Book Title: Kalpsutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
श्री कल्पसूत्रे
॥३१॥
टीका- ' कप्पर निम्गंथाणं इत्यादि
वस्त्रं तु अल्पमूल्य - बहुमूल्यभेदेन द्विविधम् । तत्र यस्य वस्त्रस्य मूल्यं मुख्य राजमुद्रापेक्षया दशभ्यो मुद्राभ्य एकाऽपि कपर्दिका न्यून, तद् वस्त्रमल्पमूल्यम् । यस्य तु मूल्यं मुख्यराजमुद्रापेक्षया दशमुद्रास्ततोऽधिका वा मुद्रास्तद् वस्त्रं बहुमूल्यम् । तत्राल्पमूल्यमेव वस्त्रं साधूनां साध्वीनां वा कल्पते, न तु बहुमूल्यम् । अमुमेवार्थ सूत्रकारः ' कप्पइ निम्गंथाणं ' इति 'नो कप्पइ निग्गंथाणं ' इति चावान्तरसूत्रद्वयेनाह । अर्थ स्पष्टः । नवरम्-धर्तुम् = ग्रहीतुम् । परिहर्तुम् = उपभोक्तुमिति । इदमल्पमूल्यं वस्त्रं कियत्संख्यकं धर्तु परिहर्तुं वा कल्पते ? इत्याह- ' कप्पइ निग्गंथाणं ' इत्यादि । निर्ग्रन्थानां तिस्रः संघाटीर्धर्तु परिहर्तु वा कल्पते, निर्ग्रन्थीनां तु चतस्रः संघाटी परिहर्तु वा कल्पते इति । संघाटिरत्रोपलक्षणम् तेन निर्ग्रन्थानां चोलपट्टादिकं निर्ग्रन्थीनां शाट्या
टीका का अर्थ- वस्त्र दो प्रकार का होता है - अल्पमूल्यवाला और बहुत मूल्यवाला । जिस वस्त्र का मूल्य दस मुख्य राजकीय सिक्के से एक भी कौड़ी कम हो, वह अल्पमूल्यवाला कहलाता है । जिसका मूल्य दस मुख्य राजकीय सिक्का या इससे अधिक हो, वह बहुमूल्य वस्त्र कहा जाता है। साधुओं और साध्वियों को अल्पमूल्यवाला वस्त्र ही कल्पता है, बहुमूल्यवाला नहीं; यही बात सूत्रकारने 'कप्पर निम्गंथाणं' और 'नो कप निग्गंथाणं' इन वाक्यों से प्रकट की है। इन वाक्यों का अर्थ स्पष्ट ही है। 'धारितए' का अर्थ ग्रहण करना और 'परिहरित' का अर्थ उपभोग करना है । अल्पमूल्यवाले वस्त्र को कितनी संख्या में लेना और भोगना चाहिये ? इस प्रश्न का उत्तर देते हैं - साधुओं को तीन संघाटियां ( चादरें ) लेना और उपभोग में लाना कल्पता है; और साध्वियों ટીકાના અ—વસ્ત્રના બે પ્રકાર છે—[૧] અલ્પમૂલ્યવાલા [૨] અહુમૂલ્યવાલા. જે વજ્રનું મૂલ્ય ચાલુ દશ મુખ્ય સિક્કામાં એક કોડી કમ હાય, એટલે જેમ અત્યારે રુપિયા એ મુખ્ય સિક્કો છે, કોઇ પણ વસ્ત્રની કિંમત દશ રૂપિયાથી જરા પણ ઓછી હાય તે તે વસ્ત્ર અલ્પમૂલ્યવાળુ' કહેવાય, પરંતુ કોઈ પણ વજ્રનું મૂલ્ય ચાર્લી દશ સિક્કા એટલે દશ રૂપિયા તથા એનાથી જરાપણ વધારે હેાય તે તે વસ્ત્ર બહુમૂલ્યવાળુ કહેવાય. સાધુસાધ્વીઓને અલ્પમૂલ્યવાલા વજ્રા ગ્રહણ કરાય અને ભેાગવાય, પણ બહુમૂલ્યવાલા નહિ, આ આદેશ સૂત્રકારોએ ' कप्पइ निग्गंथाणं' भने 'नो कप्पर निग्गंथाणं' वाला वाडयथी अगर छे. ' धारित' नो अर्थ ग्रहण वो, भने 'परिहरित' नो अर्थ लोगववु भेटले वारंवार वापर तेवा थाय छे.
અલ્પમૂલ્યવાલા વા કેટલા લેવા અને કેટલા વાપરવા તે પ્રશ્નના જવાબમાં શાસ્ત્રકાર કહે છે કે સાધુએને ત્રણ સંઘાટી [ચાદર] લેવી અને વાપરવી, અને સાધ્વીઓને ચાર સ`ઘાટી લેવી અને વાપરવી કલ્પે છે. ‘સંઘાર્ટી’
શ્રી કલ્પ સૂત્ર : ૦૧
XXX
कल्प
मञ्जरी
टीका
॥३१॥
