Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 04 Sthanakvasi

Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 490
________________

समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. ५ आचारश्रुतनिरूपणम्
४७९
'ठाणेहिं' स्थानाभ्याम्, 'अणायारं' अनाचारम् 'जाणए' जानीयादिति । अनयोरेकतरस्य स्वीकारे अनाचारो मौनोन्द्रागमबाह्यरूपो भवतीति ३ ।
टीका -- एकान्तनित्याऽनिश्यपक्षे व्यवहारो न भविष्यतीति सूत्रकारः स्वय. मेव दर्शयति- 'एएडिं' इत्यादि । 'एएहिं' एताभ्याम् ' दोहि' द्वाभ्याम् 'ठाणेर्हि' स्थानाभ्याम् - पक्षाभ्याम् सर्वं वस्तु एकान्ततो नित्यमेकान्ततोऽनित्यमित्या कारापामितियावत्, 'ववहारी' व्यवहारः-लौकिको लोकोत्तरो वा ऐहिकामुष्मिक रूपो यः प्रवृत्तिनिवृत्तिलक्षणः 'ण विजई' न विद्यते न भवति एकान्त नित्यपक्षाऽभ्युपगमे एकान्ताऽनित्यतापक्षाऽभ्युपगमे वा व्यवहारः शास्त्रीयो वा लौकिको वा न संभवेत्, 'एएहिं' एवाभ्याम् 'दोहिं' द्वाभ्याम् 'ठाणेहि' स्थाना भवम् - एकान्त नित्याऽनिश्याभ्याम् 'अगायारं तु जाणए' अनाचारं - मौनीन्द्रागमबाह्यरूपं जानीयात्, एकान्त नित्यपक्षाऽभ्युपगमे एकान्तानित्यपक्ष ऽभ्युपगमे च अनाचारी भवति । अत एताभ्यामेवाडनाचारं जानीयात् । किन्तु - एतदव्यतिरिक्त उमयात्मक एवं पक्षः स्त्रीकर्तव्य इति । सामान्यसमन्वयिनमंशं द्रव्याऔर एकान्त अनित्य पक्ष में से किसी एक पक्ष को स्वीकार करना अनाचार है । यह सर्वज्ञ के आगम से बाहर है || ३ ||
टीकार्थ- सूत्रकार स्वयं दिखलाते हैं कि एकान्त नित्य और एकान्त अनित्य पक्ष में व्यवहार नहीं बन सकता । सब वस्तुएं एकान्ततः नित्य ही हैं अथवा अनित्य ही हैं, इन दोनों पक्षों में से किसी भी एक पक्ष से लौकिक या लोकोत्तर, इहलोक संबंधी या परलोक संबंधी प्रवृत्ति निवृत्ति रूप व्यवहार नहीं होता है । अतएव इन दोनों एकान्त पक्षों के द्वारा अनाचार जानना चाहिए अर्थात् यह दोनों एकान्त पक्ष जिनागम से बाह्य हैं। इन दोनों से भिन्न कथंचित् नित्य कथंचित्
સ્થાનાથી અનાચાર સમજવા જોઇએ. અર્થાત્ એકાન્ત નિત્ય અને એકાન્ત અનિત્ય એ બે પક્ષ પૈકી કાઈ એક પક્ષના સ્વીકાર કરવા તે અનાચાર છે. આ સÖજ્ઞના આગમથી અદ્ગાર છે નાણા ટીકા—સૂત્રકાર પોતે બતાવે છે કે—એકાન્ત નિત્ય અને એકાન્ત અનિત્ય પક્ષમાં વ્યવહાર થઈ શકતા નથી સઘળી વસ્તુએ એકાન્તતઃ ! નિત્ય જ છે. અથવા અનિત્ય જ છે. આ મન્ને પક્ષેામાંથી કાઇ પણ પક્ષથી લૌકિક અથવા લેાકેાત્તર આલેક સબધી અથવા પરલેાક સંબંધી પ્રવૃત્તિ નિવૃત્તિ રૂપ વ્યવહાર થતા નથી. તેથી જ આ બન્ને એકાન્ત પક્ષા દ્વારા અનાચાર સમજવા જોઈ એ, અર્થાત્ આ બન્ને એકાન્ત પક્ષ જીનાગમથી બહાર છે.
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૪


Page Navigation
1 ... 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795