Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
-
५००
सूत्रकृताङ्गसूत्रे अन्वयार्थ:-(लोए) लोकश्चतुर्दशरज्ज्वात्मकः (नत्थि) नास्ति, एवम् (अलोए) अलोको लोकभिन्ना नास्ति (एव) एवमीदृशीम् (सन्न) संज्ञां-बुद्धिम् (ण णिवेसए) ननिवेशयेत्-न कुर्यात् किन्तु (लोए अलोए वा) लोकोऽलोको वा (अत्थि) अस्तिविद्यते (एव) एवमीदृशीम (सन्नं) संज्ञा-बुद्धिम् (निवेसए) निवेशयेत्-कुर्यादिति।
टीका-भेदाऽभेदपक्षयोर्व्यवहारस्य समाधातुमशक्यत्वात् सर्वथा भेदाश्रय णिमप अनाचारसेवनम् । सर्वथाऽभेदपक्षोऽपि अनाचारसेवनमेव । शेषमतिरोहिताथै व्याख्यातश्च ॥११॥ ___'लोए' लोकश्चतुर्दशरजवात्मक:-जीवात जीवादीनामाधारस्थानम् 'अलोए वा' अलोको वा लोकातिरिक्तोऽलोकः, 'नत्थि' नास्ति ‘एवं' एवमीहशीम् 'सन्नं' सनाम् 'ण णिवेसए' न निवेशयेत्-नास्ति लोको नास्त्यलोको वा ईदृशी बुद्धि न कुर्यात् । किन्तु-'लोए अलोए वा' लोकोऽलोको वा 'अत्यि' अस्ति-विद्यते 'एवं' एवम्-ईशीम् 'सन्न' संज्ञा-बुद्धिम् 'निवेसर' निवेशयेत्-लोकाऽलोकाऽमाव. विषयकवौद्धवासनावासितां बुद्धिं परित्यज्य तयोर्भावविषयिणी बुद्धिमेंव कुर्यात् । 'एवं-एवम्' इस प्रकारकी ‘सन्नं-संज्ञाम्' बुद्धि 'निवेसए-निवेशयेत्' रखनी चाहिए ।११.१२॥ ____ अन्वयार्थ--लोक और अलोक नहीं है, ऐसी बुद्धि नहीं रखनी चाहिए, किन्तु लोक है और अलोक है इस प्रकार की बुद्धि रखनी चाहिए ॥११-१२॥
टीकार्थ-चौदह रज्जु परिमाणवाला तथा जीव अजीव आदि द्रव्यो का आधारस्थान लोक कहलाता है । लोक से अतिरिक्त जो आकाश है वह अलोक है । यह लोक और अलोक नहीं है, ऐसा नहीं समझना चाहिए, किन्तु लोक और अलोक है, ऐसी बुद्धि रखनी चाहिए । लोक एवं अलोक के अभाव के विषय में बौद्धों की जो मान्यता है, उसका अस्थि-अस्ति' विद्यमान छ. 'एवं' मा प्रभानी 'सन्नं-संज्ञाम्' भुद्धि निवेसए -निवेशयेत्' रामवीन. ॥११-१२।।
અન્વયાર્થ–લેક અને અલેક નથી. એવી બુદ્ધિ રાખવી ન જોઈએ પરંતુ લેક છે અને અલક પણ છે, આ પ્રકારની બુદ્ધિ રાખવી જોઈએ. ૧૧-૧૨
ટીકાર્થ ચૌદ રાજુ પરિમાણ-પ્રમાણવાળા તથા જીવ અજીવ વિગેરે દ્રવ્યનું આધાર સ્થાન લક કહેવાય છે. તેથી અતિરિક્ત જે આકાશ છે, તે અલક છે. આ લેક અને અલેક નથી. તેમ સમજવું ન જોઈએ. પરંતુ લેક અને અલેક છે, તેવી બુદ્ધિ ધારણ કરવી જોઈએ. લેક અને અલેકના અભાવના સંબંધમાં બૌદ્ધોની જે માન્યતાઓ છે, તેને ત્યાગ કરીને તેના
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૪
