI NisaDhe NAmaM aNagAre pagaibhadde jAva viNIe, mamaM tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM ekkArasa aGgAI ahijjittA bahupaDipuNNAI Nava vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA bAyAlIsaM bhattAiM aNasaNAe chedittA Aloiya- paDikkaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA uDDa caMdimasUriyagahagaNaNakkhattatArA - rUvANaM sohammIsANa jAva accue tiNNi ya aTThArasuttare gevijjavimANAvAsasae vIivaittA savvaTThasiddhavimANe devattAe uvavaNNe / tattha NaM devANaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / tattha NaM NisaDhassa vi devassa tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- te samaye gaNadhara varadatta aNagAra niSadha aNagArane kALadharma pAmelA jANIne arihaMta ariSTanemi bhagavAnanI pAse AvyA ane vaMdanA, namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- he bhagavan ! prakRtithI bhadra, vinIta Apa devAnupriyanA ziSya niSadha nAmanA aNagAra hatA, te mRtyunA avasare mRtyu pAmIne kyAM gayA ? kyAM utpanna thayA ? he varadatta ! A pramANe saMbodhana karIne ariSTanemi bhagavAne varadatta aNagArane kahyuM- prakRtithI bhadra ane vinIta mArA aMtevAsI niSadha aNagAra mArA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyika AdithI laIne agiyAra aMgono abhyAsa karI, nava varSa sudhI zrAmaNya paryAyanuM pAlana karI, anazana dvArA betAlIsa bhaktano tyAga karI, AlocanA-pratikramaNa pUrvaka samAdhistha thaI, mRtyunA avasare mRtyu pAmIne Urdhva- lokamAM caMdra sUrya graha nakSatra tArArUpa jyotiSka deva vimAnone, saudharma-IzAna Adi acyuta devalokane, traNaso aDhAra traiveyaka vimAnone ullaMghIne arthAt tenAthI paNa upara sarvArthasiddha vimAnamAM devarUpe utpanna thayA che. tyAM devonI tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. niSadha devanI sthiti paNa tetrIsa sAgaropamanI che. vivecana : bhagavAna mahAvIra svAmInA prathama gaNadhara gautama svAmInI jema bAvIsamA tIrthaMkara ariSTaneminA
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRSzidRzA varga-5 : adhya. -1 prathama gaNadhara varadatta nAmanA aNagAra hatA. teoe niSadha aNagAranA bhUta bhaviSya saMbaMdhI pRcchA karI che ane ariSTanemi prabhue tenA pUrvabhavanuM ane bhAvInuM kathana karyuM che. 159 niSadha aNagAranuM muktigamana : 25 se NaM bhaMte ! NisaDhe deve tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihii, kahiM uvavajjihii ? varadattA ! iheva jaMbuddIve dIve mahAvidehe vAse uNNAe nagare visuddhapiivaMse rAyakule puttattAe paccAyAhii / tae NaM se ummukkabAlabhAve viNNAyapariNayamette jovvaNagamaNuppatte tahArUvANaM therANaM aMtie kevalabohiM bujjhittA agArAo aNagAriyaM pavvajjihi / se NaM tattha aNagAre bhavissai iriyAsamie jAva guttabambhayArI / se NaM tatthaM bahUiM cautthachaTThaTThamadasamaduvAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM vicitehi tavo- kammehiM appANaM bhAvemANe bahUiM vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNissai, pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsihii, jhUsitA saTTha bhattAiM aNasaNAe chedihii, jassaTThAe kIrai NaggabhAve muMDabhAve aNhANae adaMtavaNae acchattae aNovAhaNAe phalahasejjA kaTThasejjA kesaloe baMbhaceravAse paragharapavese piMDavAo lagAvaladdhe uccAvayA ya gAmakaNTagA ahiyAsijjai, tamaTTha ArAhii ArAhittA carimehiM ussAsaNissAsehiM sijjhihii jAva savvadukkhANaM aMtaM kAhii / bhAvArtha :- he bhagavan ! te niSadhadeva te sarvArthasiddha devalokanA AyukSaya, bhavakSaya ane sthitikSaya thayA pachI tyAMthI cyavIne kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? he varadatta ! A jaMbudrIpa nAmanA dvIpanA mahAvideha kSetranA unnAka nagaramAM vizuddha pitRvaMza- vALA rAjakuLamAM putrarUpe janma leze. te bALaka bAlyakALa vyatIta thayA pachI viSaya sukhanA parijJAna- vALI yauvanaavasthAne prApta karI, tathArUpa sthaviro pAse kevalabodhi-dharmanA bodhane prApta karI, gRhatyAga karI, pravrajyA aMgIkAra karaze. te IryAsamitithI yukta yAvat guptabrahmacArI aNagAra thaze. te ghaNAM upavAsa, chaTha, akrama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa, mAsa khamaNa, ardha mAsakhamaNarUpa vividha tapazcaryAthI AtmAne bhAvita karatAM aneka varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karaze. zramaNa paryAyanuM pAlana karIne mAsika saMlekhanAthI AtmAne zuddha karaze, sATha bhaktano anazana dvArA tyAga karaze ane je lakSyathI nagnabhAva, muMDabhAva, snAna tyAga, daMta dhovana tyAga, chatratyAga, pagarakhAno tyAga karyo hato, temaja phalaka zayyA--pATa para zayana, kASTa zayyA--lAkaDA, ghAsa Adi para sUvuM--besavuM, kezaloca karavo, brahmacarya pALavuM, bhikSAcaryA mATe ghera ghera javuM, bhikSAgrahaNamAM lAbha ane alAbha ane IndriyonA anukULa pratikULa
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 ] zrI nirayAvalikA sUtra viSayone sahana karavA Adi maryAdAno svIkAra karaze, te lakSyane siddha karaze ane ArAdhanA karIne aMtima zvAsozvAsa choDI siddha thaze yAvat sarva duHkhono aMta karaze. adhyayana upasaMhAra :26 evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM vaNhidasANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte / -tti vemA bhAvArtha :- A pramANe he jaMbU! mukti prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre vRSNidazAnA prathama adhyayanano A artha kahyo che. zeSa agiyAra adhyayana :27 evaM sesA vi ekkArasa ajjhayaNA NeyavvA ahINamairittaM / (ekkArasasu vi Aha anusAra ...) -ti vema ! bhAvArtha :- A ja pramANe zeSa agiyAra adhyayano paNa nyUnAdhikatA rahita, paripUrNa rUpe jANavA. (agiyAra adhyayayanonuM vizeSa vivaraNa saMgrahaNIgAthA anusAra jANavuM) vivecana : A varganA bAra adhyayanamAMthI eka niSadhakumAranuM varNana vistRta ane zeSa agiyAra AtmAonuM varNana saMkSipta che. temAM niSadhakumAranI jema zeSa adhyayanone jANavAno nirdeza karyo che. tethI te sarve niSadhakumAranA bhAI ane baladeva rAjA ane revatI rANInA putra hoya tema jaNAya che. kAraNa ke sUtramAM atideza karatAM navaraM vagere vizeSatA sUcaka koI zabda nathI. A rIte vRSNi dazA nAmanA A vargamAM vRSNi kulamAM utpanna bAre kumAronuM ja varNana hoya tema mAnI zakAya che. sUtramAM saMgrahaNI gAthAmAMthI jANavAno nirdeza che paraMtu saMgrahaNI gAthAo anupalabdha che. A sUtrokta pratyeka caritra nAyakonA zrAvaka vrata dhAraNa, saMyama grahaNa, anuttara vimAnamAM utpatti vagere varNana eka samAna hovAthI tenuM saMkSipta kathana karyuM che. A vargamAM dvArikA nagarI, revataka parvata, naMdanavana udyAna, surapriya yakSAyatana ane kRSNa vAsudevanI RddhinuM varNana vizeSa che. vargano upasaMhAra :28 evaM khalu jaMbU samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM vaNhidasANaM duvAlasa ajjhayaNANaM ayamaDhe paNNatte / - tti bemi /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRSNidazA varga-5 : adhya.--2 thI 12 bhAvArtha :- he jaMbU ! A rIte nirvANaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe vRSNidazAnA bAra adhyayanano A bhAva prarUpyo che. 161 graMthanI aMtima prazasti : 29 NirayAvaliyAi uvagANaM ego suyakhaMdho, paMca vaggA, paMcasu divasesu uddissaMti / tattha causu vaggesu dasa dasa uddesagA, paMcamavagge bArasa uddegA / bhAvArtha :- nirayAvalikA pramukha paMca vargAtmaka A upAMga sUtramAM eka zrutaskaMdha che. pAMca varga che. tenI pAMca divasamAM vAcanA karAya che. prathamanA cAra vargomAM daza-daza uddezaka(aghyayana)che ane pAMcamA vargamAM bAra uddezaka(adhyayana) che. || varga-5 adhya. 1 thI 1ra saMpUrNa // // nirayAvalikAdi rUpe prasiddha pAMca Agama saMpUrNa // zrI upAMga sUtra saMpUrNa //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 162] zrI nirayAvalikA sUtra 10 pariziSTa-1 sUtragata kathAnAyakonuM vivaraNa. varga adhyayanonA nAma | pUrvabhava | bhAvI mAtA adhyayana prathama | kAla, sukAla, mahAkAla, kRSNa cothI naraka tyAra pachI kAlI Adi daza 10. sukRSNa, mahAkRSNa, vIrakRSNa, mahAvideha kSetramAMthI mokSa | putra nAma vat rAmakRSNa, pitRsena, mahAsena, bIjo padma, mahApA, bhadra, subhadra 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, padmAvatI 10. padmabhadra, pAsena, padmagulma 12, devaloka, pachI mokSa | Adi nilinI gulma, AnaMda, naMdana. putra nAma vat trIjo 1-caMdradeva aMgati zeTha | mahAvideha kSetramAMthI mokSa ra-sUryadeva supratiSTha zeTha | mahAvideha kSetramAMthI mokSa 3-zukra mahAgrahadeva somila | mahAvideha kSetramAMthI mokSa 4-bahuputrikA devI (prathama devaloka) subhadrA sArthavAhI| (1)somA brAhmaNI pati pati rASTrakUTa bhadra sArthavAha (2) zakrendranA sAmAnika deva (3) mahAvidehakSetramAMthI mokSa pa-pUrNabhadra deva (prathama devaloka) pUrNabhadra zeTha -maNibhadra deva (prathama devaloka) maNibhadra zeTha mokSa 7-18datta, ziva, bala, anAdata deva deva sadeza nAma (prathama devaloka) cotho zrIdevI, hIdevI, dhutidevI bhUtA mokSa priyA kIrtidevI, buddhidevI, lakSmIdevI | (anya navanA (anya navanA IlAdevI, surAdevI, rasadevI, gaMdhadevI| nAma ajJAta) nAma ajJAta) pAMcamo |niSadha vIrAMgada/pAMcamA sarvArthasiddha vimAna. rivatI, pUrvabhave 12 devaloka padmAvatI mAyanI, vaha, vahe, pagatA, yukti, | anupalabdha dazaratha, daDharatha, mahAdhavA, saptadhanDA dazadhanvA, satadhanvA. mokSa mokSa noMdhaH- keTalAka kathAnAyakonA nagarI AdinA varNana mATe saMgrahaNI gAthA anusAra jANavAno saMketa che. paraMtu aneka prato jotA saMgrahaNI gAthAono viccheda thaI gayo hoya tema jaNAya che.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa pitA zreNika mahAvidehamAM dIkSA vrata mahAvrata dIkSAparyAya kAlakumAra dIzAparyAya kramathI Adi 5,5, 4, 4, 4, 3, 3, 3, 2, 2 varSa I sudarzana ajJAta ghaNA varSa ghaNA varSa zrAvaka vrata dizAprokSika tApasa pUrvabhave- zrAvakavrata pachI ghaNA varSa dIkSA AgAmI bhava - zrAvakavrata tyArapachI dIkSA ghaNA varSa ghaNA varSa ghaNA varSa ghaNA varSa ghaNA varSa baladeva nava varSa pUrvabhavamAM pUrvabhavamAM 45 varSa mahAbala saMthArAdina eka mAsa paMdara divasa paMdara divasa paMdara divasa paMdara divasa eka mAsa eka mAsa eka mAsa eka mAsa 21 divasa 2 mAsa ki ka ka ka ka nagarI caMpA caMpA vasti kAvasti vArANasI vArANasI bimela nirdeza maNipadikA nagarI maNipadikA nagarI. caMdanA, mithilA hastinApura, kAmaMdI. rAjagRha (zeSa hu jJAnA) dvArikA nagarI pUrvabhava-rohItaka AgAmI ane 163 kA sAnidhya mahAvIrasvAmI pArzvaprabhu pArzvaprabhu pArzvaprabhu suvratAAryA suvratAAryA vira bhavavaMta vira bhagavaMta vira bhagavaMta pArzvaprabhu paMcalA AghAM prabhu ariSTa nemi
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 ] zrInirayAvalikasutra pariziSTa-ra AgamamAM varNita vizeSa nAma puruSo(kathAnAyaka sivAya) : varga adhyayana nAma varga adhyayana | - - * : * : * : * : * : * nAma dhanapati (kubera) surapriya yakSa samudra vijaya baladeva ugrasena kRSNavAsudeva pradhumna sAmba vIrasena ariSTanemi varadatta aNagAra mahAbala vIrAMgada siddhArtha AcArya jamAlI : * sudharmA jaMbU kezI svAmI mahAvIra zreNika koNika ceDArAjA gautama abhayakumAra citta sArathI vehallakumAra nava licchavI nava mallavI daDha pratijJa mahAbala : * : * : * : * : * : = - = * * megha strIo - = jI * = celaNA padmAvatI * = * = naMdA * o * o prabhAvatI kAlIAdi rANI suvratAAryA * o sUryAbhadeva pArzva prabhu kArtika zeTha gaMgadatta soma mahArAya yama mahArAyA varuNa mahArAya vezramaNa mahArAya somila brahmarSi bhadra sArthavAha rASTrakUTa candrarAjA jitazatru sudarzana gAthApati * priyA * ja o ja o devAnaMdA puSpacUlA rukimaNI anaMgasenA revatI padmAvatI da o = o - =
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 165 anya nAma : udyAna - | varga varga adhyayana-sUtra nAma adhyayana 1-1 - * 0 2 * -11 dha * nAma guNazIla pUrNabhadra koSTaka AmrazAlavana tArAkIrNa udyAna naMdanavana surapriya yakSAyatana meghavana udyAna mANikata yakSAyatana dha * 5 5 * 1 1 * * da -25 -26 -34 -35 -39 -39 -4) -47 * * * | nagara nagI sthala - * - * | -phara -ra - * - * - * -pa9 -70 -70 - * azokavRkSa rathamUsala saMgrAma caMpakalatA upasthAna zALA (bAhya sabhAbhavana) ukaraDo azoka vATikA cAraNa zAlA tAlapuTa viSa secanaka hasti aDhAra saro hAra gaMgA mahAnadI pAdu = bheTa, najarANuM | cariMgiNIsenA gaNarAjA AbhiSekaya hasti paMkaprabhA-cothI naraka hemA narakAvAsa vipula parvata saudharma kalpa IzAna kalpa susvarA ghaMTA saptaparNa vRkSa vaDa pAda5 uMbara pAdapa Abhiyogika deva kUTAgAra zALA viMdhya parvata sAmAnika deva raiivataka parvata vaitADhayagiri dakSiNArdha bharata sAmudAnikA bheri brahmaloka manorama vimAna - * - * : * o * o rAjagRha jebUdvIpa caMpAnagarI vaizAlInagarI aMga janapada (ra9) videha janapada (30) kAzI kauzala deza (30) mahAvideha (33) zrAvastI nagarI vANArasI nagarI bibhela saMniveza maNipadikA nagarI caMdanA nagarI mithilA hastinApura kAkaMdI dvArikA rohItaka nagara unAka nagara O o P o 9 o ) o 8 cha cha 3 10 ) Ta ra 5 1 ra da ra ra ra ra
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 ] zrI niyAvalikA sUtra pariziSTa-3 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA viSaya pRSTAMka viSaya dohada 1pa7 ajjhathie aTThArasahiM samaNa sahassehiM aDhArasarAhAranI upalabdhi aNuvrata asogavaNiyA ujjoviyA azokavRkSa Abhiseka hatthirayaNaM AraMbha-samAraMbha uyaravalimaMsehi OM kappaNikappiyaM koNikano pUrvabhava guNazIlaudyAna ca| eDavA -caDArAjA tApasInA prakAra ttibemi vilApariyA-dizA prokSika pRthvIzilApaTTaka mahAzilAkaMTakasaMgrAma rathamUsala saMgrAma rAjagRha nagara vivi-Rgvada zraddhAnA cAra aMga | savvAlaMkAra saMvatI karaNeNaM karei sUmAla secanakagaMdhahasti vasthipuDagaM vArANasI vicittaM kevalI paNNattaM dhamma vicitra tapa virAhiya sAmaNNe
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-4 167 pariziSTa-4 bauddha sAhityamAM vaizAlInAzano prasaMga gaMgA nadI kinAre eka zilAnI najIka parvatamAM ratnonI khANa hatI. ajAtazatru ane licchavIo vacce ema nakkI thayuM hatuM ke ardhA-ardhA ratna baMnee vaheMcI levA. ajAtazatru AjakAla karatAM samaya para na pahoMcatA licchavI badhA ratno laIne cAlyA jatAM. anekavAra AvuM thayuM. tethI ajAtazatrune bahu krodha Avyo paraMtu gaNataMtranI sAthe yuddha kevI rIte thAya? Avo vicAra karIne te haravakhata yuddhanA vicArathI pAchA haTI jatA paraMtu jyAre te khUba ja herAna thayA tyAre teNe manamAM ne manamAM nirNaya karyo ke huM vajiono avazya nAza karIza. ekadA teNe upAya jANavA mATe potAnA mahAmaMtrI 'vasyakArIne bolAvIne tathAgata buddha pAse mokalyo. tathAgata buddhe kahyuM-vanjiomAM sAta vizeSatA che- (1) te sannipAta bahula che arthAt teo adhivezanamAM miTIMgamAM badhAM ja Ave che. (2) teomAM ekamata che. jyAre sannipAta bherI vAge tyAre teo game te sthitimAM hoya paNa badhA ekatrita thaI jAya. (3) vajI aprajJakha(avaidhAnika)vAtano svIkAra karatA nathI ane vaidhAnika vAtano uccheda karatA nathI. (4) vajI vRddha ane gurujanonuM sanmAna ane satkAra kare che. (5) vajI kulastrIo ane kulakumArIo sAthe na to balAtkAra kare ane na to parANe lagna kare () vajI potAnI maryAdAonuM ullaMghana karatA nathI (7) vajI arihaMta bhagavAnanA niyamonuM pAlana kare che tethI ahaMtu tene tyAM AvatA rahe che. A sAta niyamo jyAM sudhI vastuomAM che ane raheze tyAM sudhI koI paNa zakti tene parAjita karavA samartha nathI. mukhyamaMtrI vasyakAre AvIne ajAtazatrune kahyuM- have AmAM eka ja upAya che. temAM bheda pADavo te sivAya bIjI koIpaNa zakti tene harAvI zakaze nahIM. vasyakAranA salAha sUcana pramANe ajAtazatrue rAjasabhAmAM vasyakAranuM maMtrIpada laI lIdhuM ane sabhAmAM evuM pracArita karyuM ke te vajIonA pakSamAM che. vasyakArane chUTo karyo che te samAcAra vastuone maLyA. temAM keTalAka anubhavIoe kahyuM ke tene ApaNe tyAM sthAna na apAya. keTalAka lokoe kahyuM ke te magadhono zatru che tethI te ApaNA mATe khUba ja upayogI che. teNe vasyakArane potAnI pAse bolAvyo ane maMtrIpada ApyuM. vasyakAre potAnI buddhithI vastuomAM potAnuM varcasva jamAvyuM. jyAre vajIgaNa bhegAM thatA tyAre koIpaNa eka vyaktine potAnI pAse bolAve ane tenA kAnamAM pUche- zuM tame khetara kheDo cho? te javAba Ape hA, kheDuM chuM. mahAmaMtrIno bIjo prazna hoya che ke be baLadathI kheDo cho ke eka baLadathI? A rIte aprAsaMgika prazno pUche. tyArapachI bIjo licchavI te vyaktine pUche- tane ekAMtamAM bolAvI mahAmaMtrIe zuM kahyuM? te badhI vAta satya kare chatAM pelo kahe tane ekAMtamAM bolAvIne AvI sAmAnya vAta na kahe; tethI tuM khoTuM bole che. tyAre te kahe ke jo tamane mArAmAM vizvAsa nathI to huM zuM karuM? A pramANe paraspara ekabIjAmAM avizvAsanI bhAvanA utpanna thavA lAgI ane eka divasa evo Avyo ke te lokomAM eTalo badho manabheda thaI gayo ke eka licchavI bIjA licchavI sAthe vAta karavA paNa na mAMge. sannipAtabherI vagADavAmAM AvI paNa koIna AvyuM. vasyakAre gupta rIte ajAtazatrune sUcanA ApI. teNe sasainya AkramaNa karyuM. bherI vagADI paraMtu koIpaNa vyakti taiyAra na thaI. ajAtazatrue nagaramAM praveza karyo ane vaizAlIno sarvanAza karyo.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.''
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org