Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
६०
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
एवाह - ' एवं असंते असं विज्जनाणे' एवम् असन असंवेद्यमानः, एवम् अनेन कारणेन शरीराद् भिन्नो जीवः अपन्- असंवेद्यमानसत्ताकः, अत एव असंवेद्यमानःअननुभूयमानः नानुभवगम्य आत्मेति भावः ।
अथ अन्य जीवोऽन्यच्छरीरम्' इति मतमपाकरोति- 'जेसिं ते' इत्यादि । 'जेसि' येषां केषाञ्चित् 'तं' तत् तदेवं प्रकारकम् 'सुभक्खायें' स्वाख्यातं - मुकथनं भवति, तथाहि 'अन्नो जीवो अन्नं सरीरं' अन्यो जीवोऽन्यच्छरीरम्, ये जीवं शरीरातिरिक्तं कथयन्ति किन्तु 'तम्हा ते णो एवं उबलब्भंति' तस्मात् तथाविधकथनप्रकारात् एवम् एवं रूपम् - शरीराद् भिन्नं जीवं नो उपलभन्ते-नो माप्नुवन्ति, अत्र दृष्टान्तमाह 'से जहा णामए केइपुरिसे' तयथा नामकः कश्चित्पुरुषः, 'कोसिओ असि अभिनिव्यट्टित्ताणं उपदं सेना' कोशात् असि खङ्गम् अभिनिर्वर्त्य निष्कास्य खलु उपद शयेत् । 'अयमाउसो ! असी अयं कोसी' अगमायुष्मन् ! असिः अयं कोश: । 'एवमेव नत्थि केtपुरि से' एवमेव नास्ति कश्चित् पुरुषः 'अभिनिन्नहिता' अभिनिर्वत्यपृथक कृत्य जीवस्य 'उवदंसेचारो' उपदर्शयिता 'अयमाउसो ! आया इयं सरीरं' अयमायुष्मन् ! आत्मा इदं शरीरम्, यदि शरीरव्यतिरिक्तः - आत्मा भवेत् तदा यथा - कोशात् खङ्ग निष्कास्य प्रदर्शयितुं शक्येत तथा जीवं शरीरभिन्नंनोपदर्शयितु' केनापि शक्येत तस्मान्नास्ति शरीरव्यतिरिक्त आत्मेति सिद्धम् । जान लेती । किन्तु वह इन्द्रियों के गोचर नहीं हैं, अतएव उसकी पृथक् सत्ता नहीं है । अतएव शरीर से भिन्न आत्मा न मानने वाले का मत ही युक्ति संगत है।
पुनः उन्हीं का मत कहते हैं-जो लोग यह मानते हैं कि आत्मा भिन्न और शरीर भिन्न है, उनको वे इस प्रकार उपालम्भ देते हैंजैसे कोई पुरुष तलवार को स्थान से बाहर निकाल कर दिखलाता है कि - हे आयुष्मन् ! देखो, यह तलवार है, और यह स्थान है, इसी प्रकार कोई ऐसा पुरुष नहीं है जो यह दिखला सके कि यह आत्मा है और જાણી શકાય તેવા નથી. તેથી જ તેની જુદી સત્તા નથી. તેથીજ શરીરથી જુદે આત્મા ન માનવાવાળાએના મત જ યુક્તિ સંગત છે.
ફરીથી પણ તેઓને જ મત બતાવવામાં આવે છે-જે લેાકેા એવું માને છે કે-આત્મા ભિન્ન છે, અને શરીર પણ અલગ છે, તેને તેઓ આ રીતે ઉપાલંભ આપે છે.જેમ કોઈ પુરૂષ તલવારને મ્યાનથી ખડાર કહાડીને ખતાવે છે કે-હૈ આયુષ્મન જુવે આ તલવાર છે. અને આ મ્યાન છે. એજ પ્રમાણે કાઇ એવા પુરૂષ નથી કે આત્મા છે, અને આ શરીર છે, તેમ
આ
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૪
