Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. ५ आचारश्रुतनिरूपणम्
५२९ अन्वयार्थ:-(णत्थि चाउरंते संसारे) नास्ति-न विद्यते चतुरन्त:-चातुर्गतिकःनारकतिर्यडूमनुष्यदेवगतिलक्षणः संसारः (णे सन्नं णिवेसए) एवम्-ईदशी संज्ञां-बुद्धिं न निवेशयेत् न कुर्यात् किन्तु-(अस्थि चाउरते संसारे) अस्ति चातुरन्त:-चातुर्गतिकः संसारः (एवं सन्नं णिवे सए) एवम्-ईदृशी संज्ञां-बुद्धि निवेशत्-कुर्यादिति ॥२३॥ ___ टीका-'चाउरते' चातुरन्तश्चातुर्गतिकः 'संसारे णस्थि' संसारो नास्ति 'ए' एवम् ईदृशीम् 'सन्नं' संज्ञाम्-विचारणाम् ‘ण णिवसए' न निवेशयेत्-कथमपि न कुर्यात् । अपितु-'चाउरते' चातुरन्तश्चातुर्गतिकः 'संसारे' संसारः 'अत्थि' अस्ति एवं सन्नं णिवेसए' एवम्-ईदृशीं संज्ञां-बुद्धि विचारं निर्णय वा निवेशयेत्-कुर्यात् । अयमाशयः-परिदृश्यमानश्चातुर्गतिकः संसार, नारक गति-तिर्यग्गति-मनु नगति-देव. गतिभेदात् । यत्र दुःखस्याऽधर्मफल कस्याऽऽत्यन्ति की परोस्कृष्टता सा नारकगतिः । यत्र च सुखदुःखयोर्मध्यमाऽवस्था सा मनुष्यगतिः यत्र सुखत्य परोत्कृष्टता सा देव. 'अस्थि चाउरंते संसारे-अस्ति चातुरन्तः संसारः' चारगतिरूप संसार है 'एवं सन्नं निवेसए-एवं संज्ञां निवेशयेत्' ऐसी बुद्धि रखनी चाहिए ॥२३॥ ____अन्वयार्थ--नरक, देव, मनुष्य और तियेच इन चार गतियों वाला संसार नहीं है, ऐसी बुद्धि रखना योग्य नहीं है। किन्तु चार गति रूप संसार है, ऐसी बुद्धि रखनी चाहिए ॥२३॥ टीकार्थ-चातुर्गतिक संसार नहीं है, इस प्रकार विचार करना या रखना सत्य नहीं है, अपितु चातुर्गतिक संसार है, ऐसा ही विचार रखना चाहिए। __ आशय यह है-यह दिखलाई देने वाला संसार चातुर्गतिक है। इसमें चार गतियां हैं-नरकगति, तिर्यंचगति, देवगति और मनुष्यगति। परंतु 'अस्थि चाउरते ससारे-अस्ति चातुरन्तः संसारः' यार गति३५ संसार छ, 'एवं सज्ञां निवेशयेत्' । प्रभारी नी मुद्धि घा२३ ४२वी नेय. ॥२॥
અન્વયાર્થ–નારક દેવ, મનુષ્ય અને તિયચ આ ચાર ગતિવાળો સંસાર નથી. એવી બુદ્ધિ રાખવી એગ્ય નથી. પરંતુ ચાર ગતિ રૂપ સંસાર છે. તે પ્રમાણેની બુદ્ધિ રાખવી જોઈએ. પરવા
ટીકાર્ય ચાર ગતિવાળે સંસાર નથી, આ પ્રકારનો વિચાર કરો તે ગ્ય નથી. પરંતુ ચાર ગતિવાળે સંસાર છે, આ પ્રમાણેને જ વિચાર ધારણ કરવો જોઈએ.
કહેવાનો આશય એ છે કે-આ દેખવામાં આવતો સંસાર-જગત્ ચાર ગતિવાળે છે. તે ચાર ગતિ આ પ્રમાણે સમજવી. નરકગતિ તિર્યંચગતિ દેવગતિ
श्री सूत्रतांग सूत्र : ४
