Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhadhApaka dharmona kesa bI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S., . . . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI adhyApaka dharmAnanda kosaMbI likhita Atmacaritra marAThI uparathI anuvAdaka veNIlAla chaganalAla bUca navajIvana prakAzana maMdira amadAvAda P.P. Ac. Gunratnasuri M.S Jun Gun Aaradhak Trust hA re ,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ mudraka ane prakAzaka : jIvaNajI DAhyAbhAI desAI navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda serving jinshasan. 001091 gyanmandir@kobatirth.org AvRtti bIjI : prata 1,000 savA rUpiye navembara, 1940 P.P. Ac. Gunratnasuri M.SE Jun Gun Aaradhak Trust
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ paricaya - bauddhadharma viSe mArA manamAM ja jijJAsA ane Adara. na hota to dharmAnandajI sAthe mAro paricaya na ja thaye heta. mArA mitra nAgeza vAsudeva guNAjIne eka divasa huM maLavA gayeluM. I. sa. 1908nI vAta haze. temaNe mane kahyuM, mArA eka bALasnehI bauddhadharmI thaIne AvyA che. temaNe bauddhadharmanuM jJAna meLavavA khAtara sikima, brahmadeza ane silona sudhI pravAsa karyo che ane aneka kaSTa veThyAM che." bauddhadharmI prANI kevo hato haze e jovAnI IcchA tIvra thaI ane meM emanI mulAkAta lIdhI. temanI thoDIka vAto. sAMbhaLyA pachI meM temane eka dhRSTatAbharyo savAla pUchaLyo, gautama buddhanA upadezane ke paMthane dharmanuM nAma ApI zakAya kharuM? mane to te eka zuddha nItina paMtha ja lAge che." A savAlane pariNAme suMdara carcA cAlI ane te ja beThakamAM temanI pAsethI pAli bhASAnI be traNa gAthAo huM zIkhI gayo. meM joI lIdhuM ke aMgreja lokonA parizrama upara gujAre calAvanAra A kaI vAMdo (Parasite) nathI; A bhAIe mULa jharaNA AgaLa pahoMcIne ja pitAnI tarasa chipAvI che. eka ja mulAkAtamAM meM joI lIdhuM ke, dharmAnaMdajImAM zuddha dhArmiktA che ane chatAM dhArmikatAno DoLa . nathI; vidvattA che, paNa pAMDityanI bU nathI. - sAMje, ame belagAmanI ghoDadeDa para pharavA gayA. sUryAstane vakhata hato. dharmAnaMdajIe kahyuM, "mane jarAka mApha kare, huM pelA vAyumApaka minArA pAse jaI AvuM." teo * gayA ane lAMbA vakhata sudhI dhyAnamAM beThA. pAchA AvIne che. temaNe vAto AgaLa calAvI. meM te pahelAM be cAra yogIone P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnamAM besatA joyA hatA, paNa dhamAnandajImAM je sAdAI jaNAI te temanAmAM na hatI. - te divasathI huM temane oLakhate thaye. te vakhate teo amerikA paNa gayA na hatA. baMgabhaMganI hilacAla pachI kalakattAmAM je rASTrIya koleja sthapAI hatI temAM temaNe thoDA divasa kAma karyuM hatuM eTaluM ja. * tyAra pachI "vRddha, dharma maLa saMgha" ane "putrItrAsarasaMgha e be temanI copaDIo bahAra paDI ane " nAthAlaMgraha' ' e copaDI taiyAra thaI. prasiddha thayelI copaDIo dvArA temane mahArASTra oLakhatuM thayuM, paNa temanI vidvattAno upayoga te prathama amerikAe ja karyo. dharmanaMdajInuM A Atmanivedana athavA pravAsavarNana aneka rIte manoraMjaka ane bodhaprada che. aMgrejI keLavaNI zarU thaI tyAra pachI ApahiMmatathI ane svAzrayI vRttithI vidvAna thayelAonA dAkhalAo ApaNI najare bahu nathI paDatA. AjakAlanA jamAnAmAM gAmaDAMno eka rakhaDela chokaro hAIskUla ke kolejanI ghareDamAM pasAra thayA vagara asAdhAraNa vidvAna thaI zake che, e ApaNuM mAnyAmAM paNa AvatuM nathI. dharmAnaMdajInI ApavItI' vAMcIne keTalAye dudaivI paNa utsAhI taruNone bedha maLaze, navuM AzvAsana maLaze. dharmAnaMdajIe pitAnI kahANe atyaMta sAdI bhASAmAM jevI ne tevI ja ApelI che. temanI ApavItI mAM mIThuM maracuM kazuM nathI. potAnI vAta chaTAdAra karavA mATe temaNe kazI kaLA vAparI nathI. paNa emAM ja emanI "ApavItI 'nI khAsa kaLA * ane mahattA AvI jAya che. vAcake upara asara pADavA . P.P. Ac. Gynratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatAM satya jALavavA tarapha ja temanuM dhyAna vadhAre che. Atmagaurava sAdhavA karatAM Atmaparicaya karAvavAne ja teo vadhAre IMtejAra dekhAya che. ' temanuM marAThI pustaka vAMcI eka bhAIe mArI AgaLa TIkA karI, "A AkhA nivedanamAM pote keTaluM bhaNyA, zuM zuM bhaNyA, temanI vidvatA kema vadhatI gaI che. viSe kyAMya paNa ullekha che kharo ?" kahyuM, "te to nathI ja, paNa te uparAMta temane amerikA jaIne kAma karavA mATe hArvarDa yunivarsiTI taraphathI bIjI vAra AmaMtraNa AvyuM hatuM, tyAMnA vidvAnoe temanI bhAre kadara karI, vagere vAto paNa temanA nivedanamAM nathI. amerikAmAM lAMbo kALa rahI dhana ane kIrtinI kamANI karavA karatAM svadezamAM ja rahI kAma karavAnuM temaNe pasaMda karyuM ane phargyusana kolejamAM poNoso rUpiyA para rahI rAjavADe ane bApaTa jevA pAliniSNAta adhyApake taiyAra karavAmAM ja potAnI vidvattAnuM adhika sArthakaya mAnyuM, e vAta paNa temanA nivedanamAM nathI." - temaNe potAnA nAnapaNanA vicAro ane siddhAMto A copaDImAM TAMkyA che, paNa AjanA vicAra ane abhiprAyo bilakula darzAvyA ja nathI. samAjazAstranA teo aThaMga abhyAsI che. bauddhadharmane teo utsAhI mizanarI che. sanAtana dharmamAM UcharelA hoI tenA doSo pratye teo prasaMgavazAta khUba AkarA thaI zake che. rAjadvArI kSetramAM paDayA nathI; chatAM custa asahakArI jevuM vartana rAkhavAne teo bahu tatpara che. rASTranuM svamAna jALavavA khAtara teo game kaSTa veThavA taiyAra che. e badhI vastuo temaNe samAja P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgaLa mUkI nathI. temanA manamAM UMDe UMDe eka bhAre asaMtoSa rahyAM kare che ke, ddha bhikSunuM jIvana choDI daI temaNe pharI gRhasthAzramamAM praveza karyo tethI temane bauddhadharmane mizanarInuM dhagazabharyuM kAma choDI pAline adhyApakanuM ThaMDuM kAma karavAmAM ja saMtoSa mAnavo paDe che. hiMdudharmamAM sAdhu pAcho gRhasthAzramamAM Ave to patita gaNAya che, bauddhadharmamAM tevI mAnyatA nathI. bauddha sAdhuo temanA dharma pramANe pravajyAmAMthI gRhasthAzramamAM parivartana karI zake che. A "ApavItI" lakhavAmAM potAnA pravAsanuM varNana ja mukhyatve ApavAne temano hetu hovAthI temaNe potAnI kulaparaMparAnI jhAjhI vigata ApI nathI. puruSArtha pragaTa karanAra dareka vyaktinI kulaparaMparA kaI jAtanI hoya che e jANavAthI bahu lAbha hoya che. dharmAnaMdajIe te lAbha ApaNane Apyo nathI. potAnA pUrvajonI kIrti gAvI ene samartha rAmadAse mANasanuM eka dUSaNa gaNeluM hovAthI temaNe mauna dhAraNa karyuM haze. ApabaLe jeNe pitAnI unnati sAdhI che, nAnapaNathI ja ekAkI ane asahAya rahevAnI jene Teva paDI che, tenA svabhAvamAM eka jAtanI ugratA AvI jAya che. tenI vAtomAM niHspRhatA ane kaMIka Agraha paNa dekhAI Ave che. nAnapaNathI ja pratikULa paristhiti ane virodha sAme laDavAthI jarA jarA vAtamAM "peMtaro karI UbhA rahevAnI vRtti jAgRta thAya che. e badhuM sUkSma rUpe A "ApavItI'mAM ApaNe joI zakIzuM. ane chatAM keNa kahI zake ke e vastu vagara paNa jIvana alUNuM na thaI paDe? dattAtreya bAlakRNu kAlelakara P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdakanuM nivedana zrI. dharmanandajInA marAThI Atmacaritra "nivedana "nuM gujarAtI bhASAMtara karavAnuM jyAre mane sUcavavAmAM AvyuM tyAre mane khAtarI nahotI ke e kArya mArAthI banI zake. muMbaI cheDayA pachI marAThI bhASAno cAlu paricaya na rahyo hovAthI A kAma mAthe levA mArA manane AnAkAnI hatI. paNa pustaka vAMcyA pachI bhASA dhAryA karatAM sahelI jaNAI ane zrI. dharmAnandajI jevA ekaniSTha buddhAnuyAyIe potAnA dhyeyane khAtara uThAvela asAdhAraNa parizrama ane vIkenuM temaNe svahaste lakheluM A AtmavRtta jema jema huM vAMcato gayo tema tema huM temAM tallIna thayA ane bhASAMtaranuM kArya mAre mATe eka apUrva AnaMdano vyavasAya thaI gayuM. vaLI chApavA ApatAM pahelAM eka tajajJa mitre te AkhuM dhyAnapUrvaka tapAsI ApyuM che. A bhASAMtara vAMcanArI AlamamAMthI zrI. dharmAnaMdajInA apUrva virAga, buddhabhakti, pAliniSThA, dezaprema tathA temanI nirabhimAna vRttinuM anukaraNa karanAra eka paNa vyakti nIkaLaze te huM mAro zrama saphaLa thayo mAnIza. bIjI AvRtti chApavA ApatAM pahelAM AkhuMye bhASAMtara zrI. dharmanaMdajI pAse vAMcI javAmAM AvyuM che ane zaratacUkathI rahI gayelI bhUlo sudhAravAmAM AvI che. paMdara varSa pachI prasiddha thatI A bIjI AvRttimAM upasaMhAranAM pAnAMomAM A lAMbA gALA daramyAnanI temanI pravRttinI TUMkI hakIkatanAM be pAnAM umeravAmAM AvyAM che. uparAMta zrI. dharmAnaMdajIe silonamAM raceluM ane Aje paNa silenamAM premapUrvaka gavAtuM "vaizAkha mahimA'nuM kAvya pariziSTa tarIke umeravAmAM AvyuM che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Y ? ja 9 19 28 37 49 59 anukramaNikA paricaya kAkA kAlelakara anuvAdakanuM nivedana . 1. bALapaNanI vAta 2. juvAnI , 3. paristhiti : : 4. deza tyAga 5. rajanIzI ane TAMcaNe . 6. pUnAnI raheNAka . 7. pUnAthI gvAliyara 8. kAzI yAtrA : . 9, kAzI vAsa : 10. nepALane pravAsa . 11. nepALathI silona sudhI 12. vidyodaya vidyAlaya . 13. madrAsa ane brahmadeza * 14. bauddhakSetranI yAtrA . 15. vaLI brahmadeza * * 16. parAvartana : 17. zrImaMta mahArAjA gAyakavADano Azraya . 18. amerikAnI saphara . . upasaMhAra * * pariziSTa . . 91 114 144 164 178 228 241 266 . * 27 302 . 307 307 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ za Si . t . . . , chelA pAnA, ni-382unI che. bALapaNanI vAta mAro janma gAvAnA sAsaNa prAMtamAM Avela sAkhavaLa gAme tA. 9mI okaTobara 1876ne divase maLasake 4 vAgyAne . * sumAre thayo. mArI mAnuM nAma AnaMdIbAI ane bApanuM dAmodara. ame sAta bhAMDuo, be bhAIo ane pAMca baheno; temAM huM sauthI nAno hato. mArA janma pachI mArI mAnI mAMdagIne lIdhe mAne badale dAInA dUdha upara huM Ucharyo ema kahevAya che. cha mahinAno thayo tevAmAM ekAeka DAbe paga sUjI AvyA ane temAM paru bharAvA mAMDyuM. kaNasUvanA rekI miskIna nAmanA vaide ghUMTaNa uparanA bhAgamAM nastara mUkI temAMthI paru kADhI nAMkhI paga sAje ta karyo paNa te kAyamane mATe nabaLA thaI gaye. mArA pitAmaha rAmacaMdra ke saMbe jyAre sAkhavaLa AvyA tyAre gAma taddana verAna jevuM hatuM. paNa mArI bAlyAvasthAmAM ja gAmamAM khUba sudhAre thayuM hatuM. Ama chatAM be cAra divase sAMje cha vAgyA pachI vAghanI barADa avAranavAra saMbhaLAya ja. amArI paDozamAM subrAya kAmatanI eka nAnI zI dukAna hatI; ane dakSiNa tarapha bhikU zeNI saMjhagIrInuM ghara hatuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI temane dIkaro nahoto. temanI be vidhavA dIkarIo ane eka vidhavA pautrI temanA gharamAM rahetAM. A uparAMta nArAyaNa zeNI saMjhagIrI amArA paDozI hatA. (hAla temanA putra A gharamAM rahe che ne temaNe gharanI marAmata paNa ThIka karI che.) A traNa brAhmaNanAM ghara uparAMta sAta ATha hiMdu zadronAM ane pAMca cha khristI zakonAM khoraDAM amArI AsapAsamAM hatAM. khristI chokarAo pAse huM bahu nahoto jato. temanI joDe bhaLavAnI meTerAMoe ja manAI karI haze ema lAge * che. paNa hiMdu zonAM chokarAMo sAthe ramavAnI sakhata manAI nahi karI hoya, kAraNa temanI sobatamAM huM ghaNI vAra pharato evuM mane yAda che. , gAmanAM badhAM chekarAM karatAM huM nabaLo chuM ema mArA sobatIo mAnatA. ATha nava varSane thaye tyAM sudhI mane barAbara jamatAM paNa nahotuM AvaDatuM. mArA sobatIomAMthI koI mane mAre topaNa huM ghera rAva lAva nahi-bake mane ghera rAva lAvatAM AvaDatuM nahotuM ema kahevuM vadhu vAjabI gaNAze. pitAne meDhe temanA keTalAka mitro mAre viSe ema kahetA ke, A chokaro tamArA upara ce bhArarUpa che ema lAge che. * pitAne mata A minA jevo ja nahoto ema mAnuM chuM. koI sAdhAraNa bApane pUrepUrI nirAzA Upaje evo maMda to huM hato ja, chatAM pitAne bhAre AzA hatI ke huM hoziyAra nIvaDIza. eka gAmaThI jezIe temane bhaviSya kaheluM ke huM vidvAna to thaIza, phakta dhanavAna nahi thAuM. ane A bhaviSyakathana upara temane saMpUrNa AsthA hatI. ochAmAM ochuM huM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALapaNanI vAta 01701 ell* (escrivao da communidade ) al thaIza ja thaIza ema emane lAgatuM. mArI keLavaNI viSe temane bhAre hoMza hatI. paNa keLavaNI kema ApavI enI temane khabara nahotI. pahelAM to huM gharamAM ja pATI upara dhULa nAkhI te upara kakko ghUMTatAM zIkhe. te pachI mane thoDAka mahinA maDagAMva mekalyo. tyAM bIjI ke trIjI copaDI bhaNyo hoIza. pachI mane cikhalI mArI bahenane ghera mokalyo. tyAM bhikaMbhaTajI karIne eka mAstara hatA. temanI nizALe huM pAMca cha mahinA bhaNyo hoIza. tyAM temanI pAsenI ghaNIkharI vidyA pUrI karyA pachI mane mArA navamA ke dazamA varSamAM ArabAmAM rAbA gepALa prabhunI nizALe besADavAmAM AvyuM. rAbA gopALa bahu kaDaka zikSaka hatA, paNa vidvatAmAM khUba paMkAtA. mArA upara temanI pUrI kRpA hatI. temaNe potAnA vidyArthIonAM judAM judAM nAma pADyAM hatAM. temAM mane "bhIMDAnuM zAka' kahetA. bhIMDe hoya che narama paNa svAdamAM mITho lAge che ema teo kahetA. A nizALamAM Azare be traNa mahinA huM bhaNyA haIza. cikhalI javA sAru nadI oLaMgIne sAme pAra javuM paDatuM hovAthI nizALe jatAM mane ghaNebhAge asura thatuM. chelle chelle to vaLI huM mAMdo paDyo, eTale nizALe javAnuM baMdha thayuM. paNa huM je kaMI zIkhe te A ja nizALe zIkhyo. gaNitane to mane ThIka zokha lAge. nizALamAM trirAzI sudhI ja gaNita cAlyuM hatuM, paNa pachI ghera rahIne dazAMza sudhI mArI meLe gaNita zIkhe. . . talATI. . P.P. Ac. Gunrafnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI paNa cikhalImAM mArI tabiyata sArI na rahI eTale pAcho mane ghera bolAvI lIdhuM. ghera varasa cha mahinA rahyA pachI 1888nI sAlamAM zahApura-belagAma mArI bahenane ghera gaye. tyAM sarakArI nizALamAM bharAThI bIjA dhoraNamAM dAkhala karavAmAM Avyo. mArA vargamAM huM pahelo naMbara hato emAM jarAya navAI nathI. kAraNa A vargamAM ro rahyo huM pAMcamA dhoraNanA savAlonA paNa javAba ApI zakato. kasarata sivAya bAkInA badhA viSayamAM mAro pahelo naMbara raheto. vArSika parIkSA thaI gayA pachI ekadama mane pAMcamA dhoraNamAM caDAvI dIdho. tyAM paNa ghaNuMkharuM huM pahele naMbara rAkhata. paNa A vargamAM huM bahu divasa na rahI zakyo. be mahinAmAM te huM mAMde paDyo, ane vaLI pAche govA AvyuM. zahApuranA mArA mitrAmAMthI koI meTrika sudhI paNa pahoMcyA nahi. phakta zrIyuta nAgeza vAsudeva guNAjI ekalA bI. e. elaela. bI. sudhI pahoMcyA. zahApura choDyA pachI eka be vakhata meM porTugIjha nizALamAM javAno prayatna karyo paNa temAM huM sAva niSphaLa nIvaDyo. aneka kAraNone lIdhe mane piorTugIjha bhASA game ja nahi. saMskRta zIkhavAnI IcchA hatI paNa te phaLIbhUta thatI nahatI. chevaTe nizALano kaMTALyo huM ghera beThe. pitAe paNa jhAjhe Agraha dharyo nahi. mane gAmane kuLakaNuM thayelo jovAnuM temanuM je aMtima dhyeya, tenI AzA chevaTe temaNe choDI dIdhI ! hovI joIe. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ juvAnI kimasti kazcidasAviyati loke yasya nirvikAraM yauvnmtitam | -vaMvarI [ artha - jenI juvAnI taddana nirvikAra gaI hoya evuM A vizALa jagatamAM koI haze kharuM?] cauda varSanA chokarAne ke bAra varSanI chokarIne juvAna kahevI e pazcimanA dezamAM hAsyAspada gaNAya. ApaNA dezamAM RSikALamAM te gAMDa mANasa paNa AvAM bALakone taruNa ke taruNI na kahI zakato. paNa kALano mahimA vicitra che. Aje A AryabhUmimAM cauda varSanI mAtAo ane soLa varSanA pitAo ke jANe keTalAya nIkaLe ! to pachI huM cauda varSamAM. juvAna thayo ema huM mArA vAcakone kahuM to temAM cakita thavA jevuM zuM che? huM juvAna banyo ane artha mArA zarIrane vikAsa pUro thaye evo kaI na kare, taruNAvasthAmAM manamAM je manovikAra Upaje. temaNe mArA manamAM thANuM nAkhyuM eTale ja tene artha mArA keTalAya sAthIonAM lagna thaI cUkyAM hatAM. keTalAka lagnanuM sArasarvasva zuM haze enI zodhamAM mazagUla hatA. ane bIjA keTalAkae te vaLI devadAsIo ityAdi dvArA tAruNyatattvane anubhava meLavyo. A sthitimAM huM ja ekalo aNasamaju rahuM e asaMbhavita hatuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI pitAe amArA gharathI doDha be mAIla cheTe navuM varSane pade eka nALiyerIonI vADI rAkhI hatI, eTale teo divasamAM be vakhata tyAM jatA. temanI sAthe huM paNa vADIe javA lAgyo. tyAMnuM mukhya kAma vAMdarAM ane cothI nALiyerIonuM rakSaNa karavAnuM hatuM. kurasadane vakhate kesanuM pANI vALavuM, keLo pAvI, vADInI bhIMta paDI gaI hoya tyAM durasta karavI, vagere kAma cAlatAM. dhIre dhIre huM nALiyerI upara caDatAM zIkhyo. ane pitA na hoya tyAre vADIe raheto. paNa rAta paDe ke mane bIka lAgavA mAMDe. ane ghera AvatI vakhate tADI kADhanArA bhaMDArIonI sAthe mAre AvavuM paDatuM. A sobatanA chAMTA mArA para UDyA vagara rahyA nahi. Ano artha huM tADI pIvA maMDayo athavA to bIje kaMI durAcAra karavA maMDyo ema nahi, paNa temanI ekabIjA sAthenI atizaya bIbhatsa vAtacItathI mArA mana upara kusaMskAra paDavA lAgyA ane tethI mArA manamAM kharAba vicAre gheLAvA lAgyA. gharanA lokonA dAbane lIdhe mAre hAthe zArIrika deSa na thayA paNa mAnasika deSo te thayA ja; ane tenAM jherI pariNAma mAre Aja sudhI bhogavavAM paDe che. I. sa. 1891nI Akhare ke 1892nI zarUAtamAM dhIme dhIme mane vAMcavAno zokha lAgyo. AmAM koInI kazI khAsa preraNuM nahotI. mAruM mana enI meLe ja vAcana tarapha vaLyuM. "ArabI bhASetala surasa. 1 camatkArika gaSTI" nAmanuM pustaka meM paheluM vAMcavA mAMDayuM. A pachI thoDeka ja vakhate rAmacaMdra pAMDuraMga vaidyanuM "pa dha" mAsika mArA hAthamAM AvyuM. temAM pragaTa thayelI "guptaraMga'nI kavitAnI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ juvAnI ! mArA para saceTa asara thaI. je bAbatamAM mane agAu rasa paDato te have duHkhadAyaka lAgavA mAMDI. mana rUpI mahAsAgara upara kaMI judA ja prakAranA taraMge UThavA lAgyA. paNa navA vicArone pAyo daDha thayo na thayo eTalAmAM to (1892 nA jUnamAM) mAruM lagna thayuM! mane juvAnInI mahora vAgI. vAcananA vadhavA sAthe bhAre asaMtoSa paNa vadhavA mAMDayo. viSNuzAstrI, Agarakara vagere mahAna puruSoe pitAnAthI - banatI dezasevA karI ne AvyuM dhanya karI gayA, paNa mAre hAthe temane jevAM kAma thavAnI AzA kharI? kyAM temanI vidvattA, jyAM temane utsAha, kayAM temanuM dhairya! huM to A badhI bAbatothI vaMcita. mArA jevA Dhere jIvatA rahevAmAM paNa ze sAra? jhera pIne A duniyAnI musApharI pUrI karI nAMkhavI e ja zuM bahetara nahi? AvA AvA vicAro mArA manamAM ghoLAvA lAgyA. jhera pIvA jeTalI hiMmata mArAmAM nahotI, tethI ja huM A prasaMge bacI gayo. mArA jevA kAcA tasaNamAM ciMtAgninI lAya helavavA jeTaluM sAmarthya na hoya, e kahevAnI kazI ja jarUra nathI. madharAte moTethI cIsa pADI jAgI UThavuM, chAtI dhaDakavI, UMgha barobara na AvavI, evuM evuM keTalAka divasa cAlyuM. A ja arasAmAM mane hukakAno chaMda lAgyuM. paNa hukkAthI chAtIne thaDake ocho thavAne badale UlaTo vadhato ja. amArA kuladeva rAmanAtha. hAlamAM A devanuM sthAnaka bAMdIvaDA gAme che. tyAM dara daserAne divase eka bhUvAnA zarIramAM vaitALa Avato ane te bhUvo jheDa kADhato. rAmanAtha ane tenA Azrita vaitALa deva upara pitAjIne bhAre AsthA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI hatI. eTale daserAe temaNe mane tyAM laI jaIne vaitALanA bhUvAne page lagADe. pote paNa page paDIne mArI chAtInA daradanuM duHkha tenI AgaLa rajU karyuM. amArA gharanI pUrva dizA tarapha thoDeka cheTe khristIonuM kabrastAna che enI A bhUvAne khabara haze. mArA gharanI pUrva dizAethI rAtane vakhate huM banyo chuM ane tyAMthI ja mane bhUta vaLagyuM che, evo moghama khulAso bhUvAe karyo. paNa Ama huM kyAre bIjo hato enI mane to kazI ja bhALa nahotI. pitA kahe, "yAda na hoya tethI zuM thayuM? tyAM kabrastAna che eTale bIka lAgI gaI hoya e saMbhavita che.' Akhare bhUvAe rAkha maMtarI ApI ane te devanA caraNAmRta sAthe khAvA kahyuM. mane to A banAva vicitra lAgyo. pitAnI dhAkane lIdhe meM rAkha khAdhI ane upara caraNAmRta paNa pIdhuM. paNa tenAthI kazo phAyado thayelo jaNAye nahi. chAtInuM darada maTADavA jema rAte huM hukko pIto tema divase vAcana calAvatA. jyAM sudhI huM vAMcate tyAM sudhI mane ArAma rahe. Ama vAcanane mane bhAre zokha lAgyo. paNa amArA gAmaDA gAmamAM pustako keTalAMka pUrAM paDI zake ? vRddhacANakya" vagere tamAma pustako vAMcI kADhayAM. have AgaLa zuM karavuM enI ciMtAmAM paDayo. InduprakAza chApakhAnAe chApela tukArAma buvAnI gAthAnI eka nakala amArA gharamAM hatI. mArI bahena AmAMnA abhaMga koI koI vAra vAMcatI. te meM vAMcavA lIdhI. abhaMga te vakhate te mane rucyA nahi. paNa pustakanA AraMbhamAM Apela tukArAma buvAnA caritre mArA mana upara evI te chApa pADI, ke te caritra huM aneka vAra P.P. Ac. Gunrathasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ juvAnI vAMcI gayo ane temAMthI keTalAya abhaMga mo paNa karyA. A caritrapArAyaNe bhAre roga maTADyo. huM nidhana hovAthI manamAM duHkhI raheta; paNa tukArAma bhuvAe paNa devALAM ja kahyAM hatAM ! huM abhaNa hovAthI zeka karato; paNa tukAbAne to mArAthI dasame hisse paNa bhaNavAnAM sAdhano nahotAM maLyAM! mAruM lagna thayuM tethI huM vimAsatA; paNa tukebA to be vakhata paraNyA hatA ! duniyAdArImAM mArAthI aneka gaNI muzkelIo temane hatI chatAM paramArthamAM temanI DAMpha keTalI agADI ! duniyAnAM duHkho temane nukasAnakartA na nIvaDatAM UlaTAM lAbhakartA ja lAgyAM! to pachI mAre ja zuM karavA zoka karavo? vidyA ane dhana meLavatAM na AvaDavuM to bhale, paNa tukAbAnA jevA saguNe paNa mahenata karatAM na keLavatAM AvaDe zuM? vairAgyarUpI kavaca paherIne satyaniSThA Adi sadaguNarUpI hathiyAra vaDe zarIrane paripu sAthe laDAI karIza, te Aje nahi to kAle jarUra huM vijayI thaIza evI AzA baMdhAvA lAgI. nAma kADhavuM, kIrti meLavavI e badhuM bhale dharyuM rahe, paNa tukebA jevA sAvika te banavuM ja ema mane thavA lAgyuM. ekAMtamAM besI mArA vicArone huM daDha karate gayo ane pariNAme mAre hoga samULa jato rahyo. bhika puMDalika nAyaka amArA saMbaMdhI thAya. temanA bApa mArA pitAnA mAmA ane temanI bahena mArI kAkI thAya. paNa amArA A saMbaMdhanA karatAM paNa teo mArA upara adhika prema rAkhavA lAgyA. temanA vicAra mane khUba gamatA. mahinAmAM dasa bAra divasa huM maDagAMvamAM temane ghera P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI gALato. keTalAka ThekaDIkhAra lake mane temanuM pUMchaDuM kahetA ! madyapAna, bALavivAha, hoLI, varNabheda vagere bAbato vyaktinA ane dezanA hitane nukasAnakAraka che, ema temane ja sahavAsathI mane spaSTa jaNAvA lAgyuM. ane bIjo paNa eka phAyado mane thayo te e ke maDagAMvamAM mArI oLakhANa vadhI. A oLakhItA gRha pAsethI mane vAMcavAne khUba pustake maLatAM. jeTalAM pustake maLe te badhAM bhegAM karato ane ghera laI jaI vAMcI kADhI pAchAM ApI Avato. Ama keTalAMka varSa cAlyuM. bhiku nAyakanA sahavAsathI hukakAnuM vyasana vadhatuM gayuM ane paeNsa pIne vAmakukSi karavAnI Teva dRDha thavA lAgI. ATaluM nukasAna thayuM chatAM saravALe mane phAyado thayo emAM zaMkA nathI. - senabA maMgeza muLagAMvakara mArI pheInI dIkarInA dIkarA thAya. sagapaNa jarA dUranuM, paNa temanI ane mArI stI ThIka jAmI. te mArAthI traNa varSa nAnA hatA. maDagAMvamAM te bhaNatA te vakhatathI ja temanI hoziyArI dekhAI AvI. te sArI marAThI kavitA lakhatA. 1895nA jAnyuArImAM temaNe amArI bAjumAM paracUraNa mAlanI eka dukAna ughADI. A dhaMdhe temane gamato evuM to nahi, paNa nirupAye e dhadhe temane levo paDelo. amArA baMnenA vicAra ekabIjAne khUba maLatA AvatA. amAre vakhata vAcana ane upayogI vArtAlApamAM vItato. mArA moTA bhAI 1892nI sAlathI kANakANa tAlukAnA bAlagaDha gAme mArI mAzIne ghera rahevA lAgyA. mAzIno juvAna dIkare gujarI javAthI temanI jamInanI dekharekha P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ juvAnI rAkhanAra koI nahotuM! A ja kAraNathI mArA bhAI tyAM rahIne khetara, vADI vagerenI dekharekha rAkhatA. A tarapha ghera pitAjInI vRddhAvasthAne lIdhe gharane badhe je mArA upara paDyo. sALamA varSathI badho kArabhAra huM ja calAvato. aneka saMkaTo AvyAM, aneka aDacaNo AvI, chatAM vagara hAryo meM gharane tamAma kArabhAra yathAzakti bhalIbhAte calAvyuM ema kahuM te khoTuM nathI. tukArAma buvAnuM caritra tathA bIjAM pustakonA vAcanathI mArAmAM khUba hiMmata AvatI gaI ane mArA jIvanakramamAM sthiratA AvavA mAMDI. juvAnImAM AvatI vikAravazatAthI have huM mukta thaye ema mane lAgavA mAMDayuM. P.P. Ac. Gunrainasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ paristhiti zrIyuta bhika puMDalika nAyake mane eka vAra kahyuM. "tuM je yuropamAM janmyo hota to tArI buddhinA tejathI tyAM tuM jhaLakata, paNa ahIM tene zo upayoga? ahIM te vAMdarAM bhagADavAmAM ja tArI jiMdagI pUrI thavAnI !" temaNe karela A bhaviSyakathanathI AgaLa mArI pitAnI daSTi paNa koI vAra pahoMcI nahotI. mane thatuM ke have mAre hAthe koI paNa moTuM kAma nathI banavAnuM. kuTuMbanI sevA jema tema karIne karI zakuM teye basa che. sAmAjika sudhAraNuM, dhArmika sudhAraNa vagere upAye vaDe dezahita sAdhavAnA manoratha kadI na ja AvatA ema nahi, paNa kSudra naranA kopanI peThe te mananA manamAM ja zamI jatA. amArA pitAnA prAMta pUratI kaMIka sudhAraNA karavAnuM mana thAya, paNa tene sAru paNa anukULa sthiti nahotI. dAkhalA tarIke, jAMbAvalImAM hoLI pAchaLa maDagAMvanA hiMdubhAIonA je paisA kharacAya che te ekAda sArvajanika nizALa pAchaLa kharacIe ema mAruM kahevuM hatuM, paNa mArA jevAnuM kahevuM sAMbhaLe keNa? pariNAme jAMbavalInI hoLI na aTakI te to na ja aTakI, paNa UlaTo emAM evo sudhAro thayo ke ATalAM varasa tyAM eka rAmajaNIne nAca karAvavAmAM Avato tyAM have bena sAja thayo! P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ paristhiti gAvA prAMtanI bahAranA vAcane jAMbAvalInI hoLIno ghaTato khyAla Ave teTalA sAru e viSe ahIM thoDIka mAhitI ApavI asthAne nahi thAya: maDagAMvanA grAmadevatA dAmodara. pahelAM to A devatAnuM maMdira maDagAMvamAM ja hatuM. paNa porTugIjha lokoe govA kabaje karIne lokone vaTalAvavAne sapATo calAvyo tyAra pachI gAmalokee devane tyAMthI upADI te vakhatanA saMvadekara saMsthAnanI hadamAM AvelA jAMbAvalI gAmamAM tenI sthApanA karI. A devanA occhavamAM hoLI mukhya che. maDagAMvanA sArasvata brAhmaNa ane vANiyAo ApasamAM ugharANuM karI A occhava kare che. Ane sAru maDagAMvane vepArIoe AyAta mAla upara saunI saMmatithI eka marajiyAta dharmAdA paTTo (kara) besADela che. A paTTInI upaja sane 1897nA arasAmAM lagabhaga 700-800 rUpiyA thatI. (hAla keTalI che tenI mane khabara nathI.) A uparAMta ugharANuM karavAmAM AvatuM. kharcamAM mukhya bAbata jAbAvalImAM sAta divasa sudhI nAnA moTA saune maphata jamaNavAra cAle che. uparAMta rAmajaNIne nAca, maMDapamAM dIpamALa ane bIje paracUraNa kharaca. A badhAM kAmo ijArAthI saMpAtAM. juvAniyAonI ToLI rAte nATaka karatI ane divase bIbhatsa veSa kADhI jenArAonuM manoraMjana karatI. sAMja paDI ke rAmajaNIno nAca zarU thAya te rAte ATha nava vAgye pUre thAya. hoLIno occhava e devakArya che ema mAnanArA bhAvika loke haju paNa amArA prAMtamAMthI maLe kharA. paNa ghaNAkharA juvAno upara A utsavanI bahu bUrI asara thatI ane hajI thAya che. dAdaranA maMdiranI je agrazALAo che temAM pAMcaso sAtaso mANasanI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI sagavaDa thaI zake tema hatuM nathI. temAM vaLI eka agrazALA to jamaNavArane sAru rAkhI mUkavAmAM Ave che. pariNAme aneka lokone aDakhepaDakhe rAmajaNIonAM gharomAM utAre karavo paDe che. A prasaMge sArA mANasanI paNa nIti bagaDavAno saMbhava rahe tyAM pachI moDhe raMga copaDI paDa upara nAcavAmAM ja sArthaka mAnanArA sArAsAravicAra buddhi vagaranA juvAniyAonI vAta ja zI karavI ? mArA pitAne A nATaka--bhavAIne muddala zekha nahoto. tathApi hoLI e devatAne priya utsava che, mANasoe temAM vigha na nAMkhavuM joIe evuM te mAnatA. A kAmane mATe teo dara varase eka rUpiye ugharANAmAM bharatA ane jAMbAvalI jaI devatAne pUcha pUjArIne yathAzakti dakSiNa ApatA. - sane 1893 ke 94nI sAla haze. pitAjInI avasthA thayAne kAraNe mAre A hoLInA occhava upara javAno vAre AvyuM. mArA eka sagA eka rAmajaNune tyAM UtaryA hatA. bIje kyAMye utArAnI sagavaDa na banI zakyAthI mAre paNa eka rAta tyAM ja UtaravuM paDyuM. ahIM keTalAka yuvAnanuM vicitra.. vartana joIne huM samasamI rahyo. gharadhaNI DezI pote ja rAmajaNa hatI, teNe te mane huM A yuvAne bhegA kema nathI sAmela thato e sIdhe prazna karyo ! tenI joDene A saMvAda ahIM ApavAthI ziSTAcArabhaMga thAya ema mAnuM chuM. chatAM teNe to yuvAnane zikhAmaNa ApavAne pitAne adhikAra che e mAnyatAthI ja mane e badhuM kahyuM haze. maLasake UThIne jAMbAvalIne namaskAra karI je nIkaLe te AjanI ghaDI sudhI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 17 paristhiti hALIne nAme tyAM paga mUlyo nathI. ugharANAmAM eka rUpiyAne * phALe Apato te paNa te divasathI meM baMdha karyo. * dasa paMdara varSa agAu gAvAmAM eka evuM mojuM AvyuM hatuM ke jyAM ne tyAM loke nATaka bhajavavA pAchaLa ja ghelA thayA hatA. mApazekare eka nATaka karyuM to paNajIkara be karato ! hoLI AvI to kahe nATaka, rAmanavamI te kahe nATeka, hanumAna jayaMtI to kahe nATaka, meLAmAM paNa nATaka! A nATakoe gAvAnI juvAna prajAne bhAre nukasAna karyuM che. UbhuM varasa mahenata karIne thoDA paisA bacAvavA ane te nATakabhavAIo mATe pozAka taiyAra karavA pAchaLa pANI karavA, e ja keTalAkano AyuSyakrama thaI paDyo hato. keTalAke to nATakamAM pATha bhajavatI veLAe vagara zaramAye bolavAnI hiMmata Ave eTalA khAtara surAdevInI paNa upAsanA zarU karI dIdhI ! mArA pitA dArUno choTe UDato te snAna karatA. e jUnA kALamAM dArUno ATalo vaTALa manAto. paNa Aje juo te govAmAM vasatA hiMduomAM surAdevInA bhakto eTalA pAkyA che, ke madyapAnaniSedhaka maMDaLanI AkhI eka TukaDI tyAM mokalI hoya to tene paNa teo dAda Ape ema lAgatuM nathI ! AvI sthiti vacce dharmasudhAraNA ke samAja sudhAraNA zakya ja nahotAM, chatAM paNa "banatuM karavAne" meM krama rAkhyo. svadezIno huM bhakta hatA. gAvAmAM sArAM svadezI kapaDAM maLatAM nahi eTale mAre jADAM DhaMgadhaDA vagaranAM vAparavAM paDatAM. A badhA vartanathI huM ghaNuMkharuM gAMDAmAM gaNAto. te paNa AMgaLIne veDhe gaNI zakAya eTalA thaDAka juvAna mitro mane cahAtA, A 2 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI e jevA tevA dilAsAnI vAta nahotI. A mitromAMnA zrI. viSNu raMgAI zelaDekara ane zrI. zrIdhara prabhu mahAM hajI hayAta che. viSNupaMtane sahavAsa mane bahu priya hato. zrIdharapaMtanI sAthe bhAre bahu divasane paricaya nahoto. topaNa temane samAgamathI vAmana, morapaMta I. marAThI kavione mane khUba prema lAgyo. sAmAjika ane dhArmika bAbatamAM mArA ' ane mArA mitronA vicAra maLatA AvatA ema nahi, paNa evA matabhedamAMthI amArI vacce aNabanAva thavo asaMbhavita hatA. A badhI sthitimAM Atmonnati karavAno mArga mAtra khullo hato. paNa te sudhdhAM gharane lagatI aDacaNane lIdhe vikaTa thaI paDyo. keraTadarabArano mane bhAre kaMTALo chatAM te kAma mAre karavuM paDatuM. saMskRta zIkhavAno bhAre zokha hato. paNa te zIkhavAnI sagavaDa na hovAthI ane ghara choDIne lAMbo vakhata dUra deza rahevuM e paNa azakya hovAthI te bane ema nahotuM. - bhAMDArakaranA saMskRta pustakanuM marAThI bhASAMtara lAvIne te bhaNe gaye ane raghuvaMzanA bIjA sargamAMthI pacIsa trIsa eka paNa meDhe karyA. paNa eTalAthI saMskRtinuM jJAna keTaluMka maLe ? bAkI marAThI vAcana satata cAlu hatuM. nibaMdhamALA, AgarakaranA nibaMdha, merepaMtanuM bhArata, jJAnezvarI, vartamAnapatra, mAsike, vArtAo, mare ane lAnamananI khAMDa caDAvela gALIonI jAherakhabare, TUMkamAM, je kaMI maLI Ave te vAMcavuM e mAre krama hato. e kALe A nnati mATe A ja | sAdhane sarva kaMI hatAM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezatyAga ' Akhare A sthitithI huM kaMTALyo ane saMskRta zIkhavAnA udezathI 1894mAM eka vAra kahApura pahoMcyo. kolhApuramAM huM mahAlakSmInA maMdiramAM Utaryo hato. tyAM kAkaNastha jAMtinA be traNa vidyArthIo rahetA. temaNe mane khUba madada karI. eka vIzImAM temaNe mArA jamavAnI sagavaDa karI ApI. "tame jamavAnuM kema karo cho?" ema meM temane pUchayuM. javAbamAM temAMnA eke kahyuM, "amAruM to pUcho ja mA. devamaMdiramAMthI prasAdapAtaLa maLI gayuM to bhalA, nahi te amArI " bhavati' to che ja." ">> bhavati' e zuM haze e mane kaMI samajAya ' nahi, tyAre teNe khulAso karyo ke, ""ujha bhavati' eTale bhikSA. bhikSA mAgavA jatI vakhate "jha bhavati bhikSAM dehi" ema kahevuM paDe che. eTale A vAkayanA AraMbhamAM je " bhavati' che tene ja ame bhikSA kahIe chIe." mArA aMtaramAM have spaSTa ajavALuM paDayuM. janoI dIdhuM te vakhate hAthamAM bhikSApAtra ApIne goramahArAje mane "jha bhavati bhikSA dehi" balavAnuM kaheluM tene khare artha Aja samajAyo. paNa A 3% bhavati' upara nirvAha karavA jeTalI himmata te kALe mArAmAM na hatI. vRddha pitAjI paNa khUba yAda AvavA lAgyA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI aMte gAMThe hatA te paisA khUTavyA pahelAM ja huM kolhApura choDI maDagAMva pAcho Avyo.. - - ATha dasa divasa sudhI mArI kazI bhALa na lAgavAthI pitAjI paNa maDagAMva AvyA hatA. temanA caraNa para mAthuM mUkI meM temanI kSamA mAgI. temaNe kahyuM, "je tuM pharI veLA Ama ghara choDI jato rahIza to tArI zodha mATe mAre paNa ATalI vaye ghara choDI bhaTakavuM paDaze. A vAtano vicAra karIne tene ThIka lAge tema kara." mane bahu duHkha thayuM ane ' - tyArathI ghara choDI dUra deza javAno vicAra choDI dIdhuM. 1896mAM hiMdustAnamAM barAbara varasAda thayo nahi. govAmAM paNa A varSe varasAdanI bUma hatI. baMTI bAvaTa kazuM anAja na pAkyAthI garIbane bhAre vakho paDayo. amane A dukALathI jhAjhuM veThavuM na paDayuM. paNa 1897mAM jyAre varasAda paDyo tyAre govAmAM eka jAtano maraDAno roga cAlyA. ogasTa mahinAmAM be ke traNa jaNa sivAya amArA gharamAM badhAM mAMdAM paDyAM. huM mAMde te na paDyo paNa bIjAonI sAravAra pAchaLa khUba herAna thavuM paDyuM. mArAM bhAbhI pahelethI ja mAMdAM hatAM. temane A mAMdagI khUba naDI. ane chevaTe sAva azakta thaIne 1897nA oNkaTobaranI cothI tArIkhe temano deha paDyo. sagAMvahAlAMmAM koInuM maraNa thAya eTale lekene zoka karatA joIne mane Azcarya thatuM. maraNa jo sAmAnya vastu che te tene mATe zoka karavo zA kAmane evuM huM mArA manamAM vicArato. paNa jayAre mArAM bhAbhI gayAM te vakhate mArA hAMjA gagaDI gayA. temanAM nAnAM bALakone raDatAM joIne bhAre zoka huM dabAvI na zako. TUMkamAM, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 dezatyAga paraduHkhe zItala' evI je kahevata che teno artha A prasaMge huM samajyo. ahIMthI ja mArA upara paDanArAM bhAvi duHkhone AraMbha thayo. sonabA maMgeza mULagAMvakaranA kAkA, sadAzivarAva mULagAMvakara, muMbaImAM luhAra cAlamAM rahetA hatA. temane 100-125 rUpiyAnI nokarI hatI. pitAnA bhatrIjAnI teo koI divasa bhALa letA nahi, paNa 1896mAM potAnA kuladeva maMgezanAM darzana karavA teo gevA. AvyA tyAre potAnA bhatrIjAne potAnI sAthe muMbaI teDI gayA. sonabAnI mAnI marajI chokarAne muMbaI mokalavAnI nahotI. paNa meM ja tene javAnI salAha ApI. muMbaI jaIne teNe eka varSamAM aMgrejI traNa dhoraNane abhyAsa karyo. pitAnA atyaMta sAlasa svabhAvane lIdhe teNe kAkA ane kAkInI putrathI paNa vizeSa prIti meLavI. 1896mAM jyAre muMbaImAM pahelavahelo plega cAlyo tyAre, sonabA ane tene pitrAI gAvAmAM amAre tyAM rahevA AvyA. pAMca cha mahinA rahIne teo pAchA gayA. 1897mAM pharI plega cAle. sonabAnA kAkAe mATuMgAmAM eka jhUMpaDI bAMdhI hatI. paNa pote mAMdA hovAthI ghara cheDIne jaI zakatA nahi.' luhAra cAlamAM pleganuM jora vadhavAthI badhAM giragAma AvyAM, tyAM temane cAkarane plega thA. sonabAne paNa plege paTako. tArIkha 15 mArca 1898 ne divase 24 kalAkanI aMdara A jIvaleNa roge sonabAne nirdaya kALane svAdhIna karyo ! tArIkha 28 mArca 1898 ne reja mArA sALA dAktara sakhArAma lADa paNajIthI amAre ghera AvyA. temaNe sonabAnA maraNanA khabara ApyA., mane to A badhuM svamavata lAgyuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI paNa eTalAmAM TapAlavALA kAgaLa lAvyo. saranAmuM sonabAne hAthanuM nahotuM. tenA pitrAI bhAIne kAgaLa hato. kAgaLa vAMcIne mane je duHkha thayuM tenuM varNana thaI zake ema nathI. keTalAye divasa sudhI mane khAvuMpIvuM akAruM thaI paDayuM. bhrAMtie mAruM mana gherI lIdhuM ane huM vicAramUDha banI gayeH " yassaM maggaM na jAnAsi Agatassa gatassa vA / ubho ante asaMpassaM niratthaM paridevasi // * * vimAno je vitti arthe kahe che samULaho hiMsamattAnaM kayirA cenaM vicakkhaNo // kiso vivaNNo bhavati hiMsamattAnamattanA / ne tenA petA pAnti nirahyA vinA " (jIpura) (jene AvavA ane javAne mArga tuM jANato nathI, jenA Adi ane aMtanI tane khabara nathI, tene sAru tAre zoka karavo nakAmo che! zoka karyo je kaMI phAyado thAya ema hoya te zANo puruSoe samUDha banIne ane zarIrane khUba kaSTa ApIne zekane Azraya le! paNa zokathI mANasa potAnA dehane du:kha daIne dubaLa ane nisteja banI jAya che ane tenA AvA zokathI maranAranuM te lezamAtra rakSaNa thatuM nathI. sArAMza, zoka karavo e * phekaTa che.) * sarakhAvo gItA adhyAya 2-ka ra8: . avyaktAdIni bhUtAni vyaktamadhyAni bhArata / avyaktanidhanAnyeva tatra kA paridevanA // . . -bhA... kao he bhArata ! bhUtamAtranI janma pUrvanI ane maraNa pachInI sthiti joI zakAtI nathI; te avyakta che, vaccenI sthiti ja caMta thArya che. AmAM ciMtAnuM zuM kAraNa hoya? . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 dezayAga buddha bhagavAnanI A amRta samAna mAtrA tyAranA mArAM roMga upara ajamAvanAra koI vaida mane te vakhate maLyo hota to mAruM keTaluM kalyANa thayuM hota ! uparanI gAthAmAM kahyA pramANe huM durbaLa ane nisteja thaI gaye eTaluM ja nahi, paNa agnimAMdyanA rAge tyArathI mArAmAM kAyamanuM ghara karyuM. - A vakhate amArA gharanI paisA saMbaMdhI sthiti sArI nahotI. paracUraNa karaja vadhI gayuM hatuM, ane teno bhAra mArA upara hato. mitranA maraNathI paNa huM eTale te udvigna banI gayo hato ke have govAmAM nathI rahevuM ema ja mane thayAM karatuM hatuM. gharanA karajano badho hisAba lakhI mUkI be rUpiyA gAMThe laI tArIkha 30mI me 1898ne divase pharI meM ghara choDayuM ne gokarNa sudhI gayo. paNa AvA ajANyA pradezamAM nirvAhanuM kaMI paNa sAdhana na jaDavAthI tArIkha 16mI jUnane divasa mAre pharI veLA ghera pAchA AvavuM paDayuM ! ghera Avyo paNa mArA mananI vyathA ochI na thaI. eka divase te huM jaMgalamAM ja besI rahyo. ane pachI koInI paNa sAthe vAtacIta na karatAM eka oraDImAM purAI rahevA lAgyo. gAmamAM huM gAMDo thaye chuM evI vAta phelAI. paNa tenI mane karIye paravA nahotI. - amArA saMbaMdhI zrI. viSaNuM rAmacaMdra nAyaka maDagAMvathI mane maMLavA AvyAM: karajene lIdhe mane cittabhrama thayuM ema temane lAgyuM hovuM joIe. paNa kharuM kAraNa to bIjuM ja hatuM. temaNe mane zikhAmaNanI be vAta kahI ane kahyuM ke, karaja thayuM che temAM gabharAvAnI jarUra nathI. teno kaMIka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI toDa kADhIzuM. chevaTe temanI salAhathI e TharAva karyo ke, temaNe ane bhiku nAyake maLI pitAjInI jamIna gIre rAkhI amane joItI rakama ApavI. ane temAMthI badhuM paracUraNa karaja patAvI devuM. A TharAva pramANe ame maDagAMva gayA. paraMtu zrI. bhiku nAyake aradhI rakama ApavA nA pADI. aMte zrI. viSNu nAyake pote ja AkhI rakama ApI mane karajamukta karyo ane dezatyAga karavAmAM naDatI eka mATI, muzkelI A rIte dUra karI. (sane 1912nA mArca mahinAmAM temanI tamAma rakama pAchI ApI temanA karajamAMthI have, huM chUTo thayo chuM. tathApi khare aNIne prasaMge mane madada karIne temaNe mane kAyamane mATe temane zuM karI mUkyo che.) huM maDagAMva hato evAmAM tArIkha 28mI ogasTa 1898ne reja lakavAnA UthalAmAM pitAjInuM ekAeka dehAvasAna thayuM. A prasaMge paNa mane atyaMta duHkha thayuM. duniyAnA vahevAramAM keme karyuM citta coTe ja nahi. Agale varSe 1897nI sAlamAM bAlabedha" mAsikanA eka aMkamAM. bhagavAna buddhanuM caritra vAMcyuM hatuM. tyArathI ja buddha upara mArI khUba zraddhA besatI gaI duniyAdArIne jema jema kaMTALo Avato gayo tema tema mArI A zraddhA daDha thavA lAgI. buddha ja mAruM sarvasva che ema lAgavA mAMDayuM. pahelAM huM mArA mitramAM buddha bhagavAna viSe vAto karato paNuM have to mArA mana joDe ja balavA lAgyuM. buddhanI, mUrti kalpI tenuM dhyAna karavuM ane "bAlabedha' ' mAsikamAM chapAyeluM caritra pharI pharI vAMcavuM e krama cAlu rAkhyo, ane jIvato rahyo to bIjuM badhuM choDI buddhanA dharmanuM jJAna Jun Gun Aaradhak Trust P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezayAga - saMpAdana karIza evo daDha saMkalpa karyo. cAhe teTalAM saMkaTo A, cAhe teTalAM duHkha bhogavavAM paDe, paNa buddhopadezanuM jJAna mane thayuM eTale mAre janmAre sArthaka che ema mane lAgavA mAMDyuM. ' 1898nA navembara ke DisembaramAM "keralakokilamAsika joyuM. temAM kocInanA sArasvata lokoe temane tyAM eka navI nizALa ughADavAnI khabara vAMcI. eTale tyAM jaIne aMgrejI bhaNavuM ane tenI mAraphata buddhapadezanuM sahejasAja jJAna meLavavuM evo vicAra karIne huM tArIkha 31mI jAnyuArI 1899ne divase muragAMvathI AgaboTa raste maMgalUra gayo. paNa maMgalura (meMgalora)thI paMdara ja divasamAM pAcho ghera Avyo. mArA sALA dAva sakhArAma lADa porTugalathI tArIkha 12mI mArca 1888ne reja pAchA AvyA. te amAre ghera traNa mahinA rahyA. pachI temaNe mApaNAmAM raheNAka karI ane pitAno dhaMdho zarU karyo. tArIkha 26mI ekiTobara 189ne roja mArI moTI dIkarI cIkhalImAM dAktara lADane ghera avatarI. tenI chaThThIne divase huM ane bIjA cAra gRhastha dAktara lADanI sAthe eka paMgate jamyA. A uparathI temanA paDezIoe jJAtipaMca bheguM karI devaTa mAMDI ane pariNAme smArtapaMthanA svAmI taraphathI amane nyAta bahAra mUkanAruM AjJApatra ApyuM ! be, traNa gRhastha prAyazcitta laI chuTayA. meM tathA dAktara kAzInAtha lADe prAyazcitta na lIdhuM. mArA A kAmathI sagAMsaMbaMdhIo khUba nArAja thayAM. have meM dakSiNa dizAnI musApharIne khyAla cheDI uttara tarapha javAne vicAra karyo. pUnA e mahArASTranuM kendra, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak. Trust
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI eTale tyAM mArI kaMI ne kaMI sagavaDa thaze ema mane lAgyuM. mArA mitra zrI. viSNu raMgAjI zeLaDekare zrI. anaMta rAmakRSNa reDakara jeo pUnAmAM sadharna marAThA relavenI brAnca oNphisamAM heDa kalArka hatA temanI upara kAgaLa lakhI ApavAnuM vacana ApyuM. mAre viSe agAu paNa eka vAra temaNe zrI. reDakara upara eka kAgaLa lakhyo hato. paNa tene javAba Avyo. nahoto. A bAju huM te ghara choDavA adhIro banyo hato. tethI zrI. reDakaranA javAbanI rAha joyA vagara ema ne ema pUne pahoMcIne tyAM ja temane jAte maLavAne meM TharAva karyo. ane 1899 nA navembaranA chellA aThavADiyAmAM huM maDagAMva AvyuM. mArA sagA zrI. bhika nAyake mane vATakharacIne sAru dasa rUpiyA ApyA, ane zrI. viSNu nAyake paMdara ApyA. maDagAMvamAM huM zrI. bhika nAyakane ghera ja rahetA. paNa A vakhate temaNe mane potAne ghera rAkhe nahi. potAne paNuM nyAtabahAra thavuM paDe evI emane bIka lAgI. mAre pATalo joIe to dUra mAMDe ane mAre bhANAabeTa paNa huM jAte daI daIza ema meM temane kahyuM. paNa mArA kamanasIbe temane mArI dayA na AvI. . - viSNupaMta zeLaDekara mane maDagAMvamAM maLe ema nakkI thayuM hatuM, paNa temaNe sudhdhAM jAte maLavA AvavAne badale potAnA bhAI joDe zrI. reDakara uparano kAgaLa mane mokalI Ape. temanA A kAgaLane sAru mAre maDagAMvamAM be traNa * divasa khATI thavuM paDyuM. paraMtu maDagAMvamAM jamavAnI sagavaDa na thavAthI bAMNAvelImAM mArI bahenane ghera rahyo. DisembaranI pahelI tArIkhe viSNu patane kAgaLa mArA hAthamAM AvyA ne
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 dezayAga vaLate ja divase meM nIkaLavAnuM nakkI karyuM. te vakhate maDagAMvathI maLaske madrAsa, TAIma cha ke sADA chae Trena UpaDatI. tethI bANuvalImAM rAta rahIne savAre gADIe pahoMcavuM muzkela hatuM. rAtanI rAta mane gharamAM rahevA de ne vIzImAM jamavA na mokale, evI zrI. bhiku nAyaka AgaLa meM ghaNI AjIjI karI paNa te temaNe mAnya karI nahi. chevaTe eka vIzImAM khAI rAtre maDagAMvamAM kyAMka paDI rahyo. ane bIje divasa eTale tArIkha bIjI Disembare maDagAMva choDyuM. zrI. viSNu nAyake Apela eka trAMbAno loTa ane eka zetaraMjI eTalo ja sAmAna mArI sAthe hatA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ rojanIzI ane TAMcaNo "phAlUna vAMTA mAthI karAvA vajhaTa maga tyAcyA aadhaareN| karaNeM teM avadhe bareM // " tukArAma khIlo halAvatA javuM ane dharabatA javuM; ema prathama pAye majabUta karIne pachI tene AdhAre je kaMI karavAmAM Ave te badhuM ja suMdara thAya. -tukArAma tArIkha 23 jUna 1895nA rojathI eka jUnI noMdhapothImAM meM rojanIzI lakhI che. A ja noTamAM 189899nAM keTalAMka TAMcaNa che. sAta varSe ghera AvyA tyAre jUnA kAgaLamAMthI A noMdhapothI mane maLI AvI. atyAre pAchalI vAto lakhavAmAM tene mane khUba upayoga thAya che. 1896nI rojanIzI kayAM khovAI te mAlUma nathI. govA chaDI pUne AvyA pachI chUTaka TAMcaNe karavAno bhAre rivAja hato. A TAMcaNanI cepaDI 1904nI sAlamAM sIlabaMdha karIne kalakattAnI mahAbodhI sabhAne maMtrIne meM seMpI hatI. paNa pAchaLathI mahAbodhI sabhAnAM tamAma pustake kAzI najIka sAranAtha khAte laI javAmAM AvyAM. tyAM keTalAMka pustake UdhaIe khAdhAM ane keTalAMka guma thayAM. A UthalapAthalamAM mArI noMdhapothI gaI te haja hAtha lAgI nathI. tapAsa to puSkaLa karI paNa
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ rajanIzI ane TAMcaNe patto na lAgyo. A copaDI je mArI pAse hota to Aje A ApavItI lakhavAnuM ghaNuM saheluM thaI paData. atyAre to mArI bacelI jUnI noMdhamAMnI AkhI rojanIzI agara to lAMbAM lAMbAM TAMcaNe ApIne vAcakone kaMTALo ApavAnI mArI icchA nathI. mAtra gAvA cheDI pUne AvyA pahelAM mArA vicAro kevA hatA teno vAcakane kaMIka khyAla ApavA IcchuM chuM. huM duniyAnA duHkhathI kaMTALIne ghara choDI nIkaLyo ane kevaLa nasIbane jere AgaLa AvyA evuM keTalAkanuM mAnavuM che. bIjA keTalAkane ema lAge che ke gavA choDyA pachI mArA dhArmika ane sAmAjika vicAre badalAyelA. A ane AvI bIjI gerasamaja dUra karavA mArI noMdhamAMthI eka be utArA ahIM ApIza.' [ karAMone upadeza ] * "sAMkavALa, tArIkha 22 , 1898 jeTha suda 2 ravi. chokarAMo, mArI pAchaLa tamAre mATe kaMI rahe ema huM icchuM chuM. tamAre mATe pAchaLa mUkI jAuM e kaze paise to mArI pAse nathI. eTale A duniyAne je kaMI thaDe anubhava maLyo che te ja ahIM tamAre sAru TapakAvI mUkuM chuM. tene tame sadupayoga karaje. A noMdhapothI kALanA sapATAmAMthI bacaze te mATI ummare te tamAre hAtha Avaze. te vakhate meM karelAM A TAMcaNo tathA bIjI bAbato tame vAMcI jaje. temAM tamane keTaleka ThekANe saMsAramAM upagI bAbata jaDaze. chokarAMo, tamane bhale sArA vAlI na maLyA hoya, topaNa tame tamArAM chokarAMonA sArA vAlI bane ema huM mArA aMtaHkaraNapUrvaka icchuM chuM. tamane tamArA vAlIoe ghaTate udyama na Jun Gun Aaradhak Trust * A upadeza meM mArA bhatrIjAone udezIne lakhyo hato. - PP AC. ................ ...
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI zIkho to paNa tame tamArI buddhithI te zIkhe, gya mArge cAlIne tame tamArAM chokarAo ane mitramaMDaLane pATharUpa bane ane tamArA karatAM ajJAna ane garIba lokone tamAre hAthe sahAya . thAo evI paNa mArI kharA aMta:karaNanI icchA che. Aje ApaNuM A govA prAMtanA hiMdusamAjamAM eka paNa sAre vAlI dekhAto nathI. pariNAme tamane paNa sArA vAlI nahi ja maLe. tamane bhaNavA mATe jude jude ThekANe rAkhaze. topaNa ghera ghera mATInA cUlA" e kahevata pramANe tamane sAre vAlI jaDe evuM lAgatuM nathI. A huM tamane mArA anubhava uparathI kahuM chuM. sAre vAlI na maLavAthI keTalIka bUrI bAbatonA saMskAra tamane paDaze ane te jeDAnI kAMkarI pramANe tamane Akhe janmAre khUyA karaze. A bAbate kaI tene vicAra karIe. pahelI vAta to e ke, tamArA vAlIonA ajJAnane lIdhe tamane sAre zikSaka na.manyAthI tame ajJAna raheze. ajJAna jevI bhayaMkara bIjI eke vastu A duniyAmAM nathI ema kahIe to cAle. bIjI vAta e ke, tamAruM valaNa joIne tamane viSaya nahi zIkhavavAmAM Ave to badho goTALe thaze. meM mArA pitAjIne mane saMskRta zIkhavavA khUba kahyuM paNa temaNe mana para lIdhuM nahi. AthI mane bhAre nukasAna thayuM che. trIjI vAta kharAba bata. tamArA vAlI tame kevI sebatamAM phare che tenI je barobara bhALa nahi rAkhe to kharAba sobatanuM bUruM pariNAma tamAre bhogavavuM paDaze. bhaLate ja vakhate tamArA manamAM kAmavikAra udbhavaze. tamane hukkAnuM vyasana coTaze. AvI keTalIye kuTeva je meTI uMmare ghAtaka nIvaDe che te tamane vaLagaze. cothI vAta bALalagna. tamArA vAlI ajJAna hovAthI temanI pAse DuMka paNa dravya haze te te tamane nAnI umaramAM lagna. pAzathI bAMdhI deze. lagna thayA pachI, tame nAnA haze to paNa, tamArAM sAsariyAM tamane mAna Apaze; AthI tamane mithyAbhimAnano vaLagADa lAgaze. . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAmAMthI kevI mArI trI ane nALa tamArA vA rejanIzI ane TAMcaNe he bALako, upara kahI temAMnI eka paNa bAbatanI haDapheTamAM 'tame Avazo to teTalA pUratI paNa tamArI hAni thayA vinA raheze nahi. ane tamArI hAninAM phaLa tamArAM lagna thayAM haze to garIba bicArI tamArI strI ane tamArA saMtAnane bhogavavA paDaze. AmAMthI kevI rIte bacI zakAya tene ApaNe have vicAra karIe. karAMo, tame moTAM thayA pachI je ajJAna rahyAM hazo to tenuM tamane ghaNuM ja duHkha lAgaze. potAnuM ajJAna dUra karavAnuM tamane bahu mana thaze, paNa tame je nizcayI nahi ho, to tamArAthI tamAruM ajJAna dUra nahi thAya. keTalAMka mANasoe moTI ummare keLavaNI levA zarUAta karI paNa ghaNAM ja thoDA temAM saphaLatA meLavatAM sudhI pahoMcyAM. Ama kema banatuM haze vAru? koI kahe che ke bALapaNa e ja vidyA zIkhavAno thagya kALa che, ane ghaNebhAge A sAcuM paNa che. paNa ethI ema na samajavuM ke moTapaNe vidyA na Ave. inatejArI chatAM moTapaNe vidyA na AvavAnuM mukhya kAraNa zarama che. "huM AvaDe mATe thaye, have zuM bhaNavAne ?" AvI jAtanA vicArethI ApaNuM mana pAchuM haThe che...jJAna meLavavAne sAru teM pahelAM vidyAdevI para khUba bhakti cAMTavI joIe. bhakti sivAya koI paNa devatA prasanna nathI thatA e te tame jANo ja che. A uparAMta tamAre zaramane bAjue mUkavI joIe. zarama e vidyAdevInI bhaktimAM vidhra nAMkhanArI rAkSasI che ema samaje. satya ane hitakArI bAbatomAM zaramane ADe AvavA devI, eno artha du:kha vecAtuM levuM eTalo ja samajo. bUrAM kAma karavAmAM zaramane vacce AvavA de; eTale ke tevAM kAma karavAmAM zaramAo. jJAna meLavavAnI maryAdA eka maraNa ja hovI joIe. maraNa sudhI jJAna meLavavAmAM kSati AvavA deze nahi. "huM moTe thayo" ema kahIne jeo vidyA meLavavAno mArga tajI de che tenA jevA AtmaghAtI bIjA keI nathI. mananI samAdhAnavRttine bhaMga thavA dIdhA vagara jeTaluM jJAna meLavI zakAya teTaluM meLave. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI tamArA mananuM valaNa joyA vagara tamane kaLA zIkhavI haze to tamane kaSTa thaze. dAkhalA tarIke, tamAruM valaNa darajanA dhaMdhA tarapha che ema dhAre ane tamArA pitAne dhaMdho khetIne che; te te jarUra tamane khetImAM dAkhala karaze. Ama thayuM eTale tamane eke dhaMdho pUre nahi AvaDe. AmAMthI mukta thavAno upAya e ja ke, je vakhate tamAruM valaNa amuka dizA tarapha che ema tamane jaNAI Ave te ja vakhate lokalAja cheDIne te kaLA tarapha tamAre tamArA prayane vALavA ane te kaLAne banI zake teTalo abhyAsa karavo. AthI pachInA AyuSya daramyAna tamane sukha thaze. priya bALako, navarA beThA kajiyA-dalAlI karIne athavA lAMca ApIne amaladAre mAraphata potAnuM kArya sAdhIne tAvaMta banavA karatAM joDA sIvavAne dhaMdhe karIne je tame tamAruM peTa bharaze to temAM vadhAre AbarU che ema samaje. peTa bharatAM AvaDe evo ekAda sarasa hunnara tamane AvaDe e eka moTuM sadbhAgya samaje. nokarI karanArA karatAM tathA meTAo pAse hAjI hA karI peTa bharanArAonA karatAM kArIgara ke kheDUta potAnA dezanuM kharuM hita vadhAre sAdhe che e bhUlatA nahi. tame game teTalA tAlevAna che chatAM tamane ekAda sarasa hunnara AvaDatuM hoya e ghaNuM ja IcchavAjoga che. AthI je tarapha tamAruM mana vaLatuM hoya te hunnara tame meLavI leje. trIjuM saMkaTa kharAba sabata che. tamArA mitro tamane kuTevo pADI khADAmAM utAre evA hoya te temanI sebata tatkALa choDI de. tamArA karatAM te dhanamAM ke hakUmatamAM moTA hoya to paNa tame , temane paDachAye paNa UbhA rahetA nahi. kharAba vartanane tame khullo tiraskAra karaje eTale teo pote ja tamane potAnA maMDaLamAM bAlAvaze nahi. UlaTuM tamArA sadAcaraNanI temanA upara sArI asara thaze. kadAca koI vAra kamanasIbe tame bUrI batamAM jaI caDyA che tyAM temanA AgrahathI kephI cIjonA sevanathI ke durAcaraNathI bacaje. nItibaLa dekhADavAnuM kahevAya che te A ja P:P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ rejanIzI ane TAMcaNe prasaMge batAvavAnuM hoya che. temanuM maMDaLa moTuM hoya te paNa tame A kAma kare che te bUruM kare che" evuM hiMmatathI haraprakAre temane batAvI Apaje. Ama chatAM kadAca teo tamArI nirbharsanA karaze. bhale karatA. A badhAmAM sIdhe ane rAmabANa upAya e. ja che ke kusaMgatathI bacavuM. - jo tamAruM lagna nAnI ummaramAM thayuM hoya to e sthitimAM ' moTI ummare sukha meLavavAno upAya eka ja che. te e che ke strIne keLavaNI ApavI. tame tamArI strImAM nItigraMze vAMcavAnI ruci utpanna kare. tamArA AcaraNanuM te anukaraNa karavAnI, mATe tamAruM suvartana zuddha rAkhe. je garIbAIne lIdhe moTI ummara sudhI tamAruM lagna na thayuM hoya te pahelAM traNa saMkaTathI mukta thAo tyAre ja lagna karaje. pacIsa varSanA puruSe ATha varSanI bALakI sAthe lagna karavA karatAM Akhe janmAro kuMvArA rahevuM e vadhAre sAruM che. chokarAMo, tamArAM chokarAMo mATe tamAre zuM karavuM joIe e have judu kahevAnI jarUra nathI. saMsAra kevo he joIe evuM je koI mane pUche, to huM tene kahyuM ke paMkhI jevo hovo joIe. pakSIo ApaNI mAphaka samAja bAMdhIne rahe che. paNa temanAM gharamAM ghaNuM, strI ane tenAM chokarAM eTalAM ja rahe che. ApaNI mAphaka bhAIo, pitrAIe, temanI strIo ane chokarAMo e badhAM ekI sAthe nathI hotAM. ApaNA hiMdusamAjamAM eka sAthe rahevAne nukasAnakAraka rivAja keTalAMka varSathI cAlu che. A rivAja jeTalo jaladI baMdha thAya teTaluM sAruM. . pakSIomAM puruSa tema ja strI nirvAhanA dhaMdhA jANe che. teo pitAnAM baccAMne mamatAthI pAlana kare che. ane temane ghara bAMdhatAM ane khorAka meLavatAM zIkhave che. temanA nirvAhanI temane ciMtA nathI hatI. bALako, pakSIone A rivAja saMsAramAM keTalo badho sukhakArI che? dunyavI sudhAro ApaNuM karatAM pakSIomAM vadhAre ' P.P. Ac. Gunrathasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust I a
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 ApavItI thayo che ema zuM na kahI zakAya ? te pachI ApaNe manuSya chIe eTalA ja khAtara badhAM prANIomAM zreSTha chIe ema kahevAmAM ze sAra ? - bALake, tamane ghaNI vAto kahuM ema manamAM thayAM kare che paNa vakhata nathI. A badhuM sudhAravAno paNa mane vakhata nathI. A tame ja sudhArIne vAMcaje. eka vastu kahevI rahI gaI te e ke ghaDapaNamAM mAbApane banatI madada karavAnuM bhUlazo nahi." . . mArA vicAre] zake 1821 zrAvaNa suda 9, tA. 14mI ogasTa 1899. * ""manuSyanA vicAromAM tenA saMjogenA badalAvA sAthe phera paDato jAya che. A siddhAMtane huM apavAdarUpa na ja gaNAuM. jhINuM najare jonArAone mArA vicAramAM kaI Dhabe phera paDato gayo e jANavuM saheluM paDe eTalA khAtara AjanA mArA vicAro kevA che te ahIM lakhuM chuM. sau paheluM to - dharma viSe manuSyanA jIvana sAthe dharmane jeTalo saMbaMdha che teTalo saMbaMdha rAjyaprakaraNane paNa na hoI zake. paradezI rAjA rAjaya chatI laI zake paNa dharma jItI zakaze nahi. kadAca baLAtkAre dharmAtara karavA vakhata Ave to paNa tethI ApaNA aMtaramAM maLI gayelAM dharmanAM bIja sApha baLI jatAM khUba vAra lAgaze. AvA vyApaka viSaya upara mata Apavo e bhAre kaparuM kAma; temAM vaLI tamAma vicAre kAgaLa upara utAravAnI zakti mArI kalamamAM na maLe. ATalI prastAvanA basa thaze. Aje huM aMta:karaNathI to sAva bauddha thaI gayo chuM. mahAna buddhanA vicAre mane ghaNuM ja game che. AkhA jagatanuM, rASTranuM, * kuTuMbanuM ke potAnuM hita sAdhavAnI je koInI icchA hoya to teNe sadguru buddhane zaraNe javuM ane temaNe karelA upadeza pramANe . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ . rajanIzI ane TAMcaNe zraddhApUrvaka vartavuM joIe, evo mAre nizcita mata che. ane huM Aje ati namrapaNe buddha gurunI prArthanA karuM chuM ke, "he saddaguru tArA dAsanA dAsa thavA jeTalI paNa mane lAyakAta Apa." . . . sAmAjika - * jAtibheda sAruM tUTavA joIe. bALalagna turata baMdha thavAM joI e. bALalagna taddana baMdha thAya to vidhavAvivAha cAlu karavAnI jhAjhI jarUra nahi rahe. tathApi vidhavAvivAhane sAru harata hovI e to nItiviruddha che. kuTuMbanI paddhati pakSIonA jevI joIe. mAbApe pitAnAM chokarAM moTAM thaye temane judA rahevAmAM madada karavI. AthI atyAre kuTuMbamAM je nakAmA vikhavAda vadhe che te baMdha thaze. rAjakIya - prajAsattAka paddhati sArI, tethI bIje naMbare rAjA prajAsattAka, tethI UtaratI svadezI rAjasattAka ane sahuthI halakI paddhati hAla hiMdustAnamAM cAlu che te. Ane badale bane teTalI UMcA darajajAnI rAjyapaddhati cAlu thAya te mATe dareka vyaktie kharA dilathI mathavuM ghaTe. vyaktie zu karavU ? - * ApaNe ajJAna hoIe tyAM sudhI ApaNAM mAbApanI AjJAmAM rahevuM, ne pachI chevaTa sudhI temane mAna ApatA rahevuM,. temane dUbhavavAM nahi. aMdha paraMparAgata jugajugathI cAlatA AvelA je kurivAjo hoya te bedhaDaka tajavA. bIjAne du:kha na thAya evI rIte ApaNe dhaMdho kara. kadI navarA na rahevuM. navarA besavAnI barobaranuM bIjuM eka pApa nathI. karajadAra na banavuM. karajadAra mANasa pitAnI unnati koI divasa karI zakatuM nathI. kephI cIjonA sevanathI ApaNuM nAzanuM bIja ropAya che. taka joIne rAjakIya, dhArmika ke - evAM bIjA parepakAranAM kAma ApaNuM kauvata hoya te karatAM saheja P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gum Aaradhak Trust
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI. ochA pramANamAM mAthe levAM, eTale temAM apajaza nahi Ave. sadguru buddhane zaraNe javuM ane tenA upadezonuM manana karavuM. tenA vicAre je ApaNane na samajAya to je koI tenA sujJa bhakto hoya, temanI pAsethI te samajI levA ane te pramANe vartavuM." upalA phakarAo vAMcavAthI gAvA cheDI pUne Avyo te pahelAM mArA vicAra kaI dizAe gati karI rahyA hatA tene vAcakane khyAla Avaze. mAruM dhyeya mane spaSTa dekhAtuM hatuM paNa te tarapha javAno rasto mane mAluma nahoto. te bALI kADhatAM mAre zI zI jahemata uThAvavI paDI, tenuM vivecana have pachInAM prakaraNamAM karavAnuM vacana ApI vAcakanI ahIMthI ja rajA lauM chuM. P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAnI raheNAka sanana4 vara ghara surbanayaMti thI ' sajajana joDe kalaha bhalo paNa durjananI sobata na karavI." - merepaMta * * maDagAMvathI nIkaLyo tyAre mAruM mana kALAM vAdaLAthI chavAyeluM hatuM. kesalarekano ghATa caDatAM najare paDatI vanazrInI zobhA ane dUdhasAgara jevA suMdara ghadhanA darzanathI paNa mArI udAsInatA maTI nahi. Trena dhIre dhIre cAlatI hatI, comera lIlAchama DuMgara mArI najare paDatA hatA. paNa e DuMgaranI taLeTIe khINamAM najare paDato pradeza bhArI tarapha udAsInatAthI jete hoya evo ja mane bhAsa thayo. huM manamAM bolyoH "he mAtA janmabhUmi! ghaNAMkharAM sagAMsaMbaMdhIothI tarachoDAyela huM tAro bALaka chuM. sagAMsaMbaMdhIoe bhale Azraya na dIdho paNa tuM te kyAMka ne kyAMka khUNekhAMcare paNa mane Azraya ApyA vagara rahevAnI nathI. paNa mA! mArA jevA kamanasIba bALake tAre Azraya kAM yAco? ekathI vadhu veLA mArI unnatine khAtara tane tajIne dUra gayo paNa, mADI, mArA manoratha pUrA na thatAM kALuM moDhuM laI tAro ja Azraya zodhatA pAchuM AvavuM paDayuM. have A veLA je saphaLa nahi thAuM te tane moTuM nahi batAvuM e meM nizcaya karyo che. he mA ! tArA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 ApavItI ' upara mAro agAdha prema che. tuM "sarvasahA" kahevAya che. tArA nAma pramANe tuM mArA badhA aparAdha gaLI jaIza evI mArI khAtarI che. paNa A vakhate je huM saphaLa na thAuM te pharI tAruM darzana na pAmuM evuM karaje. ane, he mAtA! mArA A nizcayane caLavA daIza nahi." . . tA. 3jI Disembara 1899ne roja maLasaMke cAra vAgyAne sumAre Trena pUnA sTezane AvI. eka TAMge bhADe karI huM rAtenI peThamAM gayA. tyAM khUba zodha karyA pachI zrI. anaMta rAmakRSNa reDakaranuM ghara jaDayuM. temaNe mAro sArI peThe AdarasatkAra karyo. bIje ke trIje divase teo mane temanI paDozamAM rahetA zrI. nArAyaNarAva vardIne ghera laI gayA. zrI. reDakare huM gevAthI Avya vagere hakIkata nArAyaNarAvane jaNAvI. eTale nArAyaNarAva kaheH "A pejapIu govaIbAbune ahIM zuM kAma lAvyA? pUnAmAM Ano upayoga za?' mArI tarapha vaLIne kahe: "je je mAThuM lagADatA, huM to mazkarImAM kahuM chuM. meM kahyuM mane jarAya khoTuM lAge ema nathI. jIvabAdAdA bakSI, lakhabAdAdA lADa vagere puruSo pejapIu ja hatA ke bIjA kAI? tame A pUnAvAsIonA sahavAsamAM rahIne e badhAne bhUlI gayA che ane ethI kadAca pejathI paNa kaMTALyA he to bhale.' A javAba maLatAMnI sAthe ja nArAyaNarAva cUpa thaI gayA. e pachI ekAda be vakhata huM temane ghera gaye hAIza tyAre temanA chokarAo mAruM nAma pUchatA ane huM javAba deto ke, "aMdara jaIne ema kahe ke pilA peja pIu gAvaIbAbu AvelA che. chokarAMo A ja * cokhAnI ghaMsa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAnI raheNAka zabdo nArAyaNarAvane kahetAM. chevaTe eka divasa nArAyaNarAve mane kahyuM : "maherabAnI karIne have pharI vAra e bola uccArazo nahi. dareka veLA pharI pharI e bola kahIne tame mArA para vera vALe che zuM? tamane pejapIu kahyA ethI khoTuM lAgyuM. hoya to huM tamArI kSamA mAguM chuM.' . - pUne AvavAmAM mAre khAsa hetu to e ja hato ke, divase kArakunane ke evuM ja bIjuM kaMI kAma karI nirvAha karavo ane koI zAstrI pAse rahI saMskRta vidyAbhyAsa kare. zrI. reDakarane meM mAro uddeza jaNAvyuM. temaNe mAre sAruM evuM kaMI kAma zodhavA pite tema ja lAgatAvaLagatAo mAraphata puSkaLa prayAsa karyo paNa phekaTa. meM pote paNa "sudhAraka' patranI oNphisamAM tathA bIjI jagyAe khUba AMTA khAdhA, paNa kyAMye ghATa beThe nahi. "have zuM karavuM" e savAla Ubho thayo. zrI. reDakara kaheH "polIsa khAtAmAM mArI sArI oLakhANuM che; tyAM nokarI joItI hoya to bhalAmaNa karuM.' paNa polIsa khAtA tarapha to mane khUba tiraskAra, tethI meM javAba Apyo ke, polIsamAM rahevA karatAM to bhUkhe maravuM sAruM.' vaLI A khAtAmAM rahIne saMskRta zIkhavAne hetu pAra paDe ema paNa nahotuM. - ATha dasa divasamAM mane khabara paDI ke De. bhAMDArakara pUnAmAM ja rahe che. eka divasa bapore eka ciThThI lakhI sAthe laI temane baMgale gayo. A ciThThImAM meM zuM zuM lakheluM te mane atyAre yAda nathI. paNa "huM govAthI vidyAbhyAsane mATe ahIM Avyo chuM ane ApanA darzananI abhilASA che,' evI matalabanI ciThThI hatI ema mAnuM chuM. ciThThImAM chevaTe P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI prabhU tumhI sukhAmRtAce Doho / mhaNoni AmhI ApuliyA svecchA volAvo lAhoM / yethahI jarI salagI karUM bihoM / tarI nivoM ke pAM? he prabhu! tame to sukhAmRtanA nidhi che tethI huM tamArI pAsethI cAhuM teTalI ThaMDaka pAmuM. tamArI AgaLa heta karatAM paNa DaruM to pachI kyAM jaIne karuM ?" A jJAnezvarInA navamA adhyAyanI pAMcamI evI lakhI hatI. Do. bhAMDArakare ciThThI vAMcIne tarata mane aMdara belAvyA ane kahyuM ke, "tame gevAnuM hovAnuM jaNAve che to pachI marAThI AvuM zuddha kyAMthI lakhI zake che ?' meM javAba Apyo, "gAvAmAM mArA jeTaluM zuddha lakhanArA ghaNuM nIkaLe." meM temane "paththabodha" vagere mAsika ane bIjAM vartamAnapatronI vAta kahI. A uparathI teo bolyA ke, "gAvA eTale sAva pachAta prAMta ema ame mAnatA. jANe ke gAvA e mahArASTrane bhAga ja nahi ema amane lAgatuM. paNa tamArA kahevA pramANe te govAmAM paNa ThIka utsAhI juvAniyAo vasatA jaNAya che.' temane meM mArI badhI hakIkata jaNAvI. temaNe kahyuM: "ekaluM saMskRta zIkhatAM tamane sAta varSa lAgaze. sAta varSe tame paMDita banazo. tamAre kaMI ghera mokalavuM paDe ema na hoya ? ane mAtra vidyAbhyAsa e ja hetu hoya to ahIMyAM ja tamane madada maLI zakaze. te sAru nokarI zodhavAnI jarUra nathI. vaLI nokarI karIne bhaNavAmAM trAsa paNa khUba thaze. huM mahine eka be rUpiyA ApIza ane ahIM sArasvatAnI sArI vastI che temanI pAsethI tamane mahine pAMca cha rUpiyA saheje maLI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAnI raheNAka raheze. te divasa temane lAMbI phurasada nahotI eTale "pharI pAchA maLajo" eTaluM kahI pitAne kAme vaLagyA. mane temanA A utsAha ApanArA bhASaNathI khUba hiMmata AvI, ane prasanna cite huM zrI. reDakaranA ghara tarapha vaLyo. - DaoN. bhAMDArakara sAthe jema jema paricaya thato gayo tema tema mAre viSe temane sAro mata baMdhAvA lAgyo. thoDA ja vakhatamAM pote mane eka ciThThI lakhI ApI ane pitAnI kaumudI'nI eka prata ApIne nagarakaranA vADAmAM AvelI eka saMskRta pAThazALAmAM mane mokalyo. tyAMnA mukhya adhyApaka vAsudevazAstrI atyaMkare mane mahAdevazAstrI jezIne so. temanA hAtha nIce meM "kaumudI'ne abhyAsa zarU karyo. be mahinA vahI gayA paNa "kaumudI'no artha mane samajAya ja nahi. paNa ethI huM kadI nirAza na thayuM. mAtra raghuvaMzano artha mane ThIka ThIka samajAvA lAge. zarUAtamAM zrI. reDakare budhavAra peThamAM AvelI eka vIzImAM mArA jamavAnI goThavaNa karI hatI. zarUAtamAM vIzIvALo jarA AnAkAnI karavA lAgyo. "tame sArasvata cho mATe tamAre jamIne tamAre aboTa hAthe devo paDaze' I. paNa cAra ATha AnA vadhu devAnuM vacana ApatAM ja teNe badhuM pote karI levAnuM kabUla karyuM ! A vIzImAM jamavuM ane zrI. reDakarane ghera rAte sUvuM evo kama eka be aThavADiyAM cAlyA. paNa pAThazALA bahu AghI paDavA lAgyAthI te vadhu vakhata cAlu rakhAya ema nahotuM. AthI Do. bhAMDArakare mane prArthanAsamAjamAM rahevAnI jagyA apAvI. tyAM rahIne huM pAThazALAmAM abhyAsa karavA lAgyo. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' ApavItI : - prArthanAsamAjamAM rahevAthI ghaNuM gRhasthanI mane oLakhANa thaI temAM sva. mAdhavarAva loTalIkaranI sArI oLakhANa thaI. temane ghera eka be vakhata jamavA paNa gaye. tyAM mAsika manoraMjana'vALA sva. kAzInAtha raghunAtha mitranI mulAkAta thaI. teo havAphera sAru pUne AvyA hatA. keTalAka divasa sudhI ame paroDhiye UThIne pharavA jatA. eka divasa buddha viSe vAta nIkaLI te prasaMge temaNe zrI. goviMda nArAyaNa kANe kRta "jagadguru gautamabuddhArce caritra' vAMcavAnI mane bhalAmaNa karI. temanI pitAnI pAse A pustaka nahotuM paNa te temanI mAraphata meM meLavyuM ane te huM vAMcI gayo. sara * eDavina ArnolDanA "lAITa oNpha eziyA'nuM A bhASAMtara hatuM. mULa pustaka kAvyamAM hovAthI te saMpUrNa vizvasanIya na ja kahevAya. tathApi te eTalA to premabhAvathI lakhAyuM che ke vAMcatI vakhate vAcakanuM citta temAM lIna thayA vagara rahetuM nathI. iMgleMDa ane amerikAmAM A graMthanI pacAsa upara AvRttio nIkaLI cUkI che. kANenuM bhASAMtara mULa graMthane jeTaluM uttama nathI paNa te vakhate e mane eTaluM te gamI gayuM ke temAMnA keTalAka bhAga meM pharI pharIne vAMcyA. A bhASAMtara te kALe mAruM mukhya dharmapustaka thaI paDayuM. AmAMthI keTaloka bhAga vAMcatI vakhate ghaNI vAra mAro kaMTha' bharAI Avato ane AMkhamAMthI avirata AMsu vahetAM te huM bhUlyo nathI. jyAre jayAre mAruM mana udAsa thAya tyAre tyAre A pustakanuM adhyayana karavAno meM rivAja rAkhyo. * kapaDAMlattAmAM ane vIzInA kharcamAM mArI pAsenI tamAma pUcha khalAsa thaI. Do. lADe dasa rUpiyA mokalyA, P.P. Ac. Gunratnasur; M.S. Jun Gu Jun Gun Aaradhak Trust
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAnI raheNAka eTalA upara phebruArI sudhI meM mAMDa mAMDa calAvyuM. have AgaLa zuM karavuM? DaoN. bhAMDArakare kaMIka sagavaDa karI ApavAnuM kahyuM hatuM; paNa emAM kazuM cekasa nahotuM. ane A vAtano * nikAla karyA vagara to have koI vAte raDe ema nahotuM ema meM joyuM. chevaTe temane eka vAra spaSTa zabdomAM pUchavuM evo meM nizcaya karyo. paNa eTalAmAM (phebruArImAM) teo mAMdA paDA, ane evI mAMdagI daramyAna AvA savAlanuM nirAkaraNa mAgavAnuM mane rucyuM nahi. te paNa eka vAra to vAtavAtamAM A bAbata meM temane kAne nAMkhI hovI joIe. teo mAMdagImAMthI UDyA pachI tA. 25mI phebruArI 1900 ne - roja temane ghera huM temane maLavA gayo. teo koI kAI vAra mane jamavA bolAvatA. paNa temano baMgalo zaherathI khUba dUra hovAthI huM kavacita ja jato. koI vAra te vaLI rAte jamI temane tyAM ja sUI raheto. ane savAre UThI zaheramAM pAcho Avato. upara kahele divase huM temane tyAM ja rAta rahyo. bIje divase savAre meM temanI pAse vAta kADhI ane mAre mArA nirvAhanuM have kema karavuM?' ema pUchayuM. temaNe kahyuM ke, "jo tame prArthanAsamAjanA sabhya thAo te samAja taraphathI ame tamane madada karIzuM. e sivAya amArI taraphathI kaMI madada banI zake ema nathI." bhAre buddhadharmane abhyAsa karavo che, e vAta huM temane zarUAtathI ja kaheto Avyo hato. eka divasa huM temanI gADImAM temanI sAthe besIne jato hato tyAre mArI vAta kADhIne temaNe pitAnA vaDIla putra (sva. pro. zrIdharapaMta bhAMDArakara)ne kahyuM, 'Amane P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI buddha thavuM che." meM kahyuM : "buddha thavAnI yogyatA mArAmAM kyAMthI? Apa sarakhAnA ziSyAmAM mArI gaNanA thavI paNa muzkela che. A vAtacIta amArA baMne vacce bhAre gerasamajanuM kAraNu thaI paDI. mane lAgyuM ke bauddhadharmane abhyAsamAM teo mane khUba madada karaze. temane lAgyuM ke huM temano ziSya eTale prArthanAsamAjane sabhAsada thavA taiyAra hato. paNa mArA kahevAnI matalaba evI nahotI. mAruM bolavuM to sAmAnya dRSTinuM hatuM. buddha agara buddhanA ziSya thavuM e atyAranI sthitimAM saMbhavita nathI, saMskRta bhASAnuM thoDuMghaNuM jJAna meLavI temanA (bhAMDArakaranA) ziSyamAM mArI gaNanA thAya evuM bane te paNa basa che, evo mArA kahevAne uddeza hato. AmAM prArthanAsamAjane kazo saMbaMdha ja nahoto. 'game tema che, paNa temanI gerasamaja thaI kharI. temaNe kahyuM keH "ATalA divasa tame prArthanAsamAjanA sabhAsada thaze ema mane lAgyAM ja karatuM. atyAre madada karIne AgaLa upara prArthanAsamAjanA dharmopadezakanuM tamane kAma ApavuM evI mArI IcchA hatI." ' kahyuM : "prArthanAsamAjanA ghaNAkharA siddhAMto ane pasaMda che. huM jAtibhedamAM mAnatA nathI. bALalagna bUrAM che e viSe mArI kyAranI khAtarI thaI cUkI che. tathApi buddhadharmanuM pUruM jJAna meLavyA sivAya huM koI paNa saMsthAne sabhAsada thavA Icchato nathI. ekalo bauddhadharma ja manuSyamAtranI unnatinuM kharuM sAdhana che ema hAla to huM mAnuM chuM.' , "A tame kyA AdhAre kaho che? tame baddhadharma viSe jANe che?' ' P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAnI raheNAka 45 "jagaguru buddhanuM caritra meM vAMcyuM che ane te uparathI buddhanA vicAro ane tene ekaMdara dharma e ja manuSyajAtine kharAM kalyANakArI nIvaDaze ema mane lAge che." are peluM kANenuM lakheluM pustaka huM jANuM chuM, e to eka aMgrejI graMthano tarajume che. mULamAM che tene cAra AnI paNa aMgrejImAM UtaryuM nathI. ane aMgrejInuM cAra AnI paNa marAThI bhASAMtaramAM nathI AvyuM ! AvA A graMthane AdhAre tame buddhadharma viSe huM Ama mAnuM chuM ane tema mAnuM chuM ema kaho cho ?' "buddhadharma vize huM kazuM ja jANato nathI e huM kabUla karuM chuM, paNa ApanA kahevA pramANe marAThImAM Utarelo mULano seLa bhAga paNa je ATalo cittavedhaka che to pachI mULa graMtha keTale suMdara hovo joIe, e kalpanAthI ja samajavuM joIe. AthI te mULa graMthono abhyAsa karavAno bhAre nizcaya daDhatara thAya che.' are, paNa buddhadharmane ApaNA dezane ze upaga ? vaLI A dezamAM buddhadharmanuM jJAna meLavavuM paNa muzkela che, ene sAru to tamAre nepALa ke silona javuM paDaze !' "ApaNe dezane tene upayoga he agara na ho, mArA jIvanane teno ghaNo upayogI che ema mArI khAtarI thaI che. nepALa ke silona javAne huM taiyAra chuM.' paNe tyAM tamAre bhikSa banavuM paDaze !' bhale game teTalAM kaSTa sosavAM paDe, mane tenI phikara nathI. buddhadharmanuM jJAna meLavavuM e mAruM jIvanakartavya che ema huM samajuM chuM.' P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI ghaNI vAra sudhI A saMvAda cAle paNa tenuM kazuM khAsa pariNAma na AvyuM. ame ekabIjAnA mananuM samAdhAna karI zakyA nahi. have pUnAmAM paDI rahevAmAM kaMI ja sAra nathI e viSe mArA manane zaMkA na rahI. paNa "javuM kyAM?' e prazna hatuM ja. silena javuM ke nepALa? silonanI bhASA, rItarivAja sarva kaI vicitra haze. vaLI dakSiNa taraphanI kAnaDI vagere bhASAone mane bilakula paricaya nahi. A sthitimAM silena javAnI kalpanA sarakhI azakya lAgI. nepALa javuM paNa kAMI ochuM kaparuM nahotuM. uttara hindustAnanI bhASAo paNa mane nahotI AvaDatI. paNa mahenata karyo te AvaDe ema hatI. uparAMta kAzI sudhI te dakSiNIonI vastI paNa hoya, eTale tyAM sudhI te bhASA saMbaMdhI jhAjhI muzkelI naDe nahi. A cAre bAjune vicAra karI meM uttara dizA tarapha javA saMkalpa karyo. Do. bhAMDArakaranI "kaumudI' temane pAchI soMpI. taddana jarUragAM kapaDAM pAse rAkhI bAkInAM prArthanAsamAjanA paTAvALA baLavaMtarAva pavArane daI dIdhAM. zrI. reDakara pAsethI bAra rUpiyA uchInA lIdhA; baLavaMtarAva pavAra mAraphata be kapaDAM pILAM raMgAvI ApyAM hatAM te paridhAna karI ane zikhAsUtrane tyAga karI guruvAra tA. 1lI mArca 1900, miti mAha vada amAvAsyA, zake 1821ne roja rAtre bAra vAgyA pachI UpaDatI nathI meM pUnA cheDayuM. A pUnAmAM mArA zikSaNanI sagavaDa bhale na thaI paNa tyAM rahevAthI mane puSkaLa phAyado thaze. have pachInuM dezATana karavAnI mArAmAM hiMmata AvI. vaLI ghaNA lokono sahavAsa thayAthI marAThI bolavA cAlavAnI rIta vizeSa samajAI prArthanA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAnI raheNAka samAjamAM upAsanAne vakhate karavAmAM AvatA keTalAka upadeza mane khUba pasaMda paDatA. zrI kezavarAva goDabole nAmanA eka gRhastha prArthanAsamAjanA maMtrI hatA. huM pUne Avyo te pahelAM temanuM maraNa thayuM. jAnyuArI ke phebruArI (1900)mAM temanI varasI hatI. A prasaMge temane ghera DaoN. bhAMDArakare upAsanA calAvelI. A upAsanA vakhate huM paNa hAjara hato. A prasaMge Do. bhAMDArakare tukArAma bavAnA be abhaMga laI te - upara vyAkhyAna karyuM hatuM. A be abhaMga atyaMta vikaTa saMjogo vacce paNa mane visAmArUpa thaI paDyA. A upadeza je huM pUnAmAM sAMbhaLavA pAmyA e mAro pUnAnI raheNAka daramyAna sauthI moTo lAbha thaye ema huM mAnuM chuM. vyAkhyAna atyAre mane yAda nathI; paNa upara kahelA abhaMga te nIcenA : "kSaNakSaNAM hAci karAvA vicAra / tarAvayA pAra bhavasiMdhu // 1 // nAzivaMta deha jANAra sakaLa / AyuSya khAto kALa sAvadhAna // 2 // saMtasamAgamIM dharUni AvaDI / karAvI tAMtaDI paramArthI // 3 // tukA mhaNe ihalokIMcyA vevhaareN| naye DoLe dhurai bharUni rAhoM // 4 // ApuleM svahita karAveM maiM AdhI / vicArUni buddhi samAdhAna // 1 // naye mAgeM pAhoM vATa phironiyAM / dusarA saMgiyA sAhakArI // 2 // ApuliyA baLe ghAlAvI he kAsa / na yeNeMci Asa ANikAMcI // 3 // tuko mhaNe dyAvI brahmarasI buDI / vAsanA te kuDI sAMDUniyAM // 4 // 1. he jIva! bhavarsidhu pAra UtaravA sAru kSaNekSaNa A ja vicAranuM ciMtana kara ke A deha nAzavaMta che; A badhuM javAnuM che; P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak.Trust
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI kALa AyuSyane khAI rahyo che. sAvadhAna thA. saMtasamAgama viSe rUci keLava ane paramArthane viSe utAvaLa kara. tuko kahe che ke dunyavI vahevArarUpI dhUmADAthI AMkho bharIne na rahevuM. 2. buddhithI AtmasamAdhAnane mArga vicArI laIne Atmahita paheluM karavuM ane pAchA vaLI vaLIne bIjA madadagAra sAthIonI vATa jevI nahi. potAne ja baLe kammara kasavI, parAI Aza kAma nahi Ave. tuko kahe che, he jIva! zarIrane meha choDIne brahmarasamAM DUbakI lagAva. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAthI gvAliyara je divasa meM pUnA choDayuM te rAta amAvAyAnI hatI e huM AgalA prakaraNamAM kahI gayo. gheDa manamADa tarapha jatI gADI pakaDavA sAru huM rAte bAra vAgye prArthanAsamAjamAMthI sTezane javA nIkaLyo. mArA aMtaramAM comera nirAzAno gADha aMdhakAra chavAyo hato. paNa te rAtre AkAzamAM vAdaLAM na hovAne lIdhe camakatA tArAonI mAphaka temAM kyAMka kyAMka ekAda AzAjanaka vicAra nahoto camakato ema nahi. A huM bhayaMkara sAhasa kheDI rahyo chuM enuM mane bhAna hatuM. ane temAM saphaLatA maLavI bahu kaThaNa che enI paNa mane khabara hatI. te paNa daDha nizcayapUrvaka udyama karavAthI A ja janmamAM buddhadharmanuM thoDuM ghaNuM paNa jJAna meLavI ja zakIza ema paNa lAgatuM. game tema , paNa mAruM sAhasa kevaLa svArthanuM - cAradhADapADuonA sAhasa jevuM- to nathI ja e vicAre mArA manane khUba zAMti ApI. A prayatnamAM saphaLatA maLatAM maraNa Ave tepaNu vAMdho nahi, kAraNa banI zake tema hatuM te badhuM huM karI chUTayo -mAruM kartavya meM banAvyuM - eTaluM. te huM kahI ja zakIza, ane tethI bharaNuMTANe mane eka prakAranI zAMti ja maLaze, ema paNa mane lAgyuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust A ja
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI gheDa choDyA pachI indora janArA keTalAka vidyArthIone sAthe thayo. teo mane indara sudhI sAcavI laI gayA. IndoramAM teo vIzImAM UtaryA hatA, tyAM ja huM paNa Utaryo. mArI pAsenI badhI pUcha eka be divasamAM ja khUTI gaI have bhIkha mAgavAne vakhata pratyakSa AvI lAge. paNa AvA parAyA mulakamAM bhIkha paNa koNa Ape? eka be ThekANe bhIkha bhAgI paNa kaMI vaLyuM nahi. chevaTe vAgaLe karIne rAjanA koI moTA amaladAra ahIM rahetA hatA temanI pAse gayo. savArano vakhata hato. rU bharelI rajAInI baMDI caDAvIne sAhebasavArI dIvAnakhAnAmAM hukko gagaDAvatI beThI hatI. hAthanA hukkAthI te huM paricita hato, paNa Avo bAdazAhI hukko jevAnI taka Aja sudhI maLI nahotI. enI e yAlI jevaDI calama, jAjama upara patharAyelI sApanAM gUMcaLAM jevI lAMbI naLI, e rUpe jaDela Do, vagere ThATha joIne huM cakti thayo emAM navAI nahi. paNa enI banAvaTanI zodhamAM jhAjhuM na rokAtAM meM rAvasAheba AgaLa hAtha laMbAvyo. eka to rAvasAheba huko pIvAnA kAmamAM rokAyelA hatA, temAM adhUrAmAM pUruM eka kArakuna oNphisanuM kaMIka kAma laIne AvyA. tyAM pachI mArI sAthe vAta karavAnI temane kurasada ja kyAMthI hoya? temaNe eka bIjA kArakunane bUma mArI maneM cAra AnAnA paisA ApavA pharamAvyuM. A cAra AnA holkarazAhI hatA ke aMgrejI te mane atyAre yAda nathI. rAvasAhebe kazI pUchaparacha na karatAM cAra AnA - cUkavI mane vidAya karyo tene mane eka rIte AnaMda ja tha. kAraNa kyAMthI Ave che, kyAM javuM che, paraNyA che ke nahi, vagere aNagamatA savAlanA javAba ApavAmAMthI huM bacyo!' P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 ha. vAnagara, pina-382009. . pUnAthI gvAliyara . IndorathI ujajane jatI gADInuM relabhADuM cha ke sAta AnA jeTaluM besatuM. vAgaLe sAhebanA cAra AnA ane mArI pAse je kaMI bAkI hatuM te badhuM maLIne jema tema TikiTa jeTalo meLa thaI gayo. sAMjanI veLAe ujajana pahoMcyo. have UtaravuM kyAM e savAla hato. huM jAtrALu hoIza ema mAnIne tyAMnA lokoe rAmabhaTa nAmanA eka goranuM ghara mane cIMdhyuM. sAMkaDI galIcIomAM AthaDatAM bhaTakatAM chevaTa rAmabhaTanA gharane patto meLavyo. bhaTajI ghera nahotA; paNa mAruM piTakuM mUkavAnI keIe nA na pADI. zaheramAM naLanI sagavaDa nahotI. temAM vaLI A varSe megharAjAnI avakRpA hovAthI nadI sukAI gaI hatI. ahIM tyAM khADAkhAbociyAMmAM pANI hatuM. paNa te eTaluM to gaMdu thaI gayuM hatuM ke temAM eka jAtanAM jaMtu spaSTa taratAM dekhAI AvatAM hatAM. nadI para jaI hAthapaga dhoyA paNa A pANI pIvuM kaI rIte e mUMjhavaNamAM paDayo. eka be jaNane pUchyuM ke, A pANI sivAya pIvA mATe bIjuM pANI maLI zake ema hatuM ke nahi. paNa temanI pAsethI nakAramAM ja javAba maLavAthI nirupAye paMciyAne cheDethI gALIne e ja pANI pIdhuM! AnuM phaLa e AvyuM ke AkhI rAta UMgha na AvI ane dasa bAra vakhata jAjarU javuM paDayuM. bIje divase rAmabhaTajInA gharamAM rahetA eka drAviDa vidyArthIe mane pUchyuM, 'tamAre bhikSAe AvavuM che?' meM javAba Apyo, "huM Avata paNa mArI tabiyata ThIka nathI.'. AthI teNe cAra ghara vadhAre pharI amAre baMnene thAya eTalI ke bhikSA mAgI ANI. paNa te divasa to mArAthI pUruM khavAyuM ja nahi. tenA Agrahane lIdhe meM phakta eka be roTalI ane P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ para ApavItI kALiyo bhAta khAdhAM. bIjI bAjue jAjarUnuM mAM jevAne prasaMga uparAuparI AvavA lAge. have kolerA thaI ahIM ja aMta Avaze ke zuM ema paNa lAgyuM. - rAmabhaTanA ghara AgaLa eka nAnuM sarakhuM davAkhAnuM hatuM. tyAM jagaLekara karIne keAI dAktara rahetA hatA temanI pAse gayA. temaNe davA ApI tethI ThIka phAyado thayo; paNa khuM pANI kyAMya na maLe. jegaLekare zrI. keLakara (mAdhava skUlanA eka zikSakone mArI vAta karI. A gRhastha sAMje mane rastAmAM maLyAM. "savAre gaLekarane maLelA te tame ja ke?' * ema temaNe mane pUchyuM. meM "hA" kahyuM eTale te bolyA, rAmabhaTajIne tyAM tamane khUba agavaDa paDaze, kAle tame mAre ghera Avaje.' temanuM A netaruM meM vadhAvI lIdhuM. zrI. keLakarane ghera badhI sagavaDa hatI. pIvAnuM pANI eka cokhA kUvAmAMnuM AvatuM. AthI mArI tabiyata eka be divasamAM sudharavA lAgI. zrI. keLakare mAdhava kolejanA keTalAka prophesara sAthe mArI oLakhANa paNa karAvI. A badhAe ugharANuM karI mane vAliyaranI TikiTa ane vATakharacI jeTalo ga karI dIdhuM. - ujajanathI nIkaLe te rIte jhAMsImAM be divasa gALyA. jhAMsIne sTezane eka karADe brAhmaNa gADIvALo maLyo. te pitAnI gADImAM besADIne mane tene ghera laI gayo. tenA gharamAM eka vidhavA bAI rahetI hatI. tene kAMI paisA ApavAnA TharAvI teNe mArI jamavAnI goThavaNa karI ApI. ujanamAM mane lAgu paDeluM hAthadheNuM ahIM pAchuM zarU thayuM. A roge mane taddana bejAra karI mUkyo. jhAMsI zahera paNa AkhuM jovA maLyuM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAthI vAliyara * 53. nahi. jhAMsIthI nIkaLI ghaNuMkharuM 12 mI mArcanA arasAmAM huM gvAliyara pahoMcyo. tyAM dA. lelene ghera Utaryo. bIje divase dA. dvArakAnAtha zaMkara vAgaLane maLavA gayo. pahelAM te temaNe mAro satkAra na karyo. paraMtu, huM mULa sArasvata brAhmaNa chuM, ema jyAre temaNe jANyuM tyAre pitAne ja ghera AvIne rahevAno temaNe mane Agraha karyo. paNa temanA gharamAM jagyAnI saMkaDAzane lIdhe ane temanA gharanAM bairAM uttara hiMdustAnanA rivAja mujaba paDadanazIna hovAne lIdhe, mane ilAyadI jagyA maLe te vadhAre ThIka ema meM temane jaNAvyuM. temaNe paDezamAM ja eka umarAvanA baMgalAnI pAchalI bAjunI oraDI mane apAvI. ahIM meM cha mahinA gALyA. gvAliyara pahoMcyo tyAre mArI tabiyata bagaDelI ja hatI. dA. vAgaLee davA karIne eka aThavADiyAmAM mane sAjo karyo. have meM mArA vicAra kAzI javAno che" ema temane jaNAvyuM. temaNe kahyuM, "unALAnA divasa che, tamane khUba trAsa thaze. unALo pUro thAya pachI jaje." mane temanuM kahevuM yogya lAgyuM. gvAliyarano unALo paNa kaMI jevo tevo nahoto. bAra vAgyA ke ghara bahAra nIkaLavAnI vAta na karavI ! vaLI kaI kaI vAra to evo garama pavana phUMkAya ke rAta AkhI Dila badhuM lAya lAya thAya ane paLavAra paNa UMdha na Ave. eka vAra AvI garamIne lIdhe mane sakhata tAva bharAyo. be traNa divasa pathArIvaza rahevuM paDyuM. dA. vAgaLanI ja davAthI tAva gaye ane pAchI tabiyata pahela jevI thaI bIDI pIvAnuM vyasana evuM te coTayuM hatuM ke aneka prayatno karyA paNa cheDayuM chUTe nahi. hukake to govAmAM hato P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 * ApavItI. - tyAre ja choDyo hato. paNa tene badale bIDI pIvAnuM rAkhyuM che hatuM. gvAliyaramAM bIDI maLatI te kharI paNa dA. vAgaLe sigAreTa pItA. Aste Aste dhUmrapAnanuM vyasana ochuM karatAM karatAM rojanI traNa sigAreTa pIvA sudhI huM Avyo. paNa je A traNa sigAreTa na maLI to jIva AkuLavyAkuLa thaI jato. dA. vAgaLe paNa vacce vacce A vyasana choDavA mane zikhAmaNa ApatA, paNa mArAthI te keme karyuM chUTe nahi. garamInA trAsathI jyAre mane tAva Avyo tyAre mArA moDhAnI ruci UDI gaI ane bIDI ke sigAreTa kaI ja na joIe ema thaI gayuM. vyasanamAMthI chUTavAnI A ja taka sarvottama che, ema joI meM nizcaya karyo. bIja aThavADiyAmAM to A nizcaya Dagaze ke zuM ema lAgyuM. paNa sadbhAgye huM na ja caLyo. chellAM bAra tera varSamAM huM bIDI ke sigAreTane nathI ja aDakyo ema te nahi kahuM; silona ane brahmadezamAM hato tyAre koIka prasaMge ekAda be sigAreTa ke cirUTa pIdhI haze, paNa taMbAkunuM vyasana je gvAliyaramAM chUTI gayuM te pharI pAchuM vaLagyuM nathI. * dA. vAgane ghera jaI jamavuM ane oraDIe jaIne besavuM eTaluM ja jokhamadArInuM kAma gvAliyaramAM mArA upara hatuM ! paNa Ama navarA besI rahevAno te mane mULathI ja aNagamo. "kAvyasaMgraha'mAM chApela mero paMtanAM keTalAMya kAvyo meM vAMcyAM. dA. vAgaLanA bhANejane zIkhavavA eka grejyueTa zikSaka AvatA te pote saMskRtano abhyAsa karatA. temanI pAsethI "kirAtAjunIya'nA keTalAka ke samajI laI meM meDhe karyo. vAliyaranI kolejamAM jaI tyAMnA zAstrIne mane saMskRta zikSaka tAlIma I tyAMnA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAthI vAliyara zIkhavavA meM vinaMtI karI paNa te teNe svIkArI nahi. tathApi A bAbatamAM jAtaudyamathI je kaMI banI zake ema hatuM te karavAmAM meM bAkI rAkhyuM nahi. . * huM kAzI javA viSe vAta kADhuM ne dA. vAgaLe "joIzuM" karIne javAba Ape. Ama ghaNuM divasa cAlyuM. chevaTe eka divasa temaNe kahyuM, "juo, huM tamane mArA nAnA bhAI jevA samajuM chuM. tame Ama dezavideza bhaTakatA pharI nakAmuM AyuSya gumAvo e mane jarAya pasaMda nathI. tamane marAThI sarasa AvaDe che, ane ahIM mArA jevo koI tamAre mATe prayatna kare te tamArA jevAne sAru pacIsa trIsa rUpiyAnI nokarI maLavI muzkela nathI. vaLI tame heziyAra ane pramANika juvAna eTale pAMca cha varSamAM baso aDhIso rUpiyA sudhI pahoMcyA vinA nahi rahe." kevaLa marAThI jANanArA keTalAka gRhasthonI AvI caDatI thayAnA keTalAka dAkhalA paNa ApyA. paNa temanI vAta sAMbhaLI eka prakAranA vismaya ane kautuka lAgavA uparAMta tenI mArA mana upara bIjI kazI ja asara na thaI - lagabhaga cha mahinAnA anubhavane aMte dA. vAgaLee . ' mAsika rU. 25 thI 200 sudhInI mArI kiMmata karI enI mane bhAre navAI lAgI ! meM temane cokhkhuM kahyuM ke, "mArI jahemata paisA meLavavA sAru nahi paNa AtmatRptine sAru che. paiso kamAvA khAtara meM gRhatyAga ke dezatyAga karyo nathI." paNa temane kaI rIte mArI vAta haiye bese nahi. te bolyA, - "tamAruM khAnapAna jotAM to tame kAyamanA rogI dekhAo che. ahIM te mAMdesAje tamane saMbhALI lenAra huM chuM. paNa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S: Jun Gun Aaradhak Trust
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ApavItI " kAzI jevA kSetramAM tamArI UThaveTha koNa karaze? nokarI maLe che ke na maLe eTalI ja je tamArA manane zaMkA hoya to huM tamane te maLe tyAM sudhI mArA pagAramAMthI dara mahine trIsa rUpiyA ApavA sTempanA kAgaLa para lakhI devA taiyAra chuM!" temanI A udAratAne sAru meM temano AbhAra mAnyo. meM kahyuM: "huM tamAre RNuM chuM. A cha mahinA thayAM tame kharekhara ja mane sagA bhAInI peThe rAkhyo che ane atyAre paNa e ja prema tamArI pAse A badhuM kahevaDAve che. paNa tamArA nAnA bhAInI jijJAsA tRpta karavI e paNa tamArI eka pharaja nathI zuM? siMdhiyA rAjyamAM ekAdI kArakunI karatAM karatAM ja huM jiMdagI pUrI karuM ne maruM e tamane ThIka lAge che? tame jyAM sudhI ahIM beThA che tyAM mane kArakunI maLatAM to keTalI vAra? paNa Aje saMskRta zIkhavAnI mArI utkaTa IcchA kacaDI nAMkhI ahIM kArakunI svIkAravAmAM mAruM zuM kalyANa thavAnuM? mane madada karavAnI ja je tamArI IcchA che to te mArA zikSaNanI bAbatamAM kare. bIjA kazAne sAru mane madadanI apekSA nathI." mAruM belavuM temane rucyuM nahi. mAlapa karIne marAThA jAtinA eka gRhastha temanA mitra hatA. temanI mAraphata mAruM mana pheravavAno paNa temaNe prayatna karI je. paNa mAre saMkalpa kaI pheravI zake ema nahotuM. chevaTe ghaNI nAkhuzIpUrvaka temaNe mane kAzI javAnI saMmati ApI. eTaluM ja nahi paNa hastaparahaste mArA zikSaNanI bAbatamAM madada karavA vacana paNa ApyuM. vaLI je kAzImAM barAbara goThavaNa na ja thAya ? to mAre pAchA gvAliyara cAlyA AvavuM ema paNa kahI rAkhyuM. ' , ' , ' . . ; ' - : , .. P.P. Ac. Gunrathasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnAthI vAliyara ' + 57 bI. nArAyaNarAva nAmanA tAMjora taraphanA eka vidyAthI gvAliyaramAM bI. ela. (vakIlAta)no abhyAsa karatA hatA, dA. vAgaLane ghera te vAraMvAra AvatA tethI temane ane mAro ThIka paricaya thayo hato. te jarA utAvaLiyA svabhAvanA hatA; paNa khUba nikhAlasa dilanA hAI TUMka mudatamAM ja amArI vacce mAyA thaI hatI. huM kAzI gayA pachI mArA kharcane mATe dara mahine traNa rUpiyA mokalavAnuM vacana ApI pahelA traNa rUpiyA temaNe mane agAuthI ja ApyA. dA. vAgaLee kharacane sAru vIsa rUpiyA ApyA, ane temanA mitra zrI. mAlape eka rUpiyo Apyo. A uparAMta dA. vAgaLee TADhathI bacavA sAru mane eka khUba jADe kaTa Ape. be ziyALA sudhI te mane khUba kAma Avelo. - kAzImAM saMnyAsInI mAphaka rahevuM zakya nahotuM. kAraNa, gvAliyaranA zAstrIbuvAe jema mane saMskRta zIkhavavA nA . pADI tema kAzInA zAstrIo paNa kare e bIka hatI ja. tethI bI. nArAyaNarAvanI salAhathI mAre pAchuM yajJopavIta dhArIne brAhmaNa banavuM evo TharAva karyo. paNa zikhA kyAMthI lAvavI? pUnA ane roTalI banne eka sAthe ja choDyAM hatAM! aMte nArAyaNarAve ja A savAlano paNa ukela karyo. mAre mAthe iMca doDha IMca jeTalA vALa vadhyA hatA. jatAM jatAM prayAga UtarI mATe kSaura karAvavuM ane te vakhate mAthA upara vaccovaca eTalI pUratA thaDA vALa rakhAvI levA ema nakakI thayuM. nArAyaNarAve be traNa janoIo paNa huM sTezane javA nIkaLyo tyAre mane ANI ApI. pote mane sTezane vaLAvavA AvelA. dA. vAgaLee potAno TAMge mane sTezane mUkavA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 : : : ApavItI mokalyA hatA. gherathI nIkaLyA ke ghoDe camako; bIjo koI hoya te apazukana gaNa pAchA : phare. paNa huM te jarAya gabharAyo nahi. sAre nasIbe nArAyaNarAva paNa zukana apazukana mAnanArA nahatA. AgaLa jatAM to gheDe khAso cAlyo ane ame sukhethI gvAliyara sTezane pahoMcyA. bI. nArAyaNarAva ane bIjA eka be gRhasthanI rajA laI huM gADImAM beThe. A divasa (1900) sapTembara mahinAnI 17mI tArIkha hate ema smaraNa che. : P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIyAtrA che. gvAliyarathI nIkaLyo tene bIje divasa prayAga AvI pahoMcyo. tyAM dakSiNIonA gorane tyAM Utaryo. A garadevatA svabhAve sArA hatA. temaNe badhI tIrathajAtrA savA rUpiyAmAM karAvI devAnuM kabUla karyuM. mukhya vidhi kSaura karAvavAnI hatI. bIje divase huM garadevanI joDe saMgama upara gaye. garadeve eka vALaMda zeAdhI mane hajAmata karAvavA kahyuM. cha mahinA gvAliyaramAM gALyAthI mane sahejasAja hiMdustAnI bhASA bolatAM AvaDyuM hatuM. AvI bhASAmAM meM pelAne mAthA vacce Azare cAra pAMca IMca gherAvAnI eTalI rAkhavA vaLIvaLIne samajAvyuM; paNa coTalInuM hiMdI bhASAmAM juduM ja nAma hovAthI tene mArA bolavAno marma samajAya nahi. teNe potAnA svadezI astrAthI mArA mAthAnI vaccovacathI eka be paTTA pADyA. sabhAge mane tarata ja zaMkA AvI tethI meM tene pUchayuM. pelo to kahe, "basa ThIka hai!" paNa tenA A kRtyathI coTalI rAkhavI lagabhaga azakya thaI paDI. Akhare lagabhaga ardhA IMca jeTalA gherAvAnI ane te paNa barobara madhyabhAgamAM nahi evI coTalI rAkhI A kuzaLa nApitarAje potAnuM kAma pUruM karyuM ! piMDa devAM vagere. tIrthakRtyanI bhAMjagaDamAM huM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI bilakula paDyo ja nahi. garadevatAne savA rUpiye maLyo eTale badhuM temaNe parabhAyuM saMbhALI lIdhuM. tArIkha 20mmI sapTembara 1900ne roja baporanI gADImAM prayAga (allAhAbAda)thI nIkaLI rAtre sADAdase kAzI sTezane pahoMcyo. haju UtaruM chuM eTalAmAM sakhArAma bhaTa nAmanA koI eka kAMkaNastha brAhmaNe mane kahyuM ke, "ApaNe ghera cAlo, huM tamArI badhI sagavaDa karI ApuM chuM.' eTalAmAM eka syAmavarNa ThIMgaNuM sarakhA bIjA sakhArAma bhaTajI tyAM AvI lAgyA. temaNe kahyuM ke, "tamArA bApadAdA kAzayAtrAe AvyA tyAre amAre ghera UtaryA hatA. have tame A bhAmaTAne palle kayAM paDe che?' A prastAvanA bAda A be kALA gorA sakhArAmo vacce je vAyuddha jAmyuM te pUche ja bhA. baMnene zAMta karavA meM prayatna karyo. meM kahyuM : "laDe che zuM karavA? amArA bApadAdAne dAkhalo jenA copaDAmAM heya teNe te ANane dekhADavo eTale AvatI kAle huM temane tyAM rahevA jaIza. hAla te A (gera) sakhArAma bhaTajI mane pahelA maLyA che eTale huM temane tyAM ja javAno." ATalI vAta thayA pachI huM (gorA) sakhArAma bhaTajInI sAthe sTezananI bahAra nIkaLyo. pelA zyAmasuMdara goradevatA have moTethI barADA pADI tADUkyA, "jA, jA, enI joDe ja jA. e bhAmaTo tArI pAse je kaMI haze te tamAma khUMcavI laI tAruM khUna karaze e dhyAnamAM rAkhaje!" meM kahyuM, "mArI pAse khUMcavI le evuM kazuM che nahi, ane mAruM khUna thAya ene to mane jarAye Dara nathI.' - te rAtre sTezana AgaLa ja eka nAnI zI oraDImAM huM tathA sakhArAma gAra sUtA. bIjA paNa be traNa jaNa tyAM hatA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust, .
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIyAtrA paNa mArA manamAM khUnanI lagIre AzaMkA AvI nahi. mane gADha nidrA AvI gaI bIje divase paroDhiye sakhArAma gere mane uThADyo; ane ame baMne eka ekA (gheDAnA TAMgA)mAM besI tene ghera gayA. garadevatAe gharamAM eka "aMgavastra" rAkhyuM hatuM ! bAI ghaNebhAge zaka jAtinI hatI. A bAI ane tenAM be traNa chokarAM e badhAMnI saMbhALa garadevatAne ja karavI paDatI. eTale ke temane raseI sikeke karI jamADavAM paNa gorane ja paDatAM. bAIe bAraNuM ughADayuM eTale gore meDI uparanI eka oraDI mane UtaravA ApI. hAthapaga dhoI paravAryo eTalAmAM goramahArAjanI savArI yAdI karIne lAvI. temaNe paMcakozInI jAtrAthI mAMDIne cheka cAra pAMca rUpiyAmAM ApI levAya evA zrAddha sudhInI badhI jAtrAonI pheharista mane saMbhaLAvI. meM kahyuM: "A badhAnI utAvaLa nathI. huM to ahIM khAsAM varasa be varasa rahevAne irAde Avela chuM. eTale sagavaDa mujaba game tyAre A badhuM thaI zakaze. atyAre to mAre eka guru zedhI temanI pAse vidyAbhyAsanI zarUAta karavI che, ane jamavAnI zI sagavaDa thaI zake tema che e jovAnuM che. mArI pAsethI kazuM khATavAnI AzA nathI ema goradevatAne khAtarI thatAM ja temaNe kahyuM, "tame zeNavI che eTale ahIMnA zeNavImaThamAM tamane Azraya maLavo joIe. kAzImAM sArasvatanA traNa maTha che. paNa durgAghATa uparanA maThanI ja goramahArAjane mAhitI hovAthI temaNe mane te ja maThamAM javA kahyuM. Raa sagavaDa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI jamyA pachI huM tyAM javA nIkaLyo. varasAda jhI jhINe varasato hato. durgAghATa pUchato pUchato jato hato tyAM eka annachatramAM jamanAra brAhmaNa maLyo. teNe kahyuM "huM tyAM ja jAuM chuM, tame mArI sAthe cAlo.' te mane sAMkaDI galImAM thaIne (kAzImAM AvI galIo bahu che) laI javA lAgyo. mArA manamAM ghaDI vAra zaMkA thaI AvI ke A mANasa mane lUMTI levA kyAMka agocara jagyAe te nahi laI jato heya! kyAMka kyAMka to taddana aMdhAruM AvatuM, kema jANe ame ekAMda khANamAM thaIne cAlatA hoIe ! mArI pAse AnA be AnAthI vadhu matA nahatI. bAkI badhuM sakhArAma gorane ghera pAkITamAM hatuM. A vAta yAda AvatAM "Dara to pIche raha' e kahevata mujaba mAro bhaya jato rahyo. A annachatravAsI brAhmaNa mane game tyAM laI jAya to paNa mArI pAsethI tene kazuMye maLe ema nathI, ema dhArI mUMge mUMge huM tenI pAchaLa cAlyA. chevaTe durgAghATa najIka AvatAM mane zeNavIono maTha cIdhI pele bIjI tarapha gayo. - zeNavIne maThamAM A vakhate zrI. goviMdarAva pAlekara . nAmanA eka vayevRddha gRhastha rahetA hatA. temanA dIkarA zrI. vAmana geviMda pAlekara (belagAmanA eka prakhyAta vakIla)nuM nAma meM sAMbhaLyuM hatuM. zrI. vAmanarAva gujarI javAthI kaMI gharakAma sAru goviMdarAvane kAzInI keraTamAM javuM paDayuM. ' cAlatA javuM azakya hatuM tethI DeLImAM besI keraTamAM gayA. paNa pAchI AvatI vakhate te varasAda paDyo ane pariNAme ghera AvI: mAMdA paDayA. temane atisArano roga lAgu paDayoH huM jyAre maThamAM gayA tyAre te khUba mAMdA hatA. chatAM mArI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIyAtrA sAthe temaNe ghaNA premathI vAta karI. pitAnI ja oraDImAM rahevA temaNe mane Agraha karyo. atyaMta sAMkaDI galIomAMthI bahAra AvyAthI mane eka rIte nirAMta vaLI. zeNavIono maMTha cheka gaMgAkAMThe hovAthI zrI. goviMdarAvanI oraDImAMthI gaMgAno paTa tathA AsapAsano ramaNIya pradeza sApha dekhAto: A dekhAvathI tema ja gAviMdarAvanA uttejanakAraka zabdothI mAruM citta praphullita thayuM emAM navAI nathI. . . . te ja divase sAMje sakhArAma gorane gherathI huM mAro sAmAna A maThamAM laI Avyo. kAzIbAI nAmanI kAcIna taraphanI eka vidhavA DozI A ja maThamAM rahetI. te zrI. goviMdarAvane rasoI karI ApatI. bIje divase goviMdarAve pitAnI pAsenuM sIdhuM sAmAna ApI mArI jamavAnI goThavaNa karAvI. pote mAMdA hovAthI lAMghaNa karI. mArI aDadhA Ica gherAvAnI ane eka iMca laMbAInI coTalI joIne kAzIbAIne bhAre navAI lAgI ! mane lAge che ke A bAbata goviMdarAva pAse teNe phariyAda paNa karI hovI joIe. paNa goviMdarAvane AjakAlanA sudhArakonA Dhaga mAlUma hovAthI temaNe bAInuM samAdhAna karyuM haze. "juvAna che, dekhAdekhIthI coTalI kapAvI nAMkhI rAkhyA haze vALa! emAM zuM thaI gayuM? eTalAthI te kAMI abrAhmaNa nathI thaI jato. AjakAla kayAM theDA loko . vALa rAkhe che? te belagAma taraphanA keTalAka sArasvatanAM nAma ThAma kahe che, eTale sArasvata ja haze, AvI rIte bAIne zAMta karavA temaNe prayatna karyo haze. paNa tethI kAMI bAInuM samAdhAna thayuM nahi. te mArI patrAvaLI dUra ja mAMDe ane mane potAnAM vAsaNane aDakavA paNa na de. saddabhAgye mArI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ApavItI janoI viSe tenA manamAM zaMkA na AvI, kAraNa, te taddana navI hatI.' zeNavImaTha najIka ja pANIne naLa hato. paNa naLanuM pANI pIvuM e badhe boLAvADe gaNAto hovAthI gAviMdarAvane ghera gaMgAnuM ja pANI pivAtuM. A gaMgAjaLe pahele ja divasa mane paraco dekhADyo. AkhI rAta UMgha na AvI ane pAMca dasa vakhata zauca javuM paDayuM. bIje divasathI gaMgA uparathI nAhIne AvatAM leTa khAlI laI AvuM, ane naLanI najIka AvatAM AsapAsa najara pheravI, koI brAhmaNa jovAmAM na Ave ke jhaTa leTo bharI lauM evo krama meM rAkhe. huM naLanuM pANI pIuM chuM, evI bAIne khabara paDI te mAruM jamavAnuM TaLI javAnuM evI pAkI dahezata mane hatI. AthI A vAtanI tene khabara na paDe enI mATe khAsa saMbhALa rAkhavI paDatI. gAviMdarAvanI salAhathI kAzImAM sthira thavAnuM kevI rIte goThavavuM e meM TharAvyuM. annachatramAMthI bhejana to maLe ema hatuM paNa te sAruM gvAliyaranA keI meTA amaladAranI ciThThI meLavavI joIe ema temaNe kahyuM. vedazAstrasaMpanna gaMgAdharazAstrI telaMganI pAse saMskRtanuM adhyayana karavuM ema paNa temaNe sUcavyuM. temanI A salAha mujaba huM kAzImAM kevI rIte rahyo e A prakaraNamAM kahevA besatAM bahu laMbANa thAya, tethI A prakaraNa ahIMyAM ja pUruM karuM chuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa kAzImAM nAnAMmoTAM aneka anna chatro che, paNa temAM muktakAra evAM to be ja che. eka madrAsa taraphanA kAI vepArIe sthApeluM ane bIjuM zrImaMta mahArAja jayAjIrAva siMdhiyAnuM sthApeluM. zrI. jayAjIrAva kAzayAtrAe AvyA te vakhate kAzImAM vasatA dareka baravALa brAhmaNane so so rUpiyA dakSiNa ApavI e vicAra karyo. paNa kAzInA paMDitane A rucyuM nahi. ekAda dasagraMthI vaidikane ke saMpanna paMDitane tema ja eka sAva abhaNa brAhmaNane sarakhI ja dakSiNa maLe, e kAzIvAsI paMDitagaNane pasaMda nahotuM. pariNAme siMdhiyA sarakAra trAsIne bolyA, "jo A vAta sahune pasaMda na hoya to dakSiNa mATe judA kADhelA A che lAkha rUpiyA gaMgAjImAM padharAvuM chuM ! " aMte keTalAka pIDha. gRhastho vacamAM paDyA ane siMdhiyAM sarakArane evI salAha ApI ke e rUpiyA gaMgAjImAM padharAvavA karatAM e ja rakamamAMthI kAzImAM eka anna chatra sthApavuM. A vAta kabUla karavAmAM AvI ane siMdhiyA sarakAre pezvAonuM bAMdheluM bAlAjInuM maMdira aMgreja sarakAranA tAbAmAMthI choDavI lIdhuM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 ' ApavItI ane tyAM eka annachatra zarU karyuM. hAla e "bAlAjInuM anna chatra' kahevAya che.* bAlAjInA anna chatramAM sArasvatAne dAkhala kare che kharA, paNa te mATe uparI amaladAranI maMjUrI meLavavI paDe che. ane maMjUrI maLyA pachI paNa sArasvatane bIjI paMgatamAM jamavA besavuM paDe che. bIjo koI rasto na hovAthI A ja anna chatrane mAre Azraya zodhavo rahyo hato. AthI zrI. goviMdarAva pAlekare mane gvAliyarathI ahIMnA amaladAra upara ciThThI meLavI A chatramAM ja jamavAnI goThavaNa karI levA kahyuM. meM dA. vAgalene A bAbata lakhyuM. paNa temaNe pote kazuM lakhavAne badale zrI. mAlapa pAse kAgaLa lakhAvyo. mAlapanuM kahevuM ema * hatuM ke bAlAjInA annachatramAM javAnI jarUra nathI. dA. vAgaLa, rAvarAjA raghunAtharAva rAjavADene vAta karIne, temanA annachatramAM mArI sagavaDa karavAnA che. rAvarAjA raghunAtharAvanA pitA dinakararAve brahmaghATa upara koI eka jagyAe paMdara brAhmaNanuM eka anna chatra rAkheluM che. tyAM mArI goThavaNa thaI hota to aneka kaSTomAMthI huM bacI jAta. paNa dA. vAgaLane svabhAva bhAre zaramALa. temaNe rAvarAMjAne kahyuM to nahi ja, paNa eka ciThThIthI bAlAjInA annachatramAM mArI je saheje goThavaNa thaI zakI hota teTaluM paNa temaNe karyuM nahi. A tarapha huM nAhaka temanA kAgaLanI rAha joto rahyo. * Aje A atrachatramAM pahelAMnI jema tamAma brAhmaNane bhojana maLatuM nathI. paraMtu phakta maryAdita pramANamAM bhikSA apAya che. - bhA. ka. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa vidyAbhyAsanI sagavaDa te tAbaDatoba thAya ema hatuM. kAzImAM harakeAI paMDita pAse jAo, te kazuM lIdhA vagara tamane zIkhavaze. paNa "thaDane ja vaLagavuM' e vacana pramANe suprasiddha paMDita vedazAstrasaMpanna gaMgAdhara zAstrI kane ja adhyayana karavAno meM nizcaya karyo. goviMdarAvane paNa A vAta gamI. eka divasa bapore huM gaMgAdhara zAstrInuM ghara zodhavA nIkaLe. pharatAM pharatAM temanA ghara AgaLa pahoMcyA. jamakheDInA koI umarAva kuTuMbanA bAbAsAheba nAme jANItA eka gRhastha kAzImAM lagabhaga eka tapa (dvAdaza varSa) thayAM rahetA hatA. teo gaMgAdhara zAstrI pAse zAstrAdhyayana karatA. te divasa mImAMsAzAstrano pATha sAMbhaLIne zAstrIjIne gherathI pAdharA ja teo potAne ghera javA nIkaLyA hatA. vATamAM mAre emanI joDe bheTa thayo. "gaMgAdhara zAstrInuM ghara A tarapha AvyuM?' evo meM temane prazna karyo. temaNe javAba vALya. "tamAre temanA gharanuM zuM prayojana?' mAre saMskRta bhASAnuM adhyayana karavuM che.' tamAro keTale abhyAsa thayo che?" mane "raghu'nA eka be sage AvaDe che, ethI vizeSa kazuM nathI AvaDatuM. have "kaumudI' zarU karavI che.' ' . A sAMbhaLIne bAbAsAheba vismita thaI bolyA, "A uMmare tame zAstra bhaNIne zuM karazo? mane lAge che ke tamArI uMmara lagabhaga pacIsa varSanI haze. Aja tame "kaumudI' zarU karazo! te tamane kedahADe khapa Avaze? enA karatAM tame relavemAM ke bIje kaI ThekANe nokarI karaze to tamane vadhAre P.P. Ac Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 \ ApavItI upayogI thaze. A abhyAsanA chedamAM nAhakanA na paDo. mane ene anubhava che, tethI ja huM tamane salAha ApuM chuM. sAdhAraNa rIte ekAda zAstranuM jJAna meLavatAM keTalAM varSa lAge enI paNa tamane khabara che ke ?" keTalAMka lAgaze vAruM?" bhalA bhAI! kevaLa eka zAstrano abhyAsa karavAne paNa bAra varSa joIe, bAra varSa! bAra varSa tame ahIM gALavA taiyAra che?" bhAIsAheba! bAra varSa e to kAMI bahu na kahevAya. vIsa pacIsa varSa gALavAM paDe te paNa harakata nahi, paNa saMskRta bhASAnuM jJAna to meLavavuM ja meLavavuM evo mAre saMkalpa che." bAbAsAhebanuM Azcarya bamaNuM vadhyuM. temaNe kahyuM, "zI vAta karo cho ! vIsa varSa ? are, vIsa varSa vItyA pachI tamane tamAre abhyAsa zo khapa Avaze?' ' hasatAM hasatAM kahyuM, "juo, tame hiMdu che eTale tame punarjanmane to mAnatA ja haze. kema? tame punarjanma mAne che ke nahi?" vAha, punarjanma kema na mAnuM? emAM te vaLI zaMkA heAya? paNa ahIM tene zuM saMbaMdha?" * "je ATalI mahenata karavA mAguM chuM te A janmamAM , tenuM phaLa maLe eTalA sAru nathI. A mahenatanuM phaLa mane bIjA janmamAM maLaze. bIjA janmamAM zAstrAbhyAsa sarasa thaI zakaze. kema tamane Ama nathI lAgatuM?' P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa ' bAbAsAheba cheka daMga thaI gayA! temaNe kahyuM, "AvaDI tamArI zraddhA che to jAo, prayatna kare. A sAme dekhAya che te ja gaMgAdhara zAstrInuM ghara.' Ama kahI te cAlyA gayA. ' keTalAMka ghara mUkI AgaLa jatAM eka bArI AgaLa (kAzImAM gharanI bArIo pUnAnAM asalI gharonI jema jamIna barAbara hoya che.) takiyAne aDhelIne beThelA eka gRhasthane meM joyA. temanI janoI jotAM te brAhmaNa hatA evuM anumAna saheje thaI zakayuM. paNa temane ThIMgaNe bAMdho ane kALA cahere joIne te telaMgaNa taraphanA hoya ema lAgyuM. vaLI eka bAju temanuM meluM zAhapurI paMciyuM ane bIjI bAjue temanuM takSiAne aDhelIne besavuM, e be vAtano paNa mArA manamAM meLa maLe nahi. A bhaTajI garIba bhikSaka hoya to Ama takiyAne aDhelIne kema bese ? kaI zrImaMta hoya to AvuM meluM paMciyuM kema pahere ? game te ho, paNa emane gaMgAdhara zAstrInuM ghara pUchavAmAM zo vAMdho ? marAThI AvaDatuM haze te javAba Apaze, nahi AvaDatuM hoya te bIje ghera pUchIza. A vicAra karI meM kahyuMH "ATalAmAM kyAMka gaMgAdhara zAstrI telaMga rahe che ne?" "tamAre temanuM zuM kAma che ?" "mAre temane maLavuM che.' tyAre aMdara Avo', ema te bolyA. aMdara jaIne jouM chuM to sapheda paLiyAM AvelA keTalAka ziSya tipitAnI pothIo choDIne temanI sAme beThA hatA! P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 ApavItI A pite ja gaMgAdhara zAstrI, ema lagabhaga mArI khAtarI thaI. temane praNAma karI huM eka kere jaI beThe. temaNe kahyuM, "tamAre zuM kAma che?' mAre zAstrAbhyAsa kare che tethI ApanI pAse . Avyo chuM." paNa tamAre kayuM zAstra zIkhavuM che? nyAya vyAkaraNa?' khAsa te bhAre nyAyazAstra zIkhavuM che. paNa pahelAM - vyAkaraNa paNa huM zIkhavA IcchuM chuM." tamAre nyAya zIkhavo hoya te huM eka sarasa paMDita joDe tamane meLavI ApuM. huM pote vaiyAkaraNI hovAthI mane nyAyazAstranuM joIe tevuM jJAna nathI." Apane jeTaluM AvaDatuM haze teTaluM mAre mATe bahu che. kAraNa huM to saMskRta rUpAvalI zIkhanAre vidyArthI chuM." "tame pharI eka vAra mane maLaje eTale tamArA abhyAsane vicAra karIzuM. hAla to tamArA khAvApIvAnI goThavaNa pAchaLa lAge. . ATaluM kahI temaNe mane rajA ApI. A ja vakhate temanA meTA putra iMDirAja zAstrInI oLakhANa thaI have jamavAnI goThavaNa zI zeAdhavI enI phikaramAM huM paDyo. dA. vAgaLane pharI eka vAra kAgaLa lakhyo ane javAbanI rAha joto beThe. eTalAmAM goviMdarAva pAlekarano maMdavADa vadhI gayo. temanI IcchAthI temanA pautrane tAra karyo. traNa cAra divasamAM temanA pautra, parADakara karIne eka mitra vidyArthIne sAthe laI kAzI AvyA. temane AvyA pachI bIje ke trIje divase goviMdarAve deha choDavo ! te prasaMge bhAre P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa smazAna javuM paDayuM. vaLI kavakhatanuM khAvuM, nadIe nAhavuM vagere kAraNathI mane sakhata tAva bharAyo. chevaTe zrI. parADakara mAraphata eka DoLI bhADe karAvIne huM kAzInI ispitAlamAM jaIne paDayo. A prAMtanI ispitAlo paNa jovA jevI hoya che. mArI pathArImAM keTalAya khADATekarA hatA. paDakhenA khATalAmAM eka paramiyAthI pIDAtA yuvAna ardhanagna sthitimAM valavalato hato. A badhe dekhAva joIne mane ispitAlano UbakA AvyA. paNa karuM kema? cAra divasa ahIM ja paDyA rahyA vinA chUTake nahoto. duHkhamAM sukha eTaluM ja hatuM ke huMDirAja zAstrI ane parADakara divasamAM ekAda vakhata AvI mArI khabara laI jatA. rogIonI khAvAnI vyavasthAnuM to pUcho ja mA. sAbudANAnI kAMjI ane temAM sAkarane badale goLa. ane te paNa eka vATakIthI vadhu koIne bhAga na Ave. dALabhAta maLatAM. paNa cekhA bhUMDAbhUkha hovAne lIdhe bhAta sAre na thatA. pUnAnI sAsUna ispitAlamAM rogIonI vyavasthA eka vAra meM joI hatI. temAM ane kAzInI IspitAlanI vyavasthAmAM AsamAna jamIna jeTalo phera hato. aMte cAra divasa A ispitAlano anubhava laI tyAMnA dAktaranI rajA meLavI huM pAcho durgAghATa uparanA zeNavImaThamAM Avyo. goviMdarAva pAlekaranA pautra, parADakara vagerene mArA AvavAthI AnaMda thayo. A vakhate A maThanI vyavasthA koI cidaMbara goDabole nAmanA kAkaNastha brAhmaNanA hAthamAM hatI. goviMdarAvanA jIvatAM to A cidaMbara goviMdarAvane paDachAye paNa UbhuM na rahe. goviMdarAva mane kahetA ke P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI saMbhALaje ho, cidaMbara pAka gaThiyo che, te tAre sarasAmAna sikake corI jaze." paNa goviMdarAvanA maraNa pachI cidaMbare eka lAMbI yAdI taiyAra karIne temanI pAse se base rUpiyA leNA kADhayA! ane bIjA eka pazupatizAstrI karIne tyAM hatA temanI mAraphata temanA pautra upara A nANAMne tagAda mAMDyo. huM ispitAlamAMthI pAcho Avyo tene bIje ja divase cidaMbara taraphathI pazupatizAstrI pharI veLA A saMbaMdhI vAta karI rahyA hatA. goviMdarAvanA pautre mane badhI hakIkata samajAvI. A uparathI meM cidaMbarane kahyuM : "kema bhAI goviMdarAva pAse tamArI AvaDI rakama leNI kADhe che paNa temanA jIvatAM to koI divasa temane meDhe tamane A vAta karatAM meM sAMbhaLyA nathI. eTaluM ja nahi, paNa tame temane koI vAra kAI divasa maLavAno paNa prayatna karyo nathI.' cidaMbara manamAM ne manamAM camakyo, ane "tyAre ame kheTI yAdI banAvI ANa ema? huM ema? he ?' ema baDabaDato baDabaDato potAnuM daphatara vIMTI cAlato thayo. pharI koI vAra teNe govindarAvanA pautra pAse A vAta kADhI nahi. mAtra mArA upara te baLI UThyo. goviMdarAvanI badhI uttarakriyA pUrI karI temanA pautra (zrIyuta merezvara vAmana pAlekara) ane parADakara pAchA pitAne gAma ravAnA thayA. A tarapha mArI jamavAnI sagavaDa haju kyAMye thaI nahi. dA. vAgaLanA kAgaLanI vATa joyAM karavAmAM have kAMI sAra nathI ema mArA mananI khAtarI thaI aMte eka divasa huM bAlAjInA chatranA adhikArIne jaI maLyo. sArasvata eTale zeNavI chuM. te paNa vidyArthI hevAthI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa tamArA anna chatramAM mane jamavAnuM maLe to mAre abhyAsa sarakhI rIte cAlI zake,' ema meM temane kahyuM. te bolyAM tamAruM nAma zuM ?" meM mAruM nAma jaNAvyuM. eTale te pharI belA, "are, Aja dasa bAra divasa thayAM tamArI ja vATa jouM chuM. gvAliyarathI tamArA viSe mArA upara lakhAIne AvyuM che. paNa tamArA ThekANAnI mane khabara na hovAthI huM tamane kayAM zedhuM? sAruM thayuM je AvyA. have tame kAle bapore chatramAM Avaje, tyAMnA vyavasthApakane tamAre mATe kahI mUkIza. mAtra tame zeNavI cho eTale tamAre pAchalI paMgatamAM besavuM paDaze. A bAbatamAM huM lAcAra chuM. zeNavI vagere jAtanA lokone pAchalI paMgate besADavAno amAre tyAM zirasto che." bIje divase A adhikArIe mArI badhI vyavasthA karI dIdhI. tyArathI bAlAjInA chatramAM bIjI vAranI paMgatamAM mane jamavAnuM maLavA lAgyuM. paNa gvAliyarathI kAgaLa mokalanAra koNa haze tenI aTakaLa huM karI zakyo nahi. chevaTe zrIyuta mAlapanA eka kAgaLa uparathI badhI khabara paDI. zrI. mAlapa hAla gvAliyaranA mahArAjAnA sALA saradAra zitaLene tyAM rahetA hatA. temaNe mArI muzkelI jANIne saradAra zitaLenA kArabhArI mAraphata eka ciThThI upara kahelA chatranA adhikArI upara mokalI hatI ane tene ja pariName chatrAdhikArIe mAruM AvaDuM sanmAna karyuM. saradAra zitaLene kArabhArI eTale kAMI bahu moTuM mANasa to nahi ja. teno pagAra mahine mAtra * trIsa ke cALIsa rUpiyA hatA. paNa chatrAdhikArInI dRSTie emanI padavI bahu bhAre hatI. astu. Ama aMte jamavAnI vyavasthA thaI gaI tethI mane eka rIte nirAMta vaLI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI A chatramAM pAchalI paMgate jamanAra pAMca sAteka jaNa hatA. ane chatrAdhikArI pahelI paMgatamAM ATalAne jamADavAnI seI saheje karI zakata. paNa tema kare te dakSiNa brAhmaNanuM apamAna thAya e bIke dakSiNI brAhmaNa sivAya bIjA keI ne pahelI paMgatamAM besavA devAmAM AvatA nahi. je divase brAhmaNonI saMkhyA vadhI gaI hoya te divase amArI dALa gaMgAjaLarUpa thaI jatI. jANe tenA upara thaIne gaMgAjIno pravAha vahI gayo hoya! zAka to ghaNuMkharuM pAchalI ghAlamAM hAya ja zAnuM? paNa zAkane badale koI koI vAra pIThaluM* maLatuM. kAzImAM je cokhAnuM koI gharAka na thAya te amArA annachatramAM AvatA haze! phakta roTalI amAre tyAM sArI banatI. ane te joIe teTalI mAgo. pIrasanAra kadI nA kahete nahi. ghI phakta eka ja pAvaLa maLatuM. vacamAM vacamAM koI vAra chAzanI kaDhI maLatI. amArI pAchalI paMgata kaI vAra bAra vAgye to koI vAra cAra vAgye ema besatI ! pahelI paMgatanA brAhmaNe dhAryA pramANe ja thayA hoya ane rasoI vadhI hoya to bAra eka vAgye jamavA maLatuM. paNa je kadI brAhmaNa moTI saMkhyAmAM AvI caDyA to pachI pharI pAchAM bhAta ane deTalI thAya tyAM sudhI eTale khAsA traNa kalAka amAre tapa karavuM paDatuM. huM kaumudI, bhagavadgItA ke evuM ja ekAda pustaka sAthe laIne jato ane patrAvaLImAM bhAta paDe tyAM sudhI vAMcyA karato. * dakSiNamAM caNAnA loTane pANImAM sIjhavI mIThuM, maracuM, vadhAra karIne karavAmAM AvatI eka jAtanI jADI kaDhI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 - kAzIvAsa mane kAzI Avye be traNa mahinA nahi thayA hoya teTalAmAM nIlakaMTha bhaTa gAyataDe nAmanA eka vidyArthI kAzImAM AvyA. kavaLe maThanA Azraya heThaLa temanuM vedAdhyayana thayuM hatuM. paNa zAstrAbhyAsa karavAnI utkaTa icchA hovAthI te kAzI AvyA. pahelAM to te ahalyAbAInA achatramAM jamatA, paNa brahmaghATathI A chatra khUba AghuM paDatuM hovAthI te paNa mArI sAthe bAlAjInA chatramAM AvavA lAgyA. amane pAchalI paMgate jamADI chatranA vyavasthApaka amAruM jANI joIne apamAna kare che, e vAtanI temane khUba cIDa caDatI. gvAliyaranA mahArAjAne arajI karI A vyavasthApakanI kho bhulAvI devI joIe, ema te vakhatovakhata mane kahetA. mane te kahetA ke, "tamArA jeTaluM je mane marAThI AvaDatuM heta to kyAranI meM A lokonI khoDa bhulAvI hota. paNa tamane te AnuM kAMI ja lAgatuM nathI! tame mUMgA mUMgA A badhuM apamAna veThI lo cho." meM kahyuM : "bhAI, tamArI vAta badhI sAcI che. tamAre te bAlAjInuM chatra baMdha thAya te ahalyAbAInuM taiyAra che. paNa mAruM zuM thAya? dhAro ke meM arajI mokalI ane tyAMthI adhikArI upara tapAsa sAru ahIM pAchI AvI, to sau pahelAM te A adhikArI ApaNane ja pANIcuM Ape ane pAchaLathI sAro riporTa lakhI mokale. bIjI bAjue sArasvatonI vatI huM laDyo enI kadara karI sArasvatomAMnA zrImaMta loke mane madada karavAne badale UlaTA mUrkhamAM gaNe. ane A badhAnuM pariNAma e Ave ke mAre abhyAsa paDato mUkI kAzI choDI cAlatA thavuM paDe! ATalA sAru ja huM A bhAMjagaDamAM paDavA nathI mAgato. jyAM sudhI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI mAre ahIM rahevuM che tyAM sudhI je kaMI veThavuM paDe te badhuM khamI levuM, apamAna sahevuM paDe to paNa sahI levuM, paNa divasamAM eka vAra je jamavAnuM maLe che te khoTuM nathI. enA upara ApaNuM adhyayana TakI rahyuM che.' ' - chatramAM veThavAM paDatAM kaSTo ane apamAna basa na hoya tema te pUrAM karavA sAru ja kema jANe amArA AgalA bhavanAM karme mRtyuMjayane kAzI mokalyo ! mRtyuMjaya ke cIna * taraphano rahIza kaI eka sArasvata brAhmaNa hato. nAnI umaramAM te kAzI AvyA. keTalAka lekee tene bhaNAvavAnI tajavIja karI, paNa mRtyuMjaye temane jarAya dAda na dIdhI. mArA kAzavAsane haju AraMbha thayo na hato tyAra pahelAM te mRtyuMjaye kAzImAM paMdara varSa pUrAM karyA hatAM. Aja. lagabhaga eka tapa thayAM te A annachatranA mAla uDAvato hato. paNa jIbhaDIne lagAma nahi tethI eka be vakhata bAlAjInuM anna chatra choDavA vAre paNa Avelo. pachI bhAI bhUkhe maravA lAgyA eTale ahIMnI rAMdhanArI vidhavA bAIe vacamAM paDI ane bhAIsAhebane pharI jamavAnuM maLavA lAgyuM. . Ama potAnAM vAvyANa adhikArIo upara choDavAthI - kevuM pariNAma Ave che tene mRtyuMjayane pUrepUro anubhava maLI , cUkyo hato. pAchalI paMgatamAM jamanArAmAM brAhmaNa jhAjhA nahotA, ane je hatA temane cheDavA jeTalI hiMmata mRtyuMjayamAM nahotI. kAraNa pelA adhikArI pAse phariyAda laI jAya to sAhebasavArIne vaLI pAchI rukhasada maLe enI tene khAtarI hatI. A badhAM kAraNone laIne mRtyuMjayanI vANIne samagra egha amArA jevA nirupadravI mANaso tarapha vaLyo emAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. jun Gun Aaradhak Trust
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa 77. navAI nathI. temAMye nIlakaMTha bhaTa karatAM paNa mArA upara temanI bahu ja kRpA hatI. pahelAM to te amArI sAthe belatA paNa tenI vAtamAM jenI tenI kUthalI sivAya bIjuM kazuM ja na hoya eTale tenI vAto amane game nahi. AthI, bhAIsAheba amArA upara ja rUthA. amArI sAme teno sauthI meTo AkSepa e hato ke ame chatranuM anna khAIne zAstrAdhyayana karIe chIe, bhaviSyamAM A zAstrAdhyayanane peTa bharavAnA kAmamAM vaTAvavAnA, arthAta ame zAstravikraya karavAnA; ane tethI sadAne mATe raurava narakamAM paDavAnA ! AsapAsa beThela chatranA ekAda brAhmaNa tarapha vaLIne te umerato, "A huM pote Aja paMdara paMdara varasanAM vahANuM vAyAM kAzImAM chuM paNa meM kadI zAstranI sAmuM paNa joyuM che? are, mane zAstra bhaNAvavAne ahIMnA keTalAka DAhyAono irAdo hato, paNa meM te cAkhuM saMbhaLAvI dIdhuM ke, ne re bhAI e zAstra ApaNane na joIe ! zAstra bhaNavAM ne pachI vecavAM ne narakamAM javuM e badhuM koNe kahyuM? ane A badhAM anna chatro kaMI zAstra zIkhanArAone mATe DAM ja che? A to loko gaMgAsnAna kare, jame, ane kAzavAsa kare eTalA khAtara ja sthapAyAM che !" bIjo eka brAhmaNa pAchalI paMgatamAM jamanAro hato. tene pahelI paMgatamAM jamavuM anukULa nahotuM, kAraNa pitAnA aMgavastra'nA nirvAhane sAru tene bhikSA mAgavI paDatI ! savAre bhikSA mAgatAM je anna maLe te pote rAkhelI bAIne pahoMcADe ane pachI chatramAM jamavA Ave. Ama tene pAchalI ghAlamAM besavuM paDatuM. tene ane mRtyuMjayane ThIka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78. ApavItI banatuM. chatAM kaI kaI vAra beu vaDhI paNa paDatA. mRtyuMjaya amArI viruddha rUpaka, uprekSA vagerene prayoga karIne jAtajAtanI vAta A ane bIjA brAhmaNone saMbhaLAvatA. ame A badhuM mUMgA mUMgA sahana karatA. nIlakaMTha bhaTane mRtyuMjaya tarapha bhAre tiraskAra hato chatAM te kaI divasa tenI joDe vAdamAM UtaratA nahi. achatramAM mArA upara thanArA A anekavidha saMskAra'nuM nivAraNa jJAna chatramAM bharapAI thatuM. gaMgAdhara zAstrIne gurupUjA tarIke meM eka rUpiyo ne nALiyera eTaluM ja ApyuM hatuM. temaNe mArA zikSaNanI barobara vyavasthA thAya eTalA sAru mane temanA mukhya ziSya nAgezvara paMta dharmAdhikArIne seM. nAgezvara paMtane ghera huM savAre sAta vAgye jato. mane teo eka kalAka zIkhavatA. paNa tyAM huM bIjA vidyArthIonA pATha sAMbhaLato dasa vAgyA sudhI besato. sAMje gaMgAdhara zAstrInA oramAna bhAI lakSmaNa zAstrI ane ane bIjA be traNa vidyArthIne sAhitya zIkhavatA. mArA A baMne guruonI mArI upara pUrNa kRpA hatI. mane joItAM pustake te potAnI pAsethI ApatA, ane mArA abhyAsanI khUba kALajI rAkhatA. - goviMdarAva pAlekaranA maraNa pachI mArI ane cidaMbara goDabele vacce jarA bolAcAlI thayelI e pAchaLa kahI gayA chuM. durgAghATa upara raheta e tene khUMcatuM. teNe kaMI ne kaMI bahAnuM kADhIne mArI joDe vaDhaveDa karavAno lAga zodhavA mAMDyo. eka divasa mane kahe, "basa, bhADuM ApatA ho to ja ahIM rahe, nahi to cAlatA thAo. huM tamAre sarasAmAna - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa upADIne rastA para pheMkI daIza.' A bhaTTA joDe vAdamAM UtaravAmAM kaMI ja sAra nahato e huM jANato. paNa javuM kyAM ? brahmaghATa upara kAcInanA sArasvaMta svAmIno bIjo eka khUba moTo maTha che. tyAMnA vyavasthApaka mAdhavAcAryane huM maLe paNa temaNe mane Azraya ApavA nA pADI. have te gaMgAkAMThe paDI rahevA vAro Avyo. zrIyuta kRSNajI sAThe (jeo hAla ApAzAstrI sAThe vaidyanA nAmathI muMbaImAM suprasiddha che) temanI ane mArI vacce sArI oLakhANa hatI. mArI ja oLakhANane laIne te gaMgAdhara zAstrIne tema ja nAgezvara paMtane ghera AvatA. hAla teo brahmaghATa upara sAMgalIkaranA vADAmAM rahetA. temaNe mArI mUMjhavaNa jANI ke tarata ja mane potAnI oraDImAM AvIne rahevA kahyuM. emaNe zeNIne Azraya Apyo che evI je sAMgalIkaranA kArabhArIne khabara paDI to te ja vakhate sAThene pitAnI oraDI choDI javuM paDaze evI mane to bIka hatI. paNa sAThee tyAMnA kArabhArIne vAta karIne mahAmuzkelI e mane thoDA divasane sAru pitAnI oraDImAM rahevA devAnI rajA meLavI. mahino doDha mahino sAThenI oraDImAM kADhayo eTalAmAM eka divasa gaMgA para snAna karavA gayo hato tyAM mAdhavAcArya maLyA ane mane kahevA lAgyA ke, "tame sAMgalIkaranA vADAmAM zA sAruM raho cho? amArA maThamAM keTalIye jagyA khAlI paDI che. mane tenA A zabdothI bhAre navAI lAgI. deDha mahinA pahelAM A gRhastha cekhkhI nA pADelI ane have sagavaDa thaI gaI e kevuM? meM kahyuM ke, "hamaNAM to chuM tyAM ja ThIka chuM.' pharI eka be veLA temaNe Agraha karyo eTale zA sAra 2 ja kahevA lAlA gayo hato. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI huM temanA maThamAM rahevA gaye. mAre viSe mAdhavAcAryane mata Ama ekAeka kema palaTAyo haze e samasyAno ukela huM AjanI ghaDI sudhI karI zakyo nathI. paNa mane lAge che ke, kAM to nIlakaMTha bhaTe mAre viSe temane anukULa mata baMdhAya evuM kaMI kahyuM hoya ke pachI mArI abhyAsI vRtti joIne mAre mATe tenA manamAM Adarabuddhi pedA thaI hoya! game tema ho, paNa mane temanA maThamAM Azraya maLyo ane jagyAnI aDacaNa rahI nahi. nIlakaMTha bhaTa durgAghATa para zeNInA maThamAM rahetA hatA tyAMthI huM brahmaghATa paranA maThamAM rahevA gayo eTale tyAM AvyA, ane amAre baMnene mATe mAdhavAcAryuM pitAne kharace eka oraDI paNa durasta karAvI ApI! . 1901nA mArca Akhare kAzImAM marakI AvI. amArA maThanI AsapAsa keTalAka marakInA kesa thayA. amArI pADozamAM rahete eka oLakhIte govALa te marakImAM maraNa pAmyA. ame gabharAI gayA. paNa karavuM kema? bahAragAma jaIe to bhUkhe maravA vakhata Ave. nAgezvara paMta dharmAdhikArI amane dhIraja detA ke, "are bahAragAma jaIne maravA karatAM ahIM bharavuM sAruM. ahIM mUA te keAI page vatI paNa gaMgAmAM haDaselI mUkaze. ane ApaNuM zaba gaMgAmAM paDe enA karatAM UMcI bIjI kaI gati ApaNane joIe? kAzImAM maraNa thAya eTalA sAru te loke dUradezathI ahIM AvIne vase che ane varasanAM varasa maraNanI vATa jue che. mATe marakInA bhayathI ahIMthI bhAgavuM taddana anucita che.' amAruM zaba gaMgAmAM paDayuM eTale pAvana thayA, evuM mAnanArA ame nahotA paNa nirupAye kAzImAM ja rahyA. bahAragAma jamavAkhAvAnI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa sagavaDa bane ema hota to kAzImAM eka kSaNa paNa UbhA na raheta. eka divasa mane jesabhera tAva bharAyo. A marakIne ja tAva evI mane zaMkA thaI meM nIlakaMTha bhaTajIne mArI eraDImAMthI tAbaDatoba nIkaLI javA kahyuM. nIlakaMTha bhaTajI bahu bIkaNa mANasa, paNa A prasaMge temaNe bhAre himmata dekhADI. temaNe kahyuM, "tame mane game teTale Agraha karaze to paNa atyAre huM tamane choDI javAno nathI. maravuM lakhyuM haze te A jagyAe baMne sAthe marIzuM." pitAnuM bichAnuM sarakhuM temaNe Arthe khaseDayuM nahi. vaidyane ghera jaI mAre mATe temaNe davA ANI ane te davAthI eka aThavADiyAmAM mArI tabiyata sudharavA lAgI. paNa paMdara vIsa divasa sudhI mArA zarIramAM zakti AvI nahi. A vakhate mAdhavAcAryanAM patnIe mArI -khUba saMbhALa lIdhI. A sAdhvI strI savAre vahelI UThI mAro parahejIno khorAka taiyAra karI detI. dIkarAnI ke bhAInI jeTalI saMbhALa le teTalI mArI saMbhALa teNe lIdhI, ema kahuM to jarAya atizayokti nathI. be aThavADiyAmAM huM sAjo thaI gayo ane pahelAMnI mAphaka bAlAjInA chatramAM jamavA javA lAgyo. A bAju marakIne sapATa pUrajozamAM cAlu hato. maDadAM UMcakavA mANaso na maLavAthI gADAmAM nAMkhI lAvavAM paDatAM ema meM sAMbhaLyuM che. unALAnA divasemAM rAtre oraDImAM suvAya nahi tethI huM agAzImAM sUto. tyAMthI maNikaNikAnA ghATa para hArabaMdha saLagatI citAo sAme ja dekhAtI. AMkha maLe na maLe eTalAmAM amArA maThanI nIcenAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust A 6
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI pagathiyAM AgaLa ekAda maDaduM Ave ane moTethI raDAroLa zarU thAya. Ama keTalAka divasa cAlyuM. chevaTe e badhAthI paNa TevAI javAyuM ane tethI UMghamAM khAsa khalela paDatI baMdha thaI! A divasamAM gaMgAdharazAstrI sahakuTuMba bahAragAma gayA hatA. paNa dharmAdhikArI ghera ja hatA tethI abhyAsamAM paNa jhAjhI khalela pahoMcI nahi. comAsuM zarU thayA pahelAM ja marakI baMdha paDI. amAro badhe vyavahAra saraLapaNe cAlu thayo. paNa mArAM dhotiyAM taddana phATI gayAM hatAM. have ekAda mahine paNa A dhetiyAM para kADhavo muzkela thaI paDyo. paNa navo dhotI lAvo kyAMthI ? dA. vAgaLane eka kAgaLa lakhyo. dhotiyAM levA mATe pAMceka rUpiyA to moko ja evI temAM vinaMtI karI hatI. paNa dA. vAgaLee pitAnA hamezanA rivAja mujaba kAgaLane javAba lakhe nahi. zrIyuta viSNu nAyakane mArI garIbAI jaNAvI ochAmAM ochA pAMca rUpiyA mokalavA vinaMtI karI, paNa phegaTa ! kAgaLane javAba vALavAmAM te ghaNebhAge ALasa na karatA, paraMtu mArA A kAgaLane javAba sarakhe temaNe na mekalyo. zrI. bhiku nAyakane kAgaLa lakhelo ke nahi tenuM Aje barAbara smaraNa nathI, paNa lakhyo haze ema lAge che. have kaI taraphanI madadanI AzA rahI nahi. tethI have pachI koI paNa bAbatamAM jUnA mitra upara madAra bAMdhavI nahi, game teTalAM saMkaTa Ave, cAhe tevaDI vipattio paDe, paNa jUnA mitrane tenI khabara kahI madadanI yAcanA karavI nahi ane ahIM ne ahIM ja pitAnI akkala-hoziyArIthI ane pramANikapaNuthI badhAM saMkaTomAMthI pAra UtaravuM, evo P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa meM niradhAra karyo. paNa kAzI jevA kSetramAM majUrI karIne. paNa eka rUpiyA kamAtAM AMkho oDe jAya evuM hatuM. chatAM nirAza na thatAM kaMIka ne kaMIka toDa kADhavAno meM vicAra karyo. kAzImAM gesAI karIne gujarAtIonA eka juvAna guru rahetA. bhAre zrImaMta hatA. gaMgAdharazAstrI pAse te zAstrAdhyayana karatA. temane vacamAM Theka ane bAju upara marAThI artha chApela evI amarakeSanI eka nakala joItI hatI. nirNayasAgara chApakhAnAnI AvI eka nakala mArI pAse hatI. meM temane te vAMcavA mATe ApI. paNa temane te vecAtI ja joItI hatI. tenI mULa kiMmata savA rUpiyA hatI. meM temane kahyuM, " "huM tamane A nakala maphata ja Apata, paraMtu hamaNAM huM paisAnI bhAre taMgImAM chuM, eTale tame mane Ano eka rUpiyo Apa." nA nA kahyA chatAM gesAMIjIe mane savA rUpiyo Apyo. eka rUpiye be AnA ApI meM eka paMciyAne jeTo lIdho. A je bahu bahu to be traNa mahinA nIkaLe ema hatuM, kAraNa ke te bahu majabUta nahoto. AthI meM evo nizcaya karyo ke, chatramAMthI roja telane sAru maLato eka paiso telamAM na kharacatAM bacAva ane ema be aDhI mahine ekAda rUpiyA thAya eTale tenuM navuM paMciyuM levuM. chatranI paMgata veLA roja paiso dakSiNa maLatI, paNa tenuM roja rAtre tela lAvavuM paDatuM. uparAMta ekAdazIne divase chatra baMdha rahetuM eTale te divase amAre cokhA vagere vecAtA lAvavA paDatA. koI kaI vAra ekAdazIne roja amane mAdhavAcAryane ghera jamavA maLatuM. dharmAdhikArI aThavADiyAmAM eka vAra nIlakaMTha bhaTajIne ciThThI ApI keI zAhukAra pAsethI sIdhuM apAvatA. paDatuM 3 vyAkha amane vAra nA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI ame A sIdhuM mAdhavAcAryane ghera ApI temAMthI ekAdazIne divase amArA jamavAno joga karI letA. paNa dIvo zemAMthI bALavo? aMte ame e vicAra karyo ke, dIvo bALavAne badale rAtre jeTaluM amane moDhe AvaDatuM hoya teTalAnI je punarAvRtti karavAno rivAja rAkho. nIlakaMTha bhaTajI ghaNe bhAge aSTAdhyAyI balI jatA ane temanI pAchaLa pAchaLa huM paNa belo. A pramANe aMdhArAmAM divase vitAvI chatramAMthI maLatA paisAnA saMgharA upara ame bannee cAra cAra AnA ekaThA karyA. - paMDharInAtha vALaMdanI meM haju vAcakone oLakhANa nathI karAvI. maDagAMvanA loka Ane paMDharInAthanA nAmathI na oLakhatAM "guNo hajAma" e nAmathI ja oLakhe che. guNAne janma mADadoLamAM mALasAdevInA maMdira najIka thayo hato. Aja tenI uMmara lagabhaga mArA jeTalI ja che. guNAno janma mADoLa jevA gAmamAM thayo che kharo paNa tyAMnAM vyasane tene vaLagyAM nathI. bIjAM to zuM paNa govAmAM nAnAmoTA sahu koIne vaLagela tamAkunuM vyasana paNa tene nathI. jAte zrama karIne teNe judI judI kaLAonuM jJAna saMpAdana karyuM che. tene citra doratAM AvaDe che, mATInAM pUtaLAM banAvatAM AvaDe che, copaDIo bAMdhavAnuM kAma AvaDe che. A badhAM kAma te kurasadane vakhate karato. hAla pote maDagAMvamAM biskiTa banAvavAno dhaMdho kare che. muMbaImAM teNe biskiTa saMce che, ane ghera AvI kaMI kaMI jUnApurANa sAmAna bheguM karI, koI vAra luhArakAma paNa jAte ja karI laI pelA namUnA pramANeno eka saMce taiyAra karyo ! hAla te A P.B. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa saMcAno upayoga kare che. tenA aneka guNonuM varNana karavAnuM A sthaLa nathI. tene sAru to eka jude ja lekha lakhavo joIze. ke - paMDharInAtha 1892mAM pahelavahelo amAre ghera AvyA. keTalAka vakhata sudhI to te mADadoLathI AvIne amArI hajAmata karI jato. paNa pAchaLathI te sahakuTuMba amArA ghara najIkamAM ja AvI vasyA. pramANikapaNuM, sAtvikatA, udyama, nirvyasanIpaNuM ane vidyAnI abhiruci vagere guNone laIne tenI joDe sonabA muLagAMvakarane tema ja bhAre atyaMta mAyA thaI. maMdiranI AsapAsa rAmajaNIonAM gharamAM jugAra ramavAmAM jIvana vitADanArA ekAda gAvaIbAbu tarapha amane jeTale tiraskAra kTa, teTalAM ja maMdiranI paDozamAM (ane te paNa bhADadoLamAM) janmelA udyogI guNa vALaMda pratye amane AdaramAna thatAM. bApane paise moja mANanArA ane jugAramAM tema ja durvyasanomAM vakhata vitADanArA zrImaMtone govAmAM toTo nathI. AvA loko sAthe nAto rAkhavAmAM bhUSaNa samajanArA loke hajuye gAvAmAM haze ema mAnuM chuM. paNa AvA zrImatAnI oLakhANa sarakhI karavAno huM kadI prayatna na karato. ane koI prasaMge je kadI AvA lokonI sAthe belavA cAlavAno vakhata AvatA to guNa vALaMdanA sahavAsathI je sukha thatuM te to AvA lokanA sahavAsamAM kyAMthI ja maLe ! paNa UlaTuM vaDilopArjita milakata upara tAgaDadhinnA karanArA A baLadiyAne joIne mAruM mana bahu khinna thatuM. guNA jevA mahenatu mANasa je dezane maLe ane nAnI uMmaramAM ja temanI keLavaNIno ghaTato baMdobasta P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI thAya to ApaNuM A dezanuM daLadara phITavAmAM vAra lAge nahi. astu. ahIM A bhalA guNAne yAda karavAnuM kAraNa eTaluM ja ke, pAMca rUpiyA mekalavA sArU judA judA sadhana mitrane kAgaLa lakhI thAkyA pachI nirupAye eka kAgaLa meM guNAne paNa lakhyo. tenI pAsethI kazIye madada maLe evI mane AzA . nahotI. kAraNa ke bApaDe vatAM karIne divasa Athame cAra ATha AnA pedA kare temAMthI kuTuMbanuM pUruM karatAM zuM bacI zake? chatAM koI pAsethI ekAda be rUpiyA uchInA laIne keIna karaje kADhIne ja mokalavA ghaNebhAge meM ene lakhyuM hatuM. gosAMIjIe Apela savA rUpiyAmAMthI eka rUpiyo be AnAnAM paMciyAM lIdhA pachI ane aMdhAre besI aSTAdhyAyIno pATha calAvI bhAvi nagnatA DhAMkavA sAru cAra AnAnI bacata ' pADyA pachI eka divasa guNa taraphathI eka rajisTara karela kAgaLa AvyuM. temAM daza rUpiyAnI aMgreja sarakAranI noTa hatI ! guNAnuM kahevuM che ke A rUpiyA tenA pitAnA nahi paNa mArI bahene ApyA hatA. game tema hA, A veLAe bIjA mitronI peThe te mane bhUlyo nahi. teNe mArI bahena AgaLa bhArI bhIDanI vAta karI, joke mane te pasaMda nahotuM, mAre sAru hajAra gaDamathala karI ane mane dasa rUpiyA mokalyA. * 1901nA ziyALAmAM A paisA mane bahu upayegI thayA. - zrI. merezvara pAlekare kAzI choDI jatI veLA pitAnA dAdAnI eka sarasa rajAI mane ApavA mAMDelI. paNa uttara P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa hiMdustAnanA ziyALAne mane kaze ja khyAla na hovAthI te meM lIdhelI nahi. AgaLa upara jyAre (1900) ziyALa Avyo tyAre kAzIbAIe mane eka jUnI godaDI dIdhI. e ziyALe to meM A godaDI upara jema tema karI kADho ane unALAmAM kAzIbAIne te pAchI ApI. ozIkuM to mArI pAse mULathI ja nahotuM. brahmaghATa upara zeNInA maThamAM rahevA AvyA pachI tyAM mAdhavAcAryanI zetaraMjInA keTalAka phATelA TukaDA ane cIMtharAM eka khUNAmAM paDyAM hatAM, te I zetaraMjInA TukaDAnI poLamAM bharI tenAM meM be ozIkAM banAvyAM, temAMnuM eka huM vAparata ane bIjuM nIlakaMTha bhaTajI vAparatA. A ozIkAM patharA karatAM narama hatAM ane chatranuM anna kuzakI karatAM sAruM hatuM; paNa "bhUkha na jue bhAkhare ane UMgha na jue sAtha" e kahevatane saMpUrNa jAti-anubhava kAzImAM ame laI rahyA hatA ema kahevAmAM harakata nathI. ozIkuM jevuM hoya tevuM cAle paNa godaDuM kyAMthI kADhavuM? oNasAla kAzIbAInI godaDI maLavI muzkela hatI ane te maLI hota toye tenAthI TADha khALI zakAya ema nahotuM. kAraNa, topanA mArAthI bhaMgANa pADela kilAnA jevI tenI jarjarita dazA thaI gaI hatI ! aneka jagyAe meTAM moTAM bAkAM paDyAM hatAM. aMdaranuM rU kema jANe upalA paDathI svataMtratA meLavavA mahenata karI rahyuM hatuM. kyAMka kyAMka to upaluM paDa bAjue khaseDI temaNe svecchAcAra zarU karI dIdho hato ! A sthitimAM pharI veLA kAzIbAI pAse AvI godaDInI yAcanA karavAmAM kaI ja sAra nahoto. paMDharInAtha vALaMdanuM rajisTara aNInI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI veLAe AvI pahoMcavAthI mane ziyALAnI ciMtA na rahI. lagabhaga be rUpiyA kharacIne meM eka sapheda dhAbaLI lIdhI. pUnathI ANelI eka dhAbaLI to mArI pAse hatI ja. A be dhAbaLIo ane dATa vAgaLee ApelA pelA dhIMgA kaTa upara meM 1901ne ziyALe kADhayo. guNAnuM rajisTara AvyA pachI aMdhAre besavAnuM paNa ame baMdha karyuM ane anna chatrano paise pAcho tela levAmAM kharacavA lAgyA. - durgAnAtha nAmano eka nepALI yuvaka amArA ja maThamAM raheto ane amArA guru nAgezvarapaMta dharmAdhikArInI pAse zAstrAbhyAsa karato. bauddhadharmanuM jJAna meLavavA mATe nepALa javuM joIe e dA. bhaMDArakaranuM vAkya huM bhUlyo nahoto. durgAnAthanI madada A kAmamAM maLe ema hovAthI meM tenI sAthe dastI bAMdhI. 1902nA jAnyuArImAM durgAnAthe potAne ghera (nepALa) javA nakakI karyuM. teNe pitAne A vicAra mane jaNAvyuM tyAre mane paNa sAthe nepALa laI javAno meM ene Agraha karyo. paNa nepALa javuM e kaMI saheluM kAma nahotuM. sau paheluM te, nepALanI sarakAranA paravAnA vinA koI paNa bhANasathI nepALanI hadamAM dAkhala thavAtuM nathI. bIjuM, rasto khUba muzkelIovALe: moTA moTA parvata oLaMgIne gayA vagara kAThamaMDu (nepALanI rAjadhAnI) zaheranAM darzana na thAya. trIjuM, mArI pAse mAtra traNa cAra rUpiyA silaka hatA. ATalI pUMjI upara AvaDI musApharI kaI rIte karavI, vagere. chatAM koI paNa raste je eka vAra nepALa sarakArano paravAne maLI jAya to bIjA koI paNa saMkaTone na gaNakAratAM durgAnAthanI sAthe nepALa javuM ja evo meM nizcaya karyo. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa durgAnAthanA pitAmaha nepALanA mukhya pradhAnanI kacerImAM eka moTA amaladAra hatA. mArA AgrahathI durgAnAthe potAnA dAdA mAraphata mAre mATe eka paravAno meLavyuM. ane tA. 2jI phebruArIne roja kAzIthI nIkaLavAne ame saMkalpa karyo. kolhApuranA rahIza vedazAstrasaMpanna kalyANazAstrI mArA AvyA pachI yAtrA nimitte kAzI AvyAM. smArtasvAmInA maThamAM bhAre ane emano bheTo thayo. pote vRddha ane eka page jarA apaMga hovAthI huM temane ThIka madadarUpa thayA. jatI vakhate temaNe mane siddhAMtakaumudI apAvI. A pustaka mane khUba kAma AvyuM, ema kahevAnI jarUra nathI; kAraNa kAzImAM rahIne meM khAsa karIne A ja graMthano abhyAsa karyo. huM nepALa game te pahelAM pharI eka vAra kalyANazAstrI kAzI AvyA. A vakhate te mAdhavazAstrIne tyAM UtaryA hatA. temaNe mAro abhyAsa keTale sudhI pahoMcyo che vagere bAbatanI tapAsa karIne mane keTalAka prazno pUchaLyA. tenA temane saMtoSakAraka javAba maLyA ane temane khUba AnaMda thayo. varasa savA varasamAM huM ATaluM badhuM bhaNI gayo e vAtanI temaNe prazaMsA karI. temaNe kahyuM : "bIjA eka be varasa bhaNyA pachI kolhApura Avajo. huM tamane pacAsa sATha rUpiyAnI nokarI apAvavA tajavIja karIza.' meM kahyuM, hAla to nepALa tarapha javAno vicAra karyo che. A musApharImAM pAra paDIza to AgaLa upara joI laIzuM.' temaNe vizeSa carcAmAM na UtaratAM musApharInA kharcane sAru mane cAra rUpiyA AyA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI mArA gurune mAre nepALa javAno vicAra jaNAvyuM, tyAre temane jarA khoTuM lAgyuM. paNa thoDA vakhata pachI dharmAdhikArIne tema ja lakSmaNazAstrI telaMgane lAgyuM hovuM joIe ke huM thoDA divasamAM pAchA pharavAno; tethI temaNe mane jhAjhe pratibaMdha na karyo. phakta geviMdazAstrI mArA javAnI sAva viruddha hatA. temane sahejasAja tiSa AvaDatuM te uparathI temaNe evo vartAre kADhayo ke A eka be mahinAmAM mArA upara bhayaMkara Aphata AvanAra che! AthI teTalA divaso vIte nahi tyAM sudhI mAre kAzI choDI bIje kyAMye javuM nahi evI emaNe haTha pakaDI. temane samajAvatAM mane khUba mahenata paDI. meM kahyuM: "jyotiSazAstranA niyama mujaba je mArA upara bhayaMkara prasaMge AvavAnA haze to kAzImAM rahevAthI paNa te kaI rIte TaLavAnA? ane nepALane raste je mRtyu AvavAnuM hoya to tene paNa koNa TALI zake ema che?" ghaNe vAdavivAda thayA bAda temaNe nAkhuzIpUrvaka ja mane javAnI rajA ApI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 10 nepALane pravAsa tA. rajI phebruArI 1902ne divase durgAnAtha, teno eka sabatI ane huM kAzIthI nIkaLyA. bIje divase rakasaula sTezane pahoMcyA. A sTezana nepALanI cheka sarahada para AveluM che. ahIMthI be ja mAIla para bIragaMja nAmanuM nepALanuM thANuM che. sTezananI pAse ja ame eka jagyAe rAta rahyA. A be divasa meM kAcuM karuM khAIne ja kADhayA. bIje divase paroDhiye UThIne ame nepALanI sarahadamAM dAkhala thayA. mArA pagamAM mAdhavAcArye ApelA jUnA dakSiNI jeThA hatA. te taddana phATI gayA hovAthI rastAmAM pheMkI devA khAtara pagamAMthI kAvyA. jouM chuM te jamaNo paga Akho lohIluhANa! savAranA aMdhArAmAM jeDA pagamAM vAgI vAgIne lohI nIkaLeluM ane te tyAMnuM tyAM jAmI gayeluM, paNa TADha eTalI ke mane tenI bhALa sarakhI na lAgI. gAmanA loko UThe te pahelAM ja ame bIragaMja pahoMcyA. ' have pachInI musApharInI noMdha meM je cepaDImAM lakhI rAkhI hatI te khovAI gayAnuM huM pAchaLa lakhI gayo chuM, tethI ahIM to have mAre mArI yAdadAsta upara ja AdhAra rAkhavo paDaze. badhI jagyAonAM nAma paNa have mane yAda nathI. bapore jamyA pachI bIragaMjathI nIkaLyA. huM mArAM belsa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI mArI sAthe lAvyo hato. te ahIMnA eka dukAnadAra pAse mUkyAM. A sivAya mAdhavAcArye ApelI jUnI dhAbaLI, be mArI dhAbaLIo, ane bIjA gheDAMka pustaka eTalo sAmAna mArI sAthe hatA. kaI majUra na maLavAthI A badhe sAmAna mAre upADavo paDyo. paNa be traNa mAIla cAlatAM ja huM taddana thAkI gaye. traNa divasathI peTa bharIne khAvA te nahotuM ja maLyuM. ane te upara ATalo bhAra laIne traNa mAIla cAlatA javuM e mArA jevA azakta mANasane mATe azakya hatuM. ahIMthI ja pAchA pharavAno vicAra keTalIye vAra manamAM Avyo. paNa nepALa na jAuM to pachI bauddhadharmanuM jJAna kema meLavI zakAze, e vicAre pAchA pharavAno vicAra upara jaya meLavyo. Akhare rastAmAM eka musalamAna majUra maLyo. te bhImaphedI sudhI deDha rUpiyAmAM AvavA kabUla thayo ane teNe mArI pAse sAmAna potAne mAthe lIdhuM. bIragaMjathI pAMca mAIla upara eka gAma (A gAmanuM nAma Aje yAda nathI.) che tyAM ame pahele mukAma karyo. te rAta ame piauMvA ane goLa khAIne vitAvI. bIje divasa eTale budhavAre ame lagabhaga dasa mAIla cAlyA. ahIMthI nepALanI tarAI pUrI thaI himAlayanI taLeTImAM AvelAM jaMgalanI zarUAta thaI nepALanA pahADI mulaka ane tarAIne mulaka evA be bhAga che. tarAI bhAga nepALane aMgreja sarakAra pAsethI maLe che. tarAImAMnI vastI hiMdI lokonI che. phakta sarakArI amaladAre nepALI che. bIragaMjamAM eka moTo nepALI amaladAra rahe che. nepALI sarakArane A tarAI mulakanI Avaka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALane pravAsa pahADI mulakanA karatAM vadhAre haze. ahIM DAMgara khUba pAke che. kAnapurI cokhA kahevAya che te ghaNuMkharuM A ja prAMtamAMthI Ave che. pAka khUba thAya che paNa maleriyAnI bIke nepALI loke A pradezamAM vasatAM khUba Dare che. durgAnAthane to A tarAI pUrI karI nepALanA UMcA DuMgaro kyAre joIza ema thaI gayuM hatuM. te tIranI mAphaka jato hato. huM dhIme dhIme pAchaLa cAlato. durgAnAthanA dAdAe sAmA mokalelA be mANasa tene bIragaMjamAM maLyA. mAruM duHkha joI teone bhAre ramUja paDatI ane teo khaDakhaDa hasatA. temanI A krUratA joI mane bahu navAI lAgI. mAro musalamAna nokara mArI dayA khAte kharo. gusvAre bapore ame eka vaheLAne kAMThe rasoI karI. durgAnAthe mane eka nAnIzI loDhAnI kaDAI ApI. pavana susavATa karato phUMkAto hovAthI kaDAImAM karelo bhAta eka bAju narama thaI gayo ane bIjI tarapha taddana cekhA rahyA! te divasathI durgAnAtha mane pitAnI sAthe ja eka vakhata khavaDAvavA lAgyo. nepALanI tarAI mUkIne jema jema ame himAlayanI taLeTInAM mahArano rasto kApavA lAgyA tema tema mAruM zArIrika duHkha vadhavA mAMDayuM. savAre atizaya TADhane lIdhe mArA ughADA pagamAMthI lohI nIkaLatuM, ane tenA upara rastAnI dhULa coTe eTale pIDAno pAra rahe nahi. rAtre ame rastAnI bAjue AvelI dukAnadAronI ekAda jhUMpaDImAM rAta gALI paroDhiye UThIne vaLI AgaLa jatA. bapore sagavaDa pramANe rastAmAM rAMdhI jamatA. rasoImAM bIjuM kAMI nahi, phakta bhAta ane nepALamAM thatAM eka jAtanAM kekama ukALIne rastAnI dhULa na velI dukAnadAranI bapore sagavaDa - parADhiye UThIna tA. rAImAM Ama ukALIne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI kareluM pANI. paNa bhUkhanI veLAe evuM evuM paNa amane khUba mIThuM lAgatuM. rAtre rastAmAM pAMca cha mAIlane aMtare AvatI jhUMpaDIovALAnI dukAne maLatA goLa ane pauvA khAI letA. paNa A nepALane goLa eTalo kharAba ane che ke meM te khAvAnuM choDI dIdhuM. ane ekalA pauvA upara ja saMtoSa mAnavA lAgyo. ame eka nadIne kAMThe kAMThe cAlatA hatA. hajI to huM pathArImAM houM tyAM durgAnAtha mane AvIne kaheto, "meM nAhI lIdhuM." A mANasa kyAre UDyo, kyAre nadIe gaye ane AvI kaDakaDatI TADhamAM te kaI rIte nAhyo enI mane ja navAI lAgatI. huM kaheto ke, "tame nepALI leke jabarA, TADhanI ke pavananI tamane kazI paravA ja * na maLe! mane te AvA paroDhiyAmAM nadIe nAhavuM e taddana asaMbhavita lAge che." bIragaMjathI nIkaLyAne trIje divase * ame nadIne kAMThe ja eka dukAnadAranI jhUMpaDImAM rAta rahyA hatA. jhUMpaDImAMthI nadI dekhAtI hatI. paNa pANI sudhI javAno rasto evo vikaTa hato ke pahoMcatAM khUba vakhata lAge. najIkano eka rasto hato paNa te UbhI karADa UtarIne nIce jatA hovAthI ghaNo ja jokhamabharelo hato. huM savAre vahele jAge paNa TADha kahe mAruM kAma, tethI haju pathArImAM ja paDI rahyo hato. eTalAmAM durgAnAtha UDyo ane pitAnI nAhavAnI taiyArI karavA lAgyo. eka nAnA paMcapAtramAM pANuM laI pitAnI veMta jeTalIne aDakAyuM; pachI be kAna tathA AMkhe ane kapALe pANI aDakADI snAnavidhi pUro karyo ! pachI mane kahe che, "are ! tame hajI sUtA ja cho? meM to snAna paNa karI lIdhuM.' meM kahyuM : "are bhAI! huM to TADhane P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALane pravAsa lIdhe tame UDyA te pahelAMno jAgato paDyo chuM. paNa meM tamane nadI upara jatAM to kaMI bhALyA nahi. tyAre tame snAna zI rIte karyuM?" teNe kahyuM, "tame jAgatA hatA to pachI huM paMcapAtra laI snAna karato hato te zuM na joyuM?' mArA bhejAmAM ekAeka kAra ajavALuM paDayuM ane nepALI lokonuM snAna huM have samajyo. mAravADamAM eka ghaDA pANImAM be traNa mANaso nahAya che ema sAMbhaLyuM hatuM. paNa nepALI lokonI smAnapaddhatinI emane khabara hoya to te eka ghaDAmAM ochAmAM ochA e mAravADIo snAna karI zake! te divasathI nepALamAM durgAnAthanI sAthe hato tyAM sudhI savAre UThatAMveMta meM "nepALI" snAna karavA mAMDyuM! zukravAre rAte ame bhImaphedI AvI pahoMcyA. ahIMthI nepALano pahelo maTe ghATa zarU thAya che. eka dukAnadAranI jhUMpaDImAM ame rAta rahyA. mArI pAse keTalIka nepALI mahAra (aMgrejI rUpiyAmAMthI lagabhaga aDhI Ave.) hatI. bIragaMjamAM aMgrejI nANuM ApI A mahore meM lIdhI hatI. mArA musalamAna nokarane TheTha kAThamaMDu sudhI AvavA meM khUba samajAvyo. paNa gurakhAonA svabhAvanI tene khabara hovAthI te ekano be thaye nahi ane tyAMthI ja pAchA pharavAnI haTha pakaDI. bhImaphedI sudhI ja mAro sAmAna pahoMcADavAnI tenI sAthe bolI hatI tethI mAre nirupAye tene choDI devo paDyo. durgAnAthe mArA sAmAna mATe be bhATiyA majUro zodhyA, temaNe potAnI majUrI agAuthI mAgI. pelA musalamAna majUranI ane A navA majUranI majUrI cUkavatAM mArI pAse eka ja nepALI mahAra bAkI rahI. te pauMvA levA mATe dukAnadAranI strIne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI ApatAM mArA hAthamAMthI sarI paDI dukAnanI aMdaranA bhAgamAM raDI gaI dukAnadAre ane tenI strIe thoDI vAra zodhavAno phArasa karyo, ane nathI jaDatI evuM bahAnuM kADhI na ApI. chevaTe durgAnAtha pAsethI thoDAka paisA uchInA laI meM kAma patAvyuM. bIje divase savAre vahelA UThI nepALano pahele ghATa caDhavAnI zarUAta karI. Ane nepALI loka gaDhI kahe che. A gaDhInuM nAma ghaNuM karIne kharIgaDhI hatuM. enI Toca upara nepALa sarakAranuM nAkuM che ane kaDaka baMdobasta rahe che. dareka mANasanI ahIM jhaDatI levAya che ane aparicita mANasane paravAnA vagara AgaLa javA detA nathI. durgAnAtha pAse badhA maLI pAMca paravAnA hatA. eTale temAM mArA be bheTiyA majUrane samAveza thAya ema na hatuM. AthI ame ema TharAvyuM ke, ekI vaTAvIne pelI tarapha thoDeka sudhI mAre mAro sAmAna ucakI javo ane pelA bhoTiyAone khAlI AgaLa javA devA. teo A prAMtanA hovAthI temane paravAnAnI jarUra nathI hotI. paNa teo je kaI paradezI mANasanI sAthe hoya to temane paravAnAnI jarUra paDe che. gaDhI caDhatAM caDhatAM huM thAkIne lotha thaI gayo. temAM vaLI nAkA AgaLa AvI pahoMcatAM badhe be paMDe UMcakavA vakhata AvyA. te paNa mAMDa mAMDa meM te nAkA sudhI pahoMcADyo. tyAM amArAM kapaDAMlattAMnI jhaDatI levAI jhaDatI daramyAna nAkAnA sipAI e mArAM mAjA ceryo. vaLI pAcho sAmAna UMcakI AgaLa cA. paNa pelA bhoTiyA majUra kyAM najare na paDe. e loke te khAsA Agale mukAme pahoMcI nirAte ArAma letA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALane pravAsa hatA. paNa A mukAmanI jagyA huM hato tyAMthI haju lagabhaga eka mAIla hovAthI bhAre sAmAna UMcakI tyAM sudhI javuM mAre mATe kevaLa azakya hatuM. nAkuM mUkI thoDe cheTe gaye haIza tyAM to eTalo thAkyo ke sAmAnanuM pioTaluM eka kAra pheMkI eka jhADa nIce lothapotha thaIne paDyo. durgAnAtha potAnA majUro sAthe Agale mukAme pahoMcyA tyAre tyAM teNe pelA bhoTiyA majUrane joyA. teNe mArI tapAsa karI, paNa mAro patto lAge nahi. AthI teNe pelAone dhamakAvyA, ane cheka nAkA sudhI pAchA jaI mArI zodha karI lAvavA pharamAvyuM. temaNe AvIne mAro sAmAna upADyo. pitAnA kAmanI upekSA karyA mATe huM temanA upara gusse thayA. paNa . mArI bhASA temane jarA paNa samajAtI na hovAthI tenI temanA upara zI asara thaI e kaMI samajAyuM nahi. jhADa nIce arthe poNo kalAka paDI rahyAthI mArA zarIramAM kAMIka zakti AvI hatI tethI pelA bhoTiyA majUronI sAthe dhIme dhIme cAlato huM mukAme pahoMce. mukAma upara durgAnAthe jamavAnuM taiyAra karI rAkhyuM hatuM. jamavAmAM bIjuM kaMI nahi, phakta bhAta ane kokamanuM pANI. je jagyAe ame UtaryA hatA te jagyA eka jharaNane koThe AvelI hatI. ahIMthI AsapAsanI zobhA sarasa dekhAtI hatI. . paNa nepALI lokee cUlA AgaLa ja zauca karI eTalI to gaMdakI karI mUkI hatI ke, sAdhAraNa divase te bhAtane eka keLiyo paNa gaLe utAratAM UlaTI thAya. paNa te divase evI jagyAmAM besIne paNa durgAnAthano asvedakayukta bhAta meM khUba rucipUrvaka khAdho ! durgAnAtha ghera pahoMcavA A 9 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 ApavItI adhIro thayo hato. ahIMthI chUTayo te ja divase madharAte * te pitAne ghera pahoMce. paNa tene nokara, mAre majUra ane huM eTalA pAchaLa rahyA. rAte eka khullI dharmazALAmAM ame mukAma karyo. pivA khAI ame sUI rahyA, paNa TADha te evI ke mArA banne paga kema jANe tUTI paDatA hoya ema ja mane lAgavA mAMDyuM. mahAkache te rAta meM kADhI. bIje divase eTale tArIkha hmI phebruArIne roja ame paroDhiye UThI - AgaLa cAlavA mAMDayuM. Akho rasto TharI gayelI jhAkaLathI chavAyeluM hatuM. tenA upara ughADe page cAlavuM eTale pachI pUchavuM ja zuM? mArA upara vItavAmAM kazuM bAkI rahyuM nahi. lAla tapAvelI loDhI upara thaIne cAlavA jevI mArI sthiti thaI aMte kema jANe mArI dayA khAIne ja sUryanArAyaNe. pitAnAM kemaLa kiraNo kSitija upara phelAvyAM ane pA ardhA kalAkamAM badhI jhAkaLa pigaLAvI nAkhI. AthI mAruM duHkha taddana maTI gayuM ema to nahi, topaNa khUba ochuM thaI gayuM. sAta ATha vAgyAnA sumAre ame nepALano bIjo ghATa (caMdragaDhI) caDhaDhyA. A ghATanI Toca uparathI sAme ja himAlayanI sadAkALa baraphathI DhaMkAyelI rahenArI hAre eTalI to spaSTa dekhAtI hatI ke kSaNabhara huM mArA paganI vedanA bhUlI gaye. " astyuttarasyAM dizi devatAtmA himAlayo nAma nagAdhirAjaH / / pUrvAparo toyanidhIvagAhya sthitaH pRthivyo rUva mAnavuM che". AvuM jenuM kavikulaguru kAlidAse potAnI rasika vANIthI varNana karyuM che, je RSimunionuM nivAsasthAna, je potAnA thaI. aMte nadI upara thaIne cAlavA bAkI rahyuM nahi. * P.P AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALane pravAsa sAnnidhya vaDe jenAranA manamAM unnata dharmavicAra jAgRta kare che te himAlayanAM zubhra sphaTikavata camakatAM zikhare jaIne bhAratamAtAnA kyA putrane AnaMda thayA vagara rahe ? A prasaMge mArA manamAM je vicArataraMgo UDyA te sarvanuM varNana karavuM azakya che. gAvA jevA pachAta prAMtamAM mAro janma. amArA prAMtanA lokone kAzI sudhI pravAsa karavAmAM paNa bhAre sAhasa dekhAya. are! sahyAdi oLaMga e paNa amAre mana kevaDI vAta ! paNa te ja prAMtamAM ucharelo huM Aje kyAM kyAM ? pahoMcyo ? nepALanA A caMdragaDhI upara Ubho rahIne nagAdhirAja 'himAlayanAM suMdara zikharo huM nIrakhI rahyo chuM. vaLI A badhuM meM bhAre sAhasa kheDIne ke koI alaukika zarIrasAmarthyane laIne sAdhya karyuM ema paNa nathI. mArA jevo musApharIne Dara bIje kaI bhAgye ja maLI Avata. ane zarIrasAmarthyamAM to ATalA thoDA pravAsathI paNa mArA kevA kevA hAla thayA te meM anubhavyA. sArAMza, Aje huM je A nagAdhirAja himAlayanAM darzana karI pAvana thaye te mAtra mArA buddha premane ja pratApe. AvA AvA aneka vicArathI mAruM mana praphullita thayuM. ane buddha uparanI mArI zraddhA vadhu dRDha thaI caMdragaDhI UtarI bapore taLeTImAM jamI sAMje cAra pAMca vAgye ame durgAnAthane ghera pahoMcyA. durgAnAthanA pitAe tema ja dAdAe mAro sAro satkAra karyo. nepALanA pravAsa daramyAna sAruM bhejana maLyuM hoya to te Aje ja pahelavaheluM maLyuM. huM bhoMyataLiye ughADI jagyA hatI tyAM sUtA. TADha sakhata hatI paNa durgAnAthanA bApe eka jambara nepALI dhAbaLo Apyo ane jamIna upara na maLyuM | hatI tyAM te navaluM maLyuM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 ApavItI ghAsa pAtharI pathArI taiyAra karI ApI. mArI pAse eka nAnI dhAbaLI hatI ja. chatramAM aboTiye jamavAmAM huM te vAparato. tenA be kakaDA karI mojAne badale te page vIMTALyA. AthI TADhanuM kaSTa kaMIka ochuM thayuM. bIje divase savAre vahelA UThI meM "nepALI' snAna karyuM ane nava vAgyAne sumAre ja. nepALanA brAhmaNe mAMsAhArI hoya che. durgAnAthane, pote mAMsAhArI che, ema mane jaNAvA nahotuM devuM. tethI teNe potAnI mAne kahIne mAre sAru jamavAnI goThavaNa judI karAvI. jamyA pachI durgAnAtha mane kAThamaMDunA mukhya devamaMdiranAM darzana karavA teDI gaye. kAThamaMDumAM nAnAM moTAM aneka maMdira che, paNa temAM mukhya be che. eka pazupatinuM ane bIjuM gughezvarInuM. pahelAM to ame gughezvarInA darzane gayA. gughezvarImAM ke bIjA koI maMdiramAM zilpakaLAnI dizAmAM kazuM khAsa meM joyuM nahi. guNezvarInA maMdira upara senAnA kaLaza ane rUpAnAM patarAM che. aMdaranI bAjue nAnakaDe coka che. A cokamAM eka bAjue eka hAtha pahoLI ane doDha hAtha lAMbI strIninI AkRti che. te aMdarathI paththaranI haze, paNa uparathI tene sonAnI khaLa caDAvI che. AsapAsa ApaNe tyAMnI melaDIzikAtarInA jevI keTalIka mUrtio che. A Akhe coka ane tyAMnI paththaranI - AkRtio lohIthI evI to tarabaLa hoya che ke, tene khATakI khAnAnI upamA ApI hoya to kaMI khoTuM nahi. ame A maMdiramAM gayA tyAre eka kUtaruM gughezvarI AgaLa ja lohI cATI rahyuM hatuM. tyAMne pUjArI kAMIka maMtra gaNagaNato gughezvarInI pUjA karato hato. eka bAjue eka brAhmaNa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ A. ja che, , jevA nepALane pravA. kAlAnagara, ni-3209, zatacaMDIno pATha karato beThe hato. A badho dekhAva joIne mane kamakamAM AvyAM. eTalAmAM eka pUjArIe eka jAtanI ' nepALI tADI caraNAmRta tarIke ANI amArI AgaLa dharI ! pahelAM to mane A zI vastu haze enI khabara na paDI. paNa bIjI ja paLe tenI badabo AvavAthI meM durgAnAthane "A te tADI che ke zuM? evo savAla pUchayo. teNe kahyuM, "tADI ja che." meM kahyuM, "A tADI pavitra caraNAmRta tarIke kema pivAya ?' teNe javAba vALyo, "tamAre je na pIvI hoya te jarA mAthe coLIne be AMkhe vAMdI le eTale thayuM." Ama kahI teNe pite A vidhi karyo. paNa tADI AMkhe vAMdatI vakhate jevI teNe AMkho baMdha karI tevuM ja mArA hAthamAMnuM tADIrUpI caraNAmRta meM pheMkI dIdhuM. ' ame guhezvarInA maMdiramAMthI bahAra nIkaLyA tevuM ja thoDeka cheTe koI moTo jaMgI ghaMTa UMdho pADayo hoya evI AkRtivALuM bauddha stUpa mArI najare paDayuM. tyAra agAu meM kadI bauddha maMdira ke stUpa joyAM nahotAM. meM durgAnAthane pUchyuM, "peluM dekhAya che te kAnuM maMdira haze?" teNe javAba Apyo, e to bauddhone kaMIka che, paNa tame te tarapha rakhe najara karatA. zAstramAM eno moTo doSa gaNyo che. zAstramAM lakhyuM che ke, brAhmaNa enA sAmuM jue topaNa teNe snAna karavuM." durgAnAthanA A zabdo sAMbhaLI huM cakita thaI gayo ! gughezvarInA maMdiramAMnI pavitra tADInuM sevana karavAmAM vAMdho nahi, paNa bauddha maMdiranuM to dUrathI darzana paNa apavitra! bauddhadharma saMbaMdhI nepALI lokomAM AvaDe tiraskAra haze evuM mane svapna paNa nahotuM. paNa durgAnAtha sAthe A bAbatamAM atyAre P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 ApavItI vAda thAya ema na hatuM. huM bauddhadharmAbhimAnI chuM evI tene khabara paDe, te tatkALa tene hAthe ja mArA para duHkhanI paraMparA zarU thAya. Avo vicAra karI tene kazo javAba na detAM, bauddha stUpanI tarapha pITha pheravI huM tenI sAthe pazupatinAthanA maMdira tarapha vaLyo. - pazupatinuM maMdira UMcANa jagA para AveluM che. maMdira - taddana nAnuM che ane aMdara eka moTuM zivaliMga che. liMgane cAre bAju cAra meDhAM che. A maMdiranA pUjArI dakSiNa brAhmaNo che. AthI A maMdiranA AMgaNAmAM pazuone bhoga apAto nathI. paNa pAse ja je gorakhanAtha vagerenAM nAnAM nAnAM maMdira che tyAM pazuvadha thAya che. navAInI vAta to e che ke, gorakhanAtha jevA puruSanI mUrti paNa lohIthI taraboLa hatI. pazupatinAthanA pUjArI kRNazAstrI praviDa te amArA guru gaMgAdharazAstrI telaMganA gurubaMdhu. mArA sahAdhyAyI nAgezvarapaMta dharmAdhikArI AmanI ja pAse keTaloka vakhata zAstrAbhyAsa karatA. huM kAzIthI nIkaLe tyAre nAgezvarapate Amane maLI pitAnA namaskAra pahoMcADavA ane khuzakhabara pUchavA mane kahyuM hatuM. paNa ame pazupatinA maMdiramAM gayA te vakhate teo pUjAmAM hatA. temanI pUjA bapore traNa vAgye pUrI thatI. AthI te divase temane maLavAnuM bane ema nahatuM. paNa huM kAzIthI Avyo chuM evA khabara temane paDatAM, bIje divase sAMje AvIne jarUra maLI javA temaNe mane kahevarAvyuM. pazupatinA maMdiramAMthI nIkaLI ame sIdhA ghera AvyA. bIje divase savAre zauca, mukhamArjana, nepALI' snAna vagere ATopI cha sAta vAgye durgAnAthanA pitA ane nepALI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 dekhAI A ra megeliyana che na kADhayuM ? nepALane pravAsa keTamAM apIlanI rIta jevA bhImasamazera (te vakhatanA senAdhipati)ne baMgale laI gayA. raste jhAkaLa khUba paDyuM hovAthI mane page pIDA thaIsenApati sAhebane baMgalo eka traNa mALanuM ghara hatuM. mAtra tenA pharatuM cagAna vizALa hatuM. ame tyAM pahoMcyA te vakhate vIsa pacIsa sipAIo kavAyata karatA hatA. eTalAmAM trIjA mALa paranI eka bArImAMthI bahAra bhegA thayelA lokone senApati sAhebe darzana dIdhAM. temanI joDe temano kArabhArI hato. mAthAnA vALa sudhI tANeluM kapALa uparanuM TIluM joI senApati sAhebe (nepALI) snAna karyAnuM dekhAI AvatuM hatuM. teo jeke pitAne kSatriya kahevarAvatA, chatAM temane bAMdhe megeliyana Dhabane vadhu maLato hato. bArI ughADI nAmadAre pitAnuM moTuM bahAra kADhayuM na kADhayuM tevI ja nIce arajadAronA ToLAmAM mujaro karavAnI dhamAla macI gaI. dareka jaNe potapotAnuM duHkha senApati sAheba AgaLa raDavA mAMDayuM. paNa pAMca daza miniTa sudhI to emane koNa zuM kahe che tenI khabara ja na paDe. chevaTe kaI sipAIe ke amaladAre ghoMghATa aTakAvI eka pachI eka sAheba AgaLa AvavA hukama karyo. chatAM dareka vAdI pitAnuM kahevuM trIje . mALe senApati sAhebane kAne barAbara pahoMce eTalA sAru meTethI ghAMTA pADI, vaLIvaLIne mujarA karatA, pitAnI phariyAda senApati sAheba AgaLa rajU karatA hatA. koI pitAne nAhakano nAtabahAra karyA sAme phariyAda karato hato, senApati sAhebe tene rAjaguru AgaLa phariyAda laI javA pharamAvyuM. bIjA paNa keTalAya phariyAdI hatA. paNa temanA khaTalAone tarata nikAla karavAne badale kArabhArIne tenI noMdha P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 ApavItI karavA senApati sAhebe hukama karyo. bIjA keTalAka phariyAdIenA dAvA tyAM ne tyAM ja kADhI nAMkhI nikAla karyo ! nyAya karavAnI A ajaba rIta joI huM cakita thaye emAM navAI nathI. vakIla, jaja, hAI korTe kazAnI jarUra na maLe! Ama chatAM AvI sIdhIsaTa InsApha paddhatithI nepALanA lokone saMtoSa hoya ema lAgyuM. ochAmAM ochuM hAIkorTane nikAla Ave tyAM sudhImAM keraTanI phI, vakIlonI phI, sTempa ItyAdi pAchaLa chellAmAM chellI pAI kharacI nAMkhI muphalisa thavA vAra to A lokone nahi Avato hoya ema mane lAgyuM. pelA gujarAe mane kaI rIte gamyA nahi. . kRNazAstrI draviDe je vakhate mane maLavA bolAvyo hato tenAthI paMdara miniTa vahele huM temane ghera pahoMcyA. zAstrIbuvA pUjA pUrI karI ghera AvI jamavA beThA hatA. temAMthI paravAratAM sADAtraNa vAgyA. potAnA sahAdhyAyI gaMgAdharazAstrInI tema ja nAgezvarapata dharmAdhikArI vagere pitAnA ziSyonI temaNe badhI khabaraaMtara mane pUchI, ane jyAre huM temanI AjJA mAgI UThaDyo tyAre pazupatino prasAda, dhUpa tathA rastAnA kharcane mATe cAra nepALI mahora temaNe mane ApyAM. mArI pAsenI pUche te kyAranI khalAsa thaI gaI hatI. tethI A aNadhAryA dravyalAbhathI mane vizeSa AnaMda thayo. nepALa choDI jatAM pahelAM vakhata maLe pharI eka vAra maLavAnuM kahI mane temaNe rajA ApI. ane teo vAmakukSi arthe gayA. temaNe Apela maheremAMthI be mahora kharacI meM eka nepALI joDAnI jeDa lIdhI ane tarata ja te vAparavA mAMDI. paNa lAgelAM ja baMne pagamAM be traNa ThekANe AMTaNa Jun Gun Aaradnak Trust P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ s nepALane pravAsa 105 paDyAM ane TADhane lIdhe thatI vedanAmAM A navI vedanAe vadhAro karyo. te paNa mane te pelA bauddha stUpanAM darzana karavAnI caTapaTI lAgI hatI. tathApi durgAnAthane mArA vicAranI jANa thavA devI e kaI rIte IcchavAjoga nahotuM, ema huM pAchaLa kaDI gaye. AthI eka divase bapore koIne paNa jANa thavA na detAM huM A stUpa jovA nIkaLI gayo. ahIMyAM keI ne kaI vidvAna bauddha sAdhuno agara to zakhasano bheTo thaze evI mane bhAre AzA hatI, paNa te niSphaLa nIvaDI. stUpanI AsapAsa keTalAka TibeTI sAdhu pAsA nAMkhI zukana kahetA beThA hatA. bIjI bAju eka mAreluM bakaruM AkhuM ne AkhuM vecavA sAru mUkeluM hatuM. A badhuM joIne mAruM mana Azcarya tema ja khedamAM DUbI gayuM. re! nepALamAM bauddhadharmanI A sthiti! nepALanI rAjadhAnInA zahera kAThamaMDumAM paNa A pavitra stUpanI zI dazA ! aMte jema tema karI manane zAMta * karyuM ane eTalAmAM koI vidvAna sAdhusaMta rahetA hatA ke kema enI tapAsa karI. paNa pAsA nAMkhIne zukana kahenArA sAdhuo karatAM vizeSa yogyatAvALo koI puruSa tyAM nahoto ema mAlUma paDyuM, nepALamAM bauddhadharmanI A atyaMta khedajanaka sthiti joIne mAruM mana udvigna thaI gayuM. have nepALamAM rahevAmAM kaze lAbha rahyo nahi. paNa javuM kyAM? bauddhadharmanI zodha thaI zakatI nathI, to pachI duniyAmAM jIvIne paNa zuM karavuM? keTaloka vakhata sudhI to huM sAva vicArazanya banI gayo. A tarapha nepALanuM rAjadvArI vAtAvaraNa sApha na hovAthI durgAnAthanA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI dAdAnI IcchA huM nepALa choDI jaladI mAre deza pAcho jAuM che evI dekhAtI hatI. paNa mane eka mekala e paNa emane ThIka lAgatuM nahotuM. eTalAmAM badarIkedArathI gaMgAjaLa lAvanArA keTalAka kAvaDavALA jAtrALu kAThamaMDumAM AvyA. temanI ane durgAnAthanA dAdAnI jUnI oLakhANa hovAthI temanI mAraphata badhI goThavaNa thaI gaI dIvAna sAhebane ghera durgAnAthanA dAdAe temano ThIka sAkAra karAvyo ane pelAone badhA maLIne eka rUpiyA maLyA. A kAvaDavALA nepALathI rakala AvI tyAMthI haradvAra sudhI rela raste javAnA hatA, kAraNa baraphane lIdhe nepALathI pahADone raste javuM A divasomAM azakya hatuM. AthI mAre temanI sAthe rakasaula sudhI javuM, ane tyAM sudhI mane te loke sAcavIne laI jaze, ema durgAnAthanA dAdAnuM kahevuM hatuM. paNa rakasaula pahoMcyA pachI kaI bAju javuM e kaMI mane sUjhe nahi. eTalAmAM ociMto eka vicAra AvyuM ane tethI mananI caMcaLatA tyAM ne tyAM bhaTI gaI. gvAliyaramAM hatA te vakhate "kAzayAtrA' nAmanuM eka pustaka mArA vAMcavAmAM AvyuM hatuM. temAM gayAnI dakSiNe paMdara mAIla upara eka bauddha maMdira che ane e bAbata kaMIka kajiye cAlu che, evI matalabanuM lakhANa vAMceluM te mane yAda AvyuM. nepALathI bIje kyAMya na jatAM sIdhA A sthaLe ja jaIne rahevuM evo meM nizcaya karyo. mane lAgatuM ke A sthAna verAna pradezamAM haze tethI tyAM jamavAkhAvAnI kazI sagavaDa nahi hoya. paNa upavAsa karI maraNa Ave topaNa bahetara ema gaNuM che, mAruM bAkInuM AyuSya A jagyAe pUruM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 - nepALane pravAsa karavAno meM nizcaya karyo. vaLI mane evI paNa AzA hatI ke, buddhagayAmAM devavazAta kaI bauddha sAdhu jAtrAbAtrAe AvI caDyo to tenI pAsethI bauddhadharmanuM jJAna kaI rIte saMpAdana karavuM e jANI zakAze. vaLI je evuM kaI na ja maLyuM ane A nirjana pradezamAM bhAre deha paDyo toye ? vairAgyayukta manathI mAruM maraNa thaze. A kAThamaMDumAM bauddhadharmanI dazA joIne thayelI mArA mananI uditA te zAMta thaze. AvI rIte manano nizcaya thavAthI mAro uga zame. tarata ja durgAnAthanA dAdAnI pAse jaIne huM kAvaDavALAonI sAthe javA taiyAra chuM ema meM jaNAvyuM. kAvaDavALAone UpaDavAne be cAra divasanI vAra hatI. AthI huM nirAMte nepALI lokaeN viSe itara mAhitI meLavavAmAM tathA bane to vATa kharacIne sAru thoDuM dravya ekaThuM karavAmAM gUMthAyo. agharInAthazAstrI nAmanA gaMgAdharazAstrI pAse bhaNelA. eka nepALI paMDita kAThamaMDunI pAThazALAmAM saMskRtanA adhyApaka hatA. gaMgAdharazAstrInA ziSya tarIke jema kRSNazAstrI praviDe mane madada karI temAM teo paNa karaze, evI AzAe huM temane maLavA pAThazALAmAM gayo. A pAThazALA kAzInI pAThazALAenI pATI upara cAle che, paNa kAzInI pAThazALAnA karatAM nAnI che. ahIM badhA maLI dasa ke agiyAra zikSaka hatA. paNa teo kAzInA paMDito jeTalA nAmAMkita nahotA. teo kAzInA paMDitonI barobarI kare evA hoya to durgAnAtha jevA nepALI vidyArthI kAzI sudhI bhaNavA sAru zuM karavA Ave? huM pAThazALAmAM gayo te vakhate aghorInAtha mane maLyA nahi, paNa bIjA eka paMDita maLyA. temaNe mArI sAthe khUba P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108. ApavItI AdaramAnathI vAta karI. paraMtu temanI vAtacIta uparathI nepALI paMDita niSkAMcana hovA joIe ema mane lAgyuM. huM garIba vidyArthI hoI mane kaMI madada joIe che, e meM A buTTA paMDitane bilakula javA na dIdhuM. adherInAthane maLavAmAM have jhAjhA lAbhanI AzA rahI nahi, tathApi bane to maLI levuM evo vicAra karI huM temane ghera gaye. kAThamaMDu zaheranI eka galImAM aArInAthanuM ghara hatuM. be mALanuM makAna. pUnAnI havelIonI mAphaka A gharane meTa ceka hato. cAre bAju sAva sAMkaDI oraDIo hatI. ane temAM vastI hatI. huM A ekamAM Avyo tyAre gaMdakI kADhavAnuM kAma cAlu hatuM. keTalAka nepALI majUre badhuM meluM kAvaDamAM bharI bharIne laI jatA hatA. nepALI loke kacarApUje bahAra na pheMkatAM vacalA cokamAM ja nAMkhe che. maLamUtra paNa ahIM ja kare che ane gheTAM bakarAMnuM mAMsa khAIne tenAM hADakAM paNa tyAM ja nAMkhe che. A badhI gaMdakI bhegI thAya eTale varSe cha mahine kAvaDamAM bharI bharI najIkanAM khetaramAM laI jaI khAtara banAvavAmAM tene upayoga kare che. durgAnAthanuM ghara zaheranI bahAra hatuM. chatAM najIkana badhe kacare, chANa vagere bhegA karI mUkyo hato. paNa tyAM khullI havA hevAthI mane bahu trAsa na thayuM. paNa aghorInAthanA gharanI A badhI zobhA joIne mane atyaMta sUga UpajI. eka taraphanA ekaDhALiyAmAM be traNa chokarAM dizAe beThAM hatAM, adhUrAmAM pUruM te ja vakhate upale mALethI keIe bakarA ke meMDhAnAM hADakAM pheMkyAM. ekaDhALiyAmAM 'paNa paga mUka muzkela thaI paDyo. aMte dUrathI ja agherInAtha P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 109 vana nepALane pravAsa ghera che ke nahi tenI tapAsa karI, ane nathI evA khabara maLatAM ja te gaMdA cokamAMthI je deTa mUkI te pharI vAra e aghorInAthane ghera javAnuM meM sAhasa kheDyuM nahi. . nepALI loka sAdhAraNa rIte bhAre saMzayakhora hoya che. paradezIne Azraya ApatAM e loke bhAre gabharAya. rakhene aMgreja sarakArano koI jAsUsa AvI pitAnI mAraphata dezanI khabara meLavI jAya ane pariNAme potAne zikSA thAya ema temane lAgatuM hovuM joIe. vaLI A ja arasAmAM nepALamAM rAjyakrAMti thaI gaI hatI. AthI nepALI lokomAM huM chUTathI bhaLI zakyo nahi. durgAnAtha paNa rAjakIya viSayamAM kazI paNa vAtacIta karavAnI IcchA darzAvato na hato. chatAM kAThamaMDumAM te kALe rahetA eka be dakSiNa gRhastho pAsethI tema ja kRSNazAstrI praviDa bhAraphata nepALI rAjyavyavasthAne lagatI je thoDIghaNI mAhitI mane maLI te ahIM saMkSepamAM ApavI aprAsaMgika nahi gaNAya. jaMgabahAdura nAmano eka nAmAMkita puruSa nepALamAM thaI gaye. te eka sipAInA darajjAthI mAMDIne mukhya pradhAnanI padavI sudhI pahoMcyA. te kALe hAla jene pAMcasarakAra kahe che tenA vaMzajonA hAthamAM badhI sattA hatI. paNa jaMgabahAdure te vakhatanA umarAvamaMDaLanI acAnaka katala karI badhI sattA pitAne kabaje karI. rAjA phakta nAmane ja rahyo. marAThA itihAsamAM zAhu chatrapatinI pachI satArAnI gAdInI je sthiti thaI tevI ja sthiti jaMgabahAduranI kArakirdImAM nepALanI gAdInI thaI tyArathI jaMgabahAduranA kuTuMbanA tAbAmAM nepALanI rAjyalagAma AvI. pote mukhya pradhAnanI (nepALamAM Ane .. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 ApavItI traNasarakAra kahe che, ane nAmadhArI rAjA pAMcasarakAra kahevAya che.) padavI dhAraNa karI, jaMgabahAdure potAnA bhAIone senAdhipati vagere hoddAo upara caDAvyA. sane 1857nA baLavAmAM jaMgabahAdure aMgreja sarakArane madada karI meTI nAmanA meLavI, ane tarAInajIkano ghaNe mulaka paNa meLavyo. jaMgabahAdurane maraNa pachI tene dIkare mukhya pradhAnanI gAdIe Avyo. paNa te vizeSa bAhoza na hovAthI, tenA kAkAnA dIkarA vIrasamazere tene tathA sAthe sAthe tenA eka be sAthIone ThAra karI gAdI khUMcavI lIdhI. varasamazerane nAna bhAI khaDagasamazera vaDe senApati thaye. tethI nAno devasamazera kAThamaMDuno sUbe thayo ane ethI nAnA caMdrasamazerane tenA hAtha nIcenI jagyA maLI. vIrasamazere nepALanA rAjyataMtramAM khUba sudhArA karyA. paNa tenA bhAI khaDagasamazere tene mArI nAkhI pite vaDA pradhAnanI jagyA khUMcavI pADavA kAvataruM racyuM. paNa A kAvataruM jaladI ja phUTI javAthI vIrasamazere khaDagasamazerane ekadama dezapAra karyo, ane tenAthI nAnA devasamazerane tenI jagyAe vaDe senApati banAvyo. 1901nA mArca mahinAmAM vIrasamazera marI gayo; tethI kAyadA pramANe devasamazera traNasarakAranA pada upara Avyo. devasamazera vilAsI hato; tathApi pitAnA rAjyamAM keLavaNIne pracAra karavAnI tene khUba IcchA hatI. uparAMta nepALamAM gulAmInI prathA baMdha karavAno paNa teNe vicAra karelo. hindustAnamAMthI jANItAM gAyanavAdanavizArada strIpuruSone kAThamaMDumAM bolAvI teNe eka moTo jalase karAvyuM. A kAmamAM teNe hajAro rUpiyA kharacyA. tenA kuTuMbIone tenAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ , nepALane pravAsa 111 A tathA bIjA kAmo sacyAM nahi. ane vIrasamazeranA chokarAe potAnA kAkA caMdrasamazeranI sAthe maLIne devasamazerane * padabhraSTa karavAnuM kAvataruM racyuM. vIrasamazeranI be dIkarIo nepALanA rAjAne ApI hatI, tethI varasamazeranA dIkarAonuM A rAjA AgaLa khUba calaNa hatuM. eka divasa temaNe devasamazerane kahyuM ke, "ame amArA pitAnI milakatanI vaheMcaNI karavA mAgIe chIe, tethI tame pite AvIne amane vAjabI salAha ApI vaheMcaNI karAvI Apo." devasamazera potAnA moTA bhAIne ghera moTA lAvalazkara sAthe gayA. vaDA senApati caMdrazekhara paNa sAthe hato. nepALanA nAmadhArI rAjA pAMcasarakAra paNa pitAnA sALAno ka ipatAvavA AvyA hatA. A vakhate devasamazeranI sAthe 500 sipAI hatA. A uparAMta rAjAsAhebanuM lazkara, senApatinuM lazkara vagere tamAma lazkara bahAra cogAnamAM UbhuM hatuM. devasamazerane tenA bhatrIjAo sAthe thoDI vAtacIta thaI teTalAmAM temAMno eka bolyo, "ApanI sAthe khAnagImAM vAta karavI che, jarA aMdara padhAraze?" devasamazera potAnA aMgarakSakone bahAra rAkhI aMdara gayo. aMdara jatAM ja tenA bhatrIjAo tathA temanA sAthIoe tenA sAmI pistola dharIne tene keda karI lIdho. A bAju tenA aMgarakSakoe jarAtarA garabaDa karI, paNa temane ThaMDA pADatAM jhAjhI vAra na lAgI. pachI devasamazera pAsethI baLAtkAre dIvAnagIrInuM rAjInAmuM lakhAvI levAmAM AvyuM, ane pAMcasarakAre te mALanI bArIethI nIce Ubhela lazkarane vAMcI saMbhaLAvI jAhera karyuM ke, pite A rAjInAmuM maMjUra kare che, ane AjathI vaDA pradhAnanI jagyAe caMdrasamazeranI nimaNUka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 112 ApavItI kare che. mATe badhA kArabhAra temaNe saMbhALavo. nIce UbhelA sainikAe pAMcasarakAranA hukamane mAthe caDAvI, caMdrazekhara - atyAra sudhInA temanA senApati - dIvAna thayA te khAtara AnaMda batAvavA baMdUke pheDI salAmI ApI ! basa thayuM. bApaDA devasamazeranI kArakirdI pUrI thaI ane te ja rIte tene nepALanI tarAImAM mekalI devAmAM Avyo. A vAta 1901nA jUnamAM banI. hAlanA mukhya dIvAna caMdrasamazera kalakattA yunivarsiTInI maeNTrikanI parIkSA pAsa thayela che. teNe yuddhakalA upara aneka pustakanAM nepALI bhASAmAM bhASAMtara karyA che. AthIye vizeSa kahevA jevI vAta to e ke tene eka ja strI hatI. 1905mAM tenI A pahelI strInA maraNa pachI teNe pharI lagna karyuM ema saMbhaLAya che. paNa eka ja vakhate pAMca cha strIo karavAnI je temanI vaMzaparaMparAnI rUDhi tene te apavAdarUpa hato. devasamazere yojelA keTalAka sudhArA teNe amalamAM mUkayA hota, paNa tenuM pariNAma zuM Avaze e pote jANatA hovAthI teNe pitAnuM kArabhAruM khUba naramAzathI calAvyuM. devasamazerane je rIte ekadama padayyata karavAmAM Avyo e bahu vilakSaNa kahevAya, evI matalabanI TIkA kalakattAnA, "amRtabajhAra patrikA' vagere aMgrejI chApAMomAM AvI. paNa nepALa darabAra upara tenI sArI asara na thatAM, UlaTuM A chApAMone nepALanI hadamAM manA karavAmAM AvI. matalaba ke, caMdrasamazeranI kArakidI daramyAna nepALanA vahIvaTamAM sudhAro na thatAM vIrasamazeranA vakhatamAM je sthiti hatI te ne te A sthiti rahI. , P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALane pravAsa 113 kAThamaMDumAM huM lagabhaga ATha divasa rahyo. meM karyo divasa nepALa (kAThamaMDu) choDyuM te Aje smaraNamAM nathI. paNa tyAM dasa divasathI vadhu nahata rahyo ema lAge che. bAbu zAradAprasAda nAmanA eka baMgALI gRhastha tyAM heDamAstara hatA. temaNe mane aMgrejI eka rUpiyA Apyo ane eka be bIjA gRhasthoe thoDIghaNI madada karI. kRSNazAstrI praviDe mane bIjI be traNa mahora (nepALI) ApI. badhA maLI kula pAMca ke che aMgrejI rUpiyA mArI pAse bhegA thayA. ATalI vATakharacI sAthe durgAnAthanA dAdAnA oLakhItA pelA kAvaDavALAonI sAthe huM kAThamaMDuthI nIkaLyo. Jun Gun Aaradhak Trust A P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. " 8
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 nepALathI silona sudhI kAThamaMDuthI rakasaula sudhI kAvaDavALAoe mane khUba saMbhALyo. durgAnAthanI mAphaka teo lAMbA lAMbA aMtaranA mukAma karatA nahi. huM thAkyo chuM ema jue ke tarata mukAma kare. mAre mATe jamavAnI sagavaDa pahelI kare, ane TADhathI huM bacuM eTalA sAru mAre mATe banatA sudhI baMdha jagyA zodhe. nepALa jatI vakhate bIragaMjamAM mArAM pAMca ratala vajananAM je Dabelsa meM eka nepALI dukAnadArane soMpyAM hatAM, te pAchAM lIdhAM. kAvaDavALAo sAthe huM hato eTale sAmAna to mAre UMcako ja na paDo. rakasaula pahoMcatAM mArI be dhAbaLIo eka leTa vagere e bhalA kAvaDavALAone daI huM chUTo paDayo. have phakta eka dhAbaLe, eka keTa, theDAM pustaka, be betiyAM, pheTa, eka kaLaziyo, be khAdInI baMDI ane eka belsanI jeDa eTalo sAmAna mArI pAse bAkI rahyo. * rakasaulathI be ke savA be rUpiyA kharca meM bAMkIpuranI * TikiTa lIdhI ane bIje divase sAMje bAMkIpura pahoMcyo. mArI pAse ATha ke bAra AnA rahyA hatA. paNa te divase rAtre meM khAdhuM ke nahi tenuM mane atyAre smaraNa nathI. ghaNe bhAge huM rAte bhUkhyo ja rahe. bAMkIpuramAM eka maThamAM Utaryo. eka osarImAM saMnyAsI, vairAgI, brAhmaNa vagere jAtrALuonAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silena sudhI 115 bichAnAM hatAM. tyAM beDI jagyA karAvI tyAMnA mukhya saMnyAsIe mAre mATe sagavaDa karI ApI. mArI bAjumAM eka dADhIvALo bAvo hato. te mArA AvavAthI ciDAyo hovo joIe. teNe mArA upara potAnAM kaTu vAbANonI jhaDI varasAvavA mAMDI. tenA saMtApanuM kAraNa mane keme karyuM samajAya nahi. chevaTe meM tene kahyuM ke, "huM ahIM rAtanIrAta paDI rahevA mAguM chuM. eTalA vakhatamAM paNa jo Apane mAre lIdhe kazI agavaDa thaI paDe to huM ApanI kSamA mAguM chuM." ATaluM thayA bAda vairAgIne kaMIka zAMtI thaI. AjanI rAta pUratI ja A balA che ema lAgavAthI kadAca temane zAtA vaLI haze. bAMkIpurathI gayA tarapha janArI gADI savAre sAtaATha vAgye nIkaLatI hatI. gADIbhADuM bAra AnA besatuM; paNa teTalA paisA mArI pAse nahotA. huM Utaryo hato te maThanI pAse ja maMgaLaprasAda nAmanA eka suzikSita kAyastha rahetA hatA. mArAM Dibelsa laI temanI pAse gayo ane te vecAtAM rAkhavA meM temane vinaMtI karI. temane te nahAtAM joItAM. paNa mArI AjIjIthI temaNe te bAra Ane lIdhAM. (A beTasa meM kAzImAM eka rUpiye be Ane lIdhAM hatAM.) bAra AnA maLyA eTale huM tarata sTezana upara gayo, ane gayA tarapha janArI savAranI gADI pakaDI. gADImAM eka tripuMDadhArI paMDita maLyA. huM gayA janAra chuM ema temane khabara paDatAM ja temaNe kahyuM, are, gayA eTale bakAlI zahera ! tyAM tamArA jevA vidyArthIne kaI dAda nahi Ape. tamane keI bAraNe paNa UbhA nahi rahevA de. chatAM huM tamane mArA eka mitranuM ThekANuM ApuM chuM. te vaiduM kare che. te gayAvAsIonA jevo nathI. mAruM nAma P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 ApavItI dezo eTale tarata te pitAnA gharamAM tamane sakAraze.' paMDitajIe kahela brAhmaNa vaidanuM saranAmuM tathA paMDitajInuM nAma meM lakhI lIdhuM. paNa paMDitajInI gayA viSenI TIkA mane barobara gamI nahi. mArA jevA vidyArthIne UtaravA jeTalI jagyA gayA jevA kSetramAM na maLe e kema saMbhave? paMDitajInA nAmane ke tenA mitranA saranAmAno upayoga karavo paDaze ema mane lAgyuM nahi; phakta vivekane khAtara temanuM nAma tathA temanA mitranuM ThekANuM meM lakhI lIdhAM. paMDitajI rastAmAM eka sTezane UtarI gayA. huM bapore agiyAra vAgye gayA pahoMcyo. sTezana pahoMcyo ke tarata gayAnA garadevatAonA ADatiyAe mane vaLagI paDyA. "tamAre piMDadAna karAvavuM che?' ema dareka jaNa pUche. huM kahetoH "huM garIba vidyArthI chuM. piMDadAna karavAnI mArI guMjAza nathI. mAre phakta eka rAta ahIM rahevuM che. eTalI sagavaDa Apo te AbhArI thaIza.' paNa, mAre piMDadAna nathI karAvavuM, e vAkya kAne paDatAM bIjI vAta sAMbhaLavA koI UbhuM rahetuM nahi. je kadI kaI mArI badhI vAta sAMbhaLatuM to gorenA e ADatiyA mane kahetA ke, "tame garIba vidyArthI che temAM ame zuM karIe? tamAre piMDadAna karAvavuM hoya to kahe. eTale tamArI badhI sagavaDa thaze. tamane amArA zeTha pAsethI karaje rUpiyA apAvIzuM, temAMthI tame piMDa Ape. paNa piMDadAna karavuM na hoya te utArAnI AzA rAkhavI nahi." AkhuM zahera pharI vaLyo. paNa kyAMye sAmAna mUkavA jeTalI jagyA na maLI. huM dakSiNa taraphane evuM joI eka dukAnadAre mane kahyuM ke, viSNupadanA maMdira AgaLa keTalAMka dakSiNa brAhmaNonAM ghara che, tyAM tamane Azraya maLaze." tyAM jaI tapAsa karI to P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silena sudhI 117 dakSiNI brAhmaNonAM ghara jaLyAM. telaMgI brAhmaNa haze. pote ghera nahoto. bIjA keTalAka loke jamatA hatA. eka bAIe bahAra AvI "zuM joIe che ?' ema mane pUchayuM. meM javAba ApyaH "rAtanIrAta UtaravA deze to tamAro pADa mAnIza. mArA jamavAnA huM paisA ApIza." bAIe kahyuM, "tamAre piMDa devA che?' meM manamAM kahyuM: "have to koIe mane piMDa ApavAno vakhata AvI lAgyo che kharo!' meM javAba Apyo, mane phakta eka TaMka khavaDAvo; tenA huM paisA ApIza. be traNa divasathI huM kAcAkarA para chuM.' bAIe kahyuM, "paisA laIne ame kAIne jamADatAM nathI. piMDa ApavA hoya to bolo eTale badhI sagavaDa thaI zakaze. nahi te ahIM kazuM maLe tema nathI." A dakSiNI bAIne paNa piMDadAnano ATalo vaLagADa joI gayAnagarImAM have dahADe keLiyo anna ke rAte paDI rahevA jeTalI jagyA maLavAnI AzA rahI nahi. mAre piMDadAna karavuM che ema jUThuM kahIne to harakeAIgaranI pAsethI huM saheje khAsI mahemAnagIrI laI zakata. balake vATa kharacIne sAru thoDA paisA sudhdhAM meLavI zakata. huM e jANato paNa hato. paNa e vicAra sarakho mArA manamAM Avyo nahi. bhUkhe marI javuM paDe te bahetara paNa jUThuM na ja bolavuM, e mAro nizcaya bilakula Dagyo nahi. - dakSiNI brAhmaNane gherathI nIkaLI, gayAnI vacce AvelA taLAvanI pALa uparanI eka dukAne besI meM khAvAnuM laI khAdhuM. jarA vAra vizrAMti lIdhI; eTalAmAM ekAeka pelA paMDitajInA vaidamitranuM mane smaraNa thayuM. temane ghera jagyA maLavAnI bahu AzA rahI nahotI. te paNa prayatna karI jevo : dIna P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 ApavItI ema vicArI, badhe sAmAna pITha para laI, vaidarAjanA ghara tarapha vaLe. vaidarAja dUra eka galImAM rahetA hatA. rakhaDatAM rakhaDatAM sAMje cAra vAgye temanA gharano patto lAgyo. paNa "nasIba be DagalAM AgaLanuM AgaLa !" vaidarAja ghera nahotA. kaMI kAma nimitte bahAragAma gayA hatA. temane soLa varSane dIkare ghera hato. teNe mAre ThIka AdarasatkAra karyo. paNa tenA pitA ghera na hovAthI, temanI rajA vagara mane gharamAM rAkhavAnuM jokhama levA te taiyAra nahoto. have to huM eTalo thAkeryo hato ke, have zuM karavuM ene vicAra karavo paNa mane akAre thaI paDyo. aMte huM vaidanI DelImAM ja eka kAra sAmAna nAMkhI thoDI vAra nirAMta karI beThe. theDI vAra idharatidhara vAto thayA pachI vaidanA dIkarAne meM buddhagayA viSe pUchayuM. teNe kahyuM, "buddhagayA ahIMthI sAta mAIla che." meM pUchayuM: "rAta pahelAM tyAM pahoMcAya kharuM?' teNe kahyuM, "saheje pahoMcAze." buddhagayA gayAthI sAta mAIla che e mane kharuM na lAgyuM. paNa gayAmAM je rahevAnI jagyA ja nathI maLatI te pachI vATamAM ja game tyAM rAta rahevuM, evo vicAra karI meM vaidanA dIkarAne pUchayuM, "huM atyAre ja buddhagayA jAuM chuM. mAtra mane eka majUra karI Apo. A sAmAna upADIne mArAthI eTale dUra jaI zakAya ema nathI." te eka musalamAna majUra karI lAvyo. paNa teNe ATha AnA majUrI mAgI. mArI pAse to eka pAvalI ane eka paiso eTaluM ja bAkI hatuM. aMte te cAra AnAmAM AvavA kabUla thaye. "buddhagayA gayAthI paMdara mAIla che" ema je kAzayAtrA ' nAmanA pustakamAM lakhyuM che te khoTuM che ema meM joyuM. vaidanA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Sun Gun Aaradhak Trust
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ . nepALathI silona sudhI dIkarA tathA musalamAna majUranA kahevA mujaba buddhagayA gayAthI sAta ja mAIla che. bhAre majUra bhalo mANasa hatA. paNa tene bauddha, hiMdu vagere bhedanI khabara nahotI. te mane buddhagayAnA mahaMtanA maThamAM laI gayo. huM dhArato hato ke buddhagayA bauddhonA tAbAmAM che, paNa ahIM to juduM ja joyuM. maThamAM dAkhala thatAM ja bahAranI bAjue baLada, UMTa, ghoDA vagere bAMdhyAM hatAM. aMdara jaIne jouM chuM to eka bAju devInI mUrti hatI ane te vakhate zaMkhanAda sAthe tenI pUjA cAlI rahI hatI. mahaMtane mukhya ziSya devI najIkanI osarImAM hukko pItA beThA hatA. saMnyAsIomAM hukko pIvAne rivAja meM Aje pahelI vAra joyo. (A maThane lagatI vadhu hakIkata caudamA prakaraNamAM che tethI ahIM jarUra jeTalI hakIkata ja ApI che.) mahaMtanA A agraziSya mane be traNa saMskRta vidyAthIo rahetA hatA te oraDImAM utAro ApavA hukama karyo. rasoI karI jamavAno paNa teNe mane khUba Agraha karyo. paNa huM rAte nathI jamato ema tene kahetAM, teNe bajAramAMthI peMDA, baraphI vagere khAvAnI vastuo maMgAvI bhArI oraDImAM mokalI ApI. A paeNDA eTale nAme ja peMDA hatA. temAM khAMDane badale goLa nAMkhyo hato. baraphI te moDhAmAM paNa naMkhAya ema nahotI. meM te cIjomAMthI bahu thoDuM khAI bAkI badhuM te oraDImAM rahenArA vidyArthIone vaheMcI ApyuM. adharatidharanI vAta nIkaLatAM pelA vidyArthIoe mane kahyuM ke, ahIM dharmapAla nAmane maga jAtine eka bhikSu che teNe mahaMtanI sAme dAvo mAMgyo che." "hAla te kyAM che?" ema meM pUchatAM eka vidyArthIe kahyuM, "ahIM ja che." * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120. ApavItI te rAte mane muddala UMgha na AvI. kyAre savAra paDe ne huM dharmapAlanAM darzana karuM ema mane thaI gayuM. savAra paDatAM ja koIne khabara karyA vagara huM buddhamaMdiramAM gayA. tyAM eka sipAI hatI. teNe mane aMdara laI jaI buddhanI mUrti batAvI. mUrtine kapALamAM eka moTuM tripuMDa karyuM hatuM. Ane kazo artha huM samajyo nahi. (caudamA prakaraNamAM buddhagayA saMbaMdhI vizeSa hakIkata che tyAM A bAbatanuM spaSTIkaraNa karyuM che.) paNa huM te dharmapAlanAM darzana mATe utsuka hovAthI, tyAMnI vastuonuM nirIkSaNa karavAmAM ane tenA ItihAsanI khabara meLavavAmAM vakhata ne gumAvatAM, maMdiranA sipAIne eka paiseA ja che paiso mArI pAse bAkI hato - ApI dharmapAlanA raheThANa tarapha vaLe. * maMdirathI pazcime DherA upara brahmadezanA bhimIna rAjAe traNa oraDIo ane tenI lagolaga eka ekaDhALiyuM baMdhAvyuM hatuM. thI rAjAne keda karI ratnAgiri laI gayA pachI tyAM rahetA bAramI bhikSuo potAne deza gayA. ane te sthAna aMgreja sarakAranA tAbAmAM AvyuM. pachI aMgreja sarakAra taraphathI phakta rahevA mATe te dharmapAlane maLyuM. A vakhate tyAM eka bhikSu hato. tene joIne A ja dharmapAla haze ema mane lAgyuM. meM tene hindImAM pUchayuM, "Apa dharmapAla che?' ' teNe kahyuM: "huM eka bhikSu chuM. A chabImAM che te dharmapAla. hAla teo ahIM nathI, silona che.' - A pramANe teNe hiMdImAM ja javAba Apyo. pachI teNe mane tyAM jApAnathI AvelI buddhanI mUrti ane bIjA citro batAvyAM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silena sudhI 121 pAli bhASA e mULa siyAmanI bhASA haze ema huM mAnato, kAraNu pAli bhASAno tripiTaka nAmano graMtha siyAmanA rAjAe chapAvyo che ema meM sAMbhaLyuM hatuM. A bhikSune tenI kaMIka khabara haze ema mAnI meM pUchayuM: "tamane pAli bhASA - AvaDe che?' - ' teNe kahyuM : "amArA dharmagraMthe pAli bhASAmAM che. ane te vihAramAM rahIne amAre zIkhavA paDe che." teNe siMhalI lipimAM lakhAyelA keTalAka pAli graMtha mane batAvyA. ane temAMthI keTalAMka vAkayo vAMcI batAvyAM. te, sAMbhaLIne huM ati AnaMdathI bolyo, "pAli bhASA te lagabhaga saMskRta ja che. te zIkhatAM mane vAra nahi lAge." bhikSue kahyuM, "tamane saMskRta AvaDe che ?" kaumudI, tarkasaMgraha vagere graMtha meM vAMcyA che. kAvyono paNa abhyAsa thayo che." ema che, tyAre to tamane pAli bhASA jaladI AvaDaze." - "tame mane zIkhavazo ?' mane barAbara zIkhavatAM nahi AvaDe. tame silona jAo to tyAM moTamoTA paMDito che. te tamArI badhI zaMkAonuM samAdhAna karI tamane dharmagraMtha zIkhavaze." bahu sAru, huM silena javA taiyAra chuM. paNa mArI pAse eka paiso paNa rahyo nathI te silona kaI rIte pahoMcuM?" "tame kalakatte jAo to tyAM "mahAbodhI sabhA" nAmanI saMsthA taraphathI tamane sina javA madada maLI zakaze. hamaNAM ja eka silonano bhikSu AvI gayA. te bIjA bauddha kSetronAM darzana karI mArcanI dasamI tArIkhe kalakattAthI silona javA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 ApavItI nIkaLaze. tenI sAthe tame jazo to tamane jarAye aDacaNa paDaze nahi." - Aja phebruArInI aThThAvIsamI tArIkha hatI. dasa divasamAM kalakattA pahoMcuM to badhA manoratha pAra paDe ema mane lAgyuM. ne mAruM mana to te ja kSaNe kalakattAne raste silena sudhI doDI gayuM. paNa zarIra jaDa tenuM zuM thAya? kalakattA sudhInuM relabhADuM - cAra rUpiyA upara thatuM hatuM. eTalA paisA maLyA hota to jhAjhI aDacaNa na raheta. tethI meM pelA bhikSane ja vinaMtI karI ke, "hAla ATalI rakama ApI mane kalakatte pahoMcatA kare." pachI ane mahAbaMdhI sabhA mAraphata mane silona javA madada na maLI te pachI tyAM mArAM pustako vagere vecIne paNa ApanI rakama huM pAchI mokalI ApIza. teNe kahyuM, "mArI pAse kaMI nathI. tame mahaMtane tyAM UtaryA cho eTale mahaMta tamane cAra pAMca rUpiyA saheje Apaze. enI pAse khUba paiso che." te divase huM buddhagayAmAM rokAyo. mArI pAse amarakozanI kAzImAM kharIdelI eka nAnI navI nakala hatI. te pelI oraDImAM rahenArA traNa vidyArthIomAMnA eke ATha Ane rAkhI. paraMtu kaumadI vagere pustakonI temane jarUra nahotI. bapore jamIne huM mahaMta pAse gayo. mAre kalakattA javuM che ane TikiTa pUratA paisA Ape to tamAre meTo upakAra thaze ema meM tene vinaMtI karI. teNe javAba Apyo, " ahIMnA mAlika mukhya mahaMta ahIM nathI. te heta te tamane madada karata. chatAM tamane khAlI hAthe pAchA na vALavA eTalA khAtara P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silona sudhI 123 ATalI madada lo." ema kahI baTavAmAM hAtha nAMkhI teNe eka rUpiye mArA hAthamAM mUkyo. meM te kamane lIdhe. A mahaMta taraphathI bIjI kazI madada maLavAnI have AzA na rahI. tethI vaLI pAcho pelA bhikSu pAse gayA ane aneka rIte tene vInavyo paNa tene mArI dayA na AvI. teNe ciDAIne kahyuM: tame hiMdustAnanA loka moTA labADa. temAMya brAhmaNe te atizaya ja labADa. haju thoDA ja divasa para be brAhmaNe mArI pAse AvyA ane tamArI peThe ja kalakatte thaIne silona javuM che ema kahI ATha rUpiyA laI gayA. paNa teo mahAbodhI sabhAmAM na jatAM kyAM gayA teno patto sarakho nathI! have tamAre te huM kaI rIte vizvAsa karuM?" meM kahyuM: "tamane mAro vizvAsa na Avato hoya to mArAM pustako, eka dhAbaLo ane koTa eTaluM huM tamane soMpuM chuM. AnI kiMmata ochAmAM ochI dasa rUpiyA thaze. mane phakta kalakatte pahoMcavA jeTalI madada kare, ane huM kalakattA pahoMcyA pachI jyAre tamArA paisA mokaluM tyAre ja mArAM pustake mane mokalaje." bahu bahu vAnAM karyA paNa tene mArI chAMTAbhAra dayA na AvI. - bIje divase meM buddhagayA cheDyuM ane rAtre gayA sTezane Avyo. tyAM eka dakSiNI jAtrALuno bheTo thayo. tene mArI muzkelI jaNAvI meM kahyuM, "mArI pAse doDha rUpiyA che. mAro tamAma sAmAna laIne mane jo tame traNa rUpiyA Apo te tamAre pADa." paNa A gRhastha sudhdhAM pelA goronA sahavAsathI kaThaNa kALajAno thaI gayo hovo joIe. teNe kahyuM, "paisA hatA te jAtrAmAM khacI nAMkhyA. chatAM be rUpiyAmAM ApatA - he to lauM.' meM kahyuM, " A sAmAna tamane maphata ja Apyo P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gu Aaradhak Trust
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 : ApavItI : hota, paNa prasaMga e bArIka che ke atyAre huM kaI rIte tema karI zakuM ema nathI. chatAM mane tame traNa rUpiyA A sAmAnanI kiMmata tarIke nahi paNa dAna gaNIne Apo.' paNa e gRhasthaneya kaMI mArI dayA AvI nahi. mAro sAmAna vecavAnI vAta meM bIjA jAtrALuo pAse karI nahi. kAraNa ajANyA pradezamAM jUja kiMmatamAM huM ATalo sAmAna vecuM chuM e joIne kadAca polIsa mane pakaDe kare, to vaLI e lapharAmAMthI chUTatAM divaso nIkaLI jAya. uparAMta nAhakano trAsa veThavo paDe te judo. te rAta meM gayAnA sTezana upara ja gALI. bIje divase savAre meM vicAryuM ke gAra loko agara temanA saMbaMdhamAM AvanArA jAtrALuonI dayA bhAgavAmAM kazuM vaLavAnuM nathI. paNa sudharelI Dhabe keLavaNI pAmelA lekamAM pharavAthI kaMI madada maLyA vagara nahi rahe. mane ujananA prephesaroe karelI madada yAda AvI. paNa ahIM koleja nahotI. tethI gayA hAIskUlanA heDamAstarane maLI tenI mAraphata kaMI mahenata karI jevI e vicAra karyo. pUchatAM pUchatAM temanA gharano patto lAgyo. gAMgulI bAbu (heDamAstara) gharamAM ja hatA. mArI tamAma hakIkata sAMbhaLI laIne temaNe mane "bhIkha na mAgavI joIe" e viSaya upara eka lAMbuM bhASaNa ApyuM ! baMgALI loka bahulA hoya che ema meM sAMbhaLyuM hatuM, tene pratyakSa anubhava Aje pahelavahelo thayo. bhASaNa pUruM karyA pachI bAbue mane aMdara laI jaI eka hAthasALa batAvI ane kahyuM ke, "A sALa gharanI strIo mATe khAsa lAvyo chuM. temaNe paNa navarAM na rahevuM joIe ema huM mAnuM chuM." vaLI pAchI bAbunI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 . nepALathI silona sudhI vAgdhArA cAlI. meM namanatAIthI kahyuM, "bAbu sAheba, huM aMgrejI nathI bharyo paNa tame je vicAre darzAve che te badhAthI huM vAkepha chuM. paNa mArA upara atyAre prasaMga evo bArIka Avyo che ke mAre kaMI kAmane mATe A mahinAnI dasamI tArIkha pahelAM kalakatte pahoMcavuM ja joIe. ane tethI ja mAre A yAcanAno prasaMga Avyo che. je tamArAthI kazI madada bane ema na hoya to tamArA vidyArthIo agara bIjA mitro pAsethI theDIghaNI madada apAvazo to huM tamAro sadAne mATe oziMgaNa rahIza." heDamAstara. bolyA, "huM tamane bIjA loko mAraphata kazI madada nahi karAvI zakuM. kaMI ApavuM ja hoya to huM ja mArI meLe ApI chUTuM. paNa mArI vRddha mA hAlamAM ja gujarI gayela hovAthI hamaNAM huM dAna karI zakuM ema nathI. hajI pAMca cha divasa pachI sUtaka UtaryA keDe tamAre viSe kazuM karavA jevuM hoya to thaI zake. paNa mArA taraphathI be AnAthI vadhu nahi maLI zake e barAbara dhyAnamAM rAkhaje. nahi te vaLI bhAre bharose. rahI nakAmA vATa jotA besazo !" gAMgulI bAbune gherathI temano AbhAra mAnI huM cAlato thaye. gayAmAM ekalA gore ja nahi paNa bIjA loko paNa pUrA rIDhA che evI mArI khAtarI thaI have A zaheramAM eka kSaNa paNa UbhA rahevAmAM sAra nathI, ema vicArI meM sTezanane rasto pakaDyo. te divase kAcu keruM laI khAvAmAM cAra AnA kharacyA. bAkI savA rUpiyo rahyo.. sTezana upara bhADAnA dara lakhela pATiyA uparathI gayAthI kalakattA tarapha kayA sTezana sudhI savA rUpiyAmAM jaI zakAya ema che e P.P.A. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 ApavItI meM zodhI kADhayuM, ane eka rUpiyA ane upara thoDA paisA ApI lakhIsarAInI TikiTa laI te ja rAtre lakhIsarAI pahoMcyA. lakhIsarAI eka navuM zahera che. AgagADI thayA pahelAM ahIM kazuM nahotuM. huM ahIM pahoMcyo te vakhate tyAM thoDAMka jhUMpaDAM thayAM hatAM, jemAM dukAne hatI. te rAta meM sTezane ja kADhI. bIje divase savAre ahIM dharmazALA che ema khabara paDI ane theDI mahenata lIdhA pachI te jaDI. A dharmazALA eTale eka jAtanuM ekaDhALiyuM ja hatuM. tyAM mAre sAmAna mUkI nirAMte beThe. eTalAmAM eka mAravADI nekara tyAM Avyo, teNe mArI pUchaparacha karI. huM eka vidyArthI chuM ane kalakatte jAuM chuM ema jANuM thoDI vAra pachI kyAMkathI e mAre mATe sIdhuM laI Avyo. paNa te rAMdhuM zemAM? mArI pAse kazuM vAsaNa to hatuM nahi. aMte teNe eka mATInI hAMllI ANI ApI ane khIcaDI kema banAvavI te batAvyuM. te mujaba hAMllImAM dALa, cokhA, mIThuM vagere vastuo nAMkhI meM khIcaDI banAvI. te kevIka sarasa thaI haze tenI kalpanA vAcake ja karI levI! game tema ho, paNa gayAmAM ekaluM kAcuM kaparuM khAIne ja rahe tethI e khIcaDI mane mIThI ja lAgI. nava vAge jamI karI paravAryo, ne te ja divase meM AgaLa javA vicAra karyo. pelA mAravADI nokaranA kahevAthI cAra pAMca dukAne jaI meM yAcanA karI joI paNa kazuM maLyuM nahi. eka moTI phAMdavALA vepArIe te dukAnamAMthI mArA dila para eka paiso pheMkayo ane kahyuM : "kalakatte jAo ke joIe to tethIye AgaLa jAo. mArI pAse tamane ApavA AthI vizeSa kaMI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak:Trust
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silona sudhI - 127 nathI.' A uparathI AkhI bajAra karatAM cAra paisA maLavAnI paNa AzA na rahI. aMte pAse ja bulAkhIlAla karIne koI eka kAyastha vakIla rahetA hatA temanI pAse gayo. e mANasa kaMIka ThIka lAgyA. temaNe pitAnI AyAta mujaba cAra AnA kADhIne ApyA ane kahyuM: "mAruM A vepArIo AgaLa kazuM cAle ema nathI. temane vidyAnI kaMI ja kiMmata nathI. bIjAnI mUMjhavaNa teo samajI zake ema nathI.' temaNe mane salAha ApI ke mAre ahIMthI najIkamAM ja gibbora gAme mArI muzkelI jaNAvavI. rAvaNezvaraprasAda meTA dAtA che. teo mane jarUra madada karaze ema temanuM dhAravuM hatuM. tethI vadhu vicAra karavA na besatAM bIje divase savAranI gADIe huM gidhera javA nIkaLyo. vATamAM birA karIne bIjuM eka nAnuM sarakhuM rajavADuM AvatuM hatuM. huM TheTha gibbora na jatAM jamuI sTezane UtarI paDyo ane tyAMthI lagabhaga cha sAta mAIla cAlato tyAMnA mahArAjAnA mahela sudhI gaye. paNa tyAM to evI khabara paDI ke rAjAsAheba yAcakane bilakula maLatA ja nathI ! paraMbhAya ja patAve che. vaLI ema paNa vadhu khabara maLI ke, Akho divasa tapazcaryA karyA pachI paNa eka AnAthI vadhu dakSiNAnI AzA na rAkhavI. AthI nirAza thaI mahelathI huM pAcho vaLyo. ane tyAMnI bajAramAM jaI eka dukAnethI thoDA pauvA ane be traNa paisAnA peMDA laI khAdhA. pachI pagaraste gidhera javA cAlI nIkaLyo. ahIMthI gibbora pAMca mAIla thatuM hatuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 ApavItI sAMje sAtane sumAre gidhera pahoMcyo. mahArAjA rAvaNezvaraprasAde zivamaMdira AgaLa eka nAnI dharmazALA baMdhAvI vaTemArguo mATe UtaravAnI sagavaDa karI che. tyAM bAvA, vairAgI vagere tathA bIjA vaTemArguonI sagavaDa sAcavavA eka mANasa rAkhe che. huM tyAM AvyA eTale teNe mAre rAte jamavuM che ke kema ema pUchayuM. paNa huM eTalo thAkI gayo hato ke rasoI karIne jamavA jeTalI mArAmAM sAM rahI nahotI. meM pelA "jamAdAra ne kahyuM, "atyAre rasAI karavAnI mArAmAM tAkAta nathI paNa kaMI kAcuMkAruM lAvI Ape to meTo upakAra." teNe tarata ja bajAramAMthI peMDA, baraphI vagere mIThAI ANa ApI. A mIThAI buddhagayAnA mahaMte ApelI mIThAIne jeTalI ja niHsvAda hatI chatAM khUba bhUkha lAgI hatI tethI jema tema - khAI upara pANI pI sUI rahyo. bIje divase savAre rAvaNezvaraprasAda rAjAnA Azrita eka paMDitane maLavA gayo. paMDitajInuM jhUMpaDI jevuM ghara jotAM ja lAgyuM ke rAjAne Azraya lIdhA chatAMye paMDitajI upara lakSmIjI prasanna jaNAtAM nathI. paMDitajI belavAcAlavAmAM to ThIka jaNAyA. temaNe mArI badhI hakIkata khUba mAnapUrvaka sAMbhaLI lIdhI. pachI temaNe kahyuM: "tame A vicitra dezamAM AvI caDyA che. ahIM tamane madada karanAra koI viralo ja nIkaLaze! chatAM amArA rAjAsAheba tamane kaMIka madada karaze kharA. bAkI temanI pAsethI paNa ATha AnA karatAM vadhu rakamanI AzA to rAkhatA ja nahi! be traNa divasa jamADI jatI vakhate be cAra AnA vATakharacI ApavA, evo emane rivAja che. paNa tame kAzIthI ATale nIkaLI AvyA che tethI . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silezana sudhI tamane kadAca bAra AnA maLaze ema dhAruM chuM. paNa hAla to rAjAsAhebane sUtaka che tethI haju cAra divasa sudhI temanI mulAkAta nahi thaI zake. tyAM sudhI tamArA jamavA karavAne baMdobasta karavA huM jamAdArane kahuM chuM." have A rAjAsAheba upara kalakattAnI vATe kharacI sAru AdhAra rAkhI besavuM e mane cAkhI bAghAI lAgI. meM mArA mitra nIlakaMTha bhaTajIne kAzI kAgaLa lakhyo. ne temAM mArI tamAma hakIkata samajAvI ane lakhyuM ke, "mAre turata kalakattA javuM che teTalA sAru traNa rUpiyA keI pAsethI uchInA laIne paNa mokalo.' temaNe kAgaLa pahoMcatAM vAra manIorDarathI paisA mokalyA. temaNe mokalela manIoNrDara mArA giddora AvyA pachI trIje ke cothe divasa maLyo. paisA meM tyAMnA TapAlamAstarane ja soMpyA. mAstara nAte kAyastha ane ghaNe ja maLatAvaDA svabhAvane mANasa hato. A be traNa divasamAM ja mAre emanI joDe khUba oLakhANa thaI gaI hatI. have rAjAsAheba upara AdhAra rAkhI. besI rahevAnI mane jarUra nahotI. chatAM temane maLIne javuM mane yogya lAgyuM. bIje divase sUtaka utAryA pachI pote mahAdevanAM darzane AvyA. tyAM mAre temanI mulAkAta thaI. temane uddezIne eka kAgaLa saMskRtamAM lakhavA paMDitajIe mane kahI rAkhyuM hatuM. te lakhIne meM taiyAra rAkhyo hato ane rAjAsAhebanI mulAkAta vakhate te meM temanA hAthamAM mUkyo. sAMje rAjAsAheba taraphathI jamAdAra mAraphata eka rUpiyo mane vidAyagIrI dAkhala maLyo. 2 Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 ApavItI pachI rAtanI gADIe kalakattA javAno vicAra karI huM TapAlamAstarane maLavA gayA. TapAlaophisa sTezanane rasate hatI. TapAlamAstara sAthe idharatidharanI vAta karato huM beTho. temaNe mane kahyuM, "utAvaLa zuM kAma kare che? rasto taddana sIdho che. jarA bese to kharA, javAya che." meM javAba Apyo, "rato sIdho che paNa mAre mATe to ajANyo che. eTale ahIMthI divasa chatAM nIkaLavuM e ja sAruM.' Ama chatAM TapAlamAstaranI vAtamAM ne vAtamAM divasa Athamyo. have mane utAvaLa thavA lAgI. mAstare mane mArA traNa rUpiyA ApyA. mAre eka rUpiyAnuM paracUraNa joItuM hatuM te paNa temaNe ApyuM. paNa badalAmAM mArI pAsethI eka rUpiyo levo bhUlI gayA; ane utAvaLamAM huM temane te Apavo cUkI gayA! TapAlamAstara mane vaLAvavA AvatA hatA, paNa meM temane na AvavA dIdhA. pachI oNphisanA paTAvALAne mArI joDe mokalavA vicAra karyo paNa te kyAMka gayo hato. mane paNa bIjA mANasanI jarUra na lAgI. rasto moTo hato ane sTezane janAra koI ne kaI rastAmAM maLI raheze ema huM mAnato hato. pisTa mAstare kahyuM: "sIdhA cAlyA jaje, DAbA ke jamaNuM vaLatA ja nahi, eTale thayuM. temanA kahevA pramANe meM sAmo. ja rasto pakaDyo. paNa paMdara vIsa miniTa cAlyo hoIza eTalAmAM meM be phAMTA paDatA joyA. TapAla mAstaranA kahevAno pUro artha nahi samajAyAthI, tema tyAM koI mANasa paNa na maLyAthI meM DAbo phoTo mUkI jamaNo lIdho. paNa ATha vAgyA, - nava vAgyA chatAM sTezana Ave nahi. be traNa mAIla para P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silona sudhI 131 Avela sTezana be traNa kalAka cAlavA chatAM na AvyuM e joI mane bahu navAI lAgI. rastAmAM baMne bAjue mAthApUra ghAsa UgyuM hatuM. temAMthI kyAMka vAgha bAgha nIkaLI Avaze to? ema paNa ghaDI vAra lAgyuM ! paNa tethIye vadhu bIka to mane A bhUkhaDIbAraza dezamAM koI lUMTAru sAme maLI mAruM badhuM lUMTI javAnI lAgI ! ghora aMdhArAmAM huM jhapATAbaMdha cAlato hato. raste UMconIce hovAthI mane aneka dezo vAgI, chatAM pAchuM pagaluM na bharatAM meM cAlyAM kIdhuM. - ati Aghe Aghe AgagADInA signalanA dIvA jevuM kaMIka dekhAyuM. signalanA dIvAnI mAphaka te UMcA thAMbhalA para hato. paNa te lIle ke lAla nahoto, sapheda hato. je sTezana nahi hoya to paNa A dIvAnI AsapAsa kaMI ne kaMI vastI to haze ja e vicAre mane himmata AvI. paNa eTalAmAM te bAjunA ADamAragethI eka mANasa mArI sAme AvI Ubho. ghora aMdhArAmAM te cheka mArI lagolaga AvI Ubhe tyAM sudhI mane khabara na paDI. tethI tene jotAM ja ceranA hAthamAM huM sapaDAya evI mane zaMkA thaI. teNe kahyuM, "mahArAja, ATalI. meDI rAte A raste kyAM jAo che?' meM javAba Apyo, tamAre tenuM zuM kAma?' mArA bolavAnI Dhaba te samajI gayo ane belyo, "mahArAja, huM te garIba mANasa chuM. huM koI cora nathI. A tarapha ATalI moDI rAte mANasane pagarava bhAThe eTale pUchyuM.' meM mArA bhUlA paDyAnI vAta kahI saMbhaLAvI. vAto karatA karatA ame banne pelA dIvA AgaLa AvI pahoMcyA. tyAM pahoMcyA pachI pelAe mane kahyuM ke, "jhAjhA ane giddhAra ' vacce A eka navuM sTezana UbhuM thAya che. paNa te hajI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI taiyAra nathI thayuM. Aje ja sTezanamAstara ane eka be sAMdhAvALA AvyA che. ahIM gADI UbhI rahevAne haju cAra ATha divasa lAgaze ema kahe che. tamane rAtanI rAta rahevA jeTalI jagyA maLI raheze. huM tamane gAmamAM laI jAta paNa gAma AvuM che. ane mArA jevAnI sAthe AvatAM kadAca tamArA manane zaMkA thAya.' sTezane pahoMcyA pachI meM te mANasane eka pise ApavA mAMDyo. paNa te na letAM teNe kahyuM: "mahArAja, tamAre AzIrvAda Apo to basa. huM garIba chuM paNa ApanI pAsethI dravya levAnI mArI icchA nathI." Ama kahI be hAtha joDI teNe mane namrapaNe namaskAra karyA ane aMdhArAmAM relanA pATAnI bAjunA tAra oLaMgI jotajotAmAM tenI pelI meranA aMdhArAmAM adazya thaI gaye. sTezana paranA sipAIe mane sUvA mATe jagyA ApI. bIje divase paroDhiye UThIne meM jhAjhA sTezana taraphano rasto lIdhe. relane pATe pATe ja huM jhAjhA sudhI gaye. giddoranA TapAlamAstarano eka rUpiye bhUlathI mArI pAse rahI gayo hato tenI mane khAtarI thaI. paNa te vakhate kazuM banI zake ema na hatuM. jhAjhAthI kalakattA tarapha janArI gADI savAre ATha nava vAgye jatI hatI. huM kalAka doDha kalAka vahelo pahoMcyo hato. hAtha meTuM joI thoDuM khAvAnuM laI khAdhuM eTalAmAM gADI AvI temAM beTho te sAMje sAta ke ATha vAgye hAvaDA sTezane Utaryo ne dUgalI nadI uparano pula oLaMgI kalakattA zaheramAM pahoMcyo. paNa mahAbodhI sabhAnA ThekANAne patte keme karyo na lAge. eka jaNe TrAmamAM besI amuka amuka jagyAe javuM ema kahyuM. paNa huM to jude ja ThekANe P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silena sudhI jaI pahoMcyA ane tyAMthI pAchI TrAmamAM besI dharamatallA sTrITa upara Avyo. aMte khUba tapAsa pachI mahAbodhi sabhAnuM makAna (krIka re naM. 2) jaDayuM. te divase misa Albarsa nAmanI eka amerikana bAIne mahAbodhi sabhA taraphathI mijabAnI hatI. badhA jamI UThaDyA ne huM sabhAgRhamAM pahoMcyo. te vakhate mahAbodhi sabhAnA makAnamAM arIcaMdra catarajI nAmanA eka gRhastha rahetA hatA. teo kalakattAnI hAIkorTamAM kalArka hatA. paNa dharmapAlanI sAthe temane oLakhANa hovAthI dharmapAle temane sabhAnA makAnamAM rahevAnI paravAnagI ApelI. temaNe mane sAre AvakAra Apyo. mAre mATe potAnI bAjunI eka oraDImAM jagyA karI ApI. mijabAnImAMthI vadhI paDelAM rasagullAM 4 ane thaDI pUrIo mane khAvA ApI. rasagullAMne AkAra IMDAnA jevo ane raMga paNa sapheda hoya che, tethI mane zaMkA thaI paNa aghorIbAbue te ekalA dUdhamAMthI bane che evI khAtarI ApI. "pelI amerikana bAInI paMktimAM besIne ame khAdhuM tethI tamane kadAca zaMkA thaI hoya, to te bAI pita zAkAhArI che ane A mijabAnImAM ame badhA hindu Dhabe keLanAM pAna upara pATale besIne jamyA chIe; e to A pAtaLo paDI che te uparathI ja tame joI zakaze." ATaluM thayA bAda bAbunA Agrahane vaza thaI meM temaNe Apela -vastuo khAdhI. pachI temaNe "inDiyana mirara'nA mAjI saMpAdaka bAbu narendranAtha senanI joDe mane oLakhANa karAvI. * gulAbajAMbune maLatI baMgALanI eka suprasiddha mIThAI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 na ApavItI ' narendrabAbue mane kahyuM: "tamAre silona javuM hoya to te bAbatanuM sarTiphikeTa tamAre batAvavuM paDaze. e sivAya ame tamane kaMI madada nahi karIe." bIje divasa sA pahelAM te eka rUpiyAnI TapAlanI TikiTo lAvI te sAdA kavaramAM bIDI meM giddoranA TapAla mAstarane mokalI ane pachI silonanI musApharInA vicAramAM paDyo. aghorIbAbunA kahevA pramANe tutikarIna sudhI relaraste jaI tyAMthI AgaboTamAM silena javuM ema nakakI thayuM. paNa bhADAnA paisAnI jogavAI zI karavI ? te vakhate mahAbodhi sabhAno kArabhAra zrI. cArucaMdra basu nAmanA baMgALI gRhasthanA hAthamAM hatA. temanA hAtha nIce bIjA eka kiSTabAbu (gevAmAM jema kRSNane apabhraMza kurNa thayela che tema baMgALamAM kiSTa thayo che.) nAmanA gRhastha hatA. cArubAbue mArA kahevA parathI gayAvALA bhikSune kAgaLa lakhyo ke, "tame mokalela mANasa ahIM AvI pahoMce che, paNa tene AgaLa silena mekalavAnI goThavaNa kaI rIte karavI?' bhikSune javAba AvatAM sudhI cArubAbue mArA jamavAnI sagavaDa mahAbodhi sabhA taraphathI karI. sabhAnA makAnamAM paddo (pano apabhraMza) nAme eka nokara hatA. te jyAre dharmapAla kalakattAmAM hoya tyAre temanI raseI ane evuM. bIjuM kAma karato, ne dharmapAla na hoya tyAre sabhAnuM makAna vALavA jhADavAnuM, kAgaLe TapAlamAM nAMkhavAnuM ane evuM bIjuM paracUraNa kAma karato. cArubAbue tenI ja mAraphata mArA jamavAnI sagavaDa karAvI. te divase adherIbAbu ATha divasanI rajA laI kAMI kAmasara pitAne gAma gayA. * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silena sudhI 135 pAMca cha divase gayAnA bhikSune javAba Avyo. temAM teNe cArubAbu para khUba ja Thalavyo hato. teNe lakhyuM hatuM ke dharmapAla taraphathI pitAnI ja kharacI tene vakhatasara nathI maLatI ne jenuM tenuM karaja kADhI calAvavuM paDe che. tyAM vaLI AvA vidyArthIne silona mekalavAmAM pote zI madada karI zake ? cArubAbue mane kahyuM: "gayAvALA bhikSu tamane madada karavA bhAgatA nathI. ahIM amArI pAse paNa kaMI jhAjhuM phaMDa nathI. ame tamane traNa rUpiyA ApIzuM; eTalAmAMthI je kaMI banI zake te karo." traNa rUpiyAmAM jagannAthapurI sudhI jaI zakAya ema hatuM. tyAMthI bhikSA mAgatAM mAgatAM madrAsa sudhI javuM, * ane tyAMnI mahAbodhi sabhA madada kare te relamAM ane nahi to pagarasta tuti karIne pahoMcavuM, ane AgaboTanA bhADA pUratA paisA kAI ne kaI rIte meLavI silona javuM evo vicAra karyo. cArubAbune A vAta gamI ane temaNe madrAsanI mahAbadhi sabhAnA maMtrI ema. siMgAravelU upara ane dharmapAla upara ema be kAgaLa mane lakhI ApyA. mAre koTa vagere sAmAna meM paoNne daI dIdho. phakta eka loTa, be dhotiyAM, be baMDI, eka dhAbaLo ane pheTa eTale sAmAna sAthe rAkhe. pustake cArubAbune soMpyAM ane kahyuM ke, "huM khemakuzaLa silona pahoMce te pustaka TapAlamAM mokalI deje; nahi to pachI mahAbodhi sabhAne vAcanAlayamAM dAkhala karI dejo." cArubAbu sabhAnA makAnamAM sAMjanA chathI ATha vAgyA sudhI rahetA. pachI pitAne ghera jatA. jagannAthapurInI gADI savAre sAta ke ATha vAgye UpaDatI tethI AgalI sAMje ja meM cArubAbunI vidAya lIdhI. temaNe mane hAvaDA sTezana sudhI pahoMcADI AvavA pAne hukama karyo. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust .
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI - A badhuM nakkI karI cArabAbu ghera gayA pachI aghorIbAbu gAmathI pAchA AvyA. mAruM silona javAnuM zuM thayuM ema pUchatAM meM temane atyAra sudhInI badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI. e sAMbhaLyA pachI temaNe kahyuM, 'AvA unALAnA divasamAM madrAsa sudhI pagaraste javA nIkaLavuM e narI bAghAI che. cArubAbu jevAe AvA vicAramAM tamane kaI rIte anumati ApI e ja navAInI vAta che. kalakattA jevA AvaDA dhanavAna zaheramAM tamArA jevA vidyArthIne madrAsa pahoMcavA jeTalA paisA na maLe e to bhAre zaramanI vAta kahevAya !" te vakhate narendranAtha sena sabhAgRhamAM misa Abarsa sAthe vAto karatA beThA hatA. arIbAbue temane mArI badhI hakIkata samajAvI. kalakattAthI madrAsa javAnA lagabhaga dasa rUpiyA thAya ema aghArIbAbunuM mAnavuM hatuM. narendrabAbue jyAre madrAsa javAnuM keTaluM kharca thAya ema temane pUchayuM tyAre temaNe kahyuM, "lagabhaga dazeka rUpiyA thAya; emAMthI traNa rUpiyA te mahAbodhi sabhA taraphathI tene maLyA che. bAkI phakta sAta rUpiyA khUTe che.' narendrabAbu kahe, "ema ja hoya to sAta rUpiyA huM ApuM chuM. mAtra sTezane jaI tamAre jAte TikiTa kaDhAvI tene gADImAM besADavAnuM mAthe levuM joIe." agharIbAbue javAba Apyo, "kAle huM sTezane jaI madrAsanuM keTaluM bhADuM paDe che tenI cokkasa tapAsa karI AvIza ne pachI nakakI , rakama huM tamane jaNAvIza." - bIje divase oNphisathI vaLatAM aghorIbAbu badhI khabara kADhI AvyA. madrAsanuM bhADuM tera rUpiyA ane amuka AnA hatuM; ane TheTha kela sudhInuM bAvIsa rUpiyAmAM amuka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnA ochuM thatuM hatuM. AthI agharI bAbue mane kahyuM, narendrabAbu sAta rUpiyA Ape to paNa madrAsa javA mATe bIjA traNa cAra rUpiyA to joIe ja. te karatAM ahIM ja pacIsa rUpiyA bhegA karyA hoya to tame sIdhA kolaMbo jaI zake. ahIMnA bIjA keTalAka paisAdAra gRhastha mahAbodhi sabhAnA sabhAsada che temane maLI joIe. temanA taraphathI je , madada na maLI to chevaTa huM tamane mArA oLakhItA keTalAka gRha pAse laI jaIza. teo tamane jarUra madada karaze. paNa pharI pAcho madrAsamAM yAcanA karavAno vakhata na Ave ane tame kolaMbe pahoMce e ja uttama rasto che. A pachI aghorIbAbue pitAnI sahIthI aMgrejImAM eka vinaMtI patra ghaDI kADhayuM. temAM temaNe mAre kolaMbo javA sAru kula 25 rUpiyAnI jarUra che evI matalabanuM lakhyuM hatuM. nIce mahAbodhi sabhA taraphathI traNa rUpiyA maLyA che ema jaNAvyuM hatuM, ane narendranAtha senanA nAma AgaLa sAta rUpiyAne AMkaDe bharyo hato. A vinaMtipatra laI huM dA. amRtalAla sarakAra pAse gayA. temaNe be rUpiyA bharI te ja vakhate te rokaDA ApyA. bIjA be silonanA vepArI je mahAbodhi sabhAnA makAnamAM rahetA hatA temaNe eka rUpiyo Apyo. nIlakamala mukarajI karIne eka gRhastha mahAbodhi sabhAnA khajAnacI hatA, temane ghera padanI sAthe gayo. temaNe tarata ja bAra rUpiyAne AMkaDe bharyo, paNa rUpiyA mane na ApatAM bIje . divase sAMje pitAnA kArakunanI sAthe mahAbodhi sabhAmAM mekalyA. AthI kalakattA choDavAmAM mane eka divasa moDuM thayuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 ApavItI - pacIsa rUpiyA ekaThA thayA pachI aghorIbAbue mAre sAru rastAmAM bhAtA mATe eka biskiTano Dabo ANyo. mahAbodhi sabhAnA pustakAlayamAM rAkhela mArAM pustaka tathA A Daba sAthe bAMdhI eka piTakuM taiyAra karyuM. uparAMta, cArubAbu pAsethI eka dharmapAla upara ane bIje madrAsanA ema. siMgAravelU upara ema be kAgaLo lakhAvI lIdhA. madrAsa UtaravAnuM kaMI nakakI nahotuM, chatAM kAgaLa sAthe hoya to sAruM eTalA khAtara cArubAbue agAu lakhI Apela kAgaLa temane pAcho ApI na kAgaLa lakhAvI lIdho. A kAgaLamAM paisAnI vAta na lakhI. jarUra paDe to rastAnI aDacaNa vagerenI mAhitI ApIne madada karavI ema lakhyuM hatuM. A uparAMta aghorIbAbue paNa dharmapAla upara eka judo kAgaLa Apyo. bIje divase eTale tArIkha 15mI mArca 1902ne roja adhorIbAbunI sAthe huM hAvaDA sTezane Avyo. aMdherIbAbue TheTha kolaMbonI TikiTa kaDhAvI ApI ane mane gADImAM besADI pote pAchA gayA. ravivAra tA. 16mI mArca 190rane reja agiyAra bArane sumAre huM madrAsa pahoMcyA. ahIM pahoMcyA pahelAM ja, tuti kerInamAM kalakattethI AvanAra utAruone kaoNrenTInamAM rAkhe che, evI khabara gADImAMne eka utArae mane kahI hatI. mArI pAse phakta deDha rUpiye ja bAkI hato temAM je dasa divasa kaoNrenTInamAM rahevuM paDyuM te bhUkhe maravA vakhata AvavAno ema mane lAgyuM. AthI meM evo vicAra karyo ke, sIdhA madrAsa vaTAvI javAne badale madrAsamAM eka divasa UtarI paDavuM ane ema siMgArelUne maLI kavarenTInamAMthI bacavAno kaMI rasto P.P.Ad Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silona sudhI 139 thAya to jovuM. A kAraNathI huM madrAsa Utaryo, ane mahAmahenate siMgAravelanuM ghara zodhI kADhayuM. temaNe mArI joDene kAgaLa vAMcI bhAro ThIka satkAra karyo. snAna vagere ATopI temane ghera jame; paNa amAruM badhuM kAma hAthanA IzArAothI cAlatuM hatuM. kAraNa mane aMgrejI na AvaDe ane siMgAralUne hindI nahotuM AvaDatuM. mArA jamI lIdhA pachI thoDI vAre temanA . bhAI kaMI kAme gayo hato te ghera Avyo. tene hiMdI bolatAM AvaDatuM hatuM. teNe siMgArelUne mAruM kahevuM samajAvyuM. eka to mAre kavaoNrenTInamAM paDayA sivAya rilone pahoMcavuM hatuM. ane je kaoNrenTInamAM rokANa thavA vakhata Ave ja to mAre teTalA divasanI kharacInI jogavAI karavI joIe. tutikArInamAM mudaliyAra karIne siMgAravelUnA eka mitra te vakhate heltha ophisara hatA. temanI upara vaoNrenTInamAMthI mane jaladI chUTa karavA bAbata temaNe kAgaLa lakhI Apyo. ane pitAnA bhAI dvArA mane samajAvyuM ke, tema chatAM je kadAca kaoNrenTInamAM rahevAno prasaMga Avyo ja te tutikArInathI mAre tAra karavo, eTale mArA khAdhAkharaca jeTalA paisA pote mokalI Apaze. sAMje pAMca cha vAgye tutikArIno mela UpaDatI. paNa mArI TikiTa to utAra-gADInI hatI. chatAM lAMbI musApharIvALA melamAM musApharI karI zake evo eka kAyade hoya che, ema siMgAravelUnA bhAIne khabara hatI. tethI teNe mane kahyuM: "tamane melamAM javuM vadhu anukULa thaze. huM hAlane hAla sTezane jaI tapAsa karuM chuM ane tamArAthI melamAM jaI zakAya to AjanI ja gADImAM jAo." ame baMne eka TAMgo bhADe karI cAra vAgyAne sumAre sTezane gayA. melane ghaNI vAra hatI. siMgAravelUnAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 ' ApavItI eka bhAIe khUba mahenata karI zodhI kADhayuM ke, kalakattAthI sIdhI . kolaMbenI TikiTa kaDhAvI hoya to game te TrenamAM musApharI karI zakAya che. e pramANe mane melamAM besADI potAnA eka oLakhItA gRhasthane mArI saMbhALa levAnuM kahI bhArI rajA lIdhI, ane meM temane khUba upakAra mAnyo. gADI so savAso mAIla.nahi gaI hoya eTalAmAM mArI pAchaLa TikiTakalekaTarano tagAda thavA lAgyo. ekAde TikiTakalekaTara Ave, mArI TikiTa jue, ane mane nIce UtaravA kahyuM. pachI mane tAmila ke aMgrejImAM thoDA savAlo pUche, ane mane A beu bhASAno eka zabda paNa samajAto nathI ema jue eTale gADI UpaDavA vakhate "pa, pa, pi.' ("pa"ne artha tAmila bhASAmAM "jA.". paNa A artha mane te vakhate nahoto AvaDato.) ema kahe ne choDI de. paraMtu A "pa"pane artha zuM haze te na samajAvAthI pahelAM pahelAM to huM Azcaryacakita cahere Ubho thaI raheto ! eka jagyAe to sTezanamAstare ke evA koI amaladAre mane "pa" "pa" karatAM gADIne DabA sudhI kheMcI ANa DabAnuM bAraNuM ughADI aMdara paNa dhakelyo ane bAraNuM baMdha karyuM; eTalAmAM gADI UpaDI. bIje divase savAre mArA hAthamAMthI TikiTa ' laI levAmAM AvI te TheTha tutikarIna Utaryo tyAre maLI. tyAMnA TikiTakalekaTare mArI pAse be aDhI rUpiyA vadhAre mAgavA mAMDyA. paNa mane tenI bhASA na samajAya ane tene mArI bhASA na samajAya. chevaTe tyAM eka tAMra taraphane koI dezastha brAhmaNa maLyo. tene bhAgyetUTayuM marAThI belatAM AvaDatuM hatuM. meM tene banelI hakIkata kahI. madrAsamAM khuda sTezanamAstare A P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silena sudhI 11 gADImAM besavA rajA ApelI chatAM A mANasa mArI pAsethI zenA vadhu paisA mAge che, ema meM tene pUchayuM. teNe relaveno niyama batAvI TikiTa kalekaTarane samajAvyo. ane mane kahyuM ke, "A lokone relavenA niyamonI paNa pUrI khabara nathI hotI. sAruM thayuM ke huM AvI caDyo, nahi te tamane nAhaka trAsa thAta !" Ama aMte sTezanavALAonA hAthathI to chUTayo paNa haju bahAra nIkaLuM chuM tyAM ja heltha ophisara da. mudaliyAre mane rokyo. kutikArInamAM huM kyAM rahevAno chuM vagere pUchatapAsa temaNe karI. paNa huM kyAM rahIza enI mane potAne ja khabara nahotI tyAM ene huM zuM javAba dauM? meM to temane siMgAralUno kAgaLa Apyo. te uparathI temane mArI badhI hakIkata samajAI hoya ema lAgyuM. temaNe potAnA kArakuna sAthe mane eka vIzImAM mokalyo; ane "banatA lagI kAle ja tamane ahIMthI chUTA karIza,' ema pitAnA kArTuna (ene hindI AvaDatuM hatuM.) mAraphata kahyuM. " dA. mudaliyAranI nimaNUka madrAsa sarakAra taraphathI thaI hatI. paNa silona javA sAru paravAnA ApavAnuM temanA hAthamAM nahotuM. silona sarakAra taraphathI eka yurejhiyana dAktara tutikarInamAM mUkavAmAM Avyo hato. ane te da. mudaliyAra jemane rajA Ape temane tapAsIne paravAnA Apato. bIje divase huM da. mudaliyAranA kArakunane maLyo ane paravAnAnI vAta pUchI. paNa te mArI pAse ATha AnA "bakSisa " mAgavA lAgyA. huM to eka Ano paNa AvI lAMca ApavA rAjI nahe; tethI te divasa mAre tutikarInamAM ja kADhavo paDyo. bIje divase huM pharIthI da. mudaliyArane maLyA. mane joI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aarathak Trust
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' ApavItI temane bahu navAI lAgI. aMgrejImAM teo zuM bolyA te mane samajAyuM nahi. temano kArakuna mArI pAse ATha AnA mAge che ane te lIdhA sivAya mane javA deto nathI ema meM temane hindImAM kahyuM. jema tema karIne "eTa AnAjha' eTalA aMgrejI zabdo paNa meM uccAryA. temane mArA kahevAnI matalaba samajAI ane bIjA eka kArakunane bhAre baMdobasta karavA kahyuM. paNa te divasa paravAno meLavo azakya hato. chevaTe tArIkha 20mI mArca 190rane roja mane paravAno maLyo. ane te ja divase sAMje huM kalabo javA nIkaLyo. AgaboTamAM tAmila majUronI bhAre bhIDa hatI. paNa dariye zAMta hovAthI ane huM rAtano bhUkhyo hovAthI mane jhAjho trAsa thaye nahi. bIje divase savAre dasa vAgyAne sumAre machavAmAM thaIne amane utAruone kolaMbo baMdare utAravAmAM AvyA. kalabamAM UtarI dharmapAlanA kAgaLa uparanuM saranAmuM batAvato batAvato khUba galIe pharyo. eka be vakhata TrAmamAM beThA. aMte dharmapAlanA gharano patto lAgyo. te vakhate dharmapAla potAnA pitAne ghera rahetA nahotA. pitAnI dukAna najIka eka oraDImAM rahetA hatA. zivedanAthI te bejAra hatA. temane maLI meM cArubAbu tema ja aghorIbAbunA baMne kAgaLo ApyA ane hindImAM mAruM silona AvavAnuM prayojana TUMkamAM jaNAvyuM. paNa meDhe kahevA karatAM kAgaLanAM lakhANa uparathI ja mArA AvavAnA prayajananI temane vadhu khabara paDI haze. temaNe izArAthI mane snAna vagere ApavA kahyuM. temanA nekaranI sAthe paNa mAre badhuM IzArethI ja kAma cAlatuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ nepALathI silona sudhI . 143 - dharmapAlanA nokare mAre sAru pAMuraTI ane eka tAje je ughADela vilAyatI mAkhaNane Dabo Tebala upara mUkyo. baporanA be vAgI gayA hovAthI te vakhate bIjuM kazuM maLI zake ema nahotuM. pAMu to jANato hato paNa mAkhaNane Do ane aMdaranuM pILA raMganuM mAkhaNa meM agAu kadI joyuM nahotuM. mane lAgyuM ke A koI jAtanI vilAyatI mIThAI haze. meM lagabhaga a Dabo khalAsa karyo. dharmapAlanA nokarane mArA anADIpaNAnuM bhAre Azcarya lAgyuM hovuM joIe. paNa teNe kaI rIte mAruM apamAna na karyuM. mAtra sAMje pharI pAMu mUkatI veLAe teNe eka kAcanA suMdara vAsaNamAM thoDuM mAkhaNa juduM mUkI mane pIrasyuM. tyAre mane mArA ajJAnanI khabara paDI. AI mIThAI jevI khAvAnI cIja nathI paNa teno upayoga ghInI jagAe thato haze ema meM anumAna karyuM. ane pelA nokarane A padArthane pAMu upara kaI rIte upayoga karavo e IzAre pUchayuM. teNe be camacA mAkhaNa laI charIthI pAMunA badhA kakaDAo upara copaDI batAvyuM. te divasathI pAMu ane mAkhaNa e benuM pramANa keTaluM joIe tenI mane khabara paDI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 vidyodaya vidyAlaya I. sa. 150pamAM jyAre piorTugIjha saradAra krAnsiska , dhI AmeDa silonane kinAre Utaryo, tyAre te beTanI rAjasattA sAta judAM judAM rAjyomAM vahecAyelI hatI. sane 1517mAM gevAnA gavarnara janarale koTTAnA rAjAnI paravAnagIthI kalabamAM eka killo bAM. tyArathI porTugIjha lee dhIre dhIre pagapesAro karI pacIsa trIsa varSamAM samudrakinArAnA pradeza pitAnA tAbAmAM karI lIdhuM. porTugIjhe musalamAnonI peThe dharmaghelA hatA e to sahu koI jANe che. temaNe potAnI rAjyasattA kAyama karavAnI peravImAM na paDatAM naramAzathI tema ja jorajulamathI banne mArge pitAnA tAbAnA mulakamAM romana kethalika dharmano pracAra karavAno sapATo calAvyo. silonamAM temanI hakumata nIcenA pradezamAM temaNe evo kAyado karyo hato ka, jenAM lagna kethalika dharmavidhi pramANe na thayAM hoya tenI saMtatine kAyadesara vArasa tarIke svIkAravAmAM nahi Ave. silonanA bauddha kemAM jAtibhedanI mAnyatA hinduonA jeTalI daDha na hovAthI A kAyadAnuM pariNAma evuM AvyuM ke, pitAnI karAM vArasAnA hakamAMthI bAtala na thAya eTalA sAru lAke romana kethalika pAdarI mAraphata pitAnI lagnavidhi karAvatA ane pitAnAM lagna khristI devaLanA rajisTaramAM noMdhAvatA. Ama P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivodaya vidyAlaya 145 AsapAsanA mulakamAM romana kethalika paMthanAM mULa jo ke UMDAM to na gayAM, chatAM kolaMbo jevA porTugIjha vastInA zaheramAM bauddha bhikSunAM darzana paNa thavAM durlabha thaI paDyAM.. porTugIjha kArakirdI daramyAna silonamAM romana kethalika dharmano pracAra karavAnI seTa krAnsiska jheviyaranI pachI jeNe tanatoDa mahenata karI hatI te phAdhara juje vAjha, huM je gAmamAM ja hato, te ja gAmamAM janmyA hatA. govAmAM romana kethalika dharmane sarasa abhyAsa karI dharmapracAra mATe te silona gayA. paNa je dharmane nAza karavA temaNe ATalI mahenata karI mahAna saMkaTo veDyAM, te ja dharmano abhyAsa karavA mATe vIsamI sadInA AraMbhamAM tenA ja gAmano eka taruNa yuvaka atyaMta duHkha sahana karI silona Avaze, evo te vakhate temane svaneya khyAla haze kharo? paNa kALacakranI gati bahu gahana che. seMTa jheviyara ane phAdhara juje vAjha jevA mahAna puruSoe je dharmano uccheda karavA AvaDA prayAsa karyA te ja dharmane anusaranArA zraddhALu loke khuda yuropamAM pAkavA lAgyA che; ane je dharmanA pracAra mATe upara jaNAvelA sAdhupuruSoe jIvatara sAMghAM karyA te dharma ITAlI jevA tenA mAvataramAM paNa Aje lopa pAmato jAya che ! Aje kAnsa ane porTugalamAM romana kethalika paMthano keTalo bhAva puchAya che, e kahevAnI paNa ahIM jarUra che zuM? I. sa. 1658mAM silonamAM porTugIjha lokonA tAbAno tamAma deza valaMdA lokonA hAthamAM AvyA. valaMdAo porTugIjha jevA dharmaghelA nahotA. teo to kAMdInA siMhala rAjA sAthe tema ja bIjA saradAra sAthe suleha karI vepAra HI9OP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI vadhAravAnI peravImAM ja gUMthAyA. temanA taraphathI koI paNa khristI paMthane uttejana na maLyuM; tathApi kolaMbe jevA sthaLamAM remana kethalikanuM thANuM kAyama rahyuM. I.sa. 1795nA varSamAM valaMdA ane aMgrejo vacce yuropamAM aNabanAva thayA. ene pariNAme aMgrejoe silonamAMnA valaMdAonA mulaka upara caDhAI karI. te badho mulaka I. sa. 1796mAM kabaje karyo. pAchaLathI kAMDInA zrIvikramarAjasiMha ane aMgrejo vacce kaDavAza thaI 1803nI sAlamAM aMgrejoe kAMDI upara caDhAI karI. paNa DuMgarALa mulakamAMthI pasAra thavuM paDayAthI temanA lazkaranI bhAre khuvArI thaI ane caDhAImAM jIta na thaI. sane 1815mAM vikramarAjasiMhane tenA eka pradhAna joDe kajiyo thayo. vikramarAje tene kAMI kAmasara bIje mekalI tenAM bAyaDI chokarAMne mArI nAkhyAM. vikramarAjasiMha chellA bAjIrAva jevo ja mUkha ane nirdaya hato. topaNa gAdI upara besADela tethI prajAe tenAM aneka duSkarmo sahana karyA. paNa tenA A chellA kRtyathI tenA badhA sAmaMte khUba gusse thayA. temaNe ekatra thaIne pelA pradhAna mAraphata aMgrejonI jeDe chUpI saMdhi karI. sane 1815nI sAlamAM aMgrejone kAMDImAM notarI potAnA nidarya rAjAne pakaDIne temane havAle karyo. aMgrejoe vikramarAjasiMhane madrAsa ilAkAmAM kayAMka mekalI dIdho ane tene tamAma mulaka khAlasA karyo. Ama vagara mahenate AkhA silena beTanI rAjyasattA aMgrejone maLI gaI ane be hajAra varSathI cAlI AvatI silonanI siMhala rAjyaparaMparA nAza pAmI. duHkhamAM sukha eTaluM ja ke, I. sa. 1815nI sAlanA mArca mahinAnI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyodaya vidyAlaya bIjI tArIkhe vikramarAjasiMhanA saradAra sAthe aMgreja sarakAre je saMdhi karI temAM eka kalama evI hatI ke, bauddhadharmane aMgrejo taraphathI kazo dhakko na pahoMcavo joIe. A kalama vepArI svabhAvanA aMgrejone naDI nahi. temaNe bauddha vihArane agAunA rAjAe ApelAM InAme kAyama karyA ane tenA occha vageremAM kazo aMtarAya nAMkhe nahi. paNa bauddhadharma nAstika hovAthI te nakAme che, evo ja khyAla ghaNAkharA briTiza amaladAronA magajamAM rahI javAthI bauddhadharmanuM jJAna meLavavAnI IcchA keAIne thaI nahi. paNa je Taranara jevA aMgreja paMDitoe potAnA dezavAsIonuM bauddhadharma viSenuM ajJAna lAMbo vakhata sudhI TakavA dIdhuM nahi. silonanI tamAma rAjyasattA aMgreja sarakAranA hAthamAM AvI tyArathI pacAsa varSanI aMdara to pAlibhASAnA keTalAya graMthanAM aMgrejImAM bhASAMtara thayAM. ane te sAthe ja bauddhadharma nakAmo che e khyAla paNa nAbUda thato ga. gautamabuddhanA upadezamAM aneka vastuo grahaNa karavA yogya che ema te vakhatanA keTalAka udAra briTiza amaladAre mAnavA lAgyA ane temaNe bauddha graMthonA abhyAsane yathAzakti uttejana ApyuM. sara mathukumAra svAmI, jemsa de Adivasa, revaraMDa gejarse vagere paMDitoe ogaNIsamI sadInA pAchalA bhAgamAM aMgrejI bhASAMtara dvArA bauddhadharmanI je badhI mAhitI prasiddha karI, te silonanA briTiza mutsaddIonI udAra nItinuM ja phaLa mAnavuM joIe. ' A badhI bAbatanuM bauddha loke upara sAruM pariNAma AvyuM. kolaMba jevA sthaLamAM, pote bauddha che, ema kahevAnI P.P.AC. Gunratnasuri M.S: Jun Gun Aaradhak Trust
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 . ApavItI keInAmAM himmata nahotI tyAM have bauddha vihAra sthapAvA lAgyA. vaLI jo ke pharnAda, silvA vagere porTugIjha nAmo kAyama rahyAM, chatAM aneka keLavAyelA AbarUdAra mANaso pite bauddha che ema chaDecoka kahevAmAM khaMcAtA aTakyA. kolaMbomAM je navA vihAra sthapAyA te badhAmAM mAligAkaMdamAM zrI. sumaMgalAcAryo sthApana karela vihAra zreSTha che. Ane ja loke Aje vidyodaya vidyAlaya kahe che. bIjA vihAranI peThe kevaLa buddhamUrtinI tema ja je jhADa nIce buddha bhagavAna beThA hatA tenI DALInAM bImAMthI * pIpaLAnI pUjA karavA sAru ane gRhasthAzramIone AzIrvAda devA sAru A vidyodaya vidyAlayanI sthApanA nahotI. ahIM bhikSuone ane gRhasthone pAli tema ja saMskRta bhASAnuM zikSaNa apAya che. AthI silonamAM ALasu thaI paDelA bhikSuomAM jotajotAmAM ja dharmajJAnane sAre pracAra thayo che. vidyodaya vidyAlayane saMsthApaka zrI. sumaMgalAcArya gAlle zahera AgaLanA hikaDu gAmamAM janmyA hatA. badhAM bhAMDuomAM te zarIre nirbaLa hovAthI temanA vAlIoe temane saMsAra-vahevAranI jiMdagIne sAru agya mAnI nAnI umaramAM ja bauddha vihAramAM mokalI zrAmaranI dIkSA apAvI. te kALe je chokarAnA bhaviSya viSe bahu AzA na lAge tevAne tenAM mAbApa vihAramAM ekAda bhikSune soMpatAM; tyAM te bhikSa tarIke vihAranI Upaja upara sukhe jiMdagI gALe evI prathA paDI . * buddhagayAmAMthI pIpaLAnA jhADanI DALI azokaputra mahendra silonamAM anurAdhapuramAM ropI. ane tyAM UgelA jhADamAMthI nIce kharatAM bI lAvIne bauddha vihAramAM repavAmAM Ave che. - bhA. ka. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyodaya vidyAlaya ( 149 gaI hatI ! zrI. sumaMgala A niyamane apavAdarUpa nIvaDyA. pitAnI zarIra-sthiti atyaMta nAjuka ane vihAramAM paNa koI vidvAna bhikSu maLe nahi, evI sthiti chatAM temaNe narI ApahimmatathI pAli tema ja saMskRta bhASAno abhyAsa karyo. hindustAnamAMthI kaI vidvAna brAhmaNa AvyAnI khabara sAMbhaLe ke tarata ja tenI pAse doDI jAya ane aneka vinaya-anunayathI tene rIjhavI tenI pAsenI vidyA grahaNa karavAno krama temaNe rAkhyo hato. vinayapiTaka vagere pAli graMthono temaNe potAnI meLe abhyAsa karyo. A graMtha temane evo to sarasa AvaDato ke game te savAla temane pUcho, teno javAba temanI pAse taiyAra ja hoya. huM tyAM hato te divasamAM eka vakhata temanA eka AgevAna ziSya ane vidyodaya mahAvidyAlayanA AcArya tyAM AvyA ane temaNe temane vinayamAM eka vikaTa prazna karyo. sumaMgalAcArye tatkALa teno uttara Apyo, ane bAjunA Tebala upara paDelA tADapatra para lakhAyela eka moTA bhAre graMtha tarapha AMgaLI karI kahyuM: "A pustakanA phalANA akSara sudhI (tADapatra-pustaka upara pAnAne kama eka be ema AMkaDAthI na lakhatAM ka, kA, ki, kI, ema bArAkhaDInA badhA akSaro dvArA pAnAMnI gaNatarI rAkhavAno temano rivAja hato.)- nAM pAnAM uthalAvo.' pelA ziSya teTalAM pAnAM pheravyAM. pachI sumaMgalAcArya bolyA. "have Azare ATalAmI lITI vAMco. temAM huM kahuM chuM te khulAso Apyo che. vinayagraMtha sAthe temane AvaDe paricaya joIne huM to daMga thaI gayo! vidyodaya vidyAlayanI sthApanA pachI thoDeka varSe karnala AkoTa ane maeNDama bleskI pitAne thiyesophI paMthano P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 ApavItI pracAra karavA silona AvyAM. tyAM karnala AeTe zrI. sumaMgalAcArya pAsethI jAherapaNe bauddhadharmanI dIkSA lIdhI. eTaluM ja nahi, paNa siMhalI bauddhonI unnati mATe temaNe athAga mahenata levA mAMDI. Aje silonamAM je seMkaDo prAthamika keLavaNInI nizALe bauddha loke calAvI rahyA che te karnala ArjeTanI mahenatanuM phaLa che. karnala AlkoTe silonathI madrAsa AvI tyAM ja potAnuM mukhya mathaka karyuM. sane 1891mAM temanI ja sUcanAthI Dona kerelIsa nAme silonanA eka prasiddha vepArInA dIkarA zrI. dharmapAla hiMdustAnamAM AvyA. ane buddhagayAnA bauddha maMdiranI durdazA joIne te sudhAravA mATe temaNe eka sabhA sthApI. kalakattAmAM je sabhAe mane Azraya Apyo hato te ja A mahAbadhi sabhA. A sabhAnA pramukha zrI. sumaMgalAcArya hatA ane zrI. dharmapAla tenA maMtrI hatA. mahAbodhi sabhAe zuM kAma karyuM ane sabhAnA kAmanI loka upara zI asara thaI te varNavavAnuM A sthaLa nathI. vivodaya vidyAlaya ane tenA saMsthApakanI upara ApelI hakIkata ja atyAre te vAcakane sAru pUratI che. have huM mukhya viSaya upara AvIza. - dharmapAla zirovyAdhithI pIDAtA hatA, ema AgalA prakaraNamAM huM kahI gaye chuM. tethI mArI sAthe vidyodaya vidyAlayamAM temanAthI AvI zakAya tema nahotuM. temaNe anavaratna nAmanA eka juvAna sAthe mane te divase sAMje zrI. sumaMgalAcAryane maLavA mokalyo. kalakattAthI dharmapAla upara meM ANelA be bhalAmaNapatro anavarane AcAryane vAMcI saMbhaLAvyA. pachI AcArya saMskRta bhASAmAM mane keTalAka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyodaya vidyAlaze. rAMdhInagara, virAja savAla pUchaLyA. mArA javAthI temane saMtoSa thayo hoya ema lAgyuM. temaNe temanA vihAramAM AvI rahevA kahyuM tathA tyAM jamavAkhAvAnI sagavaDa pote karI Apaze evuM AzvAsana ApyuM. bIje divase huM vidyodaya vidyAlayamAM rahevA gaye. tyAM bauddha maMdiranA pAchalA bhAgamAM eka oraDI hatI te durasta karAvI mane rahevA mATe ApavAmAM AvI. te divase amArA AcAryanA pariveNu (rahevAnI jagyAnI pAchaLanI ozarImAM mane eka cinAI rAmapAtramAM jamavAnuM ApavAmAM AvyuM. ThIkarAnA vAsaNamAM jamavAno A pahele ja prasaMga hovAthI te bhajana tarapha jotAM ja mane kamakamATI chUTI. budde rAjagRha nagarImAMthI pahele ja divase mAgI ANeluM judI judI jAtanuM bhikSAnuM anna khAtI veLA teNe pitAnA manane je bodha Apyo hato te A vakhate mane yAda Avyo. huM mArA manane kahevA lAgyo, "rAjakuLamAM janmelA siddhArthakumArathI DheDabhaMgInA gharanuM anna khAtI vakhate mananuM damana karavuM banI zakyuM, ane tenA ja dharmane abhyAsa karavA sAru huM ATale Avyo chuM tyAM mane Azaro ApanAre pIraselA A annanI mane sUga Ave e sAruM na kahevAya." Ama khUba AtmasaMyama karI meM te anna khAdhuM. dhIme dhIme AvuM anna khAvAne mane mahAvare thayo ane bIjI tarapha mAre mATe divasa jAte kaMIka vizeSa kALajI paNa rakhAvA lAgI. siMhalI lake paNa govAnA vatanIonI mAphaka ja savAre khAnI gheMsa pIe che, ane zAkabhAjImAM nALiyera khUba vApare che. paNa temanAmAM eka khAsa prathA che te e ke, bhAta, P.P. Ac. Gunratnasuri lo.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinirmi navAveliMga ane mAre kAma karavA 15ra * ApavItI gheMsa ane gaLyA padArtho sivAya bAkInI badhI cIjomAM teo sukavaNI karela bhInA kaTakA nAMkhe che. Ane "aMbalADA' kahe che. bhikSuone ApavA sAru loke je badhuM lAvyA hoya temAMthI dAla vagere mAMsamacchI vagaranI cIje mAre mATe judI kADhI rAkhavAmAM AvatI. paNa A badhAmAM "aMbAlakAMDA' to hoya ja; tethI tenuM pRthakkaraNa mAre jAte prathama karavuM paDatuM ane tyAra pachI ja mArAthI khavAtuM. Ama chatAM koI vAra bhUlamAM aMbalADAne ekAda kaTake meDhAmAM cAlyo jAya ane sAI kathaMciducitaiH picumaMdapatrairAsyAntarAlagatamAmradalaM mradIyaH / dAserakaH sapadi saMvalitaM niSAdaiviyaM purA patagarADiva nirjagAra ||* A mAgha kavino loka yAda Ave ane mAre moDhAmAM keLiyo ghUMkI nAkhavo paDe! aMte emAM paNa dhIre dhIre huM TevAyo ane Akho kALiyo bahAra na kADhI nAMkhatAM phakta aMbalakADAno kaTako ja kADhI nAMkhavAnI mane Teva paDI ! bIje divase eTale tA. 23mI mArca 1902ne divase phAgaNa suda pUnamane upasatha hato. khristI lokomAM jema ravivArano divasa pavitra manAya che, athavA to hiMdu lokamAM jema agiyAraza pavitra gaNAya che, tevI ja rIte bauddha loke upAsanA divasane pavitra mAne che. baMne pakSanI AThama, vada caudaza ane pUnama, ema mahinAmAM cAra upasathanA divaso * pUrvanA kALamAM garuDe niSAda lokanuM bhakSaNa karavA mAMDayuM, temAM devage eka brAhmaNa AvI gayo ane tethI garuDane khAdheluM okI nAMkhavuM paDyuM che te ja pramANe UMTa potAne priya evo lImaDAne pAla khAte hatuM temAM bhegoge eka AMbAnuM kumaLuM pAna AvI gayuM, tethI teNe paNa khAdheluM badhuM kI kADhayuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyodaya vidyAlaya 13 ' hoya che. paNa e badhAmAM pUnamanuM mAhAmya sauthI vizeSa gaNAya che. AnuM kAraNa e ja haze ke buddhabhagavAna e ja divase buddha thayA, e ja divase temaNe kAzImAM navA dharmane pahelavahelo upadeza karyo ane kuzinArAmAM temanuM mahAparinirvANa (dehAvasAna) paNa te ja divase thayuM hatuM. game te he, paNa pUnamane divase vihAramAM aneka bauddha upAsako bhegA thaI dharmaciMtanamAM vakhata gALe che. ane A bAbatanI khabara nahotI. mane upara kahela divase savAre eka aradhuM paradhuM saMskRta belanAra vidyArthI bhAraphata evI khabara maLI ke siyAmanA rAjAno koI bhAI bhikSu hoI najIkanA ja eka vihAramAM rahe che. temane maLavAnuM banI zake ke kema ema pUchatAM javAbamAM 'hA' kahI teNe mane sAMje tyAM laI javA vacana ApyuM.' siyAmanA rAjakumAra rahetA hatA te vihAra vidyodaya : vidyAlayathI bahu dUra nahoto. lagabhaga traNa cAra miniTamAM ame tyAM pahoMcI gayA. pahelAM to ame te vihAranA mukhya sthavira vAskave subhUtine maLyA. pAli bhASAnA samartha paMDita tarIke temanI khyAti hatI. paNa temane saMskRta bolatAM nahotuM AvaDatuM. chatAM huM je kAMI bolyo te temane samajAyuM haze. chevaTe temaNe mane sudhArIne chApelI "abhidhAnapradIpikA'nI eka nakala ApI ane jyAM siyAmanA rAjakumAra rahetA hatA te pariveNu tarapha amane mokalyA. rAjakumAra bhikSune pAli ke saMskRta bemAMthI eke bhASAmAM bolatAM nahotuM AvaDatuM tema samajatA paNa nahi. temane aMgrejI tema ja pheMca e be bhASAo - sarasa AvaDatI. silonamAM temano badho vyavahAra aMgrejImAM cAlato. mArI sAthe AvelA vidyArthIne thoDuM aMgrejI bolatAM AvaDatuM * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 ApavItI hatuM. huM je kAMI saMskRtamAM boluM te e yathAzakti aMgrejImAM bhASAMtara karI rAjakumArane samajAve ane rAjakumAranA kahevAno sAra mane bhAMgyAtUTazyA saMskRtamAM kahe. teNe mane samajAvyuM ke rAjakumAra mane maLIne khUba rAjI thayA che. paNa saMskRta na samajatA hovAne lIdhe temane bahu duHkha thAya che. AvatA janmamAM hiMdustAnamAM kAzI jevA sthaLamAM janma laI saMskRtamAM pravINatA meLavI mArI sAthe vAta karavA pote zaktivAna thaze evI temane AzA che. - rAjakumAranI ane mArI vAta pUrI thaI te vakhate sUryAstano vakhata thayo hato. vidyodaya vidyAlayamAM AvIne jouM chuM to comera lokonI bhAre bhIDa. meM pelA vidyArthIne pUchyuM, "A badhA ahIM kema bhegA thayA che? teNe javAba Ape, "Aje pUnamane upasatha che. zrI. dharmapAlanuM vyAkhyAna thanAra che ema meM sAMbhaLyuM hatuM. paNa have to te pUruM thaI gayuM haze." vivodaya vidyAlayanI dharmazALA (dharmopadeza karavAnI jagyA)mAM huM pelA vidyArthInI sAthe haju dAkhala thAuM chuM teTalAmAM to pelA lekonI mArA upara najara paDI. "hindu paMDita "hindustAnamAMthI Avela brAhmaNa,' ema sau koI gaNagaNavA lAgyA. dharmapAle mArI pAse AvI kahyuM, "A amArI sabhAmAM tame saMskRtamAM be bela kahe." temanuM kahevuM huM barAbara samajI na zakyo. paNa vidyadaya vidyAlayanA bIjA AcArya zrI. devamitra sthavire mane barAbara samajAvyuM. meM kahyuM ke, vyAkhyAna ApavA jevI mArI taiyArI nathI." paNa badhAne khUba Agraha thavAthI aMte nirupAye huM taiyAra thaye. devamitra sthaviranI sAthe vyAsapITha upara UbhA rahI meM saMskRtamAM eka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidheya vidhAlaya 155 . nAnuM sarakhuM bhASaNa karyuM. sthavire sabhAne teno artha siMhalI bhASAmAM kahI saMbhaLAvyo. mArA kahevAno sArAMza A pramANe hate. "je jhADa nIce buddhabhagavAna beThA hatA te jhADano buddhadharmano TheSa karanAra tyAMnA rAjA taraphathI nAza karavAmAM Avyo, paNa mahendra (azoka rAjAnA dIkarAe) te jhADanI eka DALI A beTamAM ANI repI te Aje be hajAra varasa thayA chatAM ahIM nirvine phAlI rahI che! buddhadharmarUpI vRkSanI sthiti paNa Aje tevI ja che. mULa jhADa hiMdustAnamAM phAlyuM. paNa viSama buddhinA rAjA ane mutsaddoe tene nAza karyo. paNa A dharmavRkSanI je zAkhA mahendra sthavire ahIM ANI te Aja be hajArathI paNa vadhu varSo thayAM TakI rahela che. bauddhadharma viSe vadhu belavAnI mArAmAM lAyakAta nathI. atyAre to huM eka jijJAsu chuM. paNa zrI. sumaMgalAcArya sarakhAne caraNe besIne jaladI ja huM bauddhadharmanuM jJAna saMpAdana karIza evI mane sabaLa AzA che," vagere. mArA A bhASaNanI sabhA upara zI asara thaI te huM samajI zakuM ema nahotuM. e loke siMhalI bhASAmAM zuM bolyA te huM samajI zakyo nahi. paNa mAruM bhASaNa pUruM thayA pachI thoDI vAre zrI. dharmapAla kaMIka bolyA ane anavaratna pitAnI vilAyatI TopI hAthamAM laI AgaLa AvyA. je te anavaratnanI TopImAM paisA nAMkhavA lAgyA ! A badhuM zuM cAlI rahyuM che e ghaDIka to huM kazuM na samaje. chevaTe teNe badhA paisA bhegA karI eka kAgaLamAM bAMdhI dharmapAlane havAle karyA, ane temaNe te mane ApavA mArI AgaLa dharyA. huM mUMjhavaNamAM paDayo. eTalAmAM devamitra sthavira AgaLa AvI mane kahevA lAgyA, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI A paisA tamAre mATe bhegA thayA che. ahIM bhegA thayelA lokee tamAre mATe A ugharANuM karyuM che tethI jo tame te nahi svIkAre to temane khoTuM lAgaze.' huM te paisA laIne zrI. sumaMgalAcArya pAse gayo. temanI AgaLa paisAnuM paDIkuM mUkI meM kahyuM: "mane brAhmaNa jANIne ApanA lokoe A dakSiNa ApI che, paNa meM koI divasa bhikSAvRtti karI nathI. . tethI Ane svIkAra karavo ke nahi e mUMjhavaNamAM paDyo chuM." temaNe javAba Apyo, "tuM garIba vidyArthI che tethI A paisA letAM acakAvAnuM kAraNa nathI. tene te pustaka levAmAM khapa lAgaze.' ghera jaI meM khurado gaNI je te lagabhaga aDhIthI traNa rUpiyA jeTalo thayo. te vidyodaya vidyAlayamAM rahevA gayA pachI bIje ja divasathI meM siMhalI bhASA zIkhavAnI zarUAta karI. ahIMnA badhA pAli graMtho siMhalI bhASAmAM lakhelA ke chApelA hovAthI te bhASA mane AvaDavI jarUrI hatI. eka aThavADiyAmAM to badhA akSare mane vAMcatAM AvaDI gayA, ane dhIre dhIre e bhASAmAM lakhAyelAM pAli pustaka paNa huM vAMcavA lAgyo. mArca Akhare ke eprilanI zarUAtamAM zrI. sumaMgalAcArya gAle zaheramAM kaMI kAmasara jatA hatA. temaNe mArI joDe javAnI marajI che ke kema ema mane pUchayuM. silenanI sRSTizabhA jovAnI mane khUba icchA hovAthI meM tatkALa AcAryanI sAthe javA hA kahI. kolaMbaeNthI gAlle sudhI samudrane kinAre kinAre ja Aga- , gADIne rasto che. ame A musApharI divase ja karI. AgagADImAM beThAM beThAM, gAvAthI muragAMva ane rAmanI bhUzira P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyodaya vidyAlaya 157 vacce sAsaNa prAMtanA samudrakinAro mane yAda Avyo. gAlemAM ame be ke traNa divasa rahyA. ahIM meM eka camatkAra joyo. govAmAM jema kAjunAM jhADa DuMgara upara Uge che tema ahIM sopArInAM jhADa vagara pANI pAye UgatAM meM joyAM. tapAsa karatAM mAlUma paDayuM ke, A dezamAM bAre mAsa varasAda paDato hovAthI keLa, sopArI ane evAM ja bIjAM jhADone pANI pAvAnI kazI ja jarUra nathI rahetI. gAllethI ame AcAryanA hikkaDu gAme gayA ane tyAM eka divasa rahI pAchA kolo AvyA. A musApharImAM mane aneka vidvAna bhikSano samAgama thayo. ane keTalAke to pote sudhArIne chapAvela pAligraMtha mane AdarapUrvaka bheTa ApyA. * tA. raramI me 1902ne roja vaizAkhI pUnama hatI.' A divasane bauddha loke bahu pavitra mAne che. kemake A ja divase rAjakumAra siddhArthane gayA AgaLa nairaMjarA nadIne kAMThe eka pIpaLAnA jhADa nIce kharA dharmamArganuM jJAna thayuM ane . teo buddha thayA. pUnama pahelAM be cAra divasa agAuthI vidyodaya vihArane zaNagAravA mATe bauddha upAsako mAraphata bhAre taiyArIo cAlI. sabhAmaMDapa, graMthasaMgrahAlaya vagere sthAno dhajApatAkAothI zaNagAravAmAM AvyAM. A divase bolavA sAru meM eka saMskRta kAvya lakhIne zrI. sumaMgalAcAryane . * A kAvya pharIthI me, 1926nA vidyodaya" mAsikanA aMkamAM vaizAkhI pUnama nimitte prasiddha thayuM che. e kAvya temAMthI udbhUta karI pAchaLa pariziSTarUpe ApyuM che. Aje paNa A kAvya khUba premapUrvaka silonamAM gavAya che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 ApavIte batAvyuM. temane te ghaNuM ja gamyuM. "siMhala samaya'nA taMtrIe te siMhalI bhASAmAM utArI laI potAnA patramAM pragaTa karyuM. AthI aneka lokone mArI jANa thaI ane saMskRta bhASA thoDIghaNuM jANanArA gRhastho ane bhikSuoe mArI khUba tArIpha karI. Ama siMhalI lokee mAruM je gaurava karyuM tenI tema . ja mArI ekaMdara paristhitinI mArA mana upara sArI asara na thaI. mAruM mana duniyAdArI tarapha kheMcAvA lAgyuM. saMskRta bhASA zIkhavavAno baMdha karyo hoya te saheje mane dara mahine sATha sittera rUpiyA maLe ema hatuM. ane teTalA para silenanA ekAda gAmamAM rahIne mArA kuTuMbana nirvAha mArAthI bhalIbhAte thaI zakata; paNa tema karavAmAM pAli bhASAne abhyAsa melI devo paData ane pharI svadeza pAchA jaI vasavAne vicAra paNa haMmezane mATe cheDI devo paData. pUvAthI nIkaLatI vakhate meM be saMkalpa karyA hatA. eka to, dehamAM prANu hoya tyAM sudhI bauddhadharmanuM jJAna saMpAdana karavAnA prayatnamAM pAchA haThavuM nahi, ane bIjo, je e dharmanuM jJAna saMpAdana karI zakAya to mArA mahArASTrabaMdhuone tenI lahANa karavI. paNa silenamAM ja gharasaMsAra mAMDI rahevAnA vicAre mArA A beu saMkalpo upara ekAeka chApo mAryo. ane mArI aMtaHkaraNarUpI raNabhUmi upara bhISaNa yuddha cAlyuM. A laDAInI vigata dazya laDAIonA jevI ramya na hovAthI te badhI ahIM varNavIne huM vAcakone kaMTALe nahi ApuM. eTaluM ja kahevuM basa thaze ke, aMte pUnAmAM karelA nizcayano jaya thayo ane duniyAdArInA vicAre mAta thayA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyodaya vidyAlaya 159 potAnA mAvaLAo sAthe siMhagaDha upara caDhI gayA pachI sUryAe killAnI rAMgamAM bheravelI deranisaraNIo kApI nAMkhI, ane laDAImAMthI pAchA bhAgavA mAganAra kaI raDyAkhaDyAne sAru paNa auraMgajhebanA mANaso sAthe laDIne mAryA ke maryA sivAya bIjo kazo rasto rahevA dIdho nahoto, e vAta marAThA itihAsamAM prasiddha che. karelA nizcayathI caLavA mAganArI manovRttione paNa AvI ja kaMI ne kaMI yukitathI ThekANe ANyA vagara upAya nahatA. dIkSA laI bhikSa thaI jAuM to A praznane nikAla thaI jAya ema hatuM. duniyAdArI tarapha vaLatI manovRttionI nisaraNI kApI nAMkhavAne A sivAya bIjo eka upAya nahato. bhikSu thavAthI vihAramAM paNa chUTathI rahevuM banI zake ema hatuM. ane vinayAdi graMtho zIkhavAnuM paNa saheluM thaI paData. paNa A kAmamAM aneka muzkelIo hatI. bauddha prathA mujaba dIkSA lenAre prathama mAnI rajA meLavavI joIe. te maLe ema nahotuM. jeNe mane silona mekalyo tenI paNa maMjUrI joIe. chevaTe zrI. sumaMgalAcArye bAbu narendranAtha senane kAgaLa lakhI A bAbata temanI maMjUrI mAgI. narendrabAbue potAnA kAgaLamAM morI khUba siphArasa karI pitAnI saMmati ApI. mAnI rajA bAbatamAM paNa bIjA eka zAstrano AdhAra khoLI kADhavAmAM Avyo ane zrI. sumaMgalAcArye mane zrAmaNeranI dIkSA ApI. - bauddhadharmamAM eka vAra dIkSA lIdhelA bhikSue AkhI jiMdagI saMnyAsI rahevuM ja joIe evo niyama nathI. mAtra jyAM sudhI bhikSu tarIke rahe tyAM sudhI teNe saMghanA tamAma niyama, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 ApavItI : - - pALavA joIe. temAM khalana cAle nahi. kAmarane mAtra dasa niyama pALavA paDe che. ane jeke saMdhane lagatAM kAmamAM hastakSepa karavAno adhikAra tene nathI hoto, tathApi vihAramAM bIjI aneka sagavaDa maLI zake che. adhyayananI khAsa sagavaDa maLe che. zrAmaNera thayA pachI bIjI kazI bhAMjagaDamAM na paDatAM huM badho vakhata pAligraMtha vAMcavAmAM gALavA lAgyo. thoDA ja divasamAM keTalAye bhikSuo saMskRta zIkhavA mATe mArI pAchaLa lAgyA. temane rAtre eka ke be kalAka huM "kaumudI" ane "tarkasaMgraha' zIkhavata ne bAkIno badhe vakhata pAli bhASAnA abhyAsamAM gALato. * jamavAkhAvAnI vyavasthA AzramamAM thatI hatI eTaluM ja nahi, paNa mAre jarUranAM pustako paNa gRhastha ane bhikSuo . pAsethI maLI rahetAM. paNa AmAM acAnaka vigha AvyuM. te A pramANe. bhadrAsanI mahAbodhi sabhAnA maMtrI zrI. siMgArelU kaMI kAmasara vilAyata gayA hatA. te jatI vakhate ke AvatI vakhate eka divasa kolaMbo rekAyA ane amArA AcAryane maLavA vidyodaya AzramamAM AvyA. zrI. sumaMgalAcAryane to teo na maLI zakayA paNa bIjA AcArya devamitra sthaviranI temaNe mulAkAta lIdhI. temanI sAthe koI aMgrejI jANanAra * 1. ahiMsA, 2. asteya; 3. brahmacarya, 4. satya; 5. mAdaka cIjonuM sevana na karavuM, 6. madhyAhna pachI na jamavuM; 7. manovikAra jagADanAra nRtya, gIta, tema ja vAdyathI dUra rahevuM; 8. mAlA, gaMdha, alaMkAra ino upaga na karo; 9. UMcAM ane kImatI bichAnAMo para na sUvuM; ane 10. senuM, rUpuM grahaNa na karavuM. bhA0 ka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ . vidyodaya vidyAlaya silonI gRhastha AvyA hovA joIe. kAraNa te vagara temanI ekabIjA vacce vAtacIta thaI zakI na hata' idharatidharanI vAto thayA pachI devamitra sthavire temanI AgaLa mArAM vakhANa karyA haze. A sAMbhaLI siMgAlUe evI matalabanI salAha ApI ke, "hiMdustAnanA brAhmaNe mahAjUThA ane labADa hoya che. temanI kaMI vizvAsa nahi. A mANasa sAva bALabheLo dekhAto hoya to paNa teno vizvAsa nahi karatA. e brAhmaNa che eTaluM hamezAM yAda rAkhaje." te ja divase devamitra vire siMgAralUnA-mahAbodhi sabhAnA maMtrInA - A matathI sau koIne vAkepha karI dIdhA. zrI. sumaMgalAcArya upara to tenI kazI asara na thaI. paNa keTalAka lokone vizvAsa mArA uparathI UThI gayo kharo. | mAre kAne jyAre A vAta AvI tyAre mane tarata ja lAgyuM ke have mane ahIM nitanavI muzkelIo AvavAnI. muzkelIonI te mane jarAya phikara na lAgI, paNa siMgAravelU jevo keLavAyelo hiMdI AvuM AtmaghAtI vartana calAve e vAtanuM mane ati duHkha thayuM. je gRhastha mane AdarapUrvaka pitAne ghera satkArelo, jamADelo, jeNe tutikArInanA dA. mudaliyAra upara kAgaLa ApI mane kaoNrenTInamAMthI bacAvelo, te ja mANasa, kevaLa huM brAhmaNa chuM, eTalA ja sAru mAre viSe silonI lokomAM beTI chApa pADe enuM mane sakhedAzcarya thayuM. A ja arasAmAM bIjo eka banAva banyA. janarala pokuzimA karIne eka prakhyAta jApAnI ddhA jarmanIthI svadeza jatAM kolaMbo UtaryA. amArA AzramamAM keTalAka garIba jApAnI vidyArthI pAli bhASAno abhyAsa kare che evI tene khabara 24192. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 ApavItI maLatAM te khAsa zrI. sumaMgalAcAryane maLavA AvyA. A vakhate vidyodaya vidyAlayamAM kaunDinya nAmano eka ja jApAnI vidyArthI hato. bIjA cAra pazcima kinAre judAM judAM gAmomAM rahetA hatA. pokuzimAe AcAryane maLI garIba jApAnI vidyAthIonI AvaDI sahAya karyA mATe zrI. sumaMgalAcAryane bhAre upakAra mAnyo. ane pote khAsa eTalA ja khAtara - AzramamAM AvyA che ema kahyuM. Ama eka bAju eka suzikSita hiMdI gRhastha mArA jevA vidyArthIne viSe vagara levede khAsa gerasamaja utpanna karAve, ane bIjI bAju eka meTa jApAnI lazkarI, pote jenuM koI kALe meM paNa joyuM nathI evA garIba jApAnI vidyAthI uttejana pAme eTalA khAtara, vidyAlayanI khAsa mulAkAta laI AcAryane aneka rIte AbhAra mAnI pitAnA dezanA vidyArthIo mATe bhalAmaNa kare, A be vastuonI tulanA karIe tyAre ja ApaNane samajAya che ke ApaNuM keLavAyelA vargamAM paNa jAtibheda ke svadezapremanI ADe Ave che. ' zrI. siMgAravelUnI mulAkAta pachI theDA ja divasamAM vihAranA bhejana upara AdhAra na rAkhatAM meM bhikSA upara bhAre nirvAha calAvavA mAMDayo. bhikSano e dharma hovAthI AcAryo kazo vAMdho na lIdho. bhikSAmAM rAMdheluM anna - khAsa karIne- bhAta ja maLato. zAkabhAjI vagere vihAramAMthI apAtuM. uparAMta savAre dUdha, cekhAnI roTalI (Ane "Ampa' kahe che, govAmAM piLA karIne je vastu banAve che tenA jevI A heAya che.) ane eka be keLAM vihAramAMthI ja ApavAmAM AvatAM. paNa silonI lekono mukhya khorAka je bevaDA P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyodaya vidyAlaya 163 rAMdhelo bhAta, * te mane bilakula pacate nahi. A khorAkathI mAre saMdhivA khUba vadhI paDyo ane pharI veLA anna uparathI ruci UThI gaI. huM taddana kaMTALI gayo. A divasomAM vAcana e ja mAre ekamAtra ArAma hato. vihAramAM vyAyAmanI kazIye sagavaDa nahatI tene lIdhe paNa mArI tabiyatane dhakako lAgyo. AvI sthitimAM ja meM aMgrejI zIkhavAnI zarUAta karI. muMbaIthI "selpha TIcara' nAmanuM pustaka maMgAvI temAMthI keTalAka aMgrejI zabado meDhe karyA. pachI AgaLa abhyAsa vadhAravAnA uddezathI sUryagoDa sumaMgala nAmanA bhikSunA zrIvardhanArAmamAM rahevA gayo. sUryagaDa bhikSu mane aMgrejI zIkhavatA ane pote mArI pAsethI saMskRta zIkhatA. paNa A krama eka aThavADiyAthI vadhu na cAlyo. temane vyavasAya bahu, tethI mane zIkhavavAnI phurasada temane nahotI. bIjA eka aMgrejI jANanAra vidyArthInI madadathI gheDA divasa abhyAsa calAvyo. paNa te sudhdhAM bIjA eka aThavADiyAthI vadhu AgaLa na cAlyo. huM be ke traNa mahinA zrIvardhanArAmamAM rahyo. tyAMthI dariyo najIka ja che. eTale thoDA divasa dariyAmAM nAhavAnuM karI joyuM. paNa tethI to tabiyata UlaTI vadhu bagaDI. pAse ja eka dezI vaiduM jANanAra bhikSu rahetA. temaNe ariSTa ke Asava jevuM kaMIka taiyAra karI ApyuM. paNa tethIye bhAre roga vadhyo che. chevaTe silona choDI kalakatte cAlyA javuM evo meM nizcaya karyo. * silenamAM leke DAMgara rAMdhIne sUkavI nAMkhe che ane tenAM choDAM kADhI nAMkhI je cekhA nI kaLe te rAMdhIne khAya che. . . bhATa kaTa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 madrAsa ane brahmadeza uttara hiMdustAnamAM bhejapurane rahIza koI mahAvIra nAmane kSatriya gRhastha malhArarAva gAyakavADanI pAse hato. tene kustI vagere mardInI khelo sarasa AvaDatA; ane tethI ja malhArarAvanI maherabAnI tenA upara thayelI. AgaLa jatAM malhArarAvane madrAsa laI gayA bAda mahAvIre vaDodarA choDayuM ane bIjA eka sobatI sAthe te pharato pharato silona Avyo. mahAvIra silonamAM sAta ATha varSathI raheto hato. tyAM tene keTalAka bhikSuono samAgama thayo. pariNAme mahAvIre bhikSunI dIkSA lIdhI ane pote svadeza pAcho pharyo. kalakattAmAM tenI eka maDhI hatI. kalakattAmAM rahetA eka siMhalI sadguhastha, A kuTImAM rahenArA bhikSunA kharaca mATe dara mahine vIsa rUpiyA ApavA, evuM pitAnA mRtyupatramAM lakhyuM hatuM. A rakama keTalAMya varSa sudhI sarakArI tijorImAM bhegI thatI rahI; ane mRtyupatrano pheMsalo thaye tyAre sAmaTI mahAvIra bhikSunA hAthamAM AvI. bhikSu vimAsaNamAM paDyo ke have A paisAnuM zuM karavuM? aMte teNe bauddhonA upayoga sAru teno viniyoga karavAnuM TharAvI buddhagayA athavA kAzI jevA dhAmamAM bauddha jAtrALuone UtaravA sAru ekAda dharmazALA bAMdhavAno vicAra karyo. paNa A baMne sthAnamAM bauddhonAM sthAnanI AsapAsa kyAMye tene P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ | gAma madrAsa ane brahmadeza jamIna na maLI. chevaTe jyAM buddhabhagavAna parinirvANa pAmyA (A sthAna gorakhapura jillAmAM kayA nAme tAlukAnA gAma najIka che.) te sthAne eka khetara kharIdI tyAM dharmazALA bAMdhavAnI zarUAta karI. paNa mahAvIrane maLelA paisA dharmazALA mATe pUratA nahotA. eTalAmAM sadbhAgye kalakattAnA bejArI nAmanA eka baramAM vepArIe A paramArthanA kAmamAM mana parevyuM ane potAnA padaranA bAra tera hajAra rUpiyA kharacI A dharmazALA pUrI karAvI ApI. tyArathI mahAvIra bhikSue tyAM ja rahevA mAMDyuM. yogasUtro huM kAzImAM hatA tyAre ja bharyo hato. bauddha vAlmayamAM evuM yogazAstrane lagatuM keI pustaka che ke nahi e jANavA mane tIvra IcchA hatI. vidyodaya vidyAlayanA priyatna bhikSue vizudimAganI eka prata ApI ane kahyuM hatuM ke AmAMgazAstranuM sarasa vivecana che. paNa te vakhate pAli bhASA sAthe mAro jhAjho paricaya na hovAthI e graMtha huM muddala samajI zakyo nahi. A pachI cAra mahine A graMthanI bAramI bhASAmAM chApelI eka prata mArA hAthamAM AvI. meM A graMtha mAtra baramI lipi zIkhavAnA uddezathI vAMcyuM. paNa te mane eTale to gamI gayo ke tenA zarUAtanA keTalAka bhAga huM be vAra vAMcI gayo. ane temAMnA dhyAnabhAvanAdi prakAra jAte karI jovA evI mane tIvra IcchA thaI. paNa temAM lakhyA mujabanuM anukULa nivAsasthAna silonamAM maLavuM muzkela hatuM. silenamAM aneka ramaNIya vihAro che. sRSTisauMdaryanI anupama zebhA jovI hoya to te silonamAM ja; paNa AvA ramya vihAromAM huM rahevA gayo hota to tyAM hiMdIone anukULa khorAka maLata P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI nahi, tema pAli bhASAmAM bolanAra bhikSao sudhdhAM jaDavA muzkela, tethI bolavAcAlavAnI ja moTI muzkelI thaI paData. upara kahelA mahAvIra bhikSane dharmadAsa nAme eka paMjAbI ziSya bauddhadharmano abhyAsa karavA silonamAM Avyo. AvatAM veMta te siMhalI lokonA khANAthI kaMTALI gayo. teNe mane mahAvIra bhikSanI ane kuzinArAnI dharmazALAnI mAhitI ApI. huM tyAM jAuM to mArI badhI sagavaDa thaze eTaluM ja nahi, paNa dhyAnabhAvanAdine mATe mane pUrato vakhata paNa maLaze - ema tenuM kahevuM hatuM. tethI pahelAM kalakatte jaI tyAMthI kuzinArA javAne meM manasUbo karyo. paNa mArA devanI maheranajara haju mArA para pharI nahotI tethI bhAre nave ja ThekANe kema javuM paDyuM, te A prakaraNamAM. kahevAnuM che. zrI. sumaMgalAcAryane meM mArA vicAra jaNAvyA. mArI vAta sAMbhaLI temane bahu duHkha thayuM ane nAkhuzIpUrvaka ja temaNe mane rajA ApI. pAse paisA na rAkhavA evo mAro nizcaya hato. te mujaba sAthe kaMI paNa na letAM phakta traNa civa (bhikSanAM vastro) ane bhikSApAtra laI tA. 26mI mArca 1903ne roja huM nIkaLyo. dharmapAlanA pitAe mane madrAsa sudhInI bIjA varganI TikiTa kaDhAvI ApI. bIjA eka mitre rastAmAM mAtA mATe biskUTa vagere cIja ApI. madrAsanA emaeNra sTezanathI zrI. siMgAvelUnA ghara sudhI huM cAlato gayo. thoDuM thoDuM aMgrejI samajato thayo hovAthI siMgAravelUnuM kahevuM samajavAmAM mane bahu aDacaNa na paDI. temaNe mane jamADo to kharo, paNa kalakattAnI TikiTa ApavAnI ne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 madrAsa ane brahmadeza sApha nA kahI. temaNe kahyuM: "ahIMnI sabhA taddana muphalisa che te tamane madada karI zakaze nahi." mAtra silonathI paisA Ave tyAM sudhI mane pitAne tyAM rahevA devAnI temaNe hA kahI. paNa bIje ke trIje divase temane A vicAra paNa badalAyA ane madrAsamAM eka navI saMsthA ughADI mane tyAM ja rAkhavAnI navI ja kalpanA temaNe kADhI. meM te silonanA aneka mitrone kalakatte javAnI kharacI sAru kAgaLa lakhyA, paNa koIna taraphathI kAgaLane javAba sarakho na maLe. agara te javAba Avyo temanA taraphathI paNa pisA saMbaMdhI kazI ja madada na maLI. have siMgAravelUnI vAta kabUla karyA sivAya chUTake rahyo nahi. te vakhate tenA gharanI paDakhe ja eka kAnaDI brAhmaNanuM ghara khAlI hatuM. tyAM teNe mArA rahevAnI vyavasthA karI. jamavAnuM to temane ja ghera thatuM. paNa A madrAsI khorAkathI mArI tabiyata silonanA karatAM paNa vadhu bagaDI. mArA zarIramAMthI zakti divase divase * ghaTavA mAMDI. chatAM meM ahIM mahenata karIne aMgrejIno abhyAsa calAvyo. koI zIkhavanAra nahotuM, meM jAte ja zabdakozanI madadathI prayatna cAlu rAkhe. madrAsamAM te vakhate "madrAsa mahAbodhi sabhA" nAmanI eka bauddha saMsthA hatI. pro. lakSmInArasu nAyaDu tenA pramukha ane siMgAravelU maMtrI hatA. vaizAkhI pUnamane divase buddhane buddhapada prApta thayuM, tethI te divase UjavavA uparAMta bIjuM kaMI paNa kAma A sabhA karatI nahi. A utsavane kharaca brahmadezanA prasiddha vepArI mAMga ApatA. madrAsamAM pAriyA (aspRzya) jAtanA aneka lokoe bauddhadharma svIkAryo hato. temanA AgevAna P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI 168 paMDita adhidAsa hatA. paNa mahAbodhi sabhAnA sabhAsadone ane paMDita aAdhidAsane banatuM nahi. huM madrAsa AvyA pachI deDha be mahine A badhA bauddho vacce samAdhAnI thaI ane temaNe rAyapeThamAM eka nAnakaDuM ghara bhADe laI tene bauddhAzrama" nAma ApyuM ane mane tyAM goThavyo. tyArathI dara ravivAre sAMje buddhadharma upara pravacana ke bhASaNe thatAM. khAsa karIne pAli bhASAnuM ekAda sUtra vAMcI teno artha huM mArA bhAMgyAtUTyA aMgrejImAM samajAvato, ane siMgArajU tenA upara tAmilamAM pravacana karatA. pro. lakSmInarasu paNa koI vAra bhASaNa ApatA ane vacce vacce bahAranA keI vaktAne notaravAmAM AvatA. A kAI paNa buddha dharmopadezakane AnaMda thAya evI rIte A saMsthAnuM kAma cAlavA lAgyuM. dara ravivAre aneka hindu tema ja khristI lo amArAM pravacana ane vyAkhyAne sAMbhaLavA * AvatA. eTaluM ja nahi paNa karmaTha madrAsI brAhmaNonI paNa amArI saMsthAne sahAnubhUti maLavA lAgI. chatAM mAruM mana A badhAmAM bilakula ramatuM nahi. te te araNyavAsa tarapha ja devyAM karatuM. adhUrAmAM pUruM madrAsI khorAkathI bhArI tabiyata have cheka ja lathaDI, ane bauddhAzramamAM jamIna upara sUvAthI mAre saMdhivA paNa vadhI gayo. eka vAra sabhAsadee mAre sAru eka khATale laI ApavAne vicAra kare paNa te amalamAM na Avyo. bheja hoya te paNa beThakamAMnI zetaraMjI pAtharIne huM sUto. A sthitimAM aMte huM madrAsathI kaMTALe. siMgAralUno svabhAva paNa mULathI ja vicitra. sAhebasavArI ciDAya tyAre pachI pote zuM bole che enuM paNa pUruM bhAna na P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ madrAsa ane brahAdeza 119 rahe. eka vakhata kaMI vAta uparathI vAta nIkaLatAM bhAIsAheba bhikSuo upara UtarI paDyA.. bhikSu mAtra nakAmA, naryA IjiptanAM mamI, (IjiptamAM masAlo bharIne rAkhI mUkela maDAMone "mamI' kahe che.) evuM kaMI kaMI bolyA. huM paNa teNe mane kedInI mAphaka rAkhyAne sAru tenI sAthe vaDhI paDyo. A belAcAlIne lIdhe amArI maitrI to na tUTI, paNa meM madrAsa choDavAno nizcaya karI nAkhe. . - madrAsI loko taraphathI bIje javA sAru madada maLavI muzkela hatI. kAraNa siMgAralU ADA Ave. tethI bIje kaMI ne kaMI upAya zodhavo jarUrano hato. madrAsamAM keTalAka baramAM vidyArthIo rahetA hatA. teo eka be vakhata mane maLavA AvelA. temanuM kahevuM ema hatuM ke, "bIjA koI bhikSuo nahi evI sthitimAM huM ekalo madrAsamAM rahuM e barAbara nathI. brahmadezamAM asaMkhya vihAro che. tyAM javAthI mArA abhyAsane paNa madada thaze." A vidyArthIo ane kalakattA javAmAM madada nahi kare evI mane khAtarI hatI. paNa brahmadeza javA sAru madada kare kharA ema lAgyuM; AthI paMDita adhidAsanA chokarAne mokalI A bAbata tapAsa karAvI. temaNe phALe karI AgaboTanuM bhADuM karI ApavA vacana ApyuM. eTale tarata ja meM brahmadeza javAnI taiyArI karI. . madrAsamAM ekAda dezanikAla thayelA kedInI mAphaka mArA divaso gayA. duHkhamAM sukha eTaluM ja ke pro. lakSmInarasunA sahavAsathI mane kaMIka lAbha thayo che. narasu dara zukravAre sAMje pAMca vAgye bauddhAzramamAM AvatA ane mane vAMcavA ApavA sAru DAM pustako sAthe lAvatA. tulanAtmaka abhyAsa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 ApavItI kema kare te huM pahelI ja vAra temanI pAsethI zIkhyo. da vagere pustake temaNe mane potAnI kolejanA pustakAlayamAMthI vAMcavA lAvI ApyAM. ane vAtacIta dvArA pitAnA vAMcanane mane sAro lAbha Ape. A uparAMta temanuM vartana bahu sarasa, potAne koI paNa jAtanuM vyasana nahi ane taddana nikhAlasa dilane mANasa. cAvavAnA eka dekhADavAnA judA, evA vartana pratye temane bhAre tiraskAra hato. agresara madrAsI sudhArakAmAM teo gaNAtA. AvA gRhastha pratye harakoIne mAna upaje. mArA silonanA mitroe mane paisAnI madada muddala na karI e agAu kahyuM che. paNa premAnaMda sthavire mArAM tamAma pustaka pArsala karI mane madrAsa mokalI ApyAM. phakta A pustaka ja madrAsamAM bhArAM khAsa mitra hatAM tethI madrAsamAM ane tene ThIka upayoga thayo. paNa brahmadeza jatI vakhate te kyAM sAcavavAM e savAla thaI paDyo. sAthe laI javAM muzkela hatAM, tathApi meM te sAthe laI javAnuM TharAvyuM. * kabara (1903) mahinAnI adhavacamAM (12mI tArIkha haze) huM brahmadeza javA UpaDyo. paMDita adhidAsa vagere mane baMdare vaLAvavA AvyA. temanA oLakhItA kaI madrAsI gRhastha e ja AgabeTamAM jatA hatA. paMDita adhidAse temanI joDe mArI oLakhANa karAvI dIdhI, ane te mane saMbhALIne laI jaze ema kahyuM. amArI AgaboTa bapore be vAgyAne sumAre UpaDI. beTamAM brahmadeza janArA majUronI eTalI to bhIDa hatI ke trIjA vargamAM eka tasu paNa jagyA khAlI nahatI. havA maLavI paNa muzkela hatI. madrAsI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ madrAsa ane brahmadeza 17 majUro to khAsa AnaMdathI gAtA hatA ane ekabIjAnI ThaThThAmazkarI karatA hatA. paNa AgaboTa UpaDavAne ekAda kalAka thayo haze eTalAmAM te mArI sAthe AvelA madrAsI gRhasthane UlaTI thavA mAMDI ne bicArAnI mahAdazA thaI paDI. temanuM duHkha mArAthI joyuM jAya tema na hatuM. meM AgaboTanA menejarane maLI amAre baMnene mATe uparanI Deka para besavAnI paravAnagI meLavI. tyAM gayA pachI pelA gRhasthane kAMIka ArAma jaNAyo. pachInI sapharamAM amane jhAjhuM veThavuM na paMDayuM. cothe ke pAMcame divase ame raMgUna pahoMcyA. irAvatInA mukha AgaLa AvatAM amane dAgUna (svarNacaitya) sUpano caLakate kaLaza dekhAvA lAgyA. A sUpanAM varNana meM khUba sAMbhaLyAM hatAM. ane te jovA mATe huM utsuka banyo hato. paNa sau pahelAM to utArAne joga karavAno hato, tethI bArebAra A citya jovA javAya ema nahotuM. baMdare UtarIne prathama huM kayA vihAramAM gayA te atyAre yAda nathI, paNa geI vinareDa upara Avela vicitra sthaviranA "ambarukakhArAma" nAmanA vihAramAM gayelo ema lAge che. - je divase huM raMgUna pahoMcyuM te ja divase ke tene bIje divase huM zrImatI lAga nAmanI bAramI viduSIne . maLavA gayA. A bAI marahUma lAeMga ekAunTanTa janaralanAM patnI hatAM. baramI puruSomAM sauthI pahelA aMgrejI bhaNuM AgaLa AvanArA zrI. lAga hatA. temAM temanAM patnI paNa aMgrejI sarasa jANavAvALAM pahelAM ja bAramI bAnu hatAM. * . A bAIne bauddhadharma upara khUba zraddhA hatI. aMgrejI: maLI hatAM. bAma lAgI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 ApavItI bhaNavAthI tenI zraddhA kaluSita thavAne badale UlaTI ujajavaLa thaI hatI. zrI. lAeMgane dharmajijJAsA vizeSa nahotI. chatAM teo pitAnI patnIne dharmanA kAmamAM chUTe hAthe paise vAparatAM vAratA nahi. zrImatI lAge eka chokarIonI nizALa kADhI, ane temAM baddha chokarIone sAru dhArmika zikSaNanI paNa vyavasthA karI hatI. bhikSuone te puSkaLa dAna ApatI. temAMye paradezI bhikSu hoya tene vizeSa madada karatI. AnaMdamaya nAmane skoTalenDano eka vidvAne bhikSu raMgUnamAM raheto hato. tene zrImatI lAga taraphanI ghaNI madada hatI. bIjA eNnTanI cuTe nAmanA eka jarmana gRhastha khAsa bauddhadharmano abhyAsa karavA AvyA hatA. tene paNa A bAIe khUba madada ApI. pAchaLathI e gRhastha zrAmaNera thaI raMgUna pAse cimiDAIne gAma che tyAM cuDocAuna nAmanA vihAramAM rahetA hatA. zrImatI lAge mane paNa te ja vihAramAM vidAya karyo. kAraNa ke jarmane zrAmaNera jJAnatriloka (pAli mANatilaka) te vakhate zAkAhArI hatA tethI mane temanI sAthe ThIka phAvaze ema tene lAgyuM, . cemAsuM lagabhaga pUruM thavA AvyuM hatuM. toya vacce vacce ekAda jhApaTuM paDatuM. A RtumAM brahmadezanA sRSTisauMdaryanI zobhA alaukika hoya che. jyAM juo tyAM lIlAchama DAMgaranA kyAraDAo dekhAya. ekAda TekarI upara caDI AsapAsano ramya pradeza jaIne kyA paradezI mANasanuM mana AnaMdamAM lIna na thAya? uparAMta baramI lokonI bauddhadharma uparanI zraddhA jevI hoya to te A ja divasomAM. zarada . pUnamathI devadivALInI pUnama sudhI jude jude ThekANe bhikSuone P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ madrAsa ane brahAdeza 173 khaMtapUrvaka dAna devAya che. je raste thaIne bhikSuo bhikSA karavA nIkaLanAra hoya che te rastAne dhajApatAkAthI zaNagAravAmAM Ave che ane ThekaThekANe baramI saMgIta, vAdya ItyAdinA sUra kAne paDe che. stUpa, caitya, bauddha maMdira, vihAra vagere A divasomAM ghoLAya che, marAmata thAya che, ane dareka dhArmika bAbatamAM eka jAtanI navInatA najare paDe che. kahevAnI jarUra nathI ke A badhuM joIne mArAmAM bhAre prasannatA AvI. paraMtu mArA AnaMdane sImA hatI. kuzinArA javA na maLatAM brahmadeza AvavuM paDayuM tenI mane muddala kheda nahoto. paNa raMgUnamAM paga mUkyo tyArathI anukULa rAka maLavAnI paMcAta paDavA lAgI. gRhastha zuM, bhikSu zuM, tamAma bAramI leke khAsA mAMsAhArI hoya che. agAu to baramI rAjyamAM gamAMsanI manAI hatI. paNa aMgrejI amala daramyAna A pratibaMdha na rahyAthI ghaNAkharA loko gomAMsa paNa khAya che. jyAM jAuM tyAM mAMsa sivAya bIjI kaMI paNa vastu eTale bhAta ja maLe. AthI DabbAnuM jamAveluM dUdha (kanDesDa milka) ane bhAta upara ja bhajana calAvavuM paDatuM. cuDecAuna vihAramAM mArI ane jJAnatrilokanI baMnenI ekasAmaTA be mahinA sudhI sarakhI ja dazA hatI. amArA vihAramAM bhikSuone gAmamAMthI upAsakajana je anna mokalatA temAMthI bhAta sivAya amane bIjI eka paNa vastu khAvAlAyaka na maLatI. AthI amAre vihAranAM jhADano pAlo kADhI, tene DuMgaLI sAthe sIjhavI, tene ukALo ane bhAta khAvAno krama rAkha paDyo.. nI pAle kADhI, te rAkhI 1 sIjhavI, teno vAsa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 ApavItI cuDecAunanA AcArya kumArasthaviranI mArA upara ThIka maherabAnI hatI. baramAmAM zrAmaNeranI kaMI gaNatarI nathI. nAnAM chokarAMo grAmara thAya ane be cAra divasamAM pAchAM ghera AvI rahe. vaLI pAchA manamAM Ave to ATha dasa divasamAM zrAmaNera thAya. mAruM pAlinuM jJAna joI kumArasthavirane mane zrAmaNera rahevA de e ThIka na lAgyuM. mAMgadhe nAmanA baramI gRhasthane kahI teNe mArI upasaMpadAnI taiyArI karI ane mane bhikSu banAvyo. bhikSu thayA pachI be ja mahinA huM baramAmAM rahyo. - have mArA mitra jJAnatriloka (jarmana zrAmiNera) viSe be zabda kahI A prakaraNa pUruM karyuM. A gRhastha eka UMcA kuLamAM jamyA hatA. nAnI uMmaramAM tenuM valaNa dharma tarapha vaLyAthI eka vakhata pite kethalika pAdarInA maThamAM bhAgI gayA hatA. pachI juvAnImAM bhautikazAstranA abhyAsathI te taddana nAstika banI gayA. tene saMgItazAstrano bhAre zokha hato, ane nizALanuM bhaNatara pUruM thayA pachI teNe A zAstramAM pravINatA meLavI. khAsa karIne sAraMgI (vAyolina) tene bahu ja sarasa vagADatAM AvaDatI. baramAnA pravAsa daramyAna tene A kaLA khUba upayogI thaI paDI. kanTeTinepala, porTasaiyada, muMbaI vagere jagyAe vAyolina bajAvI te para paisA meLavI le ane AgaLa jAya. eka vakhata muMbaImAM benDasTenDa upara teNe aradhe kalAka vAyolina bajAvI tyAre tyAM sAMbhaLavA bhegA thayela gerAoe tenA upara noTo varasAvI. aradhA kalAkamAM teNe 40 rUpiyA meLavI lIdhA. uttara hindustAnamAM tene kaI sthaLe AThasoeka rUpiyAnA daramAyAnI nokarI maLatI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 madrAsa ane pradeza hatI; paNa tenuM badhuM lakSa bauddhadharma tarapha lAgeluM hovAthI teNe tenI darakAra na karI. jJAnatrilokanuM citta bauddhadharma tarapha kevI rIte vaLyuM tene itihAsa teNe mane na kahyA, paNa penahAra vagere jarmana tatvavettAonAM pustaka vAMcI bauddhadharma viSe tenA manamAM prema utpanna thayo hovo joIe ema lAge che. raMgUna pahoMcatAM veMta enTanI yuTane (jJAnatriloke) pitAnI vAyolina ane eka peTI bharIne gIta phekI dIdhAM, ane cuDecAunamAM zAmaNera thaIne rahyo. tenI buddhi sateja hovAthI phakta zabdakoza ane vyAkaraNanI madadathI teNe dhIme dhIme pAli bhASAnuM jJAna meLavI lIdhuM. A kAmamAM tene mArI paNa thoDI madada maLI. paNa tenA pitAnA prayatna AgaLa mArI madada kaMI visAtanI nahotI. ghaNI vAra te mAre pakSa leta. baramI loke hindIone kalA * (paradezI) kahe che. mane koI ema kahetuM to te tapI UThato. je buddhanA tame upAsaka che te paNa kalA hato ema te kahetA. eka divasa ame beu dAgUna cityanAM darzane gayA hatA tyAM eka baramI gRhastha amane aMgrejImAM pUchayuM, "tame amAre dharma kyAre svIkAryo?' jJAnatriloke tene pUchyuM, "tamAro dharma eTale? teNe kahyuM, "amAre bAramI dharma." . paradezIone baramI loko "kalA' kahe che, paNa pAchaLathI A zabda hindIo mATe ja vaparAvA lAgyA. aMgrejone teo "zerA" kahe che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 . ApavItI A uparathI jJAnatrileke kahyuM, "bauddhadharma barama nathI paNa hindI che. buddha hindustAnamAM jamyA eTaluM ja nahi, paNa tenA dharmane pracAra hindustAnamAM hindI lokee ja karyo che. badhuM prAcIna pAli sAhitya hindIoe ja taiyAra karyuM che. Ama hovAthI tame bauddhadharmane baramI dharma kaho cho te tamArI bhAre bhUla che.' sAdhAraNa rIte baramI lokomAM ItihAsanuM eTaluM te ajJAna che ke bauddhadharmanI utpattinuM paNa temane bhAna nathI hetuM. AvA lokonI sAthe vAdamAM na UtaravA huM jJAnatrilokane vAraMvAra kaheto, paNa teno svabhAva jAya nahi. baramI lekenA pAli uccAronI paNa te khUba mazkarI karato. mArI upasaMpadAnI pahelAM (jyAre huM thAmaNera hato tyAre) eka divasa amAre vihAranA eka bhikSu pAsethI daza zikSApada grahaNa karavAnAM hatAM. tenA pAli uccAranI jJAnatrilokane khabara hatI, tethI te agAuthI ja hasavA lAgyo. AthI meM kahyuM, "juo, tame te bhikSanA uccAra sAMbhaLI tenI sAme hasazo to tene bahu ja mAThuM lAgaze ane tethI ApaNA vihAranA mukhya sthavira paNa kadAca gusse thAya." jJAnatriloke nA hasavAnI kabUlAta ApI ane ame bane pelA bhikSu AgaLa gayA. rivAja pramANe namaskAra vagere vidhi thayA bAda teNe zaraNagamana kahevAnI zarUAta karI. yuddha saraLa chAmi" dharma saraLa ni" "saMdha para chAmi - Ane zaraNagamana kahe che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ madrAsa ane brahamadeza ' 177 bhikSae vAMkuMcUkuM moM karI khUba merethI paheluM vAkya "buDhayama dhyeyaNama gisAmi" ema ucAryuM. pachI te kyAM jaIza ! jJAnatriloke te pote A zabdonI anuvRtti karavAne badale hasI hasIne peTa duHkhavA ApyuM. bicAre bhikSa khUba zaramiMda thaI gaye. thoDI vAra pachI jema tema bhikSunA mukhamAMthI nIkaLela daza zikSApa laI ame amArI eAraDIe AvyA ane pharI zikSApado levAnI bhAMjagaDamAM paDyA ja nahi. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust A 12
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 kSetronI yAtrA rAkanI hADamArIne kAraNe mArI tabiyatane bhAre dhakako pahoMcyA. atisArano roga vAraMvAra lAgu paDavA lAge; tethI brahmadeza choDI vaLI kuzinA javAno prayatna karI jevo e vicAra AvavA lAgyA. jJAnatrilokane mAro vicAra pasaMda hato. paNa kumArasthavirane te muddala rUe nahi. pAMca varSa sudhI guru pAse rahyA sivAya bhikSune bIjI jagyAe javAne niSedha che, evI mAnyatA pracalita thaI paDI che. mULa tripiTaka graMthamAM Ane AdhAra nathI. ziSya pAMca varSa gurunA vihAramAM rahI adhyayana pUruM kare te pachI bIje jatA, evA ullekha TIkAkAre aneka sthaLe karyA che. chatAM ene paNa ghaNA apavAdo che. muddAne viSaya adhyayana che. ane mAre vinaya vagere graMthane abhyAsa ThIka thaI gayo hovAthI, cittane svAstha rahe e sthaLe jaI rahevAmAM AcAryanI aDacaNa na ja hoya, ema - mAruM kahevuM hatuM. paNa brahmadezamAMnA ghaNAkharA sthavire rAtrIDhilTIyarI e nyAyanA pUjArI hovAthI ane amArA guru temAM apavAdarU5 na hovAthI, temaNe mane khullA dilathI kuzinArA javAnI rajA na ApI. "tAre javuM hoya to jA.' ema temaNe kahyuM. paNa temanI madada vagara baramI gRhastho pAsethI mane AgaboTanuM bhADuM maLavuM taddana azakya hatuM. mane saMghamAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSenI yAtrA dAkhala karavAnI vidhi thaye te vakhate mAlamInanA prasiddha baramI vepArI mAMga hoe khUba paise kharacyo hato, paNa A vakhate kumArasthaviranI maMjUrI vagara eka rAtI pAI paNa te nahi kharace evI mane khAtarI hatI. AthI TikiTanA paisAne sAru huM temanI pAse na gayo. cittagAMvanA keTalAka bauddha vepArI raMgUnamAM rahetA hatA. A lokonA badhA AcAravicAra baMgALI lokonA jevA hatA. mAtra dharmo ja teo bauddha hatA. temanI joDe mAre sAdhAraNa oLakhANa hatI. eka divasa temanI pAse jaI meM temane mAro kuzinArA javAno vicAra jaNAvyA ane temaNe khuzIpUrvaka AgaboTanuM trIjA varganuM bhADuM ApavA kabUla karyuM. - tyAra pachI thoDe ja divase mArAM pustako vagere sAmAna sAthe laI huM raMgUnathI kalakatte AvyA. kaye divase kalakatta pahoMcyo te atyAre yAda nathI. paNa 1904nA jAnyuArInI . zarUAta haze. te vakhate dharmapAla jApAna, amerikA vagere dezonA pravAse nIkaLyA hatA. ane temanI gerahAjarImAM mahAbodhi sabhAnuM kAma anavaratna nAmanA eka siMhalI yuvakane histaka hatuM. A gRhastha bahu avyavasthita hatA evA khabara mane pAchaLathI maLyA. paNa A vakhate tenA svabhAvanuM pArakhuM thavAnuM sAdhana nahotuM. sabhAgRhamAM Utaryo. paNa jamavAkhAvAnI agavaDa te ja divasathI jaNAvA lAgI. anavarane mArI kazIye sagavaDa karI nahi. mane paNa A vakhate agAunI peThe "mAruM zuM thaze evI muddala paravA nahotI. hindI, saMskRta ane aMgrejInuM jarUranuM jJAna thaI gayuM hevAthI, uttara hindustAnamAM koI paNa jagyAe musApharI karavA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 ApavItI mArI taiyArI hatI. ene bhikSA upara nirvAha karavAnI paNa mArI teTalI ja taiyArI hovAthI raste udarapUti karavAmAM paNa kazI ja aDacaNa nahi Ave, evI mane khAtarI hatI. kadAca evo vakhata Avyo ja to te paNa sahana karI levA huM taiyAra hato. AthI kalakattAnA zrImaMta ke pAse yAcanA karavAnI tarakhaDamAM na paDatAM, bIje ke trIje ja divase kalakattA choDI pagaraste ja muMbaI sudhI musApharI karavAnuM meM TharAvyuM. raste koI TikiTa kaDhAvI Ape to AgagADImAM javuM, nahi te page cAlavuM evo vicAra hato. amuka ja divase amuka ThekANe pahoMcI javuM evo to kaMI nizcaya hate ja nahi. dezATana karatAM dezadezanA lokonA rItarivAja vagere jANavA maLe ane hindustAnanA judA judA prAMtanuM jJAna maLe e ja uddeza hato. - kalakatte AvyAne bIje ja divase eka jhoLI tathA eka . sakhalAda (5)nuM meTuM cIvara (vastra) meM hAthe sIvI taiyAra karyuM. mArAM badhAM pustaka anavaratnane seMyAM. AmAM mArI meM gAvA cheDyuM tyArathI lakhelI noMdhapothI paNa hatI. mAre hAthe kAgaLamAM barAbara bAMdhI sIla karIne meM te anavaratnane saMpI ane barAbara sAcavI mUkavA vaLI vaLIne bhalAmaNa karI. paNa huM A pustakanA AraMbhamAM kahI gayA tema tenI bedarakArIthI A noMdhapothI khavAI gaI! bAkInAM pustakamAMthI ghaNAMkharAM 1907mAM dharmapAla taraphathI mane pAchAM maLelAM. A badhI taiyArI pachI eka be divasamAM ja eka divase savAre sUryodaya pahelAM meM kalakattA choDayuM ane rasto pUchato pUchato hAvarA sTezana pahoMcyo. tyAMthI baMgALa nAgapura relavene raste meM dhIme dhIme cAlavA mAMDayuM. te divasa meM mArI jhoLImAM bharI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ baddhakSetranI yAtrA 181 lIdhelAM keLAM ane pAMu upara kADho; rAta kyAM gALI e atyAre yAda nathI. bIje divase savAre dula sTezana AgaLa pahoMcyo. keLImAM kAMI bAkI na hovAthI prathama jamavAnI kaMIka sagavaDa zodhavAno vicAra karI huM gAmamAM gayo. gAmamAM zItalaprasAda nAmanA eka udAra vakIla rahe che ema kAIne meDhe meM sAMbhaLyuM hatuM. ghaNuM karIne AMdulanA sTezanamAstare ja mane kaheluM. savAre AThane sumAre huM gAmamAM gayo. zItalaprasAda pitAnI ozarImAM asIlo sAthe vAto karI rahyA hatA. "kema AvyA cho?" ema temaNe mane hindImAM pUchayuM. meM javAba Apyo, "jamavA sAru.' temane A mazkarI lAgI haze. kaMI paisAnI madada joIe che ke kema, vagere savAlo temaNe pUchaLyA, paNa "mane bIjuM kaMI ja nahi, phakta eka TaMkanuM bhojana ja joIe che, ane te mAro niyama pramANe bAra vAgyA pahelAM maLe to ja,' ema cekhuM kahyuM. temaNe ghaNuM ja khuzIthI mane bhejana karAvavA hA pADI ane kahyuM, "eTaluM ja joItuM hoya to ahIMthI have bIje kyAMya javAnI bilakula jarUra nathI. ahIM nirAMte " bese. bAra vAgyAnI aMdara tamane mArA garIba gharamAM maLaze te bhojana huM Apane karAvIza.' tenA kahevA pramANe gAmamAM bIje ghera na jatAM huM tyAM ja beThe. agiyAreka vAgye jajamAne mane nokaranI sAthe navA bAMdhelA taLAva upara nAhavA mokalyo. ane temAMthI paravAratAM temaNe mArA jamavAnI goThavaNa paDe karI. baMgALI rIta pramANe aneka zAkabhAjI vagere vastuo hatI. jamI lIdhA pachI temaNe kaMI dravya leze ?' ema mane pharI vAra pUchayuM. paNa dravya P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI pAse na rAkhavuM evo mAro saMkalpa hato te jaNAvI ane mane jamADyA mATe temane upakAra mAnI meM AMdula sTezanane rasto pakaDayo. AMdulanA sTezanamAstara tema ja temanA madadanIza baMne khristI hatA. paNa teo mArI sAthe khUba udAratAthI varyA. te divase savAre AsisTeTa sTezanamAstara sAthe mAre vAta . thaI hatI, tyAre meM tene pUcheluM ke, "kaI gADInA gArDana DabAmAM besI mArAthI midanApura jaI zakAya kharuM?" teNe kahyuM, "tame pesenjara TrenamAM jaze to midanApUrane sTezane tamane kaI nahi pUche. sAdhusaMnyAsI che ema jANI javA deze. uparAMta mArA koI oLakhItA gArDane tamAre mATe kahI mUkIza.' paNa Ama TikiTa vagara musApharI karavI e mane yogya na lAgyuM. meM tene kahyuM, "gArDa mane je tenA DabbAmAM besADIne laI jAya te ja huM jAuM, vagara TikiTa pesenjara TrenamAM te huM na jAuM.' aMte teNe sTezanamAstarane vAta karI. teNe paNa mArI tarapha sArI peThe sahAnubhUti batAvI. paNa pesenjara TrenanA gArDa potAnA khAnAmAM nahi laI jAya ema kahyuM. te ja divase bapore eka mAlagADI AMdula sTezanathI midanApura janAra hatI. tenA gArDanI sAthe sTezanamAstarane sArI oLakhANa hatI. mAlagADImAM javA huM taiyAra chuM ema joI gArDa mane midanApura sudhI khuzIthI laI jaze ema teNe mane kahyuM. mane paNa A vAta gamI. ane huM te gADImAM midanApura Avyo. te gADIne gArDa paNa khristI ja jaNAya. te mArI sAthe atyaMta snehabhAvathI varyo. pitAnI beThaka teNe mane ApI ane paMDe badhe rasto Ubho rahyo. cheteNe mane kahyuM che te gADIne gaI . potAnI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetranI yAtrA 183 midanApura pahoMcyA pachI sTezana upara rahetA be traNa dakSiNI relave kArakunene huM maLyo. paNa temanI pAsethI AgaLa musApharI karavAmAM kazI madada maLe ema na lAgavAthI sTezana choDI midanApura zahera tarapha meM dhIme dhIme cAlavA mAMDayuM. zahera najIka pahoMce tyAM meM rastAnI DAbI bAjue eka gADI UbhelI joI tyAM be traNa baMgALI gRhastha UbhA hatA. temane "zaheramAM javAno rasto A ja ke ?' ema meM hindImAM pUchayuM. temaNe hA kahI eTale huM AgaLa cAlavA lAgyA. tevAmAM temanAmAMne eka gRhastha utAvaLa utAvaLo mArI pAchaLa AvyuM ane mane pUchavA lAgyA, "tamane saMskRtamAM vAta karatAM AvaDe che?" meM kahyuM, "hA, saMskRtamAM huM sArI rIte bolI zakuM chuM. aMgrejI paNa jANuM chuM. te kahe, "pelI gADI UbhI che te amArA rAjAsAhebanI che. temaNe saMskRtamAM eka graMtha paNa lakhyo che." meM kahyuM, "tamArA rAjAsAheba jeDe mAre kazuM prayojana nathI, to paNa temanI marajI hoya te saMskRtamAM bolavA mane harakata nathI." eTalAmAM rAjAsAheba tyAM AvyA. teo brAhmaNa hatA ane temanuM nAma kRSNaprasAda ke evuM ja kaMI hatuM. midanApura jillAmAM temanI moTI jamInadArI hatI ane taLa midanApura zaheramAM eka moTuM ghara (jene baMgALIo kacerI kahe che) hatuM. thoDI vAra saMskRtamAM vAta thayA pachI rAjAe mane pitAnI gADImAM kacerIe AvavA kahyuM. paNa "mane page cAlato ja javA do" ema meM kahyuM. teNe vadhu Agraha na karyo. potAnI sAthenA eka gRhasthane mArI sAthe rAkhI teo gayA. rAta paDayA pachI huM rAjAsAhebanI kacerImAM jaI pahoMce. bIje P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 ApavItI divase teo gAma javAnA hovAthI temane te ja rAtre ghaNAM kAma ATopavAnAM hatAM. huM temane na maLatAM najIkanA ekaDhALiyAmAM mAruM cIvara pAtharI teno bIje cheDe eDhI nirAMte UMghI gaye. musApharInA thAkane lIdhe huM ghasaghasATa UMdhavA lAgyA. agiyAra vAgyA sumAre gheSa nAmanA eka vakIle mArI pAse AvI mane jagADyo. rAtre bhojana karavA sAru rAjAsAhebe mane khUba Agraha karyo. paNa bapore bAra vAgyA pachI huM jamato nathI" ema kahI temanA mananuM samAdhAna karyuM. bIje divase pitAnI je gAma AvavAno temaNe mane khUba Agraha karyo. paNa mArA pravAsano krama meM agAuthI nakakI karyo hovAthI temanI vinaMtIne huM mAna ApI zakyo nahi. pitAnAM mANasone kahI mane nAgapuranI TikiTa kaDhAvI ApavAnI vyavasthA karI teo pitAne gAma gayA. bIje divase huM ' zeSa vakIlane ghera jA ane rAjAsAhebanA oLakhItA gRhastha sAthe sTezane Avyo. rAjAsAheba ane temanA mitrAe karela rakamamAMthI mArI TikiTa levAmAM AvI, ane vadhyA ' te paisAmAMthI pelA gRhastha mane rastAmAM khAvA sAru bhAtuM baMdhAvyuM. bIje divase bapore nAgapura pahoMcyo. vATamAM bhAtuM khAI lIdhuM hatuM tethI jamavAnI phikara nahotI. paraMtu rahevuM kakyAM ane AvatI kAlanuM zuM, e savAla hato ja. ema ne ema sTezanathI zaheramAM Avyo. zaheramAM plegano kera vartI rahyo hato. leke gharabAra choDI bahAra rahevA cAlyA gayA hatA ane UtaravAnuM sthAna maLavuM muzkela hatuM. be cAra vANiyA ke evA ja keI maLyA te aMdara aMdara kahevA lAgyA, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ boddhakSetrenI yAtrA kAI AryasamAjI lAge che! ahIM ene bhaLatA gRhasthanuM ghara kevuM? Ape te kadAca mAdhavarAva pAthe Amane Azaro Ape." aMte temAMno eka jaNa mArI tarapha vaLIne kahe, tame mAdhavarAva vakIla zahera bahAra rahe che temane tyAM jAo. te tamArI badhI vyavasthA karaze." pALe vakIlanI tapAsa karato karato lagabhaga sAMje cha vAgye temanA taMbU para pahoMcyA. teo koI kesa calAvavA sAru bahAragAma gayA ? hatA ane rAtanI gADIe pAchA AvanAra hatA. mane temanA nAnA bhAIe, "temanuM tamAre zuM kAma che?" vagere aneka savAlo pUchayA. paNa tenA savistara javAba ApavAnI bhAMjagaDamAM na paDatAM meM TUMkamAM ja jaNAvyuM, "mAre kazuM khAsa kAma nathI. mAtra eka divasa ahIM rahevAnuM maLe ane mAdhavarAvane maLAya ethI vizeSa mAre kazo hetu nathI." rAtre temaNe mane jamavA viSe pUchyuM. paNa "huM rAtre jamato nathI, ema kahI temanA taMbUmAM cIvaranI pathArI upara huM nirAMte sUI gayo. zrI. pANe vakIla rAtanI gADIe ja AvyA. AvyA ke tarata temane mArA khabara maLyA haze. paNa temaNe mane jagADyo nahi. bIje divase te jarA meDA UDyA eTale te pachI mArI ane temanI mulAkAta thaI. meM kaze paDade na rAkhatAM "huM bauddha chuM" vagere hakIkata temane jaNAvI. teo sudhArAnA himAyatI hovAthI mArAM dhamAMtaranuM temane kazuM khAsa khoTuM na lAgyuM. temaNe kahyuM, "buddha paNuM Akhare hatA to amArA prAcIna maharSiomAMnA ja eka, tenA matane anusaravAthI mANasa vaTalAI jAya che ema huM bilakula mAnato nathI. zrI.. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. ApavItI ekAkurA nAmanA eka jApAnI bauddha ahIM AvyA hatA. te . bhAre ja ghera rahyA hatA. have tame nakAmAM idharatidhara na bhaTakatAM. ahIM ja nirAMte rahe ane je kaMI dharmaciMtana karavuM hoya te ahIM rahyAM karo.' - thoDA divasa nAgapuramAM rahevuM mane ThIka lAgyuM. zrI. pALee mAre mATe eka nAno taMbU ilAyado taNAvI Apyo. nIce ghAsanI pathArI karI te upara huM sUto. zrI. pAyenA taMbU AgaLa bIjA paNa be cAra DerA hatA. te badhAMne tyAMthI mane thoDI thoDI bhikSA maLatI. zrI. pALee eka mATInuM chIcharuM rAmapAtra mane ANI ApyuM hatuM temAM huM jamatA. ane nAhavA sAru tema ja pANuM bharI rAkhavA sAru eka bIjo mATIne ghaDe hato ane hAtha dhovA mATe eka kIba hatI. TUMkamAM : mRtpAtramAtravibhavazcorAsaMbhogacIvaraH / nirbhayo vihariSyAmi kadA kAyamagopayan // * A zAMtidevAcAryanI abhaLakhAno e thoDA divasa meM ThIka anubhava lIdhe. . zrI. pAbenA tema ja bIjAnA taMbUothI bhAre taMbu sArI peThe dUra hato. tyAM erujhAMjharunI tema ja coranI bahu bIka rahetI. paNa huM te bedhaDaka rAtavarata badhe pharate, ane bheye ghAsa upara sUI raheto. lagabhaga aThavADiyuM ke doDha aThavADiyuM kAvyuM. paNa kAyamane mATe ahIM rahevuM azakya hatuM. vaLI ' mATInuM zaruM e ja mAro vaibhava ane corane paNa kAma na Ave evuM cIvara (pAse rAkhIne) huM dehanI paravA na karatAM - nirbhaya thaIne kacAre vicarIza ? . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ baddhakSetranI yAtrA 187 zrI. pALe gAmamAM rahevA jAya te pachI A vagaDAmAM mArAthI na ja rahevAta. kAraNa roja bhikSAne sAru cAra pAMca mAIla cAlatA javuM ane cAra pAMca mAIla AvavuM paData. tethI nAgapura choDI muMbaI thaI banArasa ane tyAMthI kuzinArA javuM evo meM vicAra karyo. zrI. pAcene meM mAro vicAra jaNAvyo. temanuM kahevuM ema hatuM ke, mAre nAgapurathI sIdhA banArasa javuM. paNa meM kahyuM, "A vakhata mAre muMbaInI bAju eka vAra jevI che. huM pUnAmAM hato paNa muMbaI joyuM nathI. ahIMthI umarAvatI pAse ja che te paNa jevA IcchA che." pANee vizeSa hA nA na karatAM umarAvatInA vakIla zrI. goviMda nArAyaNa kANe upara mane bhalAmaNapatra lakhI Apyo ane bIje divase sTezana para AvI umarAvatInI TikiTa kaDhAvI ApI. - umarAvatI huM madharAte pahoMcyo. eve vakhate zrI. kANene ghera jaI bAraNAM ughaDAvavAM ThIka nahi, ema dhArI sTezane ja trIjA varganI veITiMga rUmamAM pharaza para sUI rahyo. AthI - bIje divase mane maraDe thaI tabiyata ekAeka bagaDI. savAre kANe vakIlanA gharane patto meLavyo. temaNe mAre ghaNe sAre satkAra karyo. eTaluM ja nahi, paNa zrI. dAdAsAheba khApaDe vagere gRhastho joDe temaNe mArI oLakhANa karAvI. tyAM bauddhadharma viSe eka vyAkhyAna mAre ApavuM, ema saune Agraha thavAthI meM buddhanA madhyama mArga viSe tyAMnA : thiyesephikala lojamAM vyAkhyAna ApyuM. zrI. khApa pramukha hatA. temaNe bauddhadharma upara anukULa vivecana karyuM ane ekaMdare mAruM vyAkhyAna badhAne gamyuM hoya ema jaNAyuM. paNa marAThImAM bolavAne mane A pahelo ja prasaMga hato, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI tethI vyAkhyAna kevuMka nIvaDaze enI ciMtA mane chevaTa sudhI rahI. zrI. kANae mAro badho bhAra upADI lIdhe. TikiTanA paisA badhA temaNe ApyA ke phALo karI bhegA karyA enI mane khabara na paDI. temaNe muMbaImAM zrI. hari rasItArAma dIkSita solisiTarane kAgaLa lakhI mArA AvavAnI khabara ApI, ane umarAvatIthI nIkaLatAM pahelAM tAra paNa karyo. ATalethI paNa temane saMtoSa na thayuM. mane kahe, "jo tame na kacavAo te tamArI strI tema ja putrI mATe huM yathAzakti thoDI rakama mokalate rahe." temanI A udAratA mATe meM temano atyaMta upakAra mAne. paNa tevI deNagI rakama levA meM nA pADI. meM vinayapUrvaka kahyuM, "mArA sALA dAktara che ane pitAnI bahenano bhAra sahana karavA jevI temanI AyAta che. eTale tame nAhaka ciMtA na karo.' Ama kahI temanA mananuM samAdhAna karyuM. mAtra traNa ke cAra divasa huM umarAvatImAM rahyA hoIza. tyAMthI muMbaI Avyo. dAdara gADI badalI sIdho vAMdarA gaye. zrI. dIkSite gADI tathA eka mANasane sTezana upara mokalyo hato te mane temane ghera laI gayo. te divase dIkSitane ghera kaMIka prasaMga hato ke pachI ravivAra hovAthI icchamitrane jamavA teDyA hatA, paNa tyAM zrI. dAmodara gaNeza pAthe vagere loke AvyA hatA. vedAMta upara mAre temanI sAthe lAMbe vakhata sudhI carcA thaI. zrI. dALakara karIne eka gRhastha paNa tyAM AvyA hatA. temaNe meM dhamatara karyuM tene viSe bhAre kheda pradarzita karyo. khAsa karIne sArasvatanI nAte P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ boddhakSetranI yAtrA 189 bhAre jevA eka hoziyAra mANasane beyo ane meM sArasvata jevI jAti beI, e vAta emanA dilane atyaMta akArI thaI paDI ! dIkSita ane bIje divase pitAnI sAthe muMbaI laI gayA. ane eka bhADUtI gADI karI ApI tenA koI nAtAvALAne sAthe mokalya; teNe mane muMbaInAM keTalAMka jevAlAyaka sthaLo batAvyAM. have mAre muMbaImAM vadhu vakhata rahevAnI jarUra na rahI. tethI te ja rAtre nIkaLI vaDodarA gayA. zrI. dIkSite vaDodarAnA temanA eka mitra zrI rAmacaMdra hari gokhalene AgaLathI mAre viSe lakhyuM. rAtre agiyAra vAgye sTezane AvI mane TikiTa kaDhAvI ApI ane gADIe besADayo. bIje divase savAre zrI. gekhale vaDodarAne sTezane hAjara hatA. mArA veza uparathI temaNe mane oLakhe, ane pitAnI gADImAM mane ghera laI gayA. temane ghera jamavAkhAvAnI sagavaDa sArI hatI. paNa tyAM mAre eka divasathI vadhAre rahevuM nahotuM. tethI meM te ja divase rAtanI gADIe besI, ujajana javAnuM TharAvyuM. gokhalee sTezane AvI ujajananI TikiTa kaDhAvI ApI. bIjA paNa thoDA rUpiyA temaNe ApavA mAMDayA paNa te meM lIdhA nahi. ujajanamAM plega cAlato hato. mArA jUnA mitra keLakara mAstara vagere gAma bahAra rahetA hatA. meM temanA gharane mAMDa mAMDa patto meLavyo. mAdhavakolejanA te vakhatanA prinsipAla zrI. DhaMkaNenA taMbUmAM ke pachI zrI. keLakaranI jhUMpaDImAM kyAMka rahyo. atyAre cokakasa yAda nathI. zIlanAtha P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 ApavItI nAmanA koI eka verAgI te vakhate devAsamAM rahetA hatA temane A badhA maMDaLe guru karyA hatA. temane mATe jarUra maLavuM evo sahune bhAre Agraha thayo. AthI ujanathI devAsa sudhI covIsa mAIla huM cAlato gayo. paNa A grejyueTa maMDaLe mane kahyo hato tevo bhAre dharmasAkSAtkAra A bAvAmAM mane dekhAya nahi! - eka nAnI zI TekarI upara bAvAjInI guphA hatI. ane guphAnA moM AgaLa eka dhUNI dhakhatI hatI. bAvAjIne namaskAra bamaskAra karyA vagara ja huM temanI pAse jaIne beTho ! bAvAjIne tema ja tenA ziSyamaMDaLane A gamyuM ne hovuM joIe ! meM bAvAjIne thoDA prazno pUchaLyA paNa bAvAjIe tenA ADAavaLA javAba ApI uDADI dIdhA. bAvAjI te vakhate bhAMganA nizAmAM cakacUra hoya ema lAgyuM ! te divase te mArI sAthe huM bhAtuM bAMdhI lAvyo hato ane bAra vAgyA pahelAM rastAmAM ja khAI lIdhuM hatuM tethI rAtre jamavuM nahotuM. lagabhaga sAta vAgye zIlanAthanA ziSyavRMda dhUNunI pUjA karI zaMkha phUkyA. A pUjA vakhate AratI vagere badhuM zIlanAtha bAvAjInA nAmanuM thatuM ! zIlanAtha ja jANe pUraNapuruSottama, evI ja temanA ziSyamaMDaLanI dRDha mAnyatA hoya ema lAgyuM! game tema hoya paNa mane A badhuM kaI rucyuM nahi. bIje divase zrI. gaMgAdhara zAstrI joDe mArI bheTa thaI e devAsanI aMgrejI nizALanA heDamAstara hatA, ane vidyAvyAsaMgI hatA. temanI mArI oLakhANa kayAM ane kevI rIte thaI e cekasa yAda nathI AvatuM; paNa temaNe mane P.P. Ac. Gunratnasuri M.S: Jun Gun Aaradhak Trust
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ boddhakSetronI yAtrA 191 pitAne ghera jamavA AvavA Agraha karyo ane khAtarI ApI ke mArA niyama mujaba bAra vAgyAnI aMdara badhuM taiyAra thaI jaze. te divase agiyAra sADA agiyAra vAgye huM temane tyAM ja, ane bapore temanI nizALamAM mAruM eka vyAkhyAna thayuM. ekaMdare devAsa AvavAmAM zIlanAthanI mulAkAta karatAM gaMgAdhara zAstrInI mulAkAtano lAbha ja mane to vizeSa lAge ! devAsathI huM indora gayo. javAnuM to ujanamAM ja nakakI karyuM hatuM. zrI. keLakare indoramAM zrI. ketakara heDamAstarane bhAre viSe lakhyuM hatuM. te pramANe temaNe mane eka divasa pitAne tyAM rAkhI ujajananI TikiTa kaDhAvI ApI ravAnA karyo. tyAM pri. DhekaNe, zrI. keLakara, vagere gRhasthAe phALo karI mane gvAliyara ravAnA karyo. gvAliyaramAM huM dA. vALane tyAM ja Utaryo. cAra varSe ame maLyA tethI dA. vAgaLe atyaMta rAjI thayA. mAre saMnyAsIne veza temane gamyo nahi. chatAM mArA AdarasatkAramAM temaNe koI jAtanI UNapa AvavA dIdhI nahi. eka ke be divasa temane tyAM rahIne kAzI javA nIkaLyo. dA. vAgalene te divasa darabAramAM jarUrI kAma hovAthI mane sTezane mUkavA AvI zakyA nahi. paNa mane TikiTa kaDhAvI ApavA ane gADIe besADavA temaNe pitAnA bhANejane mokalyo. teNe TikiTa kaDhAvI ApI ane mUDI bharIne rUpiyA mArI AgaLa dharyA. rUpiyA keTalA hatA te vagere kazuM na pUchatAM meM tene eTaluM ja kahyuM ke, "e rUpiyA huM kaI rIte laI zakuM ema nathI. huM ene sparza nahi karuM. tame te laI jAo ane tamArA mAmAne pAchA sapaje.' thI bharIne rUpiyA tene eTale ke arza nahi P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI kAzImAM sAranAtha AgaLa bauddha loko mATe eka nAnuM vasatigraha baMdhAyAnuM mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM. te mujaba kenTonmenTane sTezane UtarI meM te taraphano rasto pakaDayo. tyAM sumedhaMkara nAmano eka zrAmaNera raheto hato. teNe mane khavarAvyuM. paNa A vasatigRha nAnuM hovAthI mArA rahevAnI sagavaDa tyAM thAya ema nahatuM ema teNe jaNAvyuM. meM tene pUchyuM, "ahIMthI kuzinArA javAnuM keTaluM bhADuM paDe che? teTaluM gADIbhADuM mane ahIM koI rIte maLI zake?' kuzinArA najIkanA "tahasIla dauriyA' sTezananuM bhADuM ahIMthI eka rUpiyA ne upara kaMI AnA thatuM hatuM. teTalA paisA sumedhaMkare pitAnI pAsethI ApyA ane mane tyAM ravAnA karyo. tahasIla dauriyA huM savAre pahoMcyA. tyAMthI kuzinArA vIza mAIla thAya. rasto sIdho che, paNa vATamAM jamavAnuM zuM tenI phikara hatI ja. chatAM sTezane besI rahevAmAM to kaMI sAra nathI ema vicArI meM tarata ja cAlavA mAMDayuM. pAMca cha mAIla cAle tyAM badhera thavA AvyA. tethI najIkanA eka gAmamAM tyAMnA keI kSatriya jamInadArane ghera huM gayo. teNe mAruM sArI rIte Atithya karyuM. jamyA pachI meM AgaLa cAlavA mAMDayuM. rAtre vATamAM ja eka luhArane ghera sUto ane bIje divase savAre kuzinArA jaI pahoMcyo. A sthAna gorakhapura jillAnA kayA tAlukAnA gAmathI be mAIla che. hAla ene "mAyA kuMvara kA kaTa' kahe che. AsapAsanA anADI lokone ahIMnI buddhanI mUrti joI ne bhAre Azcarya thAya che! te viSenA ItihAsanI temane bilakula khabara nathI ! pAchaLa kahI gayo chuM ke mahAvIra bhikSue P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA zrI. bejArI nAmanA baramI vepArInI madadathI ahIM eka dharma zALA bAMdhI che. mahAvIra bhikSu e ja dharmazALAmAM rahetA hatA. tenI sAthe uttara taraphano koI vRddha brAhmaNa bhikSu rahetA hatA. zrI. bejArIe eka baramI gRhasthane bhikSuonI saMbhALa levA ane dharmazALA sAcavavA tyAM rAkhyo hato. mahAvIra bhikSue mAruM svAgata sAruM karyuM ane mane rahevAne eka oraDI ApI. ATha paMdara divasa huM te oraDImAM rahyo, paNa mArAM dhyAnasamAdhimAM tyAM bahu khalela pahoMcavA lAgI. - | mArI oraDInI bahAra vizvAmitramenakAnuM (ravivarmAnuM doreluM) eka citra TAMgeluM hatuM. aDakhepaDakhenAM gAmaDAMomAMthI loka dharmazALA jevA AvatA ane A citra tarapha joIne khaDakhaDATa hasatA. tema na karavA meM temane aneka vAra kahyuM. paNa roja navA navA mANaso Ave tethI tenI kAMI asara : na thaI. AthI meM mahAvIra bhikSune kahyuM, "tame A citra ahIMthI kADhI nAMkho athavA te chevaTa ahIMthI te tene khaseDe ja ane bIje kyAMka laTakAvo, eTale mane tene trAsa thato aTake." paNa citra bejArInA mANase mUkeluM hovAthI mahAvIra bhikSune te kADhI nAMkhavuM ThIka na lAgyuM ! aMte meM tene avaLuM karI mUkyuM. paNa pelA baramIe te pAchuM catuM karIne mUkyuM ! kuzinAre AvavAne mukhya hetu manane zAMti maLe e ja hato. paNa A eka nAnakaDA citre temAM behada khalela karI. have dharmazALA choDI javA sivAya bIjo upAya rahyo nahi! eka divasa mahAvIra bhikSanI sAthe mAre A viSe sArI peThe bolAcAlI thaI ane e bahAnAno lAbha laI meM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S., Jun Gun Aaradhak Trust
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 ApavItI dharmazALA choDI. buddhanA maMdiranI pAchaLanA khaMDeramAM UgeluM eka jaMgalI jhADa hatuM tenI nIce DIeka jagyA sApha karI huM tyAM rahevA lAgyo. eka divasa to kayA gAmamAM jaI eka vakIlane gherathI bhikSA lAvyA. paNa bIjA divasathI mahAvIra bhikSue mAruM bhejana huM jyAM beTho hato tyAM mekalavA mAMDyuM. Ama bhikSA meLavavAnI phikara rahI nahi. 1904nA jAnyuArInI 25mI tArIkhe huM kuzinArA pahoMcyA hatA. eka be aThavADiyAM dharmazALAnI oraDImAM gALyAM. ane bIjA be aDhI mahinA pelA jhADa nIce gayA. mArI jiMdagIne ekAMtavAsamAM gALelA pahelA divase te A ja. bhagavAna buddha bhayabhairava sUtramAM kahelA bhayabhairavane meM A ThekANe pahelI ja vAra anubhava karyo. A sUtramAM bhagavAna buddha kahe che, "he bhikSuo! huM caudaza, amAsa, pUnama ane AThamane divase, jyAM bhUtapizAcAdine bahu bhaya hoya che ema kahevAya che, tyAM jaIne rahe. rAte ekAda mora jhADa uparathI sUkI DAMkhaLI nIce pADato hoya, ekAdu jAnavara najIka AvatuM hoya athavA to pavanathI jhADanAM pAMdaDAM khaDakhaDe tevA ja mArA zarIramAM bhayano saMcAra thato. te vakhate jo huM ahIMthI tahIM pharato houM te pharatAM pharatAM ja te bhayanI nAza karato. Ubho houM ne mane bIka lAge to UbhAM UbhAM ja huM bIkano nAza karate; beThe houM ne bIka mArI pAse Ave to huM beThAM beThAM te bIkano nAza karato, ane bichAnAmAM paDyo houM ne je mane bhaya lAge to te ja sthitimAM huM tenuM damana karato." A ane evAM ja bIjAM sUtromAM kahelI bAbatono anubhava levAnI mane ahIM taka maLI. rAte neLiyA, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bauddhakSetronI yAtrA 15 varu, vagere janAvara sUkAM pAMdaDAM upara thaIne kyAM jAya ane te vakhate mAruM zarIra bhItithI kaMpI UThe. paNa te kSaNe je sthitimAM huM houM te ja sthitimAM rahIne te bIkanuM huM damana karato. mahAvIra bhikSue mane pAtharavA sAru eka pAtharaNuM ApyuM hatuM. eka divasa mArA raheThANanA jhADa pAse khetaramAM te pAtharaNuM pAtharIne huM sUto hato. madharAtane sumAre UThIne huM zauca karavA gayo. pAcho AvIne jouM chuM to pAtharaNAnI kora upara kaMI lAkaDuM paDayuM hoya evI vastu joI mane zaMkA AvI ane meM capaTI vagADI. eTale tyAM paDelo sApa dhIre dhIre cAlyo gayo. te divasathI buddhamaMdiranI bahAranA oTA upara huM sUvA lAgyo. A e jamInathI UMcAM hovAthI erujhAMjharuM pathArImAM AvavAno saMbhava theDe hato. paraMtu oTA upara jhADanI ke evI kazI otha na hovAthI rAte jhAkaLa paDe ane mArI pathArI bhIMjAI jAya. uparAMta oTAnI jamIna nI hovAthI TADha paNa khUba vAya. mUrti nAmano eka kabIrapaMthI sAdhu pAsenA ja eka gAmamAM raheto hato. te vakhatovakhata mArI pAse Avato ane dharmacarcA karato. huM paNa tene buddhanI bhAvanA vagerenA prakAra kahetA. eka divasa mArA raheThANathI be mAIla dUra AvelA eka masANamAM javAnuM ame TharAvyuM, ane te pramANe ame AkhI rAta tyAM gALI. ziyALa, varu, vagere janAvare to A masANamAM hatAM ja, paNa te karatAMye mRtazarIranA avayavo, hADakAM vagere comera paDelAM hovAthI A jagyA adhika bihAmaNI lAgatI hatI. tyAMthI mANasanI khoparI vagere P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 2 : A5vItI : aneka hADakAM bhegAM karI ANI te upara meM keTalAka divasa sudhI dhyAna karyuM! .. A pahelAM mane verAna jaMgalamAM pharavAnI Teva nahatI ema nahi. amAruM sAMkhavaLa gAma hajI verAna jaMgala ja che. haju Aje paNa tyAM sUryAsta pachI vAghanI barADa varSamAM ghaNI vAra sAMbhaLavA maLe che. ane tyAM rAtamadharAta aneka veLA huM pharyo chuM. masANa AgaLa thaIne ekalA javA AvavAmAM mane muddala bIka na lAgatI. paNa te vakhate mananI vRtti judI hatI. sApa, vAgha, bhUta, pizAca ke cora Ave te paNa tenI sAme thavA hAthamAM daDUko ane dhAriyuM rahetAM. vAgha upara humalo karavAnI paNa mArAmAM harahameza dhamaka rahetI. ahIMnI vAta judI ja hatI. ahIM ziyALa vagere bAhya zatruone pratikAra mAtra vairAgya ane zAMtithI karavAno hato. AthI rAte varu AvyuM lAge ke tene bhagADavA huM doDato nahi. mArA zarIrathI je A prANI tRpta thatuM hoya to bhale te tRpta thAo, e saMkalpa karI huM cUpa rahe. matalaba ke kuzinArAnI AsapAsa mane je eka jAtane dhArmika anubhava levA maLe te apUrva hato ema kahevuM joIe. 1900nA eprilamAM dharmapAla jApAna, amerikA vagere deza pharI kalakattA AvyA, ane tyAMthI kAzI AvyA. tyAM temaNe eka audyogika zALA sthApavA prayatna karyo. mane temanA eka be kAgaLa AvyA eTale kAzI jaI temane maLavuM ema meM nakkI karyuM. eprilanI Akhare huM kAzI gaye, ane tyAM bauddha dharmazALAnI najIkanA eka vaDa nIce meM eka be aThavADiyAM gALyAM. dharmapAla mane maLavA zaheramAMthI AvyA hatA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA 197 te ja divase tyAM sAranAthano meLo bharAyo hato. jyAM besI buddhagurue upadeza karyo te ja ThekANe azoka rAjAe baMdhAvela eka moTo stUpa che. meLAmAM AvelA aneka loko A jagyA jovA AvyA. AthI dharmapAle mane kahyuM: "A lekIne A jagyAnI prAcIna mAhitI nahi hoya tethI tame te temane kaho." meM kahyuM, "emAM huM saphaLa nahi thAuM. nAhakane trAsa thaze." paNa temaNe khUba Agraha karyo tethI chevaTe stUpa AgaLanI UMcI jagyA upara caDI lokone uddezIne huM A pramANe belyo : A stUpano itihAsa ApanAmAMnA ghaNAkharAne mAluma nahi hoya. sArvabhauma azoka rAjAe A sUpa pahelavahelo bAM -' A vAta kahevAnI meM zarUAta karI paNa vacamAM ja eka jaNa hindImAM bolI UThyo, "are A badhAM nAhakanAM gappAM zenAM mAryuM jAo cho? A to "ghAMcIne Topa" che. ema ame jiMdagI AkhI sAMbhaLatA AvyA chIe!' ghAMcIno Topa AvaDe moTe hoI ja na zake, ane ema havA viSe itihAsamAM kazoye purAvo nathI maLato vagere vicAro jaNAvI meM e mANasane samajAvavA mahenata karI. eTalAmAM vaLI bIjo teno koI sebatI tapI UThaDyo ne bolyo, "tame bako cho! amArA bApadAdA ATalA kALa kahetA AvyA te badhuM khoTuM ane tamAro ItihAsa eka sAco kharuM ne? ghAMcIe A Topa caNAvelA ane eka ThekaDe te tenI upara caDato ! ("kuda paDatA thA') khabara che?" khalAsa thayuM! mAruM vyAkhyAna tyAM ja samApta thayuM! zrotavRMdamAM hasAhasa macI rahI ane mArI saMpUrNa hAra thaI ema sau koIne khAtarI thaI cUkI ! P.P. Ac. Sunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 ke ApavItI : aMte temanAmAM IjaneranuM kAma karI penzane pahoMcela eka gRhastha hatA temaNe dharmapAlane kahyuM, "amArA lokone jUnA ItihAsanI vAta karavAmAM kazo sAra nathI. tame amerikA, jApAna, vagere deza pharI AvyA che, tyAMnA loko viSe tema ja udyogadhaMdhAo viSe kaMI mAhitI A loke AgaLa kaheze to teno kaMIke upayoga thaze." dharmapAle tema karavAnI hA kahI, eTale te gRhastha mATInA TekarA upara caDI gayA ane prAstAvika bhASaNa karI chAtRsamudAyane dharmapAlanI oLakhANa karAvI. pachI dharmapAle ApeluM bhASaNa teNe hindImAM samajAvyuM. paNa tenuM pariNAma jevuM joIe tevuM na thayuM ema mAruM mAnavuM che. chatAM ghoMghATa karyA vagara lokoe sAMbhaLyuM e ja .. ahobhAgya ! - je dezamAM bauddhadharmane pracAra thayo, jyAMnA lekee cIna vagere hinda bahAranA dezamAM paNa te dharmanI dhajA pharakAvI, te ja dezanA lokonuM AvuM zocanIya ajJAna jaIne mAruM mana udAsa thaI gayuM. bauddhadharmanA temanA ajJAnanuM to kaMI nahi, paNa bIjI bAbatomAM paNa mahArASTra ke baMgALa karatAM kAzI, kuzinArI vagere pradezanA leke atyaMta pachAta che. taLa kAzImAM je thoDAghaNA zAstrI paMDita che teTalA ja. paNa kAzI choDI be cAra mAIla paNa bahAra nIkaLe ke gAmaDAMomAM navuM ajJAna ja ajJAna vyApI rahyuM che. A daza bAra varSamAM kaMI sudhAro thayo hoya te prabhu jANe, paNa huM jyAranI vAta karI rahyo chuM te vakhate to ApaNuM bAjunA karatAM uttara hindustAnanA loke ati pachAta hatA. ane meTAM moTAM gAmamAM paNa prAthamika keLavaNInI sudhdhAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ baddhakSetronI yAtrA 199 sagavaDa nahotI. A gAmaDAMnA brAhmaNone sudhdhAM lakhatAM vAMcatAM na AvaDe ! sahI karatAM AvaDavuM e to jANe bhAre vidyA manAya ! prAcIna kALamAM badhA sudhArAomAM agresara - tarIke paMkAyelA A madhyadezanI AvI khedajanaka sthiti joIne kayA dezahitiSNune lAgI nahi Ave ! je vaDanA jhADa nIce raheto hato, tenI pAse ja eka jaina derAsara hatuM. tenI bahAranI bAjue lAMbA lAMbA TA hatAM. rAte huM e oTA upara sUto. jaina maMdirane pUjArI tyAMthI thoDe dUra eka dharmazALAmAM raheto. ane purANavastusaMzodhaka khAtAe najIkanA gAmanA eka mANasane, tyAMthI koI pANIpatharo upADI na jAya teTalA khAtara, cAra sADA cAra rUpiyAne daramAye rokIdAra rAkhe hato. A mANasa kaI vAra mane kaheto ke, derAsaranI AsapAsa bhayaMkara bhUtapizAcene vAsa che ane sUraja AthamyA pachI tyAM thaIne jatAM AvatAM loko bahu bIe che. tyAM sUvAnuM choDI dharmazALAmAM sUvAno ane teNe ghaNI vAra upadeza karyo, paNa meM te jagyA choDI nahi. uttara hindustAnamAM unALo bahu sakhata hoya che. eka divasa bapore huM pelA vaDa nIce beThe hato tyAM derAsaranI pAchaLanI bAjue khodakAma karanAre eka majUra jaina dharmazALAmAMthI mATInA ghaDAmAM pANI bharIne Avato hato. tene meM mArA kamaMDaLamAM thoDuM pANI nAMkhavA kahyuM. paNa teNe namratApUrvaka javAba Apyo, "mahArAja, tame kahe che tema huM kema karuM?" mane lAgyuM ke AsapAsa pANInI ati taMgIne lIdhe, o pramANe thoDuM pANuM mane Ape to, bIjA majUro karyuM. paNa teNe 'ApyA, mahArAja kima karuM ?' P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 * ApavItI tenA upara gusse thAya e bIke te mane pANI nahi Apato heya. tethI meM tene kahyuM, "mane pAchuM ApavAthI je tane kaI rIte harakata Ave ema heAya te na Apato.' teNe ghaDe nIce melI bhAre page paDIne kahyuM: "mahArAja, pAvaLuM pANI ApavAmAM mAruM zuM lUMTAI javAnuM hatuM? paNa have tamane sAcI vAta karI dauM chuM. huM jAte mocI chuM ane tethI ja ApanA jevA UMca varaNane mArA hAthanuM pANI ApI pApane bhAgI kema thAuM?" meM kahyuM, "hIdAsa saMta paNa camAra hatA chatAM tene badhA loko mAna ApatA. te ja pramANe huM paNa jAtibhedamAM mAnanAro mANasa nathI. tuM kaI jAta che e joDe bhAre nisabata nathI. mAre to phakta pANuM joIe che ane te tuM Apa eTale basa.' A pramANe meM tene khUba upadeza Apyo. te kaI javAba na ApI zakyo. mAtra pharI bhAre page paDIne bolyo, "Apa game teTalo upadeza kare, athavA to huM je Apane gunegAra dekhAte heuM to mAruM ahIM ne ahIM gaLuM vADhI nAMkhe, paNa AvA pApamAM paDavA mane kaheze nahi!' chevaTe e kharA taDakAmAM jaina dharmazALAnA bAgane kuve jaI tyAMnA pUjArI pAsethI mAre pANI levuM paDayuM ! - A eka ja bAbata uparathI yuropa, amerikA, vagere dezanA halakA vargonI ane ahIMnA DheDa, camAra vagere lokonI sthitimAM keTalo phera che, ane tyAMnA jeTalo sudhAro A dezamAM karatAM keTalI takalIpha paDe ema che, e saheje dekhAI Ave che. IzvaranA sRSTiniyamane AdhAre ja pite nIca sarajAyela che, evI bhAvanA pazcimanA garIba vargomAM bilakula nathI. samAjanI khATI racanAne lIdhe pote nIcA darajjAnA banyA che ane te P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAdhi. 12, pina-3200 racanAmAM pheraphAra karAvavAnI sAthe ja potAnI unnati thavAnI, evI temanI dRDha mAnyatA che. paNa ApaNe tyAM teM aMtyaje vageremAM pote je sthitimAM janmyA te temane yogya lAge che, eTaluM ja nahi paNa koI sudhArAno himAyatI temanI vacce jaI caDe to te adharmAcaraNa kare che evI gAMDI samajaNa ghara karI beThI che ! keLavaNIne pracAra karyA vagara hajAro varSathI mULa ghAlI beThelA A saMskAra para humalo karavA mathavuM nirarthaka che. pharajiyAta keLavaNI jevuM kaMI ne kaMI hindu stAnamAM zarU thayA vagara A pachAta vargonI unnatinI AzA rAkhavI phogaTa che. - pelA jhADa nIce eka be aThavADiyAM gALI huM kaeNnTAmenTamAM je baMgalAmAM dharmapAla rahetA hatA tyAM rahevA gayo. tyAM paNa huM be aThavADiyAM rahyo. ane jUna mahinAnI zarUAtamAM dharmapAlanA kahevAthI buddhagayA gayo. tyAMvALA sumaMgala bhikSa bIje kyAMka gayA hatA. dharmapAlane tenI khAnagI vartana viSe zaMkA pedA thavAthI tene tyAMthI khaseDI eka siMhalI upAsakane tyAMnI vyavasthA soMpI hatI. teNe mArI ThIka baradAsa rAkhI. dharmapAla dara mahine kharcane paisA te upAsakane ja mokalatA ane te ja badho hisAba rAkhato. mAre kaMzI phikara karavI na paDatI. jamIne traNeka vAgye huM niraMjarA nadInI retamAM ekAda jhADa nIce besato ane bauddha graMthamAM kahela dhyAnabhAvanAdika prakAra karato. ahIM A sthAna viSe keTalIka mAhitI ApavI ayogya nahi gaNAya. buddha bhagavAne bodhisatva avasthAmAM buddhagayAnI paDezamAM cha varasa sudhI ghera tapa karyuM. mAtra magano ke kaLathIne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 ApavItI - ukALo pIne te ghaNuM divasa rahyA, upavAsa karyA, badhuM karyuM paNa nirvANuMprApti na thaI. aMte dehadamanano mArga melI temaNe dhIme dhIme kherAka levo zarU karyo. paNa AthI temanI sAthe je pAMca bhikSu rahetA hatA temane khUba khoTuM lAgyuM, ane jene pate guru samAna gaNatA hatA te A gautamabuddha DhegI nIkaLe ema kahI buguruno tyAga karI teo vArANasI cAlyA AvyA. pachI to bodhisattva tyAM ja rahyA ane dehane jarUrI teTaluM anna grahaNa karI temaNe potAnuM dharmaciMtana calAvyuM. vaizAkhI pUnamane divase sujAtA nAmanI kSatriya kanyAe ApelI khIra khAIne, rAtanI veLAye buddhagayAnA maMdiranI lagolaga. UgelA pIpaLAnA jhADa * nIce AvIne beThA hatA, te rAte badhisatvane tattvajJAnano saMpUrNa bodha thayo. ane mAranI tamAma senAne parAjya karI pi phATayA pahelAM pite saMbuddha thayA. pustakamAM paNa bodhisattvanI mArI joDenI laDAInAM rasika varNana che. game tema che, paNa buddhagurunA parinirvANa pachI A sthaLane khUba mahatva maLyuM. aneka rAjAo ane zrImaMta lokee ahIM aneka maMdira, sUpa, ane vihAra baMdhAvyAM. AmAMthI phakta mukhya maMdira sivAya bAkInAM badhAM makAne Aje mATImAM maLI gayAM che. IsvIsananA pAMcamA saikAmAM silonanA suvikhyAta mahAnAma rAjAe ahIM eka meTe vihAra bAMdhI temAM senAnuM nakazIkAma karAvyuM hatuM ane * * je jhADa nIce buddha beThA hatA te jhADa eka duSTa rAjAe kApI nAMkhyuM evI lokavAyakA che. paNa te ja ThekANe Ugela te jhADanI eka zAkhA atyAre tyAM che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA : 207 temAM motI ane mANekanAM jaDatara hatAM ema kahevAya che. A vihAravALI jagyA Aje paNa batAvavAmAM Ave che. paNa tyAM Aje mATInA DhagalA sivAya kaMI ja najare paDatuM nathI. mULa maMdiranI AvI ja durdazA hatI. maMdira upara vaDa vagere jhADa UgIUgIne zikharane eka bhAga dhasI paDyo hato, ane AsapAsanuM medAna purAtAM purAtAM maMdira dharatImAM DhaMkAI javAnI taiyArImAM hatuM. paraMtu 1876nA ziyALAmAM baramAnA mimina rAjAe A maMdirano jIrNoddhAra sAru traNa baramI amaladAronI eka samiti buddhagayA mokalI. e samitie ahIMnA mahaMtanI anumatithI A maMdiranI marAmata zarU karI. paNa briTiza sarakArane A vAta pasaMda na paDI! baramAne rAjA puSkaLa paiso vAparI kaMI avanavA pheraphAra karI mUke, evI briTiza sarakArane bIka lAgI. AthI sarakAre miMdAmina rAjAe mokalela pratinidhionA kAmamAM dakhala karI. pachI baMne sarakAra vacce patravyavahAra cAlyo ane aMte evo TharAva thayo ke, briTiza sarakAre ja jUnI kaLAne nAza thavA na detAM maMdiranI marAmata karAvavI, ane temAM kharca thAya te baramI rAjAe upADavo! A mujaba eka aMgreja IjaneranI dekharekha heThaLa A maMdiranI marAmata karavAmAM AvI. A prasaMge sarakAre DaoN. rAjendralAla mitrane rekIne temanI pAse buddhagayAne lagatI tamAma hakIkata bhegI karAvI ane te pustakarUpe pragaTa karI. vaLI tyAMnI mUrti ane bIjI purAtana vastuonI dekharekha rAkhavA eka rakhevALa paNa nI. . mimina rAjAe eka nAnI dharmazALA bAMdhI tyAM potA taraphathI be traNa bAramI bhikSu rAkhyA che ane buddha bhagavAnanI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 ApavItI pUjA sAru puSkaLa ratnajaDita sAmagrI brahmadezathI mokalI. maMdiranI jamIna upara ahIMnA mahaMtane kabaje hato. paNa baramI bhikSuo ane tenI vacce keI divasa aNabanAva nahote. aMgreja sarakAre 1886nA jAnyuArImAM thi rAjAne padabhraSTa karI brahmadezane hiMda sAthe joDI dIdhuM. te vakhate buddhagayAnA bhikSuo nirAzrita thavAthI deza gayA ane mimina rAjA taraphathI Avela jhaverAta mahaMtanA kabajAmAM AvyuM te haju sudhI tenI pAse ja che. tyArathI mahaMtane A verAna maMdiranI kiMmata jaNAI AvI, ane te upara potAnI mAlikI vadhAre ne vadhAre majabUta karavA teNe zarUAta karI. . 1891mAM karnala. AlakoTanI sAthe dharmapAla silonathI bauddhakSetranI yAtrA karavA AvyA. gayAnA maMdiranI durdazA joIne temanuM mana udvega pAmyuM. bauddha maMdiranI saMbhALa lenAruM have tyAM keIna rahyuM hovAthI rogAnamAM jaMgala thavA mAMDayuM hatuM ane A jagyA gAmanA lokone zaucavidhi karavAnuM sthAna thaI paDI hatI ! gAmanAM chokarAM divasa badhA maMdiramAM ghUsI buddhanI mUrtinA cotarA upara ramatAM ane patharA phekI tyAMnI zebhAne nAza karatAM. mahaMte nAmane eka cokIdAra rAkhe hato, paNa te maMdiranuM rakSaNa karavA tarapha lagIre dhyAna na Apato. te to bauddha jAtrALuo taraphathI buddhanI mUrti AgaLa dharavAmAM AvatI vastuo tarapha ja vizeSa dhyAna rAkhato ! AvI durdazA joIne dharmapAlanuM citta bauddhonA A pavitra sthaLa tarapha vaLyuM. ane svadeza pAchA jaI A maMdiranA punaruddhAra sAru teNe eka sabhA sthApI. tenuM ja nAma mahAbodhi sabhA'. . . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra05 bauddhakSetronI yAtrA 1893mAM mahAbodhi sabhAnA maMtrI tarIke amerikAmAM zikAgo khAte maLelI sarvadharmapariSadamAM dharmapAtre hAjarI ApI. Ane lIdhe hiMdI tema ja yuropiyana lokomAM tenuM bhAna khUba vadhyuM. amerikAthI pAchA pharatAM te jApAna UtaryA ane tyAMnA koI prAcIna maMdiramAMthI eka suMdara buddhamUrti lAvyA. temane irAdo evo hato ke A mUrtine buddhagayAnA maMdiramAM upale bhALe sthApavI. paNa mahaMtane A vAtanI khabara paDI ke tarata teNe te sAme vAMdho lIdhe. A mUrti gayA zaheramAM varasa savA varasa paDI rahI. chevaTe dharmapAle eka divasa maLasake tene tyAMthI uThAvI buddhagayA laI jaIne uparanA mALe sthApI dIdhI, ane be bhikSune tyAM mUkI pUjAnI zarUAta karI. A vAtanI mahaMtane khabara paDatAM teNe potAnA ziSyo mokalI bakheDe karAvyo ane mUrtine tyAMthI upADIne bahAranA AMgaNAmAM phekI dIdhI ! AthI buddhagayAmAM ja nahi paNa gayA zaheramAM khUba zora macI gayo. gayAnA mejisTreTa mi. mekapharsane dharmapAlanA ane mUrtinA rakSaNa sAru piolIsa mokalI ApI. A badhA bakheDA daramyAna dharmapAlane tenA keTalAka mitrae mahaMta upara phariyAda mAMDavAnI salAha ApI. paNa silonavALA amArA guru zrI. sumaMgalAcArya (mahAbodhi sabhAnA pramukha) vagere vicArI leke AvI phariyAda mAMDavAnI viruddha hatA. to paNa temaNe tapAsa karavA sAru eka siMhalI berisTarane silonathI mokalyo. teNe paNa evo ja mata Apyo ke phariyAda na karavI. chatAM dharmapAle pitAnA hiMdI ane aMgreja mitronI salAhathI mahaMta upara phariyAda mAMDI. mahaMta khUba paisAvALo mANasa hovAthI teNe kalakattAnA suprasiddha P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI baeNrisTara manamehana ghoSane potAnI taraphathI rokyA. paNa Akhare mekapharsana sAhebe bauddhone haka sAco TharAvI mahaMtane cAra ziSyone sajA karI. mahaMte jillA jajane tyAM apIla karI. tyAM thoDI sajA kAyama rahI ane thoDImAM pheraphAra thayA. tyAMthI manamehana ghoSa A kesa kalakattAnI hAIkorTamAM laI gayA. ane kalakattAnAM dezI tema ja aMgrejI chApAMomAM khUba caLavaLa karI. buddhagayAnA mejisTreTe ane jaje ApelA cukAdAthI hiMdudharma upara bhAre phaTako paDavA saMbhava che evI berisTara zeSanI dalIla hatI. te vakhate bauddhadharma viSe lokomAM bhrAmaka khyAla hovAthI dharmapAla viruddha dhikkAranI lAgaNuM utpanna thavAmAM vAra na lAgI. chevaTe hAI korTane kesa nyAyamUrti benarajI ane vaDA nyAyamUrti samakSa AvyA. temaNe potAnA cukAdAmAM eTaluM te kabUla rAkhyuM ke buddhagayAnA maMdiramAM pUjA vagere karavAno bauddhone haka cAlyo Ave che. paNa mahaMtanI rajA vagara tyAM navI mUrtinI sthApanA karavAno bauddha lokone adhikAra nathI ema kahI nIcalI adAlatanA cukAdAne pheravI nAMkhe ane mahaMtanA ziSyone choDI mUkyA. A kesamAM dharmapAlane puSkaLa kharca thaI gayuM. mahAbodhi sabhAe bheguM karela trIsathI cALIsa hajAranuM bhaMDoLa A kesamAM vaparAI gayuM. AthI silona vageremAM dharmapAla sAme lokonAM mana khATAM thayAM ane mahAbodhi sabhAnA kArya mATe silenamAMthI tene paisA meLavavA muzkela thaI paDyA. mAtra baramI lekenI zraddhA tenA uparathI echI na thaI. A kesa pachI paNa temanA taraphathI tene khUba madada maLatI. A bAju mahaMtanI paNa dharmapAla upara atyaMta vakradRSTi thaI. navI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA 207 dharmazALA bAMdhavA theDI jamIna dharmapAlane ApavAnuM mahaMta kabUlyuM hatuM. vecANakhata paNa taiyAra thaI gayuM hatuM. paNa dharmapAla potAnI sAme paDavAno che ema jANatAM ja mahata khatane rajisTara thavA na dIdhuM. pachI te aNabanAva vadhato gayo ane pariNAme upara kahyo te dAvo thayo. have A buddhagayAnA ziva mahaMtane bauddha maMdirano haka kevI rIte maLe, te viSe thoDuM kahevuM asthAne nahi gaNAya. bAdazAha zAhajahAna gAdIe Avyo te agAu gIrI nAmano koI eka zivapaMthI paMjAbI saMnyAsI A maMdiranI paDozamAM AvIne rahyo. te vakhate ahIM bilakula vastI nahotI. AjubAjunA vihAro tema ja bIjA makAno khaMDera thaI paDyAM hatAM ne upara ghAsa tema ja kAMTAnAM jhADa UgI nIkaLI jaMgala banyuM hatuM. AvA sthAnamAM sApa vagere to hoya ja. paNa te uparAMta vAgha ItyAdi hiMsaka pazuo paNa tyAM vasatAM ema kahevAya che. pelA saMnyAsIe AvA A nirjana sthAnamAM potAnI maDhulI bAMdhI. dhIme dhIme tenI kIrti AsapAsanAM gAmomAM phelAI ane tenA ziSyo paNa vadhavA lAgyA. evo ja eno koI eka sevaka zAhajahAnanA darabAramAM haze tenI vagathI A saMnyAsIne maMdiranI paDozamAM AvelAM be gAma inAma maLyAM. tyArathI tenA mukhya ziSyane sau mahaMta kahevA lAgyA. maMdiranI AsapAsanAM khaMDeronI ITa ane pANA bhegA karI mahate potAne sAru ane pitAnA ziSyone sAru eka meTo maTha bAMdhyo. maMdira pharatI azoka rAjAe karelA thAMbhalAonI je vADa karAvI hatI temAMnA ghaNAkharA thAMbhalAo mahate pitAne maTha bAMdhavAmAM vAparyA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 ApavItI ane buddhanI keTalIye mUrtione avaLAM moM karI maThanI bhIMtamAM tema ja maThanI bahAranI dIvAlamAM caNI dIdhI! lerDa karjhane jUnI imAratone rakSaNano kAyado pasAra karI mahaMtane azokanA staMbhe pAchA tenI mULa jagyA upara mUkavA pharaja pADI. paNa buddhanI tema ja bodhisatvanI keTalIye mUrtio hajuye mahaMtanA maThanI bhIMtemAM daTAyelI paDI che! kALacakrane phero kevo vilakSaNa che tene A jagyAe barAbara anubhava thAya che. . A pramANe A jagyA upara mahaMtane haka sthApita thayAthI ahIMnI paristhiti bahu vicitra thaI paDI che. bauddha loke sarakAranI madadathI pitAne haka chInavI leze evI bIkane lIdhe mahaMta bauddho tarapha hamezAM zaMkAnI najare jue che. sarakAra paNa A bAbatamAM mAthuM mAravA nathI mAgatI ane kazuM cekasa dhoraNa rAkhatI nathI ! bauddha loko buddhanI mUrtinI pUjA kare che eTale mahaMte maMdiramAMnI buddhamUrtine kapALe eka moTuM tripuMDa karI tene viSNune navamo avatAra banAvya! * ane tenI zAstrokta vidhi mujaba pUjA karavAne eka brAhmaNa pUjArI nImyo ! Ama karIne bauddha lokone aMdara AvavAnI baMdhI karavI evo mahaMtane ghATa hato. paNa sarakAre tenI A tadabIra cAlavA na detAM bauddhone mATe maMdira harahameza muktadhArA rAkhavA mahaMtane pharaja pADI ! chatAM mUrtine tripuMDa vagere karavAnI . A mUrtinI viSNunA navamA avatAra tarIke kaI hindu taraphathI pUjA thatI nahatI. Aje paNa mahAte rAkhela pUjArI sivAya koI hiMdu navamAM avatAra tarIke tenI pUjA karatuM nathI. bhA. ka. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA mahaMtanI vidhi jemanI tema cAlu rahevA dIdhI. buddha saMnyAsI hatA, ane te koI divasa gaMdhamAlAdika dhAraNa na karatA. AthI mUrtine tripuMDa kareluM joIne bauddha lokonI lAgaNI duHkhAya che. mahaMtane paNa pitAno moratha pUro na thaye e manamAM sAle che. ane sarakArane koI vAra eka pakSa taraphathI to koI vAra bIjA pakSa taraphathI TIkA dvArA ke evA ja bIjA koI ne koI kAraNasara trAsa thAya che jamahaMte sarakAra upara ciDAIne pelI baramI dharmazALA pitAnA kabajAmAM levA hindI pradhAna upara tathA dharmapAla upara adAlatamAM dAvo mAMDayo hato. sAme dharmapAla paNa sarakAre mahaMtane tripuMDa karavAnI bAbata chUTa ApyA mATe, chApAMomAM sarakAra viruddha avAranavAra kaDaka TIkAo kare che. TUMkamAM, A sthaLe mahaMta, bauddha ane sarakAra ema traNa sattAono tribheTa thato hovAthI, buddhanA vakhatamAM ane te pachI saikAo sudhI je zAMti ahIM vartI rahI hatI, tevI zAMti pharI pAchI vartavI Aje azakya thaI paDI che. mahaMtane maLavA huM eka be vAra gayo. teNe mArI ThIka AgatAsvAgatA karI. pote mane roja sIdhuMsAmagrI mekalaze ema teNe kahyuM, paNa tenA dAnanI mane jarUra nahotI. meM tene kahyuM : "tamArI A udAratAne sAru huM tamAro AbhArI chuM paNa mane hAla tenI jarUra nathI. A gAmanA loko sAva ajJAna che, tethI temane zikSaNa ApavAnI bAbatamAM Ape temane madada karavI, e dharmaguru tarIke ApanI pharaja che. rAjArajavADAMoe Apane je jAgIra ApI che te kevaLa yAcakone saMtoSavA sAra nahi, paNa dezamAM vidyA ane jJAnano pracAra P.P. Ac. Guiratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 ApavItI thAya eTalA sAru Apela che. jApAnamAM bauddha bhikSuo vidyAnA pracAra mATe khUba mahenata le che. "siMgAnajI' nAmanA bauddhapaMthanA dharmAdhikArIe khuda pitAnA dIkarAne jJAna meLavavA mATe vilAyata mekalyo che. paraMtu ApanA ziSya gRhatyAga karI saMnyAsI banIne khetaranAM ropAM sivAya bIjuM kaMI ja kAma karatA hoya ema dekhAtuM nathI! te paNa jANe ke ThIka, paNa A ApanA raheThANanA sthaLamAM garIba lekone sAru eka hindI nizALa paNuM nathI! A sthiti zocanIya nathI? jApAna, yuropa, amerikA vagere dezonA zrImaMta loke A sthaLa jovA Ave che, te vakhate ahIMnA loko temanI pAse hAtha lAMbo karI bhIkha mAge che ane peTa phUTI temane page paDe che, temanI AgaLa lAMbA thaI sUI jAya che, A badhuM ApaNane hindI lokone atyaMta zaramabhareluM lAgavuM joIe. khAsa karIne Apa ahIMnA kulamukhatyAra kahevAo che, te pachI A chokarAonA vartananI ghaNuM jokhamadArI ApanA ja upara Ave che; e upara huM ApanuM dhyAna kheMcuM chuM' AvI matalabanI vAtacIta ghaNI vAra sudhI thaI. mahaMtane - mArA kahyAnuM jarAya khoTuM na lAgatAM mArI sUcanA viSe pitAnI anumati ja darzAvI. pite ekAda nizALa ughADavAmAM madada karaze; chevaTe e bAbata vicAra to karaze ja, ema teNe kahyuM. paNa lagabhaga mahine vItyA chatAM teNe hA ke nA kaMI ja javAba na vALyA. aMte bejha nAme eka sarakArI rakhevALa te vakhate tyAM hato tene meM A bAbata mahaMta pAse pUchaparacha karavA kahyuM. tapAsane aMte mahaMte je khulAso karyo te A pramANe" P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ baddhakSetranI yAtrA 21 ahIMnA lokone mATe nizALa kADhavI e mahaMtane yogya nathI lAgatuM. kAraNa ke A loko bhaNIgaNIne hoziyAra thAya to majUrI karatAM zaramAtAM zIkhe. ane tema thAya te mahaMtane meTI aDacaNa UbhI thAya ane AsapAsanAM khetaro kheDavA sAru bahAragAmathI loka lAvavA paDe.' aMte A kAmamAM mahaMtanI madadanI AzA cheDI jAte ja bane te mahenata karI jevI, evo vicAra karI kharacamAM karakasara karIne thoDI bacata karavA meM pelA siMhalI upAsakane kahyuM. tema ja A nizALanA kAmamAM banatI madada karavA dharmapAlane paNa meM lakhyuM. e ja arasAmAM eka mahetAjI paNa amane maLI gayo. garIba vidyArthIone maphata zikSaNa ApavAnuM che te kabUla kare to tene amAre mAsika pAMca rUpiyA ApavA, e ame TharAva karyo. teNe paNa A vAta kabUla rAkhI. paraMtu chokarAonAM vAlI taddana muphalisa hovAthI potAnAM chokarAMone pena, pATI ke cepaDIo paNa apAve nahi. ame upAsakane gayA mokalI prAthamika pustake vagere maMgAvyAM. A vAtanI mahaMtane khabara paDatAM teNe khUba virodha mAMDyo. pelA mahetAjIno bhAI mahaMtane tyAM kArakuna hato, tene mahaMte dhamakI ApI ke, "je tamAre bhAI ahIMnAM chokarAMone maphata bhaNAvavAnuM kAma karaze to tamane tema ja tamArA bhAIne baMnene buddhagayA melI bhAgavuM paDaze !" bicAro mahetAjI gabharAyo, ane amArI sAthe karelo karAra pote koI rIte pALI zake ema nathI, evuM amane cekhuM jaNAvI dIdhuM. Akhare ame ANelAM pATI, pena ane pustake nizALanAM che karAMone vaheMcI daI ame cUpa rahyA ! . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 ApavItI eka haraNane zikArInuM bANa vAgyuM. teNe te mahA* mahenate bahAra kheMcI kADhI jaMgala tarapha nAsavA mAMDayuM. paNa jakhamamAMthI lohInI je dhAra cAlI tenI nizAnIthI zikArIe teno patto meLavI ane tene pakaDyuM. motanI veLAe haraNa belyuM, "je lehIe Aja sudhI mAruM piSaNa karyuM te ja lohI mArA kamanasIbe mArA motanuM kAraNa thaI paDyuM !" saMnyAsI vagere ApaNuM dharmapracAraka gaNAtA lake viSe vAta karavAne prasaMga Ave che tyAre AvI ja jAtanA udgAre meDhAmAMthI nIkaLyA vinA rahetA nathI. je kALe chApavAnI kaLA nIkaLI nahotI te vakhate sAdhusaMnyAsI ja dezamAM cAlatAM bolatAM pustake hatAM. strIputrAdikanI jaMjALa na hovAthI teo dezATana dvArA sarvatra saMcAra karI jJAna meLavatA ane nircIja vRttithI ane mahenatANuM lIdhA vagara tenuM vitaraNa karatA. AvA lakAnA prayatnathI bhAratavAsIonuM zIla keTaluM ujajavaLa banyuM hatuM tenI sAkSI hyuenasaMga, phAhana vagere cInI musApharoe pitAnI yAtrAnI tavArIkhamAM Apela che. paNa Aje e ja sAdhusaMnyAsIo ApaNI pragatimAM ADe Ave che. eTaluM ja nahi, paNa keTaleka aMze ApaNI AjanI durdazAnuM kAraNa teo ja che ema kahevuM ayukta nahi gaNAya. have mahaMta zirastAnI rUe sthApelA potAnA hakathI UbhI thayelI vicitra paristhiti heThaLa lAMbo vakhata rahevuM mane gamyuM nahi. te paNa cAturmAsa hovAthI turata huM bIje kyAMya jaI zakuM ema nahotuM. tethI A be traNa mahinA meM siyAmI lipimAM chApela tripiTaka graMtha vAMcavAmAM gALyA. mAtra sAMjane vakhate ghaNuMkharuM huM niraMjarA nadIne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ boddhakSetronI yAtrA kAMThe jaIne besato, ane bAkIno badhe vakhata vAMcanamAM gALato. - cAturmAsa pUro thatAM huM, upAsaka ane anavaratna - ame traNe jaNa rAjagRha jevA gayA. A jagyA IsTa inDiyA relavenA tiladhyA sTezanathI soLa mAIla che. buddhanA vakhatamAM e magadha dezanI rAjadhAnInuM zahera hatuM. AsapAsa gRdhrakUTa, pAMDava, vaibhAre vagere TekarIo Avela che. aMdara dAkhala thavAnA rastAmAM eka garama pANIne jharo Ave che. buddhanA vakhatamAM tene tapadA kahetA. AgaLa jatAM haiDe che. saptaparNI guphA che. buddhanA parinirvANa pachI mahAkAzyapa sthavire ahIM ja pAMcaso bhikSuonI sabhA bharI dharmavinayAdi buddhanA upadezano saMgraha karyo. bhikSuonI sabhA sAru ajAtazatru rAjAe A guphAnA meM AgaLa moTo maMDapa taiyAra karAvyo hato ema kahevAya che. buddha pachI thoDe ja varSe rAjagRhane UtaratI kaLA beDI. naMde potAnI rAjadhAnI pATalIputramAM sthApI eTale rAjagRha sUnuM thaI paDayuM. Aje paNa A sthAna verAna paDyuM che. eka udAsI paMthanA saMnyAsIe pADozanA gAmamAM potAno maTha bAMdhyo che, to paNa buddhagayAnA mahaMtanI peThe teNe A sthaLa upara kabaje nathI jamAvyo. ahIM magadharAjAne rAjamahela hato. mULa e jagyA jarAsaMdhane mahelanI che ema kahevAya che. ane Aje to garama pANI jhare ane evAM ja. bIjAM sthaLAne paurANika svarUpa ApIne brAhmaNe jAtrALuo pAsethI paisA kaDhAve che! chatAM gayAnA jeTaluM A sthaLane mahattva nathI maLyuM. ame eka divasa tyAM gALI pAchA buddhagayA AvyA. tyAMthI huM ane upAsaka kuzinArA gayA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 ApavItI A ziyALAnI zarUAta hatI, eTale meM mArA agAunA sthAna upara cIvaranI eka nAnI jhUMpaDI banAvI ane temAM eka khATalo rakhAvI rahevA lAgyA. cAtumAMsa buddhagayAmAM gALyAthI mArA ekAMtavAsamAM bhaMga paDyo hato. mahaMta ane tene ziSyonAM aneka duSkarma kAne paDavAthI zAMtino bhaMga thato. AthI pharI sAta ATha mahinA ekAMtamAM rahevuM evI prabaLa IcchA thaI. caMdramuni nAme taruNa bAramI bhikSu hAla kuzinArAmAM hatA. bejArIe tene saMskRta ane hiMdI bhASA zIkhavA sAru puSkaLa paiso khaca madada karI hatI. ane mahAvIra bhikSu pachI kuzinArAnI dharmazALAnI vyavasthA tenA ja hAthamAM AvanAra hatI. teNe mane evI salAha ApI ke je mAre ekAMtavAsa karavo hoya to mAMDale javuM. tyAM sagAI karIne eka parvata che. tenA upara puSkaLa guphAo hovAthI dhyAnabhAvanAdi karanArA ghaNA bhikSuo tyAM rahe che. caMdramuni brahmadezathI tAjo ja Avela hovAthI mane tenA kathana upara vizvAsa beTho ane pharI eka vAra brahmadeza javAne meM vicAra karyo. Ama chatAM kuzinArAmAM eka mahino to rahevuM ja paDayuM. ahIMnA loko bahu coraTA. mahAvIra bhikSa dharmazALAne sAru 1500 rUpiyA sAthe laIne tahasIla dauriyAthI AvatA hatA, tyAM rastAmAM temanI gADI UMdhI vALI geree temanI paisAthI bharelI thelI paDAvI ! dharmazALA baMdhAyA pahelAM mahAvIra bhikSu ane tene eka ziSya jhUMpaDImAM rahetA. rAtane . vakhate e jhUMpaDInI eka bAjumAM kANuM pADI mahAvIra bhikSanA ozIkA nIcethI rezamI cIvara kADhI lIdhuM ! bIje P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 boddhakSetronI yAtrA eka prasaMge te temaNe buddhamaMdiranAM tALAM toDI kAMbaDiyAnA rAjakumAre buddhanI mUrtine caDAvela kImatI vAghA sikke corI jaI khetaramAM dATavA ! pAchaLathI pAMca cha mahine polIse A corI pakaDelI. . AvA A loke hAI bauddha loko sAme temano virodha dekhAI Avato; chatAM meM joyuM ke mArI sAthenuM temanuM vartana judA ja prakAranuM hatuM. mArAM cIvara ane bhikSApAtra huM game tyAM nAMkhIne cAlyo jAuM, tene kaI hAtha aDADatuM nahi. A vakhate kuzinArAmAM AvIne rahyo tyAre gAmanA loke mane khUba premabhAvathI pitAne tyAM bolAve ane jamADe paNa kharA. mArI sAthe Ama vartavAnuM temane zuM prayojana, eno ukela huM ghaNuM divasa sudhI karI zakyo nahi. eka divasa gAmanA eka kheDUtane gherathI jamIne pAchI vaLatAM bhAre hAtha lUchavAne nAne TuvAla rastAmAM paDI gayo. eka chokarAe upADI ghera laI jaI te potAnI mAne Apyo. A vAtanI AjubAjunA lokone jANa thatAM ja teo te bicArI bAI para kApyA. pelA bAvAnuM kapaDuM corI lAvI gharamAM rAkhIne tAre A gAma upara Aphata ANavI che ke zuM?' ema kahI teno pIcho pakaDayo! bicArI bAI ema ne ema dhAma taDakAmAM . doDatI hAMphatI mArI pAse AvI ane mAre page paDIne kahevA lAgI ke, A rastAmAM paDeluM tamAruM kapaDuM mAro choko ajANatAM upADIne ghera lAvyA. ATalo A mAre . guno thayo. mane mApha kara. mArA gAmanA lokoe nAhaka mArA upara corInuM ALa caDAvyuM che." meM vastra e bicArI bAIne ja ApI dIdhuM, ane tyAMnA eka kheDUtane kahyuM ke, * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ApavItI A bicArI DozIne ke tenA dIkarAne koI satAvazo nahi, meM tene mArI rAjIkhuzIthI e kapaDuM ApyuM che.' bIje eka kheDUta mArI pAse AvI mane kahevA lAgyo, "tame A jaMgalamAM rAtanI veLAe ekalA raho cho, ene te zuM kahevuM? dI AthamyA pachI ekalA javAnI amArI to chAtI nathI cAlatI. A jagyAe to bhayaMkara devatAonAM thAnaka che.' meM javAba Apyo, "e devatAo mAruM kazuM ja akalyANa kare ema nathI. karaze to mAruM rakSaNa ja karaze; nahi to cUpa raheze. mane kazI harakata nahi kare." A be banAvo uparathI mArA taraphanI gAmalokanI lAgaNInA mULamAM bIka hatI ema mArA manamAM zaMkA thaI, ane tapAsa karatAM e vAta sAcI nIkaLI. A gAmamAM puSkaLa bhUtapizAca ane upadrava karanAra devatAono vAsa hato. temane nasADavA sAru gAmaloko eka nAmIcA bhUvAne lAvyA. te maMtarelA cekhA kheALAmAM laI khATalA upara beTho ane khATalAne cAra mANasa pAse upaDAvI jyAM jyAM bhUtapizAcanAM thAnaka manAtAM hatAM tyAM tyAM te khATale teNe pheravA. bhUva maMtranA japa karato jAya ane cAre dizAmAM cekhA pheMkato jAya. paNa jevo te mArA sthAna . AgaLa Avyo tevo ja te ekAeka khATalA uparathI heThe UchaLI paDyo. pAchaLathI maMtro bhaNavAnuM pUruM karyA pachI teNe e khulAso karyo ke, "badhA yakSapizAca vagerenuM te huM damana , karI zakyo, paNa buddhamaMdiranI pAchaLa je devatA rahe che tenI AgaLa mAruM kaI cAlyuM nahi!" AthI AvA bhayaMkara devatAnA sthAnakamAM rahenAro je huM te nAnAMsUnAM bhUtapreta upara - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak' Trust
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA 217 ANa vartAvato hovo ja joIe; tethI AvA mANasanA mAlanI corI vagere karIne je tenA gunAmAM AvIzuM, to te te kadAca koka divasa badhI mahAbhayaMkara devatAone gAma upara cheDI mUke ane pariNAme gAmamAM game te rogacALo phATI nIkaLI gAma badhuM khedAnamedAna thaI jAya emAM zI navAI? AvI ja bIkathI DarIne gAmanA leke mArI sAthe atyaMta namratAthI vartatA ane mArA gunAmAM AvyAthI Aphata Avaze ema mAnatA! ' mahAvIra bhikSuno pelo brAhmaNa bhikSu ziSya AMkhe AMdhaLe thayo. baMne AMkhamAM metiyA AvavAthI tenI AMkho ekadama javA jevI thaI gaI. tene kayA laI jaI tyAMnA baMgALI dAktara pAse meM tenI AMkho tapAsAvaDAvI. teNe kahyuM ke, "AMkhamAM motiyA AvyA che ane te utAravA sAru emane gorakhapura laI javA joIze.' AthI eka chokare, huM ane te * vRddha bhikSa ema ame traNa jaNa gorakhapura gayA. kamanasIbe je dAktara motiyAnA kAmane sAru paMkAte tenI tyAMthI badalI thaI gaI hatI ane tenI jagyAe bIjo eka sivila sarjana Avyo hato. saMyukta prAMtamAM ispitAlo kevI gaMdI hoya che te huM agAunA eka prakaraNamAM varNavI gayo chuM. A IspitAlamAM paNa rogIonI bahu geravyavasthA hatI. A taraphanA lokeM paNa bhAre anADI. ekane bIjAnuM rAMdheluM khape nahi. brAhmaNa rasoIye rAkhyo hoya to paNa tenA hAthanuM rAMdheluM na khAnAra tenA ja jAtabhAIo ceDA nIkaLe. AthI jyAM ne tyAM cUlA mAMDIne ispitAlamAM gaMdakI karI mUkelI. . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 ApavItI ' ame pahoMcyA te ja divase vRddha bhikSunI AMkhane eka motiyo utAryo. paNa motiyo utAravA pahelAM je saMbhALa levAvI joIe te levAI nahi. huM paNa e bAbatamAM taddana ajANe tethI kaMI kahI zakyo nahi. AsisTanTa sarjana tenA sAhebanI viruddha babaDato, paNa sAheba amaladAra rahyA tethI te paNa kaMI bolI zakato nahi. mAre tenI joDe ThIka dastI thaI gaI ane gorakhapuramAM rahyo te daramyAna huM tene ja ghera jamato. amArI joDenA chokarAne vRddha bhikSunI sevA karavA mUkI tathA AsisTaMTa sivila sarjanane tenI saMbhALa levAnuM kahI huM zrAvastI vagere bauddha tIrthakSetre jovA gayo. sAthe paisA te kAMI rAkhavA nahotA. tethI TapAlanI TikiTa rUpiyA doDha rUpiyAnI pAse rAkhI ane pelA chokarA mAraphata AgagADInI TikiTa maMgAvI huM balarAmapura gayo. tyAM huM savAre pahoMcyA. . A jagyAnA koI mahArAja jamInadAra che. tene varase dahADe : sAThathI sittera lAkhanI Upaja che. mAre to tenI pAsethI kazuM levAnuM nahotuM. paNa uttara hiMdustAnanA bIjA rAjArajavADAnI mAphaka AmaNe paNa musApharo mATe kaMI sagavaDa rAkhI haze, ema vicAra karI huM cheka rAjamahela sudhI pahoMcyo. cakIdAre te mane rokyo ja, paNa bIjA koIe paNa tyAM mArI bhALa lIdhI nahi. aMte rAjAnA purohitane dIkare mane maLyo ane teNe mane pitAne ghera teDI jaI jamADavo. jamyA pachI meM zrAvastIne rasto pakaDyo. Aje A sthaLane sahyaTa maghaTa kahe che. A jagyA balarAmapurathI dasa mAIlane cheTe che. huM sAMje pAMcane sumAre tyAM pahoMcyo. hAlamAM tyAM manuSyanI vastI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA 219 bilakula nathI. comera ghera jaMgala thaI paDyuM che. najIka ja aciravatI nadI (jene hAla loko rAbetI kahe che) vahe che. ane AsapAsanuM sRSTisauMdarya bhAre che. ahIM meM anAthapiMDikanA ArAma (vihAra)nI jagyA che. hAla to A jagyAe moTI moTI imAratanI ITo ane mATInA DhagalA vaLyA che. purANavastusaMzodhana khAtAe keTalAMka khaMDera khodI puSkaLa upayogI zilAlekho, buddhamUtio vagere vastuo bhegI karI che. paNa A bAju kayAMya saMgrahasthAna na hovAthI te badhuM kalakattAnA saMgrahasthAnamAM mokalI devAmAM AvyuM che. A jagyA joyA pachI rastA uparanA eka gAmamAM jaI rAta rahyo, ane bIje divase savAre vATamAM eka brAhmaNane ghera jamyA pachI sAthe rAkhelI (TapAlanI) TikiTamAMthI thoDI eka gRhasthane ApI ulkAbajAranI TikiTa kharIdI. A sTezana nepALanI sarahada najIka AveluM che. ahIMthI buddhanuM janmasthAna lagabhaga chavvIsa mAIla para che. huM savAramAM ja A sTezane pahoMcyo. mArA pagamAM baramI sapATa hatAM teno musApharImAM upayoga thavAne badale aDacaNa thavA lAgI. tethI sTezanamAstarane tenI oNphisamAM mUkavA devA. meM vinaMti karI. sTezanamAstara baMgALI gRhastha hatAM. temaNe kahyuM, "sapATa mUkavAnI nA nathI, paNa tame kyAM jAo cho? kyAMthI Avo che? vagere jANavAnI mArI icchA che. A ghaDIe mAre sTezananuM jarUrI kAma che, paMdara vIsa miniTamAM huM pAcho AvIne Apane maLuM chuM. eTalI vAra thobhazo te huM Apano AbhArI thaIza." meM hA pADI. teNe aMdara jaIne potAnuM kAma utAvaLe ApavA mAMDayuM. huM bahAra bAMkaDA upara besI rahyo. ardhA kalAkamAM te pAchA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 ApavItI bahAra AvyA ane mane kahyuM: "huM paravAryo. have mane ApanI hakIkata kahe." mAro uddeza TUMkamAM jaNAvyuM. teNe kahyuM : brahmadezathI keTalAka jAtrALuo agAu ahIM AvyA hatA. ahIMthI buddhajanmasthAna ghaNuM dUra che ema meM sAMbhaLyuM che. e jAtrALuonI vAta te judI hatI kAraNa ke temanI pAse paisA hovAthI gADAM bhADe karI teo gayelA, paNa tamArAthI page tyAM sudhI pahoMcavuM muzkela che. chatAM bIjI eka sagavaDa thAya ema che, ane tethI ja meM tamane thaMbhavA kahyuM. ahIMthI sehatagaMja sudhI navI relave lAIna nIkaLI che. utArugADIo haju cAlu nathI thaI; phakta mAlagADI vacce vacce Ave jAya che. ahIM eka kAyastha jAtino relave sTorakIpara che, tene AjakAla koI gADI javAnI che ke nahi tenI khabara haze. je gADI maLe ema hoya to tame seharatagaMja sudhI mAlagADImAM jAo. tyAM soharatasiMga karIne eka kSatriya jamInadAra che te sarasa mANasa che ane musApharone khUba madada kare che. mAruM nAma leze eTale te tamane nepALanI tarAI sudhI musApharInI badhI sagavaDa karI Apaze.' sTezanamAstaranI A salAha mane gamI. teNe pelA sTorakIparane bolAvI mArI goThavaNa thaI zakaze ke kema e viSe tapAsa karI. sTorakIpara bahu ja bhalo mANasa hato. teNe mane TheTha seharatagaMja sudhI ArAmapUrvaka pahoMcADavAnuM mAthe lIdhuM eTaluM ja nahi, paNa te divasanI mArI jamavAnI * himAlayane taLeTIno pradeza, je briTiza sarakAra taraphathI nepALane maLyo che, tene tarAI kahe che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA. 221 goThavaNa paNa teNe pitAne ghera karI. jamyA pachI eka lArI soharatagaMja jatI hatI temAM teNe mane tyAM pahoMcADyo. sAMje pAMcane sumAre huM saharatagaMja pahoMcyuM, ane tyAMthI tarata ja seharatasiMga bAbune ghera gaye. bAbue pitAnA rivAja mujaba mAre sAre AdarasatkAra karyo. ane potAnI pAsenA eka be bauddha graMthe paNa mane batAvyA. A graMtha bauddha jAtrALuoe tene bheTa ApyA hatA. A uparAMta tenI pAse bauddhadharmane lagatAM eka be bIjAM paNa pustako hatAM. rAte mAre jamavuM nahotuM. te paNa teNe potAnA Azrita eka paMDitane ghera mAre mATe goThavaNa karI ApI. paMDitajIne saMskRta bhASA sAdhAraNa AvatI hatI. paNa huM kAzImAM bhaNIne Avelo tethI temaNe mArI sAthe vAgayuddha mAMDavAnI hiMmata na karI ! vaLI tenA AzrayadAtAe mane temane tyAM mokalo tethI mane kaI paNa rIte mAThuM lAge evuM vartana karavAmAM tene lAbha nahoto. bIje divase paMDitajIe "pakkI' rasoI karAvI mane jamADyo. mane to "ka" rasAI tema karavuM yogya na lAgyuM. jamyA pachI huM kapilavastu javA nIkaLyo. seharatasiMga bAbune thoDA divasa tyAM rokAI javAne ghaNe Agraha hato * dUdha, pUrI, ane loTa vagere na aDakADayAM hoya tevuM zAka, ene uttara hindustAnamAM "pakkI " rasAI kahe che. bhAta agara cokhAnI banAvelI bIjI koI vastu hoya to te "kaccI" raI gaNAya ane te pavitra mANasane khape nahi ! ' P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 ApavItI paNa pelA vRddha bhikSune gorakhapura mUkI Ave tethI tene khAtara mAre vadhu divasa na bhAMgatAM utAvaLe pAchA javuM joIe ema kahI meM tene manAvyo; paNa nepALanI tarAImAM mane * khUba hADamArI paDaze ema jANI teNe pitAnA vasavAyAmAMthI eka vALaMdane mArI joDe mokalyo. bAbue vALaMdane sIdhuMsAmAna tathA vATakharacI mATe eka rUpiye paNa A. ahIMthI kapilavastuvALI jagyA sAta mAIla thAya; paNa te sthAna verAna hoI tenA upara zAlavRkSanuM jaMgala UgI gayuM che. pAse janizlivA nAmanuM eka gAma vasyuM che. A gAmanI pAse azoke koNagamana buddhanA smAraka tarIke baMdhAvele eka paththarane staMbha bhAMgIne paDyo che. Ane ahIMnA loke nigAlI kahe che, ane te uparathI ja A gAmanuM nAma nizlivA paDyuM che. seharatagaMjathI be mAIlane cheTethI nepALanI sarahada zarU thAya che. ane tyAMthI pAMca mAIla upara A nizkivA gAma AveluM che. paNa nepALanI tarAImAM rastA eTalA te kharAba ke kaMI kahevAnI vAta nahi. khetaramAM nAnA nAnA baMdha upara thaIne cAlavAnuM. A vakhate khetaramAM khUba * pANuM bharAyAM hatAM. thoDuMka cAlIe ne baMdha tUTI taNAI garyo hoya eTale pANImAM thaIne cAlavuM paDe. AvA vikaTa mArgane lIdhe ame seharatagaMjathI vahelA nIkaLyA hatA chatAM sUryAstane ardho kalAka bAkI haze tyAre nizmivA pahoMcyA. mArAM pILAM vastro joIne tyAMnA loka kaI amane UbhA paNa rahevA na de. chevaTe pelo vALaMda kahe, "tame A loke pAse kaMI mAgavuM ke kahevuM rahevA de, huM jAte jaIne pelA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ boddhonI yAtrA 223 gharamAM tapAsa karI AvuM chuM, tame ahIM rastA para ja * UbhA rahe." enI salAha mAnyA vagara bIjo rasto na hato. sAme ja eka kheDUtanuM ghara hatuM. tyAM jaIne teNe beThelA lokene kahyuM ke, huM saharatabAbuno mahemAna hato ane temaNe ja ahIM mokalyA che tathA potAne mArI baradAsane sAru sAthe mekalyo che. seharabAbunI puSkaLa jamInadArI nepALanI tarAImAM hovAthI soharatabAbune A loke sArI peThe mAnatA. AthI tenuM nAma sAMbhaLatAM ja temaNe mane bolAvIne mAro khUba AdarasatkAra karyo. meM kahyuM: "gRhastha, thaDA vakhata pahelAM to tame mArI sAthe bolavA paNa nahotA mAgatA ane have enA e ja tame mAre ATalo badho satkAra kare che." temanAmAMne eka jaNa bolyA, "mahArAja, tamAre A vicitra veza joIne ame gabharAyA. AvA mANasane ame Azraya ApIe te nepALI sarakAra amane herAna kare evI amane bIka lAgI ! tamArA aMgrejI rAja jevuM amAre tyAM nathI. ahIM to najIvI bAbatamAMye amAre bIne cAlavuM joIe! zene sAru ame daMDAIe ane zene sAru nahi, enuM kaMI ja ThekANuM nahi. paNa jyAre ame seharabAbunuM nAma sAMbhaLyuM tyAre amArI bIka jatI rahI. nepALI sarakAramAM seharabAbunuM vajana jambara, tethI temanI taraphathI Avela mANasane Azraya ApavAmAM amAre lagIre bIvApaNuM na hoya, evI amane pAkI khAtarI thavAthI ame Apane satkAra karavA taiyAra thayA." P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 * ApavItI A lokonA kahevA pramANe nepALI amaladAre taraphathI A lokone julama sahana karavo paDato haze ke kema te kaMI huM kahI zakato nathI. ekAda ajANyA mANasane Azraya ApavAmAM temanA upara eTaluM badhuM vIte e jarA na mAnavA jevuM to kharuM ja. paNa nepALa sarakArano mukhya vAMka to e ja che ke A lokamAM keLavaNIno pracAra muddala nathI thayo. A tarAInA leka ayodhyA vagere taraphanA loke jevA hatA, nepALI loka jevA nahi. hiMdustAnI ' ke ja ahIM vasyA che, paNa uttara hiMdustAnanA temanA jAtabhAIonA jeTalA A lake sudharelA nathI. keLavaNInI bAbatamAM AkhuM uttara hiMdustAna pachAta che ema agAu kahI gayo chuM. te paNa hiMdustAnI lo ke atithisatkAra karI jANe che. paNa A nepALI tarAInA kemAM e guNa dekhAto nathI. A loka khAsa nirdaya che, bIjAne khapa lAgavAnuM teo jANatA ja nathI, ema mArI sAthene vALaMda keTalIye veLA kahetA. joke te pote paNa nepALI sarahada upara ja rahenAro hato. kadAca tenAM sagAMsaMbaMdhIo paNa A bhAgamAM vasatAM hoya. chatAM tene A lekenI eka jAtanI bIka lAgatI. game tema ho, paNa amane soharatasiMganuM nAma ThIka upayogI thaI paDayuM. jyAM jaIe tyAM pele vALaMda agAuthI ekAda sArA kheDUta AsAmIne ghera jaIne kahe ke, huM saharatabAbu pAsethI AvuM chuM ane amArI sAthe sIdhuMsAmAna vagere che, mAtra Azare joIe che, eTale enI meLe ja badhI goThavaNa thaI jatI ! P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddhakSetronI yAtrA 225 niglivA gAmathI luMbindathI pUrva tarapha cauda mAIla upara Avela che. rAte eka kheDUtane ghera sUI rahI bIje divase ame savAre ja lubindavI pahoMcyA. buddhabhagavAnanA janmasthAnathI dakSiNa tarapha be bhAIlane che. lubindavI gAma vasyuM che. pahelAM ame gAmamAM javAne badale A sthAnanAM darzana karavA ja gayA. bauddha graMthamAM A sthAnane lebiniyana kahyuM che. ahIM chUTAMchavAyAM khaMDere ane te upara UgI nIkaLela jhADanAM jhUMDa sivAya bIjuM kaMI ja dUrathI najare paDatuM nathI. ame azoka staMbha jovA gayA. "bhagavAna buddha A sthaLe jamyA tethI meM jAte AvIne A sthAnanI pUjA karI ane A zilAtaMbha baMdhAvyo che," evI matalabanuM lakhANa azoka rAjAe A pASANataMbha upara kotarAvela che. keTalAMka varSo pahelAM purANavastusaMzodhana khAtAe khaMDeronAM daTTaNamAMthI A pASANataMbha khodI kADho. teno uparano bhAga tUTelo che ane nIcalo phakta AThathI dasa phUTano bhAga Ubho che. khADAmAM UtarI jyAre te zilAlekha meM vAMcyA tyAre mArI AMkhamAMthI daDa daDa AMsu kharavA lAgyAM. vALaMda bicAre mArI tarapha vismita thaIne joyA karato hato ! pAMca dasa miniTa huM te staMbha AgaLa Ubho rahyo. A sthaLanuM AvI vipannAvasthAmAM paNa- darzana thayuM tene sAru mane atyaMta AnaMda - thaye. paNa te bahu vakhata na TakI zakyo. * A mATI ane ITanA DhagalAomAMthI mAyAdevInI mUrti zodhI kADhI tenA upara eka nAnuM maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che. A maMdira nepALI sarakAre ApyuM che ke bIjA koIe enI mane bhALa na lAgI. nepALI rAjyamAMthI eka tibeTI lAmA Jun Gun Aaradhak Trust P.P. AG. Gunratnasuri M.S. A 16
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 ApavItI ahIM raheto hato. teNe bhIMta upara kADhela keTalAMka citro ane lakhelA maMtro meM joyA. mAyAdevInI mUrti taddana khaMDita thaI . gaI che, to paNa bauddha purANomAM varNavyA pramANe buddha janmane dekhAva A mUrtimAM dekhADavAmAM Avyo che. brahmA jAte AvI janmelA bALakanuM grahaNa kare che, ITa banAvo A mUrtimAM karelA che. paNa duHkhanI vAta to e che ke Aje Ane laMbindavI nAma ApI enA meM AgaLa loke pazuonA bhoga caDAve che ! huM game tyAre maMdiranI bahAranI jagyA badhI lehIthI taraboLa hatI ! A dekhAva joI mane kamakamATI chUTI ane citta udvigna thaI gayuM. jeNe duniyAnAM duHkhonuM zamana karanAra ane prANImAtrane viSe karuNA batAvanAra hiMdustAnanA zreSTha puruSane janma Apyo, te ja dayALu mAtAnI mUrti AgaLa seMkaDe mUgAM prANIono bhega apAya, enA jevuM ajJAna, avicAra ke duHkhadAyaka vAta bIjI kaI hoya? paNa A sthiti badalavAno kaze ja upAya mArA hAthamAM nahoto. ane tethI cittakSebhathI kazuM ja phaLa nIpaje ema nahotuM. tethI pharI eka vAra A sthaLane nihALI, jematema mananuM sAMtvana karato huM lubindavI gAmamAM gaye. luMbidevImAM kone ghera ja, ane pachInI musApharI kevI rIte karI, e mane bilakula yAda nathI rahyuM. AnuM kAraNa e ke mAyAdevInA maMdira AgaLa joyela dekhAva mArA manamAMthI keme karyo khase nahi. ane tethI eka jAtanuM nirAzAmaya duHkha mane thayA karatuM. bhagavAnapurathI uskAbajAra sudhI vALaMda ane huM pagaraste cAlatA AvyA. vALaMda pAsenA paisA ke sIdhAsAmagrImAMthI kaMI ja vaparAyuM nahotuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ baddhakSetranI yAtrA 227 gorakhapura javAnI TikiTane mATe joItAM nANuM pUratI TapAlanI TikiTo sTezanamAstarane AgaLathI ja ApI rAkhI hatI. AthI paisAnI mane jarUra nahotI. tethI vALaMda pAseno rUpiye tathA badhe sAmAna tene ja ApI daIne sTezane AvI huM gorakhapura gaye. - pelA vRddha bhikSunI AMkha taddana bagaDI gaI ane te sAru teNe DAkaTarane ja nahi, paNa mane saMpUrNa doSa dIdhe. paNa banyuM na banyuM thAya ema nahatuM. tene laIne huM kuzinArA Avyo ane tene dharmazALAmAM mUkI brahmadezanI sapharanI taiyArImAM gUMthAya. A eka varSamAM meM ThIka dezATana tIrthATana karyA. judA judA lokonA saMbaMdhamAM Avyo. temAMye khAsa karIne upara varNavyA pramANe kuzinArA, buddhagayA, rAjagRha, zrAvastI, kapilavastu ane laMbinivana eTalAM sthaLonI yAtrA meM karI. AthI A prakaraNanuM nAma "ddhikSetranI yAtrA' ApyuM che. A badhAM kSetramAM buddhanuM janmasthAna luMbindavI, bhagavAna buddhane buddha padano lAbha thaya te buddhagayA, bhagavAne pahelo upadeza Apyo te sAranAthanuM sthAna ane parinirvANa pAmyA te kuzinArA, A cAra kSetrone badaleke atyaMta pavitra gaNe che. * * rU tathA to vAtati....rUdha tathA 3nutta sanmasNbodhiN abhisaMbuddhoti...idha tathAgatena anuttaraM dhammacakkaM pavattitaMti...idha tathAgato anupAdisesAya nibAnadhAtuyA pari-. nibutoti AnaMda saddhassa kulaghuttassa dassanIyaM saMvejanIyaM ThAnaM // - : ---mahApariniravAnapura P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 vaLI brahmadeza caMdramunie khejArIne kAgaLa lakhI kalakattAthI baramA javAne joItAM nANAMnI mane agAuthI ja goThavaNa karI dIdhI hatI. mArI sAthe buddhagayAvALA siMhalI upAsaka hatA ema lAge che. te kuzinArA AvyA hatA, ane tyAMthI temane paNa baramAM javuM hatuM. tahasIladauriyAthI kalakattAnI TikiTanA paisA mahAvIra bhikSae apAvyA. A vakhate huM kalakattAmAM eka ke be divasa ja hatuM. tyAMthI raMgUna gayo. raMgUnamAM mane jJAnatrilokano meLApa thayo. tene paNa mAMDale jaI thoDA divasa sagAInA DuMgara para rahevuM hatuM. te mujaba ame baMne mAMDale gayA, ane sagAI jaI U* rAjendranA vihAramAM rahevA lAgyA. ahIM saMkhyAbaMdha nAnI maDhIo ane uparAMta cAra pAMca guphAo hatI. AvI jAtanA vihAra A DuMgaramAM ochAmAM eAchA pacAsa sATha haze. mAMDale ane sagAI gAmanA leke pAsethI bhikSuone annasAmagrI pahoMcADavAmAM AvatI. ahIM keTalIka dazazIladhAriNe saMnyAsinIo paNa vase che. teo gRhastho pAsethI annasAmagrI meLavI bhikSuone rAMdheluM bhajana Ape che. koI jagyAe vaLI vihAramAM ja ekAda upAsaka - * bAramI bhASAmAM mAnavAcaka zabda che. te bhikSanA ke moTA puruSonA nAma AgaLa lagADavAmAM Ave che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust .
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI brahmadeza 229 - bhojana taiyAra karI bhikSuone Ape che ane pitAnuM paNa .. udarapoSaNa kare che. saMnyAsinIone Azrama bhikSuonA AzramathI ghaNe dUra che ane tyAM bhikSuone ja nahi paNa bIjA puruSone paNa game te vakhate javAnI manAI hoya che. AvA eka AzramamAM 250 thI 300 saMnyAsinI rahe che ema kahevAya che. huM sagAI DuMgara para hato te vakhate A AzramanI mukhya saMnyAsinI baramAnA eka prakhyAta kuTuMbanI bAI hatI. tene tripiTaka - khAsa karIne abhidharmapiTaka - graMtha bahu ja sarasa AvaDato. chellA graMthanAM to keTalAMka prakaraNanAM prakaraNa tene moDhe hatAM! AthI bauddha tattvajJAna viSe tenI sAthe carcA karatAM sAdhAraNa bhikSuo acakAtA. . Avo eka saMnyAsinIono Azrama amArA AzramathI khUba Aghe nadIne tIre hatuM. huM ane jJAnatriloka tyAM bhikSA levA jatA. khAvAnuM savAre daza pahelAM patI jatuM. ane divasane bAkIno bhAga amane dhyAnabhAvanAdi mATe maLato. uttara nAme eka dhyAna karatAM zIkhavanAra sthavira ahIM raheto hato. tenI pAse jaI ame roja dhyAnano mArga (karmasthAna) zIkhavAnuM zarU karyuM. paNa te amArI bhASA na samajI zake tema tene pAli paNa pUruM bolatAM na AvaDe. AthI amArI bAjunA vihAramAMthI pAlibhASA jANanAra eka juvAna bhikSane ame sAthe laI jatA. sthavira bAramI bhASAmAM kahe tenuM bhASAMtara pelo taraNa bhikSu pAlibhASAmAM kare ane pachI huM jJAnatrilokane te aMgrejImAM samajAvuM! pahelAM te uttarAcArye amane "araha' zabda banI lipimAM AMkha sAme rAkhI te upara dhyAna karavA kahyuM. te P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 . ApavItI pramANe ame judI judI jagyAe besI dhyAnanI zarUAta karI. be divasa pachI amAro anubhava AcAryane jaNAvavAno hato. amArA vihAranI AgaLanI bAjue eka khUba UMcI TekarI hatI ane te TekarInI Toca upara eka nAnI zI bhAgalI guphA hatI. tyAM jaIne huM Akho divasa dhyAna karato. ahIMthI nIce irAvatI nadIne meTa paTa ane tenI Asa-- pAsane ramaNIya pradeza dekhAto. sUryAstane vakhate paNa ahIMthI atyaMta suMdara dekhAva jovA maLato.. jJAnatriloka bIje Ave ja ThekANe besatA. paNa tenuM citta dhyAnamAM ceTe nahi. arahuM ne "a" tenI AMkha AgaLa barAbara Thare. paNa ra" AMkha sAme lAvatAnI sAthe ja "rane pUchaDAM phUTI tenA sarpa banI jAya ane pachI dhyAnamAM vighA Ave ! mAtra mane A zabdanuM dhyAna barAbara karatAM AvaDayuM. AcAryane ame amAre anubhava kahyo, eTale temaNe amane pachInuM pagaluM batAvyuM. te ema hatuM ke, AMkho mIMcIne A zabda upara dhyAna karatAM karatAM je je kaMI dekhAvo dekhAya tenuM barobara avalokana karI te amAre AcAryane kahevA. mArI AMkha AgaLa zarUAtamAM to be dhoLAM kamaLa ane pAchaLathI Athamato sUrya dekhAvA lAgyAM. AcArye A dekhAva sArA che ema kahI tene upara ja dhyAna karavAnuM cAlu rAkhavA kahyuM. paNa jJAnatrilokanI AMkha AgaLa dekhAvo keme karyo kare nahi ane te sArA paNa na hatA. koI koI vAra tene khAvAnI vastu dekhAya, te kaI vAra sarpa dekhAya ! te vakhate jamavAnI bAbatamAM amAre veThavuM paDatuM ane ekaMdara saMjogothI tenuM citta jarA bhramita jevuM thaI gayuM hatuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI brahmAdeza 231 AnA udAharaNa tarIke eka vAta ahIM rajU karyuM. je guphAmAM ame rahetA tene bAraNuM nahotuM ane hota to paNa te baMdha karIne sUvAnuM bane ema nahatuM. kAraNa ke havA AvavAne sAru daravAjA sivAya bIjo koI rasto ja nahoto. A guphAnA be bhAga hatA. eka aMdara ane bIjo AgaLane. baMne eTalA te sAMkaDA ke aMdara be khATalAthI vadhu kazuM rahI zake ema nahotuM. bahArano bhAga jarA pahoLe hato. tyAM eka khATalo nAkhI huM sUto ane aMdaranA bhAgamAM bIjA eka khATalA upara jJAnatriloka sUto. te aMdara eTalA sAru sUto ke vAgha vagere hiMsaka prANIonI tene bIka lAgatI. eka divasa rAte sUtA pahelAM mArAthI mazkarImAM saheje kahevAI gayuM : "dhAro ke A guphAnuM mAM nIce tUTI paDe ane ApaNe ahIM dabAI jaIe to ApaNI zI dazA thAya! be traNa divase ApaNane khodIne bahAra kADhe. paNa teTalo vakhata A aMdhArI oraDImAM goMdhAI gUMgaLAI bharavuM paDe! tArA bhAgane to mArA karatAMye vaLI vadhu jokhama che. kemake tuM guphAnA peTamAM UDe peThe che!' mArI A vAtanI jJAnatrilokanA bhramita citta upara bahu vicitra asara thaI! teNe enI e aMdaranI eAraDImAM sUvAnI sApha nA pADI ! ane mane kahe, "jo tame tamArI jagyA mane Apazo te ja huM ahIM rahIza, nahi to mAre A guphA choDI javI rahI. A guphAnI aMdaranA bhAgamAM te huM kadI rahenAra nathI." meM mArI AgalI jagyA tene ApI ane baMnee potAnA khATalA badalI nAMkhyA. Ama jJAnatrilokanuM . citta dhyAnamAM na cATavAthI te sagAI cheDI raMguna gayA. paNa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 ApavItI meM to sagAImAM ja rahevAno nizcaya karyo. kuzinArAthI 1904nA DiseMbaramAM huM prathama sagAI AvelA. meM ane jJAnatrile ke tyAM be traNa mahinA kADhayA. 1905nA jAnyuArImAM jJAnatriloka raMgUna pAcho gayo. A ja arasAmAM mane jamavAnI vadhu ne vadhu muzkelI paDavA lAgI. amane anna ApanArI saMnyAsinIo tyAMthI dhIre dhIre bIje ThekANe gaI A strIo ane keTalAka bhikSuo ahIM ziyALo gALavA pUratA ja AvI vase che. ziyALAmAM A pradeza sukhakArI lAge che. TADhane jhAjho trAsa hoto nathI. paNa unALe thayo ke ahIMnA khaDake tApane lIdhe dhakhI UThe che ane bhAre trAsa thavA lAge che. pANInI paNa khUba hADamArI hatI. amArA vihAranA eka be bhikSu sivAya bAkInA mArca mahinAnA arasAmAM bIjI tarapha gayA ane je bAkI rahyA temane bhikSA sAru sagAI zaheramAM javuM paDatuM. amArA vihArathI zahera aDhI traNa mAIla hatuM. tyAM paNa ghera ghera pharIne pUratuM anna meLavatAM muzkelI paDatI ane javAAvavAno thAka paNa mArAthI sahana thaI zake ema nahoto. amArI paDozamAM pAMDava sthavira vihAra hato. tyAM mane eka nAnI jhUMpaDI maLe ema hatI ane te sthaviranA aneka ziSyo hovAthI jamavAne lagatI hADamArI paNa maTe ema hatuM. uparAMta, sthavira ane tenA ziSyo zAkAhArI hatA ane badhuM anna vihAramAM ja raMdhAtuM. tethI meM sthavira pAse jaI Azrayane mATe pUchayuM. A sthavira pAlibhASAnA jJAnamAM khUba paMkAtA. paNa mArI pAlibhASA tene samajAya nahi, ane chatAM e vAta kabUla karavI tene game nahi ! AthI te gusse thaI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI brahmadeza adhakacarI pAlimAM mane kahe, "tamArA pAli uccAra bahu ja kharAba che. "ca vargane uccAra saMskRtanA niyama pramANe karavAne badale tame baramI Dhabe karatA jAo." meM kahyuM : "mahArAja, mArA uccAra pramANe ja silonI lokonA uccAra hoya che. tethI bAramI uccAra ja uttama che ema ja kaMI na kahevAya. paNa uccAranI bAbatamAM vAdavivAda karavAnuM prayojana nathI; artha upara najara rAkhIne ja vartavuM, evo buddhagurune upadezax che. AthI mArA uccAra Apane pasaMda na hoya to te sAmuM na jotAM mArA kahevAnI matalaba tarapha juo eTale thayuM.' AthI to pAMDava sthavira dhUMApUMA thaI gayA ane tADUkI UThayA: "tamArA ane siMhalI lokonA uccAra maLatA Ave emAM zI navAI? AvA uccArane lIdhe ja hiMdI ane siMhalI loka bauddhadharmathI bhraSTa thavA lAgyA che ! hiMdustAnamAM IslAma, khristI vagere dharmono pracAra dhamadhekAra vadhato jAya che, ane bauddhadharma juo to ekeeka hiMdIe tajI dIdhe che. silonamAM paNa khristI dharmano pracAra sabhera vadhato jAya che!' A sthavira sAthe pAli zabdonA uccAra viSe vadhAre vAdamAM UtaravuM vyartha che ema joI meM temanI rajA lIdhI. * dAkhalA tarIke baramI leke "sacca" zabdane uccAra hissA" kare che. xatthaM hi nAtho saraNaM avoca na vyaMjanaM lokahito mahesi / tasmA akatvA. ratimakkharesu atye niveseyya matiM mutImA / - kaMkhAvitaraNI * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 . ApavItI paNa jatAM jatAM mane rahevA sAru jhUMpaDI maLI zakaze ke kema e pharI eka vAra pUchI joyuM. sthavire, pote vicAra karI bIje divase javAba Apaze, kahI mane vidAya karyo. bIje divase jagyA maLI zake tema nathI ema temaNe kahevarAvyuM. khalAsa! mArA "ca" varganA uccAre badho mAmalo bagADyo. have bIje kaMI zodha karI jevI ema dhArI koInI oLakhANathI huM eka TekarI para AvelA vihAramAM gayA. tyAM eka madhyama vayano bhikSu ane be traNa nAnA grAmasera rahetA hatA. temaNe jagyA ApavA hA pADI, mAtra jamavAnI goThavaNa nathI ema kahyuM ! tyAMthI eka mAIla cheTe IrAvatIne tIre keTalIka saMnyAsinIo rahetI, ane nadIne uparavAsa eka gAma paNa hatuM. bane to A jagyAe rahI mArI sAdhanA AgaLa calAvavI ema meM TharAvyuM. paMdara vIsa divasa te jema tema karIne calAvyuM. paNa DuMgara caDavA UtaravAnI mahenata ane baramI kenA telamAM vaghArelA taLelA padArtho khAI khAI mane ekAeka bhayaMkara tAva caDyo. vaLI A vihAranuM pANI paNa taddana gaMdu hatuM. eka moTA hAjamAM varasAdanuM pANI bharI levAmAM AvatuM, te ja bIjuM mAsuM Ave tyAM sudhI vaparAtuM. nIce UtaravAnI mArAmAM jyAM sudhI zakta hatI tyAM sudhI to irAvatInuM ja pANI huM pIvAne sAru laI Avato. paNa tAvane lIdhe mAMde paDavAthI hAjanuM pANI pIdhA vagara chUTako na rahyo. eTale A pANIne ukALI gALIne pIvA lAgyA. topaNa mArAthI te pivAya. nahi! cAra pAMca divasa Ama herAna thayA bAda huM A P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 vaLI brAdeza jagyAthI khUba kaMTALyo. ane saheja suvANa thatAM ja meM zarIrane upADI mAMDale zaheramAM laI jaI nAMkhyuM. mAMDalemAM huM UI triloka sthaviranA AzramamAM rahetAtemane zuddha pAli bhASA bolatAM AvaDatuM. ane sadbhAgye temanA uccAra ane mArA uccAra sarakhA hatA! vrataniyamAdi pALavAnI bAbatamAM pate khUba paMkAtA. keI bhikSu savAre moDo UThato to tene kahetAH "A mAMDale zaheramAM nAnI nAnI chokarIo pareTiyAmAM UThI tamAre sAru rAMdhI rahI che, ane tame te anna upara jIvanArA nirAMte ghoro cho enI zarama nathI AvatI?" moDA UThanAra bhikSuo mATe temaNe sajA TharAvI hatI. te e ke, teNe AzramanAM jhADane pANI pAvuM ane buddhabhUti pAse amuka ghaDA pANInA bharIne rAkhavA. eka divasa savAre trilokAcAryane potAne meM A kAma karatA joyA. meM AzcaryathI pUchayuM : "gurujI, Aja Apa A sajAnuM kAma kare che e zuM?' temaNe kahyuM, "Aja huM moDe UDyo." meM kahyuM, "paNa A niyama to Ape ziSyone pALavA sAru karyo che; te Apane potAne zI rIte lAgu paDe ?" AcArya kahe, "AyuSmana ! ApaNe je kAyadA karIe te kaMI toDavA sAru nathI karatA. jyAM sudhI sArA kAyadAone mAna ApIne ApaNe cAlIe tyAM sudhI ja ApaNI unnati. thAya che. kAyade ApaNA badhAnA karatAM ucca sthAne che, ema mAnIne ApaNe badhAe aMtaHkaraNapUrvaka tene anusaravuM joIe. bIje eka divase meM trilokAcAryane mAMDale zaheramAM kAdavavALA rastAmAM bhikSAne sAru pharatA joyA. sATha varSanI umare pahoMcelA A vRddha sthavirane varasate varasAde gArAkIcaDamAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 ApavItI pharatA joIne mane khUba Azcarya thayuM ! vihAramAM AvyA pachI meM temane pUchyuM: "gurujI, Aje varasAda hatuM chatAM . Apa bhikSAne sAru gayA e kema?' temaNe javAba ApyoH "AyuSmana ! je huM jAte na jAuM to vihAranA badhA bhikSuone pUruM thAya eTaluM zAkabhAjI vagere na maLe. taruNa bhikSuone gAmamAM koI oLakhatuM na hovAthI temanI keI darakAra karatuM nathI ane naryo bhAta ApI temane vidAya kare che. tethI varasAda ke kAdavakIcaDa chatAM jAte bhikSA sAru nIkaLuM chuM. huM cAre cIja jamuM ane bhikSuo lUkhe bhAta khAya e mArAthI kema jovAya?" A vAta ahIM kahevAnuM kAraNa eTaluM ja ke, trilokAcArya jeTalA kaDaka hatA teTalA ja dayALu hatA te vAcako samajI zake. trilokAcAryanI mArA upara pUrI kRpA hatI. mane mahemAna * gaNuM temaNe vahelA UThavAno niyama mane lAgu na pADayo. vihAramAMthI vALavAjhUDavAnuM kAma paNa mane nahotuM ApyuM. uparAMta gAmanA keTalAka gRhasthone khAsa kahevarAvI hindI rIta pramANe banAvelAM zAkabhAjI mane maLe evI paNa temaNe goThavaNa karI ! lagabhaga dasa bAra gRhasthane ghera huM jato ane thoDI thoDI bhikSA laI vihAramAM pAcho Avate. eka mAMDale zaheramAM dasa hajAra bhikSuo ane tyAMnA loke kaMI evA zrImaMta nahi. tethI ghaNA bhikSuone bhikSA meLavavI muzkela thaI paDatI. soeka ghara phare tyAre mAMDa peTapUrato bhAta maLe. navA bhikSune te dALazAka meLavavAnuM lagabhaga azakya ja hatuM. . te paNa huM paradezI tema ja na bhikSu chatAM mane ahIM ThIka phAvatuM. mAMDalenuM pANuM paNa sAruM hatuM eTale ekaMdare mane sagAI P.P.As. Gunratnasuri M.S. .: Jun Gun Aaradhak Trust
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 vaLI brAdeza karatAM ahIM ThIka goThatuM. paNa keTalAka divasa pachI barama lekenuM rAMdheluM anna mArI tabiyatane mAphaka na ja AvyuM. eka to dUdha, ghI vagere lagabhaga maLatAM ja nahi, zAkamAM tela hoya ane te paNa keTalIka cIjomAM te kAcuM. AthI mane bhAre trAsa thavA lAgyo. adhUrAmAM pUruM mAMDalenI havA. paNa me mahinA lagabhagamAM bahu sakhata hoya che. tethI meM tyAMthI momina javAnuM nakkI karyuM. bauddhadharmanA pracAra mATe te vakhate mAMDamAM eka sabhA sthapAI hatI. bhikSuone madada karavI, vyAkhyAna ApavAM, baramabhASAmAM bauddhadharma viSe pustake prasiddha karavAM, vagere kAma A sabhA karatI. A sabhAe raMgUna sudhInI TikiTa mane kaDhAvI ApI. pachInI musApharI meM AgaboTa raste karI. mAMDale ane mAlamina zaheranA vihAramAM jamIna AsamAnano phera che. moliminanA keTalAka vihAro mAMDalenA baramI rAjAonA vakhatanA vihArane paNa AMTe evA che. ahIMnA vepArIo khUba zrImaMta hovAthI temaNe moTA moTA vihAra baMdhAvyA che. A vihAramAM sonAnA varakhanAM nakazIkAma karelAM che. mAtra ahIM mAMDale jeTalA bhikSuo nathI. mATe vizALa vihAra hoya paNa temAM cAra pAMca bhikSu rahetA hoya ! ahIM bhikSuone dAna paNa khUba maLatAM. cAturmAsamAM te aneka sthaLe sArvajanika dAna apAya. Ave vakhate te bhikSuone eka eka majUrane sAthe laIne javuM paDe ! ahIM huM ja sAgara sthaviranA vijayaMta vihAramAM rahetA hato. A vihAra khUba maTe che. paNa huM to stUpane paDakhe eka nAnI oraDI hatI temAM raheto. je divase varasAda na .P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 ApavItI hoya te divase bapore huM paDozamAM AvelI TekarI upara jaIne besato. ahIMthI nIcenA pradezano dekhAva bahu ramaNIya dekhAto. A vihAramAM paNa mArI jamavAnI hADamArI evI ne evI ja cAlu rahI ! mAMsamAchalI vinAnuM bhejana maLavuM azakya hevAthI bAphelA maga, bhAta ane DambAne mAkhaNa para mAre divaso kADhavA paDatA. koI vAra dahIM maLatuM. ane keTalAka divasa sudhI eka hindustAnI sipAI mAre sAru dALa mokalatA. ATalI hADamArI chatAM mAMDale karatAM ahIM mArA divase ThIka gayA. cAturmAsa pUro thayA pachI prajJAsvAmI sthavire mane pitAnA vihAramAM rahevA lAvyo. sAgara sthaviranI rajAthI - huM tyAM rahevA gayo. prajJAsvAmI sthavirane huM "mugdhabodha' vyAkaraNa zIkhavato, ane te mane abhidharmArthasaMgraha zIkhavatA. paraMtu ahIM sudhdhAM telavALo khorAka khAvo paDato, tethI mArI tabiyata vaLI pAchI bagaDI. eka pArasI dAktaranI davA karI joI paNa kaMI phAyado na thA. have huM sAva kaMTALe. jIvavuM akAruM thaI paDyuM. eka divasa to dAktare page ceLavI davA ApelI te para jhera (Poison) ema lakhyuM hatuM. te rAtre A davA pIne jIvano aMta ANavAno vicAra mArA manamAM keTalIye vAra Avyo ! aMte te bATalIne bArI vATe bahAra DhoLI nAMkhI huM UMghI gayo ! - , thaDA divasa havAphera karavAno vicAra karI humalaminanI pelI mera Avela "bilUcAUna' nAme beTamAM rahevA gayo. tyAM ghIca jaMgalavALI eka TekarI para eka nAnI jhUMpaDImAM huM raheto. theDeka che. keTalAka bhikSuo rahetA hatA. paNa rAte huM mArI jhUMpaDImAM eka ja sUto. ahIM paNa mArI tabiyata P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI brahmadeza 239 sArI na rahI. molaminathI pAMca cha mAIlane che. eka jaMgalamAM lAkaDAnI keTalIka suMdara jhUMpaDIo hatI. tyAM keTalAka bhikSuo rahetA. tyAM AgaLa pANInA jharA paNa bahu suMdara che. tyAM jaIne huM paMdara vIsa divasa rahyo. mArI jhUMpaDI bIjI jhUMpaDIothI khUba dUra hatI. vaLI A jaMgalamAM vAghane bho paNa ThIka hato. paNa mane A hiMsaka pazuo taraphathI kazI herAnagati na thaI mAtra jamavAnI bAbatamAM mArI hADamArI TaLI nahi. bhikSA mATe roja be aDhI mAIla javuM paDatuM ane tema karIne paNa bhAta uparAMta bIjuM kaMI bhAgye ja maLatuM. mAMsa mAchalI vagere maLatAM, paNa mane te zA khapanAM? matalaba ke brahmadezamAM bhikSu banIne vasavuM mane lagabhaga azakya jaNAyuM. bhikSuthI pitAnuM raMdhAya nahi, ane bIjAnuM ApeluM bhikSAnna khAIne rahevuM mAre sAru have azakya hatuM. A sthitimAM bAkInA divaso hiMdustAnamAM ja kyAMka gALavA evo meM vicAra karyo. paNa prajJAsvAmI vagere sthavironuM kahevuM ema hatuM ke, hindustAnamAM bauddha bhikSuo na hovAthI tyAM ekalA bhikSuthI vinayAdi niyamone anusarIne rahevuM kaparuM che. jamavAnI bAbatamAM have vadhu vakhata bhikSutvane vaLagI rahevAmAM sAra nathI ema joI mane te mUkI devAnI chUTa ApavA meM virone vinaMti karI. mAre pAse paisA rAkhavA paDe, keI vAra hAthe rasAI karI levAno paNa vakhata Ave, kadI bAra vAgI gayA pachI jamavAno prasaMga Ave, Ama bhikSunA badhA niyama pALavAnuM mArAthI banI na zake. tethI vidhisara bhikSutvano tyAga karI mane javA do ema meM kahyuM. prajJAsvAmI sthavire A bAbatamAM mane Teko Apyo. ane mAre sAru P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 ApavItI keTalAMka bhagavAM kapaDAM taiyAra karavAnI paNa taiyArI karI. paNa pAchaLathI temane vicAra badalAyo ane temaNe mane kahyuM, "tamAruM. kahevuM kharuM che, paNa amArI AMkha sAme tame bhikSuavasthA cheDe te amane AghAta ApanAruM thaI paDe. mATe tame kalakattA jaI tyAM saMghabahAra thavAne vidhi karaje.' sthaviranuM A kahevuM kaMIka nirupAyane kAraNe ane kaMIka temane uparanA mArA. premane lIdhe mAre mAnavuM paDayuM. brahmadezathI kalakattA AvatAM mane muddala hADamArI na paDI. AgaboTanuM bhADuM vagere saheje maLI gayuM. raMgUnathI AgaboTanI saphara bIjA vargamAM karI. * 1904nA jAnyuArIthI 1906nA jAnyuArI sudhImAM je be varSa meM dezATanamAM vItAvyAM temAM aneka veLA zarIraduHkha veThavuM paDyuM che te upara kahyuM ja che. paNa mAnasika unnati puSkaLa thaI. cittanI ekAgratA karavAne dhIre dhIre mahAvaro thavAthI abhidharma jevA agharA graMtho paNa bhaNI javAmAM mane vAra na lAgI. kurasadanA vakhatamAM aneka pAli graMtha meM vAMcyA. vizuddhimArganA AraMbhanA eka be bhAga to meM be traNa vakhata vAMcyA. A uparAMta aneka deza jevAnI ane aneka sthavirenA samAgamanI mane taka maLI ane te dvArA duniyAne ThIka anubhava maLyo. * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 16 parAvartana gAvA choDyuM tyArathI te brahmadeza choDI 1906nI sAlanA jAnyuArImAM kalakatte Avyo tyAM sudhInA mArA divase zikSaNamAM ja vItyA ema kahevuM joIe. A badho samaya bauddhadharmanuM jJAna meLavavuM e ja eka dhyeya mArI AMkha sAme hatuM, paNa have bane to bauddhadharmanA jJAnano pracAra karavA sAru kaMIka mahenata karavI evI icchA thavA lAgI. tepaNa karyo rate hindustAnane bhAre kaMIke upayoga thAya, e barAbara samajAtuM nahi. kalakatte AvyA pachI umarAvatI jaI tyAM cheDe vakhata rahevuM ane pachI bane to pUnA tarapha jaI kaMI mahenata karI jevI evo vicAra hato. paraMtu eka Akasmika kAraNane lIdhe mArA parAvartanane aNadhArI dizA maLI. A kaI rIte banyuM te A prakaraNamAM kahevA dhAruM chuM. kalakattAmAM kapAlItolA karIne eka atyaMta gaMdA lattAmAM bauddhadharmAkura nAme eka vihAra karatamAM ja baMdhAye hato. buddhanI mUrtinI ahIM sthApanA thaI hatI, eTalA uparathI ja A jagyAne vihAra nAma apAyuM haze ! paNa mArI samajaNa pramANe A jagyA vihAra nAmane taddana agya hatI. kalakattAmAM bIje kyAMye utaravAnI sagavaDa na hovAthI ja huM A vihAramAM utaryo. (mahAbodhi sabhAe potAnI bhADAnI A 16 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 ApavItI jagyA khAlI karI hatI ane tene badho sAmAna kAzI laI javAmAM Avyo hato. tethI te sthAnamAM UtarAya tema na hatuM. AthI A vihAramAM huM Utaryo.) be divasa ArAma laI AgaLa javuM evA vicArathI huM tyAM rahyo. kRpAcaraNa ane guNAlaMkAra karIne cittagAMvanA be bhikSu ahIM rahetA hatA. temane ane harinAtha de nAmanA. gRhasthane sArI oLakhANa hatI. harinAtha de pAlibhASA zIkhavA prayAsa karI rahyA hatA ane tethI ja teo vacce vacce A vihAramAM AvatA. ' pUrNa karIne bIjA eka baramI bhikSu paDezamAM ja eka bhADUtI gharamAM rahetA hatA. tene ane harinAtha dene paNa ThIka paricaya hato. A bhikSune huM silonamAM hato tyAre maLelo, ane pAchaLathI huM baramAmAM hato tyAre paNa mArI hakIkatathI te vAkepha hato. huM dharmAkura vihAramAM eka divasa rahyo na rahe tyAM to kRpAcaraNa ane guNAlaMkAra bhikSu mArA javA mATe Atura jaNAvA lAgyA. meM temane kahyuM ke mane temanI pAsethI paisA vagerenI kazI apekSA nahotI. mAtra ArAmane sAru huM ekAda be divasa tyAM rahevA mAgato hato. kadAca thoDA vadhu divasa rahevA vicAra thaI Avata paNa temanI AturatA joI jaladI vihAra choDI javAno meM saMkalpa karyo. ane somavArano divasa rahI maMgaLavAranI gADImAM nAgapura tarapha javAnuM TharAvyuM. paNa daivajoge mArA A nirNayanI pUrNa bhikSane khabara paDI. ghaNuM karIne te ja divase kalakattAmAM mArI ane temanI pahelI vAra mulAkAta thayelI. teNe tarata ja jaIne harinAtha dene kahyuM ke, "tamAre pAli zIkhavuM hoya to silona ke baramAmAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvartana 283 kyAMye na maLe evo eka mANasa ahIM Avela che. paNa te AvatI kAle ja janAra che." harinAtha dene ghera te divase tenA bhAInAM lagna hatAM ane temAM pote ja karatAkAvatA hatA. Ama lagnanA kAmamAM rokAyelA chatAM A khabara maLatAM jarA navarAza maLI ke lAgalA ja mArI pAse AvyA ane mane kahevA lAgyA ke, Apa game tema karI bIjA eka be divasa rokAI jAo. mAre je kaMI jarUra che te badhuM huM Apane pAchaLathI kahIza. Aje huM mArA bhAInAM lagnanI dhAMdhalamAM chuM. kAle ja Apa bIjI tarapha janAra cho ema khabara maLyA tethI doDAdoDa ahIM Avyo chuM. ATaluM mAruM sAMbhaLo ja evI mArI vinaMti che." harinAtha dee bIjI paNa vAta mane karI. pote kalakattA yunivarsiTInI seneTanA sabhAsada hatA, aMgrejInA adhyApaka hatA ane pAlibhASAno pracAra karavAnI temane bhAre utkaMThA hatI vagere vAto temaNe karI. te uparathI te mArA upara jhAjhI asara na thaI ! baMgALIo ghaNuMkharuM bhAre bolakA hoya che paNa temanI mAraphata kazuM kAma pAra paDavuM muzkela hoya che ! khAsa karIne bauddhadharma viSe temane AsthA hoya e to keme karyuM. mAre haiye bese nahi. tApaNa AvaDI lAyakAtavALA gRhastha eka divasa rokAI javA vinaMti kare che te AvatI kAla javAne badale be divasa pachI javuM, evo vicAra karI huM maMgaLavArano divasa dharmAkura vihAramAM rahyo. ahIM zrI. harinAtha de viSe thoDI hakIkata ApavI asthAne nahi thAya. joke A hakIkata mane te pAchaLathI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI maLI chatAM vAcakanI anukULatAne khAtara te ahIM ja ApavI yogya mAnuM chuM. bhUtanAtha de nAmanA kAyastha jJAtinA eka baMgALI gRhastha pitAnI jAtamahenatathI bI. ela. nI parIkSA pAsa karIne rAyapura (madhyaprAMta)mAM vakIlAta karatA hatA. harinAtha temanA vaDIla putra. nAnapaNamAM A chokare bahu nabaLo hovAthI bApe dIkarAnI keLavaNuM pAchaLa jarA paNa dhyAna na ApyuM. paNa tene potAne zIkhavAnI bhAre hoMza. mA pAse baMgALI bArAkhaDI zIkhIne baMgALI paDIo vAMcavAnI teNe zarUAta karI. mAne thoDuM hindI AvaDatuM. te paNa zIkhyo. pachI eka pAdarI pAse jaI aMgrejI zIkhavA mAMDyuM. ATha varSano thaye eTale bApe nizALe mUkavAno vicAra karyo. paNa jue che to chokarAe umaranA pramANamAM A traNe bhASAmAM khUba pragati karelI. AthI bApe ghera zikSaka rAkhI ane pote paNa zIkhavI chokarAne AgaLa dhapAvyo. bAra varSano na thayo tyAM to harinAthe aMgrejI bhASAmAM khUba pragati karI ane teramA ke caudamA varSamAM kalakattA yunivarsiTInI maeNTrikanI parIkSAmAM pAsa thaI skolarazIpa meLavI. pachI bhUtanAtha dee tene senTa jheviyara kolejamAM mUkyo. yunivarsiTInI badhI parIkSAomAM bhASAnA viSayamAM harinAthe nAmanA meLavI. * ema. e. thayA pachI harinAthane hindI sarakAra taraphathI skolarazIpa maLI ane te IMgleMDa gayA. pahelAM to teNe sivila sarvisanI parIkSAmAM pAsa thavA mahenata karI. paNa gaNita ane kAyadAnA viSayamAM saheja kAcA hovAthI ane kadAca dArUne chaMda vaLagyo tethI A parIkSAmAM nApAsa thayA. paNa dhIraja na cheDatAM kembrija yunivarsiTInI bI. e. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvartana : DigrI meLavavA teNe mahenata karI. kalakattA yunivarsiTImAM leTina bhASA laI pote pAsa thayA hatA. ahIMyAM grIka, leTina ane aMgrejI bhASAmAM pahelo naMbara meLavyo. uparAMta phreMca, jarmana ane arabI bhASAnuM paNa teNe sarasa jJAna meLavyuM, kaI paNa bhASA zIkhI letAM tene vAra ja na lAgatI. arabI bhASAne kApa teNe lagabhaga moDhe karelo ema eka gRhastha mane kahyuM ! aMgrejI bhASAmAM te gadya ane padya baMne bahu sarasa lakhatA. kebrijanI bI. e. nI parIkSA pAsa karyA pachI temane 'inDiyana ejyukezanala sarvisamAM nokarI maLI, ane zarUAtamAM tene DhAkA kaeNlejamAM aMgrejInA prophesara nImavAmAM AvyA. A pachI lagabhaga eka varSe temanA pitA gujarI gayA. huM kalakatte Avyo te pahelAM harinAtha denI presiDansI kolejamAM badalI thaI hatI. ane dharamatolA sTrITamAM eka bhADAnA - gharamAM te rahetA hatA. karAra pramANe bIje divase harinAtha mane pharI maLyA ane mAre kalakattAmAM traNa mahinA to rahevuM ja evo Agraha mAMDyo. temaNe kahyuM: "pAlibhASA laIne ema. e. thavAnI mArI khUba icchA che. A parIkSAnA ghaNAkharA graMtho meM vAMcyA che. paNa asalinI' graMtha mane bilakula nathI samajAto. aneka bhikSaone meM pUchI joyuM, jarmanI vageremAM aneka paMDitone lakhyuM, paNa A kAmamAM koInI madada maLI zakI nathI; ane atyAre ahIM paNa keAI kare evuM nathI. mATe game tema karI ahIM be mahinA rahI jAo ane mane ATalo graMtha bhaNAvo. pachI marajI paDe tyAM jaje. huM tamAro - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 ' ApavItI hamezane sAru ziMgaNa rahIza. tamAre ahIM je kaMI joItuM karatuM haze te badhAnI tajavIja huM karI laIza." " meM kahyuM: "tamane madada karavA huM icchuM, paraMtu A vihAramAM rahIne te kAma karavuM azakya che. mane ekAMtamAM rahevAnI Teva paDI gaI che, ane ahIM te rAtadahADe lekenI dhamAla cAlu hoya che. tethI dhaMdhATa vagaranI koI jagyAe mane rAkhI zakatA he te huM tamAre sAru be mahinA ahIM rahIza.' harinAtha dee A tarata ja kabUla rAkhyuM. temanA sasarAnuM ghara temanA gharanI najIkamAM ja hatuM. tenA kampAunDamAM be IlAyadI oraDIo hatI. ane temaNe te batAvI. te pasaMda - na hoya te bIjuM paNa eka juduM ghara mAre sAru bhADe levI pite taiyAra che ema jaNAvyuM. paNa e nakAme kharcane beje temanI upara na nAMkhavA khAtara meM oraDIo pasaMda karI, ane lAgalo ja tyAM rahevA gaye. harinAtha denuM ghara najIka ja hovAthI huM jamavA temane tyAM ja jato. 1906nA. mArca mahinAnI 15mI tArIkha sudhI huM ahIM rahyo. ATalI vakhatamAM harinAtha dene "aksAlinI graMtha' barAbara samajAvI dIdhe. "pAli TekasTa sosAyaTI e chApela AvRttinI aneka bhUle paNa meM temane batAvI. teo khUba rAjI thayA ane kalakattAmAM ja rahI javA mane Agraha karavA lAgyA. . A arasAmAM bIjA eka gRhasthanI sAthe harinAtha dene ghera mAre maitrI thaI A gRhastha presiDansI kolejanA aMgrejI sudhAraka rAjanArAyaNa asUnA te dohitra thAya. temanA pitA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvatana 247 iDiyana meDikala sarvisamAM hatA. moTA bhAI kUcabihAranA mahArAjAne sekreTarI hatA. ane nAnA bhAI zrI. aravinda ' ghoSa vaDodarA rAjyamAM moTI pAyarIe hatA, je pAchaLathI kalakattAnI nezanala kelejanA AcArya thayA. chellA bhAI bArIndra devane mANikatolA bebanA kesamAM Ajanma kALApANInI sajA thaI hatI. manamohana ghoSa aMgrejI bhASAmAM evA te pravINa hatA ke temanI kavitA khuda vilAyatamAM khUba vakhaNAI hatI. 1906nI sAlamAM A gRhastha upara moTI Aphata AvI paDI hatI. temanI strI gAMDI thaI javAthI bahu kharAba hAlatamAM hatI. ghepabAbu bicArA svabhAve kavi tethI A prasaMge temane asahya thaI paDyo. AvI sthitimAM amArI vacce maitrI thaImeM temane mArI pAsenA keTalAka bauddhagraMtha vAMcavA ApyA. te temane khUba gamyA, ane tyArathI bauddhadharma viSe te mArI sAthe carcA karavA lAgyA. - mArcanI 15mI tArIkha pachI kalakattA choDI sikIma javA mAro vicAra thayo. AmAM mAro khAsa hetu e hato ke, jema dakSiNa taraphanA bauddhadharmanI meM mAhitI meLavI tevI ja rIte uttara taraphanA bauddhadharmathI paNa paricita thavuM. harinAtha de A kAmamAM mane madadarUpa thayA. 1905nA DisembaramAM tAzI lAmA kalakatte AvyA. te vakhate bauddhadharmAkura sabhA taraphathI temanuM sAruM svAgata karavAmAM AvyuM. A prasaMge badhAM kAmamAM harinAtha dee AgaLa paDato bhAga lIdho hato. ane kepTana kenara, sikImanA resiDanTa mi. hAITa vagere gRhastha sAthe temane sAro paricaya thayo. bauddhadharmAkara sabhA mAraphata sikImanA mahArAja kumAra upara P.P. Ac. Gunrainasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 ApavItI tathA pote mi. hAITa upara evA be bhalAmaNapatro temaNe mane ApyA. manamohana ghoSe dArjiliMganI sarakArI hAIskUlanA heDamAstarane agAuthI kAgaLa lakhI mArA utaravAnI goThavaNa karI ApI. kapaDAMlattAnuM kharca badhuM harinAtha dee ja upADyuM. mArcanI 20mI tArIkha lagabhaga huM kalakattethI nIkaLyA. have pAse paisA rAkhavA paDe ema hatuM. tathA veLAkaLA jamavuM paNa paDe. tethI nIkaLavAne Agale divase meM vidhipUrvaka bhikSuvano tyAga karyo. | dArjiliMga sudhI AgagADInI musApharI hovAthI mane kazI aDacaNa paDI nahi. paraMtu dArjiliMgathI sikIma sudhI pagaraste javAnuM hatuM, ane vaLI pradeza taddana aparicita; tethI ekalA tibeTI majUrone bharose musApharI karavI mane ThIka na lAgyuM. AthI mane sikIma sudhI pahoMcADI AvavA sAru dArjiliMganA heDamAstare potAno mALI sAthe Apyo. mArAM kapaDAM, pustaka vagere sAmAna upADavA sAru be bhATiyA majUra karyA, ane ema huM, heDamAstarano mALI tathA be majUre ame sikImane raste paDyA. vATamAM rAI ItyAdi taiyAra karavAmAM heDamAstarano mALI mane khUba kAma Avyo. eka varSa pahelAM yaMga hasabaMDanuM mizana tibeTa gayuM ? hatuM. ane tene sAru sikIma thaIne janArI eka sAdhAraNa saDaka taiyAra karavAmAM AvI hatI. AthI raste amane bahu veThavuM na paDyuM. mAtra eka ThekANe eka tibeTInuM khUna thayuM hatuM tenuM zaba saDakanI bAjue paDayuM hatuM. ame sAMje A jagyAe pahoMcyA. tibeTI lekanAM keTalAMka jhUMpaDAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ : parAvartana 249 AsapAsa hatAM. paNa temAM rAtavAse rahevuM jokhamabhareluM lAgavAthI huM sarakArI DAkabaMgalA tarapha gayo. paNa tyAMnA cekIdAre baMgalAmAM javA devAnI sApha nA pADI. te bolyo, AjanI rAta joIe to tame bahArane eTale sUI raho. paNa sikIma sarakAranI rajA vagara tamane aMdara rahevA na daI zakuM.' meM kahyuM, "huM sikImane rAjAne tyAM ja UtaranAra chuM. sikImamAM jaIne tyAMnA darabAragaDhamAM rahevAno chuM. te pachI A DAkabaMgalAmAM rAta rahevA devAmAM tane zo vAMdho che?' bicAro sipAI mahArAja kumAra vagere moTA lokonAM nAma sAMbhaLatAM ja gaLI gayo, ane tarata DAkabaMgalo ughADI Apyo ! rAtre meM pelA bheTiyA majUrone bahAranI osarImAM suvADI, mALIne aMdara suvAkyo, ane huM thAkI gayo hovAthI nirAte UMghI gayo. A eka prasaMga sivAya raste bIje kAMI ullekhanIya prasaMga banyo na hato. - sikIma pahoMcatAM ja huM sIdhe rAjakumArane baMgale pahoMcyA, ane bauddhadhamakura sabhAno kAgaLa Apyo. kAgaLa vAMcIne teNe potAnA baMgalAmAM ja eka bAjue mArA ' utArAnI goThavaNa karI. temano eka nekara mAruM jamavAnuM mArI dekharekha nIce banAvato. ahIM eka eMglo varnAkyulara skUla taratamAM ja nIkaLI hatI. tenA heDamAstara dAva sAda, kAjI nAmanA eka bhoTiyA gRhastha hatA. temanI pAsethI meM tibeTanI bhASA zIkhavA prayatna karyo. paraMtu temane vizeSa kurasada na hovAthI ane mArAmAM paNa agAu jeTalI citta lagADIne mahenata karavAnI zakti rahI na hovAthI, tibeTI akSaronI oLakhANa uparAMta mArAthI vadhu pragati thaI zakI nahi. kharuM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 ApavItI jotAM ahIM rahevAne ja mane eka rIte kaMTALo Avyo. jyAre huM harinAtha no kAgaLa laIne ahIMnA resiDanTa mi. hAITane maLavA gayA tyAre temaNe kahyuM hatuM ke, "ahIMnI paristhitine tamane jaladI ja kaMTALo Avaze. ahIMnA bauddhadharmamAM silonanA bauddhadharmanA jevuM UjaLuM kazuM ja nathI, balka ahIMnA lokone bauddha kahI zakAya ke kema e ja savAla che.' mane paNa jaladI ja Ane anubhava thayo. sikImanA maThamAM gAya. mArIne tenuM mAMsa bhikSuone ApavAnI prathA hatI te thoDA ja vakhata para baMdha karavAmAM AvI hatI. paNa bhuMDa vagere pazuone mArI tenA upara nirvAha calAvavAmAM ahIMnA lAmAone bilakula saMkeca thatuM nathI. uparAMta, ahIMnA lokenI raheNI evI te gaMdI che ke temanA hAthanuM rAMdheluM khAvuM mane gamatuM nahi. sikomanA rAjAe bAMdhelA eka bauddha maThamAM khAsa tibeTathI eka lAmA AvIne rahyo hato. A lAmA jabare vidvAna hato evI tenI khyAti hatI. tene hiMdustAnI bhASA paNa belatAM AvaDatI. tenA ziSyane te sarasa AvaDatI. eka divasa tenA ziSya gurunI vatI mane jamavAnuM notaruM dIdhuM. meM tene kahyuM, "mAchalAM ke mAMsa kazuM mane nahi khape. tame nAhaka Agraha na kare.' teNe kahyuM, "e pAMtInI muddala ciMtA , na karaze, ame badhI goThavaNa karIzuM." aMte meM tenuM AmaMtraNa svIkAryuM ane bapore temanA maThamAM jamavA gaye. Asane mAMDI pelA lAmAguru AgaLa ane mArA AgaLa ema be - moTA thALa mUkavAmAM AvyA. bAjue babbe cinAI mATInAM calANamAM kaMIka pIraseluM hatuM. te jotAM ja mane mAMsa jevuM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvatanI . e rIte, jenA ' lAgyuM tethI huM bolyo, "lAmAsAheba, amAsara, hela-evuM lAge che !' lAmAe AvaDI jIbha bahAra kADhI mane kahyuM, Apa mAMsamAchalI kazuM ja nathI khAtA evuM mArA ziSya sAthe Ape kahevarAvyuM ane pachI huM evI cIja kadI taiyAra karAvuM kharo ? A to Apane mATe khAsa zAka taiyAra karAvyuM , che." meM kahyuM, "paNa e zAka zAnuM che te to kaho.' pela . kahe, "ekalAM deDakAMnuM che. tame jarAya zaMkA na karatA. tamArA hiMdustAnanAM moTAM deDakAMnI mAphaka ahIMnA deDakAM gaMdhAtA nathI hotAM. ane Aje to meM A deDakAM tamAre khAtara muddAma mANasa jaMgalamAM ekalI khAsa pakaDAvI maMgAvyAM che." huM to dimUDha banI gayo. bicAro lAmA paNa cakita thaI khisiyANo paDI gayo ! AvaDI mahenate taiyAra karAveluM zAka mahemAnane pasaMda na Ave e kevI vAta ! A gUMca tenAthI keme karI UkaLe nahi ! aMte tenA mAnane khAtara thoDAM dUdhabhAta khAdhAM. paNa teya osaDanI mAphaka khAvAM paDyAM. " lAmAgurue to deDakAMnA zAka upara acchI rIte hAtha mAryo ! mAtra AvI tephA vAnIne svAda huM na laI zakyo tene sAru rahI rahIne te duHkha pradarzita karato hato ! be cAra divasa pachI tyAMnI mahArANIe mane jamavA notaryo. te vakhate mAre vaLI vaLIne samajAvavuM paDyuM ke huM mAMsa, mAchalAM ke deDakAM sudhdhAM khAto nathI! eTaluM ja nahi, paNa koI paNa prANInuM mAMsa khAto nathI! koNa jANe, deDakAM nathI khAto eTaluM ja * mAphI mAgavI hoya ke Azcarya batAvavuM hoya tyAre tibeTI: lokomAM jIbha bahAra kADhavAno rivAja che. PP'Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 ApavItI kahI rAkhuM to kadAca kaI uMdara ke evuM ja bIjuM bhANAmAM AvI paDe ! mArA sikIma AvyA pachI eprila mahinAmAM harinAtha de baradhAnanA mahArAjA sAthe vilAyata gayA. jatAM jatAM . eDanathI. temaNe mane kalakatta pAchA AvavA kAgaLa lakhe, paNa tenI khAsa asara mArA upara na thaI. pachI zrI. manamehana ghoSano bIjo eka kAgaLa Avyo. temAM temaNe sikImamAM rahevAthI dezanuM kaMI bhaluM nahi thaI zake ane kalakatte AvI rahevAthI prajAmAM bauddhadharmane jJAnathI utpanna thayelI navI jAgRtine sAruM valaNa maLaze, evI matalabanuM lakhyuM hatuM. A kAgaLanI mArA mana upara vilakSaNa asara thaI. ATalA divasa vanajaMgalamAM ane bauddha vihAromAM gALyA eTalA basa thayA, have pachI kaMIka dezasevA bane te yathAzakti karavI, e huM aMtaHkaraNapUrvaka vicAra karavA lAgyo, paNa svadezasevA kaMI sahela nathI. lokahitane kAle DoLa karavAmAM kaMI sAra nahi. huM vaLI kaI yunivarsiTIne ' grejyueTa paNa nahi, tema koI dharakhama ke jAmela saMsthAno mane Teke nahi, A sthitimAM bhAre hAthe keTaluM lokahita thaI zake e savAla hato. lokahita te rahyuM, paNa Atmahita paNa sAdhI zakAze ke nahi enI mane zaMkA hatI. kalakattAmAM hato tyAre dA. pI. ke. rAya vagere moTA lokone maLI kalakattAmAM ekAda pAlivarga khelavAno bhAre vicAra meM tamane jaNAveluM. te vakhate mane jamavArahevAnI jagyA sivAya bIjI koI cIjanI jarUra nahotI. cIvara vagere kapaDAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust ,
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 3 . " parAvartana baramAthI maLI zake ema hatuM. paNa ATalI bAbatamAM paNa mane temanI sahAnubhUti nahi maLelI. UlaTuM, bauddhadharma viSe temanA manamAM eka jAtano tiraskAra ja dekhAyela. harinAtha. denI mane madada hatI. paNa temane te kaI ja dharma upara vizvAsa na hovAthI kevaLa svArtha pUrato te mAro upayoga karI leta. temanA be mahinAnA paricayathI A viSe mArI khAtarI , thaI cUkI hatI! have te bhikSatva cheDeluM hovAthI mane paisA vagere levAmAM kazI harakata rahI nahotI. tethI jAte mahenata karIne ja, baMgALanA bheDAghaNuM pramukha gRhasthonI sahAnubhUti meLavI, sevAvRttine dhorI mArge pAli bhASAnA pracAranI kaMI mahenata karI jevI evo meM nizcaya karyo. have je sevA ja karavI te pachI kuTuMbane paNa yathAzakti madada kAM na karavI ema mane lAgyuM, ane kuTuMbanI sthiti zI che e jANavA meM gove eka be kAgaLo lakhyA. pitAnA karajanA caudaso rUpiyAno dastAveja zrI. viSNu nAyakane ApyAnuM pAchaLanA eka prakaraNamAM huM kahI gayo chuM. A karajanuM zuM thayuM vagere bAbato meM temane pahelA kAgaLamAM pUchI. teno javAba Avyo ke, "karaja phITayuM nathI eTaluM ja nahi, paNa te upara keTalAMya varSonuM vyAja caDayuM che. chatAM mArA gharanAM mANasone ATale varSe mAre kAgaLa AvyAthI khUba AnaMda thayo che - I. I." madrAsa choDayA pachI meM ghera eka paNa kAgaLa lakhyo nahoto. tethI huM marI gayo. hoIza ema ja sahu koI mAnavA lAgyA hatA. mArA kAgaLathI te khoTuM karyAthI badhAMne AnaMda thAya e svAbhAvika madada ka na karAve eka ekathA viSNu nAyaka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 ApavItI * ( 1906nA julAI mahinAmAM harinAtha de vilAyatathI pAchA AvyA. ane mane pharI eka vAra kalakattA AvI javA Agrahabharyo kAgaLa lakhyo. meM paNa ghaNuM saMkalpavikalpa pachI, lokapravAhamAM eka vAra paDI jevuM ja, evo chevaTano nizcaya karyo ane julAInI AkharamAM huM kalakatte Avyo. AvatAM veMta harinAtha denI sAthe ema. e. nA abhyAsamAM nImele "theragAthA' nAmanA graMtha vAMcavAnI zarUAta karI. paNa have temanA upara ja AdhAra rAkhIne rahevAnI jarUra rahI nahotI. sara gurudAsa benarajI, dA. rAsabihArI ghoSa vagere lokee A ja arasAmAM kalakattAmAM nezanala koleja ughADavAnI yojanA ghaDI hatI. te koleja ogasTanI 15mI tArIkhe khUlavAnI hatI. A kelejamAM pAlibhASA dAkhala karAvavA meM khUba prayAsa karyo. zrI. manamohana ghoSe mane A kAmamAM khUba madada karI. temaNe mane zrI. satyendranAtha TAgora joDe mulAkAta karAvI dIdhI, ane zrI. TAgere mudata theDI hatI chatAM nezanala kolejanA viSayapatrakamAM pAlibhASA paNa dAkhala karAvI dIdhI. mane pagAra phakta bahu thoDo eTale dara mahine mAtra * 30 rUpiyA ApavAnuM TharAvyuM. paNa pagAra game teTalo najIvo hAya tathApi kAma karI batAvavAnI taka maLI eTalI vAtathI ja mane bahu AnaMda thayo, ane 1906nA ogasTa mahinAnI 15mI tArIkhathI eTale nezanala koleja UghaDI tyArathI huM tyAM pAlinA adhyApakanuM kAma karavA lAgyo. paraMtu harinAtha dene A bilakula rucyuM nahi. temane pUchaLyA vagara ke temanI jANa vagara huM A navI saMsthAmAM bhaLe e temane gamyuM nahi hoya ! temaNe kahyuM, "nezanala P.P. Ac. Gunratnasuri MS. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ * parAvartana 255 kelejanI saMsthA sarakAra viruddha che ane huM to sarakArI nokara chuM; AthI mAre tamAre kema meLa khAze? je tamAre nokarI ja karavI hota to huM AthI keTalIye sarasa nokarI tamane gotI deta, paNa tame A saMsthA sAthe saMbaMdha bAMdhyo eTale have mArAthI kaMI ja thaI zake nahi." meM kahyuM, "nokarI meLavavI e kaMI mAro mukhya hetu nathI. duniyAnA pravAhamAM "bhaLI kaMIka kAma karavuM, ane sIdhe raste cAlIne bane to kuTuMbane madada karavI evA uddezathI meM A nekarI svIkArI che. sara gurudAsa baeNnarajI, dA. rAsabihArI deva vagere sarakAranA mAnItA leke A saMsthAnA vyavasthApakomAM che. A sthitimAM sarakArane mAre viSe vahema AvavAnuM kaMI ja kAraNa nathI. vaLI kaI saMsthA game eTalI AkarA matavALI ? hoya to paNa pAlibhASA mAraphata AkarApaNuM zIkhavavAno muddala saMbhava nathI. chatAM mArI dostIne lIdhe tamArA bhaviSyane dhakako pahoMcavAno saMbhava hoya to huM Aje ja tamAruM ghara choDI javA taiyAra chuM. tamAruM anna theDA divasa paNa meM khAdhuM che ane eka mahArASTrIya tarIke tamane nukasAna pahoMce evuM kaMI paNa vartana karavuM, e mAre mana bhAremAM bhAre nIcAjoNuM che.' vAta ATalI hade AvI gaI tethI harinAtha vimAsaNamAM paDayA, ane mane kahyuM, "hamaNAM tame mAre tyAMthI na jAo, pahelAM to huM mArA mitro mAraphata tapAsa karI jouM chuM, ane je sarakAranI ItarAjI thAya evuM kaMI haze to huM tamane kahIza." paNa tenA A dilAsAmAM jhAjhuM vajUda nahotuM. sarakAranI itarAjI na thAya e ene to cekasa mAlUma hovuM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ApavItI 256 joIe tevuM hatuM. te divase te huM temanA kahevA pramANe temane tyAM ja rahyo. bIje divase temaNe mane kahyuM, "gaI kAle tamane khoTuM lAge evI rIte huM varte tenuM mane bahu duHkha thAya che. tapAsa karatAM nezanala koleja sAthe tamArA saMbaMdha mane koI paNa rIte harakata thaI paDe ema nathI evA mane khabara maLyA che. mATe tame mAre ghera rahIne khuzIthI nezanala kolejamAM kAma karatA raho." ATalethI ja basa na karatAM 'harinAtha te divasathI presiDansI kolejamAM jatI vakhate mane pitAnI gADImAM laI jaI nezanala kelejamAM pahoMcADatA ! - nezanala kolejamAM kaMI mane bahu vidyArthI na maLyA. topaNa je pAMca cha vidyArthI hatA temAMnA ghaNAkharA mahenatuM hatA. temAMnA be 1915nI sAlamAM hAvarDa yunivarsiTInI DigrI meLavI AvyAM che. pArjananI dizAe kaMI vizeSa. lAbha na thayo. ghara mAMDIne rahevA vakhata Avyo hota to to. mAsika trIsa rUpiyA mane ekalAne paNa pUrA thAta ke kema " e ja savAla che. - AraMbhamAM kaeNlejanA prinsipAla zrI araviMda gheSa hatA. paNa TUMkamAM ja "vandamAtarama" patranA kesamAM teo pakaDAyA. tethI temaNe potAnI jagyAnuM rAjInAmuM ApyuM, ane prinsipAla tarIkenuM badhuM kAma zrI. satIzacaMdra mukarajI pAse AvyuM. mAre viSe zrI. mukarajIne mata sAre nahoto. mArI nimaNuka vakhate paNa temaNe khUba virodha karelo ema meM sAMbhaLyuM hatuM. prinsipAla thayA pachI temaNe mane vargamAM vidyArthIone bauddhadharma viSe kaMI paNa zIkhavavAnI sakhata manA karI ! meM kahyuM: "je ema ja hoya te pAline varga jema jaladI - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvartana 57 baMdha karo tema sAruM. kAraNa bauddhadharma sAthe saMbaMdha na hoya evo graMtha pAli bhASAmAM javalle ja haze. A uparathI temaNe kahyuM: "graMthamAM hoya te zIkhavavAne vAMdho nathI paNa vidyArthIone bauddha thavAno upadeza tamAre karavo nahi.' meM javAba Apyo, "huM kaMI bauddha pracAraka tarIke A kaoNlejamAM nathI Avyo. je mAre upadeza karavo haze to tene sAru huM judI jagyA zodhI laIza. paNa graMthamAM je AvatuM haze te te mAre barAbara samajAvavuM ja paDavAnuM ane tame je enI paNa viruddha he to huM Aje ja rAjInAmuM ApI chUTo thavA rAjI chuM." A pachI prinsipAla mukarajI ane mArI vacce khaTarAga thavAne karI prasaMga na Avyo. kolejanA vidyArthIomAM mAtra mAre viSe bahu ja sAro mata baMdhAyo hato ane tethI aMte prinsipAla mukarajIne paNa pitAno mata pheravavo paDyo. chelle chelle to "auddhadharma viSe vidyArthIone ekAda vyAkhyAnamALA Ape evo paNa temaNe Agraha mAMDyo hato ! 1906nA kaTobaramAM meM govA javAne vicAra karyo. pAlita nAmanA eka gRhastha mArI sAthe muMbaI AvyA. paNa tyAM ekAeka temanI tabiyata narama thaI javAthI govA javAnuM mAMDI vALI te pAchA kalakatte gayA. muMbaI AvatAM vATamAM ame nAgapuramAM zrI. mAdhavarAva pAbene tyAM be divasa UtaryA hatA.. ane tyAMthI zrI. goviMdarAva kANane maLavA umarAvatI gayA. zrI. kANee mane kahyuM ke, "dA. bhAMDArakara tamane maLavA utsuka che." meM kahyuM, "e vAta asaMbhavanIya lAge che. kemake mArA upara to teo khUba gusse thayA hatA. goviMdarAva bolyA, "e sAcuM. tame 1904mAM ahIM AvI gayA te pachI teo mane P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra58 ApavItI lAnelImAM maLelA. te vakhate tamArI vAta nIkaLI. dAktara sAheba bolyA "are te chokaro to sAva gAMDe che. enI vAta zuM karavA karo che ?" pachI meM tamArA badhA samAcAra - kahyA. ane tame pAli bhASAne sarasa abhyAsa karyo che, ema jANatAM teo tamane maLavA khUba utsuka thayA che ane mane kahI rAkhyuM che ke, jo tame pharI A tarapha Avo te temane jarUra maLavA mAre tamane kahevuM." dA. bhAMDArakarane maLavA huM nAkhuza to hato ja nahi. temanI mArA upara game eTalI itarAjI hota to paNa pUne jAta to huM temane maLyA vagara kadApi raheta nahi. paNa A vakhate pUne javuM azakya hatuM. tethI meM zrI. kANene kahyuM, "mAre muMbaIthI bArebAra govA javuM che eTale A vakhate te huM temane kaI rIte maLuM?' paraMtu A ja divasomAM muMbaInA prArthanAsamAjano vArSika utsava cAlato hato enI zrI. kANene khabara hatI. AthI dA. bhAMDArakara tyAM hovA joIe evuM anumAna karI temaNe prArthanAsamAjane saranAme tAra karyo. umarAvatImAM A vakhate vyAkhyAna vagere kazuM ApavAnI bhAMjagaDamAM na paDatAM huM sIdhe muMbaI Avyo. zrI. (have dAktara) devadattarAva bhAMDArakara mane maLavA sAru sTezane AvyA hatA, paNa sTezana para temanI ane mArI najara cUka thaI gaI ane amArI mulAkAta na thaI tethI huM ane mArA mitra pAlita giragAma phiraMgInA devaLa AgaLa AvelA sukhanivAsamAM UtaryA ane jhaTa jamavA karavAnuM ApI huM ekalo pra. zrIdharapaMta bhAMDArakarane ghera gayo. dAktarasAheba A vakhate nAhavA gayA hatA. pAMca daza miniTamAM nAhavAne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvatana rapala jhabhbho (bAtharaba) paherIne bahAra AvyA ane tarata ja vAta karavA mAMDI. prArthanAsamAja taraphathI te divase judA judA gRhasthonAM judAM judAM saMtonAM caritra upara cAra vyAkhyAno thavAnAM hatAM. dAktarasAhebe mane paNa A take buddhacaritranI kathA karavA kahyuM. ghaNAM varSothI marAThImAM bolavAno mane mahAvaro rahyo nahoto, chatAM temanA Agrahane lIdhe buddhacaritra upara be zabda bolavA huM kabUla thayo. sAMje bhASaNa vakhate zrotAo pAse mArI oLakhANa karAvatAM dAkatarasAhebe mAro pUrva itihAsa kahI pUnAmAM pote mane utsAhI yuvAnamAM gaNI kADhelo vagere vAta kahI saMbhaLAvI ane umeryuM ke, "paNa ATalI khaMta ane ATalo Agraha AmanAmAM haze tenI te vakhate mane kalpanA sarakhI nahatI.' mAruM bhASaNa kevuM thayuM e huM kahI zakato nathI. paNa dA. bhAMDArakare karelI mArI prastAvanAne lIdhe muMbaInA lokomAM - khAsa karIne prArthanAsamAjanA sabhAsadomAM - huM sArI rIte oLakhIto thaI gayo. A pachI huM jyAre jyAre muMbaI Avato tyAre samAjanA rAmamohana AzramamAM ja Utarato. be divasa muMbaImAM rahI huM AgaboTa raste paNajI ane tyAMthI machavAmAM rAte muragAMva gayo. bIje divase savAre sIdho sAMkhavaLa na jatAM maDagAMva gayo. mArA jUnA saMbaMdhI bhikunAyake A vakhate bhAre khUba satkAra karyo. zrI. viSNunAyaka paNa premathI varyo. ame gADI karI nAMkhavaLa gayA. tyAM to mArA AgamananA samAcAra agAuthI ja pahoMcI gayA hatA. mArI strIe to mane baMgALI :vezamAM jaIne ekadama raDavA ja mAMDayuM ! Akhare zrI. viSNu nAyake badhAMne sAMtvana karyuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 ApavItI ghera mArAthI bahu divasa rokAvAya ema na hatuM. okaTobara mahinAmAM durgApUjAnI rajA pUrI thAya te pahelAM mAre pAchuM kalakattA pahoMcavuM joIe, AthI ghera be traNa divasa rokAI maDagAMva Avyo. mArI strI mArI sAthe kalakatte AvavA taiyAra thaI, paNa mArI dIkarI mArI dADhIthI evI to DaratI ke te keme karI amArI sAthe AvavA taiyAra na thAya ! Akhare tene maDagAMvathI cIkhalImAM tenI nAnIne ghera mokalI ApI ane huM tathA mArI strI kalakatte AvyAM. amArA AvavAnI meM harinAtha dene tArathI khabara ApI hatI, tethI temaNe potAnA ja gharamAM judI jagyA sAphasUpha karAvI amAre sAru rasoI vagerenI taiyArI karAvI rAkhI hatI. temane tyAM ja amArA rahevAnI paNa temaNe goThavaNa karI. dara mahine trIsa rUpiyA pagAra sAva ocho hato, chatAM gharabhADuM, bALavAnA kelasA vagerenuM amAre kazuM ja kharca na hovAthI amAruM jematema nabhe jatuM. paNa Disembara mahinAmAM mArI strI mAMdI paDI ane tene gAvA pAchI pahoMcADavI paDI. Ane aMge thayelo badhe kharca harinAtha dee pitAnI pAsethI Ape. 1906nI AkharamAM ema. e.nI parIkSAnuM pariNAma AvyuM temAM harinAtha de pAli bhASAmAM pahelA vargamAM pAsa thayA. pachI nyAyamUrti mukarajInI madadathI yunivarsiTInI siMDikeTamAM dAkhala thayA. yunivarsiTInA navA kAyadA pramANe keTalAka vyAkhyAtAo nImavAmAM AvanAra hatA. temAM pAlibhASAnA vyAkhyAtA tarIke mArI nimaNuka karAvavA harinAtha dee prayAsa : mAMDyo, ane yunivarsiTImAM temanuM vajana khUba tethI temAM te .P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvartana saphaLa thayA. ghaNAkharA vyAkhyAtAo vagara pagAre kAma karanArA hatA. mAtra huM ane satyavrata sAmAzamI bene mAsika so rUpiyA ApavA evo TharAva thaye. 1907nA julAI mahinAthI huM A jagyAe nimAya. paNa agAuthI ja nyAyamUrti Azutapa mukarajIne maLIne, "huM yunivarsiTInuM kAma karuM te paNa nezanala koleja sAtheno saMbaMdha nahi toDuM.' ema meM temane kahyuM hatuM. temaNe e bAbata kazo vAMdho na lIdho. temaNe kahyuM, "amArI yunivarsiTInuM kAma tame niyamitapaNe karo eTale thayuM. bIje kyAM kyAM tame keTalo vakhata Apo cho eno vicAra karavAnI siMDikeTane jarUra nathI." A nokarI maLI tyArathI nezanala kolejanuM kAma meM vagara pagAre karavA mAMDayuM ane kalakattAmAM rahyo tyAM sudhI te choDayuM nahi. kalakattA yunivarsiTImAM meM nokarI svIkArI tethI mane * ThIka phAyado thayo. mAsika pagAra uparAMta parIkSaka tarIke mane 600 thI 900 rUpiyA maLatA. mAtra mArAthI dhAryA mujaba mAruM kAma ahIM thaI zakyuM nahi. - vyAkhyAtA tarIke mAre aThavADiyAmAM traNa ja kalAka kAma karavuM paDatuM. temAMye je be traNa vidyArthIo hatA temane pAlibhASAmAM pAraMgata thavA viSe bahu utsAha nahato. jematema karIne pAsa thaI DigrI meLavavI ane potAno pagAra vadhAro athavA to koI navI nokarI meLavavI, e tarapha ja meM temanuM valaNa joyuM. ekaMdare kalakattAmAM rahIne DI prasiddhi meLavavA uparAMta mane kaze kharo lAbha thaye na kahevAya. mahAmahenate meLaveluM pAlibhASAnuM jJAna hindustAnamAM phelAvavuM, e ja mArA jIvananuM mukhya kArya huM mAnate ane hajI mAnuM chuM. tethI kalakattAmAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavItI rahevAthI bIjA lAbho aneka thAya ema hatuM chatAM mAruM mana te tarapha vadhyuM nahi. vaLI, pitAnA je aNumAMthI aMzataH paNa chUTavA sAru meM A sevAdharma svIkAryo hato te pheDavAnI bAbatamAM huM jarAya saphaLa na thayuM. pahelAM to je kaMI paisA maLyA, te thoDAM varSanuM vyAja caDayuM hatuM te patAvavAmAM gayA. te pachI eTale 1907nA ogasTa mahinAmAM pitAnI jamInanI bAbatamAM eka kesa Ubho thaze. cALIsa varSa upara eka sonI ane mArA pitA vacce jamIna saMbaMdhe vAMdho paDelo. paNa chellAM cALIsa varSamAM kaI divasa tenuM keIe smaraNa sarakhuM kareluM amArI jANamAM nahotuM. 1907mAM amArI paDozanA gAmavALA zrI. rAmanAyaka bANavalIkare sanInA tamAma haka tenA vAraso pAsethI meLavI laI meTo kesa Ubho karyo. 1907nA DisembaramAM surata khAte maLelI mahAsabhAmAM hAjarI ApI : A kesanI mAMDavALa karAvavAnA uddezathI huM govA gaye. paNa duHkhanI vAta eTalI ja ke rAmanAyake agAuthI ja mArA moTA bhAI upara phojadArI mAMDI hatI, ane sarakAra- - mAMthI jamInano kabajo meLavyo hato. mArAM sagAMsaMbaMdhIo badhAM viruddha chatAM, tene ghera jaI meM kesane gharameLe nikAla karavA tenA moTA bhAIne vinaMtI karI. paNa tenI kazI ja asara thaI nahi. UlaTuM rAmanAyake e jamInanI bhaLatI ja kiMmata AMkavA mAMDI. AthI nirupAye, amAre amAro pakSa ja kharo hato e, kerTa mAraphata puravAra karavAnI pharaja paDI. gAmanA ghaNAkharA jamInadAroe amArA taraphathI sAkSIe * ApI. sAmAvALAnA sAkSIomAM mAtra cAra pAMca majUro P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 parAvatana hatA. AthI jillA jaje ane hAIkorTe amArI tarapheNamAM cukAda* Ape. mArA moTA bhAI upara mAMDela phojadArI kesa paNa korTamAM tarakaTI Tharyo. A badhuM to yathAyogya ja thayuM. paNa A kAmamAM, kalakattAmAM rahI meM je kaMI bacAvyuM hatuM, te badhuM ja kharacAI gayuM. lagabhaga 1000 rUpiyA A pAchaLa khAyA. AthI pitAnuM karaja mAre hAthe kadI paNa phITaze ke kema enI mArA manamAM bhAre zaMkA UbhI thaI meM yunivarsiTImAM haju nokarI lIdhI na lIdhI eTalAmAM to mArA cheka nAnapaNanA mitre paNa mArI sAme kesa karyo ane sAva khoTA sAkSIone mArI sAme UbhA karI korTamAM laDatAM AghuMpAchuM joyuM nahi! A badho vicAra karatAM citta atyaMta khinna banI gayuM. gAvAnI hAlanI sthiti evI to vicitra thaI paDI che ke tyAMnA hiMdu lokone pitAnuM hitaahita zemAM che eTaluM paNa samajAvuM muzkela thaI paDayuM che. AvI sthitimAM pitAnuM karaja patAvI jamIna choDAvuM te paNa te upara zA zA saMskAra na thAya ane tenA upara keTalA navA kajiyA ubhA thAya kema kahI zakAya? AvA vicArothI A bAbatamAM huM lagabhaga udAsIna banI gayo. harinAtha dene mArA upara prema hato emAM to zaMkA ja nahi. 1906nI sAlamAM huM jyAre temane ghera rahetA tyAre phakta mArA mAnanI khAtara temaNe dArU pIvAnuM choDayuM hatuM. A sudhAro mArA AvavAthI thayo ema mAnI temanI mA mAro bahu upakAra mAnatI. bauddhadharmane abhyAsathI potAno dIkaro sudharaze evuM koI jozIe paNa tene kaheluM. ane te upara - ** A baMne cukAdA huM amerikAmAM hato tyAre apAyA hatA. : P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 ApavItI tenI zraddhA hatI. paraMtu 1907nI sAlamAM harinAtha denI , badalI hugalI kolejanA prinsipAlanI jagyAe thaI ane tyAM temanuM vyasana pAchuM cAlu thayuM. AgaLa upara impiriyala lAyabrerIne mukhya adhikArInI paNa jagyA temane maLI. e vakhate temane pagAra vadhIne mAsika 1100 rUpiyA thayo. A jagyA maLavAmAM mukhya kAraNa huM ja hato ema te kahetA. pAlibhASAmAM pravINatA meLavyAthI kalakattAnA jorDa bizapa kApalaTananI harinAtha upara maherabAnI thaI. bizapa kopalasTana pite pAlibhASAnA sArA jANakAra hatA ane kyAMka aTakatA tyAre tarata harinAtha dene puchAvatA. temanI mahenatathI harinAthane AvaDI moTI jagyA maLI. harinAthanI unnati joIne huM khUba AnaMdita thatuM. paNa sAthe sAthe tenuM vyasana paNa vadhatuM sAMbhaLIne kheda pAmato. teo hugalIthI pAchA AvyA pachI huM tamane ghera nahoto raheto. dharmapAle mahAbodhi sabhA mATe agAunI ja jagyA bhADe rAkhI hatI. tyAM huM thoDA divasa rahyo. ane pachI thoDA divasa bAlIgaMjamAM zrI. aMbikAcaraNa senane ghera rahetA. ahIM hatA te daramyAna eka divasa harinAtha dene maLavA huM kalakattA kalabamAM gayo. A kalabamAM mAsika nevuM rUpiyA bhADAne oraDe harinAthe rAkhe hato. be traNa mahinA pachI jarmanIthI dA. pizala AvanAra che tene sAru * A jagA rAkhI che ema te kahetA. huM game tyAre be traNa baMgALI paMDite temane maLavA AvelA. temanA bIjA be dArUDiyA mitro paNa tyAM hatA. harinAthe te divasa mArI sAme ja pitAnuM madirApAna calAvyuM. Ama karIne teNe mAruM ughADuM apamAna karyuM ema kahevAno Azaya nathI, paNa ATalA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvartana 265 divasa bhAre viSe tene AMkhanI zarama hatI te Aje teNe melI eTaluM ja. A banAvanI mArA upara UMDI asara thaI. have jema bane tema jaladI kalakattA choDavuM evo meM TharAva karyo. kalakattAmAM ghaNuM loke joDe mAre oLakhANa thaI hatI. - harinAtha denA viruddha pakSavALAomAMthI paNa keTalAka moTA mANase mane cAhatA, evuM mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM. chatAM meM khullI ke khAnagI rIte A loko sAthe kadI saMbaMdha rAkhyo nahoto. A lokomAM keTalAka cAritryavAna ane udAra dilanA mANase paNa hatA. paNa harinAtha dene khoTuM lAge e zaMkAe meM temanI sAthe moDhAnI paNa eALakhANa rAkhelI nahi. huM temanA pakSamAM bhaLyo hota to kadAca mane lAbha paNa thAta, chatAM evI vaDavAgaLanI vRtti pratye mane mULathI ja tiraskAra; tethI e khyAla sarakho mArA manamAM Avyo nahi. harinAtha dene raste ANI sumArge doravA, e kAma have zakti bahAranuM hatuM. tethI mAre mATe have eka ja rasto khullo hato, te e ke kalakattA choDI javuM. TUMkamAM, je uddezathI meM A nokarI svIkArI hatI te uddeza pAra na paDyo. baMgALI vidyArthIonuM paNa mAre hAthe jhAjhuM kalyANa thavAne mane. saMbhava na jaNAya, ane je mitre mane madada karI ATalo AgaLa ANe, tenA paga paNa kIcaDamAM vadhu ne vadhu kheMcatA jatA joI ane tene temAMthI bahAra kADhavAnI mArI azakti joI mAruM mana udvigna thaI gayuM. ane kalakattA cheDI svataMtrapaNe yathAzakti svakartavya karavAnI utkaMThA thaI. A prayatnamAM acAnaka kevI madada maLI e AvatA prakaraNamAM Sisle. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 zrImaMta mahArAjA gAyakavADane Azraya - vaDodarAnA mahArAjA zrImaMta sayAjIrAva gAyakavADa vidyApriya dezI rAjAomAM agrasthAne che, evI temanI khyAti aneka varSo pahelAM mArA sAMbhaLavAmAM AvI hatI. 1906nA DisembaramAM audyogika pariSadanA pramukha tarIke temanuM kalakattAmAM Agamana thayuM. A vakhate temane maLavAnI mane khAsa icchA hatI. zrI. satyendranAtha TAgoranI ane mArI nezanala koleja sthapAI tyAranI sArI oLakhANa hatI. temAMya mahArASTranA loke viSe temane manamAM kaMIka khAsa AdarabhAva hato. AthI temanI pAse jaI "mane mahArAjA gAyakvADanI joDe oLakhANa karAvI Apaze ?' evo meM savAla karyo. temaNe kahyuM, "mahArAjAne maLavA karatAM temanA dIvAna sara ramezacaMdra dattane ja maLe. temane ne mAre sArI pichAna che, ane temanI mAraphata tamArI ane mahArAjAnI mulAkAta thAya e ThIka che." ATalI vAta thayA pachI te ja divase ke bIje divasa satyendrabAbu mane sAthe laIne ramezacaMdra dattane ghera gayA. paNa dara sAhebe kahyuM, "mahArAjAnI joDe mulAkAta karyAthI jhAjhuM vaLe evI mane AzA nathI. baudaidharmane vaDodarAne kaMI upaga nathI. ane mahArAjAne paNa e viSe bahu AsthA nathI." Ama uDAu javAba ApIne temaNe amane vidAya karyA ! mane to have mahArAjAnI mulAkAtanI bilakula AzA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImaMta mahArAjA gAyakavADane Azraya ra67 * na rahI. paraMtuM TAgore mane kahyuM, "tame nAsIpAsa na thatA; pita mahArAjAne sArI peThe pichAnuM chuM. tame kAle savAre sAtane sumAre mAre tyAM Avajo. paMDe tamane mahArAjA pAse teDI jaIza.' temanA kahevA mujaba bIje divase bAlIgaMjamAM AvelA naMbara 19 sTAra reDavALe temane ghera huM gayo. satyendrabAbu pitAnA rojanA ja pozAkamAM nIkaLyA. huM temane sAru gADI ANavA javA taiyAra thaye, (temanI gADI kAMI kAmasara te divase rokAyelI hatI, paNa temaNe gADImAM javAnI nA pADI. roja savAre mAIla deDha mAIla cAlavAnI mane Teva che, cAlyA vagara ThIka ja nathI paDatuM." ema kahI mArI sAthe pagapALA ja cAlyA. te divase mahArAjA savAranA ja kyAMka bahAra nIkaLI gayA hatA. eTale amArI mulAkAta na thaI paNa zrImaMtanA khAnagI maMtrI zrI. (have sara) manubhAI mahetAne bhAre viSe je kaMI kahevAnuM hatuM te kahI satyendrabAbu page cAlatA ja pAchA ghera gayA. satyendrabAbunI A mahenata pachI paNa kadAca zrImaMta sayAjIrAvanI ane mArI mulAkAta na thAta. paNa temanA ja AzritomAMthI eka be gRhasthAe zrI. manubhAIne vAraMvAra yAda devaDAvIne bIje ke trIje divase mahArAjA sAheba jeDe mArI mulAkAta karAvI dIdhI. mahArAjAne dasa paMdara miniTathI vadhu vakhata nahoto. tethI mane vidAya karatA pahelAM temaNe kahyuM, "tame eka vAra jarUra vaDedare Avaje, mAre tamArI je khUba vAto karavI che. hamaNAM te huM khUba rokAyelo chuM ane pAMca miniTa paNa kADhavI muzkela che. Ad Gunratnasurf Jun Gun Aaradhak Trust
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 ApavItI Ama mahArAjAe te mane vaDodare bolAvyo, paNa vIsa pacIsa divasa sudhI te mArAthI kaI rIte kalakattA cheDI zakAya ema nahotuM. AgaLa jatAM nezanala kolejamAMthI thoDAka divasanI rajA laI mArI strIne mUkavA huM gAvA gaye ane tyAMthI vaDodarA gayA. zrI. rAvajI raghunAtha ziragAMvakara joDe kalakattAthI ja mAre khAsI pichAna thaI hatI. hAla (sane 1907mAM) teo AsisTaMTa khAnagI kArabhArI hatA. vaDedarAmAM bIjuM koI oLakhatuM na hovAthI huM temane ja ghera Utaryo. vaDodarAmAM mAre ghaNA divasa rahevuM paDyuM. pahelAM to mahArAjA dUra zikAre gayA hatA, ane te pachI temanAM kAkI ke koI maraNa pAmyuM. Ama ATha dasa divasa bhAMgyA teya mahArAjAnI mulAkAta na thaI. paNa huM ATalA divasathI ahIM chuM ema jANatAM ja kAkInA maraNane trIje divase temaNe mane rAjamahelamAM maLavA bolAvyo. ghaNI vAra sudhI amAre vAta thaI. pachI temaNe kahyuM, "sogane lIdhe jAhera rIte tamAruM vyAkhyAna vagere kazuM rAjamahelamAM karAvAya ema nathI. chatAM pharI vAra A bAju AvavAnuM thAya to mane bhaLyA vagara jatA nahi.' UThatI veLAe mArA javA AvavAnA kharaca sAru 16 0 rUpiyA temaNe khAnagImAMthI apAvyA ane mane vidAya ApI. kalakatte gayA pachI vaDodarA sarakAra sAthe mAre kaze patravyavahAra nahe, paNa lagabhaga eka varSe hajUra kAmadAra taraphathI eka kAgaLa AvyA. temAM lakheluM ke, "mahArAjA sAheba vakhate vakhate tamane yAda kare che ane A bAju A to vaDedare AvIne mahArAjA sAhebane maLe evI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImaMta mahArAjA gAyakavADane Azraya 269 . temanI IcchA che," vagere. kolejanuM kAma choDIne te vakhate : javuM bane ema nahotuM, tethI meM lakhyuM ke, "hamaNAM to mahArAjA sAhebane maLavA AvavuM bane ema nathI, paNa unALAnI rajAo paDaLe AvIza. te pahelAM mahArAjA . sAhebanI svArI kyAM che te puchAvIza." unALAnI rajAmAM huM govA gayo ane tyAM ja ghaNIkharI rajA gALI. pachI vaLatAM julAI mahinAmAM vaDedare gayo ane mahArAjAne maLyo. A vakhate mahArAjAe mane eka vyAkhyAna ApavA kahyuM ane te pramANe nyAyamaMdiramAM mAruM vyAkhyAna thayuM. vyAkhyAnamAM mahArAjA pote hAjara rahenAra hatA, paNa barAbara te ja vakhate temane bIje rokAvuM paDyuM ane hAjara rahI zakyA nahi. mArA vyAkhyAnanI zrotAo upara ThIka asara thaI ema pAchaLa eka be gRhasthAe karelAM bhASaNa uparathI jaNAyuM. te pachI rAjamahelamAM mahArAjA joDe mulAkAta thaI. te vakhate temaNe kahyuM, "kalakattA choDIne ahIM kaMI kAma karavAnI tamArI IcchA che?' meM kahyuM, paise kamAIne zrImaMta thavAnI mane bilakula IcchA nathI. mane gamatuM kAma karavA maLe ne gujarAna pUratA paisA maLe eTale mane saMtoSa che.' temaNe kahyuM, "tame je ahIM AvIne rahe te huM tamane badhI rIte madada karavA taiyAra chuM.' meM javAba Apyo, "mAre vaDodarAmAM ja rahevuM evo Agraha mahArAjAe na rAkhavo. huM game tyAM hoIza, topaNuM bauddhadharmanuM jJAna mahArASTranI janatAne karAvavuM e kartavyane huM bhUlavAne nathI. tethI mahArAjA sAhebane pasaMda hoya to pUno muMbaI jevI harakoI jagAe rahI mAruM kAma mane karavA P.PIAC! Gunia nasul M.S Jun Gun Aaradhak Trust
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra70 ApavItI * devuM ane vaDodarA sarakAra taraphathI nirvAha pUratI mane madada ApavI." te vakhate mahArAjAe kazo cakkasa javAba Apyo nahi, ane te ja divase ke vaLate divase teo pUnA tarapha UpaDI gayA. huM kalakatte gaye. paMdara vIsa divase pUnAthI mahArAjAnA khAnagI kArabhArIne mArA para araja. tAra AvyuM. temAM lakhyuM hatuM ke, "huM mahArASTramAM kaI paNa zaheramAM rahI mAruM kAma karavA taiyAra hou te vaDodarA sarakAra taraphathI mAsika 50 rUpiyA ApavAmAM Avaze ane A madada traNa varSa sudhI cAlu raheze. mAtra bhAre varasamAM ekAda pustaka vaDedarA sarakArane sAru lakhIne taiyAra karI ApavuM." A tAra gove thaI tyAMthI rakhaDate rakhaData Avelo tethI bahu moDe maLe. pAchaLa ja kArabhArI taraphathI, pahelA tArano javAba tarata mokalo, evo bIjo tAra Avyo. huM harinAtha dene ane nyAyamUrti mukarajIne maLe ane temane mAro uddeza jaNAvI mahArAja sAheba taraphanuM kaheNa meM svIkAryuM, ane tArathI ja temane upakAra mAnyo. kAgaLa paNa lakhyo temAM jaNAvyuM ke huM mahine rahIne pUne jaIza. A bAbatamAM mahArAjA sAhebanA kArabhArI taraphathI saMmati darzAvanAra javAba paNa thaDA rejamAM AvI gayo. kalakattAmAM mAre onarebala mAMga bA Tu nAmanA baramI gRhastha De oLakhANa thaI hatI. temaNe mane khAsa brahmadeza teDAvyo hato. je huM tyAM jAuM to tripiTaka graMtho chapAIne prasiddha thayele badho bhAga mane ApavA temaNe kabUla karyuM hatuM. sapTembara mahinAmAM temane maLavA huM brahmadeza gayo. kalakattA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImaMta mahArAjA gAyakavADane Azraya ra71 yunivarsiTIe paNa pAlibhASAmAM chapAIne prasiddha thayela badhAM pustaka lAvavA ane 300 thI 400 rUpiyAnI rakama ApI hatI. A vakhate mAlaminavALA amArA virone maLavA huM khAsa gayo. have ke huM saMdhamAM nahote topaNa temaNe mAre sAro satkAra karyo. meMga bA Tue lagabhaga 250 rUpiyAnAM pAli pustaka mane ApyAM. A pustako mane Aje paNa khUba khapa Ave che. bake A pustako vaMgara mAruM kAma Dagale ne pagale aTakyuM hota ane pAlibhASA zIkhavavAnA kAmamAM mane hameza khUba aDacaNa AvI hota. sapTembara Akhare huM brahmadezathI kalakatte pAcho Avyo. mArI gerahAjarI daramyAna ahIM kaMI juduM ja cAlI rahyuM hatuM. kalakattA yunivarsiTIe mAro pagAra mAsika 100 rUpiyA hato te vadhArIne 250 karyo, ane badalAmAM mArI taraphathI traNa varasa sudhI kalakattAmAM rahevAnI baMdhaNI mAgI ! A badhuM harinAtha de tema ja jasTisa mukarajInI mahenatanuM pariNAma haze. A vAtanI khabara paDatAM ja meM harinAtha dene kahyuM, tamArI ja IcchAthI meM vaDodarAnuM vetana svIkAryuM. ane have tame ja mane mArA vacananI viruddha vartavA kahe che e kevuM ?" ghaNI AnAkAnI pachI chevaTe te mane laIne jasTisa mukarajI pAse gayA. jasTisa mukarajIne paNa meM e ja prazna karyo. temaNe kahyuM ke, "te vakhate tamArA jevA sAme ame kaMI vAMdho na lIdhe, paNa Aje amane ema jaNAya che ke tamAruM kalakattAmAM rahevuM thAya to pAlibhASAne vadhu pracAra thAya; ane eTalA ja sAra ame tamane ahIM rahevA Agraha karIe chIe. mahArAjA gAyakavADane ApeluM vacana kema AC. Guna Jun Gun Aaradhak Trust
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27ra ApavItI toDAya ema je tamane lAgatuM hoya to tamane bIjAM traNa varSa ahIM rahevA devA sAru yunivarsiTInA vAIsa cAnselara tarIke mahArAjAne huM Aje ja tAra karuM, paNa amAro bela na rAkhatAM tame ahIMthI jAo e ThIka nahi." te divase nyAyamUrti mukarajIne hA nA no javAba na ApatAM vicAra mATe mudata mAgI laI huM ghera Avyo. ' have mArA mananI sthiti evI te vicitra banI gaI. ke kaMI kahevAnI vAta nahi. eka tarapha dara mahine 250 rUpiyAnA pagArane lebha ane bIjI tarapha dharma cUkavAnI bIka, A be vacce mAruM mana cakaDoLe caDyuM. paNa chevaTe pharaja na cUkavAno nizcaya daDha thayA ane mArA manane nirAMta vaLI. bIje divasa badhAM pustaka peTImAM bharI zrI. AnaMdarAva mADagAMvakaranI mAraphata muMbaI ravAnA karyA. temanA pitA zrI. dInAnAtha mADagAMvakarane meM kahyuM, "Aje buddhanI ane bodhisattvanI kRpAthI meM lobha upara vijaya meLavyo che ane ene mane AnaMda thAya che !' . paNa harinAtha dene kaMIka ne kaMIka javAba Apavo rahyo hato. temane maLIne meM kahyuM, "mahArAjA gAyakavADanI rajA ahIM beThAM maMgAvavI e mane barAbara nathI lAgatuM. huM temane eka vAra maLuM ane pachI je kaMI thaze te jaNAvIza. tyAM sudhI yunivarsiTI sinDikeTane huM kaMI nakkI javAba Apato nathI.' harinAtha dee mane zrImaMta gAyakavADa mahArAjAne ApavA sAru eka kAgaLa lakhI ApyuM. temAM mArA kalakattAmAM rahevAthI khUba phAyado che vagere bAbato lakhI hatI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImaMta mahArAjA gAyakavADane Azraya ra73 nyAyamUrti mukarajI ane harinAtha denI rajA laI 1908nA oNkaTobara mahinAmAM huM muMbaI AvyA. ane agAuthI ja nizcaya karyA pramANe kalakattA yunivarsiTInA mahAmAtrane mAruM rAjInAmuM mekalI ApyuM. harinAtha de tema ja nyAyamUrti mukarajIne paNa kAgaLathI jaNAvyuM ke, "huM Apano atyaMta AbhArI chuM, paNa phakta paisAne khAtara meM yunivarsiTInA navA TharAvane svIkAryo ema kahevAya e bIke rAjInAmuM ApuM chuM. zrImaMta gAyakavADa sarakAre mane manAI karI hatI ke nahi e huM jANato nathI. A bAbata temane pUchavA sudhI javAnI mArI irachI nathI, vagere. muMbaImAM mArI ane dA. vAsudeva anaMta sukhaThaNukaranI A vakhate pahelI ja oLakhANa thaI. zrI. kRSNarAva mADagAMvakara ane temanA nAnA bhAI zrI. baLavaMtarAva mADagAMvakaranI paNa A vakhate pichAna thaI. jotajotAmAM te dastImAM pariNamI. mADagAMvakare pitAne borIvalIno baMgalo mane rahevA sAru Apyo. tyAM huM eka be mahinA sahakuTuMba rahyo. A ja vakhate amerikAnI hArvarDa yunivarsiTInA prophesara dA. jemsa eca. vuDasa saMskRta bhASAno abhyAsa vadhAravAnA uddezathI. ahIM AvIne rahyA hatA. teo jarmanImAM hatA tyAre dA. sukhaThaNakara emanI sAthe bhaNelA. dA. sukhaThaNakara ane temanI vacce bhAre viSe vAto thayelI. AthI mane maLavAnI temaNe IcchA dekhADI. huM muMbaI Avyo tyAre temanAM patnInI tabiyata narama hovAthI teo mAtherAna hatA. temanI vinaMtIthI dA. sukhaThaNakara ane huM tyAM jaIne temane maLyA. pachI navembara mahinAmAM teo sahakuTuMba tAjamahAla hoTelamAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra74 ApavItI * AvIne rahyA ane tyAMthI roja pAli bhASA zIkhavA berIvalI AvatA. , paNa thoDA ja divasamAM temanI patnInI tabiyata pharI lathaDI. AthI temanI sagavaDa khAtara meM prArthanAsamAjanI sAme eka cAlImAM eraDI bhADe rAkhI ghara karyuM. bhADA vagerenuM kharca temaNe ApyuM. mAre tAjamahAla hoTelamAM ja temane zIkhavavA javuM ema temaNe dA. sukhaThaNakara AgaLa sUcavyuM. paNa dA. sukhaThaNakare ja te sUcanA bArobAra nAmaMjUra karI. huM kaI rIte temane tyAM bhaNAvavA nahi jAuM, ane evI sUcanA karavA javAmAM temanA pitAne ja hakamAM nukasAna thaze ema kahyuM. dA. vuse mane A saMbaMdhe sIdhuM to kaMI pUchayuM ja nahiM; phakta mane muMbaI AvIne rahevA vinaMtI karI, ane teTalI temanI sagavaDa khAtara meM paNa mAnya rAkhI. mArA navA raheThANanI badhI vyavasthA dA. sukhaThaNakare ja karI. mAre to bhAre sarasAmAna borIvalIthI muMbaI laI AvavA uparAMta bIjuM kazuM karavuM paDayuM nahi. dA. vulsa 1909nA phebruArI Akhara sudhI rahI jApAna thaIne svadeza pAchA gayA. mArca mahinAmAM mArI strIne. govA mokalI huM pUnAmAM kAyamanuM raheThANa karavAnA irAdAthI, Avyo. prathama to sadAziva paiThamAM eka nAnuM ghara laI tyAM thoDA divasa gALyA; pachI ravivAra peThamAM eka meDA para cheDe vakhata rahyo. daramyAna mAre hAthe kazuM jANavAjoga kAma thayuM nahi, chatAM "vizuddhimArgane ghaNe bhAga meM devanAgarI lipimAM lakhI kADhayo. badhicaryA-avatAranuM marAThI bhASAMtara taiyAra karyuM. eka nAnuM pAli vyAkaraNa saMskRta bhASAmAM lakhyuM, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrImaMta mahArAjA gAyakavADane Azraya ra75 ane vaDodarAmAM judI judI jagyAe pAMca vyAkhyAna ApyAM. temAMnAM traNa vyAkhyAno "buddha, dharma ane saMgha' nAme pustakarUpe chapAIne prasiddha thayAM che. ' 1910nA phebruArI mahinAmAM dA. lusa taraphathI mArA para jarUrI kAgaLa AvyuM ke, hArvarDa yunivarsiTImAM sva. mi. varane zarU karela "vizuddhimArganA saMzodhanakAryane mArI madadanI jarUra hovAthI bhAre tarata amerikA AvavAnI taiyArI karavI. AgaboTamAM kevI rIte AvavuM enI badhI vigata temaNe A ja kAgaLamAM lakhI mokalI hatI ane potAnuM tAranuM saranAmuM ane amuka rUpiyAnI rakama mATe saMketazabda (Code-word) paNa lakhIne tArathI ja paisA maMgAvavA lakhyuM hatuM. A pramANe 1800 rUpiyA meM tArathI maMgAvyA ane zrImaMta gAyakavADanI rajA laI huM amerikA javA taiyAra thayo. mahArAjA paNa A ja arasAmAM jApAnathI amerikA janAra hatA. teo mane pitAnI sAthe AvavA kahetA hatA, paNa amerikAthI paisA mArA hAthamAM AvI javAthI ane IMgleMDathI AgaLanI musApharI karavAnI goThavaNa dA. vulsa pote karanAra hovAthI huM tema karI zakyo nahi. meM iMglaMDane ja raste javAno nizcaya karyo. mahArAjA sAhebe vadhu Agraha na karatAM bhAre prasannatApUrvaka mane amerikA javA rajA ApI. eTaluM ja nahi, paNa kaMI muzkelI Ave to tArathI jaNAvaje, jarUra madada karIzuM,' evuM abhayavacana paNa ApyuM. A uparAMta "buddha, dharma ane saMgha'nuM pustaka chapAvavA sAru temaNe mane ekasAthe pAMcaso rUpiyAnI rakama addled 32). atnasuri M.SE Jun Gun Aaradhak Trust
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra76 ApavItI mAsika 250 rUpiyAnI nokarI choDI zrImaMta mahArAjA gAyakavADe ApelA 50 rUpiyAnuM vetana svIkAryA mATe mane kadI paNa pastA thayela nathI. je A vetana svIkAryuM na hota te dA. vulsanI mane oLakhANa na thAta ane amerikA javAnI taka paNa na maLata. uparAMta pUne AvIne rahevAthI dA. bhAMDArakara sAthe mAre nikaTa saMbaMdha baMdhAye, ane pariNAme muMbaI yunivarsiTImAM pAli bhASA dAkhala thaI zakI. vaLI, mahArASTramAM vasatA mArA dezabaMdhuonI sevA karavAnI mArI icchA kaMI paNa aMze pAra paDI hoya to te zrImaMta mahArAjA gAyakavADanA Azrayane ja pratApe; ane muMbaI ilAkAmAM pAli bhASAne pracAra thaI zakyo tenuM paNa ghaNuMkharuM zreya temane ja ApavuM ghaTe che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 amerikAnI saphara jenA AyuSyanAM bAvIsa vIsa varSa gAvA jevA pachAta . prAMtamAM vItyAM ane te pachI paNa ghaNAM varSa kAzIne maThAmAM ke bauddha vihAramAM gayAM, tene ekAeka amerikAnI musApharI karavAne prasaMga e jarA vicitra to kharuM ja. janmArAmAM kadI IjAre paherelI nahi, bUTa paheravAnI Teva nahi, yurepiyana Dhabe Tebala upara jamavAne kadI prasaMga nahi,- AvI sthitimAM mArA mananI sthiti kevI thaI paDI haze tenI kalpanA vAcake ja karI levI. Ama chatAM ajANyA mulakamAM musApharInA aneka prasaMge AvI gayA hovAthI ane kalakattAnA vasavATa daramyAna tyAMnA keTalAka mitronI sAhebazAhI raheNI joyelI tethI A navI musApharIthI huM gabharAyo nahi. dA. sukhaThaNakara hAla lAhoranI dayALasiMga kaeNlejamAM adhyApaka hatA. mAruM amerikA javAnuM nakkI thatAM teo AvIne mane maLyA. huM sapharanI taiyArImAM paDelo tethI buddha, * dharma ane saMdha' pustakanAM chevaTanAM praphe paNa temaNe ja tapAsyAM ane zuddhipatraka taiyAra karyuM. vilAyatanI saphara daramyAna jarUrI vastuonI eka yAdI paNa temaNe mAre sAru taiyAra karI. A yAdI pramANe zrI. baLavaMtarAva mADagAMvakare badhI vastuo kharIdavAmAM mane madada karI. pUnAnA sTezane mArA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 ApavItI. kuTuMbIonI chellI vidAya laI huM muMbaI Avyo ane tyAMthI tArIkha 23mI eprila 1910ne roja pI. e. kaMpanInI mainyuA' beTamAM iMgleMDa javA UMpaDyo. baMdara upara mArA mitra zrI. baLavaMtarAva mADagAMvakara vagere mane vaLATAvavA AvyA hatA. A ja sTImaramAM mahArAjA holakara vilAyata javA nIkaLyA hatA. temanI sAthe temanAM bahena zrImaMta * sau. sItAbAI paNa hatAM; mane A vAtanI muddala khabara nahotI ane hota topaNa tethI kazo lAbha thaye hota ema nahi. paNa mArA mitra prArthanAsamAjanA upadezaka zrI. viThThala rAmajI ziMdene A vAtanI khabara hatI ane sTImara upara kazI agavaDa paDe to mane A zrImaMta loko taraphathI kaMI madada thAya, evA uddezathI temaNe sau. sItAbAI sAheba upara lakhelo eka kAgaLa mane baMdara upara Ape. dA. sukhaThaNakare IMglaMDanA ghaNuM gRhastha upara bhAre viSe lakhI rAkhyuM hatuM. uparAMta da. livarapulamAM eka mAjI ArcaDikana (khristI purohita)ne mArI tajavIja karI ApavA lakhyuM sTImara upara mane je bIjA varganI kebina maLI hatI, temAM IgleMDa jAto eka jaina vidyArthI ane tenI ja komane pArIsamAM jhaverAtane dhaMdho karanAra bIjo koI vepArI, ema be utAruo hatA. pahele divase te keTalAka loke dariyAnI havA lAgavAthI "sIka thaI paDyA; paNa huM to madrAsathI ane kalakattAthI raMgUna jatAM AvatAM traNa traNa cAra cAra divasa sTImaramAM rahela tethI mane jarA paNa aDacaNa na paDI eTaluM ja nahi, paNa muMbaImAM be divasa vAraMvAra zauca javuM paDayAthI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ mane saheja tAva AvI gayo hato te paNa arabI samudramAM 24 kalAkanI saphara thatAM ja jato rahI tabiyatane saMpUrNa ArAma lAgavA mAMDayo. vaLI sTImara upara mAkhaNa ane pAMu vagereno sAde khorAka paNa mArI tabiyatane anukULa - thaI paDyo. savAre UThatAveMta cA, DAM phaLa ane biskUTa ke pAMunA be kaTakA eTaluM maLatuM. pachI 10 vAgye jamavAnuM (brekaphAsTa), pharI 1 vAgye nAsto (laMca), pachI 4 vAgye cA, sAMje 7 vAgye sarasa khANuM (Dinara), ane rAtre 10 vAgye thoDuM vALuM, -eTaluM amane maLatuM. keTalAka yuropiyana musApharo A badhA upara barAbara hAtha mAratA. paNa huM je ema karavA jAuM to mAre saMgrahaNI roga pAcho Uthale khAI maraNa ja Ave ema hatuM, tethI huM tema ja bIjA hiMdu musApharo paNa divasamAM be traNa vakhata phakta jarUra jeTalo ja khorAka letA. . mAtra amArI joDe eka juvAna dezastha brAhmaNa hato te pelA gorA musApharothI hAra khAya ema nahotuM. pahele ja divase teNe hema (DukkaranuM mAMsa), bIpha (mAMsa) I. para rItasara hAtha mAravAnI zarUAta meM tene marAThImAM pUchayuM, "tame pitAne dezastha brAhmaNa kahevarAvo che ane A pahele ja divase sTImara upara AvuM abhakSya bhakSaNa kare che e kevuM?' teNe kahyuM, "traNa cAra mahinA para vilAyata javAno mAro nizcaya thayo tyArathI ja muMbaInI hoTelomAM jaI A badhI cIjo khAvAno meM ThIka mahAvare karI lIdho che samajyA kanI ?" A sAMbhaLI ame cUpa thaI gayA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 - ApavItI mArI kebinamAMnA pelA jaina vepArI sTImara paranA khorAkane bilakula aDatA nahi. cA, biskUTa ke pAMu eTalI ja vastuo para te rahetA. bAkI, pitAne sAru haLadarano bhUke nAMkhIne banAvela aneka divasa rahe evI khAkharIo, bIjAM mevAmaThAI tema ja karI, saMtarAM, mosaMbI vagere phaLonA be traNa kaMDiyA temanI sAthe hatA te upara te potAnuM calAvatA. pelo jaina vidyArthI eTale custa nahoto chatAM mAMsanI sUga tene caDatI ja. A uparAMta bIjA eka bApanA aTakavALA helakara mahArAjAnA koI jaina zikSaka paNa A sTImara para hatA. teo paNa zAkAhArI hatA. mane potAne mAchalI khAvAmAM vadhe nahoto; paNa sTImara para te kavacita ja maLe. AthI jamavAnI bAbatamAM amane traNe jaNane ThIka paDatuM. be traNa divasa pachI mukhya babaracIne kahI ame dALabhAta meLavavAnI paNa goThavaNa karAvI lIdhI. ane pAMu, mAkhaNa, phaLa ane dALabhAta, eTalI vastuo upara amAruM khAtuM nabhatuM. sTImara rAtA samudramAM pahoMcI e arasAmAM mArI sAthe zrI. ziMdevALe kAgaLa zrI. bApanA mAraphata meM zrImaMta sA. sItAbAIne mokalAvyo. vaLate ja divase temaNe mane maLavA bolAvyo. sTImara bhUmadhya samudramAM dAkhala thaI te pahelAM huM temane eka be vakhata maLyo. ghaDI ghaDI pharsTa kalAsamAM javuM mane pasaMda na hovAthI mane tyAM javAno kaMTALo Avato. paraMtu eka divasa bhUmadhya samudramAM thoDuM tophAna thayuM ane tethI sItAbAI sAheba bahu gabharAI gayAM. adhUrAmAM pUruM temane keAIe kahyuM ke biskenA upasAgaramAM AthI paNa P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI saphara - 281 bahu vadhAre bhayaMkara tophAno thAya che, ane temaNe te mArI peThe ja sIdhI laMDananI TikiTa kaDhAvelI. tethI have te TikiTa badalAvI nAMkhIne mArselsane raste javAne temaNe vicAra karyo. paNa A kAmamAM moTI aDacaNa e hatI ke, mahArAjA halakara, gAra rakSaka, ane bIjA rasAlAne mArselsathI kele janArI spezyala TrenamAM mekalavAnI goThavaNa karavAmAM AvI hatI. AmAMnA ekAda jaNane pAchaLa rAkhIne zrI sItAbAI joDe rahevAnuM karI zakAta. paraMtu te pramANe kema karavAmAM na AvyuM te mane samajAyuM nahi. aDacaNa mArselsathI kele sudhInI ja hatI. tyAM mahArAjAnI khAsa Trena ane amArI Trena bhegI thavAnI hatI. AthI sau. sItAbAIe mahArAjAnA rakSakane potAnI TikiTa badalAvI maMgAvavA kahyuM, paNa te gRhastha temane ekalAM AvavA hA na pADe. aMte sItAbAIe mAruM nAma sUcavyuM. sAhebe mane pUchyuM ke, "bAInA sAmAna vagerenI javAbadArI tame levA taiyAra che?' meM kahyuM, "huM sAva navosavo mANasa chuM, paNa mArAthI banatI badhI madada huM karIza." bIjo rasto na hovAthI teNe "vATamAM kaMI aDacaNa paDe to tAra karaje" ema kahI mArselsamAM mahArAjA sAthenI spezyala Trena pakaDI. sau. sItAbAIe potAne paise mArI TikiTa paNa badalAvI lIdhI hatI. Ama anAyAse mAMsa dezamAM eka divasanI uDatI musApharI karavAnI taka mane maLI. - ame mAsane baMdare UtaryA te ja divase zahenazAha sAtamA eDavarDanA maraNanA samAcAra sAMbhaLyA. sau. sItAbAInI sAthe temanAM eka dIkarI iMdirAbAI paNa hatAM. A baMne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 ApavItI bAIone sAmAna khUba hato. baMdara upara ja evI muzkelI - UbhI thaI ke temanAM kImatI kasabI kapaDAM vagere mATe bhAre jakAta mAgavA lAgyA. Akhare badhI peTIo na ughADatAM, ema ne ema baMdha karI, thomasa kuka mAraphata TheTha iMglaMDamAM jyAM sItAbAI UtaranAra hatAM tyAM mokalI devAmAM AvI. mArI Treka paNa mane livarapulamAM themasa kukanI ophisamAMthI maLe che evI goThavaNa karI. ATaluM patyA pachI gAmamAM jaIne sau pahelAM te jamavAnI sagavaDa karI. pachI ame mArselsa zahera jovA nIkaLyAM. sItAbAInI henDabegamAM keTaluMka jhaverAta hatuM AthI dareka jagyAe henDabeganI temane bahu ja ciMtA rahetI. saMgrahasthAna vagere ThekANe henDabega I. cIjo nakarone saMpIne aMdara javuM paDe te vakhate temanA manane bahu ja phaphaDATa raheto. aMte temaNe mane A vAta karI. meM kahyuM, "baeNgamAM kazuM kImatI che e vAtanI kaIne zaMkA ja na AvatA detAM, nahi te sukhe AgaLa javuM muzkela thaI paDaze." thomasa kuka mAraphata mArselsanAM jovAlAyaka sthaLe joIne sAMje ame eka upAhAragRhamAM AvyAM. kukane dubhASiyo sAthe ja hato. teNe hoTelavALAne kahIne amAre sAru lIlA vaTANuM vagere taiyAra karavA kahyuM. jamI rahyA pachI dubhASiyAe amane sTezane pahoMcADyAM ane kukane bIjA eka ADatiyAne havAle karyo. A ADatiyAe amane pharsTa kalAsanA DabAmAM goThavyAM. A dubhASiyA tathA ADatiyAe amArA khIsAnA dasa bAra pheMka saheje ochA karyA haze! ApaNA dezamAM jema "bakSisa'nI pIDA che tevI ja te phrAnsamAM paNa che ema ame joyuM. P.P. A Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAra : 2 22mAMthI amerikAnI saphara 283 phrAnsanI AgagADIo bahu sagavaDavALI nathI hotI. ame pahelA varganAM utAruo hatAM topaNa DabAmAM sUvAnI sagavaDa bilakula nahotI ! mAMDa mAMDa besavA jeTalI jagyA hatI. bIjA be traNa esAru amArA DabAmAM hatA. temAM eka musalamAna vidyArthI hato. te kAnsano sAro mAhitagAra hovAthI amane ThIka khapa Avyo. have pachI thomasa kukanuM zaraNu zodhavAno amAre prasaMga rahyo nahi. bIje divase savAre ame pArIsa pahoMcyAM. eka sTezanathI bIje sTezana javA ame moTara bhADe karI ane pArIsa para UDatI najara nAkhIne zahera soMsarAM amAre sTezane pahoMcyAM. pelA musalamAna vidyArthIe rastAmAM keTalAMka sthaLo batAvyAM. paNa moTaramAMthI UtarI e badhuM nihALIne jovAnI phurasada amane nahotI. kele jatI gADInA sTezana AgaLa ja pArIsamAM eka moTI hoTela che tyAM ame badhAe jamI lIdhuM. badhA paisA jo ke huM cUkavate hato chatAM pelA juvAna musalamAna vidyAthIe te na letAM pote ja bila cUkavyuM. pArIsathI ke ame keTalA vAgye pahoMcyAM te atyAre barAbara yAda nathI. paNa tyAM mahArAjA halakaravALI pI. o. kaMpanInI spezyala Trena ane amArI Trena bhegI thanAra hatI eTaluM yAda che. mahArAjA kadAca amArI pahelAM ja iMgliza cenala UtarI gayA hoya paraMtu DAvarathI te teo je gADImAM janAra hatA te ja gADImAM amAre paNa javAnuM hatuM. eTale te sTezane temano khAsa Dao zedhI kADhI sau. sItAbAI tathA temanAM dIkarIne meM tyAM pahoMcatAM karyA ane huM pAsenA bIjA eka DabAmAM beThe. sTezane bhIDa khUba hatI. mAro sAmAna UMcakI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 - ApavItI lAvanAra majUranI ane mArI najaracUka thavAthI te bhaLate ja ThekANe caDI gayo ane AkhI gADI pharI vaLIne aMte ghaNI vAre mane zodhI kADhI mAre sAmAna mane soMpyo, ne sAmAna tapAsI levA kahI pitAnI majUrI mAgI. meM te cUkavI ApI. ahIMthI laMDananA ceriMga krosa sTezana sudhI meM ekalA musApharI karI. ahIM eka be paMjAbI vidyArthIo maLI gayA. ceriMga krosanI hoTelamAM 18 ziliMga ApI huM eka rAta rahyo. bIje divase savAre livarapula javA UpaDyo. kAraNa dA. vunA mitra livarapulavALA AcaMDikana pAsethI kyAM rahevuM, amerikA janArI sTImara kyAre maLaze, vagere mAhitI mATe meLavavI rahI hatI. livarapulane sTezane UtaryA pachI dA. vuDasano kAgaLa hAthamAM laI temAM lakhela ArcaDikananuM ThekANuM huM jene tene pUchavA lAge. paNa tapAsa karatAM jaNAyuM ke sadarahu AcaMDikanane gujarI gaye to eka varSa thaI gayuM ! aMte eka gADIvALe mane TheTha livarapulanA bizapane ghera laI jaI, tyAM AcaMDikana koNa che vagere tapAsa karI jevA kahyuM. bizapa sAheba phATakamAM gADI AvatI jotAM ja bahAra AvyA ane mane potAnA dIvAnakhAnAmAM teDI jaI khurazI para besADI AvavAnuM prayojana pUchyuM. meM pelA DikananuM ThekANuM pUchayuM eTale te bolyA ke, "Aje teo hayAta nathI, paNa temane badale mArAthI tamane kazI madada thaI zake ema hoya to niHsaMkoce kahe.' kahyuM: "A dezamAM hajI tAje ja AvuM chuM tethI mane anukULa paDe evI koI hoTela mane UtaravA sAru batAvo. ame hiMduo moTe bhAge zAkAhArI hoIe chIe, e to Apa jANatA ja haze.' P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI saphara 285 bizapa sAhebe kahyuM, 'hiMdu loke viSe meM khUba vAMcyuM tema ja sAMbhaLyuM che ane tethI temane viSe mArA manamAM khUba Adara che. mArA gharanI pAse ja eka Temparansa hoTela che. tyAM tamArI sarasa goThavaNa thaI zakaze. chatAM kaMI aDacaNa paDe to huM tamArI pADezamAM ja chuM. mane kaheje eTale bIjI sagavaDa joI ApIza." Ama kahI atyaMta vinayapUrvaka temaNe mAro ovarakoTa mane paherAvyo ane bahAra AvI mane Temparansa hoTelamAM laI javA gADIvALAne bhalAmaNa karI. bizapa sAheba gharamAM' gayA eTale gADIvALo bhAre Azcarya pragaTa karI bolyo ke, "eo A zaheranA bizapa che. chatAM temaNe tamane ATaluM mAna ApyuM e joI mane bahu navAI lAgI !" meM kahyuM: "moTA mANasano svabhAva ja e hoya che.' pachI gADIvALA mane Temparansa hoTelamAM laI gayo. ane tyAMnA menejarane mane bizapa sAhebe mokalya che vagere bhalAmaNa karI, kazo vAMdhe takarAra na karatAM prasannatApUrvaka bhADuM laI cAlato thayo. sTImara upara to hiMdIonI sabata hatI eTale AnaMdavinoda thatAM. uparAMta sAthe vAMcavAne pustako paNa hatAM. paNa te badhAM mArsesathI peTImAM bharI peTI thomasa kukanI ophisamAM mokalI Apela hovAthI have mArI pAse vinodanuM kazuM ja . sAdhana na rahyuM. ajANyA gAmamAM hovAthI bahAra pharavA javuM paNa jarA jokhamakAraka lAgyuM. themasa kukanI ophisa gotI sAmAnanI tapAsa karIpaNa sAmAna hajI Avyo nahoto. A hoTelamAM thoDAM vAMcavAnAM pustake rAkhelAM hatAM, paNa temAM mane game evuM eke nahotuM. chApAM vAMcato paNa temAM ghaNAMkharAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 ApavItI zahenazAha eDavarDanA maraNane lagatA lekhothI bharelAM hoya, ane bIjA lekhe huM IgleMDanA rAjadvArI vAtAvaraNathI mAhitagAra nahi tethI samajuM nahi. TUMkamAM, A hoTelamAM eka be divasa to meM kedInI jema gALyA. trIje ke cothe divase huM hoTelanA dIvAnakhAnAmAM beThe hato tyAM eka gRhastha mane, "kyAMthI Ave che ?' vagere savAla pUchI mArI sAthe oLakhANa karI. AvI rIte oLakhANa karI lenAra huM IgleMDamAM AvyA tyAra pachI A pahelA ja gRhastha hatA, tethI mane sAnaMdAzcarya thayuM. pAchaLathI mane khabara paDI ke A gRhastha aMgreja nahi paNa Daca hato ane vepAra arthe livarapula Avyo hato. braselsanI eka peDhIno pote * munIma hato, ane tyAMthI cakkasa kAgaLapatro Ave tyAM sudhI tene paNa livarapulamAM divasa kADhavAnA hatA. Ama "Avo bhAI harakhA ne ApaNe beu sarakhA' e nyAye amane baMnene ekabIjAnI sobata maLI. teNe mane zaheranA judA judA bhAgo batAvyA. keTalAMka sastAM chatAM sArAM upahAragRho paNa batAvyAM. savAranuM khANuM te hoTelamAM ja levuM joIe e e hoTelano niyama hato. bAkIne vakhate game tyAM khAI levAmAM harakata nahotI. AthI vacce vacce ekAda zAkAhAra maLe evA upahAragRhamAM jaIne ame sudhAzAMti karI AvatA. . eka divasa pelA Daca mitre mane kahyuM, "aMgrejo ke zrImaMta prajA che chatAM A dezamAM dAridrazya paNa ghaNuM che. majUronI sthiti kaMI bahu sArI nathI. huM vepArI chuM, chatAM mane kArla mArksa vagere graMthakAronuM kahevuM saMpUrNapaNe mAnya che. meM pUchyuM, " kArla mAkarsa ke?' pelA gRhastha bhAre 1. huM vepArI, che. vagere graMthakA me P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ * amerikAnI saphara 287 ajAyabI darzAvI kahyuM, "are vAha! tamane kAla mArkasanI paNa khabara nathI ? e to AjanA seziyAlijhamane pitA che. iMglaMDanA kera hArDa vagere badhA tenA anuyAyI che." meM kahyuM, "A seziyAlijhama vaLI zuM che? amArA hiMdustAnamAM te AvI jAtanI kaI hilacAla nathI. teNe kahyuM, "yuropamAM mahinomAsa : raheze eTale soziyAlijhamanI tamane ApoApa khabara paDI raheze. chatAM je tamArI marajI hoya to cAlo huM tamane A viSayanAM keTalAMka pustaka apAvuM. pAMca cha pensa kharco ke tamane soziyAlijhama zuM che enI badhI khabara paDI raheze." Ama kahIne te mane paDozamAM AvelI eka copaDIonI dukAne laI gayo ane tyAMthI khecapharDanAM eka be pustaka laI ApyAM. temAMnuM Merrie England . nAmanuM pustaka (AnI phakta traNa ja pensa kiMmata hatI) mane bahu gamyuM. amerikA pahoMcatAM pahelAM meM te be vakhata vAMcyuM, paNa teTalAthI te soziyAlijhamano paricaya meLavavAnI mArI bhUkha vadhI. amerikA jaIne meM soziyAlijhama upara judA judA graMthakArone aneka lekho ane pustako vAMcyAM, ane jona spArgoe lakhela kArla mAkarsanuM caritra paNa AkhuM vAMcyuM. - dAktara vase leleMDa kaMpanI mAraphata livarapulathI TheTha bosTana : javAnI goThavaNa mAre mATe karI rAkhI hatI. paNa je divase huM livarapula pahoMcyo te ja divase A kaMpanInI sTImara UpaDI gaI tethI bIjI sTImara UpaDe tyAM sudhI ATha daza divasa mAre vATa jovI rahI. mAre Daca mitra paNa Temparansa hoTela choDI bIje ThekANe rahevA gayo ne huM ekalo paDyo. tethI vacamAM ekAda be divasa mAncesTara joI AvavAno P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 ApavItI vicAra karI badhe sAmAna Temparansa hoTelamAM rAkhI ane phakta jarUragAM kapaDAM sAthe rAkhI huM mAncesTara gayA. tyAM da. sukhaThaNakare pitAnA sasarA revaraMDa bizapane bhAre viSe lakhI rAkhyuM hatuM. ane mArI pAse paNa temane ApavA sAru zrImatI sukhaDaNakarano eka kAgaLa hato. AgagADImAMthI bizapane ghera (sTezanathI temanuM ghara khUba AvyuM hatuM) pahoMce. ghara meM ATaluM jaladI zodhI kADhayuM tenI revaraMDa sAhebane paNa navAI lAgI ! temaNe pitAne ja ghera mane utAre Apyo ane eka ja divasamAM mane AkhuM mAncesTara zahera pheravI lAvyA. bIje divase te mane yuniTariyana kaeNlejanA prinsipAlanI mulAkAte laI gayA. mArI oLakhANa karAvatAM revaraMDa bizape huM pAli bhASAnA graMthanuM saMzodhana karavAne amerikA jAuM chuM vagere vAta karI. A uparathI prinsipAla sAheba ecaryA, "A jaMgalI lokonI bhASA pAchaLa amerikana lokone AvaDe prema che?" jarA rahIne jamavAnI taiyArI karavA te UThI gayA. revaraMDa bizapa zAkAhArI hatA ane mane paNa mAMsa khapatuM nathI ema jyAre temaNe kahyuM, tyAre prinsipAla sAheba vaLI vidyA: "tame ghAsakhAu loka zuM joIne A dezamAM AvatA haze?" huM to temanuM A badhuM vartana joI baLI UDyo. Tebala upara mArI paDakhe eka vidyArthI beThe hato te mane samajAvavAno prayatna karavA lAgyo. meM kahyuM, "eka dhArmika kolejanA AcAryanA magajamAM ATalI rAI bharI che to pachI aMgreja adhikArIo hindustAnanI rAMkaDI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI saphara phayata sAthe kevI rIte vartatA haze tenI kalpanA ja karavI joIe. gaI sadImAM AvI uddhatAI nabhI zakI haze, paNa AjanI juvAna hiMdI prajA AvI tumAkhI bilakula baradAsta kare ema nathI. jyAM ne tyAM hiMduo mATe tiraskAra batAvyAMthI pitAnI zreSThatA siddha thAya che ema je aMgrejo mAnatA hoya te temanI bhUla che." prinsipAla sAheba pAse ja beThelA tethI temaNe mArA zabdo sAMbhaLyA haze ja. jamyA pachI prinsipAla mahAzaya amane meDI upara laI gayA ane tyAMnA dIvAnakhAnAmAM sau beThA pachI mArI tarapha vaLI meM para viveka ANI bolyA, "mArA joga kazI kAmasevA hoya to pharamAvo." meM javAba Apyo, "tamArI pAsethI mane koI paNa jAtanI apekSA hatI nahi ane che paNa nahi. bizapa sAhebe Agraha na karyo hota to huM ahIM Avata paNa nahi. paNa temane huM mahemAna tethI temane khAtara mAre ATale sudhI AvIne Apane kadI ApavI paDI." pachI idharatidharanI vAto karIne prinsipAla sAhebe amane vidAya karyA. kolejanA daravAjA sudhI pote amane vaLAvavA AvyA, ane tyAM pharIthI zekahenDa karI temaNe amArI pAsethI rajA lIdhI. bIjA be traNa divasa huM mAncesTara zaheramAM rahyuM. paNa te daramyAna bizapa sAhebane ghera na rahetAM eka bhADAnI jagyAmAM raheto. bizapa sAhebanI eka oLakhItI bAIne dharamAM temaNe mane oraDI apAvI. mAncesTaranI paDakhe ja lIthama karIne eka gAma che tyAM zrI rAmacaMdra viSNu bhADagAMvakara (baLavaMtarAva bhADagAMvakaranA pitA) rahetA hatA. be traNa divasa mAncesTaramAM rahI huM tyAM gayA. temaNe mane pitAne ghera PP Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust A 18
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 ApavItI traNa cAra divasa rAkhyo. tyAMthI pAcho huM mAncesTara na pharatAM sIdho livarapula gayA, ane tyAM be traNa divasa rahI TharAvela divase veleMDa kaMpanInI "Deniyana' sTImaramAM besTana javA UpaDyo. A divasamAM amerikA janAra bahu utAruo nathI , hatA. me jUna mahinAmAM amerikAthI yurepa AvanArA musAphare puSkaLa hoya che, janArA cheDA. amArI sTImaramAM bahu to ATha daza utAruo hatA. dA. vuse mAre sAru Deka uparanI eka sarasa eAraDI rijharva karAvI hatI. A oraDImAM traNa bartha athavA bichAnAM hatAM. paNa utAru to huM eka ja hata. dariye evo te zAMta hato ke sTImara koI moTA taLAvamAM thaIne cAlI jatI hoya evo ja bhAsa thAya. mAtra amerikA najIka pahoMcyA tyAre dhUmasa bhAre nayuM. dhUmasane lIdhe sAmethI AvatI ke AjubAjuethI pasAra thatI sTImare muddala na dekhAya ane tethI khabara karavA sAru sTImarane vAre vAre pAvo vagADavo paDe. A pAvAne khalAsIo phaga horna kahe che. A pAvAnA avAjethI rAte UMghamAM khalela thatI. paNa eka be divasamAM AnAthI paNa ame TevAI gayA. amArI sTImara besTana najIka AvI pahoMcatAM, vAyaralesa TeligrAphIne eka juvAna aMgreja amaladAre mArI pAse AvI vAto karavA mAMDI: "kyAM jAo che ? kyAMthI Avo che ?' vagere vigato teNe mArI pAsethI jANa lIdhI. sTImara bArAmAM AvatAM, kasTama khAtAne amaladAra amArI tapAsa mATe Avyo. huM mAro sarasAmAna bAMdhavAmAM rokAyA hato. eTalAmAM TuDe amaladAra AvyAnI khabara ApI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI saphara - 291 mArI pAse 50 Dolara che ke kema evo mukhya amaladAre mane savAla karyo. meM kahyuM, "mArI pAse 80 Dolara che. vadhu joItA hoya to paNa baMdara upara UtaratAveMta huM mArA mitra pAsethI meLavI zakIza.' teNe kahyuM, "nA nA, tame rakhe khoTuM lagADatA, amAre tyAM e kAyado che tethI pUchavuM paDyuM. DaoNlara kADhI batAvavAnI kaMI jarUra nathI, tamArI vAta huM mAnuM chuM.' pachI huM baMdara para Utaryo. dA. vulsane AvatAM jarA vilaMba thayo, paNa pAMca daza miniTa nahi thaI hoya eTalAmAM te AvI pahoMcyA. sAthe ja chApAMne eka be khabarapatrIo paNa mArI AsapAsa hAjara ! temaNe tarehavAra savAlono mArA upara mAro calAvyo ! "hArvarDa yunivaeNsiTImAM janArA hindI gRhastha tame ja ke?' vagere temanA savAle parathI mane thayuM ke dA. vase chApAMvALAMone A khabara ApI haze. meM temane pUchayuM paNa teo to kahe, "mane kaI chApAnA khabarapatrI nathI maLyA ane maLyA hota to paNa huM kaMI emane dAda na deta. paNa tamArA viSe to kAlanAM ghaNAM chApAMomAM khabara chapAI che ! are A chApAvALAonuM to pUcho ja nA. A lokoe potAnA akhabAremAM tamArI magajamAMthI dorela ekAda citravicitra chabI A khabaranI sAthe ja na chApI mArI e ja moTuM sadbhAgya samaje !" A khulAso sAMbhaLIne pelo vAyaralesavALo amaladAra sTImara para zuM karavA mane badhuM vaLIvaLIne pUchato hato e viSe mane zaMkA na rahI. khabarapatrIone da. vasane havAle karI huM chUTayo. dA. vukSe jatAM jatAM temanI sAthe thoDAka zabdomAM vAtacIta karI lIdhI. paNa mAruM ThekANuM to temaNe TapakAvI ja lIdhuM ! Jun Gun Aaradhak Trust P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29ra ApavItI | mAro badho sAmAna eka ekaspesa kaMpanIne soMpI daI dA. vulsa mane hArvarDa yuniyana kalabamAM laI gayA. theDA divasa te mArI rahevAnI sagavaDa tyAM ja karavAmAM AvI. paNa cAra pAMca divasamAM prophesara lenamana ane dA. vacce aMdara aMdara kaMI masalata karI lIdhI ane vorana hAusamAM mane eka oraDI ApavAmAM AvI. A bahu agavaDabharelI hatI. mane tyAM rahevuM bilakula na phAve. AthI dA. vacce mArI sAthe AvI phelTana hola nAmanA makAnamAM eka sarasa eAraDI laI ApI. AnuM bhADuM dara mahine 60 rUpiyA hatuM! A pramANe rahevAnI sagavaDa thaI ane meM pra. lenamananI sAthe maLI "vizuddhi mArga'nuM kAma karavAnI zarUAta karI. pahelAM eka be aThavADiyAM to temane mArA kAmanI bahu upayogitA na jaNAI rana phaMDamAMthI mAruM kharaca ApavA paNa te AraMbhamAM nArAja hatA, ema dA. vukSe mane kahyuM; paNa thoDA divasa pachI mArI upayogitA jaNAtAM mane dara varSe 800 Dolara ApavAnuM kabUla karavAmAM AvyuM. pUnAnA gharakharaca mATe daramahine sATha rUpiyA mokalavA paDatA, ane sivAya ahIMno kharaca vagere kADhatAM A bahu ochuM paDatuM. te paNa AvI dazAmAM meM ATha daza mahine kADhayA. "vizuddhimAganuM saMzodhana pUruM thatAM kebrija (hArvarDa)mAM mAre nathI rahevuM evo vicAra meM dA. valsane ghaNI vAra * ekaspesa kaMpanI eTale sAmAnane tenI yogya jagyAe amerikAmAM sAmAnanA meTA dAgIne AvI kaMpanIo mAraphata ja mekalavA paDe che. P.P. Ac. Sunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI saphara. 24 jaNAvyo. pra. lenamane mane rahevA vera hAusamAM ja oraDI ApIne tema ja kharacakhUTaNa mATe bahu ja nAnI rakama ApIne mane nArAja karyo hato, e vAta dA. vunA dhyAnamAM hovAthI temaNe mane sIdhe Agraha na karatAM ekAkurA nAmanA jApAnI gRhastha mAraphata Agraha mAMDyo. mi. ekAkurA besTananA saMgrahasthAnanI paurasya zAkhAnA mukhya amaladAra hatA, ane mAre temanI joDe sArI maitrI hatI. eka to temane pUrva taraphanA leke viSe bahu mAna hatuM ane bIjuM huM bauddha hato. AthI te mArA upara sAre neha rAkhatA. eka vakhata temaNe dA. vaMsanA kahevAthI hArvarDamAM vadhu rahevA sAru mane Agraha karyo. te uparathI meM temane banelI badhI hakIkata mULathI mAMDIne kahI. e sAMbhaLI temane bahu khoTuM lAgyuM. hiMdustAnathI AvatA pahelAM ja meM cokasa zarata na karI e mArI bhUla thaI ema temane lAgyuM. pachI temaNe kahyuM, "banyuM te banyuM, have te na banyuM thavAnuM nathI. paNa have pachI paNa jo laeNnamana tamArI joDe vadhu sArI rIte vartavA baMdhAto na hoya te tame pAchA svadeza jAo. ane tema karavAmAM tamane paisATakAnI madada joIze te te huM ApIza. tamArI marajI hoya te hArvarDa yunivarsiTInA pramukhane maLIne tenA kAna upara paNa huM A vAta nAkhuM." paNa pramukha pAse okAkura mAraphata tevI phariyAda laI javI e mane ThIka na lAgyuM. chatAM je pro. laeNnamana yunivarsiTInA pramukhane daramyAna rAkhIne zarato na lakhI Ape te ekAkurAnI madada laIne svadeza pAchuM pharavuM evuM to meM nakkI karyuM ja, ane pachI taka joIne lenamana AgaLa vAta P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 ApavItI kADhI. savArI khUba dhUMApUMA thaI, paNa aMte mArA kahyA mujabanuM pramukhanI sahIvALuM karAranAmuM lakhI ApyuM. A karAranAmAnI rUe huM muMbaIthI nIkaLyo te divasathI mAMDIne mAsika pAMcaso rUpiyA eTale varasanA be hajAra Dolarane pagAra mane maLe ema thayuM ane te divasathI atyAra lagI kharcane mATe mane apAyelAM nANAM bAda jatAM bacatI rakama mane maLI. Ama ekasAmaTA sAta ATha se Dolara mArA hAthamAM AvyA. A rakama meM eka beMkamAM mUkI. A pachI dara mahinAne pagAra niyamitapaNe yunivarsiTInA khajAnacI taraphathI ja mane sI maLavA lAgyo. bIjo savAla, "vizuddhimArga'nA taMtrI tarIke lenamananuM ane mAruM ema be nAma pUMThA upara chapAya e hato. ekAkurAnuM kahevuM evuM hatuM ke A savAlano nikAla paNa pagAranA nikAla sAthe ja karI levo. paNa tema karavAthI lenamana khUba nArAja thAya ane bilakula karAra ja karatAM chaTakI jAya e viSe mane zaMkA nahotI, tethI A savAla te vakhate meM ema ne ema rahevA dIdho. paNa chevaTe kAma pUruM thatAM lenamanane, pUMThA upara nAma kaI rIte chapAze, evo meM savAla karyo. teNe saMpAdaka tarIke potAnuM nAma ane vaoNrananI hastalikhita prate uparathI tema ja mArI madadathI A graMtha taiyAra karyo che ema pote pUThA upara chApaze, e javAba Apyo. meM kahyuM ke, "ema karavuM kadI vAjabI nahi kahevAya. vorananI atyaMta mahenata ane udAratAthI A kAma ATale AvyuM che. teNe ja sthApelA phaMDamAMthI Aja sudhI mAro pagAra apAyo che. tethI kAM to voranalaeNnamana-kosaMbI ema . . .P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI saphara traNenA nAmathI A graMtha bahAra paDe, athavA to phakta voranane ja nAme prasiddha karIne ApaNe karelA pheraphArane mAtra prastAvanAmAM ullekha kare. A sUcanA che. lenamanane muddala na gamI. te mArA upara eTalo to baLI UThyo ke mane gALo bhAMDavAnI zarUAta karI dIdhI ! ' . - te divasathI lenamanane maLavuM ja nahi evo meM nizcaya karyo. te pote aneka prapaMca racIne mane khADAmAM nAMkhavA . bhathaze ema lAgavAthI dA. vaDasane banelI tamAma hakIkata meM kahI. A pahelAMthI ja hindustAna pAchA pharavA sAru sTImaranA pisA bharIne tArIkha 4 jAnyuArIne roja nyuyorkathI nIkaLanArI haMburga amerikana kaMpanInI sTImara "habugamAM meM mArI jagyA rijharva karAvI lIdhI hatI. paraMtu A pahelAM dasa bAra divasa agAu uparano banAva banyo. tethI dA. yusanuM kahevuM ema hatuM ke mAre hArvarDa tarata ja choDavuM ane nyuyorka jaI tyAM bAkInA divase gALavA, jethI lenamananI bIka na rahe. A salAha mane bilakula ma gamI. mArA aneka . mitrone mAre maLavAnuM hatuM, aneka gharanAM notarAM paNa hatAM. e badhuM mUkIne Ama nAsI chUTavuM e mane taddana anucita lAgyuM. dA. yusane meM kahyuM: "lenamanane je mArA para vera levuM hoya to bhale le. e vAtano mane Dara nathI. je kaMI Aphata mAra para AvavAnI hoya te sahana karavA huM taiyAra chuM, paraMtu ekAda DarakunI peThe ekAeka nyuyorka bhAgI javuM e mArAthI banaze nahi." pachI to nirAMte sTImarane divasa AvI pahoMcatAM sudhI kaeNbrijamAM ja rahyo. badhA mitronAM netarAM svIkAryA, - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ApavItI sahune maLI lIdhuM ane mAro sarasAmAna bAMdhIvaTI taiyAra karyo. A divaso daramyAna prophesara lenamane mane be traNa vakhata ciThThIo mokalI teDAM karyo, paNa tenI ciThThIomAM kaMI bIka dekhADI haze ema mAnI meM te ughADI ja nahi ane sTImara upara gayA pahelAM huM te ughADavAno paNa nathI evuM dA. lusa mAraphata meM tene kahevaDAvI dIdhuM ! teNe pharI dA. vuksa mAraphata mane jamavAnuM nimaMtraNa mokalyuM; paNa huM ekale temanI pAse AvavA rAjI nathI, je dA. lusa mArI sAthe Ave te ja huM AvuM, evo meM uttara mokalyo. matalaba ke, chevaTa sudhI pro. lenamananI ane mArI tene ghera ke bIjI kaI jagyAe mulAkAta thaI nahi. eka be vakhata te mArI eAraDIe AvyA, paNa be cAra zabada bolavA uparAMta vadhu kaMI ja vAta na thaIsTImara upaDavAne traNa cAra divasa hatA tyAre meM kaeNbrija choDayuM. A cAra divasa nyuyorkamAM gALI zahera AkhuM joI levuM evo vicAra hato. davuse nyurkamAM hArvarDa kalabamAM UtaravAnI mAre sAru agAuthI ja goThavaNa karI rAkhI hatI. vAIsabukha karIne eka yahUdI vidyArthI hArvarDamAM hato. tene pitA ane bhAI nyuyorkamAM rahetA hatA. vAIsabukhanA kAgaLa uparathI teo mane sTezane levA AvyA hatA ane temaNe mane kazI aDacaNa paDavA na detAM hArvarDa kalabamAM pahoMcADyo. huM nyuyorkamAM rahyo teTalA divasa temanAmAMthI eka jaNa mArI sAthe AvI mane javuM hoya tyAM pharavA laI jatA ane jovA lAyaka sthaLo dekhADatA. eka divasa mi. vAIsabukha mane hipomamAM laI gayA. hipoDama nyuyorkanuM eka moTuM bhavya thiyeTara che. ane temAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI saphara raha7 duniyAnA judA judA dezonI badhI AzcaryakAraka vastuo ane banAve batAvavAmAM Ave che. dAkhalA tarIke, hiMdustAnanA rAjAmahArAjAonI dazerAne divase nIkaLatI savArIo, saMkhyAbaMdha sAcA hAthIDA che. vaLI AsapAsa tAjamahAla jevI ImArato vagere dekhADavAmAM Ave che. te pachI tuTI sulatAnanA janAnakhAnAM, tenI seMkaDo strIo, keTalIka avanavI kasarato vagere dekhAvo batAvavAmAM Ave che. hAthI, gheDA, UMTa vagere jIvatAM prANIo ane se pacAsa strIo, tathA puruSo sAmaTAM eka ja jagyAe A jaMgI thiyeTaramAM jovA maLe che. A pramANe nyuyorkamAM aneka jagyAo meM jethI . ane pachI mukarara thayele divase sTImara para caDyo. amerikAmAM huM rahyo te daramyAnanI mArI dinacaryAne TUMka hevAla ahIM Apavo asthAne nahi gaNAya. zarUAtamAM to jyAre huM hArvarDamAM phelTana holamAM raheto tyAre mArA jamavAnI sagavaDa tyAM ja karavAmAM AvI hatI. yuropiyana rIta pramANe divasamAM traNa vakhata jamato ane be vakhata cA pIto. ahIM khorAkamAM moTebhAge mAMsa hoya che tethI bAphelAM baTeTAM, pAMu, mAkhaNa vagere vastuo upara ja mAre calAvavuM paDatuM. khAdhAkharaca mahine 16 Dolara (48 rUpiyA) jeTaluM AvatuM. paNa A sthiti ane anukULa na lAgI. A ja makAnamAM eka cIne vidyAthI rahe, teNe mane kahyuM ke, AvuM duHkha veThavAnI jarUra nathI; ATalAmAM koI dukAnethI joItI cIjo maMgAvavAnuM rAkhazo to te tamAre tyAM AvIne pahoMcADI jaze, ane sastI kiMmate sAduM khANuM maLaze. tenI A salAha mane gamI ane pro. lenamana mAraphata mi. vorananI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 ApavItI bahenanI DerImAMthI roja eka kavATe dUdha ane koI dukAnadAra . pAsethI chaDela ghauna zeva jevo padArtha maLato te maMgAvIne ghaNuMkharuM baMne vakhata A vastuo upara meM calAvavA mAMDyuM. - savAramAM UThIne huM chaDela ghauMnAM be biskUTa ane pyAlo bharIne ThaMDuM dUdha leto. te pachI pro. laeNnamananI lAyabrerImAM 8 thI 1ra sudhI kAma karato. pAcho ghera AvIne eka pyAlo dUdha pI kasarata karavA jato. unALAnA divasomAM taddana niyamasara hoDI calAvavAnI kasarata karato ane TADhanA divasomAM jImakhAne jato. baporana ja vakhata pasaMda karavAnuM kAraNa e ke, kasarata pachI nAhavAnuM baTa-kalabanI eka moTI oraDImAM karavuM paDatuM ane bapora sivAya bIje vakhate tyAM hameza vidyArthIonI khUba bhIDa rahetI. badhA vidyArthIo nAgA ja nahAya ane mAre paNa tema ja karavuM paDatuM. paNa badhAne dekhatAM ema nAgA nAhavuM e ApaNe tyAMnA saMskAraviruddha hovAthI, mane te bilakula gamatuM nahi. bIjI agavaDa heDI maLavAnI hatI. paNa 12 thI 2 sudhI ghaNuMkharuM huM eka ja boTa-kalabamAM jato tethI heDI maLavAnI tema ja ekAMtamAM nAhavAnI ane sagavaDa sarasa maLI jatI. jImakhAnAmAM nAhavAnI agavaDa nahotI. ahIM prophesarone sAru eka judI rahI che. te mane ApavAmAM AvI hatI. paNa kasaratanAM judAM judAM sAdhano maLavAno sArAmAM sAro vakhata 12 thI 2 no ja hato, tethI tyAM paNa huM e ja vakhate jaIne kasarata karato. kasarata pachI ekAda cAnI dukAne jaI kaLamizrita reTIno kaTake ane eka pyAlo keka letA. sAMjano vakhata hArvarDa lAyabrerImAM ke ghera vAMcavAmAM gALato. rAtre P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnI saphara rahae ghaNe bhAge vizuddhi mArgane agharA pAThano nirNaya karato agara to temAM AvelA bIjA utArAo zodhI kADhate. ravivAre A dinacaryAmAM phera paDato. amerikana loke A divase ghaNuMkharuM meDA UThe che. te paNa huM sAtane sumAre UThato. mAtra pra. lenamanane ghera saheja moDe ja. tyAM 10 ke 11 vAgyA sudhI kAma karIne keI carcamAM - ghaNuMkharuM epalaTana devaLamAM - sarmana (dharmopadeza) sAMbhaLavA jato. A devaLa hArvarDa yunivarsiTInuM hAI temAM sAMpradAyika bhedabhAva na rakhAtA. yahUdI rAbIo (upadezako)ne paNa ahIM dharmopadeza karavA notaravAmAM AvatA. amerikAnA nAmAMkita dharmopadezakonAM vyAkhyAno sAMbhaLavAnI ahIM sarasa taka maLe che. mAtra yunivarsiTI baMdha hoya tyAre ahIM nityaniyama uparAMta vizeSa sArAM sarmane thatAM nathI. AthI unALAnI rajAmAM vaLI bIjA koI devaLomAM huM sarmana sAMbhaLavA jato. besTananI judI judI saMsthAonA AzarA heThaLa thatAM bhASaNo sAMbhaLavA paNa jato. eTale ke ekAda ravivAre nezanalisTa sabhAnA bhASaNamAM jAuM to bIje ravivAre vaLI soziyAlisTa sabhAnA koI bhASaNamAM hAjara rahe. vaLI bhASaNanA vakhata ekanI pAchaLa eka ema hoya tethI koI koI vAra eka ja divasamAM be traNa vyAkhyAna sAMbhaLavAno lAbha maLe. vAMcanamAM mAre mukhya viSaya samAjazAstra (Social Science) hato. A viSaya upara lakhAyelAM aneka pustako meM vAMcyAM. keTalAMka to vecAtAM paNa lIdhAM. bake A viSayanuM mane eka jAtanuM gheluM ja lAgyuM hatuM ema kahuM te khoTuM . nathI. A ja arasAmAM meM sahakAritAnA siddhAMta upara Jun Gun Aaradhak Trust P.P. AG. Gunratnasuri M.S.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 ApavItI muMbaIne majUronI sthiti kevI rIte sudhArI zakAya, e viSaya - upara "subodhapatrikA' ane "sudhAraka'mAM keTalAka lekho paNa - lakhyA. hiMdI prajAnI zaktine apavyaya aTakAvI teno upayoga zArIrika ane mAnasika sukha tarapha kema vALI zakAya eno huM satata vicAra karato. vicAra pramANe kArya karI batAvavAne ApaNe deza egya kSetra nathI athavA to mArAmAM teTaluM sAmarthya paNa nathI e huM jANato. topaNu AvA vicArathIke joIe te svapnAMothI kahe - mArA manane khUba AnaMda thatA, ane hindustAnanI dAridyapIDita janatAne Aje keLavaNI vagerenA lAbha kema maLI zake tene vicAra karavo hajI Aje paNa mane bahu ja game che. A vicAromAM huM ghaDIka mArAM zArIrika tema ja mAnasika badhAM duHkho bhUlI jAuM chuM. Ama amerikA javAthI je mane sauthI be lAbha thaye na hoya to te e ke samAjazAstranA abhyAsanI mArAmAM ruci utpanna thaI. hindustAnamAM rahyA hota to ekalA dhArmika vicAramAM mAruM AyuSya vItyuM hota. "zarIramArtha rava dharmasAdhanam" e sutrane jarUra huM bhUlI gayA hota. paNa amerikA javAthI A siddhAMtane mane saMgIna paricaya thayo ane tenI pAdhimAtya zAstroe karela carcA jANavAnI mane taka maLI. Ane artha koI ema na kare ke samAjaracanAmAM sArIramArtha vahu dharmAdhana' athavA to mamarmavaMti mUtAni' e sUtra mArA manane kabaje lIdho. paNa eTaluM ja ke agAu A sUtro viSe huM AMdhaLobhIMta hato te naSTa thatAM sAmAjika jIvanamAM huM tene ghaTatuM bhAna ApavA lAgyo. dhArmika unnati vagara mAnavajAtinI unnati nathI e sUtra mane Aje paNa mAnya che P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ lI. jhI hisAgara ra Anadhi amerikAnI saphara. # ahaar'ii r' kaar'aaglaa , kaash paNa zarIranI avagaNanA karIne ke zarIriNamanisthitimAM 09, rAkhIne dhArmika unnati karavA tAkavuM e lagabhaga asaMbhavita che: yuktAhAravihArasya yuktaceSTasya karmasu / yuktasvapnAvabodhasya yogo bhavati daHkhahA // . A sUtra AkhA samAjane lAgu pADavuM joIe. e ja pramANe "varita vAronI trAgArI phaLavaNI mI trahmacArI !' e vacanamAM gUMthelA siddhAMta mujaba mANasanI unnati saMjogo upara AdhAra rAkhe che, e paNa dhyAnamAM rAkhavuM joIe. dAkhalA tarIke, bAra kalAka majUrI karIne mAMDa mAMDa peTa bharanAra ane gaMdAmAM gaMdI cAlIomAM rahenAra majUra pitAnI dhArmika unnati kaI rIte kare ? pahelAM to tene zuddha ane ghaTatAM AhAravihAra maLe e baMdobasta thavo joIe ane pachI dhArmikatAne naDatara karanAra gaMdI cAlImAMthI kADhI svaccha ane khullA makAnamAM tene vasAvavo joIe. Ama thAya to ja dArU vagerenAM vyasanothI chUTIne dhArmika mArge tenuM valaNa thavuM saMbhave che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra zrI dharmanaMdajIe potAnuM "nivedana" 191ranA jAnyuArI sudhI lakhyuM che. A duniyAmAM vasatA eka ajJAta jijJAsue yathAzakti ane yathAmati pitAne icchita hetu pAra utAravA kevI kevI jahemata uThAvI, eTaluM ja varNavavAne temano uddeza hevAthI pAchaLanI hakIkata temaNe AmAM lakhI nathI, chatAM vAcakane to svAbhAvikapaNe ja zrI. dharmAnaMdajInI 1912nI sAla pachInI pravRtti viSe paNa jANavAnI IcchA thAya. A daSTie tevI hakIkata saMkSepamAM ahIM ApavI asthAne nahi gaNAya. ( amerikAthI pAchA pharyA bAda zrI. dharmAnaMdajInA mitra prArthanAsamAjavALA zrI viThThala rAmajI, ziMdenI icchA hatI ke zrI. dharmAnaMdajI Dekkana ejyukezana sosAyaTImAM joDAya. tethI zrI. dharmAnaMdajInI A viSayamAM IcchA jANI laI temanA taraphathI e sAme kazo vAMdho nathI evuM jemAM zrI. ziMdee pro. kAniTakarane A viSe lakhyuM. temaNe A bAbata sosAyaTInA Ajanma sabhyonI kAMunsila AgaLa rajU karI, paNa kAunsila taraphathI tene ThaMDe javAba ApavAmAM Avyo. prinsipAla parAMjapee dharmAnaMdane lakhyuM je, " Ajanma sabhyone pagAra hAlamAM ja mAsika 100 rUpiyA * karyo che. ane tamane to Ajanma sabhya karAya tema nathI. tethI tamane mAsika 75 rUpiyA pagAra ApI zakAya. vaLI tamAre ochAmAM ochAM pAMca varSa sosAyaTImAM kAma karavA baMdhAvuM joIe." * zrI. dharmAnaMdajI potAnA pitAnuM karaja pheDI cUkyA hatA, ane nirvAha uparAMta kazo dravyasaMcaya karavAnI temanI bilakula vRtti na hovAthI sosAyaTInI upalI zaratAne apamAnakAraka mAnavAnI temaNe . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 nA pADI eTaluM ja nahi, paNa pitAnuM zreya je pAlibhASApracAra, tenuM kAma karavA AvI taka AkhyAne mATe temaNe Dekkana ejyukezana saMsAyaTIne AbhAra mAnI sane 1912nA mArca mahinAthI pUnAnI phargyusana koleja tema ja nyu igliza skUlamAM kAma karavA mAMDayuM. nyu igliza skUlamAM maeNTrikanA kalAsane ane kaoNlejamAM priviyasa tathA bI. e. kalAsane teo pAli zIkhavatA. vidyAthI thoDA chatAM pote ati zrama letA. A uparAMta ghera ema. e.nA vargane zIkhavatA. paNa pAMca varSa pUrAM thatAM pahelAM ja zrI. dharmAnaMdajIe joyuM ke, pAli zIkhavA AvanAra vidyAthIomAM kharA jijJAsu javalle ja nIkaLatA. ghaNAkharA vidyAthI pAli bhASA sahelI che ane te levAthI jhaTa pAsa thavAze evI ja vRttithI te letA. vaLI mAtra kolejanA vargomAM pAli bhASA zIkhavyAthI bauddhadharmanAM to prajAmAM pracAra pAmI lokonI unnati thaze ema temane lAgyuM nahi. marAThI bhASAmAM AmaprajAne samajAya tevuM sAhitya bahAra pADIne e kAma thaI zake ema hatuM, paNa te kAmamAM jarUrI lokAzraya nahoto. Ama chatAM sane 1914mAM temaNe "buddhalIlAsArasaMgraha" nAmanuM pustaka taiyAra karyuM, ane mAsika manoraMjanavALA sva. kAzInAtha raghunAtha mitre te bahAra pADayuM. A pustakane sAru "Dekkana varnAkyulara TrAnsalezana sosAyaTI, taraphathI zrI. dharmAnaMdajIne pahelA naMbaranuM inAma maLyuM (chatAM marAThImAM A pustakanI prathama AvRtti haju khapI gaI nathI!). bIjAM paNa eka be pustaka dharmAnaMdajIe taiyAra karyA, paNa vacamAM ja yuropanuM mahAyuddha jAgyuM ane kAgaLa vagerenI meghavArIne lIdhe pustaka prakAzananuM kAma azakya thaI paDyuM. eTalAmAM pro0 vasa taraphathI amerikA AvavA sAru AgrahabharyuM AmaMtraNa AvavAthI sane 1918nA oNgasTa mAsamAM teo pharI amerikA gayA Dekkana ejyukezana sosAyaTIne zrI. dharmAnaMdajIe pAMcane badale cha varSa ApyAM. A arasAmAM sosAyaTInA ghaNAkharA Ajanma sabhyonA te priyapAtra thaI paDayA. pariNAme pAMca varSa pUrAM thaye P.P. Ac. Gunratnasuti M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 jyAre temaNe potAnI jagyAnuM rAjInAmuM peza karyuM tyAre Ajanma sanA maMDaLe te svIkAryuM nahi. - zrI. dharmAnaMdajInA vidyArthIomAMthI be mukhya hatA. temAMnA eka svargavAsI ciMtAmaNu vinAyaka rAjavADe Dekkana ejyukezana sAyaTInA sabhya thavAne dareka rIte lAyaka hatA, paNa vIsa varasa sudhI sosAyaTI joDe baMdhAvuM iSTa na lAgavAthI teo vaDodarA kolejamAM adhyApaka thayA hatA. ahIM rahI potAnA TUMkA AyuSyamAM avizrAMta parizrama karI temaNe "dIghanikAya' graMthanuM marAThI bhASAMtara - karyuM. A graMthanA traNeya bhAga vaDodarA rAjya taraphathI bahAra paDyA che. zrI. dharmAnaMdajInA bIjA vidyAthI zrIyuta puruSottama vizvanAtha bApaTane sosAyaTIe potAnA janma sabhya banAvI lIdhA ane hAla teo kAma karI rahyA che. paNa zrI. dharmAnaMdajInuM rAjInAmuM to saMsAyaTIe na ja svIkAryuM. amerikA javA sAru temanI be varSa sudhI vagara pagAre rajA maMjUra karavAmAM AvI, ane te pUrI thatAM jyAre dharmAnaMdajIe amerikAthI pharI potAnuM rAjInAmuM sosAyaTIne me kahyuM tyAre vaLI bIjAM be varSanI tevI vadhu rajA maMjUra karavAmAM AvI ! paNa amerikAthI pAchA pharyA bAda pharI Dekkana ejyukezana sosAyaTImAM javuM zrI. dharmAnaMdajIthI bane tema nahotuM, tethI teo gujarAtamAM AvI gUjarAta vidyApIThanA purAtattva maMdiramAM joDAyA ane tyAM temaNe traNa varSa sudhI kAma karyuM. - pro. laeNnamana 1925nI sAlamAM nivRtta thayA, tyAM sudhI temanI mAraphata vizuddhimAga'nuM saMpAdanakArya AgaLa vadhyuM na hatuM. A e kAma zrI. kosaMbIjane eNpavAnuM nakkI thatAM teo pharI eka vAra 1926nA jAnyuArImAM amerikA gayA. tyAMthI teo temane soMpAyeluM kAma pUruM karIne 192nA navembaramAM hinda pAchA pharyA. svadeza AvIne teo gUjarAta vidyApIThamAM rahyA ane tyAM rahIne "suttanipAtanuM bhASAMtara ane "maMjhimanikAya'nAM pacAsa sUtronA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust .
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 sAra taiyAra karyA. A baMne graMthe pUMjAbhAI jaina graMthamALA mAraphata prasiddha thayA che. e arasAmAM paMDita javAharalAla neharu raziyAne pravAsethI pAchA AvyA hatA ane temaNe raziyA viSe eka lekhamALAyaMga inDiyAmAM zarU karI hatI. emAMnA eka lekhamAM leninajhAdamAM bauddha saMskRtinA saMzodhana mATe eka saMsthA sthapAyAnuM zrI. ke saMbajIe vAMcyuM. tarata ja temaNe majakUra saMsthAnA saMcAlaka pro. vaskI sAthe patravyavahAra zarU karyo. ane temanuM nimaMtraNa maLatAM 1929nA mArcamAM teo leninagrAi gayA. raziyAmAM temaNe sAta mahinA gALyA, te daramyAna leninagrAdanI ekeDemImAM tathA yunivarsiTImAM adhyApakanuM kAma karyuM. paraMtu raziyAnI ghaNI ja ! sakhata ThaMDI havA temanAthI sahana thaI zakI nahi ane rahevA mATe jagyA paNa anukULa na maLI. ( TADhanA divase mAM jevI garama oraDI joIe tevI maLI zake tema na hatuM.) AthI leninagrAda . choDI 1930nA jAnyuArInI AkharamAM teo hindustAna pAchA AvyA. e ja sAlanA mArca mahinAmAM gAMdhIjInI dAMDIkuca zarU . thaI ane muMbaImAM satyAgrahI svayaMsevake noMdhAvA lAgyA. temAM zrI. kosaMbIjI paNa eka hatA. temaNe satyAgrahamAM jude jude sthaLe bhAga lIdho ane Akhare 1930nA okaTobaranI 11mI tArIkhe teo vilepAralemAM pakaDAyA ane doDha varSanI sakhata sajA thaI. temaNe apIla to na karI, tema chatAM e sajA kAyadesara thaI na hovAthI hAITe ApoApa sA rada karatAM DiseMbaranI 1ramIe temane sarakAre jelamukta karyA. te pachI gAMdhI-iravina saMdhi thatAM lagabhaga badhA satyAgrahI kedIo chuTayA. : - che. vulsane vaLI Agraha thatAM 1931nA sapTembaramAM teo pharI eka vAra amerikA gayA ane tyAM eka varSa rahyA. tyAMthI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI temAM thI kAkhI. e che DhIne hiMda pAchA AvatAM raziyAmAM teo be aThavADiyAM rokAyA. hida AvyA pachI teo pUnAmAM rahevA lAgyA. 1934nI sAlamAM zrI. kosaMbIjI cha mahinA sudhI hiMdu yunivarsiTImAM atithi tarIke rahyA hatA. e cha mAsa daramyAnanuM , badhuM kharca DaoN. jIvarAja mahetAe agAuthI ja yunivarsiTIne ApI dIdhuM hatuM. cha mahinA pachI teo kAzI vidyApIThamAM rahevA AvyA. bAbu zivaprasAda guptAe temane rahevA mATe eka nAnakaDuM makAna bAMdhI ApyuM hatuM. (Aje e makAna atithigRha tarIke vaparAya che.) hiMdI saMskRti ane ahiMsAnuM pustaka temaNe kAzI vidyApIThamAM pUruM karyuM ane chapAvyuM. e pustakanuM gujarAtI bhASAMtara te vakhate bhAvanagaranA zrI dakSiNAmUrti vinayamaMdiranA eka zikSaka zrI. bhAskararAva vikrAMse kahyuM che ane zrI. 'jIvaNalAla enDa sansa taraphathI prasiddha thayuM che. 1935nI sAlamAM De AMbeDakare harijanone dharmAtara karAvavAnI pravRtti zarU karI. dharmAtara karyA vagara ja baudhasaMpradAya mAraphata phakta aspRzyonI ja nahi paNa samasta hiMdu samAjanI unnati thaI zakaze, e zrI. kosaMbIjane abhiprAya paDayo. ane tethI ja temaNe zrI. jugalakizora biralAnI madadathI muMbaInA parela vibhAgamAM bahujanavihAra nAmanA eka nAnA buddha maMdiranI sthApanA karI. e tarapha aneka spRzya tathA aspRzya bahujano (majUro) meTA pramANamAM rahe che. e maMdiramAM svaryAspazya bheda pALavAmAM nathI Avato ane sarva koIne mATe maMdira khulluM che. Aje zrI. dharmAnaMdajI e ja maMdiranA AMgaNAmAM baMdhAvelA makAnanI oraDImAM rahIne nivRtta jIvana gALI rahyA che ane zakti anusAra bauddhadharmanI sevA karI rahyA che. zrAvaNa, 1995 bhA. ka. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa* vaizAkha pUrNimA vaizAkho mAsa eSa sAdhu zobhate, sAdhu zobhate / Anando janamanasi yena vardhate, yena vardhate / sanmAnasamiva bhAti svacchatamanabhaH, svacchatamanabhaH / . marutaH zramaklAntiharA vAnti surabhayaH, vAnti surabhayaH / natakusumAJjaliyuktAH sugatasevinaH, sugatasevinaH / bhaktajanA iva vividhAH pAdapA amI, pAdapA amI / kokilAdipakSigaNo maJjulasvaraH, maJjulasvaraH / gAyanniva buddhaguNAn tuSTamAnasaH, tuSTamAnasa: / .. AmrAdikavRkSavRndamAzrayatyasau, Azrayatyasau / . bhUvanazrI vaibhavena pUrNatAM gatA, pUrNatAM gatA / vaizAkho mAsa eSa sAdhu zobhate. sAdhu zobhate // mAse'smiJchubhadivase pUrNimAtithI, pUrNimAtithau / vajrAsanabandhadharo vivudhapUjitaH, vibudhapUjitaH / zAstAno dharmAtmA bodhitarutale, vodhitarutale / / jitvA kAmAdiripUnbuddhatAmagAta, buddhatAmagAt / saiSa sudina udito'sti bauddhajanamude, bauddhajanamude / mAse'smiJchubhadivase pUrNimAtithI, pUrNimAtithau // sugatamandiram / dIpazobhitam / baddhatoraNam / puSparaJjitam / yAyAma vayaM tatra, pazyAma buddhapAdau / P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 kuryAma dharmazravaNaM, zRNuyAma sAdhuvAdam / natvA saMgha, dhRtvA zIlaM, pUjAM kRtvA munidhAtoH / pApaM hRtvAjanisAphalyaM prApnuyAma sapadi / yAyAma vayaM tatra, pazyAma buddhapAdau // * tuo pR. 157 nAyanI nAMdha. P.P.AC.Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ - A ja graMthakAranA bIjA baiddha graM buddha, dharma ane saMdha bauddha saMdhano paricaya samAdhimArga dhammapada badhicaryAvatAra (sAra). suttanipAta bhagavAna buddhanA pacAsa dharmasaMvAda abhidhammastha saMgaho P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAyagI to 0-14-0. 1-9-0 AtmakathA (gujarAtI lipimAM) . , (nAgarI lipimAM) himAlayano pravAsa (TippaNa sAthe) otarAtI dIvAlo lokamAtA smaraNayAtrA jIvatA tahevAra budhalIlA madhapUDA sItAharaNa kuMvarabAInuM mAmeruM (TippaNa sAthe) AbAda hindustAna ! hindustAnanI garIbAI kAvyaparicaya bhA. 19 , bhA. raje nAmAnAM to . navalagraMthAvali sArtha gujarAtI joDaNIkeza rASTrabhASAne gujarAtI keza khissAkeza (jeDaNI mATe) 040 1-8-0 0-12-0 0-12-0 0-10-0 0-12-0 - 1 -0 -0 0-14-0 0-10-0 0-12-0 2-8-0 2 -0-0 4-8-0 1-8-0 navajIvana prakAzana maMdira amadAvAda P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust