Book Title: Plateonu adarsh nagar
Author(s): Pranjivan Vishvanath Pathak
Publisher: Gujarat Vidyasabha

View full book text
Previous | Next

Page 19
________________ ૧૮ તવ એક જ છે, પરંતુ વિરોધી દ્વોના વિગ્રહ ( ‘eri s' = strife) અને લડાઈ (“p ole m o s”)ને લીધે વિશ્વની ઉત્પત્તિ થાય છે અને નિયમ અનુસાર નિયતિની ક્રૂર દેવીઓ (Furies) સૂર્યની પણ પાછળ પડે છે અને તેને નિયમબદ્ધ રાખે છે. એક અને અનેક તથા પરિણામી તત્ત્વ અને તેના આવિર્ભાવ, તથા પરિણામમાં વ્યક્ત થતી નિયતિની દેવી આ તમામ વિચારસરણીને પડઘો પડેટની ફિલસૂફીમાં પણ પડે છે જે કંઈ અંતિમ તત્ત્વ છે તે એક અને અનેક બને છે અને એ બે વચ્ચે જે ભેદ પડે છે તે દ્વારા જ તે પાછાં એકત્વને પામે છે“The reality is both many and one and in its division, it is always being brought together." પ્લેટનું આ વાક્ય સીધું હીરેકલેઈટસમાંથી ઉતરી આવ્યું હોય એમ લાગ્યા વગર રહેતું નથી. હીરેકલેઇટોસ પોતાની ફિલસૂફીમાં કોઈ ગૂઢ રહસ્યનું પ્રતિપાદન કરતો હોય એમ આપણને લાગે છે. પરિવર્તનશીલ પરિણામે, અને તેમાં રહેલું તત્ત્વ તથા એક તે અનેક કઈ રીતે થાય છે એનું નિરૂપણ કરવું અતિશય મુશ્કેલ છે. આંતરિક દૃષ્ટિની મદદથી હીરેકલેઈટસ ફિલસૂફીના આ ઊંડામાં ઊંડા પ્રશ્નનું નિરાકરણ પિતાની રીતે કરે છે, જ્યારે એલીએટિક પારમેનાઈડીઝે બુદ્ધિની મદદથી ઈન્દ્રિયગોચર પરિવર્તનશીલ પરિણામેનાં અંગને દાબી દીધું અને શુદ્ધ, કેવલ, નિત્ય, અપરિણમી તત્વને જ સ્વીકાર કર્યો. એક બાજુ ફૂટસ્થ, નિત્ય, અવિનાશી, પરિણામી તત્વ જ છે, આ અને બધાં <. " War is the father of all and king of all”. “ All thiags becoming according to strife" and “To know that strife is justice." હીરલેસ કહે કે ' Bios (Bow ધનુષ્ય)=B os (Life) : આ પ્રકારને શ્લેષ આપણી ભાષામાં શક્ય નથી,

Loading...

Page Navigation
1 ... 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 ... 670