Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ.७ हिंसात्यागविषयक प्रश्नोत्तरंच ७२१ पेढालपुत्रमेवमवादीत् 'आउसो' आयुष्मन् उदक ! 'णो खलु अम्हाणं वत्तव्वएणं' नो खलु अस्माकं वक्तव्यत्वेन,-अस्मतसिद्धान्ताऽनुसारेण एषः प्रश्न एव न भवति, 'तुम्भं चेव अणुप्पवादेणं अस्थि णं से परियाए' युष्माकं चैवाऽनुमवादेन खलु स पर्यायाऽस्ति भवसिद्धान्तानुसारेणाऽपि 'जे णं समणोवासगस्स सन्द पाणेहि सम्वभूएहि सधजीवेहिं सबसत्तेहिं दंडे निक्खिते भवई' यस्मिन् श्रमणो. पासकस्य सर्वमाणेषु सर्वभूतेषु सर्वचीवेषु सर्वसत्वेषु दण्डो निक्षिप्त परित्यक्ती भवति । त्वदीयमताऽनुसारेगाऽपि तादृशः पर्यायोऽस्ति, यस्मिन् सर्वजीवादिषु श्रावकस्य हिंसात्यगः संभवतीति । 'कस्स णं तं हेउ' तत्कस्य हेतोः ? 'तसा वि पाणा थावरत्ताए पच्चायति' सा अपि प्राणा:-जीवाः स्थावरारीरग्रहणाय प्रत्यायान्ति 'थावरा वि पाणा तसत्ताए पञ्चायति' स्थावरा अपि पाणाः सत्वाय प्रत्यायान्ति 'तसकायाभो विप्पमुच्चमाणा सन्चे थावरकायंसि उववज्जति सकायतो विप. यक बन जाता है । अतएव श्रावक का प्रत्याख्यान निविषय है। यह कहना न्याय संगत प्रतीत नहीं होता। शब्दार्थ इस प्रकार है
भगवान् श्री गौतम स्वामी ने वादपूर्वक उदक पेढालपुत्र से कहाहे आयुष्मन् उदक ! हमें कहने की आवश्यकता ही नहीं है। हमारे सिद्धान्त के अनुसार यह प्रश्न ही उपस्थित नहीं होता। आपके सिद्धान्त के अनुसार भी वैसा पर्याय है जिसमें सर्वभूत प्राण जीव और सत्त्व के विषय में श्रावक का हिंसा त्याग संभव है । किस कारण से मैं ऐसा कहता हूं ? क्यों कि त्रस प्राणी भी स्थावररूप से उत्पन्न हो जाते हैं
और स्थावर जीव भी त्रस रूप में उत्पन्न हो जाते हैं। उसकाय से छूट कर सभी जीव स्थावरकायों में उत्पन्न हो जाते है और स्थावर काय को त्यागकर सभी जीव त्रस काय में उत्पन्न हो जाते हैं। जब सभी जीव શ્રાવકન પ્રત્યાખ્યાન સર્વ પ્રાણી વિષયક બની જાય છે. શ્રાવકનું પ્રત્યાખ્યાન નિવિષય છે. આમ કહેવું તે ન્યાયયુક્ત લાગતું નથી. શબ્દાર્થ આ પ્રમાણે છે
ભગવાન શ્રી ગૌતમસ્વામીએ ઉદક પેઢાલપુત્રને વાદ સાથે આ પ્રમાણે કહ્યુંહે આયુષ્પન ઉદક ! અમારે કહેવાની જરૂર જ રહેતી નથી. મારા સિદ્ધાંત પ્રમાણે આ પ્રશ્ન જ ઉપસ્થિત થતું નથી. આપના સિદ્ધાંત પ્રમાણે પણ એમ જ પર્યાય પરિવર્તન છે. જેમાં સર્વભૂત, પ્રાણી, જીવ, અને સત્વના વિષયમાં શ્રાવકના હિંસાના ત્યાગનો સંભવ છે હું કયા કારણથી આ પ્રમાણે કહું છું? કેમકે વસ પ્રાણી પણ સ્થાવરપણાથી ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. અને સ્થાવર જીવ પણ ત્રપણાથી ઉત્પન્ન થાય છે. ત્રસકાયથી છૂટિને બધા જ જી સ્થાવરકાયમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. અને સ્થાવરકાયને ત્યાગ કરીને બધા જ જી ત્રસ
श्री सूत्रain सूत्र : ४
