Manovigyan

Author(s): Yugbhushanvijay
Publisher: ZZZ Unknown
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005865/1

Page #1

0 મનોવિજ્ઞાન
પ્રવચનકાર અધ્યાત્મગુણ સંપન્ન પરમતત્વવિદ્ પ.પૂ. પંડિત મહારાજ) શ્રી યુગભૂષણવિજયજી)

Page #2

મનોવિજ્ઞાન
પ્રવચનકાર - અધ્યાત્મગુણ સંપન્ન પરમતત્વવિદ્ પ.પૂ. પંડિત મહારાજ શ્રી યુગભૂષણવિજયજી,

Page #3


Page #4

I SP શ્રી નાથાય નમઃ | | પ. શ્રી યુગભૂષાવિજય શાભ્યો નમઃ |
મને મુઠ્ઠીના સંપર્ક બાદ ધર્મના સ્મામાં કયા ગુણો વિકસાવીએ તો માત્મકલ્યાણ થાશે. આ તમામ બાબતોનું વિશુક જ્ઞાન થયું. માટે એ જ્ઞાનના રેફરન્સ માટે જ શ્નીની વાણીને અક્ષરદેહ પ્રાણી છે.
આ પ્રકરણ પણ પૂજ્યશ્રીની વાણીમાં મારી અલ્ય મતિના કારણે જિનાજ્ઞા વિરાફ કે પ્રશ્રીના આશય વિક કોઈપણ મારાથી ભુલશડ થઈ હોય તો
- કવિધ વિધે મિચ્છામિ દુક્કડં માંગુ છું.
પ્રસ્તુત લખાણનો સંપર્ણ અભ્યાસ બાદ જ
પ્રસ્તુત પદાર્થનો વિશ૬ બોધ થશે.
લી. નાના જ્યને

Page #5


Page #6

-
---*
* શ્રી પાર્શ્વનાથાય નમઃ - I ૫- શ્રી યુગભૂષાવિજયજુ સગુલ્યો નમઃ | - દૈવીવાર ૫ મનોવિજ્ઞાના
ગોવાળિયા ટેક અનંત ઉપકારી અનંતજ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા ૪ લાખ જવાયોનિમાંથી માનવભવને સાર્થક કરાવવા ધર્મતીની સ્થાપના કરે છે.
શાસ્ત્રકારોએ માનવભવના બેમોઢે વખાણ કર્યા છે. મનુષ્યભવની સાર્થકતા જેટલી પણ કહી શકાય તૈટલી ઓછી છે. શાસ્ત્રાકારીએ દેવભવના વખાણ નથી કર્યા. આમ જોતા તો થાયછે માનવભવમાં | વખાણવા જૈવું શુ લૈ જ પ્રશ્ન છે ? તૈની સામે દેવતાઈ ભવમાં દૈવની ભવ વિશિષ્ટ શૈ પરંતુ માનવભવની વિશિષ્ટતામાં તેનું મન આવે છે. દેવતાઓનું મન શત અને માતાની ટિમે ઘ! હીન છે, જ્યારે માનવંભન કળાટ શાનિવાણું છે. આ
માનવદેશની વિશિષ્ટતા ઓછી છે, તે કાચના વાસણ જેવુ છે. પણ માનવમનની શકિત અગાઢ છે. Honan bn unequઈ છે.
આધુનિક વિજ્ઞાન જૈને મન 88 છે તેને શાસ્ત્રકારો મને નથી કહેતા, પણ તે મનપર્યાપ્ત હૈ @ારે મન મનોવાના પગલોમાંથી બનેલું છે. મનની અગાઢશક્તિનું વર્ણન શાસ્ત્રમાં છે, જેની માપકો પણ પ્રત્યક્ષ ધનુભવ કરીએ છીએ. મૂનને ઓળખવાની જરૂર છે. આપણને મનની ખુબી અને ખામીનો પારશય નથી,
માપક બધા હંમેશા દૂરની વસ્તુમાં જ વધારે રસ લઈએ છીએ, નકની વસ્તુમાં નહિ જેમ માને મળનારા માણસ સાથે વઘારે પ્રફુલ્લિત હોવ છો. જેમ દેવત છે કે ડુંગરા ફરથી રળિયામણ.
શીવીસે ૩લા મન સાથે સંધાન છે અને તેની સાથે તમારુ અસ્તિત્વ વગાયેલું છે. ઘરમાં જૈમ રાચરચીલા સાથે તમે રહો છી તેમ દેહ સાથે જ રહી છે, પણ ઉંઘમાં હનો ખ્યાલ રતી નથી. દેશથી તો થડા વખત પણ પ્રાણી પડી ને ઈન્નિથી પણ ઉંથો ત્યારે શાંત પડી શૈય છે. પરંતુ ઉંઘમાં સાથે મન જે હીથ છે અવની

Page #7

જે
ીલ્લી કર્ણ સુધી સાથ રી છે.
માણસ જાગતી હોય? ઉંઘતી હોય તેનુ મન સક્રિય જ ૨ હૈં. ભૂતકાળમાં જ્ઞાનીકોની ભિપ્રાય એવી હતી કે ગાઢ નકામાં શરીર નિષ્ક્રિય બની જાય. આવું બધુ માનનારી સારી સારી neurologists હતા, પર્ણ ધર્મના જાણકારો કરે છે ૐ ઉંઘમાં પણ તદાવસ્થામાં સ્વપ્નસૃષ્ટિ ચાલુ જ હોય છે. પ્રત્યેક ક્ષણે મનનું કાર્ય ચાલુ જ હોય છે. ગાઢનિષ્ઠામાં થોડ ચૌધુ હોય છે. આજના ડોક્ટરો બે શબ્દ વાપરતા હોય
Physically dead 24 mentally dead.
મનની અગત્યતા શુ છે ? સાતત્યપૂર્વક મનનું અસ્તિત્વ માત્મા સાથે ભંડળાયેલુ છે. મનની પ્રત્યેક વૃત્તિની આપણા માત્મા પર અસર છે, મનને છોડીને જડ ભૌતિક સાથે ગાઢ નાતો નથી, મન જૈ આપણી સૌથી નિઝર વસ્તુ છે તેના રદો સમજવા જ નૈઈએ.
અધ્યાત્મમાં મનની સાધનાનુ રહસ્ય છે જે સમજવુ મહ્ત્વનુ છે. જૈ મનને નથી જીતતા તેનુ જીવન નડાનુ છે. મોહી પામવા માટે મનનો તાગ પામવી જ પડશે. મન જ સુપ્તિની સાધના માટેની મુખ્ય ઘડી છે, તેના લારી જ આગળ વધવાનુ છે. સાંચા ધર્માત્મા માટે આ સમવું અત્યંત જારી છે. ઘણીવાર પુરુષાર્થ કરવા છતાં પણ માનવ આ જાગતો હોવાથી નિષ્ફળ જાય છે. તેથી જ મનના રહસ્યો જાણવા જરૂરી છે.
માનવમન શાંઠા છે. તેનો સ્વભાવ પરિવર્તનશીલ છે. .૪ લાખ વાયોનિમાંથી ડૌપણ ભવ એવો નથી જેમાં મન ઉપરથી નીચે અને નીચેથી ઉપર જઈ શકે. આ જ માનવમનની વિશિષ્ટતા છે.
દેવના ગમે તેટલો પણ પુરુષાર્થ કરે તો પણ ભારેમાં ભારે અલ તરફ જઇ હૈ નાદ, અને શુદ્ધિ સુધી પણ તે ભવમાં જઈ શકે તેમ નથી. દેવતાઈ ભવમાં બન્ને છેડા સુધી વુ શક્ય નથી.
જ્યારે માનવમન ઉંચામાં ઉંચુ અને નીચામાં નીચું પ્રયાણ કરી

Page #8

વાૐ 8 આજ માનવભવની મૌનીપૌલી છે તમારા આત્મામાં તમારા મનના પુરુષાર્થ સારા પરિવર્તન ફરી પછી છે. - ૫, શરીરબળ વગેરે બધું જ દૈવભવ 3 પશુભંવમાં વધારે હોઇ શકે છે. પરંતુ મનની શક્તિ તો ફ્રન્ માનવભવમાં જ છે, તેની તોલે બીજે કઈ ભવ પ્રાવી શકે તેમ નથી. માનવીને કુ દરત સારા વિષ મનની ભેટ મળી છે. જે આ મનના ૨હસ્યો સમજ શશીએ તો ભવને સરળ કરી શાડીએ. - મન આખી દુનિયામાં પ્રેક કંગમાં ફરીને આવી શકે છે અને જો ૨સ પડી જાય તો એકાગ્રતા પણ લાવી શકે છે. મનની શકિત જ ધ્ધજબગજબની છે. બીજી બાત ઈન્કિ ચીની ડિત મન આગળ એવામાં પણ ન આવે, પણ આ શક્તિનો પરિચય ન હોવાથી જ સાધની ૬૨વામાં તમે ઉત્સાહિત થઈ ઊડતી નથી.
અધ્યાત્મ પ્ટિ બીજા કોઈના પગ ધર્મમાં આપણા શાસ્ત્ર જેવી નથી. મીકેની con@e જ પૂર્વની સંસ્કૃતિ છે. દylish lag માં અવિવસાય જેવો હશબ્દ જ નથી, ભારતીય ધર્મમાં માત્માનંદની વાત છે. જેમ પાત્ય સંસ્કૃતિ Svalion atબ્દને મોક્ષ માને છે. જેનો અર્થ પંપની મન થાય છે. મીઠે રૂન પાપની મન જ નથી પી બધાથી જ મુડત . જેમાં પુ9 પન્ન થાવે જ છે,
ઉંચામાં ઉંચી ભાવ અને હલકીમાં હલકો સંડલિષ્ટ ભાવ મનુષ્યભવન મનમાં અને તેની કન્ટ્રોલ તમારા હાથમાં છે. મારે કઈ બાજુ otત કરવી છે તે તમારી નિકય છે | મન શું ચીજ ૧ ને ફીલીસોરી પ્રમાણે વાસ્કોય પરંભાષામાં સમભવે છે જેમ આ શરીર છે, જે જડ છે અને નજર નજર ખાય છે. વાહ દુનિયાના જ્ઞાનના સાધન તરીકે પાંચ ઈન્સથી રચાઈ છે. મંદિરમાં જે અતિશય શુક્ય રચનાવાળુ જે માળખુ છે તે કયમન છેજs,

Page #9

"અJપરમાકુની રચના માંથી બનેલી secવેચે આકાર છે. જેની આડાર સતત બદલાયા કરે છે.
જૈની પાસે મન:પર્યવજ્ઞાન છે તે જ્ઞાનીઓ પી એવા મનને સ્પષ્ટ જોઈ શકે છે. સામાન્ય ઈન્દ્રિયોથી મન ગાણ નથી. પીકવ્ય જે આપણી ઈન્કથીથી અતીત છે તે મુગલોને જડ જ દેવા પડે અને બિપી એવા માત્માને પત્ય તો ઠેવળજ્ઞાની જ કરી છે. કાવ્યમનની અસરોને કાપો ચોવીસ કલાક અનુભવ કરી શકીએ છીએ. .
હાસ્મમાં પ્રારની બાબતમાં વિવેચન થયા છે. પ્રથમનની સ્પષ્ટ જાકારી ભગવાને આપી છે. કલ્ચમન સાધન છે જ્યારે પણ મહત્ત્વનું મન ભાવમન છે, જે માત્મા સાથે જોડાયેલું છે.
અનુભવના જે સંસ્કારો છે. જેમ મારા કે ખરાબ ભાવો, મોહ, માન વીરે ભાવમનમાં સંઘરાય છે. જે મોહના, સનનું ઘર છે. તે જ ભીના વિસનનું સાધન પણ છે. કૃપાથૌથી અને વિદ્યાર્થી વાતિ મન તે સંસાર 4 અને તેનાથી સુનિ તે મોક્ષ છે. ચોવીસ કલાક કર્મનો બંધ તે મનને આધારે છે ન કથા છે વી કે ઈન્દ્રિયોને લીધે મન બંધ નથી થી પણ વધી જ પ્રવૃત્તિમાં ને મન ભળે તો જ ડર્મનો બંધ છે કર્મની નિરા થાય છેઆ જ મનન મહત્વ સમજાવે છે. જેમાં કહેવત છે 8. "મન થ્યા તી થરૌટ મેં ગંગા " મા જે સૂચવે છે.
D૪. Heman Scob નામના મનોવૈજ્ઞાનિડ "ઉપમિતિભવ પ્રપંચ " નામની ગ્રંથ ઊંચીને શૈલી રાજુ થયો કે ગંથ માથે લઈને નાથ્થી લો, તેના રેવુ મનોવિજ્ઞાનનું અalysis કૌઈ ગ્રંથમાં નથી. મનની ખાસિયતો, તેનું ફળ આ બધુ થાય છે. ઉપાધ્યાય થશોવિજયજી મ. સાહેબે લખ્યું છે કે આવું અદ્ભુત વિવેચન બીજે થય સાંભળ્યું નથી. ઉપમિતિકરૂં પૂર્વભૂમિકામાં લખ્યું છે કે આ જગતમાં જેટલી કલ્યાગ અને અકલ્યાણ ની ભૂમિ છે તે મન છે. મનના સુખ વગર આ ઋતમ શtઈ સુખી

Page #10

- ૫
થતું નથી. તેવી જ હીતે મનના દુઃખ વગર પછી કોઈ દુઃખી થતુ નથી.' * સર્વકર્મના લય અને બંધનું ડાળ પણ મન છે. સર્વપ્રકારની શાંતિ અને અશાંતિ મનને લીઘે જ છે. મન એ આખા જગનનો માલિક છે. જો મનને જ તમે મહત્વ આપ્યું હોત તો કેટલી સાધના કરી હાથ હીન. પણ તમે તો શરીરને મહત્વ આપ્યુ . જે મનને મોઘુ મહત્વ આપે છે તે દિશા ભૂલી શા છે. કૌઈપકા મામ દાંતપ્ત મનને સાથે રાખીને સુખી થતું નથી.
આ ભાવમન ચૈતન્યમય છે જ્યારે શ્રવ્યમન જડ છે. જૈમ શક્યા તે આંખને દેખાડ્વાનું સાધન છે, પગ ખ8 ને ખોટું તો મન જ નક્કી કરે છે. તેમાં ઈન્કal ગુનેગાર નથી હોતી,
સ્વામી વિવેકાનંદના ટાંતમાં તેમની યુવાવસ્થા દરમ્યાન સવ્યાસ લઈ રસ્તામાં જઈ રહી હતી, ત્યારે એક સુંદર યુવતીને જોઈ બાકી થવાથી ટીકીટીક્રીને જોઈ, પરંતુ પછી પાછળથી પસ્તાવો થયો પાણી ગુસ્સો આંખ પર આવ્યો. અને અાંખને તેથી સન્ન કરવાની વૃત્તિથી પીતે સંખમાં મરચાની ભૂકી નાખી. આમ તો આ ટાંત તેમની પાપ પ્રત્યેની તિરસ્કારની જાગ્રતતા જ બતાવે છે. પણ વાંક કોનો હતો. તેમની આંખનો કે તેમના . મનનો ૧ આવી ઘણી વગેરસમજ લોકોને હોય છે. ઘણા બોલતા હોય છે છે અમે અમારા મન આગળ હારી જઈએ છીએ. " A Taxsion ની ચીરી પણ બે પગારદાર નોકર જ કરતો હોય તો પણ પગલા તી હઠ સામે જ લેવાય છે. તેને નીક૨નો ગુનો નથી કરવામાં આવતો. -આપ જ આપણી મનના માલિક છીએ તેથી બ્રીજ પર હીપની ટોપલી ન જ મીઠડાય. માત્મા જ એક એવી વસ્તુ છે જે પોતે જ પોતાને શ્રીળખી શકે, સત્તાવી, તારી ને પોતાને બદલી પકા છે. માત્મા જેવું બીજુ કે તત્વ નથી જે આવી રીતે પોતે જ પોતાને સમજાવી શકે

Page #11

- યાત્મા જ આત્માને, આત્માથી હ્માત્મા હારા જાગે તે જ અધ્યાત્મ ઈ ને તે જ સમ્યગ્ગદર્શન, જ્ઞાન, ચારિત છે અધ્યાત્મ એ તમારી ચૂતની , જે જડમાં, જડ દ્વારા ને જડ થઈને ઠેલાયેલી છે તેને આત્મામા, આત્માથી, આત્મા લારા લઈ જાય છે. ઉત્ત, હર્તા ભીના બધુ આમ .. દેહના સંચાલનમાં આત્મા વગર બધું જ વાસ્તવ્યસ્ત થઈ જાય. આ આત્મા પર તમે અત્યાર સુધી વિચાર જ કર્યો નથી. માત્માના ચમકારો જોવા માટે
અધ્યાત્મ શુન્ય દશાથી વિપરીત તમામ ચેતના, ચેતન સ્વરૂપે આત્મામાં આત્મા દ્વારા, આત્મા માટે પ્રાત્માને જુએ, જો અનુભવે.. એનું નામ જ અધ્યાત્મ ક્યારે અધ્યાત્મશુર્થ દશામાં તમારી ચેતના જડમાં, જડ સ્વરૂપે, જડ ઉપર, જડ માટે ને જડને જાણવા અનુભવ્વી સાથે વને તેનું નામ અધ્યાત્મશુ દશા છે. સારાંશપે આપણી ચેતનામાં કતૃત્વ છે બદાર છે તેને અંદરમાં લઈ જવુ તે છે.
સવારથી સાંજ જે મહેનત કરી છી તે જડ માટે. જs લારા જs સાધનોથી છે. જેમ માલપાણી ખાવાથી દૈહ જ તગડો થવાનો, આત્મા નહિ. તમારી તમામ જવૃત્તિ જડ માટે જ ને જડ હારને જડમાં જ કરો છો. આ પણ જડભગત બનીને જ કરી છે. આ સુતા છે.
આત્મા જ કાવ્યમનનો ઉપયોગ કરી તમામ પર્ણન કરે છે. ભાવમન, કલ્ચમન સારી માત્મામાં પૈદા થયેલા ભાવો છે. અસંસીનું સીમ કાવ્યમન હોય છે. ૧૪મા સ્થાનમાં જ વ્યસન નથી હોતુ. પ્રાત્માના અનંત જન્મ થયા પછી માત્મા દેહથી સં9 જુદો નથી થયો. દેહાતીત અવસ્થાનો અનુભવ થયો નથી.
માના પૈટમાં જે જન્મે તે સ્થળ દેહ, અને તેનો વિયોગ મૂન્ય છે અહી મરીને ભવ ત્યારે કાર્યકરો અને તમે વીજ ભવમાં પ સાથે આવે છે.

Page #12

ભવવીન SucRcજ છે inferior મળે પછી મન તો બધી જ થોનિમાં “ હૌય જ છે. નાત ની ઉપયોગ પ્રવર્તાવી જ ન શકે. - ભાવમનથી કર્મબંધ થાય. કર્મના જ પ્રકારો છે. જેમ મા ભીત છે તે કોરી કટને લીસી છે ને તેના પર ભીના ન હોવાથી ધુળ કે રજુ અને ખરી જ. એને બદલે ખરબચડી, થોડી ભીની કે તેલની ચિકાશવાણી ભીત રહો તે ઋષા, ધ્રુળ જો.
વીતરાગની આત્મા લીસી ભીંત જેવો છે. તેના પર શર્મના રજકો આવીને ખરી જાય છે ૨સ વગરનું ઝર્મ આત્માને કોઈ બંધુ નથી ડરતુ. બંધ શબ્દ એટલે જ ચોંટી જવું.
ગ, હૈષ એ જ ચીઝ છેજડનુ પાડી તેજ ૨ાગ છે. કર્મ ત્યારે જ ચૌટે જ્યારે તમારામાં રગદ્વેષ હોય. વીતરાગને કોઈ મનો dધ નથી થતો. aષ્મ મન, વચન, કાયાના કારક સ્પંદન થાય છે. તેથી કર્મ માવીને પરી જાય છે. પણ, હૃષ, મોહ, માન, માયા, અસયા, આસામની પાણીનો ભાવમનમાં ૨હે છે. બાવા અસંખ્યભાવથી આિત્મા પર સતત 8મ આવ્યા કરે છે. ભાવમનથી કર્મબંધ થાય છે.
. વિકસિત કે વિકસિત , નાનું કે મોટું મન તો મા જગતમાં . બધા જીવોને હોય છે. જો તેના માં શુભ અશુભ ભાવ ન દીય તો તેને Sા૨ક વાર કમબંધું થાય નહિ.
જૈનશાસનમાં નિર્દોષને સજા નથી, દૌધીને જ છે. તીર્થંકર પણ જે ભૂલ કરે તો તેને પક સભ જ છે પછી તે વ્યકિત નાની હય મોટી હોય.
સૃષ્ટિનું સર્જન 8 સંચાલન ક૨વા માટે કોઈની જરૂર નથી, ૐ શ્વત છે. ભાવમન, મંદ૨માં ૨હેલ માન્મારા ભાવી છે. વ્યસન અણુપરમાની સ્વરચના છે. આ ભાવમન ચૌવીસે ઇલાઇ પુણ્ય અને પાપની બંધું કરાવે છે. ભાવમનને સમજવા થડા તેના પાસા સમજવા

Page #13

જોઈએ
- ભાવમન સતત સાઉથ છે અર્થાત તમારો આત્મા શૈ લ પણ મનોભાવથી શુન્ય હોતી નથી. પ્રતિકાકા તમારા આત્મામા મનોભાવી જન્મે છે અને વિલીન થાથ છે. તૈની ઘટમાળ ચાલુ જ છે ઈ ને તે yવમામાં ચાલુ રહે છે. કીડી જેવા નાના જીવને પણ પ્રત્યેક માં ભાવ થતો જ હોય છે. મનીભાવથી શુન્ય કોઈપી આત્મા મા જાતમાં નથી. મા પૈદા થતા મનોભાવને ઉપયોગમન ડૉ છે.
ભાવમન ઉપચી ગમન X
નું લબ્ધિમન conscious
i unconscious મનની અણી પર ઉપયોગ રીતે વર્તતો ભાવ જ છે. શ.તદી , માકામ માવીને વાત કરતો થયું ત્યારે કોઈ વાત કરે તો, ત્યારે મન તે અવાજમાં જ જી. નવી વ્યકિત ઘરમાં આવે ત્યારે ધ્યાન તેમાં જ જશે.
જ્યારે concion sો ત્યારે તે વસ્તુ મે ભણી સમજી શકો છો ને ભાવ પૈદા થાય છે. આ ઉપયગમન પાશવતું હીતે વણી છેમનની શ્રેચળતા અને તરંગતા તે ઉપયોગમનને લીધે ઘડીકવારમાં હનચાની સફર કે ભૂતકાળની વાત પર ચડી જાય છે, તેવી જ રીતે ભવિષ્યમાં પણ સ્તુ દે છે. આ ગતિ કરનારુ મન તે ઉપયોગમન છે.
મા ઉપયોગમનની ગતિશીલતાનો સ્વભાવ છે. એ ઉપરોન વાગતા દ્વારા ઘણુ થયું છે. મનની સમગ્રતાથી વિચાર ના ઉપવીણમન તે નાની ભગ બની જાય છે. મનમાં ઉપયોગમન સપાટીએ હૈ. Computer છે w વધામાં ભકારી હોય જ છે પછી ન કરો તો ત્યારે . swળ પર તેટલુ જ આવી શકે શૈલી તેની ડાળ હોય છે. કઈ , ગામડીથી ડે ન જાણનાર મામ, આ પડદા પરની માનિને જબધી મત સમજી લેતી દૈવી સુખ ૪ દેવાય ! તેવી જ રીતે તમારી

Page #14

મનની સપાટીને ભાગી લી ની તમારી પ્રીખા મનને મળ્યુ છે તૈમ • ન જ થવાય. જ્યારે પણ નિમિત્ત મળે છે ત્યારે તે મ ક ભાવ
જરી છે ધંધા કે પૈસાનો વિચાર આવે ત્યારે ધંધાની માંeોલની ચાલુ થાય પરંતુ તરત બીજ વિચારમાં પણ પરીવાઈ શકી છો. જ્યારે ઉંડુ મન લબ્ધિમાન sub-consānas) કહેવાય છે તેમાં થોડુક જ પરિવર્તન આવે છે.
મૂધ્યાત્મની સાધના દ્વારા મનનું પરિવર્તન ક૨વું પડે છે અને પરિવર્તન લાવવા સપાટી સિવાયના મનમાં શુ છે તે આવુ જરૂરી છે. તમે તમારા મનને વાંચવાનું રાખ્યુ છે કે ૧ gનયાને જ વાવવાનું આપ્યું છે ને ? છોઈપણ પ્રવૃતિ કરી ત્યારે શૈકસ Link સાથેની રીય ofમે ત્યાંથી ટચૂકી પડેલ તમારા મનની નિશીલતાનો ઈ પ્રવાહ નથી માટે જે ગમે ત્યાં ખેંચાઈ જવ છો.
સિધિંગાજુએ પહૈલી પીઠામાં ધર્મનું પ્રયોજન સમજવ્યું છે. ઉમભા વ્યક્તિ નિવપ્રયજન વિચારે જ નહિ, અને કદાચ નિરર્થક વિચાર આવી જાય તો પણ વાત્રી દ્વારા મે વ્યક્ત ન જ કરે અને કદાચ ગિળ વાળી લારા આવી જાય તો આચક તી ન જ કરે.
ભૈ સવારથી સાંજ જે વિચારો તેની કોઈ ખુલાસો ખરો ? 'ગાંડાનુ લા !? વગર ઠારી પ્રવૃત્તિ કરે મને વિચારે. તેથી જ સમજદાર અને ડાહ લૌકો નકામું વિચારે છે બોલે નહિ અને કરે પછી નાદ જે પોતાનું ગાંડપણ સમજી શકે તે પછી પાણી થઈ જય.
આને જ ઉપયોગી વિચારવું, બોલવું અને વર્તન કરવું તે જ ધર્મ છે પને તેનાથી ઉછું તે અધર્મ છેશ્રા બધા મનોભાવનુ સપાટી પે પણ આપો અભ્યાસ કરતા નથી, મનને તમે બહાર્વે તમારા જીવનમાં વિષય તરીકે રાખ્યો જ નથી - ભામાથડ ડરી ત્યારે સપાટીની શુદ્ધિ થાય પછી ઢાંતરીક મનન

Page #15

‘ઉડર કરી ન ડરી &ાડી તો ભાવપૂર્વકની ચા કરી છે નહિ. લાવ્વસને Cડub conscious) ના ભાવથી કમબંધ થાય છે. પૈસાને વિચાર ફરવા માત્રથી કુર્મબંધ નથી થતો પણ પૈસાની પ્રાસડનથી કર્મબંધ થાય છે. - અચનચં રાજર્ષિના 2ષ્ટાંતમાં જૈમ વિચારોમાં પલ્ટી થવાથી શાશમાંથી ખરાબ અને તૈથી સ્પધઃપતન થયું અને પ્રશાબમાંથી સારા વિચારોથી જ સારા થવુ તે ભમ છે. સારા વિચારોમાં રશૈલી વ્યક્તિ ઉગતમાં પણ ભય અને ખરાબ વિચારમાં રહેલી વ્યકિત સરગતિમાં પણ જાય.ભાવમનનું મહત્વ સમજવા જેવું છે. - સાધુને પણ જે કથા કરતા હોય તેનો જ વિચાર કરવાનો કહી છે. ભગવાન મહાવીર ગોચરી વહોરવા જાય ત્યારે જૂન ગોચરીમાં જ ધ્યાન ૨ાખે તે વખતે માત્માના દિવાનની વિચાર ન 0૨. મન બી જાય ત્યારે તે કથા યોગ્ય રીતે ન જ કરી શકાય. જે વખતે જે કથા સા. હોવ તેમ જ ઠપયોગ થવો ઈયે સમગ્રતાથી તેમાં પરીવાવાનું છે. દા.ત. ખાતી વખતે જે ભાવ subconડવંous mindમાં થાય તેનાથી જ SHબંધ થાય છે.
ચોવીસ કલાક દરમ્યાન જે નારા ખરાબ વિચારોનું કોડીગ કરી તી. માપને હસવુ જ આવે. મનની ગતિ અસાવધાનીપૂર્વક થતી હોય છે, શૈવખત ખરાબ તો બીજુવખત મારા વિચારો આવે છે તે અંદરની વૃત્તિને જ માવા છે - પ્રસન્નચ રાજર્ષિ ને ઉચ્ચ મહાત્મા થઈ ગયા તે મહાન સમ્રાટ હતા. તેમણે વૈરાગ્યનું નાનું સરખુ નિમિત્ત મળતા જ ૯ B1 લીધી હતી. એકવખત શારીના એટલા જ ઉદેવા મા થી 6 "યમનો દૂત આવ્યો છે.” જે રાણીએ પ્રેમના માથાનો ધંળો વાળ જોતા 9 હતુ. આટલું સાંભળવા માઝાથી તેમને વિચાર આવ્યો કે ઘડપણ હવે નબુક આવ્યું

Page #16

22.
મૈં વાર્ધક્ય આવવા દતાં હું હજી રાજા રાજા મનુ વ્યક્તિત્વ કેવું હતી ? વિચારો બાદમાં કૈટલા ઉચા દી! આટલા સરખા નાંમત્ત માત્રાથી તેમણે દોઢા લઈ મહોરના શબ્દ થઈ રાજમાર્ગ પર ાત દુશ્મર સાધના કરી રહ્યા હતા. વૈદમહારાજ આજ વખતે સવારી પર પસાર થઈ રહ્યા હતા, ત્યારે આ રાજોઈને જૈન ઉમળકો પાવવાથી, હાથીની અંબાડી પરથી નીચે ઉત્તરી બહુમાનપૂર્વક તેમની વંદના કરી. આ વખતનું તેમનુ બાહ્ય વર્તન એને કોઇપણ. અંજાય જાય તેવુ હતુ. જ્યારે આા સવારી જઈ રહી હતી ત્યારે સાલામાં મુખ અને દુર્મુખ નામના બે માણસો પણ સામેલ હતા. તે વખતે સુમુખે આ રાજાષના ત્યાગ અને સંયમના વખાણ કર્યા ત્યારે રુમુખ જૈ આ વખાણ સહન કરી શકવાથી કપોળકલ્પિત વાત ઉપખવી કાઢીને ઝ જેના તમે વર્ગ દશે છો ને યોગ્ય નથી, પ્રસન્મચં રાજર્ષએ નાના પુત્રના જન્મ પછી તત જ દીા લીઘી હતી અને મંત્રીના ભરોસે છોડીને ચાલી નીકળ્યા હતા . જેથી દુર્મુખ આગળ વાત લંબાવી કહ્યુ હૈ ' રામ તો પાને જ્વાબદારી છોડી ચાલી નીડણ્યા હૈ ને પાછળ તૌ દીઠરી ઘરબાર વગરનો કરે છે.
*
h
..
અત્યારના વખતમાં દીા લેનાર માટે આવુ જ બૌલાનુ હોય છે બે જાઉં આવી ઠપીડાલ્પત વાતને સાચી સમસને હૌધિત થયા હતા, આ પ્રસનવ્યે રાજર્ષિ આર્યપરંપણમાં સમ્રાટ હતા અને ત્રય હતા તેથી અન્યાય, અનીતિ પ્રત્યે આ સમયે દ્વૈપ આવવાથી વિચારે છે ૐ આ બધા મંત્રીને તો ઠડઠમાં ઠડઠ સપ્ત થવી ખૈઈએ. બૈ આટલું જ વચાર્યુ હોત તો ત્યાં સુઘી તેમનુ પતન ન થયુ હોતે. પા તેમની વિચારધાશમાં આગળ વધીને તેમા યુદ્ધના વિચારો ઠર્યા. મામ શ્રી મહાત્માં દસના ભાવમાંથી હિંસાના ભાવમાં ઘસડાઈ ગયા.

Page #17

દર 'ડત વિચારી રીતે જ મનપરિવર્તન નથી થયું અને “ટલા માનવી જ અધ:પતન થઈને નરકનું ધ્યાયુષ્ય ન બાંધતે, પણ તેમને તો અત્યારે આ તક અસા સંપ આવ્યો હતો. તેણીએ વિચાર્યું છે કે હું ભવ હૌવા છતાં મારા દીકરી રસ્તામાં રખડતી થઈ ભય નો માં આવા ાિની પાકી કિંમત છે ? ધર્મ, થાર, તપ, ત્યાગ અને સમડીત પણ તેમનું મા વિચારોથી ચાલી ગયુ અને તેની સ્થાએ 18 મિથ્યાત્વ માવ્યું. પ્રકૃતિ, વૃત્તિ અને અવ્યવસાય ધડમૂળથી : બદલાઈ ગયા. મા કાશ તેમને તે છો સાતમાં નરને વીથ નથી વાંધી દીધા. સારા કે ખરાબ વિચાર માથી કમબંધ નથી થતો. પરંતુ ખરી મહાવત તો તમારી પ્રકૃતિમાં પરિવર્તન આવે ત્યારે જ કમબંધમાં પડે હૈં
સસ્થગટ આત્મા ૯ પછા લડતી હોવા છતાં લબ્ધિમનની શુદ્ધિ હોવાથી બંદરના અધ્યવસાય શુભ જ હોય છે. મનની પ્રખ્યામ સપાટીથી નદિ પગ તળિયેથી ૩૨વાનો હોય છે.
નેતરોમાં મહર્ષિ પાતંજલિએ પછી આવી ઉડાણથી મનની વાતો Bરી છે. જેમના થીગના સૂત્રો જdoo વર્ષોથી ભારતીય સંસ્કૃતિમાં ગુંજ રહ્યા છે. તે છતાં પી જૈનશાસ્ત્રની તુલનાએ તૈમના મનના પાસી સમજાવવાની કડી સપાટીએ જ લાગે છે. - જૈન દેરાસરમાં પ્રવેશતા "નિસિહ નિસિાદ" બીલી છો તેની બર્થ
સમજે છો એમ જ વિચારો છો નૈ છે " અંદર સંસારની શીઈ જ વિચાર્યું નહિ કરે. પરંતુ સંસારનો વિચાર નહિ તેટલા મારાથી નિસણ સાથ નથી સમજ્યા. પહેલા તી શકી એટલે ચાંદલો કરવા - માવે છે. અને ભગવાનની પ્રજ્ઞા માનવાની છે. મા અાજ્ઞા માનવી એટલે સંસાર છોડવા જેવો જ છે, ઐવ ભાવ મનમાં હીન્ધો જ જોઈએ. આ ભાવ મનમાં આવે ત્યારે જ નિસિદિ. સાય, લોધા છેuઈએ.

Page #18

૧૩
ભગવાનની આજ્ઞા માનતા હોય તે ગમે ત્યાં ાય પણ પુણ્ય જ
બંધાય.
જીવનમાં અમુક હિંસા તો હોય જ એવી થોડી પણ ઠંડે ઉંડે માન્યતા હોય તો પાપ લાગ્યા જ કરે છે. પ્રકૃતિ અને વિચાર કરતા તમે અંદરથી શુ માનો છો તે જ અગત્યનું છે. ભગવાને જે ૐ હ્યુ છે તે જ તે જ સત્ય છે અને એને માનુ છુ તે જ ચાંદલો છે, અને તેમની બાજ્ઞાની સ્વીકાર છે. જે માન્યતા અચ્છુ હોય ત્યારે ભગવાનની વાત મુનથી માનતા નથી એવુ જ કહેવાય.
એક વ્યક્તિ જે સ૨ળ સ્વભાવની છે પા મનમાં માનતી હોય ઠે અવસરે તો થોડી લુચ્ચાઇ દ્વવી જ પડે, અને બે સરળ રહેવા જઈએ તો પાપાને બધા જ ઠગી ાય. લુચ્ચાઈને ઐઠઠળા માનની હોય, વ્યા જો તેના મનમાં ઉંડે ઉંડે પોપડ્યું હોય તો તે માણસના મનમાં ભુખ્યાને માટેનું સમર્થન છે અને તેને દોષ માનતો નથી. પરંતુ લુચ્ચાઈને કર્તવ્ય માને છે, ક્યાને લીધે તેને સતત લુચ્ચાઈની અનુમોદનાનું પાપ લાગ્યા જ ડ હૈ. .
પ્રસનચી રાજર્ષિને પણ મૂળથી જ જ્યારે પલ્ટો આવ્યો ત્યારે જ તેમની ગતિ બદલાઈ હતી. પરિવર્તન ત્યારે જ આવ્યું ઠêવાય છે જ્યારે એક વ્યક્તિ જે હિંસાને સારી માનતી હતી તે હવે હિંસાને સારી માનતો નથી. એવી જ રીતે ક્રોધ વગેરે ડાયને પણ સાશ નથી જ માનતો ત્યારે જ પરિવર્તન આવ્યુ ઉદેશય
જ
જીવન નિમિત્તને પ્રાધીન છે. શ્રાપો વાતાવરણૢ હૈ સંજોગોથી પર નથી અને જે પણ નિમિત્તોથી ૫૨ થયા છે તે ક્ષમતામાં જ હોઈ ારે તમને બધાને બશપ મિનની અસર વધારે થાય છે અને મા નિમિત્તોની અસર શૈછી થાય છે. ધર્મ ણ પ્રકારનો બનાવ્યો છે ૧) સરળ સાધના ૨) નિષ્ફી સાધના અને ૩) વિપરીત સાધના

Page #19

શાલિભટ્ટ દાન આપી ફળ મેળવ્યું તે સફળતા મધ્યમ્ છે. અભિનવ જેનુ દાન નિષ્ફળ ગયુ તે સુપાઝા હાનનું ઢળ બિલ્ડ લ ન મેળવ્યુ અને ઝગીભ ટાંતમાં અને શઠ સુપારદાનનું ઉત્કૃષ્ટ aણ મેળવ્યું. વારે ચોથા ટાંતમાં મમક હોઠ જૈમનું દાન વિપરીત થયુ. - જૈવી વ્યકિત મને જેવા તૈના મનના ભાવ તેના પર તેનું ફળ નિર્ભર છે. ધર્મ કરનારને તેની ૧૫on પ્રમાણે ફળ મળે. ધર્મની સફળતા અને નિય૩ળતાનો આધાર મનીવૃતિ છે.

Page #20

ધાડ વદ પાંયમ
// પ-શ્રી યુગભૂષણવિજ્યજ શરૂ નમઃ | Rધવાર
| મનોવિજ્ઞાન | ગવાણિયા ટે
અનંત ઉપકારી અને નાની કી તીર્થંકર પરમાત્મામાં શ્રેષ્ઠમાં શ્રેષ્ઠ ઔવા મળેલા માનવભવને આ સાર્થક કરવા, અનુપમ સાધનપ ધર્મતીથની સ્થાપના કરે છે. - મહાપુરુષોની દષ્ટિએ મા જલાખ જીવાયોનીમાં જેટલા ભવો છે તેમાં શ્રેષ્ઠ અને વિશિત ભવ મા મનુષ્યભવ જ છે. બીજ ભવનની સામે એ તુલના ઇરીએ તો અનંતશકિતનો ધણી આ મનુષ્ય ભવમાં જ બની 4 તેમ છે
અનંતકાળમાં જીવ પાંગળો અને પામર થઈને ૯૪ એકેયમાં જ હથો છે. (૪લાખ સુવાયોનીમાં અવિકસીત ભવ આ છે એન્જયમાં પણ નિગીદ વધારેમાં વધારે માં વડસિન ભવ છે. અને આપણી વધારે ટાઈમ ત્યાં જ કાપ્યો છે. સમસ્ત સૃવસૃષ્ટિનું ધવલોકન કરીએ તો મનુષ્યના જુવીને શકિત વધારે મળે છે. મોટા ભાગની જુવો તો મશીન જ હોય છે ' .
વિચારો આંખ કેટલાને મળી ? એવરેજ ડાટીમે તૌ મનના સામે ૨૬ ટકી પણ આવે ખરો? હડી, મીડા, ઝાડ પાન બધાને આંખ, દાન , મન નથી. આ બધાનું ફાર્મ શુ? ઓછા મુવીને જ હક મળે છે શત મળવાનું કારમાં પ્રાચે છે. અને પુજ્યથી જે ન મળી છે તૈનો
સદ્ ઉપયોગ ન કરે તો અનંત જનમ સુધી તે શાન મળે નાદ દરતમાં મળવી દુર્લભ છે. અને શાનનો સદ્ ઉપયોગ ડરવો માસ દુર્લભ છે. શનિનો સદ્ ઉપયોગ ન કરે તો તેની પાસેથી કુદરત તે શાન
ટવી લે છે. તે આ ફુદરતની નાતન યદી છે. મળેલ દ્વાન ને જ ભવાંતરમાં મળે છે. આ ઘરી વાતોમાં શ્રદ્ધાની ર નથી. તર્કથી, અલ્લડનથી વિચાર કરી તો ગળે ઉતરી જાય તેવી વાત છે.
અપંગ વી સૃષ્ટિમાં વધારે છે. ઝાડપાનની સંખ્યા વધારે છે મનુષ્યની

Page #21

સંખ્યા વધારે ૧ ડીડી, મંછડા, ઝાડ, પાનને વિડસીન નહીંગુ થવુ પાંચે ઈન્વેિથોની ડિત ડ ભવમાં જ મળે છે. હવે માં શક્તિને પણ 2પી બથ તેવી હિત મન છે. આ વાતની સામે કઈ શનિ ના આવી Qછે. અત્યારે તમારા મનમાં ચાર નિ છે. તે 8ઈ છે તે વિચારીએ ૧) સંવૈન દ્વાલ ૨) વિચા૨૬ વક્તિ ૩) સમજી શનિ એ પરિવર્તને ડિન મન માંતરીક અને બાહ્ય ભાવોનું સંવેદન ડરે છે. અનુભુતિ, અનુભવમાં , મન કૈલાયેલુ દે છે. તેમ વિચારશીલતા પણ તેની શંકા છે. અને શ્રી બધાનું વર્ણન જ ભાવ મન છે. - પહેલા મનનું સ્વરુપ, મન આત્માનો સંબંધ, મનના પ્રકારો જોઈએ મનના બે તારી છે.
કવ્યમન અને ભાવમન કલ્ચમન તે ઉપકર તરીકે સાધન છે.
જડ પુદગલની તે રચનારુપ છે. હવે તમને મોલ મન એ જ્ય૨દસ્ત શક્તિ છે. જે ભાવમનને ઓળખી ઢાઢીએ તો જબરદસ્ત પરિવર્તન આપી ઠરી શકીએ. ને પછી અધ્યામની સાધના કરવી છે તૈને ભાવમન પર વિજ્ય : યા વગર ઉધાર નથી.
આનંદઘનજાએ ગાયુ છે " જેને મન સાધુ તેને વધુ સાધુ " મનની સાધનામાં જે સફળ થાય તે બીજ બધી સાધનામાં સળ થાય જ. બ્રહથી વિચાર કરીએ તો વાત બરાબર લાગે જ. આપ ભાવમનને સમજવા માટે પહેલા જોઈએ. સેવૈદન, વિચાર સમજાણી, પરિવર્તન આ ચાર શનિ તેની છે.
મનુષ્યના મનમાં જેવી શરત તેવી શકિત વીજાના મનમાં નથી. મનુષ્યના ભવનું મુલ્યાંકન અને આધારે જ છે. જ્ઞાનીપી પકડ વખાણ્યા એના હારી જ કરે છે. હાડમાંસના 51 $) એ ભવનો મહિમા

Page #22

૧૭
ગવાયો નથી. શારીરનું અંદરનું સ્વરૂપ તી વિઠ્ઠન છે તેને સાચવવું તે એક ઉપાધી છે. માટે તેને સાથે રાખીને જીવવાનો એ ત્રાસ છે ઉદાચ શરીર સુંદર હોય, અનુકુળના, શાતા આપે તેવું હોય, અશાની ચૌઈ આપે તેવું હોય જેમ દેવભવ છે. પરંતુ અદિયાનો દેહનો નામ આપે તેવી છે. આપણે તેનાથી મન મનાવ્યું છે માટે જ સાથે રહી વાડીએ છીએ.
જૈમ છોઈનો ડા પેશાબને હાથ મૂડાડવાની માવે તો શ. છતાં થોવીસે લાશ જાડા પેશાબને હરીરમાં અંદ૨ રાખીને મજેથી ૨હી ને ? ગંદકીનું ઉત્પત્તી સ્થાન પણ શરીર છે. વધારે ગંદકી મનુષ્યમાં છે, જેમ ગાય કાચ રસ્તામાં પૌsો છે તી થી, છી
ના . પણ જે મનુષ્ય ઝાડી કરે તો છે છતાં આવા હારીરને “પંપાળી છે, અને તેની સાથે મઝથી ૨૪ો છો. પછી ગંઠી સાથે - તમે સમાધાન કરી લીધુ છે માટે ને? કદાચ તમને ચામડીનું કવર ભાર માવું હોય પણ અંદર માલ કેવી ભળે છે. માલમાં ઝોઈ માલ છે ખરો? ) : પરંતુ માનવભવની. મેં મહિમા ગવાયો હોય તો, તેમાં મા ભાવમનની
શનિ જે ફાગ . આવુ મન આ ભવમાં જ મળી શકે તેમ છે. તેમાં - આગવી ડિતો ઘરબાયેલી છે
- વિજ્ઞાન પણ આ વાત કરે છે. માર્ગ કરીએ અને શકિત, અનંતાન આત્મામાં છે તો તે વિજ્ઞાન નથી માનતું. પછી શા મનની શકિતની વાત તો તે પણ માને છે. * માનવમનની પ્રાપ્તિની લોકોને છલ્પના જ નથી. દુનિયાના સારા, બુધ્ધિશાળી, સકસેસ કરીઅર ધરાવનાશ પછી પોતાના મનની શક્તિ ગળથી ચાર 281 જ વાપરે છે. એનાથી વધારે તેની ઉપયોગ થતી નથી.
Sા વધી શકિત સુસુપ્ત થવાયેલી પડી છે જ્યારે સામાન્ય - માણસ તો રોડ શો પછી ઉપયોગ કરતો નથી . હા, બાઝી પોન્સી

Page #23

તરીઢે છે. મતા છે. પણ ઉપયોગ થતો નથી. તેને વિકસાવવા માટે પ્રથા ૩ પ્રવૃત્તિ કરતાં નથી. એક સારા ન્યુરોસર્જને લખેલું કે શકિતને ખીલવવા માટે યોગની સાધના છે. એ તેમનો પ્રયોગ સફળ પુરવાર થયો છે એમને અનુભવના કારણરૂપે લખ્યું છે.
તમારી શક્તિને ખીલવવા માટે અંતિમ ઉપાય ધ્યાન છે. કાપડ શ્રેણી માંડવી હોય તેને ધ્યાનનું શરણ લેવુ પડે છે. તેનાથી જ વ્યક્તિનો પૂર્ણ વિકાસ થાય છે. ધ્યાનનું નામ સાંભળીને પાછી ફુક્કો નહિ મારતાં તે પહેલાં વધી નીચેની ભૂમિકામાંથી પસાર થવું પડે. ધર્મનું એવું નથી કૈં દુધમાં મસાલો નાંખ્યોને બંધુ બની જાય. પરંતુ અદિયા ક્રમસર પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવુ પડે, ધ્યાનમાં આવતા પહેલા, ચંતન, ભાવના, અનુપ્રકાા, પછી ધ્યાન.
આ ત્રણનું જ્ઞાન ન હોય તો ધ્યાન ઠંરી શકાય નહિ. સાધનાના અંતિમ શિખરો સર ધ્યાનથી થાય છે. એ ખીલવવા માટે આગળના સ્ટેપોને ખીલવવા પડે.
પહેલા મનના સ્વપ્ને બધા પાસાથી અોળખો. પછી તેની સદ્ ઉપયોગ ક૨ે તો બધું પામી શકો. તમને પોતાની શક્તિનું ભાન નથી, પોતાની આંતરીક પરિચય નથી, માટે જ બાઘાની જેમ જીવ ફરે છે. ધર્મ તો તમને પહેલાં તમારો પરિચય કરાવવા માગે છે, શક્તિ બતાવવા માંગે છે, અને એ જવા માટે પહેલા ભાવમનના સ્વરુપની વિચાર ૧૨૭)
ભ્રવ્યમન એ વિચાર કરવાનું સાધન છે.
સાધન ઉારા અંતરશ્ચાત્મામાં પેદા થતાં ભાવોના સમૂદને ભાવમન કહેવાય છે જે જ્ઞાનથી સાંભળો છો તે સાધન છે, અને સોપ્યુ કે વિચારેલુ તે જ્ઞાન છે. પણ તમે શબ્દ દ્વારા કોઇ અર્થ સમળે છૌ. એ સમજૂ ઠાનના સાધન ઉારા મેળવી કહેવાય. તેમાં મનને વાપરીને ભાવો

Page #24

૨૮
અંતરમાં પૈદા કર્યાં તે ભાવમન હૈવાય છે. તેમ શોખ, નાઠ બધામાં આવશે ભાવમન ભાવોનો સમુહ છે.
અત્યારે આપણે બધા બેઠા છીએ તેમાં બધાનું ભાવમન જુદુ છે. કાંઈ બધાનું ભેળસેળ પણ નથી તથા સમાન પણ નથી. જેમ બધાના રૈદ જુદા છે, સ્વતંત્ર છે, પાચન શક્તિો જુદી છે, શરીરનું આખુ તંગ જુદ છે. તેમ ભાવમન વ્યક્તિ ભે? જુદુ છે. દરેક વ્યક્તિનું ભાવમન સ્વતં છે તેમાં સીમીાલીટી નથી.
દજારમાં કે લાખમાં બે વ્યક્તિ સરા મોઢાવાળી મળે ખરી જ બે જ હાથ છે, કાન પણ વ્રજ છે, નાઠોડ છે છતાં ઢીસોડલી ઝર જુદી ૧ ઉદાચ લાખમાં બે મોઢાવાળા સરખા મળે પણ બાકી શરીર સરખાવાળો ખરા અને છેલ્લે હાથની રેખાઓ તો જુદી પડે જ. અનુ વિજ્ઞાન પણ ફ્રેન્ડપ્રીન્ટથી ગુનેગાર શોધે છે. હવે કદાચ વ હાથની રેખા સરખી આવે પણ ભાવમન તો કરોડે પણ જ્વલેજ સરખું આવે, બે વ્યક્તિ કદાચ એડ સખા વિચાર પ્રવૃત્તિ કરતાં હોય તેવુ બને. જેમ બે માણસ એક સં”. સ્તવન ગાય છે, પ્રત્તિ સરખી છે, અને તે બન્ને માણસ તે વખતે બર્થનો જ વિચાર કરે છે. માટે વિચાર પણ ક્ષણ છે, છતાં તે વખતે ભાવમન જુદુ પડે છે. ભાવમનમાં એટલા બધા ભાવોનું વર્ણન છે. ૐ વ્યક્તિ ભેદે અસમાનતા ê છે. માટે જ કર્મબંધ બધાનો જુદી દે છે કર્મબંધનો સંપૂર્ણ આધાર ભાવમનને આભારી છે. જેવું તમારું ભાવમન તેવી પ્રતિકણ ડર્મબંધ થાય છે. જેવી તમા ભાવમનનો પલટો, તેવો ૭ર્મબંધમાં પલટો આવે. એક વ્યક્તિનુ કાયમ માટે ભાવમન એડ સરખુ હોતુ નથી. આ કી જે ભાવમન છે તેમાં બીજી છો ભાવમન જ થઈવાડે છે. તેમાં નિમિત્ત ૐ પુરુષાર્થ પલટો લાવી શકે છે. માટેજ ૪ ૩લાક એક સરખી કર્મબંધ નથી.
આ બધી વાતો ભાવમનની ફળશ્રુતી સાથે સંકળાયેલી વાતો છે.

Page #25

૨.૯
મનના પેટા ભેદોમાં આપણે પ્રસ્થાન અને ભાવમન એમ ભેદ પાડ્યા છે.
ભાવમન એ એડલા ખાલી વિચારો નથી, એ ખાલી વિચારાત્મક જે! ના, પણ મનની સીમા વિશાળ છે. દુનિયાભરના ભાવી ભનમાં સંઘાયેલા છે. દુનિયાભરના ભાવો, પ્રતિભાવો સંગ્નરૂપે પડ્યા છે.
જૈમ અમેરીકામાં વવા લાયક સ્થળો છે, તેમાં એક સુંદર બગીચો છે, ત્યાં મોજમજાની સામગ્રી છે, તેનો તમે અત્યારે વિચાર કરતાં નથી. પણ તેના પ્રત્યેના કોઇ ભાવી, કાંતી રાગ, કાંતી હૈષ, માં ઉપૈાનપ ભાવ મનમાં પડ્યો જ છે. પણ તમે શુ માનો છોડ઼ે તમે જૈતી વિચાર છી તેમાં જ મન પરીવાયેલુ છે. અને તેજ ખરું મન છે, પણ ના, આતો તમારા મનની અડધી બોળખાણ છે.
શૈ
જૈમ ડોમ્પ્યુટરના પડદા પર ઐક સાથે એક ટાઈમે જે ટેપાય તેટલુ જ તેમાં હોય છે ? હૈ અંદર ખ઼ુ જ સ્ટોરેજ હોય છે? તમારા મનમાં પા તે રીતે સ્ટોરેજ ભરેલો છે.
આપણે આ વાન ઐઠ દૃષ્ટાંત હ્રારા વિચારીએ. ૧૫ બાથ ૧૫ની કે ૧૦ બાય ૧૦ની મેડ ટાંકી અને મૈ વો લઈએ, જે કુવો અવાવરુ નથી. બને પાણીથી ભરપુર લેવાના છે, બન્નેની હાઇટ, લંબાઇ, પહોળાઇ સરખો હોય. અંદર પાણી પણ બન્નેનું સરખું હોય. હવે તમે બન્નેને જુઓ તો એટ એ ગ્લાન્સ થ્રુ લાગે ? બન્નેમાં પાણી ભરપુ લખે, પણ વાસ્તવમાં શ્રુ સરખુ છે ?
હવે તમે ટાઢીને ઉલેચવાની ચાલુ કરો તો થોડીવારમાં ખાલી થઈ જશે. પણ માને ઉલેચવાનું ચાલુ કરી તો શુ થાય! તેને કેટલી વાર . લાગે જેમ કુવામાંથી પાણી કાઢતાં જાઓ તેમ નીડો હારા અંદર પાણી આવતુ જાય. કુવામાં જ સ્ફુટ પાણી બતાવે છે, તે તાખાની પાણીની સપાટીનું બતાવે છે. તેને ખાલી કરતાં વિશેષ પાણી નીકી કારા અંદર

Page #26

.? "આવતું જાય છે જ્યારે ટાંકીમાં દક્સ પુટ પાણી તળની સપાટીને બનાવે છે પણ તૈને ખાલી કરતાં વિશેષ પાણી ક્યાંયથી પાછા આવી લાડવાનું નથી. 46 વચ્ચેનો તફાવત સમજ્યા ?
- તમારા મનને કુવાની ઉપમા આપી છે. ટાંકીની ઉપમા આપી નથી. કુવામાં નીડ સારા પરી શ્રાવ્યા જ ડરવાનું છે. પાન જ્યારે આખા ઐરિયાની તળનું પાણી શુ થશે ત્યારે જ કુવામાં પાણીની સ્ટીઝ મીછો થી. • તેમ તમારા મનની સપાટી પરના જે ભાવી દેખાય છે તેના છતાં અને ભાવી અંદર સંગહીન છે. જૈમ કી નિમિત્તે મળ્યું, કોઈએ ગાળ છાપી, તી ઉધના વિચાર આવ્યા. થર્વ સપાટી પર પીધે દેખાય છે. હું તેટલી જ stધ છે 8 પછી અંદર ઘણી શોધ ઘરબાયેલી છે. જે સુસુપ્ત રીતે પડેલી છે. જે વ્યકિત પર ઊંધ આવ્યો, તે શુ એક જ વ્યક્તિ છે ? ના, બીજી વ્યક્તિ પ૨ પછી નિમિન મળતાં કtધ આવી 1 માટે બીજી ઘણી વસ્તુઓ છે વ્યડિનમો પર ઊંધ છે. જેમ કુવામાં નીકીનું પાણી કનેકટેડ છે. પણ અત્યારે તેને આવવાની સ્ક્રોપ નથી. માટે પાણી દેખાય છે તેના કરતાં પણ વધારે છે. માટે તેની ઉંડાઈ ઘણી જ ‘માનવાની. ટોકીની કંsઈ દેખાય તેટલી જ માનવાની. તેમ તમારા મનની ઉંડાઈ દેખાય છે તેટલી જ છે કે દુવાની જૈમ છે ? - હવૈ ફુવામાં જેવું પાણી ઉલેચી તેવું નીકમાં ખાસ છે મીઠુ જેવું પાણી હશે તેવું જ ફુવામાં અાવશે. [વી તી જ . તેમ સુસુન મનમાં જે ભાવ પડ્યા છે તે જ સપાટી પર આવી, પાવું તમે માનો છી બરપછી માડુ નિમત્ત મળ્યું ત્યારે આવો ભાવ આવ્યો તેવું નથી. હકીકતમાં, અંદ૨ હતુ તે બહાર શ્રાવ્યું છે. પેલાએ કામ કર્યું માટે મને એમ થયું. પઝા વૈપુ નથી. ઘીના નિમનો ભાવ પેદા થતાં નથી. પરંતુ એમાં મન લો તે સપાટી પર આવ્યો છે.

Page #27

જૈમ ડીલમાં મેલ હોય પણ એ પાણી થીંડીવાર પડ્ય ૨ તો પાણી સ્વચ્છ દૈખાય ને ! વાસ્તવમાં પાણી સ્વચ્છ છે હૈ ડોળુ છે ? પાણીને હલાવો એટલે મેલ આવશે. તેમ તમારુ મન શોન ક્યાં સુધી 1 કોઈ સળી ના કરે ત્યાં સુધી ને ! સખી કરે એટલે કચરો. ઉભરાય તમે શાંતિથી સૌ પર બેઠા હોવ ત્યારે લાગે વ્યાપણુ મન શાંત છે પણ પરિસ્થિતિ ધ્યાન નથી.
૧
સામાયિશ્નમાં આરાધના કરી છો ત્યારે ડાહ્યા ડમરા થવા લાગો છો. તમને લાગે અત્યારે મન શાંત છે. પણ હડીડતમાં ત્યારે પગ ક્ષોન નથી. અંદર તે વખતે પણ કચરો ભરેલો છે, કોઈ બહાર નીકળી ગયો નથી. માટે સ્વચ્છતા, નિર્મળતાની વ્યાખ્યા સમજ્વાની છે. સભા:- બધો કચરો જલદી ન બીપી જાય?
સાદેબા - ઉતાવળા ન થાક્યો. જો બધો કચરો નીકળી. ાય તૌ વીતરણ થઈ જાચો. પણ જેટલો કચરો બહાર કાઢ્યો એટલા ચોખ્ખા થયા કહેવાઓ. ૩થરો નીચે બેઠો છે એટલે સ્વચ્છ થયુ તેવું નથી. મૈલ નીચે બેસાડવા પ હૈ ૐ બહાર કાઢવા જપ છે? સામાયિક, પ્રતિઽમર્ગ, પૂજા, તપ આરાધના લારા થોડો પણ કચરશે. આઉટલેટ થવો એઈએ. તેને શ્વરપ્રેસ કરીને ન ૨ખાય,
તમારું મન શાંત ક્યાં સુધી ? નિમિત્તો દ્વારા વિધ્ધ વાતાવરણ ઉભું ના કરે ત્યાં સુધી ને! માટે આાને આાપણે ખરી ભુહિ કહેતા નથી. જૈનશાસનનુ તત્વ બરાબર સમજો. પ્રતિક્રમણ, સામાવિડ નાં એટલા ટાઈમ પુરતુ ડોઈપણ નિમિત્ત મળે તો પણ મન શહેત જોઈએ, અને શાંતિ ન ૨૨ તો તે વાસ્તવીક ક્ષુદ્ધિ નથી. ભા:- વ્યાશ્રવ, સેવર બંન્ને માર્ગ છે.
સાદધ્વજ - આશ્રવ પણ ન કર્યો, સેવર પણ ન કર્યાં. કથરી અંદર પડ્યો છે. જેમ પાણીમાં ગંદકી છે તો તેની અસર પણીમાં રહેશે
ܗ

Page #28

ને તમારા મનમાં રહૈ વિષય-5થાય અત્યારે શાંત છે પણ તેનાથી કમબંધ તો ચાલુ જ છે. વિચારમાં આવે તો કર્મ બંધાય પફ પ્રકૃતિમાં ક્રોધ હોય તો ૨૪ કલાક ઉર્મની બંધ ચાલુ છે. - શર્મબંધમાં પ્રકૃતિ મહત્વનો તાળો છે.
કર્મબંધમાં વૃતિ, પ્રકૃતિ, સંસ્કારો, પતિ બધાનો ફાળો છે. આ સભા - 8ઈ રીતે કચરો ઉલવી ? સારૈબભ - તે અાગળ અાવશે. અલ્વારે તો તમારે અંદર શુ લોચા ભર્યા છે. તેની જ તમને ખબર નથી,
અત્યારે તમે હો છો એનો અર્થ ગ, દ્વેષ, ધ, માન વગેરેથી કમબંધ નથી થતો? ના, થાળ છે. જેમ એરિયા તમે આવ્યો છે. પણ અત્યારે ઘર પર મમતા છે અને તે માટે કર્મબંધ ચાલુ છે. સૈન્ડ વેલેન્સ પ૨મમતા . એટલે 5મબંધ ચાલુ છે. અહિંયા બેઠા બેઠા સાંભળી ૫૦ હજર ગયા તો ઘાસ પડે ને ? .. પૈસા ઘરે સૂઝને આવ્યા છો પણ મમતા ની સાથે જ છે ને ? તમે આખી દુનિયાથી અળગી થઈ શકે પણ મનથી પ્રગી થઈ શડતાં નથી. - મનોભાવ પ્રમાણે સુખ, દુઃખ, ઉર્મબંધ છે ' 'મનનો તાગ મેળવ્યા વલ્ગર સાધનામાં સફળતા નથી.
- ઘકાને એમ કે 8 મા બધી પંચાતમાં પડવાનું. તમને ધર્મમાં Sા-ઉતરવું પડે છે સંસારમાં ઉંડા ઉતરવું ટ્રાવેલ " સાવજને મોત જોઈન હોય તો તે તત્વની પિંજ કરે " કેમ બરાબરને?
સભા:- મે તો અમને તૈયાર માલ પીસી થી. સાબ :- હા, પરંતુ તે ઝીલવાની તૈયારી તો જોઈએ ને ? તૈયાર છીણીયો
સૂછીએ પછી ચાવવાની તૈયારી તો જોઈએ ને તે માટે સાચી મારાધના - $વી હોય તો આટલો તો ૨સ લેવો જ પડે. પ્રસંગે પ્રજ, સામાયિક,

Page #29

२४
પ્રતિમામાં આવી અધ્યવસાય જોઈએ તેવું સમજવીઝે તો તે વધુ બમ્પર જય છે. ઠારી 1 મનનું સ્વરુપ સમવા નથી માટે.
ભાવમનમાં આટલી શહિ આવેતો સમડીને આવે. આટલી શકે આવે તો વિરતિ આવે. બધું પકડી લેવું જોઈએ. પરંતુ અત્યારે 'અછાસમજ માટે જ ગૌશળા કરો છો,
હવે ભાવમનના મુખ્ય ભેદ છે.
- ઉપથગમન, લબ્ધિમન, આ હાથ તાબ્દી છે. અત્યારે તમારે કહેવાય છે ડોનેશીયસ માઈન્ડ અને અનન્સીયમ માઈન્ડ. ૨૪ લાડ વૈઉ મન મેડાયેલા છે. - આપણી ચેતના સતત સઢીય છે, માટે ઉપયોગમન ૨૪ કલાક પ્રવૃતિ કરે છે. શાસ્ત્રમાં લખ્યું છે " ઉ૫યો ભલ' ખીસ્સ" ઉપડ્યોગ એ જવનું લક્ષણ છે. ઉપયોગ વગરની કોઈ જવ હોય નહિ.' - ઉપયોગ એટલે મનની એgણતા થાય છે. મન જ્યાં પરોવાય તે તમારા
મનનો ઉપયોગ. જૈમ તમે કબાટનો વિચાર ૩૨ો તો હવામાં તમારો ઉપયોગ, જેમ પૈસામાં વિચાર કરશે તો તમારા મન પૈસામાં છે. જેમાં એણતા, તલ્લીનતા ઠાવી તેમાં તમારું મન છે.
સભા - કેવળીને ઉપયોગ થ ૧ સાબ9:- તેમને તો આખી દુનિયાનો ઉપયોગ હોય. આપણું મન તો સીમીન છે તે એક સાથે અનેકનો વિચાર કરી શકતું નથી. મન એ સાધન છે લાઇડીથી ચાલતો ડોસી તોડી શકવાનો ખરો? તેની શલિ મર્યાદીત છે. માટે જ તેને લાકડીની જરુર છે ને? જ્ઞાન કે ચેતના એ સાથે આપકો. વધ પોરવી શકતાં નથી. માટે જ આપકી સ્ટેપ વાઈઝ ડ્યેતનાને પરીવવી પડે છે. તમારી સામે દસ વાત, પ્રવૃત્તિ આવે તો ધ્યાન નથી આપી શકતાં, દર ઉપરની મર્યાદા છે સ્થારે દેવળીની ચેતના ખા વિશ્વ સ્વરૂપે છવાયેલી છે તે આખી દુનિયાને એક સાથે જોઈ શકે છે. તે વખતે

Page #30

L
शु
તેમને પરાકાષ્ટાનો વિકાસ છે. આપણને એક વસ્તુનુ જેટલું જ્ઞાન છે તેના કરતાં તેનું અજ્ઞાન ઘણુ જ આપણામાં ઘરબાયેલુ છે. જ્યારે દેવળીને સૌ ફક્ત જ્ઞાન જ છે, જ્ઞાનનો અંશ નથી, માટે જ ધ્રુવળીને દેવળજ્ઞાન કહીએ છીએ. આપા માટે વિશેષગ આવે ? સભા – જૈવળ અજ્ઞાન સાદેબજી – દેવળ અનાનું તો ન કહેવાય. પણ મા અનાની કહેવાય. ગમે તેટલી બ્રફિશાળી એમ દાવી નહિ કરી શકે કે "મારામાં અજ્ઞાન નથી આપણે અજ્ઞાનનો સાગર લઈને ફરીએ છીએ અને allot તો બિંદુ જેટલુ છે. છતાં મગજમાં રાઈ લઇને વરીએ છીએ.
را
હવે તમારી ચેતના જૈમાં પરોવાઈ છે તેમાં તમારું મન પરોવાયુ છે. પણ શૈલી દુનિયા છે તેની સાથે તમે મનથી કનેક્ટેડ નથી તેવું નથી.
ઘારી એક ખુશી તમે લાવ્યા છો તે પડી છે. તેના માટે એમ થાય હૈ આ આપણને સસ્તામાં મળી ગઇ. માટે ૨ થાય છે. અત્યારે સી બહુજ તૈના ભાવ વધી ગયા છે, માટે જરી અપાવી હોય તેના માટે થન શગ થાય, તેમ. કદાચ કોઈએ સૌથી અપાવી તી તેના માટે દ્વેષ થાવ. ખુશી જોઈને જીવ બળે માટે હૈષ થાય. સાથે તેની કલર સારી છે. ખાવું છે, ડીઝાઇન સારી હૈ, ખરાબ હૈ, જુની હૈ, નવી છે, કંઈક ઈંડ ભાવથી ૨ગ-લૈષ ચાલુ છે. માટે ચૌવીન્સ લાઠ મન નવરું બૈતુ નથી. ૨૪ કલા તેનું કામ ચાલુ
છે.
સક્રીય તત્વમાં ચÔડ કરી શકાય તેવું મન છે. તમારી અત્યારે સ્થિતિ વ્ય છે! મન શોખ છે? મૈં સતત આવેગીથી ઘેરાયેલુ છે? તમને તૌ શુ ઘુંઆપૂંઆ થાયી તોજ દીવ આવ્યા કરેવાય ? કદાચ બારી બહાર ગંદકી જોઈને હષ થી તૌ તે કીધું આ તેમ માની પા? નાના નાનો ભાવીની તૌ વણથંભી હારમાળા છે. આવા ભાવી બરાબર દેખાય ખરા તમારા મનની સપાટી પણ તમે બરાબર વાંચી શકી ખરા ?

Page #31

મૌટુ સીદુ વાંચી લો બાકીનું બધું ખાઈ જો. સ્થૂલ પાવૈગીને વાંચી શકો છો પણ સુડેમ આવેગોને વાંચો વળી ખરા ? તણીયાનો તી પછી ૨ વાત. માખી દુનિયામાં માથું મારો છો પણ અંદર 8 થાય છે તેની ખબર નથી.
ધર્મ દરે તેનામાં એન્માવલીઝન આવે, માંતર tીને પામ્યા વગર શાંતિ નથી. અને તેના વગર સાચી ધર્મ નથી. વગાતક ગ્રંથમાં . હરીભકસૂરીએ લખ્યું છે કે જૈને પ્રતિદિન થીગની આરાધના ડુંરવી હોય તેને પ્રતિદિન પ્રતિક મામાવલીઉન $૨વું જોઈએ. ત્યારે શિષ્ય પૂછ્યું કે તેના પર તમે આટલું વેઈટ મ પ્રાપો છો ૧ ત્યારે. Sણ કે જૈનામાં સામાવલોકન નથી તે પ્રમે યોગમાં કેન્સલ કરીએ છીએ. જેનામાં સામાવલીઝન નથી તેની યોગમાર્ગમાં પ્રગતિ શક્ય નથી. થીગરા અંદ૨માં મેળવવાનું છે. જે આ દષ્ટો ન હોય તો તમે કઈ રીતે મળવો ૧ તમે મામાવલોકનને જીવનમાં મહત્વ નથી આપ્યું. ૫૦ વર્ષથી ધર્મ કરનારને રૂછો કે તમારા મનને જાણો છો ખરા? તો શુ જવાબ મળે ? - ઘણા દે છે સાહેબ મન હાથમાં નથી આવતું, મન ઠેકાણી નથી
, તો મનને ૬ઈ રોતે હાથ માં લેવું ? પરંતુ તમે કદી મનીવિજ્ય માટે વિચાર કર્યો છે ખરી ? અમારે કોઈ સાઈકોલોજી ભગાવવાની નથી. એ તો તમને પ્રોફેસરો ભણાવે છે. પરંતુ આ ભરો તો તમે તમારા ભવનમાં
તથી ભુવી . ભૌતિ$સુખ પામવા પગ મન સ્વસ્થ જોઈ , અધ્યાત્મસુખ પામવા માટે પણ મન સ્વસ્થ જોઈએ . સુખ પામવા અને દુ:ખ શીડવી મનનું ઘડતર કરવું પડે. 1ળને મેળવવા આજ ઉપાય છે. જે પ્રવૃત્તિ કરો છો તેનું અવલોકન કરો, તમારું, બીજાનું નહિ. વેપારતરીકે ઘર જોઇને ભાવ ફરી ને ? તમારા મનની ભાવ વાંચવામાં ગમારે, બાકી બધાના ભાઈન્ડ રી'ડીગમાં હોશીયાર, કેમ ખસે ને ૧
ઈન્કમટેકાવાળા સાથે વાત કરતાં જમો અને તેનું મો એના ભી,

Page #32

E
જરા ગોટાળો લાગે તો ગુલાટ મારો ને ! પણ હવે સેલ્ફ રીડીંગ ચાલુ કરી. તમારા મનમાં રાગ, કૈષ, રતિ, અતિ બધા ભાવી ઉર્જામન્ત ૐ નિમિત્ત વગર થાય છે। યાદ રાખો સપાટી ૫૨ ટલી ચરી આવે છે તે તખીલેથી જ આવે છે. "હુવામાં હોય તો હવાડામાં આવે આ તમારે કહેવત હૈ મૈં ૧
''
',
અજાગૃત મનમાં જે છે તે જ ઉપર આવે છે. બહારના નિમિત્તો તો આલબન ઉભું કરે છે. જ્યારે તમે મોટે ભાગે નિમિત્તૌને જ જ્વાબદાર ણી છો. તમે તમારી ઈર્ષા, વૈધ, રાગ, મન, અહંકાર, વ્યા વધા થવાના કારણોને તમે ભાર માન્યા છે. તમે આખો દિવસ તમારી ભૂલની જવાબદારી બીન પર જ નાંખો છો, તમે કહેશો આવી સ્વાથી ભાઈ ભટકાઈ ગયો છે તો ગુસ્સો તો ભાવે જ ને ?
પણ તમારા મનમાં અશુદ્ધિ છે તેને વિચારો છો ખરા? તમે ઉલ્ટી દષ્ટિ લઈને ડરો છો. બધી તઠલીફોનું કારણ બહાર જ દેખાય છે. પ આ દર્શન ખોટુ છે, અવાસ્તવીક છે.
આવા ક્ષ્ો જેથા માટે વિકાર થયો, પણ મનમાં વિકાર હતો માટે આવા દૃશ્યો ખેતાં વિ31ર આવ્યો તેમ માનો ખરા? જો લોભ ન હોય તો પૈસા મળે તો રાગ થાય ? અમને લાખ 1. મળ્યાનો આનંદ થાય છે ખરી? જૈના મનમાં તૃષ્ણા નથી તેને આનંદ થાય નહિ. તમારામાં તરસ છે. માટે જ આકુળ વ્યાકુળ થાય છો. વગર તરસે પાણી પીઓ તો ા આવે ખરી ? માટે તમે સપાટી પરનું રીડીંગ કરતાં થાઓ.
જેમ રસ્તે જતાં સાર મકાન, સારી ડ્રેસ, સારો વૈભવ, અપટુ હૈદ માણસ હૈ પછી ઉઙણ્ડી, ગઠ્ઠી જુષ્પો તો શુ થાય? સારો બંગલો જુઓ કે સારી ગાડી જુલ્મી તો પા થાય ? કોઇ બંગલામાં પેસવા દેવાનું નથી 8 ગાડીમાં બેસાડવાનુ નથી છતાં પણ રાગ ઉભરાય ? સભા:- સારેબ જ્ઞાન છે માટે,

Page #33

"શાબ:- જ્ઞાન છે માટે શુ ઉપાધિ છે? અલાની બની જશો તો ઉપાધી નહી ! સિલ ભગવંતોને કે કેવળીને જ્ઞાન જ છે ને તેમને ઉપાધી છે; ઉપાધી જ્ઞાનથી નથી, પણ અંદ૨ ૨લી વિકૃતિથી છે. હા, જેના મનમાં પ્રકૃતિ, વાસના, વિકારી વધારે તેને શાન ઉપાધી વી. જેને આ બધું નથી તેને જ્ઞાન ઉપાધી નથી બનતુ.
ધાજનું સાયન્સ તમને ઘરે બેઠા બધું બતાવે છે. તે બધા દુઃખના સાવન લાગે છે ખરા ? એ પછી પાછી પસા આપીને ખરીદી છે અને પાછી મેન્ટેનન્સ સર્વો છો, તમારા મનોરંજનનો ખરચી છે નેટલી ધાર્મિક પરચી ખરી ! કેમ નથી ? કારણ તે બધાને તમે સુખના સાધન માવી છે ધર્મ નહિ. જેને પણ વિકૃતિ વધારે છે તેને જ્ઞાન અજંપાપ ઉપાધિપ બનો. જેમ મજુર આખો દિવસ મજુરી કરે, અને સાંજે
પેરી પડદા પર જુઠે, જે તેને કદી મળવાનું નથી. પણ મન ને પણ કામ આપે છે. આ સાધની ઉશ્કેરાટ અપાવી અંદરથી પજવણી કરે છે. તમારી શું સ્થિતિ પડદા પર જે બતાવે છે તે છે વાસ્તવીક સફળતા છે ? ના, તે એક દીવાસ્વપન જ છે, છતાં આ જોઈને લાગી બરબાદ થઈ ગયા. આ દુઃખના સાધન છે તેવું લાગે છે ?
મનના તમામ પાડ્યા છે. તેમાં આપણે ઉપયોગમનનો વિચાર કુર્તી અમે તમામ પાસાની નથી સમીક ઇશુ. - ઉપયગમનમાં ૨૪ ૧લીક ચેતના પ્રવર્તે છે હાનિ પે જે ભાવો ઘરબાયેલા છે તે લબ્ધિમાન છે.
લબ્ધિ એટલે શ્રાતિ જેમ અત્યારે દુનિયામાં ઘણી વસ્તુ છે. તેના પ્રત્યે શક્તિરૂપે ગ, લેપ, લોભ, ઈર્ષની પ્રતિભાવ પડયો છે. તે બધાને અમે લબ્ધ મનમાં સંગીત કરીએ છીએ. ઉપથ મન કસ્તાં કરૌડ થ! વિશાળ લબ્ધિસત છે. સત્તનું વોડાઉન %ા લખિન છે. સ્ત્ર વધારી

Page #34

૯
૧
નમુના રૂપે માલ દુકાનમાં રાખે, તમે વીલીટી પસંદ કરી પછી ગોડાઉનમાંથી જ આપે ને ! તેમ ઉપયોગમનનું ગોડાઉન લબ્ધિમન છે. તેમાં સારો માલ પણ ખરો અને ખરાબ માલ પણ ખરો. વ્યક્તિત્વ સારું તેટલું સારું. સજ્જતા, ઉદારતા, પરોપકારીતા, નિસ્પૃહીતા.... થ્વી તેટલી પ્રકૃતિ સારી રહેવાની. તેમ આખા ગામની ગંડી પણ હોય માટે સ્ટોરાઉસનું નિરકન, પરિક્ષણ ડવું જ પડે. તમારા મનથી લાભ, નુક્શાન તમને જ છે, તમે જ તેના સર્જક છો, વિસર્જક છી, કર્તા પણ તમે છો, ભોક્તા પણ તમે છો.
તીર્થંકર આખા જાતને અધ્યવસાયને સમાવવા ઉપદેશ આપે છે. તીર્થંકર, જીવ માની ભાવમન રૂપ અધ્યવસાયને જાગે ભૈ, સાકત પાંચી શકે છે.
ગઈ વખતે આપણે પ્રસનયંત્રન ટોન લીધેલુ. જેમાં ન્યુ બન્યુ છે 1 તેમનું કોણનું ભાવમન પ્રભુ વાંચી શકે છે. શ્રેણિકરાજા તેમની બાહ્ય પ્રવૃત્તિથી પ્રભાવીત થયા છે. આમ તો તેમને રસ્તામાં સેંકડો સાધુ મળ્યા છે. તેમને ગુંણીથલ વ્યક્તિ પ્રત્યે બહુમાન છે. અને તેના
વગર સમડીત ૨દેતું નથી. તેમને આ મહાત્મા પ્રસન્ન ચેક શા) પ્રત્યે વિશેષ અહોભાવ થયો છે. માટે અંબાડી પરથી ઉતરી,પ્રદક્ષિણા આપી, વંદન કર્યુ છે. તેમને લાગે છે. શુ રાજેશ્વર હતા દૈવી રિધ્ધિ, સિધ્ધિ હતી, છતાં ત્યાગ કરી દૈવી કઠોર સાધના ઝરે છે . મોમાં આંગળી નોખી ય. તેવી સાધના છે. ।। પગ માને તડકામાં સૂર્ય ત^ હિટ રાખી, હાથ ઉચા રાખી સાધના કરી રહ્યા છે, તમે આવો અખતરો કરી તો થાય ?
તેમની ઇન્જિયોનો અંકુશ કૈટલો? સંયમ કૈટલો ૧ એકાકાર થઈ તાપના લે છે, દ્યાનમાં છે. આવી પ્રવૃત્તિને જોઇને થાય છે છે તેમના મનની સ્થિતિ કેટલી અનુપમ શે ? માટે અત્યારે તેમનુ આયુષ્ય
:

Page #35

: બંધાય તો કોનુ બંધાય છે આમ વિચારી પ્રભુ પાસે જઈ દેશની સાંભળી
ને જ દે છે મેં જે વખતે આ મહાત્માને વંદન ૨૬ તે વખતે 'આવી સાધનામાં ફાળ ફરે તો મહાત્મા ફુaો ભય ? પ્રભુ જ્વાબ આપે છે સાતમી નરકે ભય, નિકુરાજ આ સાંભળી હલબલી ગયા પ્રભુ મનના વ્યવસાય વાંચી શકે છે માટે 8ળ ફરી શકે છે. - આ મહીમાની વી વાત છે તો પ્રભુ વીબની શુ વાત? વિચારીએ તો આ મહાત્માનું વ્યક્તિત્વ કેવું છે સાધના છેવી છે? suઉન્ડ કેવું છે તે ઉત્તમઝીટીના મહાત્મા છે. આ જોતા ભાવથી માથે ઝી જાય તેવું છે. પરંતુ તે વખતે તેમના વિચારી ખાલી નથી બદલાથી પણ ભાવોમાં પરિવર્તન આવ્યું છે. ખાલી વિચારોમાં શહિ, અશુદ્ધિથી ઊંઈ થતું નથી. પરંતુ સમગ્ર ભાવોમાં પરિવર્તન આવવું જોઈએ. લોશ્વમનને સમજ્યા ૨heોત લઈશ, પછી જાત સાથે સરખાવને, - લબ્ધિમનના ડીપાર્ટમેન્ટ તરીકે કદી વડાય તો તે માન્યતા છે. તમે . દરે વસ્તુ માટે શ માનો છો. તે ૨૪ કલાક માન્યતા અંદર ઘરબાયેલી પડી છે. જૈન મીઠાઈ ખાવી છે, રસગુલ્લા 8 ગુલાબજાંબુ ખાવા જાય છે તે ટેસ્ટ કરવા લાથ છે, તેવી જે માન્યતા છે તે ૨૪ કલાક એર ૨૨ હું બદલાઈ જય? દરેક વ્યકિત પોતાની આગવી માન્યતા લઇને સસ્તાં હોય છે. જેમ પૈસાથી ધાનંદ, જમીદ થાય છે. તેમ બધા માટેની માન્યતાઓ મિરર ઘરબાયેલી છે. સમડીતને માન્યતા સાથે સંબંધ છે. - તમે સારાને સારુ માનો છોખરાબને ખરાબ માનો છો ? છે ખરાબ મા માનો છો અને સારાને ખરાબ માનો છો ?
સભા - અનુભવથી માન્યતા થાય ? સાહેબ - વિચારશીલતા અને અનુભવતાથી માન્યતા ઘડાય છે. પત્ર તેનું સર્જન ૬ઈ રીતે થાય છે તે આગળ માવો . સર્જન કરવુ તૈ સાધતાની પ્રથા છે

Page #36

હવૈ સંગમ માં આધુનીક થેરાવાદ, વિજ્ઞાન માનવતાના ભલા માટે છે તે શોધખોળ કરી માનવને લાભ ડરાવે છે, માટે મા વિજ્ઞાન માટે મારી સારાપણાની માન્યતા થઈ તૈમ ધર્મ એટલે શુ? નવરા માસનુ મને ? sી માત્મા નથી, પરલોક નથી, કમ નથી, તો શુ આ બધી વાતો સત્યની બાબતમાં વાસ્તવીકતાથી વિરુદ્ધ માન્યતા થઈને ? માટે તમે શુ માની છી તેનું ઘર તમારે ૩૨૬ જ જોઈએ, માન્યતા શુદ્ધ
ખોટી માન્યતા ૨૪ કલાક ભારે 3ર્મબંધ ઝરાવે તેવી શક્તિ ધરાવે છે. હિંસાને સારી માનો છો તો ૨૪ ઉલાક હિંસાની અનુમોદનાનું પાપ બંધાવે છે. જેમ ગાંઘીજ માનવ સાને ખરાબ માનતી. તેને અપરાધ માનતા. તે દુષ્ટતા છે. દુર્ગા છે, તેમ માનતા. પક મારી હિંસાને ખરાબ માનતા નહિ. Beતા મારી અહિંસા માનવ પુરતી સીમીત છે. જશુભ સસ્તું રહ્યt 2 Mવા જ લખ6' છે ડોક્યુમેન્ટ્સ છે. એક વખત પારે સુષ્ય " અહિંસાને તÁ સ્વતંગની ચળવળમાં ઉપયોગ કરો છો ” તો કહ્યું હતું કે મારી આઈ સી માનવ ફરતી સીમીત છે. પશુને મારવામાં હું પાપ નથી માનતો. ' મુસલમાન માંસાહાર કરે છે તે વ્યાજબી છે ગ૨વાજબી ? " ની માદાર સ્વતંત્ર પસણીનો વિષવે છે. માંસ ખાવામાં તેને મજ છે તો તેં ખાઈ શકે છે. તે ખરાબ 3મ કરે છે તેવી મારી માન્યતા નથી. તેમ વિવેનદના પાણા જ પિથારી છે. જે વ્યક્તિને માંસ પસંદ હોય તો તે આનંદથી ખાય. શો સીની પસંદગીની વાત છે, અને ઘણી જ લોકો બન્નેની પ્રજો સા ઉતા હોય છે - તેમ મા ખેરનાર. જે પ્રમાણની વ્યક્તિ તરીકે વપ ગાઈ ગયા છે. તે જમાડ છે તેમાં ના નહિ. જ્યારે સરકારે તેમને બીજા પ્રતામાં બદલી કરી ત્યારે અમુક જૈનો તેમને મળવા ગયા. દેવના૨માં જે

Page #37

૩૮
દિસા થાય છે તેને તેમનો સ્પોર્ટ લઇને પચાવીએ. ત્યારે તેમને ઈન્ટરવ્યુમાં ૩૪ કે પશુઓની જૈ કાયદેસર હત્યા થાય છે તેને હું અધર્મ નથી માનતો. હુ પુણ્ય, પાપ નથી માનતો. ઇશ્ર્વ૨ એ કપોળ કલ્પના છે. કોઈ વ્યક્તિને માંસ ખાવાની ઇચ્છા હોય તો તે ખાઇ શકે છે. ડાયદેસર પશુ ઉપાય તેમાં મારી વિરૌધ નથી, ાથા વગર કપાય તેમાં કડ કરીશ. પણ પછી તો ત્યાંથી પણ બદલી થઈ ગઈ. માટે વિચારી આમ તેમની માન્યતા શુ? પશુ દિસામાં ખીંટુ નથી.
ગાંધીજી કહૈ માખી, મચ્છ૨ ક૨ા ૨ોગ ફેલાતો હોય તો તેને મારી નોખવા તે માનવતાનું કામ છે, સાર્ય છે. ઘણી વખત તેમને આચરણ ૧પ પણ કર્યુ છે. માટે પ્રમ્હ હિંસા ખરાબ છે તેમ માને, અને અમુડ દિસાને મારી માને માટે તેની અનુમોદના તેમને અંદર પડી છે. પછી ભલે તે દિક્ષા કરે કૈ ન કરે. અમદાવાદમાં મારા ભાઈએ ૬૦ ફુનરા માર્યા તૌ ઙહૈ " સતકાર્ય કર્યું છે” માટે વિચારો માન્યતા શું ?
તેમ ઘણા કદ નુ બધા શાકાહારી થઈ ભય ૧ આવુ બોલનાર હિંસાને સારી માને છે. સ્પામ તો પોતાને ચીટીયો .ખરે તો શડ પાડે, વીલને આખા ઽપી નાંખે તો ખોટુ કામ નથી. આવા ભેદભાવથી ૨૪ ઙલાક ગાઢ પાપ બંધાતુ હોય છે.
જૈના મનમાં એક પણ હિંસા માટે આવી માન્યતા હોય તો તે જીવો જે રીતે મરે છે, તે રીતે તેને અનેઠ વખત ભરવાનું આવે. આમ ભલે તે વ્યક્તિ કોઈ કશ્તી ન હોય. પરંતુ તેની વૃત્તિયો, માન્યતા કેવી ? નાના પાપને પણ પાપ ન માની તી તેટલી માન્યતા ઠંઘી ડરવારી
મારું કહ્યુ છે તેને શા માનવું -તી માન્યતા શુધ્ધ થાય. અત્યારે ૨૦૦૪. ઉલટાપણ છે. માટે મિથ્યાત્વ છે. અમડીનીની સંપૂર્ણ માન્યતા શુધ્ધ હોય છે. જનેશ્ર્વરદેવના વચનને અનુરુપ માન્યતા તે ભમડીન દૌ મિથ્યાત્વ એ ભારે પાપ છે.

Page #38

શા:- હિંસા કરતી હોય તેને વધારે પાપ છે જે હિંસાને સારી માનની - ' હોય તેને વધારે પાપ ? સાહેબ - હિંસા રત હોય, પણ તે ખોટુ ઈ, તેમ દિલથી માનતો હોય તો ઓછું પાપ છે. અને હિંસા ન કરતી હોય પણ તેને સારી માનનો હોય તો ૨૪ $લાડ વધારે પાપ બાંધે છે.
પ્રવૃત્તિથી પાપ બેવાય છે તેના ઉસ્સાં ભાવ – માન્યતાથી વધારે પાપ "બાય છે. મનમાં મિથ્યાત્વ કયાં તમને હેરાન કરે છે ? શુધના ફરવામાં Bયાં આડખીલી શપ થાય છે ? વિપ કરે છે, તેની જ તમને ખબર નથી. | જિનેશ્વરદેવી જેવા તત્વો કહ્યા છે તેમાં સઘળી માન્યતા પુડ જોઈએ. ૧૦૦૪. તેમના વચની શાથે આપણી માન્યતા ટેલી થવી ઐઈએ.
અધ્યાત્મના માં માન્યતા શુઉં એ પાયાની વિજ્ઞાસ છે. ધર્મના ઉઝમાં પહેલી માન્યતાનું પરિવર્તન ૩૨વાનું છે. નવી થાળી વ્યડિનો ધર્મના કપ્તમાં પ્રવે ત્યારે પુકથ, પાપ, આત્મા, કર્મ, મો માને, પરંતુ મોલમાં અનંતસુખ છે અને, સંસારનું સુખ ઠાભાસીક છે તેવું છીએ તો માનવા તૈયાર થાય નહિ. અને ધાજ માન્ચનાની રે૨બદલી કરવાની છે.
દેશી.ગાઉર માત્માને જોઈને રાજા શુ વિચારે છે ? દેશીગાધર મદાત્માને જોઈને કરે છે કે માવા મુંડીયા દયા ડ્યા ભરાઈ ગયા છે ? અત્યારે માન્યતા તેમની 8વી છે ? પરંતુ પહેલી Qત તેમના દેશના સાંભળીને તેમની માન્યતા બદલાઈ ગઈ છે. હવે Rી માને છે કે માત્મા છે, પ૨લીઝ છે, પુષ્ય, પાપ ૨ ૪૯૫ના નથી. પણ નક્કર વાસ્તવીકતા છે હવે પાયામાંથી જ માન્યતા તેમની બદલાઈ ગઈ. પરંતુ આ દિવસ સુધી તેઓ ખોટુ માનતા હતા.
મનની માન્યતા ન બદલી શકે તે ઘમમાં ન ફૂuી . સંસારમાં ઉગ પાપ , ઉગના પાપના પ્રધ, જીવની પ્રણાલ માન્યતાને જ આભારી છે.
પ્રસન્નચેત્રુ રાજાની જીવનમાં પાકી ખાલી વેચા૨? નથી બદલાયા

Page #39

પણી આખી માન્યતા બદલાઈ ગઈ ઈ. તેમનામાં શજબીજનું લોહી છે. તમી લાય સમાર હતા, અન્યાય, અનીતિની વાત આવે એટલે કાય લોહી ઉsળી ઉછે. આખી જિંદગી ક્ષત્રિય અન્યાય, અનીતિ, વંથના . માટે માન આપે. - તેમને દીક્ષા લેતા પહેલા મંત્રી પાસેથી વચન લીધેલ નિમીએ કરેલુ "તમે નિશ્ચિંત રહો, તમારા શક્યનું અને દીકરાનું અમારા પ્રાણી ક્ષાર્થ ૩રશુ. અમે તમારુ ? ખાધુ , વાદારીમાં પાછો નહિ પડીએ." આવું વચન આપ્યું પછી જ તેમને દીક્ષા લીધી છે. નૈમને વૈરાગ્ય . સંયમની ખુબ ભાવના હતી , વશરથ સાથે ઉiાવળ . પ હતી. આપણા શાસ્સામાં જંગલીની જેમ દીક્ષા લેવાનું નથી. સંસારની આવશ્વક જવાબદારી પતે. પંરી રે, અથવા જવાબદાર cવ્યકિતને સોંપીને પછી દીક્ષા લે તેમ કહ્યું છે. '
Wારે રાતી સમાસ છે. તેમને આખી પ્રજાનું ૨6મ કરવાનું સર્વે. શજ તો પિતા સ્થાને છે. શમૂને ગમે તેટલો વૈરાગ્ય થાય પHઈ. ઉત્તરાધિકારી માટે યોગ્ય વ્યક્તિ ન મળે તો જ દીક્ષા ન લઈ શકે. ધને હૈ તો પાપ લાગે. આપ, aiાસન વિવાળું છે. માટે આ બધી જવાબદારી યોગ્ય મંત્રીઓને સોપીને નીsળ્યાં છે. તેમના પર ભરોસો હતો માટે જ નીકળ્યા છે. અત્યારે જે એમને સાંભળેલુ તે ખાલી ગપુ જ .' ખાલી ખોટી નદી જ હતી, ઝટ જ ઉડ્યો હતો. પણ આ સાંભળતાં તેમનું કકિય લોહી છે માટે થાય છે કે મંત્રીએ વિશ્ર્વાસધાત 9 મંત્રીઓને આટલા સાચવ્યા છે. તો પછી શારીને બદલે બેવફાદારી કરી ? માટે તેનાથી તેમણે યુદ્ધ થવાની ભાવના થઈ. મસિક ભાવમાંથી હિંસક ભાવમાં આવી નથી. છ ગુણસ્થાનકથી નીચે આવી ગયા છે. માન્યતામાં તેમને ધર્મ ઉપર લેપ થયો છે, મારા શ્રાવ ઉઠર સુવનમાં ધૂળ પડી. સંયમમાં ઈ નથી. તેમ તમને પણ ધર્સ હતાં અાવMઇ રે

Page #40

''4
`આવે તો શુ થાય? દેવો ભાવ આવે1 ધર્માત્માને ત્યાં ધાડ પડીને ૧ ધર્મમાં કોઇ નથી. અન્યતા ઉપરી થઇ ? aise 0 3 મહાત્માએ નાની ભૂલ કરી છે. અને આટલી મોટી સજા થાય તેવું નથી. કુદરતમાં નાની ભૂલની મોટી સજા થતી નથી. ભૂલને સમતાં આવડવુ જોઈએ. ભૂલની 11ની સમજ જાઇએ.
આખુ
આગળ દેષ્ટાંત જોયુ તેમાં ગાંધીજીમાં આમ સક્ષ્ણા કૈટા ૧ દેશપ્રેમ, પ્રજાના દુઃખ ખાતર ગરીબી ઐઇને આખી જિંઙ્ગી વસ્ત્ર પહેર્યું નથી. એ વ્યનિ શુ આ લેવલના હતા1 હૈ અપટુêડ થઈને કરી શકે તેમ હતાં ૧ છતાં બીજાના દુ:ખની તેમને કૈટલી અસર છે, ત્યાગ, સહભ્યતા, સાણી, પ્રમાણીકતા, દેશપ્રેમ ડેટલા છે? તેચો સ્વાથી કે લુચ્ચા નહોતા. એ વખતે તો નેતાઓને લાઠી ખાવાની હતી. ત્યારની વાત જ જુદી હતી. અમે તેમને દુષ્ટ વ્યક્તિ ચીતરતાં નથી. એ વખતના નેતાઓમાં આસ્તિડતા હતી. તેઓ ધાર્મિષ્ઠ વ્યક્તિ હતા. પુખ્ય, પાપ ૫૨ શ્રધ્ધા હતી, ઈશ્વરમાં શ્રધ્ધા હતી. છતાં માન્યતાો ઉલટી હતી. માટે ૨૪ કલાક પાપબંધ થતો હતો. અમે વ્યક્તિનો સારા ખરાબ પાસાનું તટસ્થતાથી મુલ્યાંકન કરીએ છીએ. તેમના સારા વ્યક્તિત્વને ઘોઇ નાંખે તેવી ઘણી ઉંધી માન્યતાઓ તેમનામાં હતી. આ અશ્વહિન કારણે જ પાપ બંધાય છે.
સો: આગલા ભવના સંસ્કરના ઉારણે માન્યતા ઉંધી થાય? સારેબ - અત્યારે તો વિચાર ાન્યતાને કારણે માન્યતા ઉલટી થાય દો આ સૃષ્ટિમાં માનવને જ થ્રુ ભોગ ભોગવવાની હક છે! વીશ્વને નદિ આતો સ્વાર્થવૃતિ ૪દેવાય. આવી દિશામાં સ્વાર્થની ગંધ છે, કુદ૨ને ને જીવન આપ્યુ છે. તેનુ જીવન લુંટી લેવાનો શ્રુ હs! તમારા કોઈ ૨૫૩૧ લઈ જાય
તો
બદમાશ ડી. J તેમા તમે આખા લુંટાઇ ગયા છો? તમે ઠોઇને ગમે તેટલા બરબાદ કરી નાખો તો પણ તમે નિર્દોષ. ચા અન્યાય છે. બધે પ્રમાણિકતાથી વિચારવું પડે. ઉલટી માન્યતા ઢગલાબંધ રીતે પ્રર્વેશી જાય છે. ધર્મના બેગમા માન્યતા સુધારી નાંખો તો સફળ થશો જ. આ બધી માન્યતા વીજ્યુઅલ છે.
ܕ

Page #41

૨વીવાર
૩૩ પછી સુઈમ માન્યતા આવશે.
| - શ્રી યુગભૂષાવિજ્યભુ સરગ્રસભ્યો નમઃ ૨૩-૭-૫ ' / મનોવિજ્ઞાન શીવાળિયા ટ્રેડ એવો વેદ બારસ
લબ્ધિમની - અનંત ઉપBરી અનંત જ્ઞાન શ્રી તીર્થંકર પરમા-મામી જગતના પ્રત્યેક આત્માને સ્વતંત્રતાનો સ્વામી બનાવવા ધિર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
મામુલીની 2ષ્ટીએ ધર્મ એટલે શુ? તે તમારા મનની તમને સ્વામી બનાવે અને ધર્મનું તેજ કામ છે. અનંત અન 3ળથી આપકો.. આત્મા પરાધીનતા, ગુલામીમાં પડ્યો છે તેમાંથી વશર નીકળી, બની સ્વતંાતાના સ્વામી બનીએ તેજ ઘર્મન લક્ષ્ય છે. જગતના જીવ મારીને પરાધીનતા અટકે છે, પણ શ્વતંત્રતા નથી ગમતી તેવું નથી. છતાં પણ સ્વભાવ શું છે, બાહ્ય જગતમાં આપણી ઉપર ઊંઈ વર્ચસ્વ શખે, બજમાં રાખે, આપણાને કાબુમાં રાખે તો આપને ગૂમનું નથી. પરંતુ અાંતરીક જગતમાં આપણી પરાધીનતાનો આપ વિચાર કરતા જ નથી. અનંતકાળથી દેહ, ઈશ્વથ અને મન તેની પાધીનતા ભવીએ છીએ. આપણા જીવનની કબરે મને' જ ઐળવ્યો છે ? તમારી કાબુ ઉના હાથમાં છે? | મન થારે તે રીતે તમે ચાલો કે તમે ચાહી હૈ હીને મન ચાલે? મનના ડાગર મેવ૬ હોવ તેમ તૂમ વત છે? મન ને સૂચનો કરે તે કરવી તમે તૈયાર? એટલે મને તમારી પર વર્ચસ્વ જમાવીને બેઠુ છે આમ મનમાં થાત અગાધ છે. આ શક્તિ જે તમારા બુમાં હોય તો ક્ષદ્ ઉપથનું રળ બને છે. આ જીતમાં મને જ ઘણાને પાયમલ શર્યા છે
સભા - મનનો માલિશ તો આત્મા છે ને શાદેવ - દા, મનનો માલિક આત્મા છે. પણ તમે માલિઝ ૨ાખી છે
A

Page #42

૩૭
‘વેચી રીd છે? જૈન મકાનના માલિકનું ભાડુઆત આગળ ચાલે શુ ? ભાડુયાતો અત્યારે માલિઝ થઈને બેસી ગયા છે. અત્યારે તો સરદારની અમુક કાયદાને કારણે ભાડુઆતને મા છે . જેમ ભાડુઆત માલિક થઈ ગયા છે તેમ તમારા જીવનમાં માલિ$ $ ! માલિક મે સુખમાંથી ગુમાવી દીધી છે માટે તાવત સમર્મ.
તમારા ઈન્કિંથ, દૈહ, મન ચાલે છે પછી તમારી મરજી મુજબ ચાલે છે છે મનની મ૨૧ મુજબ તમે ચાલો છો દેહ, ઈન્ડિથ મનનો કંટ્રોલ sીના હાથમાં છે ૧ તમનેં ધર્મમાં પણ નડતર ઉભી થાય છે તેનું કાર ? આયંબીલ ક૨વાનું મા ની શુભ ના પાડીને ઉભી ૨૮ : જસ૨ પડે તમે "ભારવાર જનની. રૂરીયાત પ્રરી કરી હોય, તાં તે તમને ના પાડે ! વર્ચસ્વ છીનું જીભનું કે તમામ
તમે તમારા શરીરની સેવા કેટલી કરો છો ? ભગવાનની કે માબાપની સેવા કરતાં પણ વધારે છરી શે? પ્રતિક્રમણ ઉભા ઉભા કરવુ છે તૌ શુ કરેલો કે દુખે છે, પગમાં તકલીફ છે, હારી૨ બશબર નથી. એનો અર્થ છે દૈફ ઈન્દ્રિય, મનની તમામ પ્રમાણે ઉપયોગ થતો નથી. તમે તેની સેવા કેટલી છે પણ કંટ્રીલ stના હાથમાં ?
તમારે જે સાધન પર કંટ્રોલ ન હોય તો સાધનને તમે વાપરવા તૈયાર થાઓ ખરા? આ યાજ્ઞિક રાતમાં કેટલા મશીની શોધાયા છે. 'તમને મોટી ચાલીશાન ગાડી આપે અને તે તમારે ક્યાં જવું હશે ત્યાં તમે આનાથી જઈ હાડી પછી તેમાં બ્રેક મને સ્ટીયરી બરાબર નથી તો તમે તેમાં પૈસા ખરા ? કારણ શું ? કંટ્રોલ નથી માટે ને તેમ ઘરમાં નાનુ ગોર પણ શૈલ વગરનું હોય તો શખો ખરા ? બાપુ સાઘનૂ પક મારડ બની જ. ફેસીલીટી માટેના જૈલા સાધનના તમે સ્વામી છો તેની કંટ્રોલ તો તમારા હાથમાં જ જોઈએને કંટ્રોલ વગરના સાધન uતમાં બે તો પછ રાખો ખરા ? નહિતર ઝાસ ઉભો કરે ને ?

Page #43

૩૮
"માટે બધું તમે કંટ્રોલ માંગો છો ! ડાબુ ોઈએ. અને ડાબુ ન હોય તો જીવન અસ્તવ્યસ્ત થઈ ભય. બ્રેક વગરની ગાડીમાં બેસો તો રૂડો ને 1 પણ અત્યારે તમારા મનને મોકળાશ છે તેને જ્યાં જવુ હોય ત્યાં જાય ને ૧
તમારે દેશભરમાં એક કલાક ભગવાન સાથે એકાકાર થવું છે. તી મન વાંકુ ચુ થયા કરે ને ! તમારો તેના પર ડાબુ નથી. પરંતુ તે તો તમને ગમે ત્યાં રખડવા લઈ ભયને ૧ જેમ ઘરમાં તમે પગાર આપીને માણસ જાગ્યો અને તે તમારૢ sધુ માને નટિ અને તે મન વે તેમ કામ કરે તો તમે ખોખરા ! કાઢી મૂછોને ! તમે દેશો તે આપણી મરજી મુજ્બ કામ કરે નહિ પણ સ્વછંદી થઈને કામ કરે તો ચાલે ખર! ભલે તે પછી આખો દિવસ ડામ ઝરતી હોય. આવા ઠામગરીને પણ રાખી ખરા? તેમ દૈ, ઈન્દ્રિય, મન પુણ્યથી મળ્યા છે. આ માનવભવ, ઇન્જિથી પ્રસ્થથી મળ્યા છે. કેટલાયને ચાંખ નથી મળી; તમને આંખ મળી છે, તે કોઇ તમારી હોશિયારી, બુલિના કારણે મળી છે! મળ્યા પછી પણ અત્યાર સુધી ડમ કરે છે તેમાં પણ પુધ્ધ જ કારણ છે જન્મ્યા ત્યારથી ડીની બરાબર થાલે છે તેમાં પણ પુણ્ય જ ને ? કીડનીન પેાલીસ્ટની પણ ઠીડની બગડતાં વાર ન લાગે. જો હોશીયાથી ચાલતી હોય તો તે બગડવા દે ખરી? ત્રુટિના આધારે આ તંત્ર ચાલતુ નથી. માટે આપણને જે દેશ, ઈન્કિંથ, ભન સાધનપે મળ્યા છે, તે પુણ્યથી જ મા છે. ૪ લાખ વાથોનમાં આ સાધનો વિશેષરૂપે આપણને મળ્યા છે. બધા ભાગ઼સને આાવા નથી મળ્યા, ઇન્ટીરીયર લીટીના મળ્યા છે. પા તેનાથી થત્રીયાતા તમને જે મળ્યા છે તેના પર તમે વર્ચસ્વ, ડાબુ સ્થાપવા માંગો છો ખરા?
તેના પર તમારી માલિકી ગણાય કે ગુલામી ગણાય ? તમારી ા સ્વાધીનતા છે કે પરાધીનતા છે કે તમારી ફ્થી જેટલી ગુલામી લે તેટ્લો અધર્મ છે અને જેટલી તમારી
'

Page #44

માલિકી છે તેટલી ધર્મ ઈ ઉમે તમારી શક્તિ વ્યક્તિત્વ, મારા રાષ્ટ્ર, ક્ષેતા આપવા માંગે છે, તમને મોટા બનાવવા માગે છે.
અત્યારે હાવીર, ઇન્દ્રિય, મન સાર્થ દેહનો કોઈ અત્યારે ત્યાગ ક૨વાની વાત નથી. દેશ- મનને સાથે જ આપવાના છે. મન જાળવીને રાખવાનું છે. પણ કંટ્રોલર તેના તમે બને તે જ વાત છે. તમારા જીવનમાં અત્યારે કંટ્રોલર કોણ ? બધું નિયંત્રણ વગર ચાલે છે ને ? મન હ્રારા ગમે ત્યાં પ્રવૃત્તિ થાય યા બનવાનુ $ારા છે ? તમારે તેના પર નિયંત્રણ લાવવા જે ચાવી જોઈએ તે ચાવીઓ નથી સમસ્થી માટે ને ? ઘમના ઉનામાં આ પણ એક ૩ળા છે તમારે દરેક બાબતમાં સ્વતંત્રતા પાછી મેળવવી જોઈએ.
મનની બાબતમાં શુ લક્ષ્ય હોવુ જોઈએ —ી હું સ્પષ્ટતા કરવા માંગુ છું . માપ ભાવમનનું સ્વરૂપ, તેના પાશા ભકયા વિચાર્યા પણ લય શું ?
મનનો સ્વામી, માલિશ, અધિપતિ બનવું છે સભા:- સાવજ અમારો તેના પર કંટ્રોલ સ્થી તો શુઉપયોગ ઓછો કરવો? સાહેબ" - પ્રેમ નાદ. તેને વાપરતા ખુબ સાવચેતી રાખવાની, આ પદ્ધ સાધનો છે. જેમ બેટરીમાં સ્વીચ ઢીલી હોય તો તેનો ઉપયોગ ધ્યાન રાખીને કરી? સાધનોનો બીનજરૂરી ઉપયોગ કરવામાં પણ સ્થાન પૈડય છે. તમને મળેલી શનિ વૈડી નાખવી છે અમારે. @ાજીમાં લખ્યું છે કે તૃણભુન આત્મામાં અને શક્તિ છે ભલે વધી શક્તિ ખીલી નથી. પણ જે શક્તિ ખીલી છે તે પુયરૂપે પોલી છે. આ શકિતનો ગમે તેમ ઉપયોગ કરવો. 8 વાપરવી ને સૂર્ખ માણસનું ઝામ છે. તે પૈવડુ ગ્રીનુ લકાકા છે.
મન-વચન-કાયાની બીન જરૂરી પ્રવૃત્તિ કરવી તે અધમ છે. . ! જરી " " ધર્મ છે.
જેમ તમારા સામાયિકમાં ૨૫ ૧ તમારા માટે ખરી ઘંમ સામાયિકમાં આવે છે બાકી તો તમે સેંસારની

Page #45

૪
પાપ વ્યવહારથી ખરડાયેલા હોવ છો, જૈમ તમે સામાયિકમાં બેસો પછી તમારાથી વગર ડારો ઉઠાય નહિ, વગર કારણે ઉઠી તો પાપ લાગે. ડોગ ગયુ, ડી આવ્યુ તે બધુ ઐઇ લઈએ તો ચાલે પ? બેઠા બેઠા આમતેમ હાથ હલાવી સૌ પણ દોષ લાગે. મન-વચન-કાયાની ગમેતેમ પ્રવૃત્તિ થાય નદિ.
સભા:- તો કયા કારણે સામાયિકમાં ઉઠાય ૧
સાêબજી – જ્ઞાન, દર્શન, થાનિ હૈ જેના ઘણા પૈટા યોગો છે. જેમ વિનય, ભક્તિ, સ્વ અને પરની આરાધના ઠારો ઉભા થવાય. પણ હ પર્ણ જયગાથી જ ઉભા થવાય. તમને મળેલ વાલ્મિનો ગમે તેમ ઉપયોગ થાય નાદ બિન જરૂરી બોલી, વિચારો તો પણ દોષ લાગે. તમને તો કુદરતે આપેલ શક્તિનુ મૂલ્ય નથી . કચરાની જેમ વૈડડી નાંખી હીં. આવી શક્તિ કોઈ બધાને મહી નથી. પણ મળેલ સાધનોનો વ્યાવશ્યક સદ્ ઉપયોગ કો બેઈએ.
ભ:- આપે કહ્યુ સામાયિકમાં દર્શન માટે એટલે ઙઇ રીતે ઉભા થવાય? સાહેબજી- જેમકે પરમાત્માની સામુણ્ડ ભક્તિ ડરવાની હોય, દેવવંદન ડવાના હોય તો દેરાસરે જવાય. દર્શનાચારના સેવન માટે આ હલન ચલન થાય છે જૈમ ગુરૂની વૈયાવજ્ય કારણે ભક્તિ કારણે, વિનય તરીકે ષણ સાથે જઈ ડો છો. તેમ ભગવનાર પાસે જઈ ઘડી છે. આ બધુ આવશ્યક હોય તો.
પણ જેમ શ્રીમંત માણસ રસ્તામાં પૈસા ઉડાડતો ચાલે. જોકે કોઈ ચલો ભળો નાદ અને મળે તો પણ મેડ-હાઉસમાં દાખલ કરી, પા કોઈ કરે તો શુ લાગે ?
ભા:- ચક્રમ
સાધ્ધનુ !- ચક્રમ લાગે ને ? પાંચ રુપીયા એમનેમ ઠંડી દે કૈટ્રાડી નાંખે તો જ ગાડો લાગે તેમ તમને મળેલ શક્તિની કિંમત તમે કૈલી

Page #46

જ
'.
માંડી છે પાંચ રુપીયા જેટલી પકે નહિ ને ? તે ગમેતેમ વેડફી તો પણ ડાયાને 1 તમારી વાતનું મુલ્ય કેટલુ છે ભગો છો ? આંખ છે કીડની બદલાવામાં પ લાખ્ખી પીવા થાથ છે પા કલાડ વધારે ભુવાડવા લાખ્ખો પીથા પ્રાપવા તૈયાર છો. પાંચ પૈસા જલુ પક Aતિનું મુલ્ય તમૅ રાખ્યું નથી. માટે જ ગમે તેમ વાત વૈરૂતાં જો છો . આખનો ઉપયોગ ગમે ત્યાં થાય ને ? કાન પણ ગમે તે સાંભળવા તૈયાર ને ? ઈન્દ્રિયોની કોઈ કંટ્રોલ ખરી ? બીએ આ રીતે વૈ3 ની મુર્ખ લાગે ને ? પણ તમે શું કરો છો? તમને ગાંડા Sણી શકાય ખરા?
અમે ઝીએ છીએ કે સાધનોનો વીનજરૂરી ઉપયોગ કરવો ના િ. સાથે પાછુ સાધનોની જરૂરી ઉપયોગ ક૨ી તો પણ કંટ્રોલ સાથે ફરી
આજે ઘણા શ્રીમંતો એવા છે ? જેને ઘરમાં કોઈ ખાવા પીવા, દરવા, ૩૨વા, જમામાં ફોઈ કમી નથી. મેવા-મીઠાઈ ખાય તો પણ ખિતે તેમ નથી. છતાં ઘરમાં એ૩ મીનીટ શોતિ નથી. આ બધા તોફાન કોના
ઈન્દ્રિય અને મનની જ નેશ્રાવણ શ્રીમંતોના ઘરના જુવાન જોધ છોકરાયો ‘Sઈ રીતે મરી જ્વા હોય છે.
સંસારની કનિયાની દૃષ્ટિએ જીવનમાં શુ મોજુ હોય છે પગ મન, ઈન્દ્રિય પર બ્રેક નથી માટે જ ઉથ ના ચાં અથડાતા છૂટાતા હોય છે. માટે અજંપા સિવાય તેમના ભુવનમાં કાંઈ નદિ ને ? આવા હજારો, લાખ્ખો, કરોડો લોકો હોય છે. જેટલું વધારે શક્તિશાળી સાધન તેટલો કંટ્રોલ વધારે જોઈએ. જેમ સાયકલ બ્રેક વગરની હોય હજુ ચાલે, પછી છુટર બ્રેક વગરનું હોય તો ચાલે ખરા? સ્કુટર કદાચ બ્રેક વગર દૌથ તી જી જરા ચાલી ભય પછી ફૂલ સ્પીડમાં ની ગાડી એ ક વગરની હોય તો?
તેમ અવનમાં આ બધા સાથેની પર કાબુ મેઈએ. અત્યારે તમને

Page #47

2
“માર્કાડિની ઇચ્છા જ નથી. તમે વર્ષોથી ગુલામીમાં ૨હ્યા છો માટે જ ગુલામી ડોઠે પડી ગઈ છે અને તેથી જ અંદરમાં તમને દુઃખ નથી. 'શ્રામ તમને કૌઈ જરા બોર્ડર કરે તો અકળામણનો પાર નહિ. અને અદિયા તમે હૈ. હાથ બ્રેડી મનની સેવા કરવા ઉભા ? છી.
અત્યારે તમારે ત્યાં બૈ બસની વાત છે. સરકારે સરસ નીતિ ઘુસાડી છે. માટે તમને છીછરા પ્રત્યે મોદ હોય. ી બા લીડરો મા-બાપ ઉપર રો મારતો હોય, ડામ વિંધ્યા કરતી હોય, સ્કુલથી આાવે ત્યારે શ્રીઉર, કરે બ્રુટ કાઢી આપ, તેમ બધા બોર્ડી કશ્તી હોય, છતાં તેમાં ઝાંઈ ખોટુ નદિ ને ? આવા પા મૌઘેલા મા-બાપ હોય છે. માટે કોઇ ડરે નાદ. કારણ આજ રીતનુ ઘડતર હોય છે, પાછુ સામે ને મમ્મી કામ ચિંધે તો ના પાડી દે. તઽફૂડ પ′ ૩૨ી દેનારા હોય હૈ. છતાં મોહ ઘેલા મા-બાપને તેમની સેવા કરવામાં મા આવે છે. અને એ છોડશઓની ભૂલોને પંપાળે, બચાવ ૩૨, નાનો છે, છોડ છે, કદીને ઉભા ૨ě. આ વધુ ત મૌરના કારણે છે. તેમને ગુલામી, સેવા, ચારરી ગમે છે. આમ નિયમ શુ ? તમે કોઈ પરગજુ, પરોપકારી, સહિષ્ણુ, ઉદાર છî ! કોઈ ામ સ્થીતી કરી ખ૨૧૧ પરંતુ દિયા અતિ રાગ-મોહ ભર્યો છે. માટે કરવા તૈયાર છો, કરતા પાછો ધ્યાનદ છે. માટે જ મા સવારથી સાંજ સુધી હોશે હોશે કરે છે. આબ મારે તો પણ ગમે. જોકે આ બધુ તમારા માટે નવુ વર્ણન નથી.
જૈને શરીર પર મન્નતા હૈ, ઈન્જિયોમાં મૌદ છે, મન પર આસક્તિ છે તેવી વ્યક્તિ પર મન ગમે તેટલો કરી મારે તો પણ તેની સેવા ચાકરી કરવાની તેને ગમે છે, કંટાળી તેને ધ્યાવતો નથી. અત્યારે આ દો તમારી છે, તેનો અર્થ તમને પરાધીનતા, ગુલામી ખાલી કોઠે નાદ, પંકા તેમાં ખૂબ મજા આવે છે. પરાધીનનામાં જ જીવને જ્ય છે, પછી ભલે મન તોફાન ના ડરે. જેમ નાનો છૌઙી નીાન કરે તો ગમે ને? ઠી
तमने

Page #48

'ઝરી છે તે તો ફાન કરે ને ૧ નીશન – કરે તો ઘર સુનું સુનું લણે.
માવા 5 રિનો ૨સ છે, જે મૌજન્ય વિ૬ ૯હ્યી છે. થાને ઈન્દ્રિયીના માવૈગી ઉઠરાટ ગમે છે. માટે જ ૨૪ કલાદ મનને લીબર આપી છે જેમાં કોઈ જાતની પરવા કરવી નહિ. જેમ ખ્યા ઢોરને લીલુ ખેતર મળે તો શું કરે ? મીઠણા જ ?
તૈમ તમારું મન ઈન્ડ્રિયને ફરી છૂટ છે અને તમે આ જ રીતે જુવો છો ? તમને જ દહ-ઈઝેય - મન પરાયા લાવ્યા નથી. પછી aો બધી ડીમાન્ડ મીણકારઠ છે તેમ લાગે છે ? £g -ઈન્ફિર્ય-મનને આમાથી જુદા નહિ વિચારી તો તેને મોળખવાની વૃત્તિ જ નહિ જst. તેને ઓળખવું જૈટલ અથસ છે તૈના ઉસ્તાં તેના પર આધિપત્ય જમાવવું વધારે અઘરું છે. | માટે મનન ભકી, ઓળખો અને સમજો.
મા માનવભવ એવી છે કે તમે ધારી તો તૈનાથી મોક સુધી પહોચી કાઢો નહતર તૈનાથી અધઃ પતન પટ થાય. પ્રસન્નચેસ રાજપનું 'દાન જય ને ? તે સાતમી નરકે જને પી લોકો સુધી પહોંચી ગયા. ફુલ સ્પીડમાં ભય તેને તો સાધનાનો સમય વધારે નથી . #પડે માં અાવ્યાં પછી મીનીટોમાં છે પpો કોઈ ઉલાડી , વસીનો સમય નથી : જેમકે નાચતા નાચતા કેવળજ્ઞાન પામ્યા , પાના ખાતા વિજ્ઞાન પામ્યા , તેમાં મૈ લાઠી સુઘી નાચે તૌ ગબડી જય.
. સભા:- વધારેમાં વધારે સમય લી? સાબ - એક બે મીનીટ પર લગે નાદ. હીરડા પર વધારે નાચે તો વ્યાકન ગબડી ભય . વગર ઉપયોગ નાચવાની ક્રિયા કેટલી વાર ચાલે? તમારે ખાતાં ખાતા બીને મન ચાલ્યુ જય તી ખાવાની ક્રિયા ચાલે, પ Sલી વાર ૧ નાફિર કોળીયો બીજે સૂકાઈ જાય. માટે પણ ઉપયોગ લાવવો પી. એકધારી ફિયા મનની ઉuab વગર ઉરી ની નથી. માટે તેમાં તો

Page #49

૪૪
‘મીનીટ જ જોઈએ, વધારે આવશ્યકતા નથી. હા, તે મીનીટી લાવવી
માટે, તેનું બેકગ્રાઉન્ડ કરવા માટે સ્પેને પાપી પાછળ ધર્મ ધીમી કરનારી છીએ માટે તૈમાં વર્ષો નીsળી જાય. - આમ નાટક કર્મ કલાકનું હોય પણ તેના રીફલસરમાં વી કેમ જાય છે? $ારી એને યંગ્ય રીતે કરવા માટે. અભ્યાસ પે કથામાં માનો ભય છે, તપશ્રેગના ભાવી કરવાના છે પણ તેમાં પહોંચવી માટે અભ્યાસરૂપ ઉદાચ ભવના ભવ ભય માટે લાંબી ટાઈમ પૂર્વ ભૂમિકાનો છે. પૂર્વ ભૂમિકાઓ પ્રાપ્ત થયા પછી તો જુવ સડસડાટ' ચઢી જાય છે. . ઉર્વ પાછળનું જરા વિચારી લઈએ. ,
ભાવમન પર અપછી રવીવારથી વિચારીએ છીએ, મન આત્માથી જુદુ છે. મન એ સાધન છે. માત્મા સંચાલક હસ્ત છે. મનના બે માર .
કલ્ચમન – ભાવમન . પ્રથમન :- જs અણુ-પરમાર)ની ૨ચન સારા બન્યુ છે. ડ પુOલન ચીસ આSારી હોય છે જેવા વિચાર-ભાવો કરો એવા થાય. મન: પર્યજ્ઞાનવાળા અને વિશિષ્ટ અવધિજ્ઞાની આ પી મનને જોઈ શકે છે. આ સા૨ કલ્ચમન છે. હકીકતમાં આ ઉપ૬૨ છે. રિના હારી વિચારી થાર્થ છે. હવે તેના લારા જે માંતરીક ભાવીની સફૂર તે ભાવમન છે. હવે ભાવ મનના બે ભેદ છે.
ઉપયોગ મન, લબ્ધિમન. માગળનું જ તાજુ થાય માટે વિચારી લઈએ. ઉપયોગમન - ટોન્સીસસ માઈન્ડ. વિજ્ઞાન પણ તેને માને છે. દુનિયામાં

Page #50

ام
*
સવ છે તેમાં ડોનશીયસનેસ છે, જડમાં ક્યાંય તે મળે તેમ નથી. દૈ આત્માને જુદા પાડવો આ એક જબરદસ્ત પુરાવી છે. ઉપયોગ વગરની જીવ હોતી નથી.
જાગે તમાસ મન પરોવાય તે ઉપયોગ મન Fદૈવાય.
મૈં ઉપયોગમન શાંત, સ્થિર, ઘીર, પ્રશાંત, પ્રસન્ન નથી પણ આવેગોથી ઘેરાયેલ છે. તેમાં આંદોલનો ચાલુ છે. તેનો સ્વભાવ શુ છે ? કંઈ પણ વસ્તુ જુએ તેમાં સારા, નરસાનું મુલ્યાંકન કરવું. તેવી તેને ટેવ પડી ગઇ છે. જેમ એક કપડુ જોયું. ડીઝાઇન વી! ૪લર હૈ? ? ક્વોલીટી ડેવી 1 સાત હૈ, નડઠામ છે? તેમ એક વાનગી નક્કી તેને ચાખી મારી છે, ખરાબ છે. વસ વિશ્લેષણ કર્યા કરવું. જરા પણ રાહ જોવી લો, અને પૃથ્થકરણ કર્યાં કરવું. હવે સારું લાગે તેમાં શગ થાય. પાછુ તમે સારું માનીને શાંત વ્હેી હો તેવા નથી. તેમાં તન મનના આવેગો ખેડી છો. જૈનાથી અંદરમાં અજંપ થાય. ખરાબ વસ્તુથી જીવને શ્લેષ થાય. કદાચ દ્વેષ લાંબો સમય ટકે, પણ મનની સપાટી પર કંપન ગાવી જાય. તમારા મનને તે સ્વસ્થ ન રહેવા દે. પાણીમાં એક કાંકરો નોંપીતી પરણીને ડોલાવે ને ૧
પાંચ ઈન્દ્રિય અને છઠ્ઠું મન એના લારા સુખની કામના માટે જ વાર મન ભટક્યા કરે, બહાર સંપર્ક રાખ્યા કરે છે. પણ રેડે વખત અંદર સાથે વાતચીત કરી છે ખરી ? અવઉન કર્યું છે ? જેમ બ્રાહીમાંથી બહારનુ જ દેખાય તેમ તમારો સ્વભાવ દ્વાર જ જુએ. સા હોય તેમાં ૨ાગ અને ખરાબ હોય તેમાં દ્વેષ ૧ સા” નૈળવવા જેવું લાગે તો રચી નાંતર અચી ! સારુ મળી જાય તો તિ ફ્તિર ઋતિ ? ૨ગ-દ્વેષ નથી – અરુચી, નિ- રતિ ઘડિયાળના ઠૌરાની જેમ વ્યા
ડરે છે.

Page #51

જૈમ ગમે તેટલો શાંત દરિયો હોય પણ પછી હાલ્યા ડરે ને ? જો૯૧૨ પવન આવે તો મોઝા ઉછાળે, દુઘવાટ મચાવી દે. પરંતુ દરિયાનુ પાણી દી ાંત સ્થિર ાય છે? તેની જેમ તમારા મનની સપાટી થોડી ઉંચી,નીચી થતી હોય, શ્વેતેમાં જૌ નીમીત્ત મળતી આગીનો પાર નહિ. તેમાં પ્રબળ નીમીત્ત મળે ત્યારે આવેગોની ઠા ઘુઘવાટ થાય ?
તમારી બાજુમાં અત્યારે કોઇ બે કલાક એમનેમ બેસેતો તમારી પશ્ચિય થાય॰ પણ તમારા મનની પશ્ચિય ક્યારે મળે ૧ લોધી ટાઈમ સાથે ? અને નીમીત્ત મળે ત્યારે તે ૧ ઘરબાયેલા આવેગો ત્યારે જ ઉછળી, ચા અંદરમાં ઘરબાયેલા ભાવી છે તેને અમે લબ્ધિમન કદીએ છીએ જે વળ છે.
ામ તમારા મગજની સાઇઝ કૈટલી 1 પણ આખી દુનિયાન તે ભંગ સ્થાન છે. મોટુ સ્ટીરામ છે. તેમાં જુદા જુદા ડીવીઝનો છે. અને ત્યાં વ્યક્તિ કે વસ્તુ પ્રત્યેની પ્રતિભાવો સંગ્રહીને પડ્યા છે. એક તણખલાની બાબતમાં પણ રાગ-દ્વેષ, રતિ-અતિ, રુચી- અરુચી ભાવો પડ્યા છે. પથરો વાગે તો ગુસ્સો ચાલે તે એ બાબતની પ્રતિભાવ પડ્યો છે. દુનિયામાં જેટલાં કપડા છે તેમાં ડીઝાઈન, કલર, ક્વોલીટી કંપી તેના જ માટે ૨૫ “લૈષ, રુચી – અરુચી પડ્યા છે, સંગ્રહીન છે. અંદરમાં અગાધ પડ્યુ છે. આમ તમારું મન ડોઈની સાથે સંપર્કમાં નથી છતાં જે પશુ તેનાથી ૬ર્મબંધ ચાલુ હો
તમે જે કપડુ જોયુ નથી, થ્રુ નથી, પણ એટરમાં તેના માટે ગ પડ્યા છે માટે કર્મબંધ ચાલુ છે. કર્મબંધ મન સાથે ભેડાયેલો છે. જેમ દેવલોઙ છે એક વખત ભેયો નથી.
સભા- આગળ ભઈ આવેલા
સારેબજીઃ- ભૂતકાળમાં ાઈ આવતા, ભોગવી પણ આવેલા પરંતુ અત્યારે

Page #52

તો ભુલી ગયા છો ? અત્યારે તમે જૈ દુનિયામાં છો તેને છોડીને બીજી દુનિયામાં દેવલોક ર
હવે ત્યાંના વૈભવનું સીધુ જ્ઞાન નથી છતાં ત્યાંનો વૈભવ, નીલમ માણ જેવા ૨ત્નો, મોજમજા જોવા મળે તો તેમાં બ્રાસન થઈ ચો . અંદરમાં એની આસક્તિ ઘણી જ પડી છે માટે ન જેવા છતાં કર્મબંધ ચાલુ છે.
સભા:- મૈં વિરતિનું કારણ ?
સારવ – હા, દુનિયાભરના ભાવો મનમાં પડ્યા છે. આ મનનું અગાધ ઉડાણ છે. તેનું તળિયુ તમે માપી શકો તો થાપ ન ખાચી. અંદરમાં ભવોભવનો સંગ્રહ પડ્યા છે. ભાવમન ઐ આ ભવની પ્યાલી મુડી નથી અનંતભવની મૂડી છે. અનેક ભવોના ભાવી અંદ૨માં ગોકવાઇને પડ્યા છે. તેને તમે હલાવી નહિ, ઉથલાવી નાદ ત્યાં સુધી તે લે તેમ નથી . પરંતુ તેને ની ધુળ પડે તેમ છે
આપણે પહેલા. શુ જોઈ ગયા ૧ ૮) માન્યતા ઐટલે મન શું માને છે, પ્રણત્તની ક્રિયાની માન્યતા પડી છે.
જેમ બીડી પીવી ખરાબ હૈ ! વાત ૨૪ 3ભાઠ અનઽોનશીયમ્સ માઇન્ડમાં માન્યતા રુપે પડી છે. 4 સીગારેટ પીવી તે કોઇ ખરાબ વાત નથી. ગમે તો મૌજ કામ ન કરીએ ? આદિશુ થયુ ૐ બીડી પીવી સારી છે. દાન, પણ લીમીટમાં પીમાં વાંધો નથી, પોષણ આપે છે, જોમ આપે છે, તેમાં દસા ગણવાની હોય ર્વાદ. માટે તેના માટે માન્યતા શ પડી છે? દા પીવી સારી છે, જાજ્વી છે, માટે ૨૪૩લાઠ દ રીવાની અનુમોદના પડી છે. તેથી સતત પાપ લાગી રહ્યુ છે. માન્યતા આણે પાપબંધ ચાલુ છે.
સભા: આ 3 બંધને કાઢવા 3ઇ તે
शु નથી માનતુ. હડ વસ્તુની

Page #53

'સાધ:- ખરાબ માન્યતાને દેવટો આપી અને સારી માન્યતાનો ક્ષેમદ ૩રી, ૧007. ધ માન્યતા સમઝીનમાં છે. તેમા ૧૪ પર ખરાબ માન્યતા ન હોવી જોઈએ. આપણે ગઈ વખતે ગાંધીજીનું દૃષ્ટાંત જોયેલું. તે મહાત્મા કહેવાય, પા તૈમની વિચારસી કેવી છે તેમ . વિવેકાનંદને પણ મહાન સંત માને, પણ તેમની વિચારસરણી દિ૬ ધર્મના હાજી સાથે પણ મળ ખાય નહિ. તે દદુ સંત ક્ષા. વૈદિક ધર્મ
મ) જેવી માન્યતા જોઈએ તેવી પણ તેમની નહતી, જેમ ? .. માંસ ગમતું હોય તો તે ધ્યાન થી ખાય , એટલે તેમને પ્રસીદસા સાથે વિરોધ નથી આવી ઉવી માન્યતા ઘણી જ પડી છતી. આ ભારેખમ પાપની માન્યતા છે. આવી માન્યતા તમારા મનમાં ન હોય. કારણ માંસ ખાવુ, સીગરેટ પીવી, ટી પીવો સાઢી આાવી માન્યતાવાળા ની અમી. મી જુએ નહિ. છતાં પણ તમારા મનમાં બીજું કેટલી ઉંધી માન્યતાઓ પડી છે
જૈમ બૂવનમાં ધન કિંમતિ વસ્તુ છે કે ધર્મ કિંમત છે? Qમાંથી ક્રીને તમે કિંમત માની ?
જે ધનને વધારે કિંમત માનતી હોય, અને ધર્મને અને કિંમત માનતો હોય તો તેની માન્યતા ઉધી છે. તેને ઠારી તે આત્માને મિથ્યાત્વનું પાપ લાગતુ હોય . સિધ્યાત્વ કઈ રીતે અસર કરે છે તે સમજે.
સના:- તેને દૂર ૬ઠ્ઠી પરબળ 2 ૧ સાહેબ - મિથ્યાત્વ છોને વાય ? તે નકઠી કરો. 1 ઘન ઈંમત નહિ પણ ધર્મ કિંમત છે? વિચા૨, સમજ, ડિત દ્વારા માન્યતા ધરલી શshથ છે. તેને તમે કામે લગાડી તો હજારો વર્ષની ઉધી માન્યતા પલટાયા વગર રહેશે નહિ. ઘર્મના દ્વઝામાં શ્રાવવા માટે માન્યતાનું પરિવર્તન ૩રવાનું છે. સભ:- વીજ ભવમાં પછી, એજ સીયતો ૨ ૧.

Page #54

સાવજ - અનુભવની સ્તર ઉપર જો પલટી નાંખી હોય તો આગળ * * ભવમાં ૨૨. * સભા - વાઘ, સિંદના ભવમાં જાય તો હૈ ? સાબજ:- શુ0 માળ્યતા સમઝીતીને જ શીય, સમીતી તિમાં જાય નહિ. ભૂતકાળની નિશાચીન ઇર્ષથી જય. નશાળના કર્મનો પલટી ન 'ખાય ત્યાં સુધી તેમાં રહે પછી પાછી પલટી આવે.---- - સમડીન એક વખત પામ્યા પછી પ્રાગજી વધારવાની જવાબદારી તેની છે સાચી ઘર્મ તેનું નામ જે માગણના વિઝાસમાં થઢાવે. 3ળીથા રસ્તામાં તમે ચાલો એટલે તે AM તમને આગળ ચલાવે. તેમ ધર્મની પ્રગતિ 8ળ ની માફક છે. ---
સભા :- લપસી ન પાય --- ભારેબા - ઉદાચ લપસી પડશો તો પહોંચી થ્થો ૧ ચિંતા થાય છે પછી નીચે ગાદલા પાથરેલા હૌય તો આળોટશીetsઠા ભાંગવાના નથી. બુલપીલો છે માટે ખુશીથી પડી ઈ નીચે પથરા નથી, મુળ તાત્યર્થ શુ અાગળ વાંધો નથી. ---
સભા - મધ્યાત્વ નવુ મિથ્યાત્વ નિકાચીન કરી શકે ખરા? સાવિ – નિઝાશીત થયેલું મિથ્યાત્વ જેટલું પ્રબળ હોય તે પ્રમાણે બંધાયું. પ્રબળ ન હોય તો તેને જીવ છાપી શ8, તી નવુ મિથ્યાત્વ ન 'બંધાથ. જેમ ભગવાન મહાવીરની ગ્રાન્માં નયસારના ભવમાં સમઝીત, પાવી. પછી મરીચીના ભવમાં અમુક ટાઈમ સુધી સમડીત છે. દીક્ષા લીધી ત્યારે છું ગુણસ્થાનકે છે. પણૂ શરીરની સુકોમળવાના છો શાહિત ના પાળી શક્યા. અને તેમને શાાિ સ્વૈચ્છા ત્યાણ ૪ર્યું. તે વખતે પકા ભાવશ્રાવકના ગુણ પાળે છે. ત્યારે તેમનામાં લાયકાત થકી છે પણ વધારે કપીલે પડ્યું ત્યારે છું "વર્સ Aદિવ્યા છે અને ત્યાં પણ છે ” આ વાણથી ભવ્યવાને ઈલાથી ઉવી માથના તૈમને કેળવી. તેની

Page #55

૫૦
'૨૭ી તેમને મિથ્યાત્વ આાવ્યુ. ઉ ભાષકથી મિથ્યાત્વ વાંધ્ય.
મિચ્છાથી નીચે પડ્યા. ઉછા ભાષાનું મમત્વ અને અગ્રદ છે માટે નવુ ગાઢ મિથ્યાત્વ બાંધ્યું. એક બે, રાગ નહિં પણ અસંખ્ય ભવ સુધી મિથ્યાત્વ ચાલ્યુ. સુવ પડે ત્યારે મિથ્યાત્વ ભૌગવે ત્યારે નવું ન વધે તેવું નથી . ઝરે નવા ઝેરને પૈવ ફરે તૈમ મિથ્યાત્વ ભિાવને પૈજ્ઞ કરે. તે વિષચક્ર છે. માટે મિથ્થાની ચામાં ફરે.
ક્ષભા - સમશીત ટહે પાપના અનુબંધનું સુદર્શન ચક્ર છે , શાશ્વભૂ - શ્રીટલે શુ થય દેવાય ? તે પાપનો અનુબંધનો નાશ કરે.
જીવ પાસે ના ચક્ર ન હોય તો પાપના અનુબંધ ન તોડી હાઈ.. મને સૌ ભય નહિ. માટે સમશીત પાસે પાપના અનુબંધ તીવાની તાત છે. 8ા ભંસાર સગ૨ પાર ઉસ્થા માટે સમરીન ક્વ કોઈ શ્રાલંબન નથી. આ સમઝીન ન પામવા માટેનું જૂળ ઉંધી માન્યતા છેતે માન્યતાને મિથ્યાત્વ ગાઢ બનાવવાની પ્રબળ તાઝાન ધરાવે છે.
સમઝીતી છે કે મિથ્યાત્વી છી તે ભણવા માટે. બસ તમે . માનો છો ? મારી માન્યતા શું છે ? યા જવાનું છે પછી તમે 8 ૬૨ થી ૧ તે જોવાનું નથી . પણ તમે માનવામાં જો ૧ ગ્રાની હોય તો મિથ્થારી છે. સમઝીન શૈક એક એક માન્યતાને શુધિમાં પલટવાની તાત ધરાવે છે. પુસ્થાનુબંધી પ્રસ્થની શક્તિ ધરાવે છે - તમે ઊંઘને સારો માની છે ત્યાં સુધી દીવ $૨વામાં પ્રદરથી વા મળે છે. પરંતુ શીધ ખરાબ છે. પીગ છે અને કદાચ ધ ડરી જોશો તો તેને અંદરથી વા નથી મળતું. મન વિહવળ થાય છે. જેટલી તમે માન્યતા પલટી એટલુ મનનું સેશન ચાલુ થયુ. - અનાથી મુની મળ્યા પહેલા શ્રેણિક રાજ સમ્રાટ હન્ના, રાજપાટ ભોગવતા હતા. એમનું જીવન વૈભવ, ભાગ પ્રધાન જુ. મહાવીર ભાથા

Page #56

૫
પછી ભગવાનના પરમ ભક્ત થયા, પણ દીા લીધી નથી. સંસારમાં રહ્યા છે. પણ માન્યતા ધરળથી બદલાઈ ગઈ છે. પહેલા તો તેઓ સત્તાધીશ, રાજ, વૈભવ ઘારણ ૭૨ના૨ા પ્રશ્નનું ર1 કનારા, માનો નાથ છુ ” તેવું માનતા, પરંતુ અનાથીમુનીએ પ્રતીત કરાવ્યુ કે તારી ભતને પ્રશ્નનો નાથ ભલે તુ માનતો હોય પણ તુ સ્વયં બનાથ છો. અને આની પ્રતિતિ થવાથી તેમને પોતાની તને મારગ માની છે. જડ પુદ્ગલો આપતીમાં રમણ કરવાની તાકત ધરાવતા નથી. માટે તેમને ભૌનિક રિધ્ધિ શિધ્ધિમાં અસલામતીનું ભાન થયુ. તમને આવુ નામ થાય છે પદ્મ 1
બેન્કમાં
તમારે બંગલામાં ચાર સીક્યોરીટી હોય, તીનેરીમાં ધુ ગોઠવેલુ હોય ત્યારે તમે તમારી બધી સલામતી છે તેમ માનો ને પરંતુ ત્યારે પણ અસલામત છો તેનુ ભાન થાય છે ખરું? તમે રિધ્ધિ-સિધ્ધિ વૈભવમાં સલામતી માનો છો અને આ ન મળે તો અનાધતા માનો છો માટે તમારી માન્યતા શુ
તમે માંદા પડો ત્યારે એ કોઈ ન સાચવે, ચિંતા ન કરે તો બધા સ્વાથી સુરો છે. અને એના બદલે ને બધા ખરૂં પગે ઉભા હૈ, સમાજમાંથી બધા ઝૂછવા આવે નો લાગે બધા મારી ચિંતા કરનાર છે. હું એકલો અર્લી નથી. માટે વિચારને માન્યતા થ્રુ ૧ એટલે શ્રેણિકની મિથ્યાત્વ અવસ્થામાં જેવી માન્યતા હતી તેવી જતમારી માન્યતા છે ને ૧ પડ્યો બોલ ઝીલે ત્યારે પણ નાના લાગે ખરી ૧ અશરણં છુ તેમ લાગે ત્
બાર ભાવનાથી માન્યતામાં મૂળ પરિવર્તન કરવાનું છે. તેમને એક્ત્વ ભાવના ભાવી છે. ધ્વજ હું એકલી છુ . મા કોઈ નથી ૬ કોઇનો નથી. જેમ તમને કોઇના પ૨ ૨૭ નથી, ભા૨ા ૫૨ ૩ઇને ૨ાગ નથી, શત્રુ છે. તે પણ ખીખીય પરનો છે. તમારા નિકટ સંબંધીની પણ ભવ

Page #57

પ.. ખી થર્યો પછી ? તે ડીડી મંકોડા, ચકલી થાય ત્યારે વહાલ થાય છે? શગ આવે છે ? ઘરમાં પણ ૨ખો ખ૨૨૧ માટે આ બધા સંસારના શગ પ્રશ્ય રાગ નથી.
જગતનું વાસ્તવીક સ્વરુપ સ્વીઝરવું તેનું નામ જ સમડીત છે.
સભા:- આ બધું માને પટ્ટા વર્તનમાં ન મૂઠે તો ૧ સાહેબ - વર્તનમાં પહેલા જ દિવસે આવે નૈવું નથી. પરંતુ જેની માન્યતા સાચી છે તેને વહેલું મોડુ પણ વર્તનમાં આવો પં. જેમ કોઈ વ્યક્તિ ઉપાથને ખરાબ માને અને તરસ્ત જ ઘટી જાય તો પછી તે તો તરત જ દેવળજ્ઞાન પામી નથ. પરંતુ સમડીત આવ્યા પછી પર વીતરાગ બનવા ભવોના ભવ થાય છે. અને આવું નીર્થકરને પટ્ટો બને. છે. છે, જે તરત જ આવી જાય તો વધુ સારા છે. તમારી વૃતિ, પતિ કાકાર થઈ ! માનો છો પરંતુ પ્રકૃતિ જુદી છે તો વિસંવાદ તી રેaો. પછી મનને જીતવા માટે તેને શુક કરવી સાત ઉથથી ડરવાની તમારા વિચા૨ અશકે તેની. ચિંતા નથી. દિરમાં પાણી sળાયેલું છે તો સપાટી પર ચોખ્ખું પાણી જોઈએ. તો ક્યાંથી આવે છે પણ એદરમાં ગંદ છે તો બાર પ્રા. શ્રમિક ધિર્મ પાથ પઈ પણ ખોટા વિચાર, પાપના વિચા૨ ઉથ છે પણ માન્યતા તો તેમની વાર્થ જ ૨હી છે.
સભા - માને છતાં પણ વર્તન ન કરે તે કેવું સાવજ - હા, બીડી પીવાથી ફેફસા ખરાબ થાય છે, કેન્સર થાય છે તેવું માને છે. છતાં બીડી પીવે છે તો બા તે મોયી પીવે છે કે તેને થતું હોય કે આ ટેવ છે તો સારું. આની ઠાર પાયમાલ. થઈ ગથી ૬ બલા વળગી છેશાંઈ પાલી જેવી નથી. માટે તેને છોડવા સત્ન પછી કરે છે. આ તેની સમકકાની નિશાની છે. છતાં પછી ન છૂટે ક્યારે? ખોટું આચરણ કરાવનાર કર્મ જે પ્રબળ હોય

Page #58

પડે.
તો ન છૂટે.
સભા - અમે તી જુ સુધી ધર્મનો પાયો જ નથી માંડ્યો ? સાબ" - અનંતકાળથી વ્યાજ લઈને ૩ો છો. તપ, ત્યાગ, ચંયમ 3ી પણ માન્યતા શુ ? સુખ ભૌગમાં જ છે ત્યાગમાં નથી. શ્રાવી માન્યતાવાળા ઉપવાસ કરી લે પર ધ્યાનંદ áાં ૧
સભા:- પાગ્રામ, સાબ ચદિયા જ અલ બગડી છે. સાથી મળ્યતા હીથ તો ઉવા જમ ના ૨૨. ઉપવાસ છો એટલે થોડીવારમાં કુરકુરીથી વોલે. સવારથી ઉપવાસનું ટેન્શન થાય. જેવી ભૂખ લાગે એટલે
ખ થય. માટે ઉપવાસમાં 32 લાગે છે અને પીગ 2 - દુધ છે માટે ઉપવાસમાં મજા નથી આવતી. પરંતુ યા ખનું દુ:ખ siઈ મોટુ દુ:ખ નથી. તર્મ સીઝનમાં વૈપા૨ ૨જાં ખાવાપીવાનું ભૂલી જાય છે ને ? . એ વાજુ જખ્યા રહેવાથી થોડુ શારીરીક દુઃખ 52 હોઈ શકે. * સભા - સાહેબજ પાણી શરીરમાં કે મનમાં પગ ૧ સાબ - તમારા શરીરમાં ઉપવાસથી 82 રવાન, મારે તેનાથી મનમાં માનસીક દુખ પેદા થવાનું છે. પરંતુ ઉપવાસ એ મનના સુખનો, અને આત્માના સુખનો, અનુભવ રાવે તેવી ને ક્રિયા છે પર સુખ દુઃખ છે તે તમે સમજ્યા નથી. જીવનમાં પ્રવૃતિ પુરુષાર્થ પર નિર્ભર છે. જે પુરુષાર્થ હોય તેવી પ્રવૃતિ થાય છે. પુરુષાર્થની
બuમાં તમારા મનની પ્રેરક ભાવો છે. મનની પ્રબળ માન્યતા છે એને મારા માની તે ૪૨વા બેદ૨થી પ્રેરણા મળે , મારું ન માની તીને કરવાની મને પ્રેરણા આપતો નહિ. , માન્યતા છેશુઈન હોવી ઈિએ. બીલવા ખાતર ઘોલી તેનો જીનીગ નથી. પરંતુ બહુ આ ઉથ ફર્વક માનું છું, આ નથી માન.” શા માનો છો તે ૩૨વા

Page #59

૫.૪ મન પંચીગ કર્યા ૪૨. કરવા જેવું આ જ છે. અંદરથી સતત પ્રેરકા આપી. તમારી થી, અરુચીનો પાયો માન્યતા છે. જે માન્યતા સાચી માની તેની ત૨૨.મેનનું વલણ થી. બાકી મનના વલણને પલવું માન્યતા પ૨ છે. માન્યતા પલાય તો વર્તન બદલાયં છે. માન્યતા બદલાય એટલે સાચો પુરૂષાર્થ 8૨વાની દિશા ઉઘડે છે. પાથાના સેકશીધન તરીકે શુધ્ધ માળ્યતા છે. અને પછી જ ધર્મના કાન માટે લાયઠ બનો છો. અને પછી તેનું વલી સારા કામમાં રહેશે. અત્યાર સુધી ૨૨ ૨ી બેઠેથી ઉધી માન્યતાનો વારમાં આપણી વિવાટ શનિને કામે લગાડી નથી. રુદાય દ્વાતિ મે ' લગાડી તો પગ અનુભવ તી વિરોધી જ ૨હી છે.
જૈન મા , સમતા, નમ્રતા કેળવતાં શું થાય3 aાપો દબાવાનું શ્રાવણી, પાપી આ પાવર નહિ હૈ. ઉદાર વાનનું આવે ત્યાં લાગે ગુમાવવું પઠ્ઠી. માટે એદરમાં સંઘર્ષ શુ તમે તેને સારુ કરી પણ અનભવે જે ૩૭ પીડા ઘણી છે. માટે તેમાં દુ:ખ છે, તેવી માન્યતા છે, સુખ છે તેવી માન્યતા નથી. આ સંઘર્ષના શારી સાચી માન્યતા નથી આવતી. ભાટે જ માન્યતા બદલવી અનુભવ બલિર્વો પડે. ગુકોમાં સુખનો અનુભવ ન થાય ત્યાં સુધી તમે તેને સુખનું સાધન નથી માનવાની. મનનો સ્વભાવ 4 1 તેને તમે દબાણથી મજા તો તાબે થાય તેમ નથી. તમે વિચાર ધારા સારી દેશો તો તે બેથી વધો તેમ વી. માટે માને ઘનજી વાયુ છે
- સુન્નર-પોડન... ગામ યાને સમજ પણ પોતાને સમજવા ઐને તો અનુભવ 3રાવી તો જ માનવા તૈયા૨ થાય સભા :- અન્ય ધર્મના ગુનેનું પ્રવચન શોભપીએ ત્યારે સંઘર્ષ થવાથી

Page #60

‘મને થલીત થાથ છે. શું કરવું ? સાદંબ - ગમે તે ધર્મમાંથી સાભા લો તેમાં વાંધો નથી, પn કોઈ બધા ધર્મમાં સાથી, સારી વાત છે, તેવું કરી શકાથ ના. જ્યાં સાચી વાત નથી ત્યાં તો તમે જે ભોળ, અબુઝ હશો તો ઉંધી માન્યતામાં ગોઠવાઈ જશો. માટે સાચા-ખોટાની સ્વતંત્ર પ્રાણી ક૨વાની શક્તિ ન હોય ત્યાં સુધી ગર્ભે ત્યાં જવાય નહિ. - સભા:- શગનું સમાધાન કરવા થ્થો જવાનું! શારે જેની પાસેથી સાચું માર્ગદર્શન મળે તેની પાસે સમાધાન દ૨વાજવાય. જેની પરિપકવ બુદ્ધિ છે, જેને ગમે તૈ શાસ્સામાંથી સાચા ખીણની હેસ જેવી બાવડત છે. તે વ્યકિતને ગમે ત્યાં જ્યામાં જોખમ નથી . હું મને તેમનું બતાવુ તો વિવેક થી કો પ્ર૧
પ્રાથમિક કક્ષાના નઠ હોય જૈમ થા ધર્મમાં ઉપદેશ છે કે તપ એ ડાયા 3ષ્ટ છે. માટે મહાવીરે જૈ તપ ધર્મ બતાવ્યો છે તેનાથી તી. હકીકતમાં આત્માની મુનિ થાય નહિ પણ તેના પર જુલમ થાય છે, કામ થાય છૅ, ઝાંઈ તૈનાથી ધર્મનો વિકાસ થાયું નહિ. પ્રગતિ ત્રાસ આપવાથી થાય છેગ્રીના આધિાનથી થાય ૧ શૈથી તપ-ત્યાગસંયમને રૂટનું 8ષ્ટ માનીને બેસે ઈં. આવુ થારે થાકા નો પક માનતા થઈ ગયા છે. ---- - : - તમારે નક્ક છવામાં રજનીશ કાંઈ-મકા લાલ દુનિયામાં
જવા સિવું કઈ નથી. તો કેમ 1 બીન લીઝ તો હિંસા વીજની કરે છે, તેથી વીજનું માંસ ખાય છે. જ્યારે ઉપવાસ ૭૨ના તો પોતાનું જ માંસ ખાય છે. શ્રી ખોરાક ખાવાનું ,
કરી પતાનુ માંસ લે છે અને તેને પચાવી જીવન ટાળે છે. એટલે પોતાનું જ ભક્કા ફરે છે, તેઓ વ માંસાહારી છે. મારી

Page #61

‘બધા ડુત છે. ઉંધી બુદ્ધિ લડાવાનું ભેજુ છે. હવે આવું સાંભળનારની હાલત શું થાય ? આમ તો ઘી ગુમરાણ થઈ ગયા, હકીકતમાં આ વાતમાં માંસાહાર બેસે તેમ છે ? માંસાહાર ને stવાય તેનો વિચાર જ ન કરે.
હકીકતમાં માને માંસાહાર હૈ પ્રસંગે હગ થાય છે ત્યારે તાવ આવે તો ભૂખ્યા રદેવું પડે છે. 5 બીજી તકલીફથી પકા કુખ્ય રાખે છે. માટે શું તે વખતે માંસાહાર થાય છે માંસ ખરાબ કેમ છે તેમાં ફુતા છે અને સ્ત્રીને પqવાનો ભાવ ઈ, માટે તે ખરાબે છે. જ્યારે ઉપવાસ ૩૨નારને બીજાને કામ આપવાનો ભાવ છે કે બીજને અભયદાન આપવાની ભાવ છે. માટે તમે પરિપક્વ ન બોં ત્યાં સુધી, ગમે તેનું સંભળાય નહિ.
સમ્યગદષ્ટિ ગમે તે ર્મશાસ્ત્ર વાંચે તો તેનું જ્ઞાન અભ્યજ્ઞાન જ થાય. મિલ્યાટણ ગમે તે ધર્મશાસ્ત્રો વાંચે તો મિથ્યાજ્ઞાન જ થાય છે. શભા:- સાધના દ્વારા મનને વશ ઝરી, તેનાથી ૪મી બહાર લાવી
આત્માની શુદ્ધિ થાયું ? ચારૈબલ્સ:- હા, ચીડ સ. પદાર્થ વિજ્ઞાનની નિયમ છે જે પ્રક્રિયાથી આત્માની અશુણિ થઈ છે, તેનાથી ઉંધી કાઢવા કરી તો આત્માની શુ થાય. ધાત્માને કોઈ ડર્ષ લાગે છે, તેમાં મન સાધન વને છે, જેવા મનની ભાવ તેવા કર્મના બંધ થાય છે. કર્મ જે ભાવથી બંધાય છે. તેનાથી ઉલટો ભાવ શૈ ઐટલે ડર્મ છુટે છે આ પદાર્થ વિજ્ઞાનની દૃષ્ટિ માન્યતા છે. મનને વશ ડવ ને ડારકાથી મન બેavમ બન્યું છે, તે ભાવોથી ઉત્તર ભા કરી તો મન જ્ઞાબુમાં આવશે. જેમ નોકર તમારુ
ધુ કરતી નથી, જે ડારકાથી સ્વછંદી બન્યો છે, તે કારમાં પાછું ખેંચી. લો તો નોકર સ્વરછરી બની શકે ખર૧ નોકરનો અર્થ જ પરાધીનતી છે, રણા તેના માથે માલિક છે, માટે કે જે છુટછાટ આપી હોય,

Page #62

તેને પાછી ખેંચી લેવી પડે, તેમ દીકરાને પણ મયદામાં લાવવા નિયંસ મુવી પડે , તેમ પ્રેકટીકલ વાત છે કે મનને નિયંત્રકામાં લાવવા જે મને ઉધુ કર્યું છે તેને લીધે કરવાનું ચાલુ કરી.
" મન મારી મરજ વિસદ્ધ કંઈ જ નહિ કરી શકેં, કરી લૈં તને જ કરીશ, તુ લપડાક ખાઈશ કાવી પાવર છે ખરી ભલા થઈને ફરે છે : જેમ ઢમાં સત્તાનો, આજની પાવર ઈચ્છે, તેમ પ્રથા ધામબળ જોઈએ, 8 ધાત્મા છું, મારામાં અનંની તાકાત છે તેની સામે મન શું કરશે ?
મનોવિજ્ઞાનની સાધનાની પાંચ સ્ટેપ છે :) ધ્યાત્મવિશ્વાસ - તૈના વગર મનને શાબુમાં લઈ શકાય નહિ. તેની સાથે સંકલ્પ ન હૌય તો પથ્થર ડામ ન થાય એ માટે બીજુ
સંકલ્પબળ - એને માટે વીજ સમજશકિત - મનને કાબુમાં લેવાનું મા ઍક સાધન છે. મનને સમજવીને કાબુમાં લેવાનું છે. અને તેનાથી છ સાધના :- સતત પ્રયત્ન, મથામર, તેના લારા મનની કાબુ આવે છે. તર્કબુદ્ધિથી પ્રક્રિયા ક૨વાની છે. . સભા - સમજ્હાને દાવપેચ દૈવાય ?
બં:- દાવપેચનો થ્થક વિભાગમાં થાય સારા માકાને પહેલા દાવપેચ શમવાના હોય છે પહેલા સીધી રીતે કળથી કામ 5૨વાનું હોય ૧ માટે જ પહેલા શામ, દંડ ભેદ માર્વે વગર કાર૭ ધાંધલ, ધમાલ. ઉગતા ફરવાની જરુર ૨૧ દાવપેચ થી તો ગ્યારે કાન પડી હૈ જૈ બે સૈકા ન આવૈ તો.
સભા:- તેને જબરદસ્તી કહેવાય ? સાહેબ - ના, આતી વંચના છે, ઠગવાની વૃત્તિ છે નાના છોકરાને કહીએ કે શાંતિથી બેસ તી બેસે ખરો? અધિકલાકમાં

Page #63

૫૮
તો ફુદમડુદા કરે. આ બાવી પરથી બીજી બારી પર ચઢશે. લાગ આવે, ફતરાનુ પુછડુ પેચી માવશે, તમે કહો તેનાથી તે ઉંધું જ કરે, મોટા ભાછો નાના છોકરા પ્રવચંડ જ હોય છે.
સભા - તેને વાનરવેડા માય ! બજ:- પેવુ જ હેવાય. હવભાવ શ ૧ મવડ ચંડો. દીપે તૈનાથી ઠંધ જ કરે, કદીએ દોડમરીડા ૩૨ તો શાંતિથી બેસી જય. માટે જેનું મન અવળથે છે, તેને ઉંધા જ આદેશ આપવાના આવે. પુજ્ય થશીવાજપે અધ્યાત્મસારગ્રંથમાં ૪૭ ઈ છે મનના સાધકે સાધનામાંથી તન મન બહાર હોય કે સાધનામાં વિપૈકી ૨નું હોય, તેને કંધુ ? તેની ટેકનીકી બતાવી છે, તેમાં મનને ઠગવાની વાત કરી છે. શાસ્ત્રમાં મન માટે વોલ્યુમોના વોલ્યુમો ભરાય તેટલા ગ્રંથો છે. કાન એ યાત્રાનું સુખ છે. ઘકાનું મન તોફાની અવળચંડુ હોય તે નવ બેમે ખરા ?
* તમે 3ામ વગર નવશ પ૨ ઉદીચ થાકી ની ઉઘી ભવ પણ નવા ન બેસો, તેથી વ્યવહારમાં પાણ છે ? ” તવશ તો નઓ વાળે. તેમ તમારા મનની સ્થિતિ છે માટે મનને કાબુમા લેવા એક મીનીટ પછી તેને નવ નહિ શખવું. '
સભા - વિચારની ચંચળતા હૈ સ્મૃતિ છે ઉલ્પનાના આધારે છે ? સાબ- વાસના, ઉજાલના કારણે વિચારની ચંચળતા છે. સબસીયસ માઈન્ડમાં ધ્યશુદ્ધિ છે. તેના કારણે વિચારની ચંચળતા છે. માટે વિચારની ચંચળતા સ્મૃતિ કે કલ્પનાના આધારે ન stી શ૩ય, નાના બાળકને કોઈ સ્મૃતિ નથી. છતાં તેનું મન ચંચળ છે.
A સભા યા ભવની ઋાત ૧ સાહેબ - સ્મૃતિ 4 જતિસ્મરકી કહેવાય, તેને સંસ્કાર ન વહેવાય,
સ્કૃતિ એ જ વસ્તુ છે, માટે પ૨ વર્ડ બીલો, શાસામાં થીષ્મી વાત કરે છે કે ચંચળતાનું કરી સ્મૃતિ કે કલ્પના નથી, પરંતુ

Page #64

૧૮ 6ી માન્યતા એ ચંચળતાનું કાર છે. અમુક માન્યતા સારી છે, માટે તેમાં તમારું મન દોડે છે. બીજી બાજુ ઘઉપાએ ઉધી વાતી ફેલાવી છે.
ધ્યાનની સાધના હારા ફરવાનું છે સિવિચાર બનવાનું છે, અને તે માટે જ પ્રથ7 કુરે છે. ખરેખર સાધના દ્વારા વિચારશુન્ય : થવાની જરુર નથી. વિચાર કરવો એ ખરાબ વસ્તુ નથી , ઉપયોગી તત્વ છે. મનને નિકીથ નથી બનાવાનું પન્ન મનને સક્રિય બનાવવાનું ઈ. મનની શક્તિ ખીલવવાની છે. અત્યારે જે વિચાર આવે છે તેમાં સારા નક૭૨, એaણના, સ્થિરતા, ઠંડી લાવવા સ્થાનની સાધના છે. ક્રોઈ શુન્યમન કરવાની સ્થાનની સાધની નથી. " વિચાર સારા હોય તેને સ્થિર ક૨વા પ્રયત્ન ક૨ો, તેના માટે જ મનોવિજય ઉદ્યાની વાત કરતો હતો. જેમ નાના બાળકને સારી પ્રવૃત્તિમાં રોકી શખ તો બીજે જય નટ. તેમ મન પાસે ઝામની 2ગલો રાખ. તેથી ચારે બાજુથી તે લદાયેલું છે. તમારે વ્યવહારમાં ભૂત પિશાચનું ટપ્પત છે.
, આમલી પીપડાના મોટા ઝાડ પર સૂન જેવું છે, તેની નીચેથી જૈ ન્યું હોય તેને વળગવુ, રાસ માપવો નૈવી લોકવાહિતા છે. આ માપક શાસ્ત્રની વાત નથી. મા લિથીનના ભૂત હોય છે. જેમ નાના છોકરા બારી નીચેથી છોઈ જતું હોય તો કાંકરી નાખે, તેના માથા પર પડે તો તેને મજા આવે. પછી તે સંતાઈ જય, શ્રાવી સ્વભાવના નાના છોકશાસ્ત્રી હોય છે. ભૂત વળગે તેને ત્રાસ ત્રાસ થઈ ભથ, પગ જે તેની ચોટલી હાથમાં આવે તો તે તાબે થઈ જાય. ભૂતમાં શનિ શ્રી હય છે. જે પ 3મ તેને શોધી તે તરત જ થઈ ભય . પ્રેક વાકયો આમલીના ઝાડ નીચેથી જ્યો હતો તેને વળવા માટે ભૂત આયુ પણ વાણિયો હોંશિયાર હતો તેને પાછળથી ઈને તરત ચોટલી પડી

Page #65

લીધી. ભૂત કહે " હુ તારો દાસ છુ” કારણે તારા બામાં આવી ગયો છુ. પરંતુ મને છોડ. વાણિયો દે મારુ કામ કરી આપે તો છૌ ભૂતે કહ્યુ કામ કરી આપુ પરંતુ મારી એક શરત છે. 8 નવરો નદિ ધ્વંસ, નવશે બૈંસુ તો તને ખાઈ જઈશ, પરંતુ ચા ખૂન તો એક જાતના દેવતા કહૈવાય માટે શક્તિ ઘણી હોય, વાગિયાએ કહ્યુ મઠ્ઠાન બનાવી આપ, અનાજ લાવી આપ, દુકાન કરી આપ આવા તો પચાસ ડાન્ન સૌપ્થા. પરંતુ પેલો તો પાંચ મિનિટમાં ડાભ ઠરી નવરી થઈને પાછો આવે. વાણિયાને લાગ્યુ ત્ચા તો હવે મને ખાઈ જી. તેથી વાયા બલિ દોડાવીને કામ સોંપ્યુ કે હું બીજુ કામ ન બતવુ ત્યાં સુધી આા નીસરણી પર ચડ-ઉત્તર કર્યાં દર. હવે અદિયા કામ નથી ચિંધ્યુ તેમ તો ન જ કહેવાય. આ એક દષ્ટાંત કથા છે, પણ સર્મ શુ છે 1 તે વિચારો. ભૂતની શક્તિનો પાર નથી. તેમ મનની હાતિનો પાર નથી, મન તાબે થાય તો તમને ન્યાલ ઠરી દે. પરંતુ તોફાની મનને તાબે કરવા માટે તની માફક તેની ચોટલી પકડવી પડે. તેમા ભૂતની જેમ જ હારત શુ ? એ મનને નવરું બૈશવા દેવુ નદિ અનેના જન્મ – મગના ખરાબ સેસ્કાર પણ પડેલા છે. માટે તેને સારી પ્રવૃત્તિમાં ગૌઠવી રાખવાનુ. મનને ઠગવાનો આ ઉપાય હૈ, પૂજ્ય તેમચં સૂરિજીઐ યોગશાસ્ત્રમાં લખ્યુ છે કે શુભયોગ, મન. મન પાસે શુભયોગમાં પશ્ચિમ ડાવો 3 થી બીજા પાસે દડવા માટે તૈયાર ન થાય.
કૈમ તમારા જીવનમાં તો મન નવરુ જ હોય ને ? તેને ૩થી સારું નામ સીપવાનુ રાખ્યુ છે ખરું ? એમ પણ ધર્મના કોટામાં તો નવસ -જ હોય છે. કદાચ તમે શરીરથી ધર્મ ઠશ્યા તો બેસો, પણ મન તો રંતુ હોય તું. કામ તો ખાલી શરીરને જ નૈ ૧ તેથી મનને નોતે ફરવા દર્દી છો.. અનાદિના સેક્કર ભર્યાં છે. માટે એમને એમ નનને કામ

Page #66

૬.
ઠામ સીપો સૌ કામ ડરૈ નાદ, માટે તેની ચૌલી પડડવી પડે. પછી જ તે તાબે થાય.
સભા:- સાદેવજી ચોટલી કઈ? બતાવી.
સારેવજી કિ મૈં અનુભવ હારા મનને ઝનવીન્સ કરવુ. ઇન્વીસીંગ પાવર તે જ થીલી . જેટલુ મનને અનુભવ ારા, કબુલ, સ્વીકાર કરાવી લો, તેથ્લે જ તે કાબુમાં આવશે,
ભભ:- સારેબજી દાખલો આપ.
સાદેબનુ :- દાખલા તરીકે આયંબીલ ડવાનુ છે, તેમા રસૌઈની સુગંધથી થષાને ઉલટી થાય, આયંબીલની રસોઇ મોંમાં પણ ન જાય, આ સળવળાટ જીભનો કે મનનો છે ? આયંબીલમાં ખાવા તો મળે છે. માટે તેમાં ભૂખ્યા રહેવાનો સવાલ નથી. તે બધા પદાર્થો શરીરને પુરતુ પોષણ માપે છે. તીર્થંકરના શરીર પણ આ ચાદારથી ટકે છે. ભગવાને જ આ ધર્મ બતાવ્યો છે. તેમા ખાવાની ના નથી, પણ તેનાથી જીભને સ્વાદ. ન મળે., વિહારી પૈદા થાય નહિ, આસક્તિને પોષણ ન મળે, પણ તેનાથી દે, ઈન્દ્રિયની ક્રિયા બરાબર ચાલે. છતાં પણ તપ કહૈવાય આવો ધર્મ દુનિયામાં ક્યાંય નથી.
સભા:- સારેબલે તૌ આયંબીલમાં પણ ઈડલી, ઢોસા હોય છે સારેધ:- દરરોજ આપીએ છતા પણ કોઇ કરવા તૈયાર થતુ નથી, નર્મ પહેલા આયંબીલ તો કરો, આપણે સ્વાદ છોડવા આયંબીલ કરવાનુ છે, તેમા તમે સ્વાદમાં ઈડલી, ઢોસા ક્યાં લાવ્યા. શ્રેકની એક વસ્તુ દરરોજ ખાસો તો મજા ઘટે છે. સૌ દિવસ આયંબિલ કરી પછી જે માલપાણી બાચી અને જે સ્વાદ આવશે, તે પહેલા ખાતા નહિ આવે, માટે મા વધારે ક્યારે ?
સભા:- ચાબીલ કર્યા પછી ચાલુ ખાવાનું ભાવતુ નથી. સાદેબા – ઊની તો જીભ બગડી ગઈ છે, મનથી ગમન નથી કે
1

Page #67

૩૨,
અભથી ગમતુ નથી, માનસીક રીતે પ્રેમ હોય કે આયંબિલન ખાવામાં લાભ છે. માટે આ ગમતું નથી. જજને માથમિલનો, પૌરાડ ના ભાવે, તેને તો તીખા તમતમતા અને મીઠા પદાર્થો ભાવે તે જ તેની ડીમાન્ડ હોય છે. છોઈ આ પ્રીશ$ નથી ભાવત તો તેની જીભ બગડી ગઈ છે. બઘા ઉર્મમાં આડખીલીરૂપ મન, 'શારીર, ઈન્દ્રિય જ વાંધાવચ9 પાડે છે, માટે બધું ધિર્મના વ્યવહારમાં.
ની વિરોધ હોય છે. તેથી જ બન્ધ મન સાથે સમજાવટ ધ્વની આવે છે વિકારીમાં પીડા કેટલી , આસકિતમાં દુ:ખ કેરલ, ચાનાથી દેટલા દેશાન થઈથી છીએ, પરંતુ જમના સ્વાદ છે, તેમાં મુખ : દેખાય છે. તૈના ૩૨તા 1ઈ શી વિઝારી 'sષાથીમાં પીડા હૈ. ચોવીસે 3લાક બુભમાં સ્વાદની ઝંખના છે. તેમાં દુઃખ કેટલ, સારી વાણીથી ખાવા માટેની તલપની પીડા કૈલી લી પીડા ઉઠીને સ્વાદ લેવા છે કે પીડાથી મુક્ત થઈને મનને શાંતિ માપવી છે ? સમજાત માટે મન સાધન છે. માટે જેટલા અનુભવ, તર્ક, દલીલોથી તેને સમજવો તેહુ તે માને. ભલે પ્રાર્થઘલમાં સ્વાદ નથી પણ જુભને બેસ્વાદપારાનું દુ:ખ વધારે છે 7051નું માત્માનું દુઃખ વધારે : તમારા મનને કબૂલ કરાવી કે રીમા દુઃખ વધારે છે? વાસના, કૃણા ઐક જાતની પીડા છે. જેનાથી અજેપી થાય છે. રસગુલ્લા ભાવે છે તેથી તેના માટે મનમાં ચૌવીસે કલાક તસ, છે. તેથી જેટલી માઈટમો ભાળે છે તેની આસકિત, પ્યા, તરસ લઈને તમે ફરે છે. આવી સિરો તરસ છો છે. તરસ ઍક જતની પીડા છે ૐ સુખ છે ? હવે ધાટલો ભાર લઈને ફર્યું તેના છરતાં બેસ્વાદવાળુ માઈ લેવુ ને સારા છે. મોટા . 'દુઃખના ત્યાગ માટે નાના દુ:ખને વૈઠી લેવુ શુ ખોટુ! તાવ ધ્યાવે ત્યારે
ઇંજેકશન, દવા આપે છે, ત્યારે sઈ ગલીપથી થાય છે ? છતાંપણ 'લો છ ને પાછા ડો.ને કશો જ હોય તો હૈ આપી દેએ પછી

Page #68

૩
કટ સાશ કરે.
1 સભા:- હા, સાર્વે શીખંડ, પુરી ખવાય નૈ ? સાબ:- શીખંડ પુરીમાં મા ઘણી છે. તે જે માનો . તેમાં જ તમારી ભ્રમ છે. તાવનું દુઃખ મોટુ અને ઇંજેકશનનુ દુ:ખ નાનું તેમ માની છો ને ? મોટા દુ:ખને કાઢવા નાના દુ:ખને સ્વીકારી છે. શીખs પુરીમાં મજા , પણ મન ઉદ્યારે ૧ અંદમાં તેની વૃw તરભ હોય ત્યારે ને ? ની પછી વણા, તરસ મે મોટુ દુઃખ છે ને? થા માનો છો છતાં તમારા ભુવનમાં ઉલ્ટો 8મ છે, આ માત્મક પોઈન્ટ છે, માટે મંથન કરન્મે. પ્રાત તમે નાના દુઃખના નિવાર માટે મોટુ દુ:ખ ઉભુ ! છો. પરંતુ મોટા દુઃખના શિવારકા માટે નાનું દુઃખ વેઠી લી. - ગળી વાવ્યુ છે તેમાંથી લોહી કરી રહ્યું છે બળતરા થાય છે. મનમાં અજંપો છે. ર્વે તેને ભૂલવા બીજુ પ્રાણી પર મોટો છાપો સુધી તો મને ત્યાં જશે. એટલે નાના દુઃખને ભૂલવા મોટુ દુ:ખ ઉભુ કર્થ દેવી. પૂર્વ તમારે જીવનમાં ક્રમ આજ રીતે ચાલે છે. શારીરના ના દુખના નિવારી માટે તમે મોટા માનસીક દુઃખને ઉભા ૩૨ છો. - ભવનમાં મોટી મઝા તો તમે મનથી ૨૪ કલાક ત્રાસેલા છો. શરીરને તમે સ્વસ્થ શો છો અને તેના માટે મનના ત્રાસ ઉભા કરો છો કારખા નાનુ શરીરનું દુખ તમને દેખાય છે પણ મનનું મોટુ દુઃખ દેખાતું નથી. ચીરીથી ખાડ્યો ત્યારે દુ:ખ થાય હવે તે વખતે કોઈ જોરથી થપ્પડ મારે તો ચીરીયાનુ દુઃખ ભૂલાઈ વરૂા. પા પ્રાપુ કરવા દેશી ખરા ? શભા:- બાળ મનોવિજ્યની સાધનાના સ્ટેપમાં જ સ્ટેપ જ બનાવો,
પાંચમું એડ 3યું પડી રહી ગયું ? શાલિભ - , શશી ગયુ. પાંચમું સ્ટેપ આવશે. 5મ અર્થમાં

Page #69

૭૪
હૈ.
પાંચ નથી લેવાના પણ આ પાંચે સ્ટેપ એક સાથે અપનાવવાના પાંચ સાથે ૨ાખીને ચાલવાનુ છે. પછી જ મનોવિજ્ય થશે, હવે પાછળની વાતના અનુસંધાનમાં જોઇએ.
દા.ત. તમે જમવા બેઠા, ત્યારે ભાણામાં ડારેલાનું રાઇ આવ્યું. ત્યારે પીતો નથ, કારણ તમને ભાવતુ છે, માટે તેનુ દુ:ખ છે. હવે આવી પડ્યુ છે માટે તે ખાવાથી જે દુ:ખ થવાનુ છે તેના નિવારણ માટે તમે ન ખાશે અથવા બીજી રીતે પણ વિરોધ કરી શકો છો તેમ છો, છતાં પણ તમે ઉલ્કાપાત કરો છો જેથી પોતાના અને બીનના 'મનને અશાંતિ ઉભી થાય. ઘૂંટી નાના દુઃખના નિવારઙ્ગ માટે મૌટુ દુ:ખ. ઉભું કર્યુ.
સભા:- પણ સાહેબ શાંતિથી ખાઈ લઈએ તો ઘરમાં એમ થાય અમને ભાવે છે.
સારેવજી:- ના,ના તમારું મો જોઇને કરી આપે કે તમને અભાવતુ છે. અખ઼ભાવતુ ખાચો અને સામેનાને તમારા મોના ભાવ, ખબર ન પડે તેવા તમે સંયમી છો ? વ્યક્ત ન કરવુ હોય તો પણ થઈ જાય તેમ છે. જેમ પોલીટીશ્યનોને સવુ હોય ત્યારે હસે ? ૨૦ૢ હોય ત્યારે ડે ક્રોધ વખતે ડીમા ાખવી હોય તો પણ રાખી શકે છે. તેવા તમે ડાઈ ઉસ્તાદ છો? પરંતુ મોટા ભાગે આ સ્થિતિ છે.
કારેલાના 2113થી જીભને જે ત્રાસ થાય છે તેને તમે ાસ માની છો. પણ ઠોઠને દુઃખી ડવામાં તેને ત્રાસ થાય છે તે મૌટુ દુઃખ છે તે તમને દેખાતુ નથી.
આયંબિલમાં માનસીઠ દુઃખોનો ત્યાગ છે અને સાથે તેમાં માનસીક સુખ છે. પણ તે તમને દેખાતુ નથી. પરંતુ આયંબિલમાં મા કેવી છે ? કેટ્લી છે? તેની કબુલાત મન પાસે કરાવવાની છે. અને તેની સામે ખાવાની તૃષ્ણાની પીડામાં કેટલુ દુઃખ છે તે તેને
૧

Page #70

ge
સમજાવવાનું શું
દુ:ખનો ત્યાગ કરું એજ ધર્મની યાજ્ઞા છે. તમે સુખને જીવનમાં અપનાવશો એટલે ઘર્મ જ અપનાવ્યો છંદેવાર્શે. દુ:ખને ભવનમાં જેટલુ ઉભુ કરશો તેટલું પાપ છે. તમારા આત્માને જેટલું દુઃખ આપશો ત્રાસ અાપશો તેટલું પાપ છે
આત્માને , મનને શાંતિ આપવા માટે શરીરના થડા ને વેઠવુ પડે. ઉપાધ્યાય, મદારા જન્માવે તપમનું વર્ણન કરતાં કહ્યું છે ત૫ ધર્મમાં સુખ ઘણું છે. જે પછી તપમાં ઝાથાઝણ માને છે તેની તો બુદ્ધિ બગડી ગઈ છે. તપમાં આત્માની અને મનની શાંતિનું સુખ છે. તપ જો પાર કરતાં આવડે તી ghકી, વિઝા૨ો, આસકિતથી મુક્ત થવાય. જેથી માત્મામાં શાંતિનો અનુભવ થાય અને તેથી તેને મન મળે. મળે ત્યારે શરીરને મન ન મળે. શરીર અને બુભને તો બાજુ પર ઝૂડી દવાના જારી તેને સમકશક્તિ નથી. માટે તેને તમે ફ્રન્વન્સ ડરાવી શકો તેમ નથી પણ મનને એ ન્વીન્સ ૪૨ાવી તી ચીલી હાથમાં આવી જાય . હવે ચીટલીવાળા મનને પwા નવ વસવા દેવુ નહિ. જ્યારે અધ્યા ની ચોટલી પણ હાથમાં નથી ચને પાછુ નવા જ બે હય.
લીઝ કરે છે સાહેબ અમને ટાઈમ નથી પણ અત્યારે તમારે જીવનમાં જેટલો સઈમ છે તેટલી ટાઈમ તો તમને ધ્યારેય નહોતો. ડાક્કા યેનો પહેલા નહોતા. પરંતુ અત્યારે યેના કારણે મોટે ભાગે તમને નવરાશ છે. માટે જ ટી.વી.ની. સામે 3લા સુધી બેસી રહી છે. પ્રત્યારે તમને ટોળટપ્પા. ફરવા ઘર્ગો ટાઈમ આરામથી રખડી પકા છો છે. માટે નવરાશમાં ડયાં તોફાન છે તે વિચારજો.
પરંતુ હજુ તમને તમારા મનને બુમાં લેવાની તૈયારી નથી . પ્રેઝ ટત સારા તમારા મનને કાબુમાં ૪ઈ રીતે લઈ શકાય તે બતાવ્યુ

Page #71

30-9-૯-૫. ૨વવા૨
/ પ. પૂ. શ્રી યુગભૂષણાવિશ્વ સરગ્સસભ્યો નમઃll 19 સુદ ૩ || મનોવિજ્ઞાન | ગૌશાપિયા
અનંત ઉપsી મનતજ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા શ્રો ગતના જીવ માટે પોતાના મનના વિજેતા બને તેવા શુલ શ્રીધને પ્રાપ્ત $રે તેવા ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
ભગવાનનું શાસન જીવ માત્રને માંતરીક 2ષ્ટીએ વિનીતા બનવાનું રૂછે . આપણે ત્યાં સૌથી પહેલી નવવાર . તેમાં પણ પહેલા પદમાં ડીને નમસ્કાર ઈં; માંતરીક જગતમાં વિજેતા છે. તેને જ આપણે . નમસ્કાર કરીએ છીએ. જૈમી માંતર ફાગુના વિજેતા બની મુક્ત થવા છે,
મનું બધા હાટુ પર વર્ચસ્વ છે. તેવા જુવ પછી ગમે ત્યં હોય તો : પણ તે તરીકે વિજેતા તરી જ છે અને તેને જ આપ૭ી પ્રજાએ છીએ ' માટે ધર્મના ઢામાં મનોવિજયની વાત છે. પણ મન આપી, સાથે હોટલું જડાયેલું છે, અને પાછુ પોતાની શકિતથી માતૈલુ પણ થયેલું છે. માખુ ગત મનના ત્રાસથી ત્રાસેલું છે બધાના ભવનમાં જે ધાંધલ ધમાલ છે તેમાં મનનું જ સર્જન છે. આખા સંસારને તે ટચલી અstuી પર નચાવે છે તે દાદા જેવું બની ગયું છે. માટે તેને કાબુમાં લેવું તે એક જબરદસ્ત 3ળા છે. તમારી શરીરને તમે કંટ્રોલ 8
બાર હૃાા કાબુમાં લઈ જા, હમ ડરી તી તે સ્વીકારે. અરે ઈશ્વથી પણ વળબાઈથી અનુકૂળ થશે, પળ મન પર મે વળઘાઈ ડરશી તી તે સંવાથ તીશન કરી તેમને ઉડાડી દેશે, માટે હામાં લખ્યું છે કે મન ઉનમત હાથી જુ છે, ઉન્નત હાથીને જે મહાવત અ98 મારવા જાય તો તેને 3ડી છે. માટે મન બળ જબરાઈથી અંકુશમાં આવી શકે નહિ. માટે મહાપુરૂષોઝે તેનો વિજય થવા પતિ બતાવતા શું છે તેના માટેની જે કોઈ ડી હોય તો તે સમજી છે. તેને મનાવી લે તો તે સારુ 8ામ આપી શકે છે. હવે સમજાથી કામ લેવું એટલે શુ? મનને 3થ્વીન્સ ક૨૧વવું. મન જાને જે બુલ

Page #72

૬.૧
કરવા તૈયાર ન થાય તો તે સ્વીકારનુ નથી, નસરતુ નથી. પણ એ સમજણથી વાત તેને બેસી જાય તો તે અનુકૂળ વર્તન ક૨વા તૈયાર થાય છે. તમારે વ્યવહારમાં પણ નિયમ છે હૈ કોઈ મોટી માણસ હોય, પુણ્યના કારણે મોટી બની બેઠો હોય, આમ બ્રુક્ષુ હોય, હવે તેને કાંઈ વાત કવી હોય તૌ શ્યુ કરી ? પણ જો એ વાત તેને ગળે ન ઉતરે તો તમને ઉભાખી દેને માટે સમજણથી કામ લેશો ને ? સંસારમાં નિયમ છે 3 મોટા મગ઼સને વાત ગળે ઉતરી જાય તો બધુ કામ સહેલુ થઈ ય. માટે એક વખત મનને કબુલ કરાવવુ તે એક સૌટી છે. તેમ આમાં પણ મનને જો બ્રુલ કરાવી ટકી ની મન તમારા કહ્યા પ્રમાણે કામ કરતુ થઈ જશે. સભા:- બુલ કઇ રીતે કરાવુ 1 સારેબજી - તેજ પ્રક્રિયા છે. આાપો આગળ વિચારી ગયા. તેમાં ભાષમનના વર્ણનમાં પહેલા મનના બે પ્રકાર બતાવ્યા, ધૃવ્યમન અને ભાવમન ભાવમનના હૈ પ્રકાર છે ઉપયોગમન અને લબ્ધિમન.
લબ્ધિમનમાં સૌથી પહેલુ થ્રુ બતાવ્યુ ? માન્યતા. આપણો મનમાં અનાદિકાળથી ઉધી માન્યતા ઘર કરીને બેઠી છે. માટે જ મનની પુરુષાર્થ ધી દિશામાં થાય છે. જે સાચું છે તેને ખરાબ માની બેઠુ છે અને જે ખરાબ છે તેને સાચુ માની બેઠુ છે, જે હિતકારી છે તેને અલ્તિકારી, જૈ અતિઠારી છે તેને તઠારી, જૈ સુખ છે તેને દુઃખ, દુઃખ a તેને સુધ .. આ નટસેલમાં ચાપણી માન્યતાનો ચિત્તાર છે. જે અનડળથી રુઢ થઈ ગયેલ છે, અસ્થમાની જેમ વણાઈ ગઈ છે. જ્યાં સુધી મન ઝબુલાત ન ઠરે. માન્યતા બદલવી એટલે જિનેશ્ર્વરદેવાએ જે તત્વ હ્યુ છે તેને મન પાસે બુલાત કરાવી લેવી. તેમને જેલ તત્વ જ સત્ય છે. આપણે બોલીએ કીએ " ત્વમેવ સર્થ્ય “ જિનેવ્વરદેવાએ જે તત્વ બનાવ્યુ છે તે
ન
ન

Page #73

જગતનું પ૨મ સત્ય છે અને જે ખોટુ બતાવ્યું છે તે જ સત્ય છે
જનશાસનમાં બધી ઉથામાં પહેલા શ્રા, કબુલાત કરવાની રૂડી છે. જેમ તમે પ્રજ, દર્શન કરવા ભયો ત્યારે પહેલા ચાંદલો કરો હવે, પહેલું તિલક તમને કે ભગવાનને ? હકીકતમાં પ્રભ $૨વા માટે ધારી ક્યારે બનો ૧ દેશસરમાં પ્રવેશની હ૬ ને ? જે ભગવાનની ભાણાને &યથી માને તેને જ જેને પ્રભુનો ઉપદેશ નથી ગમતી, જે હૃદથથી સ્વીકારવા તૈયાર નથી તેને દર્શન પ્રજાનો અધિકાર નથી. શસરમાં ગમે તે ઘુસી શકે ખરી ! આપણાં ભગવાન બધાની છે તેવું ના હત્યારે ઘણા છે, પરંતુ આખી દુનિયાના નથી. જે પ્રેમની વાતને માને તેના જ છે. જૈ દી વાપને બાપ તરીકે ન માનતી હોય તે સાચી રીરી છે કે નામની જ દીકરી કહેવાય ? તેની જેમ અહિંયા પછી જિનેશ્વરદેવે ઉદેલા તત્વને ભલે પછી પ્રજૈનમાં જન્મેલો હોય, ગમે તે અવસ્થામાં હોય, પછી જો તે તત્વને માને તો તેના ભગવાન છે. માટે તમે દેરાસર આવી ત્યારે ચાલી ૬૨ પછી જ અંદર જ છે. તેમને થાય કે જેમના ચરઝમાં નમસ્કાર, વંદના 8 છુ તેમની આજ્ઞા ભલે કદાચ આ રીતે સમપર્ણ ન થઈ હોય પણ શ્રદ્ધાપે તો છે જ. તેમને ઉદેલો ઉપદેશ મને ગમે છે,
સ્વી છે, એની ખાત્રી માટે જ ચાલી 3ી છે. માટે આ ન સમજ્જાર Sો છે ભગવાન બધાના છે. માટે જ અત્યારે આપણી જીથી ટુરીસ્ટ સેન્ટર બની ગયા છે. પાલીતાણા માટે હમણા હાઈસમાં જાહેરાત આપેલી
સીટી ઓફ ધ થિલ" ટુરીસ્ટોને કલા, કૃતિ આકૃતિ જોવા માટે મંદિરોનું જોર જવા અને આવું વાંચીને આપણા જી રખાયા છે. થો 88 બહાને ઘઉં દર્શન કરે છે ને ? દેલવાડામાં પ૭ માવા લાખ્ખ લોકી શ્રાવે છે પણ તે વ્યાજબી નથી. ધને sઈ માવો છૂ8 પકીનથી. અને માની સામે તમે પાછી વાંધો પગ ઉઠાવતા નથી. પક્ષુ આતી ઉપાસનાના ઘામ છે. માટે ટુરીસ્ટ સેન્ટર તરીકે øાંથી ગોઠવાથ?

Page #74

પ્રત્યારે તૈને માવાના સાધન પૂનાવી દીધા છે. પછી અમે કહીએ છીએ 3 આ રીતે પ્રવૈવાની પ્રાધિકાર નથી. અને બીજી બા રીતે યુસી ભય તો તેને ઘુસાખરી જ ઝહેવાય.
દવે ી તમારુ સામાથિ6 જુલ્મી, નૈમાં તર્મ કરેમિભંને ઉચરી ત્યારે જ સામાયિક લીધુ છવાય. તેના પશૈલા મુહપની પર્તવાની આવે. તેમાં પહેલી બીલ શું સૂઝથી ૧ પલી તમારી પાસે ૨:૨૧
૩૨ાવી ? જિને વરવાએ શાપે જે નિવચનો 8ા છે. તેના સૂઝ Auઈ છે તેની હુ શ્ર શરુ ૬. જિનેશ્ર્વરે ઘેલુ તત્વ જ જગતનું તત્વ છે. પાણી બધુ નgtમુ છે. માટે ધર્મના કમાં પહેલી માન્યતાનું પરિવર્તન મળે છે. માન્યતાને હૃદલ્યા વગર સાચી આરાધ6 જૂની શકાય નહિ. Sઈપણ ધર્મશુન્ય તથતિ હીય.
ને મહારાજની પરિચયથી ધર્મ પામે એટલે શું થયું - જૈન નયસારના ભવે મહાત્માની પરિચયમાં પ્રાવી, દેશના સાંભળી મને, તેમનામાં પરિવર્તન આવ્યું. અત્યાર સુધી તેમાં જે તત્વને માનતા ફી તેને ખોટું માનીને નવું તત્વ અપનાવ્યું, અને તેથી જ સમીત પામ્યા. માન્યતાને તૈમર્સ સૂળમાંથી પલટી નાંખી. જ્યારે મિથ્યાત્વમાં હતા ત્યારે છેવી માન્યતાથી ઘેરાયેલા હતાં.
હવે ઘી ૩દે મનને કાબુમાં 1ઈ રીતે લેવું. પરંતુ તમે ગમે તે હોત $દાકુદ કરશો તો મન શાબુમાં ના આવે. જેમ ખરાબ વિચાર આવે છે ત્યારે તેને પ્રોસેસથી કામ લેશો તો તે બદલાશે. જે વિચારી અશુભ છે તે લબ્ધિમનની જ ઉભરી છે. જેમ કુવામાં હોય તો હવાડામાં ગ્બાવે.
તમારા વિચારમાં પ્રકાર, કીધ, માથા, માન ધ્યાવી તે બધું પ્રકૃતિમાં હોય કે અંદર પડેલું હોય તો જ સપાટી પર ઉભરાય ૬ અંદરથી બશર ચાવે છે stઈ વહા૨થી એર ક્યું નથી. તે

Page #75

૭૦
નિમિત્ત મળતાં ઉભરાય છે, અને સપાટી પર આવે છે. માટે અશુદ્ધિ અંદરમાં જ છે. જે તળીયે જામ થઈ ગયેલ છે, માટે ખાલી ઉપરથી સાર તરીએ તો ન ચાલે. હવે તેને સંશોધન કરવા માટે 3ડી 3 પડ ડવી !
હું માન્યતામાં શુ માનુ છુ ? ક્યાં હું સાચું માનું છું ક્યાં હું ખોટું માનુ છુ આ રીતે વિશ્લેષણ કરવા માંડશી એટલે ધર્મની દિશામાં ગતિ થવા લાગી. મપત્તી પલેવામાં જે પહેલી બીલ મૂક્યો તે મહાત છે. તમે તો ખાલી બોલી નથી આ પણ તે શરતથી બંધાતા નથી. સામાયિક પારો ત્યારે બોલો ને
સામાયિક પાઠ ! " ત્યારે અમે કદીધૈ ં " પુનઃ વાય” એટલે તમે બોલા થથાશક્તિ. પછી તમે ચાગળ કદી નદત્તી. બા બોલો છો તે અમને મોઢેથી ખુશ કરવા બોલો છો ને ? તમે વ્યથાશક્તિ કરવાના છો ! અમે દા, પારી દો, તેવુ તો ન જ કરીએ. પણ રરીથી કરવા વુ છે એનો સ્વાદ ચાખીને મા આવી હોય તો ક૨વા જેવુ છે. ત્યારે અમને બાયંધરી ા આપી છો ? યથાશક્તિ. તે તમે દલથી બધા છ. ૧ તમારી વ્યૂ સ્થિતિ છે પચાસ બૌદ્ધમાં પૌલી બોલ આજ મૂક્યો છે. આના વગર વધુ નક્કામુ છે. જિજ્વેશ્ર્વરના વચનને સત્ય ન માની પછી ગમે તેટલી ઉપાસના કરી પણ શુ મતલબ ભગવાનના પગમાં પડી, ભક્તિ અપર કરશે, તેની સામે ઉલ્લાસથી નાચી પણ ખરા, પણ તેમની કહેલી સાચી વાતોને સાંભળવા માથી રીસચ્ચઢતી હોય તો તે ભગવાનની ભક્તિની મતલબ કૈટલો ? તમે ભગવાન સાથે જ વ્યવહાર કરો છો તેવો વ્યવહાર તમારી સાથે જો કોઈ ડરે તો તમે કદી? આતી બનાવટી છે, અનાડી છે એમ જ ને ? જૈમ દીકરી દરરોજ તમારા પગમાં પડે, પ્થ જોડે પણ તમારું કહ્યુ ન માને, દિકરી સલાદ પાન
k{

Page #76

૭૨
41
માને ત્યારે હથ એડે તો શુ કરશો ? "તુ હવે બનાવટ ક૨વાનુ દેવા?" આર્તી ભગવાન તમને કાંઈ બોલતા નથી માટે મા પડી ગઈ છે પણ જો કાન પાડે તો શુ હાલત થાય?
જ શરતી ભૂકી તેમાં તમારે પ્રાથમિક ારતી પણ કરી થતી નથી. ઠારણ હજી મનની માન્યતાનું સંૌધન થયુ નથી. માટે પ્રત્યેક ક્રિયામાં માન્યતાનું મહત્વ ઘણુ જ છે. અને તેનાથી જ આત્મામાં ચિત્તશુદ્ધિ સ્થાપિત થાય છે.
હવે ધર્મના લીગમાં પગલુ માંથા પછી વિચારી, પ્રકૃતિ, સંસ્કાર વ્હલવાની. પણ તે બધામાં પહેલા માન્યતા બદલવાની છે તે બદલવા દરરોજ વિચાર કવા પડે, જનેશ્ર્વરદેવીએ હીને સાચુ Rsહ્યુ છે અને શેને ખોટુ કહ્યુ છે ! મને તે સાચુ અને ચા કૈમ નથી લાગતુ. ક્યાં મારે ગડબડ છે. વ્યુ વાંધો છે આ રીતે અવલોડન શ ખ્યાલ આવે પછી જ તેને શુદ્ધિ કરવાનો પ્રોસેસ થાય છે. પરંતુ ઘણાને અત્યારે મેદરમાં શુ લીથા છે. તેની જ ખંબર નથી. ભગવાન પાસે ઈને ખૂબ જ ભક્તિ કરે ત્યારે થાયૐ ૐ તેમનો ભક્ત છુ. પણ તે વખતે તને પૂછી ૩૬ તેનો અધિકારી શું ખરો ભગવાને કરેલી બધી વાત મને ગમે છે ! અને ખોટુ, ખરાબ કહ્યુ તેને હુ સાથે, સારૂ તેમ માનુ ઘુ ? ને આવુ જ હોય તો ભક્ત દંડાવવા ૩ લાયક નથી. આ વાત તમારા અને અમારા બન્ને માટે છે. અમે પણ તેમનુ એક તત્વ ન માનીએ છે દેલાથી ઉલ્ટી વાનમાં જ
મને રસ હોય, આગ્રહ હોય તૌ અમારી હંધી માન્યતા છે. માટે આ મિથ્યાત્વ છે. જ્યાં સુધી મનનુ સંશોધન ન કરો ત્યાં સુધી બંધુ નકામું છે.
બધા પૂછ અભાવનો જીવ મૌકી ન થ ! હા, વાત સાચી છે પગ હૈ ? અભાવનો જીવ પીતાની માન્યતાૌને ભગવાનની આજ્ઞા
ܕ

Page #77

' અમાને મેચ કરી શકતી નથી. એમ બીજુ બધી વાઇિ કુરે છે પણ ગડબડ ક્યાં કૂદાચ ૨૫, ૫૦ ટકા માન્યતા તેની રેલી થાય પછી ૧૦૮ તી કૈલી થતી જ નથી. મને માજ ની ડ્રાઈઝ છે. જે તેની ઉણપ છે. મથામગ્ન કરીને થાકી જય પર માત્માને ડેબલ 38ાવવા તૈયાર નથી ! વિષય, કષાય દુ:ખરૂપ છે. શ્રને ચોખ્ખામાં અનુપમ સખ છે. બસ, માજ તે નક્કી કરાવી શકતી નથી. અને જેની કા૨ી ભવની જવ પડે છે. તે શ્રાથી માની લૈ છે, પણ મન તેને 3ભૂલીન ૨૨નું નથી. માટે જ વિચારમે માન્યતાનું મહત્ત્વ છે છે તેના કારણે તેની પુષાર્થ નામો ભય છે. ભવિભવે પણ અની શુદ્ધિ ન કરે તો તેની પુરૂષાર્થ પj Dળે ભય છે. ઘણી જીવો ધ્યાન ડરે છે, ભાવની, ચિંતન, મનન પ કરે છે, ધી મુશ્કેલી શુ 3 oોટાળા રુપે માન્યતા ખોટી પડેલી છે. માટે તેના લાખો કથન પણ નિષ્ફળ જ્વાનો. મા એ ભારેખમ નિદાન છે, ગભરાઈ જ્યાય તેવું સત્ય નિદાન છે, શાસાની કિટ ચોકસાઈ પૂર્વક છે મિથ્યાત્વ તોડ્યા વગર અને સમઝીન પામ્યા વગર ગમે તેટલું ચાસ્ટિાથી ભાવિત થાય છે જ્ઞાન ગમે તેવુ ઘોય તો તે મિયાજ્ઞાન છે અને ચાર પગ ઉથ ચાર જ છે. માટે માન્યતાની મહિમા સમ. | માન્યતા કેવી રીતે પલરવી તેની પ્રથા છે. જેમ પુણ્યશાળી પછી બલું હોય, તેને સમજાવવા માટે, વાત ઉતારવી એમનેમ જાવ તો વાત તેને વાળ ઉતરે ના. પણ એના માટે ટ્રી જોઈએ. મ મનને ‘મનાવવા શ્રી જોઈએ, તે એવું બને છે. શાસ્ત્રમાં 24ટાંત છે તે વિચારીએ.
થુલીભના પિતા રડતાલ નવમા નંદના મહામંતી છે. ૨:ભની પણ નવમી વંકા છે, અને મેગીનો પગ નવમો વંશ છે. હડતાલ મદાતાશાળી , વાણી, હિ anળી છે. માટે રાજકજમાં , કુશળતા દાખવી છે. તૈથી રાજને વિશેષ માન છે. માટે કોઈ પણ

Page #78

ઠામમાં પ્રભિપ્રાય મંત્રીનો જલે, ઇ મંત્રીની મરજી ન હય અનેે ! રાભરૢ પીતાની ગમતી વાત હોય તો પણ તે લેટ-ગૌ ઠરે, કરણ રાખ સમજે છે 8 આની ફિ વધારે છે. માટે રાજ્યમાં મંદીનુ અધિપત્ય હૈ, ત્યાં વરુચિ નામનો વિલાન હૈં, તે સન્ધિ-sળામાં વિશ્વેષ છે, મૈં તત્કાલ અદ્ભુત કાવ્ય બનાવી શકે છે. હવે ઘણી વિકતા હોવાના કારણે તેને થાય છે હૈ મારી રાજસભામાં ૬૯૨ થાય, જૈથી આપી દુનિયામાં મારી ખ્યાતિ થઈ જાય, માટે તે જ એજ સભામાં આવે છે અને સાત્યિકળાની વાર્તા ડરે છે. એનાથી રાજા પ્રભાવિત થાય અને રાજ્ય પ્રભાવિત થાય ત્યારે નિયમ શુ ? બેની તારીફ છે. એના માટે રાજને મન પણ થાય છે, પરંતુ વિચારે છે કોઈ પણ માણસને રાજસભામાં મહત્વ આપવુ કૈ નદિ ! કારણ કદાચ જોખમ પણ ઉભું થાય, માટે ઢાડતાલ ભેગી કરે તો જ મહ્ત્વ આપુ, તેથી દરરોજ ાંડતાલના મો સામે જુવે, પરંતુ ડતાલ તો પ્રભુના પરમ ભક્ત છે, શ્રાવક છે. તે તેમેને પગની પાનીથી ઓળખી ગયા છે. તેમને લાગે છે કે આ જીવ લાયક નથી. લુચ્ચો, સ્વાથી છે, અને મિથ્યારાષ્ટ છે. તેની પ્રશંસા હૈ આદર કરવામાં આવે તો મિથ્યાત્વને પોષણ મળશે, લુચ્ચાં અને સ્વાર્થના કારણૈ પણ નુક્શાન થશે, માટે રાજ જ્યારે તેમનું મી જુÔ ત્યારે કંઇક વિશેષ ભાવ ન બતાવે, માટે રાજા તારીફ ન ડરે. હવે ઘા વિસ સુધી આમ ચાલ્યુ. પરંતુ વરુચીને તો પ્રાસ, તારી મેળવવી છે. પણ મેળવી કઈ રીતે ? તેને ખબર પડી કે અદિયા મેનીન વર્ચસ્વ છે, માટે મંત્રી ક૨ે તો જ તારી થાય, તો હવે ભંગીને સાધવો કઈ રીતે તેને તપાસ ચાલુ ઠરી પ ડાથી પણ દાળ ગળે તેમ નથી, માટે છેલ્લે વિચાર કયો કે તને ભધિવાની નાડ વધુ છે મંગી ઉપર ચાલી શકે તેવુ કોનુ વર્ચસ્વ હૈ? ખબર પડી હૈ તેની પત્નનુ વર્ચસ્વ છે. સંસારના સ્તરના કારણે
१
1

Page #79

ક
* વાત આવે ત્યારે એકબીજા ટીલા પડતા હીય છે. હવે જો પતનને સાવવામાં આવે તો મારું કામ થઈ જાય. તેથી મંત્રીને ત્યાં વા પરિધાન કરીને તેને જ્વાનું ચાલુ . સામાન્ય માણસ તરી8 તેની પત્નિનુ બધુ જ ઘ૨૩ામ 38ાવે. વાસણ માંજે, આમ ડરતા કરતા તેની સાથે પ્રીતિ પેદા કરી અને તેનું દિલ જીતી લીધુ. 28 દિવસ તેની પત્નિ ઉઠે છે 6 તુ મારી આટલી સેવા શુસુમા ફરે છે તે માટે ૬ ખશ છે, માટે તારું શામ હોય તો ૪રી અાપ. અત્યારે વરુથિ : વ૨૧બર મળsી જઈને ઉદે છે, " ->શ્વરને ડો ૨ાજસભામાં મારી તારી ઠરે મોટા માણસને વાત ગળે ઉતારવા માટે ક્યાં સુધી તેને પહોંવુ પડ્યું તેને કેવી રીતે નાડ પઝંડી છે, સેવાના મીલીગેશનના ૨ કહ્યું છે વાંધો નહિ , હું કરીશ. ૨ના મંત્રીશ્વરને કરે છે. માટલા કંજુસ કેમ થઈ ગયા છો, કોઈ માણસ મહેનત કરે તો પાણી ફેરવો છો, તમે રાજ પાસે પ્રશંસા કરાવી તો તેને હાનસાહિત્ય$ળામાં પ્રોત્સાહન મળે, માટે આાગર કરે છે, ત્યારે મેનીસ્વર ૧રે છે કે લાયઠ નથી માત્રાટ છે, પરંતુ પાનની ગણના 8ારી બુલ થાય છે. તેથી તેની પ્રશંસા કરવી, એ પઠ તરીકે કર્યું છે.
તાલને ગળે ઉતારવું અઘરું હતું , છતાં 3ડી પકડીને કામ કર્યું તેમ મનને કબુલ ૨હ્યુ , ગળે ઉતારવું સરળ્યુ નથી. એક વસ્તુને માનું છીયે તૈને નવી માન્થતાથી કન્વીન્સ $વું રમતવાત નથી. અનાદિથી 22 થયેલી માન્યતાને બદલાવી તે ખૂ૫ અઘરા છે.
અનંતકાળથી માપણે મન માને છે કે વિષય કપૂથમાં જ મજ છે. ઉપાયો તેજ સુપના સાધન છે. અને આ રુઢ થયેલી માન્યતા છે, માટે ૨૪ કલાઇમન રુપાથ $૨વા સક્રિય છે, દિવસ ઉઠી ત્યારથી 3ષય માટેનુ નામન્ત શીધા હોય છે. કપાય એટલે ખાલી ક્રોધ નાદ, ધ, માન, માથા, વર્ગ, ૫ વલ્સ તેમજ મન પરોવાયેલું

Page #80

૭૫. રદૈવા માંગે ૨૪ ઉલાક ક્રિયા ની છે, સતત તેમ જ સક્રિય છે. ઉપાય ન ૬૨વા કે શાંત રહેવા તૈયાર નથી પછી નિમિત હોય કે ન હોયતમને sઈ ર૪ ઉલાક ઉષાથના નિમિત્ત મળતા નથી, પણ અંદરથી ઉભા કરી છે. જેમ કોઈ નવી વસ્તુ સામે આવે તો માસક્તિ થાય અને Sઈ મનગમતી વાત કરે તો ક્રોધ આવે. પરંતુ મને કઈ વતાવતુ ન હોય તો પણ ઉલ્કાપાત થાય છે ? નવરા બેઠા કંઈ કંઈક જુનું યાદ 380, ત્યારે મનમાં શું થાય છે, માટે ક્યાંક ને ક્યાંક ગહેપ માટે મન allધી રહ્યું છે. વ્યાપી બધાની મનની પ્રિય વિષય ઉપાય છે. માટે મન સતત રાહ ઔઈને બેઠું હોય છે. જેમ બિલાડીને ખબર હોય કે અહિંયાથી 8૨ માવે છે તો શાંત થઈને તાઠીને બેસી જાય અને ધ્યાવે એટલે તરાપ મારે. તેમ મન તાક્રીને બેઠું છે. સીધુ ઝડપી લેવા જ તૈયાર છે જોઈપણી માં છે વસ્તુમાં વધે તે રાગ-૩પની પતિ પ્રગટાવ. જન્મ્યા ત્યારથી જીવનની ૌ કો પણ સમતામાં મારી નથી. પરંતુ એક કાર માટે પણ ક્ષમતાનો અનુભવ તમે ૪૨ી લો તો અમે ખારીથી કહીએ છીએ 8. ભવ કઇ પદાર્થ અને ઝંખે નહિ. ગઈ વખતે કલુ 6 તમે તણીયાને વોચતાં નથી અને સપાટીને જુઓ છો, અને સપાટી પર પણ ભડા અને સ્થલે કષાય જ બેઠેલા દેખાય છે. જેમ નuળી આંખવાળ , મોટા અકે ૨ વાંચે, અને નાના ખાઈ જ્ય, તેમ સપાટી પરની તમને સંદ કૃપાય દેખાતા નથી.
અત્યારે તમે આદિથા બેઠા છો, વખતે પણ ૨- ફેષ સપાટી પર ચાલે છે. પછી ભલે મસ્ત છે અમસ્ત ઉપાય હોય . જેમ કવચન માં ૬ સારી વાત છે તો પસંદ પડે તો ૨ાણ થાય , અગમતી વાત આવૈ તો અચી થાય, માટે તેથી , અચી, રાગ ચાલુ છે. સ:- સાહેબનું પણ વ્યાખ્યાન સાંભળતાં રગ પાવવો નઈએ ?

Page #81

‘સદૈવ મુઃ- ગમતી વસ્તુ હોય અને આગ ચાલુ થાય, જેમ કે દેવલોકના વાનથી પાણી છુટે તૈ શણ બરાબર નથી. તમે સીનેમા જaો ત્યારે જેવુ પીચર તેવા મનભાવ થાય છે, જેમ હી ફાઈટીંગ કરે ત્યારે tીરી કને તો તાનમાં મા ગંs અને તી ઉષ થાય, પણ તમે તત્વની વાત સાંભળો અને શાન થાય તે સારું છે, સાચે છે, તેને સારા માની તે ૨ગ થાય તે સારું છે અને અમે પાપની નિંદા , કરીએ તે વખતે ફેષ થાય તે મસ્ત વૈષ છે, તેમ ની વાત છે. ત્યારે રસ છે તે પ્રસ્ત ૨૭ છે, માટે ગષની ચેનલ છે. મીનીટ પણ મન શાંત રહેવું નથી. તૈને સમતાનો અનુભવ નથી. કીઈને Sઈ ભાવ ચાલુ છે માટે સમતાની અનુભવ નથી, 5ષાય ની પ્રિય વિષય છે પછી સારી કે ખરાબ , જેવા અવસર મળે તે રીતે ચાલુ
સભા - નિમિત્તને આધારીત છે , સાબ" - એકલા નિમિત્તને આધારીત છે તેવું નથી. એક ઓરડીમાં તમારા માટે ઈન્સે થના વિષયો ન છે. તમને કોઈ દુમળે નફિ. ની પપ્પા એટર બેઠા વૈઠા મનમાં ઠંઈક ઉભુ કરશે પણ મન સખ રહી નહિ. ઠાંની અંદરથી ઢોધશે તો બહારથી શોધ, વસ્તુની ક્સ હોય તે દુનિયામાંથી શોધી માટે મનને ઇષયમાં રસ છે, તથી નિમિત્ત શોધી 518ી અને મન તન ચાલુ ૧૨થી. અનેતાળથી જ ઉષાયની પ્રાવેગમાં જ સુખ અને તેને જ સાધન માન્યા છે. ધ્યા માન્યતાના કા૨ી જ ઉલટી માન્યતા ચાલે છે. આવી
ભાર માન્યતા છે. મનને ઉબુલાત ૬ઈ રીતે ઇરાવી તેને બદલવી જોઈએ. - 6ષાય એં દુઃખરૂપ છે, ત્રાસજનક છે, સ્વયં દુ:ખ છે. આ બધુ મનને ઉન્વીન્સ ૬ શવવા મહેનત પડશે તેના માટે ઉપાય કરવી

Page #82

જ પડી, જૈમ દ્વાતઙાલને સમજાવવા માટે તેની નજીકની ઠંડી પઙડી તેમ મનને ઉન્વીન્સ ૩શવવા તેની સહુથી નજીઝન પા બુદ્ધિ છે, માટે બુલિને પહેલા પકડવી પડશે.
સભા:- સારૈબ, બુદ્ઘિ બુઠ્ઠી હોય તો ૧
પગ
સાર:- તીક્ષ્ણ બનાવવી હોય તો ઘસી ઘસીને બનાવી. જન્મ્યા ત્યારે 6, 81 ની 5 પણ નહીતો આવતી, ભણીભણીને હોશિયાર થઈ ગયા ને ? જ્યાં રસ પડ્યો ત્યાં બ્રુદ્ઘિ ધારદાર કરી લીધી. ઘણાં તો ધર્મના ઢગમાં કોઈ ન સમજે, પણ વેપારમાં ઉલટ – સુલટ ગણિત ઙશ્તા હોય. ધર્મના ીનમાં ડોઈ યાદ ન ૨હૈ થરાઉન ચીળખના હોય, દસાબ - કિતાબ મગજમાં હોય, ભાવ-તાલ મોઢે હોય. આ બધુ કેમ? કારણ ત્યાં રસ છે. માટે તેમ ન ડદેવાય બુક્ષિ જાડી છે. આપણે બહિને જ પાડવાની છે. બુલિને બરાબર અનુકુળ કરી શક્યા તો મન માનવા તૈયાર થશે. મહાપુરૂષોએ શાસામાં લખ્યુ છે કે, શડતાલ મંઝી જેવા પાપુરુષના મોંમાંથી ૫૭૫ ભાવી વ્યક્તિની પ્રશંસા કરાવવાન નીકળે, તે નવાઈની વાત છે, પરંતુ પ્રસ્ટી પણ આવી વ્યતિઓ પ્રિયપાત્રથી કેવા દોરવાય છે. તેની નાડ કડી માટે જ ઠામ કરાવી શક્યા. તેમ આપણે પણ નાડ પકડવી પડી. ઉપાયો દુઃખરૂપ કેમ ધૈ ! દુઃખના સાધનરુપ ડેમ છે ? કષાય પીડાપ છે. આખા ભેંસારમાં કષાયો ઉભરાય છે. તેમાં પ્રશસ્ત્ર કષાય એટલે શુ૧. જૈ જીવનમાં એને નિરુપયોગી ધાધલ ધમાલ છે, નિર્થક પ્રવૃત્તિ હૈ, કષાય માગને વેવારી કરી છે, તમે બૈદુ બની ત્યારે જ તેનો જન્મ થાય. આ બધુ તમને તર્કલિથી સમજાવીએ છીએ, ઢેકોલોજી નથી. તમે ડાઈ શાંત ઙ્ગિ છો? હૈ જીવનમાં ગુસ્સે થાવ છો ? હા તદ્દન શૌય તો તેને બ્હાર ન કાઢî. ગુસ્સો કાઢવા માટે પણ પુણ્ય જઈએ પુણ્ય ન હોય અને ગુસ્સી ઠરી તો કોઈ થપ્પડ

Page #83

૭૮
‘મારે. બધા $ષાય માટે આ નિયમ છે. જેમ ગમે તેટલી કાર હોય અને આ તરીકે બતાવવા જવ તો ફક્ય ન હોય તો ઘલ પડે. શાન પકડીને બહા૨ B12 ચાલતી થી, અને પુડલ્થ હોય તો ઉદય પાછળથી ગાળી આપે, પછી સામે સહન 5૨ી લે, માટે તમેં 6ષય બદાર વ્યક્ત ઠરી શકો છો, તેમાં તમારું પુણ્ય જ 91 . જૈમ તમે જીવનમાં સફળ થાવ છો ત્યારે પૌતાની હીલિયારથી સફળ થયા, પણ તે વખતે તેવું માનનાર મુખને ખબર નથી કે પ્રાથથી સર્ફળ થથી છુ. * તમારું 8ઈ ઝામ ન કરે કે ન માને ત્યારે જગફ્ટી 1થી કામ કરાવો ત્યારે તમારી બુઉમાં ધર્મે, છે ને આબ . બતાથી, થમ બતાવ્ય માટે સીધી થયો પણ તેવું નથી, તેમાં પ્રશ્ય જ કારણ છે.
સભા:- એવા પુષ્પથી પાપ બધાથ ૧ સાબ- હા, પા૫ જ બંધાય. સંસારમાં મોટા ભાગના જીવ પુજ્યથી પાપ જ બાધ છે. પુસ્થનો ભોગવટો કરીને પાપ જ ઉભુ કરે છે. તે પાપાનુબંધી પુજ્ય છે તે પ્રસ્થમાં પાપની સર્જન દ્વારિત છે. પુસ્થબધી પુસ્થ ઉભુ $ધુ ને વધેક 8ળી છે, જે વિવેyવાળી ભવ ૬રી શહૈં. ઉષાય કરવાથી સફળતા મળે છે. તે માની લેવું એક ભ્રમ છે ધાર્મિક દૃષ્ટિએ તેની ઉપર્ધીગીતા નથી. ડાઘા માનસનુ લઉથ શુ ? ઉપયોગી પ્રવૃત્તિ મારે કે નકામી પ્રતિ માદરે તમારે કોઈ વન. સામાને ઉપૂત કરાવવી છે તો ગુસ્સે થઈને હી લી માને છે કે શાંતિથી ૪ તો માને ?
સભા સામેના મામ્સ પર આધારિત છે. શાદેવ" - તમને પૂછું છું કે તમને ક્રોઈ અ%ળાઈને વાત કરે તો ગમે & aiાંતિથી વાત કરે તો ગમે ૧ ગુર્નેગારને પણ ધમકવીને વાત કરી લી ગમે ૧ તમારે એના મનમાં સ્વીકાર કરવ્વો છે કે એની પાસેથી

Page #84

1.Sામ લેવુ છે પછી ભલે તે ગાળ આપે, લોદી પી જય નૈવા છે માટે માન્યા વગર ચાલે તેમ નથી માટે બાને અને 8મ કરે. હવેને ગમે છે ફૂલથી કામ કરે સૈ ગમે, તમે શીઘથી રિલને જુની 218ો છે શાંતિથી દિલ જીતી શ૧૧ આવા પરનવાર્ય સંજોગોમાં ઉપાય ડરવાની જરૂર હતી ? ન કરી તો થાળે તેમ ન હતુ ? મા ઐ8 પણ દાખલો આપી શકશે. વિૌધિ હોય, મિત્ર હોય બધે જ ઉપાથ $ છો માટે જ તન્મે અગષ્ણમની બનો છો. તમે બધા તરફથી પ્રીતિ, આદર, સત્કાર ઈચ્છો છો કે તમને ધનQારે તે ગમથી. તમે કુટુંબ માટે સહુથી વધારે કર્યું છે, જત ઘસી નાખી છે. દતાં તેમની પાસેથી લાગી કેમ નથી મેળવી શતા, કાર્ગ શુ? તમારો સ્વભાવ જ,
સભા:- એના શર્મ સાબ:- એના નહિ , આપા દર્મ. બસ ફર્મનું લાડુ હાથમાં શ્રાવી ગયુ છે માટે ગમે ત્યાં ભરાવી દો છે, પરંતુ ગમે તેવા અનિચિત
ઉદયમાં આાવે , ત્યારે પલટી લાવવાની શક્તિ પ્રામામાં છે. 'બાપને ત્યાં પુરુષાર્થવાદે છે. ધર્મ કર્મને પલટી શકે છે. અમુક ભૂઠ્ઠાએ પહોચેલી જીવ તૈના સ્વભાવના ઉપર પ્રીતિપાત્ર બને છે. &ારક તૈની શકરીયલ સ્વભાવ છે. પરંતુ તમને ઉંડે 63 વહુ છે કે પ્રસંગે ધ ક૨વા જૈવ હોય અને ન 8રીએ તો નમાલામાં ખપી.
. સભા:- માટે જ ચંડ6ીઠને કહ્યું હતું કે ફેડો માર. . સારેબ્રજ:- બાબુ થ્થોથી લઈ આવ્યા, શુ ભગવાને આવુ હજુ 3 ડીડી ચટકા ભરે તો ૪૩ડી માર. તેને તો રૂડો મારવાની શક્તિ નથી, તે ઉથા રેજે છે. જી તમે ને હું ત્યાં પીંથી નથી, ભાવાન ન મળ્યા તે પહેલા તે નરકે ને. પરંતુ મનુન બીધિ પામ્યા પછી , પલટો આવ્યો છે, ૨૩ડી મારવાની stઈ વૃત્નિ નથી . ડી ચટકા ભરે છે ત્યારે તે વિચારે

Page #85

છે કે માતા મને ૬૨ જ દુ:પાપતી નથી. આથી વધુ દુ: ખ, મેં ઘી ઘોને આપ્યું છે. આની ખાલી શારીરીક દુ:ખ જ પાપે છે.
અમે તમને ઇરીએ સંસારમાં જીવ ન ડરવી, એને મર્થ એમ કે તમારે લીન થઈને વાત કરવી , વપર્ધા તમને દuડાવી જય ધમી એટલે જમાલા ૧ પરંતુ ધમ તો સત્વશાળી, શોર્ય, ખમીરવાળી , અટલે હોય તમને વ્યવહારમાં સાચી વાત લાગે ત્યારે મ99મતાથી આત્મવિશ્વાસથી બીલી, પી અ3 niવાની જ૨ ઘરમાં કોઈ થથ ન લાગે તેવું વર્તન કરે તો વાત્સલ્યથી સમજવી શકી છે. પણ ઝીઇ અવળચે દીય અને 3 & Wામ જ ૧૨, ત્યારે તમે કરી શકે છે કે મને ઘરમાં આમ જ ચાલશે. તેવુ મક્કમતાથી 3 દી થાકાય છોઈ $ધ $૨વાની જરુર ખરી ? પગ તમને મફતમાં લોદી બાળવામાં રસ છે, મારુ મન ઉધ હપ્ત છે. શુ સામાની ભૂલની સજ ચાપી ભોગવવી છે તમારી દીકરાએ ભૂલ ૪રી ત્યારે તમારા ગાલને થપ્પ મારી તો છેવુ દેવાય? તમે ડાહ્યા છે ગાડા ૧ Bોઈ ભુલ ૪રી તની સને માથે લેવી છે ? તેથી તમારુ લોહી બી. તે ૨૫મુ પણ થશે, ક્રોધ કરનાર વ્યાન પોતાના આત્માને સતપ આપી રહ્યો છે. બીજાની ભૂલના ભી. આ મૂર્ખતા છે ને બદલે માં ઉતરી જાય તો ખરે ખર મુખ ઈ લાગે , માઊં તો સો એગલ છે. મને માયા, લોભ બવા માટે આ રીતે વિશ્લેષણ થઈ શકે. ઉપાય માઝા મુખતા છે. ઉપાયનો જન્મ અજ્ઞાનતા, નિવચા૨ઉતા, અવાસ્તવીકતા માંથી થાય છે . ઉપાય માં પણ મુખીઈનું પ્રતિબંધ છે મુખોઈનો પડઘી છે. આવા ઘણા પાસા છે. ઉપાયનું જૂળ ઉત્પતિસ્થાને દુ:ખ છે, જેને દુ: ખ અંદર ન હોય તેને ઉપાયન જન્મ ન થાય, ક્રોધ ગ્રાન, સાયી , મીe stઈપણી પાય પઠડી.
સભા:- જીરૂ ઉપાય, સ્મશાસ્ત્ર પાય વધી લેવાંના 9 સાબબુ - હા, બધાજ પાય લઈ વૈવાની . નાસ્ત ૬પાય પણ આત્માની

Page #86

૮.
સ્વભાવ નથી; માટે સમતામાં જ્યા પહેલા પ્રશાસ્ત્ર ઉપાય પા #કવાના છે, ઢામાનું ઉચુ સુખ મેંળવવા માટે પ્રશાસ્તુ ઉપાય સૂઝવા પડે. Bક્વા શારેલાના રસને અમાસ્ત ઉપાય 8ા છે. શારેલાને સીધી સમારીને મોમાં સુર્કી ની શુ થાય ? ધ્યે શારેલાને મીઠું નાંખી ઉડવા કાઢી નાખી, ગોળ નાખી, મસાલો નાખી છતા પી જૂળથી 85વાહી તે રદેવાની ભાવનુ છીય તે ચપચપ ખાઈ ભથ, પગ ધ્રુળથી તી ઝડવી ૨દેવાના, અખાત્ કૃપાથ થી૨ ઝારેલા જેવા છે, સહસ્ત ઉષાય. મસાલા જેવા ટેસ્ટી છે, પણ કારેલાના વર્લ્ડ કેરી નથી, વાડી તો રહૈવાની, માટે પ્રશાસ્ત્ર ઉપાય છે અમાસ્ત કપાય માત્માનો સ્વભાવ નથી, માટે અને તેને છોડવાની છે, પણ અત્યારે તો મસાલેદાર ટેસ્ટી કારેલા ખાવાના છે.
સભા:- પરંતુ સાહેબ, કારેલાના છ કડવ ન હોય, સાબ: - તમે ગુગ સુધી વ્યાન રાખો તેવા થી ૧ પછી તમને તો તત્કાળ 3ળ જોઈએ છે. મોમાં સૂકોને ફળ મૈઈએ છે. કારેલાની ઉડવા ફળરુપે નથી સ્વાદરૂપે છે. કારેલા પણ લીમીટમાં પાવ તો ગુફારી . વધારે ખાવ તો શું થાય ખવ૨ છે કે અખાસ્ત ઉપાય એટલે ગમે ત્યારે વગર બોલાવે ટપકી પડે, તેના દીવાયા તર્મ ઊંજવાઓ ડી. ઘાને ભીનિઝ ટિએ ઉપાય ખરાબ લાગે છે, કરવા પણ નથી . પરંતુ મત છે મન ઉપર કંટ્રોલ નથી માટે કીધ 3રે છે, ઝમાન છટકે પછી ભાન હોય છે ! બોલું છું ! ગમે તેમ ક્રોધ ઉછળી પડે. જેના પર ઝાબુ નથી, ભાન નથી, સુજ નથી શ્રી ગુસ્સો અખાસ્ત 5ષાય રેવાય જ્યારે પ્રશસ્ત ડરાથની આવિયતા ઉભી થાય ત્યારે જ થાય. આ સભા - એટલે રીમોટ કંટ્રોલું હાથમાં “ઈએ. સારેur - અત્યારે કોના હાથમાં છે ?
સભા:- રીમોટ જ દેઢીલ છે.

Page #87

૮૦
સાબ:- ની રીમીટ જ ઠંડ્રલ છે, તેવા છીઈ પણ વારનમાં તમે વસી ખરા ૧ વૈસી તો મરી જવ ને ? અત્યારે તમારી પ્રા સ્થિત છે. ભૌતિક હિટએ ઉપાયને ૭૧માં નથી લઈ શતા તે તમારી નબળાઈ .
ઐઠ ભાઈ મારી પાસે આવેલા તે 5 સાબ મારે ઘઉં, સરસ્ ગોઠવાયેલો, પચાસ વર્ષથી અમે ભાગીદાર હતા. શૈક બીજ પર વિશ્વાસ Bતી. પરંતુ મારા સ્વભાવના કારણે શું બન્યું છે. પ્રસંગે ન બોલવાનું બોલાઈ ગયું. ભાગીદારી gટી ગઈ. ગાડી પાટા ઉપરથી ઉતરી ગઈ માટે વિચારને જીવ ઉપાય ફરે છે પછી ફળ ખાવાનું આવે ત્યારે કૃપાળ રે. પક કરતી વખતે ભાન ખરુ. ત્યારે તી બેભાન બની જવ છો, માટે સ્ત છપાય પ્રતિરેકવાળા હૌથ છે. ક્યારે પ્રસ્ત પાયમાં આવું ન હોય. લા જ્યારે જે રીતે $વાના હૌથ તે રીતે ઝરે. આરતી સૈવ તરીકે રાખી શકે તે રાસ્ત 6ષાથ ઝરે. ગુફાવાળી કારેલા પણ જંડાલીની જેમ ખાવ, તેની બહુ ગવાળુ પી ની લડપ્રેશર લો થઈ જય બળ હોય થાય માટે તેમાં પકા વિવેક જોઈએ.
ઉષાથ, ભરપુર અજ્ઞાનતાફવક, બેવફ્ટરીનું ફળ છે, અને તેનું પ્રચા અને પરીક દુખ છે, સ્વપ પણ દુ:ખ છે, ઉપાયનું ૨ પર દુ:ખ છે. જેને આ બધી વાતો ઉતરી જાય તે ડાહ્યો બન્યા વગર રહે નદિ, ભલે પછી ઇજાથ છોડી ન શકે પરંતુ મુખઈ છે તેથી માન્યતા નો ઘદલાઈ જાય. સમીતીનો જુવ કષાય છોડી ન શકે પર તેને તે , અનર્થકારી સંતાપ આપતા તો લાગે. તેનું મન Bર્યું તેને પ્રોત્સાહન ન આપે, પ્રેણાં ન આવે, જ્યારે તમારૂ મને તમને પ્રેમી અને પ્રોત્સાહન આપે છે, કારણ તમારી બુદ્ધિ ઉલટી છે. માટે માન્યતા ઉંઘી જ રદેવાની. પ્રોસેસમાં મેથન ૨૨તા જાવ તો માન્યતા પ્રદલાય જ. • - સભા- માન્યતા બદલવાની ક્રિયા પુનર્દકથી ચાલુ થાય ?

Page #88

સાબ":- હા અપુનર્બધ56શાથી ચાલુ થાય. વરૂઆત ત્યાંથી થાય છે. અને પદ્ધ માન્યતા શમડીતમાં આવે છે. આના પછી પ્રવૃત્તિકરણ, થીગડાવચ8, પલી 22, બ્રીજ ટષ્ટિ, એમ સમઝીતે પહોંચવા માટે ઘણી પ્રોસૈસ છે. મેથ્રી ચોથી ગાગ્રસ્થાન સુધી ચીનુ પરિવર્તન છે. પાછળનો ધર્મ પરિગતિનું પર્વવર્તન છે. - ઘર્મ આપ ગને ભુવનમાં વાસ્તવીક થશી બનવાનું 9 છે. હકીકતને હકીડન સ્વરૂપે સ્વીકૃ1વુ જ વર્મગ્રંથો દ્વારા ઉપદંશા આપવામાં આવે છે. તૈમાં નBBહ્ના છે. માટે જેને પPિ $ાયના સ્વરૂપનું ચિંતન છુ હોય તેને વાસ્તવ દર્શનની પ્રયત્ન 8૨વાની છે બુલને 8eી. આ ગેરવ્યાજબી કેમ લાગે છે તેનું નિર૭રગ મહાપુરુષીએ રાજી હાર આપ્યુ છે. $પાયને એમનેમ ખરુપ, નથી ઇષાયની જન્મ જૈમ અજ્ઞાનતામાંથી જન્મે છે તૈમ તમે અવારનવી બની તી પણ પૈદા થાય છે. જૈમ ૨ાગ પેદા થાય છે ત્યારે જે તમારું નથી તેને સારુ માનો છો માટે મમતા થાય છે. મુઠ્ઠલ મારા નથી તે ૧૬૨ સત્ય છે. માત્માને ન માનનારા પણ આ વાત માની. આ દેખાતી વસ્તુ પર તમારું વર્ચસ્વ ખરા ? વર્ચસ્વ ફ્રીય તી સૈ તાબામાં ૨છે. તાબામાં તો તમારી માલીકીની વસ્તુ જ ૨ છે. પુદ્ગલને મરજી મુજબ છીડી 28 છો ખરા? મરભુ મુજબ ભગવી હa છો ? હકીકતમાં આવી સ્થિતિ તમે સ્થાપીત કરી ખરા જેન્દ્ર શારીર મા બોલો છો પણ તમે ઈચ્છો ત્યાં સુધી સાથે ૨હેરી તમે 3ઢી Oારે જ ટુ પડી ૧ જીવતા પણ તેના પર અબુ ખરો? ઈરછા મુજબ ખાઈ શકો છો ૧ ખાધલુ ઈચ્છા સુધ પચે છે? ઝાડો સાફ આવી જાય તો સાર, છતાં પણ ઝાડા, કૃપyયાર થઈ જાય છે, માટે કેલ નથી. અને મારું માની ભિધ્યાહન છે બધા કપાથનો જન્મ મિશ્ચાત્તાનમાંથી છે. અવાસ્તવીઝ, મદર્શી નથી તમામ

Page #89

૮૪
के
! દુઃખર્
કષાયની ઉથ્થ થાય છે, બુલિને આ સમાઈ જાય છે, સ્વયં દુ:ખ હૈ, તેનુĀળ પણ દુ:ખ છે. આ ઐ સમજે તો તેને સાશ તો ન જ માને, તેમાં મા પણ ન જ આવે . આપણા મનમાં ડાથી ઘર કરીને બેઠા છે, તે જ આપો ડ્રોબેક છે. આ મિથ્યાત્વની જડ છે. મિથ્યાત્વ અનેનાથી આત્માને દીરીને વૈકુ છે. માટે જ ઉપાયમાં પીડાનો નાદ મજાનો અનુભવ થાય છે. વાસ્તવમાં કષાય સંતાપરુપ છે, આગમાં હાથ નાખો તો ઠંડઠં 8 આઝથી ૬૨ ૨૨ી તો ઠંઙ6? આ ગલીમાં કાળમાં કોઈ કરી શકે ૐ ક્રોધ 9થી અને ઠંડઽનો અનુભવ થયો ૧ પૈત્રી બારની હૈ જ્યારે આ અંદરની આગ છે. પરંતુ તેને આગ નથી માનતા માટે જ ભેટી છો.
અગ
જ્યારે વ્યક્તિ ભાન ખૂલે, અને અવાસ્તવદી બને ત્યારે અઠાર થાય, બુદ્ધ, સત્તા, ગુણરુપ અહંકાર હોય છે. આજે ભાવ પેદા થયો ડે ઠુ સુપી૨ીયર છુ પણ વાસ્તવમાં તમે જીઈ બાબતમાં સુપીરીયર છો? ૬ ટીપ છુ મારાથી ચરીયાનુ ડીઈ નથી. પરંતુ બુદ્ધિમાં પણ ઘણા મહાન વ્યક્તિઓ છે, સંપત્તિમાં પણ તમારાથી વધારે ર૧ જ્યારે તમારાથી ઉપ૨ના તમને દેખાય ના ત્યારે અહંકાર આપે છે, જે વાસ્તવીક દષ્ટિ નથી. તમે હલકા જુઓ તેવી ક્રૂઢતા આવે ત્યારે જ અહંકાર આવે છે, અવાસ્તવીઠ દર્શન છે.
તમે કઈ બાબતની ગર્વ કશો ? કઈ વસ્તુ છે ગર્વ ૭૨૧ ભાયો મારે તે જાણવી હોયતો ખુશીથી ડરી જૈમ શક્તિમાં હુ બળવાન છુ પણ એક મુક્કી મારે તો ગબડી જાઓ, છતાં ભ્રમણા હૈ હુ બળવાન છુ. ગર્વ કરવા લાયઠ બધુ સિ‚ ભગવંત પાસે છે. પરંતુ જેને બધુ મળી ગયુ તે ગર્વ કરીને યુ મેળû ૧
ઉપાધ્યાયજી મહારાજે લખ્યુ છે કે બ્રહ્મપ્રશંસા, પોતાના વખાણ

Page #90

૮૫..
'કુરતો "હુ વ૬ દુર છુ” નૈવ વર્તાવ કરે, તેમને રૂછવાનું કે આન્મ પ્રસાર કરવાથી શુ મેળવવુ છે? મધુરા છ ની આત્મપ્રશંસા કરીને ઢીની - બડાઈ મારી છે , અને ખુશ છે તો વખાણ કરીને શુ મેળવવું છે? વખાઝ લારા જેને મેંળgવુ છે, તે તો બધુ જ દૈવાય, અધુરા ને માત્મ મસા કે બડાઈ મારવાની હોય જ નદિ, સરા છે તેમને મેળવવાનું બાકી નથી ૨૬, આત્મપ્રશંસાની જરૂર જ નથી. આ તર્ક ધારદાર છે. આ તર્ક ગળે ઉતરી જાય તો જીવ બડાઈ મારે જ નાદ. - આ ઐs મનની સુખ છે, ઉષાયની રસ કેળવીને જીવ આવ્યો છે માટે તૈને ભૂખ છે. તૈથી જ જqને ધ ડર્યા વગર ચેન નથી પડતુ. પ્રકાર ઉથ વગર મળ્યું નથી આવતી, તેમ ધ્યાસન ઉથ વગર પણ મન નથી આવતી. માટે જવ ઉપાયીનૈ શીધ્યા જ કરે છે ? પરંતુ દુઝીકતમાં આ માત્મપન્ન છે. જેમ નવ માણસ પોતાની તારીરને ચીટી અને પોતાના વાળ ખેંચે, ભાથુ ભીંત સાથે . પછડે, તો તે માણસ કેવો લાગે ? તેમ અમારી ટષ્ટિએ ઉપાય
રવી, એટલે શુ ? માત્માને ચીંટીયો ષ્કાવા, વાળ પૃથવી, થપ્પડ મારવી , ભાથું પછાડવુ 2 Aી વર્તન વ્યાજબી લાગ9.
સભ:- ઉપાય ન ફેરવી 2S૨વું ? સારેબ - ઐ વખતે વાસ્તવીકતાનું દર્શન દરવુ. ઐકલા હીંડે બધાની ૩જરીમાં હોવ, આ પાય પિટા થથી થય? તેનું સ્વરુપ A ? વૈની ઢળશ્રુતિ 8, 9 મા બધાનું માન થશે તો, જીવ પાય કરતી અર7. અને ડાચ કયાથ થશે તો તે કર્મના વશથી થશી, પરંતુ તમને વાસ્તવીઝ દઢમાં નથી, જ્ઞાન નથી માટે જ જીવ ભટકે છે. - તમે વધારે દાન આપ્યું ત્યારે દુ જ દાનેશ્વરી છું એમ પ્રદડા થાય પરંતુ તેમા૨ી ડસા પણ વધારે દાન આપના૨૧ કેટલાય

Page #91

CS
· દીય હી, જેમ ૬ પૈસાનુદાન આપતી નથી. પરંતુ મેં દીઠ્ઠી લીધી, સર્વસ્વ ત્યાગ કયો . માટે ત્યાગ એ મોટુ દાન છે, તેથી વધારે દાનેવ્વરી કોણ? જૈમ ઉદાર માણસ પણ પોતાની પાસે ઈંક રાખીને પછી દાન આપે છે. જ્યારે ત્યાગી બંધ ત્યાગીને દાન આપે છે. અત્યારે આપી અભયદાનની વાન નથી ચાલતી, પરંતુ પૈસાના દાનનો વાત ચાલુ છે. કોઈ કરોડ રૂપિયા આપે તે મોટી દાનેવ્વરી ૩ આખી દુનિયાની ત્યાગ કરે તે વધારે દાનેશ્વરી માટે વિચાર કરી આપણે મામૂલી છીએ. તમે જીવનમાં આપી છધારે રાખી તે વધારે વસ્તુપાલ તેજપાલનું દાન ભગી છો ? તેમની મૂડી પાંચ લાખની હતી અને તેમનુ ધન વર્ષમાં હતુ. ચૌડ઼ રાખીને વધારે આપ્યુ હૈ, આ દાનેશ્ર્વરી દેવાય. તમે દાનમાં આપી દીધું મુળ ક્યુ છે કે વાસ્તવીક દર્શન નથી. માટે જ અહંકાર ગમે ત્યાંથી ટપડી પડે છે.
દુ
મેં જીવનમાં શુ કર્યું છે, એવું તો મારી પાસે વ્યુ છે કે ગર્વ લઇને ફરી ઘાડું! આ મારી અને તમારા બધાની વાત છે. મહાપુરુષોના આચાર પાસે અમારા પણ કંઈ આચાર નથી . આપણી ભ્રમીત, આંધળા થઈ જઈએ છીએ ત્યારે અઠારીઠ બનીએ છીએ. કષાય માર્ગ ભ્રમ દાન હૈ, જેને જીવનમાં જમ ન હોય, સત્યનુ દર્શન હોય તેને કષાય આવવાનો સવાલ થી. તમને લાગવુ ઐઇએ કે હુ બેવકુફ્ બન્થી માટે ડષાથી બન્યો છું. મારે તમને અત્યારે વીતરાગ નથી બનાવવા, પરંતુ જેવા કષાય છે, તેવા દેખાય છે ખરા? પરંતુ ઉલ્ટુ જ માની બેઠા છો. આપણુ જીવન સ્રાંતિ ભ્રમ છે. આપણુ મન મોટે ભાગે કલ્પનાઓ, અવાસ્તવીકતામાં રાચે છે. મન અવાસ્તવીક તરંગોમાં જ મનુ હોય છે. તે કદી જમીન પર રêતુ નથી. હ્તામાં જ ઉડે છે. દીવાસ્વપ્નો જોયા કરે છે. તરંગો, કલ્પનામાં જ સચે છૈ.

Page #92

સભા:- ખચલ્લીની જૈમ જ સાટંબy:- દા, પણ તે લાગે છે ઠેરલાર વિચાર કર્યા અને હજુ &લાય કરી છી, માટે અંદર હજુ ખચલ્લી બકી જ છે. કલ્પના, તરંગોમાં રમવુ તે મનની કાલ્પનીક દુનિયા છે. અને તેમાંથી વાસ્તવીક વનવું તે જ પશ તત્વ છે.

Page #93

11પ-1શ્રી યુગભૂષણાવિજઈ રહ્યાભ્ય નમ || ૩-૮૫ દૈવીવાર શ્રાવણ સુદ દસમ | મનોવિજ્ઞાન .
ગોવાળિયા ટેક અનંત ઉપરી અનંતતાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા જગતની જીવ માઝાને સાચી અંતિમ સુખની પ્રાપ્તિ માટે ધર્મતીથની સ્થાપના કરે છે.
જ્ઞાનીપીની દષ્ટિએ આ જ્ઞતમાં બાણ સુખ કરતાં મનરીક સુખ ચઢીયાત છે. આંતરીક સુખ જ વાસ્તવમાં આ સુખ છે. ભૌતિક ષ્ટિએ પણ સાચા સુખની વ્યાખ્યા ફરતાં મોતરીક સુખને જ સાચું સુખ ઉદેવું પડે.
અનંતડાળથી જીવ મોટામાં મોટી ભાંની લઈને ફરે છે. તે વાત સુખને જ સુખ માની બેઠી છે. માંતરીક સુખને માનવા તે તૈયાર નથી શ્નોતરી સખની વાત ફરીએ ત્યારે આત્માને તે $૫ની સુખ લાગે છે. પણ આતો મન મનાવી લૈવાની વાત છે, મનમાં સમજવીને ઉભુ ડરેલું છે. દેશી કે ભૂખ લાગે ત્યારે ક્રોઈ વિચાર કરવાથી પેટ નથી ભરાતુ , ખાવાનું ખાવાથી જ 20 છે. સ્વાદ લેવાની ઉપાય પ્રવું તે જ છે. માટે જવ વાહ સુખને જ સુખ માનીને ચાલે છે. પરંતુ આ અવની ગે૨સમજ છે.
ગમે તેટલા વાઘ સુખને 5વામા આવે પણ જો તમારું મન દુ:ખથી વ્યાપ્ત હો તો બધા સુખ ધૂળધાણી બરાબર છે. માટે આંતરીક સુખ જ પ્રધાન છે. તેજ અગત્યનું છે તેમ 8 દે છે. આ વાત બ્રલમાં બેસવી જોઈએ. જે વ્યકિત જીવનમાં મનને શોત, સ્વસ્થ નથી કરી ઢાડતી હૈ દુનિયામાં ગમે ત્યાં જાય તો પણ પોતાને સુખી નથી કરી હતી. તમે આ દુનિયામાં બધા દેવ-દેવીમોને અન્ન ના ૧ ની ચાલઠી પાણી મનસપી દેવતાને ખુશ ૪ ર તો તમારું જીવન આ દમય થી. તે ના કરી શકો તો સુવન કાસમય અને સંતાપમય થી. જો આ વાત મનમાં બેસી જાય તો ભવ આંતરીક સુખ માટે

Page #94

૮૮વ્યવહાર તથા પ્રકૃતિ ઉરી. પ્રથમ ત્યારી પાર્ગ સિદ્ધ થાય છે કે તરીક સુખ મહત્વનું છે. તેની પ્રખતરી 8૨વાની ઉપાય છે.
ન્મ ઠઈ માણસને Bહીએ તને બધી સગવડના આપીએ જેવી કે ખાવા-પીવાન, હરવા-ફરવાનું , બધી જ મોજમજ આપીએ પપ્પા સાથે એક એવી ગોળી માપીએ 3 જેથી તે સતત ડીર્ઝશનમાં ૨૨, આવી. ગૌળી આવે છે. જેનાથી છૂટીમ ભયની, ઝીમ શીની લાગની, દુ:ખની લાગણી પેદા થાય. વિજ્ઞાને આવી Qા શીધી છે. આ દવાની બાથી મીડલ ઈટ થાય છંથી તે વ્યકત અંદરથી બેબાળી ભયભીત, વ્યથિત થઈ જાય. આમ પાછુ તેને ઉોઈ દુ:ખનું કરી ન હય. ઘાઘને આઘાત - Yલ્યધારાથી ડીપ્રેશન આવતું હોય છે. ઘણી રાવતા વચ્ચે પણ જો મન ડીપ્રેશનમાં હોય તો સુખ મળે ? - જૈન ક્રોઈ રોડપતિ માસ રોય, ઘરમાં બધાને તેના પર લાગી - હોય બહાર પણ તેનો માનમોભી, લાગણી હોય, ખાઈપીને ધ્યાનંદ પ્રમોટ કરી છે તેમ હોય પર તેને ડીપ્રેશન હોય તો તે ગમે ત્યારે રડવા વસે, વીતુર થઈ ભય , ભયભીત થઈ જાય. આમ તો તેને બધા સુખ હાજર છે. તમે જેને સુખ 3gી છો તેવા સુખની વાત છે. જો તેનું ભુવન મા દુઃખમય છે. જ્યારે ડીપ્રેશન વગરની પ્રાથ૪ ૨a2) એ શMાન્ય માણસ પણ મજેથી ૨હી શતી હોય. મારે જીવનમાં માનસીક દુઃખ જેવું કોઈ મોટુ દુ:ખ નથી. તે ઉભું થાય પછી દુનિયાના બધી બાહ્ય સુખ નકઠામા. - તેની સામે કોઈ માન્ય પ૬ નકલીફમાં હોય અને તેને એવી
ગીણી વ્યાપી € છે જેથી તે મૂડમાં થઈને ફરવા લાગે . ગમતૈલી તકલીફ઼માં પાક. મર્જથી વરે. આ ડ્રીમ છે. પણ ગોપીના કાર મનનું સુખ મેળવે છે. માટે જેનું મન સુખમાં ઈ તૈને દુનિયામાં

Page #95

૮-૦
કૌઈ દુ:ખી કરી શકતુ નથી . જૈન મન દુપ્પમાં છે તેને દુનિયામાં કોઈ સુખી કરી &\33 નથી. આ જીવનના વૈધ્ઠ સત્યો છે. જે તેને પકડી વડે તેને ખ્યાલ આવે કે જીવનમાં મનના સુખનું મહત્વ કેટલુ છે.
મન અનેઠ પ્રકારના સંતાપથી ઘેરાયેલ છે. અને મનમાં આ બેસી જ્ય તેને થાય હૈ મારે મારા મનને જીતવું છે. શાંત, સ્વસ્થ બનાવવુ છે. જૈને આવી પ્રબળ ઈચ્છા થાય તેની સામે અમે ચિત્તશુદ્ધિની વાત કરીએ તો તેને સાંભળવાનું મન થાય, સાંભળીને ઉતારૂં, અને પછી તેના પર ચિંતન મનન ૩૨વાનું પણ તેને ચાલુ થય. માટે આંતરીકસુખની પ્રધાનતા સમા.
तें
એક માણસ વ્યવહારમાં ઝરતો હૌય, તેને પેટમાં દુ:ખતુ હોય પણ દુ:ખ કોઈ વાર દેખાતુ નથી છતાં દુ:ખથી વૈવડો વખી ાય. ભલે આ ટારીરનુ દુ:ખ છે. દુઃખના પણ ઘણા પ્રકાર છે. તેમ મનનુ દુ:ખ ભલે બદાર દેખાતુ નથી પણ શરીરના દુઃખ કરતાં પણ અધિક છે.
તેમ એક માણસને અપડેટ થવા બધી સાધનસામગ્રી આપી તૈ પરીને બનીઠની તૈયાર થઈ બહાર નીકી કોઇ ગ્રુપમાં બેઠી. અને પછી પાછળથી ૫-૨૫ માંગ તેના કપડામાં નાંખી દો તો શુ હાલત થાય? ઘડીકમાં અગ્નિથી ઘટી ભરે, ઘડીઝમાં ત્યાં ઘટકો, હાલત થ્રુ 1 વાંચન ૧૬:ખી ! તેમ આપી ત્યાં લખ્યુ કે વ્યવહારમાં તમે અપડેટ થઈને વરતાં શૈવ પણ મનમાં વિકારો ભરેલા હોવાના કારણે ઘડીકમાં આ વિકાર બદી થી ભરે, ડીઝમાં બીને વિકાર નવી ઘટડો ભરે, માટે તમારી શુ હાલત હોય છે? પરંતુ આનાથી મન ગામમય છે તે દેખાય છે. ખરું ! ૨૪ ૩ભાઠ મન તેનાથી વ્યાşળ હોવાના કારી નાસ આપનુ હોય છે. પતુ તમે જો માને દુઃખ સમળે તો તમારા જીવનની દિર્ગ બદલાયા વગર ન ૨૬.
ઘણા ઠરે છે. ધર્મ પરલોકના સુખની અાત્માના સુખની વા

Page #96

૮૯. કરે છે પણ તાત્કાલીક સુખ શુ ૧ પરંતુ ધર્મ તો તમને તાત્કાલીક સુખી * SRવી મbી છે. પરંતુ તમે એદરથી દુ:ખી છે માટે બહાર જ શરૂ મારી છી, પસુ ધર્મ તમને અંદરથી સુખી બનાવવા માંગે ઈંજે વ્યક્તિ ધર્મ સમજે તેને તી ધર્મ પ્રત્યક્ષ સુખની વાત કરે છે તે દેખાય જ ધર્મ ૨૪ 3લાદ મનને સુખમાં તૃપ્ત રાખવાની વાત કરે છે. - ૨૪ કલા થરની પ્રસન્નતા તે જ ધર્મનું તાત્કાલીક ફળ છે. જ્યારે ચિત્ત અપ્રસન્ન થાય ત્યારે તે 3ળ અધર્મનું છે. જેવી જીવનમાં અધર્મને પકડી એટલે ચિત્ત અપ્રસન્ન થાય છે, જુવનમાં જેવી ધર્મ અપનાવો એટલે ચિત્ત પ્રસૂન્ન થાય છે.
જ્યારે પણ મનમાં અશુભ ભાવ થાય ત્યારે અંદરમો અશાંતિ થાય જ. કોઈ એમ નો દી રાઠે ઠે અશુભભાવ કરતાં અંદ૨માં ન મળી.
અમુભ ભાવ = દુઃખ જૈટલી , " તેટલું માનસીઠ ૬:ખ. જેમ કોઈ વ્યક્તિને કડવી વસ્તુ આપે તો તેને બેસ્વાદ ઉડવા લાગી. તૈમ અRભભાવ પૈદા કરી એટલે એટરમાં દુ:ખ સંતાપ થાય. જેમ ચપ્સ આપણી પ૨ જૂછે ત્યારે જ તરત જ આગળી ઉપાયને દોઇ લાડુ પછી ન પીય . તૈમ અધર્મ તાત્કાલીક વળ માપે છે. જ્યક ૨૪ કલાર્ક અનુભવ સિ ફળ છે. જૈમાં ય શા કરવાનો સવાલ ન જ આવે. જેને પણ આમાં ઢકા આવે તેને ખાત્રી કરવાની છુટ છે. તેના માટે જીવનમાં થીડી વાર અભિભાવ કેળવો અને પછી 5 અનુભવ થાય છે તેનું અવલોકન કરી. દઈ થડત ઉભભાવ ઉરે અને પ્રસન્નતી ન મળે તે હાથ જ નથી. - જેમ કારેલાનો રસ કડવી જ, ઉપાડની રસ મીઠી જ, મરચા તીખા જે હવાના , સા૩૨ ગળી જ રહેવાની તેમ મનભાવ લીમ્પો અને , રહેવાની છે. - જ્યારે શુભભાવ મધુર, પ્રીતિદાયી માધુર્યનો અનુભાવ ડરાવે નૈવો

Page #97

(
૯ ) -મીઠી મધુર, તરસ જ છે. તમે તેં કેટલો પામી છી તે તમારા અપાઈ પર છે.
નાસ્તી પણ કહેવું પડશે કે અશુભભાવ મહાદુઃખદાયી છે. Qભભાવ મહાસુખમય છે.
મનના દુ:ખનું સરવૈયુ અ૭ભભાવ છે.
" સુખનું સમીક & ભાવમાં સમાઈ ભય છે. જેમ જ્યારે અગમાં સ્પ કરો તો ઉષ્માનો અનુભવ થવાની જ અડી અને ઉષ્માનો અનુભવ ન થાય તે અશષ્ય છે. તેમ જવું અશુભ ભાવ કેળવે અને મનને પીડા ન થાય તે અશક્ય છે તેમ જુવ શુભ ભાવ 6ળવે અને મનને સુખ ન થાય તે પકો અશ35 છે
સભા:- aajભભાવ ઊંને દૈવાય ૧ સાબિજુ - સ્વાર્થ પ્રેરીત જે ઝષાથી છે તે અશુભભાવ છે. જેમ ઈપ ક્ષેપ, રોગ, શોધ, માન, અક્કાર થયો તેના ઝારને લઘુ વર્તન કરવાનું મન થયુ તે અશુભભાવ છે.
ફંડમાં તમારા પ્રત્યે કોઈ જે ભાવ કરે અને જે તમને ન ગમે તે બધા અશુભભાવ છે. કોઈનુ પ બુર થાય તેવી ભાવના અશુભ દેવાય.
સભા:- ભગવાનની શગ કરવાનો છે સાદંબજ - હા, તેમાં કોઈનું પ ખરાબ ૬રવાની વ્યાં ભાવની છે. તેમની શગ 3રવાથી તમારું અને જગતનું ભલું કરવાનું આવી, માટે બધાને સાજે ૬૨વાની વાત આવે તેમાં પ્રભાવ નથી આવતો, ખરાબ ભાવનાને અશુભભાવ કહેવાય છે.
ડ્રોઈ વ્યક્તિ, 6ોઈનું બસ ક૨વામાં સ૩ળ થાય, ત્યારે સૈ $રવા માટે અંદર જૈટલો ટાઈમ ઉશટ હોય તેટલો ટાઈમ તેનું મન સ્વસ્થ રહેવાનું નથી, માટે મનના સુખને સમજુ asી તી પરમાત્મા સાથે સ્વભાવની લીડ છે.

Page #98

(૩ સાટે નામાવીને મનમાં ઠળવવા લાયઠ 8ીએ છીએ અને અAJભભાવીને દીવા કરીએ છીએ. મનના સુખને સમજી શકે મને ખબર પડે છે પ્રસન્નતા સાથે મનમાં લીડ છે માટે મનનું સંશોધન કરવુ ફ્રીય તી તૈના સ્વરૂપને જાણવું જરૂરી છે. હવે મન ધે છે. જે વ્યમન ૨) ભાવમન
ભાવમનના પણ બે પ્રકાર છે ઉ) ઉપયોગમન ) લબ્ધિમાન
. લબ્ધિનના પર ઘણી પેટા ભૈરી છે. લાધૂમનને સમજવા શ્રાપક પહેલા જઈ ગયેલા માન્યતાની શુદ્ધિ :એટલે શું ? તમે માનો છો ? શું નથી માનતી ૧ અને તેના આધારે જ તમારી શચી વણાયેલી છે, સારાને સારુ માન ની ચી જળવાયેલી વસે છે. ખરાબ માનો તો મચી ૨.
જૈમ ઐક વ્યક્તિ હિંસાને અ૨બ માને છે તે અરૂચી.
છે . દિશાને સારી માને છે તે ચી. • તમ આદમીને સારી માને છે તે ચી
અને આસાને પરાધ માને છે તે અચો. . ૨ચી અચી બધી વસ્તુ સાથે લાગવાણાની જેમ જડાયેલી છે. કાતંની પટીક વસ્તુ પ્રત્યે સચી. અસ્થી સુસુપ્ત રીતે એરર ઘરબાયેલી છે. સારીઝમાં નાના એવા મનમાં પણ સંગ્રહ સરે ર થઈનૈ પડી રહી છે. ખરબચીથી પાપની અનુમોદના થલીસે $લાક ચાલુ છે. માટે પાપની મબધ ચોવીસૈ કલાછ ચાલુ છે, તેવી જ રીને સારી વસ્તુમાં ચી હોય તો ચોવીસે લાઠ પુણ્યનો બંધ ચાલુ છે
ખરાબ ચીથી પાપાનુબંધી પાપ બંધાય છે
સારી સચીથી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાય છે. માટે ચી મચી જેવી હોય તે પ્રમાણે પાપ અને પુથના બંધ અને

Page #99

Ex
અનુબંધ ચાલુ હોય છે આ મનમાં ગૌઠવાયેલો Bયમ ખાતેની ડીપાર્ટમેન્ટ છે, અને તેમા ફેરબદલી પીછી થાય છે. ભવ, પોર્ન માનેલી માન્યતાને કેરબદલી કરવા જલ્દી તૈયાર નથી. 2 થયેલી માન્યતા ગેથી રીતે ગોઠવાયેલી છે, માટે તેમાં ખાસ પરિવર્તન લાવી શBતુ નથી, કારકી આવૈ અને વૈરફાર થાય, પછી જન્મથી મરતા સુધીમા પર હૈથી પાંચ ટકા પણ પરિવર્તન લાવી વાત નથી, માટે બંધ અને અનુબંધ વારતા રય . - અશુભ માન્યતા જબરદસ્ત રીતે પાપની બંધ - અનુબંધ પાડ્યા કરે છે ઘણા એમ બોલતા હોય છે કે વેપારમાં વિકાસ ૬૨, ઉદ્યોગમાં પ્રગતિ કરવી, જગમાં લો પણ વિકાસ થાય તે સારું છે, આ કોઈ ખરાબ નથી. પાછી માનતા હરીય કે તેમાં હિંસા ની ? મા જે આ મનની માનેલી માન્યતા છે, તેનાથી ચોવીસે લાશ ગતમાં જેટલા
ખી વેપારધંધા ચાલુ છે, તેની અનુમોદના તેને ચાલુ છે, માટે તેને SHબંધ ચાલુ છે.
સભા :- સાબ છાતના બધા જ વૈપાર ધંધાની રપનુમોદના દેવાય ? સાહેબ - દ, ચીકઠસ, તમે શું માનતા હોય છે, ઉધીગ - ધંધા વિકસાવવા તે સારું છુમ છે, અને આમ જ કરવું જોઈએ. મૌટાભાગને આ અભિપ્રાય હોય છે. જો કે તેના માભિપ્રાયની વધુ ના હોય તો પણી દેશે આ ક૨વા વુ, નાદ કરવા જેવુ. આવા તો કેટલાય બુન ભરાયેલા હોય છે. જેમ ઘણી માને કે સ્વરાજ આવ્યું જેમીપ્રથા આવી, તેવી દેશે ક્રેટલો વિસ કર્યો. ખરેખર શાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ વિચારીએ તી લીલાથી અને ચૂંટણીની વ્યવસ્થા પીટી છે, પ્રભુ આદિનાથજીએ રાથ (aqસ્થા સ્થાપી હતી. રાજહાદી તીર્થંકર પ્રકાર છે. માટે જરૂરી સિવાય બીજી વ્યવસ્થા દિન૨ નથી. જિને વરના વચન વિરુદ્ધ આવી તમારી ઠેટલી માન્યતાઓ હોય છે તેની વિરૂધની જેટલી માન્યતાઓ થઈ માટે કરી માન્યતાઓ ઊવાના તમને તે પાપીની

Page #100

૮૫. અનુમોદના ચાલુ છે. જેમ stપ્યુટરમાં ઐક નાની ચીસ ગીવો તો ડેટા ઉભી થાય ને 9 મ તમારા મનમાં પેઠું ઉધી માન્યતા જે પ્રકાર પાપનું મૂળ છે, માટે જર્મ બંધાયા જ કરે, આ ઉંઘી જ માન્યતા રૂપ મિથ્યાત્વ જડબેસલાક ઘર કરી ગયું છે, જેને મામી જગતનેં વાડે ચડાવ્યું છે.
જ્યાં સુધી આનુ સંશોધન ન ૪૨ ત્યાં સુધી સમશીત પામી તાક્રતુ નથી . સાચુ બોલર્જ આવું અવલોઉન ૪૨ના૨ા કેટલા ?
સભા:- સાબ, નો ટાઈમ. સાવજ - એટલે કે ધર્મ કરવાની તમને ટાઈમ નથી. પરંતુ મા અગ્લીશન તી ધર્મમાં પ્રર્વશ ઝરવા માટે પ્રવેશાર છે. સમ દીન પામવા માટે આમાં પ્રવેશ કર્વો પડે. હું તો એમ 6૬ ની ટાઈમ બોલવાવાળા પાસે જેટલી શક્તિ છે એ લી કોઈની પાસે નથી. માવુ ની ટાઈમ ફ્રી બોલે છે ? સત્તાધીશી, શ્રીમતી બોલે છે. તેમને શુ જતે ઠીમ ૬૨વાનું હોય છે તેમને તી મીની અને માણસો દ્વારા થામ કરવાનું હોય છે, માટે વાસ્તવીક રીતેં વિચાર કરો તો નો ટાઈમ જૈવુ છે જ ના. તમારે દુનિયા માટે ટાઈમ છે, પરંતુ પોતાની ભન માટે ટાઈમ નથી. જેને પોતાના જાત માટે ટાઈમ નથી એટલે શું થયુ કે પોતાની નત ઉપર ભયંકર હૃપ છે તે સ્વâષી માસ છે. જેમ તમારી પાસે પાંચ છ જવાની આવે તો જે રૂમમાં તમને વધારે રસ હોય તે પહેલુ કરી ને ૧ પરિવા તમે આમાને છેલ્લી સુક્કી છે એટલે તેનો મતલબ એમ થયો છે . તમને તમારા આત્માના ઉત્થાનમાં જરા પણ રસ નથી. મા બ૬ Bસમાન છે. મા૨ી ઉપર ઝઈ હૈષ રાખે તો તમને ગમે નર નાં
91 તમે તમારી જાત ઉપર પ રાખો છો. તમારે કોઈ ઍવાઈડ કરે તો ગમે નાદ , પરંતુ તમે તમારી તને ચોવીસે કલાક એવોડ ૩૨? છો. પાતી કે શહેવાય? અમે તમારી જૂળબૂત તરીક સ્વરૂપનું વિચાર કરવાનું કરીએ છીએ , કેન્દ્રિત જેવી કોઈ રન નથી. ધર્મ તમારી

Page #101

જનની વધારે ચિંતા ઝરે છે. માટે કેવળ સમયનો વિચાર ઠરતા વર્ત $$ી કે "ની ટાઈમ " મા દૈવી વાત કtવાય જરા ચિતન મનન ૬૨. આના માટે એ૬ વખત બનેલો એક દાખલી ૪૬. - ઐઠ ના સ્પેશીયાલીસ્ટ પાસે એક સુખી પેરાન્ટ આવેલા ડૉટ્ટ તેમને તપાસી બધા રીપીટી જોઈ લીધા પછી દીધુ 3 મારી દ્રષ્ટિએ તમને ખાસ તકલીફ નથી . જરા નીમલ 3.. વધારે રહે છે, પરંતુ તેના માટે ઇંઈ ૨વા લેવાની જરૂર નથી. પરંતુ દિવસમાં અધવલાઠ, stdી થોડા થગાસન, પ્રાણાયામ કરી મનને રીલેક્સ કરવા પ્રયત્ન ૬૨ી, જ્યારે પેલા ભાઈ વીકનેસમેન તો તે છે કે ડોકટર મને ટાઈમ મળતો નથી, ત્યારે ડોક્ટરે કે સમજું ૨ાખ હમક ટાઈમ ના
તો તમારો ફાયમ માટેનો ટાઈમ હાથમાંથી સરઠી જશે. ડૉકટરે બહુ જ સંભળાવ્યું, પોતાની જાત માટે અલાક નું ટી શો ,
વાત શારીરીક ષ્ટિએ છે. આનાથી શારીરીક ટઐ મુખી બને તેમ આત્માની દષ્ટિએ મુપ્પી ધનો તો શુ સ્થિત થાય? તમારે તો એમ ડવું જોઈએ કે દુનિયામાં બધી વસ્તુ માટે રામ મા છે પણ મારી જાત માટે ટાઇમ છે. તમારામાં સદુથી પહેલી તલપ પોતાનામાં હોવી જોઈએ.
5 પી માન્યતા &વી ગોઠવાય તો પોતાના માટે ભયંકર દો છે જીવનમાં કલ્પના ન હોય તેવી ઉભી કરેલી, મન માનેલી માન્યતાઓ લઈને ફરતા હોવ છો, પછી તમે ગમે તેટલી ઘર્મ કરી પછી એક ઉdી માન્યતા ઉંચા પાપ બેધાવું છે. જેમ તમે પ્રભુભક્તિ ડરી, દશન ઉથ ત્યારે તમારામાં ભગવાનની સ્માતા વસધ જેટલી ઉધી માન્યતા છે તે તમને પાપનો બંધ ૩૨વે છે ૧૨૫ પાપનો અનુમોદના ચાલે છે. દા.ત. ઘા કરે છે કે પ્રસંગે ગાજર તી ) ૨ માટે સાંજે 6 વાય, Dોપ માટે પણ લાભકારી ઈ માટે પાપી . તમને ઝીઈ વાત

Page #102

gટર કË ધસી ભય પણ શારૂ ઝÊ ન બર્સ, કહીએ કે ગાજરનો રસ પીવાથી, કંદમૂળ દીવાથી મનાવી ભરી ભય છે. તી કtaો કે એવું બધું વિચારવાનું ન હોય. પાછા આગળ વધીને $2 છે. આરોગ્ય સાતે ત ધર્મ આરાધના થી. હવે ! ઉવી માન્યતા પી છે તે તમને ચૌવીસૈ Sલા6 ગાજરન રસ પીી હૈ ની પીuી પની દુનિયામાં આ બધાની જે જિંક્ષા થાય છે તેની તમારી અનુમોદના ચાલુ છે. માટે પાપ લાગે છે. આવી ની ઉજરી નાની નાની ઉંઘી માન્યતામ્બો નીળી. ઘણી ખીરાકાર્યને સા૨ માનતા હોય છે. જયારે વર્લ્ડલેવલ પર ચાલે ત્યારે તો અ98લ જ ગીરવે મૂઠી હૈ. ત્યારે ભગવાનની આજ્ઞા વિધ ઠેટલા વિચારો ચાલતા રથ છે. માટે તેનાથી તમે ઘણી પાપ બાધી લેતા ફ્રોવ છો.
જેમ પ્લેન ઉડવા લાગ્યા કેટલો તેનાથી લાભ થયો , કેટલો વાસ થયો છે. એટલે તે વિસ તમને લાભકારી લાવ્યો છે. માટે જ્ઞમાં જેટલા તો છે તે સારા માટે છે. માટે તેની »નુમોદના છે. અને માન્યતા લારા જ પાપકર્મ પૈદા થાય છે માટે છાતમાં વિર દૈવાએ જે વ્યવસ્થા પતાવી છે, ઉચીત વ્યવહારી બતાવ્યા છે, તે જ સાચાને સારી છે. અને આ બાંધી લેવા જેવી સ્લે ખ છે.
આજની શાળા પી22 છે, જિનેશ્વર દૈવે કહ્યું નથી, તેને અનુચીત ઉધી ઈ ઘર તો આમાં કોઈ સમજે નાદ પણ ખાલી ડહાપણી મારે, સૈથી- પાપની અનુમૌદના ચાલુ છે. જેમ મારા કુટુંબમાં તમારે sઈ રીતે જીવવું 61 વ્યવસર બધા સાથે ૬૨વી તે ભગવાને ઉચીત ત્યવહાર તરીકે બતાવ્યા છે. ભાઈ-બહેન, મા-બાપ સાથે, વી બી થવા વ્યવ૨ ૩૨વા કેવા વ્યવહૂાર ન કરવી અને તેનાથી તે વધ વ્યવહાર ડરો તેને ખોટું માનવાની તૈયારી જોઈએ. નહિતર તેને સારુ માનો તો અધર્મની માન્યતાને જોત્સાહન આપનારી મે બનશો જેથી કલ્પધ

Page #103

ચાલુ છે.
સુતત જાગૃતિ સાથે ચોક્કસ નિર્ણય ખૈઈએ, સારૂં સાચુ કૈવળ ડેલ્પનાથી નથી સાનવાનું પણ ન્નિવ્વરદેવની આજ્ઞાથી નહી દરવાનુ છે. જૈમ ઉલ્ટી માન્યતાથી પાપ બંધાય છે તેમ સીધી માન્યતાથી પુખ્ય બંધાય છે. હમણા અનુબંધને બાજુ પર મૂકી, બંધને ખૈઈએ.
આ જગતમાં દારી પ્રકારની હિંસા ચાલુ છે. અમુક દિસાર ની વ્યાજ્વી માનો અમુક હિંસાને ગેસ્થાùી માની, જૈને ગૈરોબી માનતા હોવ તે હિંસામાં તમારી અરુચી છે, માટે તેનાથી શું બં પુણ્ય બંધાય. અને જે દસા સારી લાગે તેમાં રુચી છે માટે તેનાથી પાપ બંધાય. બધી દિસાને ખરાબ માન્નાર તો ૨૨જનીારી તમારા સ્વાર્થ માટે જે દિસા ડરો ખરાબ માની ખરા! કદે ૐ આવી તી કવી જોઈએ ને?
ለ
સભા:- શુ સાબ હિંસાને વધી સારી મનાય? સારેબભ:- તમે બંગલી બાંધી તેને ખરાબ ડદેશો? નાના ફ્લેટમાંથી મોટા ફ્લેટમાં જામી ત્યારે હાઓને માટે ઉલ્લાસ પાપની છે. એક મોટરના બદલે બે મોટર ઘરે આવે એટલે શત્રુને એક દુ.ઠાન, પેઢીના બદલે બે ણ થાય તો વધા૨ે ૨ાજીને ૧ લાખના કરોડ, ઠરીડના ૨કરોડ થાય ત્યારે કેટલા ખુશ થાયો ને! માટે તમને ઘણી દિસ સારીÔ તે તરીકે વણાઈ ગઈ છે. પ્રસંગે ખરાબ માનવાની વાત આવે એટલે આનાકાની કરીન
સભઃ- આ બધું માનીએ તો સંસારમાં ઠેમ દેવાય ? સારેબ- તેમ, સદષ્ટિ સેસરમાં એજ છે ને નમે તી દેવી વાત કરી સમ્યગદીશ સંસારમાં ી જ ન શકે. ભગવાનના લાખો બ્રાવઠી સંસારમાં રહેતા હતા તમારા કસ્તો પણ સારી રીતે જીવત
↑

Page #104

તા. તમામૈ સિધ્ધાંત શુ ૧ કે જે વસ્તુ તમને ઉપયૌગી લાગે તે . સારો. પરંતુ ઉપયોગી વસ્તુ પણ વાસ્તવીઝ રીતે સારી છે કે ખરાબ છે તેનું પણ ઘર છે.
જેમ અનાજ ઉપયોગી છે માટે અનાજ ઉગાડવુ ખેતી કરવી સારી છે તેમ ન બીલાય.
સારુ , ઉપયૌગી, માવસ્થતા તેની ભેદરેખા સમર્મ. જેમ કોલસા વગર કે મગ વગર ન ચાલે તેટલા મારાથી તે માગ સારી ? વસ્તુ સારી કે ખરાબ તે તેના ગુણધર્મથી નકઠી થાય, પરંતુ આવશ્વનાથી તેને સૂળવાથ ની. આના ઘર ન ચાલે માટે સારી તેવું નથી.
પૈસા વળ૨. ખીઠ, પાણી વગર ન ચારે માટે સારા ખેતી sી વગર, વૈપાર ધંધો વગર ન મળે. માટે તે કરવા સા૨૧ ૧ તમે બધે આવશ્યકતા એડી દીધી . પરંતુ જીવનમાં માવહas a ? અનાવશ્યક ? તેનું કલેરી ફીઝેશન ન હોય તો ન થાળે પ્રાથમીક જરૂરીયાત છે પણ જરૂરી છે તેટલા મોઝથી સારુ તેમ ન કહેવાય. આ સભા - સારુ હhય તો જ ધાવશ્યકતા થાય ને ? સાપ - બીડી પીનાર હૈ તૈના વગર તેને ચાલતુ નથી . માટે તેની તેને અવટંકતા થઈ. તૈને $6ીચ ન આપે તો મોટા પકી પડી શકે તેમ ચા ન મળે તો માથુ એ માટે પ્રનીવાર્ય આવશ્યકતા થઈ ગઈ ને? તેલા માથી ૭બીડી સારી છે:
પરંતુ તેનાથી બધાની સુપ્રશાંત મળે તે સારુ. અનેકને દુ:ખનું
બને તે આવશ્યક દોય તો પણ ખરાબ છે. જેનાથી બીજાને પીડા થતી હોય તેવી પ્રવૃત્તિ ઉપથરી થતી રોય તો પણ તેમાં દિશા આદિના કરી તે ખરાબ જ છે.
પ્રત્યેક વસ્તુના ગુરથમ હૃારા સારી-ખરાબ વસ્તુ સમજવાની છે. થીર છે તને પેટની દસાબે વરી ૬૨વી અનીવાર્ય છે. કારણ કમાવી

Page #105

‘માટે તેની પાસે બીજુ કોઈ સાધન નથી માટે ચીરી કરવી તેને અનીવાર્ય છે. અને ચીરી કરે છે તે સારું છે ખરાબ ? ચીરીનો વ્યવહાર કર્વા દેવાય ? તેમાં પૂરામનું લેવાની વાત માની લે તમારુ. કોઈ પડાવી લેતો દુઃખ થાય. માટે જે ખરાબ છે તેની ખરાવા જ છે. ભર્ત ગમે તેટલું અનીવાર્ય હોય તો પણ તે સારું બનતુ નથી માટે આવશ્ય, અનાવશ્યની વ્યાખ્યા જુદી છે.
સભા:- શ્રીહી તેની વેપાર જ છે ને ? સાબિલ્સ - સામાજુક રષ્ટિએ ચોરી ખરાબ છે. તેમ ચીરીમાં હરામનું પડાવી લેવું તે ખરાબ છે. જ્યારે વેપાર ગમે તેટલો અનીવાર્ય હોય પણ જેમાં વીભને ટાસ, લુટી લેવાની ભાવના માવતી હોય તેને વ્યાજબી છવાય? એની જરૂરીયાતના ઝાર તમને ત્રાસ આપે તી. સારું ગણી પ્રશ૧ ઐશ માણસને ૧૦. ઘારી કે દવા કરવા જોઈએ છે. બીજુ કોઈપણ રીતે મળે તેમ નથી તો રસ્તામાં આવી તમારા ખિસ્સામાંથી ઉપાડી લે તો તે સારું કહેવાય? ભલે અનીવાર્થ સેથી ગોમાં ક્યું હોય તો પછી તે ઉદાર શુ સારી 8વાય ? તેને બહુ જ જરૂર હોય તો તે મળી શકે છે. પછી સીધી ચોરી કરે તેને થાળી કહેવાય? દેસા, ચીરો, પ્રસન્થ બધા અવમાં છે. માટે જ્યાં હિંસા, ચીરી આદિ હોય ત્યાં તેને પાપ જ કહેવું પડે. અને તેમ ન માનો તો મારે પાપની અનુમોદના ચાલુ છે. તેના કારણે પાપબંધ ચાલુ જ છે.
tવાન જેને પાપ અધર્મ કઈં છે તેને તે રીતે માનવા તૈયાર નથી માટે તેમની જ ઉત્સા પણ પાપનો ઘ ચાલુ છે. હવે લબ્ધિમનની બન્ને વિભાગ પારેખાતિ છે.
, બાપો બધા ચોક્કસ પ્રકૃતિને સાથે લઈને ફરીયે છીએ. પલના સ્વભાવ હોય ઈ માટે દરેક વ્યક્તિની પ્રકૃતિ જ જુદી. હોય છે.

Page #106

તેમાં શુભ અશુભ ભાવ વગર ગયેલા હોય છે. જીભ, ભભાવને પરિગતિ દેવામાં આવે છે. તેનો મતલબ ભેદ સમજે. જેમ એક માણસ ધને ખરાબ માને. દતાં ક્રોધથો ભરેલો છે. જ્યારે બીને માણસ પ્રશાંત ક્ષાંત છે પણ ક્રોધને ખરાબ માનતો નથી. ભલે તે બધી પ્રવૃત્િ શાંતિપૂર્વક ઇતો હોય પણ કોઈ તેને સર્ષે તો દર્દ ક્રોધ જીવનમાં ન કરી તો ન ચાર્લી, પ્રસંગે કરવો જૈઈએ માટે તે ક્રોધને સાથે માને છે.
તેમ કોઈ જીવને લોનની તિ ન હોય. ધન, સંપત્તિ ભેગી કરવી છે તેવા સતત્ત આવેગ તેનામાં ન êપ્રાય રોજનું કમાઈને ખાઇને રસ્તો હોથ પણ Ø મૈં ધનની આાસક્તિ લોન કરવા જેવી કે ખરાબ તો દેવી પૈસાની મહત્વાકાી તો વનમાં હોવી જોઈી. પૈસાની ઈચ્છા શખી નીતિથી કમાયેલા પૈસાને મારા પૈસા કહૈવામાં વાંધો? લૌનને ખરાબ માને છૈ છતાં મહાલોભી હોય અને લોભને સારી માનતો હોય પણ ઉગ્ર લોભીયો નથી. આ પરિણતિ અને માન્યતા વચ્ચેની વસંવાદ છે. ખરાબ માને છે છતાં છોડો નથો શકતો તે ઉંચી ગણાશે. પહેલા માન્યતા ક્ષુણ્ણ આવે પછી પારંગત આવે છે. ક્રોધ, માન, માયા પ્રૂફાલમાં વગાયેલા પડ્યા છે. લોભો છે, તે પૈસાનો વિચાર કરતોજ પાપ બંધાય તેવું નથો . પણ વૈદુનિયાના કોઇપણ ખરી નય, જાગતો હોય હૈ. ઉંઘતી હોય પણ તેને પાપ બંધાય છે. પરિાતમાંથ જ્યારે શુદ્ધ થાય ત્યારે તે પાપના બંધથી અડી છે. ઉપયોગમનમાં એઠ સાથે વિરોધ. વિચાર નારે કરી શકો. લીંબના વિચાર સાથે ઉદારતાનો વિચાર ન આવી શકે. હિંસાના વિચાર વખતે દિશાના વિચાર નદિવ્યા. માટે મનની સપાટી મર્યાદીત છે. વિરીધી ભાવો એક સાથે ઉઠતા નથી.
જ્યારે સબોનસીયસ માઇન્ડમાં પરસ્પર વરોધી ભાવોનો

Page #107

સંઠાની શક્તિ છે.
પરિગતિમાં અમુક પ્રકારની ઉદારતા હોય અને સાથે અમુક પ્રકારની લૌભાત પણ પડેલી હોય. તેન અમુઠ રીતની કોમળતા પણ હોય છે. જેમ ગાયન તમે કાપી ઠશો? ડસાઈના મનની વી કુરતા, કઠોરતા હૈ તેવી તમારામાં નારે જ હોય. ઠારણ વારસાગત અદિશાના સેસ્કાર લૌરીમાં પડ્યા છે. રસ્તે જતા કોઈ પ્રાણીને પ્રામ આપી ટાઉû નદિ ઉલટાનુ બચાવાનું મન થશે. છતાં પૂરી કોમળત ઘ્યા કાંઈ વણાયેલી છે 1 જૈમ પગ નીચે ઉંદર આવીને દબાઈ જય તી અરેરાટી થશે. કારણ પંચાય જીવની તમારા ક્ષાર) સીધી હંસા થાય છે . પણ વાયા, વાયા થતો દસાની કોઈ તમને પરવા નથી. ઉંદર પગ નીચે આવવાથી ધ્રુજી ન૨ી છી પણ પગ નીચે ડીડી આવીને મરી જય તો અશટી થાય છે ?
સભા: દેખાય નદ.
સાદેબ! જુઓ તો વધુ દેખાય. બંધુ રાખીને ચાલો તો કશું દેખાય નહિ. દોડી નરી આંખે જોઈ શકાય છે. ધ્યાન રાખવુ પડે, મદેનન કરવી પડે.
સભા:- સાદે અત્યારે તો ઘરોમાં દવા પણ છંટાય છે. સારેબજઃએની અર્થ કે તમે જૈનત્વને રાજીનામુ જ આપી દીધું છે. આ વસ્તુ તમારે માટે શોભાસ્પદ છે? તમારા બાપ-દાદા કૌણ ૧ તમારી ગળથુથીમાં સંસ્કાર 21 ? આવુ કરવાનો વિચાર પણ કેન આવે તમને મચ્છર ઠડે છે ત્યારેતે શુ તમને આખે આખો જમી
ગ્યો ૧ 8 એડ દીપા ભાર લોદી પીધુ છે તેના નિવારો માટે આદિંસઠ ઉપાય કરી શડી છો. તમારા દોલમાંથી ધર્મ પામવાની કૌમળતા જ નષ્ટ થવા લાગી છે. દવા નાંખ્યા પછી તે જીવી ōવડાટ તી કોઈ વખત જુી. તમારા કોઈ આવા દલ ઠરે તી યુ

Page #108

કંપી જય, પરંતુ તમને સગવડની સુખ મૈઈએ છે માટે તમને દાંઈ થતું નથી.
* તમારી મુંબઈની ગટરો ૧૦૦૦ કીલોમીટર લાંઘી છે. તમે જે વા નાંખો છો તે જ્યાં જa 3ર ત્યાં ભવને સાફ ક૨શે. એ દવા તમને પાય તો ? તમારામાં નરી ધષ્ઠાઈ આવી ગઈ છે. બસ આપણને નલીફ ન પડવી જોઈી. તમને જે ઉરાન કરે તેને રવી, જવવાનો અધિકાર ખરી ? તમારી વચમાં અાવે તે બધા સાર્થ થવી વચ જ નેતમે રાસ પેદા થયો છે જે હાથમાં આવે તેને ગળી જય.
તમારા શ્રાવકની નમાં પાણી લખ્યું છે ને કે દવા છાંટો તી ક્લ ભાંગી જય , ઢીનાઈલ વર્ગ૨ નાંખી આખી ડોલ પાણી બાથમ સંડાસમા નાખી દૌ ને આ રીતે શખી માટે શ્રેષ્મ ૨છે. કશો જુવાન નથી થતી. પણ તમે જાતને ભરખી ગયા છે. તમારા સિવાય $ોઈને સુવવા દો તેમ છે ? આ બધા કાસ જુવો છે. ફીનાઈલવાળું Sલ ભરીને પાણી નાખી તો આ અવની . શલત થાય ? તને એક પીપડું ભરેલ પાણીમાં ડૂબી મરાવે તો શું થાય? બીચારી ને ઝાસ જુવો ગંગળઈને મર ભયે છે. આ ભયંક૨ ઠ૨ ઠર્મ છે. તમારે ત્યાં તો જ છે એ ફરીન થઈ ગયુ છે - ભગવાને એવું કહ્યું નથી કે ઘરમાં જીવજંતુની ઉપદ્વવ થાય અને પછી. શિંસા થાય પછી સફાઈ માટેની પદ્ધતિ 8) .
જુવાત ન થાય અને થયેલી ભાગી જાય તેવા આસઠ ઉપાય ડરવા જોઈએ
સભા:- તેવા ઉપાય બતાવી ને ? માબ - આવું કામ મારી પાસે ફરીવવું છે ! અમારા આચા૨ સમ. તમારામાં બહુ થતી હૈ. ઉપાય શોધવા હોય તો લીઘો ભી તેમ

Page #109

૧૦ -
‘છે. પણ મન થવુ નૈઈ.
આયુર્વેદમાં વન ડે ૫૬ પદાર્થના 9 મારાથી એ વ gી ભાગી ભય, તેને ઉપયન ન થાય, જેનાથી તેના જીવનને જરાક હાની ન થાય. જીવવા છતાં ઉપAવ હોત થાય. તમને ખબર છે આ તમારો ફર હિંસઠ ઉપાય જ? દાડે કોના પર આવી 1 બધાને મારીને તમે શાંતિથી મરી ઉડી ઠેમ ? .
તમારા ઘરમાં આ બધી દવાથી ઝેરી વાતાવરા થાય છે, મચ્છરના નિશા±ા માટે મ૨છ૨દાની સિવાય કોઈ ઉપાય સારી નથી. મા બધી જે વસ્તુ વાપરો છો તે ક્લે દહાડે તમારા પેટમાં જ આવે છે જે તમે દવા ગટરોમાં નાંખી , જીવી પ૨ નાખી. તે બધી દવા જમીનમાં aોપાલh. તેની લારા અનાજમાં જારી અને અનાજ સંરચ તે દવા તમારી જ પિટમાં આવી. તમને એમ કે બધી જુવીનો કંટ્રોલ Bરી શાંતિથી જવ, પછી તમને ખબ્બર નથી અલ્ટીમેટ તે દવાનો નથી. મારે પર જ થાકે છે. કોઈનું બ્લડ એવુ નથી છે જેમાં ડી.ડી.ટી જેવા તત્વ ન હોય, ઈવન તાજું જન્મેલ નવા બાળsને માતા સ્તન લારા દુધપાનમાં ડી.ડીટી જેવા તત્વ તેના બ્લડમાંથી અમુક 2ઠી મળે છે. શા માં જે પીરાઝ હાથ છે તૈમના ઝેરી તત્વો દુધમાં પાંતર થાય છે. અત્યારે અાટલા કેન્સર એમનેમ થાય છે ? વિકાસના નામથી તમારી બુદ્ધ3 બગડી છે. જેમાં હિંસા, આદિસાનો વિચાર જ નથી. આખી જીવસૃષ્ટિ, થતીબ પોરી ગઈ છે. તમે જૈનત્વના ફળાચાર ખોયા છે. ઘણીની જેમ જ તમારાથી મરે છે. તેનાથી તમારા શુ હાલહવાલ થશે તેનો વિચાર આવે છે ખરો ?
વિકાસના ક્ષેત્રમાં વિશેષ મુળભુત પશ્ચિમના દેશોમાં છે. તુથી અનાર્ય છે. કિચ્ચનવમને તે માનનારા . તેમના જૂથમાં લખ્યું કે માનવજાતમાં છોડીને બીજે ક્યોથ જીવ નથી . હાથી, ગાયને

Page #110

મારી નોખો ની પાપ નથી તેવું તેમના atી કટ્ટે છે. તેઓએ પ્રાણી દિશાને પાપ માન્યું જ નથી. માટે પાપનો સવાલ જ આવતી નથી.
તેઓ માને છે પ્રાણીઓમાં આન્મી જેવું તત્વ જ નથી. તેના ઉથા પોપી પાપ માંસાદીર કરે છે. ઈશુખ્રિસ્ત રોજ માંસાહાર 6ના હતી. વાત આવે છે કે એક વખત જિલ્લામાં પાંચ માછલી લાવ્યા
માંથી વ તેમને પાધી અને 7ગનું દાન કર્યું. - વૈ તમેં આ કિચનધર્મના પણ વખણા કરી લો ને ? અત્યારે તો થના જૈનો પણ પ્રાણી દિશામાં માનતા નથી. તેથી થવા માટે ની 5 ચીજ વસ્તુ qી જ તે જનરલ વસ્તુ છે. માટે જે રીતે તેનો ઉપયોગ થાય તે જર્ન રવો જોઈએ. - બાપની સંસ્કૃતિ , વારસી , આપણા ધર્મ કેવી છે, ને બધા માટે વિચાર ૬૨વા જેવો છે.
ઉદાચ પકૈલા મારા મનમાં દવા છાંટવાની ભાવ ન થતો હોય, Bદાચ મોટા ભુવો મરે તો પછી અસર થઈ જતો હોય, પરંતુ ઘરમાં 'શરબતી ભાજીના શાઉની ડીટડા પ૨ ષ્ણ જૂકતા અસર થાય ખરીતÅ અનાજની ગુ પડી હોય તો પર દાચ દાસ પડે તો તેના પર ચઢી ભવ, ત્યારે થાય કે અંદર રહેલી ભવો પર કેટલું 3:ખ થશે. માટે તોની, નાના જવી પચે ચોવીસે કલાદ્દ કમળતાનો ભાવ નથી. તેને પ્રત્યે દીલ થીર થઈ ગયુ છે. માટે અમુક મુવી પ્રત્યે ઋીરના મન રૂપે વણાયેલી છે. માટે જ્યાં પછી જાઢ્યો ત્યાં પાપ લાગ્યા ડરે છે. તેવી જ રીતે જે જીવો પ્રત્યે મળતી છે ત્યાં પુણ્યāધ ચાલુ છે. એટલે જૈટલી $મળતા અને જેટલી કરતા તે પ્રમાણે બંધ પડ્યો હોય છે. " તમે એક સાથે દવાની અને હિંસાનો વિચાર નથી ડરો ની. પરંતુ મતિમાં વ્યા અને કઠોરતાની ભાવું એક સાથે રહે છે ઉપયોગ મન માં વિરોધાભાસ ભાવો એક સાથે ૩૨ શાતા નથી, પરંતુ

Page #111

લબ્ધિમનમાં પૈ: રાધે ઘણી જ ભાવ ૨૬ધંવ જળવાઇ રહે , માટે જ જૈસલો દવાનો ભાવ ઍટલી જ પુચબંધ, જેટલો ઉઠોરતાનો ના એટલી પાબંધ માટે અને શરીર દકોએ છે ઉંઘમાં પણ ૫ ગાન ચાલુ હોય છે
સભા - તો પછી અમે શાક, ફુટ સમારીએ છીએ તો શું કરવું ? સાવજ - મૈં તમને જીવને મારતા અરેરાટી થાય, દુ ખીરુ કામ ? શુ તે ફીલ થાય, ન છુટ8 8 છુ. જે બાવા ભાવ આવે તો તેમણતાનો ભાવ આવે, માટે તે તમારી ઘીછાપૂર્વકની દસા નથી, પણ ત તે જવને કાપી ડેમ ૩ ૪ , સારા હૃદયમાં ઘોડી કુરતા પણ છે માટે જ તપે સમારી. 23 છો. જેમ ફાડીને સમારો તેમ નાની આંગળીને સમારી, 13ી પર: દા.ત. સાપ કરડ્યો હોય અને જેર થવું હોય તો છે કે તે ભાગને કાપી નાખો તો ઝેર ચડી નદ, ત્યાં લાભ છે તો પછી ઉપવા માટે હાથ ચાલે ખરી? ના, ઝારકા મમતા છે. સ્વત્વ પ્રાપ્ત છે, લાગણી છે. ત્યાં દસ ૬૨વા દબાકી રેનો પી રૂરી શકતા નથી જ્યારે ત્યાં &શ્ન : @ 6 કાર પરાયાનો ભાવ છે,
સ્વાર્થનો ભાવ છે માટે કરી શ૬ છે. મૈં પુ મન હોય તો પોતાના સ્વાર્થ ખાતર અને મારી ન શકે. પરંતુ તમે દુભાતો દો ભાર ની છે ઠોર-17 Bil. - દીપ ઉરે 8 8 Qમારે ૨જ સા કરવી પડે છે માટે જીએ બીએ, પણ ભાવ નથી પરંતુ ભાવનો અર્થ શું થાય છે તે ભણી છે ? પરંતુ દીલમાં સાની ભાવ ઈ , માટે જ ભણીબુજીને કરી શકી છે.
- સખા:- સાહેબ ભાવ ૨. પણ શપી નથી. સાધ્વજ - હા, ઘર ઘર. પરંતુ હિંસા ફરવાની ભાવ, ચોવીસે કલઠ્ઠ પડ્યું હતું તેને અનુરૂપ ઉઠીરા દરબાટીલો છે પણ પ્રેમે તે દિશાને સારી નસ નથી માટે ૨૧પ નથી -

Page #112

રામા:- અમે નબuઈના દારી કરીએ છીએ. સોરેઘજુ:- ઘા માણસ પોતાની નબuઈના દરને વ્યસન સેવે છે દત્તાં તેમની દીલમાં ૬:ખ દીય છે ને ?
સભા:- અમારે સુધરવા 8 8૨૬ ૧ સાપજ:- જે દિવસે તમારામાં સત્વ આવી, સેક૨વચ્ચે આવી અને અમીર આવો, પછી એને સત્વથી તમે અવનભર વળગી ૨હેશો, એ સત્વ જે દિવસે અાવી. તે દિવસે તમે સુધરી શક્શો. સમ્યગદષ્ટિ રીજ પાપને ખરાબ માનતો હોય, છતાં પણ તેનાથી પાપ થતું હોય પણ તે પીઠાઈ પૂર્વક પાપ ન કરે.
સભા:- સમ્યગદટની બંધ નરનબંધ હોય ને ? સાહેબજી:- દ, તેને ઈસી ૨તા પણ અનુQધે તો દેસાનો જ પડે. અનુબંધ પણ થાસાની પડે જ્યારે મિથ્યાટિની માસી સાનુબંધ હોય, અહિંયા તાત્પર્ય છે ? તમે ભાવને અર્થ સમજ્યા ગયો. તર્મ પાપને પરબ માની એટલે પાપનો ભાવ મટી ગયો તેમ ન 5વાય. ગમે તે પાપ મણીબુજીને કરતા હોવ તો ભાવ છે. તમે દિસો દુરના વીલો છો કે. ભાવ નથી પણ તે ખાલી માત્મવંચના € માટે ભાવ ઇચ્છા, અનુમોદના, રાપો બધી જ વસ્તુ છે
લોભીલો માસ ચાને છે કે લોભ પાપ છે દાર બનવા , છે. ત્યારે તે મન પર કાબુ રાખીને દર્શન આપે છે. પ્રકૃત્તિમાં લીનોવા છેભાવ લીભની છે પછી ઈછા દાનની છે. કોઈ વ્યાપન ને સારા માની લે એટલે ચારાની ભાવ Wાવે કે ચી. માવે છે માટે આ સાથે દેવું પડે કે તમે જે પાપ કરો છો તે બધા ભાવ36 ના પાપી છે. બ૪ મા બધી ઉઠા ભણાવાની વાત છે તમે કરી છે અને પાઈએ છીએ પણ ભાવ નથી પણ મોટી વાત છે.
સભા:- શાક જમાં રખાય ?

Page #113

સાહેબ - તમને કોઈ કંડીમાં ખુલ્લા થરીને રાખે તો દૈવું લાગે ? શિયાળામાં કઈ કે ખુલ્લા થઈને બેસી તો શું થાય ?
2 સામો :- ૧૫માર પડી જઈએ. સારે બજ:- ના, ખીટી વાત છે. તમે ભૂલ્યા છો, ઉલ્લાના થઈ જવાય . તમે ફીઝીયોથેરેપી ભથા નથી એટલે કરો છો. ઠંડા , વાતાવરમાં રહેલા માસી તમારા કરતાં વધુ સશક્ત અને ઉંચા બાંધાવાળા હોય છે. માટે તેમને ફરજમાં રાખો તો શરમાઈ ના જાવ. જ્યાં ટેમ્પરેચર નીચુ હોય તેવા વાતાવરણમાં જવાથી બીમાર પડવા છતાં વૈક્તિ વધારે મળે છે. તમારા શરીર માટે 3 >g લાભદાય શિયાળા આખી . વર્ષની નિ વિશયાળામાં સેટ કરી શકાય છે. માટે તમને કોઈ ફ્રીજમાં રાખે તો વાંધો ન આવે. તમારી સાથે ૫૬ વર્તન કદ કરે તો તમને ગમે પર
સભા:- ના, સાહેબ જરા પણ નારિ. સાદેaહ્યું:- તો પછી તમને જે વર્તન ખરીધુ લગે તેવું વર્તન કર્મ બ્રીજા માટે કરો છો , માટે. તે અઘમ જ દૈવાય.

Page #114

૧3-૯૫ ૨વીવારે
' . પ.પૂ.ત્રી યુગgષકારવવંજ સલ્લુસી નમઃ ||
// મનોવિજ્ઞાન || ગૌવાળિયા ટંક અનંત ઉપક્રારી અનંતજ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માચી ગનની આવ મારાને શ્રા ગતમાં જડ ચેતનનો વિવેક કરાવવી ધર્મતીથની સ્થાપના કરે છે,
અનંતકાળથી યાત્માએ આ દુનિયામાં જડ સાથે તાદાભ્ય 9ળવ્યું છે તેમાં નૈ કઈ માધ્યિમ હોય તો દેe- ઈન્દ્રિય - મન છે. જેના દ્વારા ભૌતિક ડ દુનિયા સાથે નાતો થઈ છે. આ દE -ઈથિ અને મન સાથે જવું, તૈના દ્વારા જ દુનિયાની સંપર્ક, સંબંધ સૂળભૂત હીતે બંધાયો. છે આ નું સ્વરૂપ ન સમજાય ત્યાં સુધી મુક્તિ થાય નહિ. મુદિનની તમે ગમે તેટલી ઝંખના કરી, પરંતુ તેનાથી છુટવાની તીવ્ર તણસાટ જો ના ત્યાં સુધી મા મુનિની ઝંખના ઓપચારીઝ છે. ચોવીસે કલાક જેય, દેદ, મનના સ્વરૂપનું ચિંતન – મનન ડરી તો તે ઉપાધિરૂપ વળગાટ છે, તે તમને લાગ્યા વગર રહે નાદ. પરંતુ સ્વરુપ ચેતન પ્રાય: કરીને જવ નથી. આપણે મા ના પેટમાં આવ્યા ત્યારથી દેશનો સંબંધ છે અને મૃત્યુ પામના સુધી તે ૨હેવાની છે. તમને રૂ 8 શ્મા કરીરનું વાસ્તવીક સ્વરુપ @ છે? તો તમે આળખાણી પી ફાડી ખરા? હરીરની ઓળખાણુ - તtખ, તરસ, થાક અને ગંદી Mા ચારનું પ્રોડક્શન સેન્ટર તેનું નામ શારીર. તેને પાછુ પા પ્રોડક્શન સેન્ટર 3 વીડ નાઇટ ચાલુ છે. - જેમાં ભૂખ, ત૨મ, થડ, ગંદકી પેદા કરવાની જે પ્રક્રિયા ચાલુ છે તે સમજવા જેવી છે. જેમ તમે માનો છો કે ઝાડો પહાબ જઈ આવ્યા Dટલે શરીરની વ્હડી બદા૨ નીકળી ગઈ. પરંતુ ઝાડો પેશાબ ૬૨ લો. ઠતત જ બીજ મીનીટે નવો પેશાબ બનવાનું ચાલુ થઈ જાય છેતમે મણની ગંદકી બહાર કાઢી પછી તરત જ આનરડામાં મળનો સંચય થવાનું શિલુ થઈ જાય છે, તેવી જ રીતે તરસ લાગે, પા5રીનો તાસ ધોધ,

Page #115

પછી તરસ છીપાઈ તૃતિની અનુભવ થયી પણા ઘી, મીનીટે નવી તરસ લાગવાની પ્રરીસ ચાલુ થઈ જાય છે અને પછી રે; રે ગુલાકે અનવેરેબલ ત૨સ થાય એટલે પાણી પીવું પડે છે અને તે વખતે પાણી ન મલૈ તો અકળામણ થાય, પણ પ્રક્રિયા તો પાણીની લાસ ઝુકી છે નરન જ ચાલુ થઈ જાય છે. જેમ ગ૨મ -મીઠા ઝરામાંથી થવુથવું પાણી નીકળ્યા કરે, કારણ એ ૨ પાણીની ઝરી ચાલુ છે. તેમ મિ પ્રાકથી ચાલુ છે, તેમ સતત ભૂખ તરસ, થાઈ, ગંદકી શ્રોતપે, કરારૂપે વધા કરે છે. જેમ ઘાને માટે છ કલાક ઉંઘીને ઉભો થા તો છું થઈ નવ પછી બોજ સૈઇન્ડથી થાક લાગવો દ્વારા થાય છે , અને સાંજ સુધીમાં સ્મન વેરેબલ ચાલુ થાય ઍટલે ઉદ્યો. મારે માયા થાની ચાલુ છે, શરીરના બધા સુખમાં આ જ વાત છે. શરીરની ગાડીથાક, ભૂખ, તરસન કામચલાઉ નિવારyી ક૨વું
તેનું નામ સુખ. સભા :- ડેમ મચલાઉ નિવારણ 5 શું ? સારે બજ:- ઝરણ કે અંદર તો પ્રોડકશન ચાલુ છે. દુનિયામાં એવી આગ ના હોય છે કે જ નાદ, પત્ર માં નો જાયો ત્યારથી મૃત્યુ પામી ત્યાં સુધી ચાલવાની છે, આ ચારે વસ્તુ આવરતપણે ચાલુ છે, માટે જ Sામચલાઉ નિશર આવી, અને એજ 31મચલાઉ નિવારણ કરવાથી તમારો ૬ દેવાતી શાંત છે ભીતઠખ મળશે. તમે નાદીને, પાઈને, આરામ કરીને જે સુખ મેળવો તે બધા સુખનું સમીકરણ ધ્યાં આવો શરીર એ ભૂખ, તરસ, ગેડીની અખૂટ ખાણ છે, જેમાંથી પોણો કરો તો ખૂટે જ નહિ, જેમ કોલસાની ખાણમાંથી લાપી રન ફોલ પોરે ૮ના પણ ખરી ની છે તે આ તારો રૂપી પ્રાણી છે. આ પાર્ગ શરીર, ઈન્કય, મન ની ભૂખને સમજવાનું છે. શારીર, ઈન્દ્રિથનો સુપથી સમજુને મનની ભૂખ તરફ લઈ જવા માંગ . Qરી ભૂખ તરસ, થ૬ કી

Page #116

આગ પેદાર ,
તૈમ ઈન્ફય પણ ચીવસે દલાઇ મા ચારેની ૨પગ પૈદા કરે છે. તૈમ મનની આગનું A ૧ સન્ પણ આ ચારે માગ ચોવીસે લાઠ પૈદા Bય કરે છે, હાર્ર જપ વિશે આપણી સમજી લીધુ. આપને ચોવીસે કલાક શરીર, મન, ઈન્દ્રિયને માથે લઈને ફરીએ છીએ. મામાને ભૂલીને તેને સાચવી છે, તેને જ સર્વસ્વ માની છે, તેનુ ખરુ સ્વરુપ A છે તેનું જ્ઞાનીભગવંતોમ્બે વમ 8ર્યું છે અને આ ક્ષે સ્ને સમજી લી તો ગલની દુનિયા પ્રત્યેનો અભિગમ બદલાઈ ભય, માટે પાયામથી આગમ સમજ્હી જઈએ.
સભા:- સાબ જૂખ મરી જાય છે, તે શું કહેવાય ? બારેબલ્સ - જેમ પ્રગટેલા દીવાર વધારે ઘી નાખો તો શું થાય ? દીવો દબાઈ જય. તેવી જ રીરે ભૂખ મરી ભય છે. વિડીઝની નિશાની છે. તમે ખાવામાં સબ માન્યું છે તે જૂખની સાપેક્ષ છે. જૂખ હોય તો ખાવા પીવી તી સુખ મળે. માટે ઘણી 2 વિચારે છે જેમ ભૂખ વધારે લાગ તમ પાવાની મજ વધારે માટે તેના માટે ગોળી લેતા હોય છે. ઘણા માને ખાવામાં મુજ છે માટે ખાધા કરે તો શું થાય જેમ દીવી કે દેવતા સળગી રહ્યો હોય તેને વધારે પ્રદીપ્ત કરવી, વધારે પડતુ છે નાખો તો શું થાય ? ઢાં દેવ જોખરે પડે 4થવા સુકાઈ જાય તેમ જખ પાક મરી ભય છે, પરંતુ અંદર તે પ્રોસેસ ચાલુ છે. તે પ્રોસ ધીમી પડી ભય છે કારણ ભાર પ્રદર ઘી નાખી છે. પરંતુ સુખ લાગવાની તી ચાલુ છે તેમ તમે માનો કે ઉપવાસમાં હોજરીને રેસ્ટ છે, પણ હીજરી રેસ્ટ « નટવી, પરંતુ અંદર તમારો ઠચરી હોય છે તેને જાણવાનું દાન કરે છે, માટે Mી જઠારા નાવા પામે તે રન જ મરી જાય છે, ભૂખ બંધ થાય પછી માણસ બચે ના. ભુવઃ સ્થી સુધી ? ક્યા સુધી મા મૌસેસ

Page #117

ચાલુ મૈં ત્યાં સુધી. આ લાખ જવાયોનિમાં બધા શરીરીનું ૠખત સ્વરુપ પા જ છે. પરંતુ યોનિ પ્રમાણે બદલાય છે. સહુથી વધારેખ, તરસ, થાડ, ગેષ્ઠી દુર્ગંતમાં હોય છે. નરકમાં આ ચારે વસ્તુ સહુથી વધારે હોય છે, આની પ્રોસેસ ત્યાં તીવ્ર હોય છે, તેનાં ઝરતા પશુમાં ઓછો હોય, તેના કરતા માનવમા ઓછો અને તેના છતાં દેવતામાં, અને દેવતામાં પણ જેમ જેમ ઉચા દેવલોકમાં ભય તેમ આ પ્રોસેસ ઓછો હોય છે. પણ આ ચારનો પ્રોસેસ તો હોય જ છે આખા વિશ્વમાં આ અવ્યાધિત અટલ નિયમ છે. જડ એવ દેદના સ્વરુપમાં શ્તીભાર ફેર થઈ શત્રુ તેમ નથી. તીર્થંકરના શરીરન પણ મૂળથી સ્વરુપ આજ હૈ, પરંતુ પુણ્ય તથા નાયી થવાના કારણે વિશેષતા છે. હવે વ્યાપી ઇન્દ્રિય વિષે વિચારીએ કે ઇન્ક્રિયા છે?
શરીરની ભૂખ છે. તેના કરતા હજારે ઘણી ભૂખ ઈન્થિયની છે. શરીર અને ઈન્શયની ભૂખ વચ્ચે ઘણો જ તફાવત છે. રાજયની ભૂખ તો ડાંસ જેવી છે. જેમ આંખને નવા નવા રહ્યો, સીનોનેરી, નવી નવી ડીઝાઇનો, રૂપ, રંગ, આકર્ષક દેખાવી જોવાની સુખ !ી, તે પણ દારી દેખાવની. શરીરની ભૂખ તો એયની ભૂખ પાસે ચીજ બની ભય છે. ચોવીસે કાઠ યની ભ્રખ સળગી છે જેમ ારીરની જમને સગડીની ઉપમા આપો તો ઇન્દ્રિયની ભૂખી ઉપમા આપા ભઠ્ઠા પણ નાના પડે, તેને તો બોઈલરની ઉપમા આપવી પડે. જેમ બોઇલરમાં તાપ કેટલો લોખંડનોંધી તો પણ ગળી અય, તેમાં માણસ પડે તો ૨ાખ થઈ ભય કારણ ત્યાં સપનું ધખારો ચાલુ છે. તેમ ન્યુયની ભૂખ ચોવીસે કલાક ધખી રી છે. અનુકુળ વિષયો માટે તડથી રી છે. પછી તમે ન આપી શકી તે જો વાત છે પણ પાગ સ્ટીડમાં

Page #118

228
જેમ તમે મીઠાઇ ખાધી સંતોષ ન થયો એટલે ઠદેશી વરસાણ આપો; પછી ચટણી લેશો, શરબત લેશો, ઠાઇ નાદ તો પાન-મસાલ ખાશી, શી ગયા તેમ ચીંગમ નાંખશો, પેટ ધરાઈ ય તો પણ ખુન કરશે કે હજુ ડેઈ ખૈઈએ છે. કારૢ તસ્મ ચોવીસે કલાક છે. ઈન્દ્રિયની ભૂખ એવી છે કે જે તમે તેનું માનો તો તમને જેપીને બૈસા ન દે. આ દુનિયામાં દારો પ્રશ્નારના સ્વાદ છે અને જીભમાં તેની તરસ છે.. માટે તે વસ્તુ શોધ્યા કરે છે. પછી ભલે તમારું પુક્યું હોય તેટલુ આપી શકો. ગરીબમાણસને તલપ ઘણી છે, પુષ્ય ન હોવાના કારણે મધુર વાનગી મળતી નથી પરંતુ અંદરમાં તલપ તો ઘણી હોય છે . ચોવીસે કલાક તેની જલન ચાલુ છે. જેમ પેલી જરાતી ભૂખ હૈ તેમ ઈશ્વયની ભૂખ છે. અને તેના માટે ચોવીસે લાઠ ધખારો આત્મા સરન કરી રહ્યો છે.
वस्तु
ઠાનની લખ ચાલુ છે. એક સંગીત સાંભળ્યુ, બીજુ સાભળ્યુ સાસા, સાંભળવાની તેની ડીમાંડ ચાલુ છે. રાજા, ભારાજા દેવતા ઉના શાલીભી નાઠની ભૂખ માટે શુ ઠરતા જેમ નાઠે ગુલાબનુ ફુલ મુંટા વે ચમેલીનું ફુલ આવે તો સારું, અત્તર, સેન્ટ રહ્યા, ત્યાં વળી બીજ સુગંધ ભેઇએ. માટે રાસ, મારામાં સુગંધ મેળવવા માટે લાખો રૂપિયા ખરતા હતા. તમે અત્યારે સુગંધી નવી શોધી કાઢે? સૌ અભેપાત થઈ જાવ. સુધી, શ્રીમતી. આ બધાના તરસ્યા છે. બધા જ આ ભૂખની જલન લઈને ૨ે છે. એક એક જય ભુખ્યા ૧૨ જેવી છે. પોચે ઈન્ક્રયના વિષયો ભળે અને ગાડી ઠારગ પંદર 4 જ અર્થ છે. ઉદ્યમાં પણ આ બધી અ ચાલુ છે. પરંતુ મા વધુ વેઠવાનુ ઠીને? આત્માને જ, જેનાથી મો ગાદી થઇને પોકારે છે. જૈન મધમાખી ચોટે તેમ માસ ૬ઠ્ઠા મારે. ૌને લાગે શ્રા ગાંડો થયો છે. ઘડીકમાં અહીં પ્પો ઘડીકમાં

Page #119

૨૪ ‘ત્યાં પછી. તેની જેમ આ શરીર ઈશ્કિય, મનની સુખની ઝાસથી આત્મા બેચેન બનીને નાસી રહ્યો છે. છતાં તમારી કમનસીબી શુ છે આ બધાને જ સુખની સાધન માનો છો , એ એક ઈન્સથની ગંદકી કેટલી હૈ ? ક્યાંયથી સુગંધ ની છે તેમ નથી. જેમ આંખમાંથી પીયા, ચામડીમાંથી પરસેવો, નાકમાંથી લેટ, અરે કોઈ સારી વસ્તુ તેના સંબંધમાં લાવી તી પછી ગાંદી થઈ જાય. હૈ, ઈન્મિથનું . સ્વરૂપ આજ છે. - દૈની ભૂખ ઉરતા ઈન્કથની ભૂખ જ ગણી છે. તેની વિકરાળ શકિત છેશરીરની ભૂખ તો તેની આગળ ઝુકામાં વસી ભય, હ. તમને ઈશ્વરનું સુખ મળ્યું તેનું કારખી શુ ? આ ચારનું 31મચલાઉ નિવારણ 8 માટે સુખ મળ્યું. સંસારના બધા સુખના સરવાળા આ થારની સમીકામાં થાય છે. મા૨જ હોય કે દેવતા હોય, અત્તરની દેવતાઓને સુખ મળે છે તેમાં પણ આ જ રસ છે.
આખી એરણે ગંદકી દૂર થાય, રેશનેશ ની અનુભવ થાય. ઉપર ગેરડીનું નિરાકી થય . તેમ ચારેમાં રીતે ઘટશે, આની સિવાય બીજા કોઈ સ્વરૂપ બતાવી શકી તો અમે માનવા- સમજણ તૈયાર છીએ. પરંતુ વાસ્તવીક સ્વરૂપ આજ છે - આપણા મુખ્ય વિષય મન છે. પણ તેની સાથે લી ડિવી માટે આપને આટલી વાત વિચારી લીધી.
મનની ભૂખ ઍટલે શુ ? મનની ભૂખ ચૌવીસે લાઠ ઉકળતા જ્વાળામુખી જેવી છે. જે ઈન્કિથની ભૂખ સાથે મા સુખની તુલના થઈ શકે તેમ નથી, Sલ્પનાતીત છે. દા.ત. જેમ કોઈ પણ સ્વાદ ચાખો લી અબ કૃત થાય, ખોરાક ખાવ ની હોજરી પૃપ્ત થાય, પરંતુ સ્વાદનો સંસદ કરવાની મનની ભૂખ તો ભરેલી છે
આમ, ધ, માન, માયા વગેરે. આ બધી મનની ભૂખ છે. તેનું

Page #120

૨૨ સ્વરૂપ જુદુ છે. મન સ્વયં ભાવાત્મક છે કાર પરિણામ ભાવાત્મ : છે. ભાવના ભાવવાથી પેટની ભૂખ દૂર ન થાય જ્યારે ભભની આગ કાઢવા સ્વાદ સીવાય છુટ નથી, પણ તે ટેમ્પરરી રીલીરૂ છે.. મીરાક ખાવ તો ચાર-પાંચ કલા જૂખ દૂર થાય. કર્સસમાં ખોરાક uળીને ખાખ થાય, પળ, જખ પ્રદીપ્ત થાય.
-મન સી ભરેલ અન જેવી છે. આગ્ન બે કારના છે ૧) સૌણની અગ્નિ ઈ ભારેલો અગ્નિ. સગની આગ્ન એટલે ૧ જેની આણ જળી રહી છે. અને ભારેલો શ્રીગ્ન એટલે શુ ? સાગ જળતી નથી, પરંતુ ઈંધણ ભરેલું છે. ચેક ચીનગારી લાગે એટલી જ વાર, ભડકી જ થાય.
મનના ભેદ છે ૧) પયગમન ૨) લબ્ધિમન. ઉપયોગમન એટલે સળગતી મીનમાંથી બહાર નીsળની જ્વાળા. એ ઉપયોગમનના ઉપાય છે. હવે આ સળગતા અગ્નિ પ૨ ૨ાખ બંધાઈ જાય છે, જેમ દેવતા , છાક પર રાખ થઈ ભય પરંતુ અંદર સળગતું હોય, પક્ષી ભડી તેને દેખાતી નથી, તેની જેમ લાબ્બમમાં ભાવ આ ભારેલા આગ્ન જેવા છે. શામ, ક્રોધ, માયા, લોભની પ ત આ સળગતા પાણી ઠંડાયેલા અગ્નિ જેવી છે. સળગતા પાકા ટૅકાયેલા અગ્નિની પાળી છે. તે લબ્ધિમનની જ્વાળા છે અને બાર સાવરી વાળા છે તે ઉપયોગ મનની વાળા છે. મન ચોવીસે કલાઇ માન, પાન, આદર-સત્કાર, પ્રસા, બ૬મીનની અપેકી ૨ાખે છે તે માનસીક ભૂખ છે. તેમાં સ્ત્ર, ઈન્સિથને લેવાના નથી. તમારા વખકા ઈ રે તો શરીરની ભૂખ ભાવાની નથી , નથી તરત મટવાની.
સભા:- સાધજી, તે વખતે મોં લાલ થઈ જય. સાબ:- મોં લાલ થઈ જાય છે, તે શોનું રીએકશન છે? મન સેનુષ્ટ થયુ તેની લાલી છે. 6ોઈ વખાણી રે તો શો૨ લોહી ચડે છે ને ? તમારી

Page #121

૧. પાસે 51મ ાવવાની ચાવી sઈ ૧ જે તમને ફૂલાવી શકે તે તમારી પાસેથી બધુ જ કામ લઈ શ8. ચાતો એક માસ્ટર ડી ' . ઘll તી તૈમના બે શબ્દથી વખગ દરે તો બળદીયાની જેમ કુમ ઉરવી તૈયાર થાય, ગમે તેવી હારીની મજુરી ઠરવા તૈયાર થાય છે. કારણ તેમને મનની ભૂખ તૃપ્ત કરી . શરીર અને મનનું ઘર જ ઈન્ટરંsનેકશન છે. શાસ્ત્રકારો અને વિજ્ઞાન પ હૈ છે કે તમારા મનમાં ચોવીસે $લા આ સર થાય છે, તેમ ચોવીસે ઉતારું શરીર પર અસર થાય છે. ઇનાં પકા વધ્યાગ ક્રરવાથી શરીર વ્ર પ્ત થાય છે કેમ નદિ તી કીની ભૂખ ભાંગી ? કોઈ તમારુ વહુ માન કરીને હારતી પહેરાવે તે વખતે ૨ાજીપો થાય. તે કેમ થાય છે ? દા૨ક મન ધરાય છે માટે :
સભા:- સાબ , વખાણ થવાથી ઈન્કથને તાત મળે છે. Cશાનને . સાથે બજ- Sાનને ધનુરૂપ વષથ શું ? મધુરdiાંન જે તમારી વખાણ ઉરે તેનો અવાજ કરે અને ઘાઘરી હોય તો મને તે ગમતો નથી, પણ તે વખતે મને તો ડોલવા લાગે ને ૧ કાનનો દૂખ ની સેગીત, મધુર અવાજ છે. કદાચ તમારો દુશ્મન પણ મધુર અવાજે ગાતી હશે , તો ઉનને તો ગમ , પણ દુશ્મનની મધુર અવાજ હોવા છતાં મનને
તો નાદ ગમે, જ્યારે પ્રશંસા ૪૨ના૨નો. ઘોઘરો અવાજ હી તો પણ મન ડોલવા લાગી. - લીભને 6ી જીભની ભૂખ ઉદેવાય? તે તો મનની ભૂખ છે. પ્રમ,
માર, માન-પાન તે એક ભૂખ છે, મનમાં પેદા થાય છે જ્ઞાનમાં ધ કંઈ શરીરમાં પેદા થાય ખરી ધ તી મનમાં પેદા થાય
મનીલમના ભાવો જુદા છે. આજે તમારી સ્કૂલમાં ભણાવે છે કે - Sex is nau). Sામ એ શરીરની વાર છે 5 મન ની વિચાર છે દુનિયામાં કોઈ દેવ મહાસ છે કે તેને પહેલા શરીરમાં કામની વિકાર જાગ્યો ફોટા { $ામ તો પહેલા મનમાં જ, પણ તેની અસર

Page #122

૨૭ 'શરીર પર થાય છે. જેમ ક્રીધની શરીર ઉપર પસર થાય . ક્રોધને - તમે માનસીક લાગણી માનો છે કે શરીર૭૧ તે માનસીક લાગણી છે તેમ કામ પણ માનસીક લાગણી છે. જેમ હાઈ બીપીવાળાને ડોકટર છતા હોય છે કે વે ક્રોધને ઝાબુમાં રાખજે, નહિતર દુ:ખી થવાનો વારો આવી . માટે માણસ સંકલ્પ લારા આ બધાને શાબુમાં લઈ ફર્ક છે, તેમાં પરિવર્તન આવી શકે છે. જો શ્રીધની માનની લાગણીઓ કાબુમાં લઈ $? તો શામની લાણી કાબુમા ઠેમ ન લઈ શકાય ? એવું વ્યાજ તમે લેપ, ઈપ વગેરેને કાબુમાં કરવાની પ્રેરણા આપી અને બીજી બાજુ ઝહી કે કામ એ નૅચરલ છે, તો તે કેટલી શૈકુદી વાત કહેવાય. માટે કામ એ મનની ભૂખ છે. જેમ ક્રોધ, અદાર, મસા એ મનની સુખ છે, ક્રોઈ દિવસ દદ, ઈન્જયમાં લોભ જાગ્યો છે ખરી ? તૈનું ઉદ્ગમ રસ્થાન કયુ ? મન જ માટે બધા જ વિચારો મનમાં જન્મે છે.
ક્રોધ માનસીકં સુખ છે Wી જૂખ પેદા માવો થઈ ? તમારો પેલો છે બી અનુકુ વર્તન ઝરે, પણ તે તમારી જૂખ છે. હવે તમેં જેને વ્યવ૨ીરમાં સારા માન્ય હોય તેવું વર્તન જ ફરે માટે ગુસ્સો આવે : લોભ એ પણ એક મહાસુખ છે. આ બધી મનની લાવારસની માઠ ચોવીસે લાઠ ધખતી હોય છે.
તમે દુ:ખોનો ડુંગર ચોવીસે કલાફ સાથે લઇને ફરો છો. ને મન, ઈન્કિય દે લારી ભૈયો છે તે તમે ઉલેચી શતા નથી. પુચિ હોય તો શારીરનૈ , ઈન્કથને થોડી વૃપ્તિ આપી , પરંતુ જેનુ પુથ ન હોય તેવા રોજ અર્ધા ભૂખ્યા પણ છે. પશુમાં તેની ઘણી જ મેમેરીટી છે. ત્યાં તેમને એ પ્રમા ખાવાનું મળતું નથી, તેની ખોને તેમાં
પ્ત ડરી શકતા નથી. પરંતુ ?જુ તમે ઈકથ અને દ્વારીરની ભૂખને સંતોષી શ3શો પણ મનની ભૂખને SELી સંતોષી શકશો નહિ.

Page #123

૧૨૮
અભ:- સાદેબ ઈચ્છા એટલે શુ ?
સાવજ - એ ચંડ મનનો જ ભાગ છું. તેનો જ પેટા વિભાગ છે. મન એટલે વન ખાલી ઈચ્છાત્મક નથી. મન એટલે ડીપાર્ટમેન્ટ સ્ટોર છે. જેમ એક વિભાગમાં અમુક વસ્તુ મળે, તેમ મનના એક વિભાગમાં ઈચ્છા જન્મે છે, જે એકમનનો જ ભાગ છે. ઈરછાને કોઈ દૈ, ઈન્ડિય પૈદા કરતા નથી. માટે મનની ભૂખ સંતોષવી બધુ જ અઘરું કામ છે. મનનું મારણ કરે, મનનું મૃત્યુ, મનની દુઃખ સંતાપમાંથી મુક્તિ, મેળવવી તેનુ નામ વીતરણ છે, જ્યાં સુધી મનમાં મોના પરિણામ છે ત્યાં સુધી માનસીક ભૂખ છે. તમે તમારા દૂરીરની પડતી ઈચ્છો તો આ એક અંદરમાં રહેલો પતન અને અધોગતિની પરિણામ હૈ. માટે માનસીઠભાવ એઠ પ્રકારના સંતાપની ભૂખ છે. માટે ચોવીસે કલાઠ અંદરથી બ્રેચેન અને વ્યાડુળ છો. મૂળમાંથી તે બેચૈનીને ઠારવા માટે તમે થોડુક પાણીધે તમારી કહેવાતા સંસારના થોડા ભોગ આપી, પા તેનાથી મનની આગ ઠરતી નથી. જેમ ભડભડતી આગ લાગી હોય ત્યારે નાની ડોલ પાણી નોખી તો છમ થઈને વરાળ થઈ ભય છે, પરંતુ તેનાથી આગ ઠરે નહિ. અનંતકાળથી જીવને આવી આગ લાગી છે અને તેને તમે ભોગ અને વિષયો દ્વારા થોડીથોડી ઠરી છો. જેમ એક માસ વધારે દાઝેલી હોય તેની પાસે દવાની નાની ટ્યુબ હોય તો જ્યા વધારે દાઝેલો હોય ત્યાં જ થોડી લગાડે. તેનાથી તેને થોડી ન થાય પણ બીજું બળતરા ચાલુ હોય. આતો વધારે દુઃખમાંથી થોડું દુઃખ થયું. બસ બધાજ સુખ માટે આજ ગણિત છે. તમે જો ચોવીસે ડલાઠ મનના ભાવોનુ અવલોડનો તો અંદરમાં કેટલી આપ્યો છે. દૃણાથી દેવા તરબતર છો પરંતુ આમાંથી ન છુટી ઠીચે ત્યાં સુધી પ્ર સુખી ન પામી શકીએ
વિલન
મોડી એટલે સુખની પરાકાષ્ટાની અવસ્થ).

Page #124

૧.૮ દરેક જીવ અંતિમ સા હ હોય છે જે સુખની પ્રાપ્તિ. અનાર્ય ધિમી તો ખાવા, પીવાના, દૈહ , ઈ ને થના સુખી બતાવ્યા છે. તેમની કુરાન, બાવ્વલ વાંચો તો તેમાં સુખ માગવા તે જ ખરું સુખ છે. જેમ કે લખ્યું છે કે તેમના મોડામાં મારે સારુ ખાવુ, શરબતના જામ પીવા, અપ્સરાઓ સેવામાં જર હોય, તેના નૃત્યો નિહાળવા , આજ ભોગી સનાતન માણવા તેનું નામ જ મોક્ષનું સુ , પરંતુ તોપો મે માનવામાં થાપ થી ખાધી છે તેમને વિચાર્યું નહિ કે ઈન્થિથ પ્રોસેસ શું છે?
વખતે તેને મવડા તરીકે થોડા ભોગ માપો એટલે સુખ થાય. પણ ભૂખ, તરસ તો ઉભી છે એટલે સાથે દુઃખની માગ તો ચાલુ છે. પરંતુ તેઓ આ વિચારી શક્યા નહિ , માટે જ મહિમા Qરી૨ વળગે સૌ ઉપાધિ જ થાય , જ્યારે તેઓ મોડમાં દેહ, ઈન્ફિથે અને મનને માને છે.
જ્યારે ભારતના પ્રાર્થના ધમાં જૈશ 8 સાંખ્ય, ન, બ8 ગમે તે ધર્મ કરે છે. કે મોલમાં દેટ ઈન્દ્રિય, મન નથી, તૈની ત્યાં સુખ નથી, વિકારી નથી , સંતાપ નથી. મૌનમાં તેમને આ માનેદ માન્ય છે, કામાનંદ સાચી. નથી કારણ દામાનેદ તી ભડભડની મનમાં થી પાણી નાંખી દમ ડરવા બરાબર છે. પ્રાર્થદેશમાં તૈના ઘમની ખરી મોટી દૃન હોય તો તે સમ છે. તે તત્વનું વર્ણન જૈનમુન છે. જ્યારે કિનાર્થ ધમા ચેનનમાં ઉડાણામાં ગયા નથી.
શરીર, ઈન્કય, ભૂખની એક પ્રકાર છે મન 40 gયાની વ્યાપ્ત છે. માટે તેના ઉપર મળતા સુખને સાચુ સુખ શશી વીદાય નાદ , ને વિધ્યાત્મીક દષ્ટિને ભૂલ્યા છે. તે દરેક વ્યક્તિની મનની સમાન સ્થિતિ નથી, દરેક માકાસના દેહ ud સરખા નથી , તેમ ભૂખ-ત્તરમ -થાક પણ શરમ નથી. બધામાં વીવોશન માવે છે, જેમ ઘણા સોળ રોટલી ખાય જતા કૈટી ક્વા હીય. જ્યારે ઘણા 71 રોસ્સી ખાય તો પણ રાખી થઈને ફરતા હોય, તમારી

Page #125

રૂ
ટિએ વધારે ખાય તે વધારે મન હૈ ઓછુ ખાય તો વધારે મા દહીડતમાં સુખને દુઃખ માનનારા નથી, તેમ મન પણ સરખા નથી, મનની ભ્રખ પણ સરખી નથી, માટે અવલોકન ઠરવાનું કૈ મારું મન ઠેલા કષાયથી વ્યા§ળ છે. આપણા મનમાં પરિણતિરુપે કેટલી સુખ તમને કોઈ પૂછે કે તમારે માલપાણીની કૈટલી ઈચ્છા છે. જૈન કોઈ ગણિત નથી, માટે તેનુ માપ કાઢવુ પડે તેમ છે. ચોવીસે લાઠ તમ તેની સાથે જો છો, તેનાથી રીબાચો છો. માટે જ્યારે કોઈ માન આપે ત્યારે શુ થયુ કે જેનાથી તમે શાતા હતા તેમાં થોડો ઘટાડો થયો. પણ હજી ઘણી અંદર સુખ છે. માટે અત્યારે તમારા વખાણ કરે તો ગમે કૈનિંદા કરે તી ગમે ? વખાણ જ ગમે,ડારણ અંદરથી મજે છે. તેમ બીન ભાવો ગમના હોય તો આજ આવી ઉભું રહે. જેમ કે અંદર ઙામ વાસના રોથ માટે ડામના પદાર્થ સામે આવે એટલે ગમે છે. અને તૃપ્તિનો અનુભવ થાય છે, તે વખતે ટીપ, જેટલી ભૂખ સતીષાય છે. પણ સ્કોડમાં ઘણુ જ પડ્યુ છે. જેનાથી દુ દાઝેલા.૬, દાઝી રહ્યો છુ, તેવુ લાગે છે ખરું ! પરંતુ તે દરૂપે દેખાતુ નથી કારણ તમારી સૈન્સ
'
ડ થઈ ગઈ છે.
વગર સળગે ગ્રૂપમાંથી સુગંધ નીકળે તેમ નથી, તેમ પહેલા નમે સળંગ પછી અંદરમાં સુખની અનુભવ થાય. બનાધર્મના વીમા તે માનવ ભતને છોડીને પશુ સૃષ્ટિની પરવા કરતુ નથી, ને માનવને સુખશાંતિ આપવા માગે છે. પણ તે સુખ કેવુ ? પરવા દઝાડીને પછી કરવુ. પણ દાઝ્યા વગર મળતી સુખને સુખ માનતાં નથી. જેમ વધારે ખાવામાં વધારે મા, માટે વધારે પ લગાડીને તે કોઠે રાધે છે. તેમ ઈશ્વર, મનની બાબતમાં આામ જ કર્યુ છે. માટે મનની ભૂખને પહેલા વકરાવે, પછી તેના પર પાણીની જેમ જંડાર કરે. જેમ તમે ટી.વી. જો તી मननी મુખ વરે ૐ શાંત થાય ? તેમા પણ યાત વૈટલી થાય ? અને

Page #126

9_2,
વરે કેટલી ? પરંતુ ટી.વી. જુષ્પો તો ઔર ઉશ્કેરાય છે, આવેગ વધારે તીવ્ર થાય છે. માટે વધારે દઝાડેને1 વિજ્ઞાને એક સાધન એવું શોધ્યુ નથી 8 જે પરેલા દઝાડે ન . માટે મનની ભ્રખ ચોવીસે લાઠ સગતી પાિતિરુી દૌ, અત્યારે ભલે દાંત છે, અત્યારે તમે ક્રોધ કરતા નથી, દતાં પરિણતિરૂપે કૈટલ દીધ અંદર ભર્યો છે. જેમ દીકરાની અમુક પ્રવૃત્તિ ન ગમતી હોવાના 12×ી અંદર દ્વેષ ભરાયેલો છે. ભલે અત્યારે તેના તરફ દ્વેષ નથી પણ નિમિત્ત મળે ત્યારે ઉપર આવે, પરંતુ અત્યારે પર્ણ અંદર સળગતો અગ્નિ છે, જેમ ભાઈ સાથે શ્વેતા હોવ, તેની અમુક ખાસીયત ન ગમતી હોવાના કારણે કંપ, ગમો છે: સ્પરમાં હૈષની જન ચાલુ જ છે, પણ તે ભસૂરી ક્યારે નિમિત્ત મળશે ત્યારે. આાવી તો માન, લાભ, આસક્તિ, કામવાસના, તૃષ્ણાની કૈટ કૈટલી લૂપ્ત થાય ? માટે આંખની ડીમાન્ડ, મનની ડીમાન્ડ પાર્સ કંઈ જ નથી,
ન
શરીરની ભૂખ ટીપા બરાબર છે. જ્યારે ઇન્ડિયની જુખ સરોવર બરાબર છે.
જ્યારે મનની ભ્રખને ઉપમા આપવામાં સાત સમ ઓછા પડે, બધુ જ વાઈલ્ડ ગેપ છે. આપણા જીવનમાં વસંવાદિતાઠીનો આજ છે. જીવનમાં દૈ, ઈન્કય, મનની ભ્રુપમાં ઈનબેલેન્સ છે, જેમાં સમનુવા નથી. જૈ સમાન હોય તો એક સાથે સંતોષી ૨ાડાય. તમે દા૨ ટેનન કરીતો, પુખ્ય રીયતો શરીર અને ઇન્ડિય ધરાય, પણ મન તી ધરાનુ નથી. માટે સ્ટીઠમાં દુ:ખ તો દેવાનું. આ સંસારની નગ્ન ચિતાર જેવી સ્થિતિ છે. ચિંતન કરી તીઘર પડે કે ભૌતિક જગતમાં સુખ માટે શા સારવા એટલે અંધારામાં પૂ311 મેળવવા માટે હોડા મારવા બરાબર તમે ભૌતિક જગતમાં સુખની શોધ કરી પો પાયામાંથી સફ્ળતા
મળવાની નથી.

Page #127

મનની માન્યતા જડબૈસલાઇ ગોઠવાઈ ગઈ છે. તેને પરિવર્તન S૨વા માટે પણ પ્રોસેસમાં ઉતરવું પડે. તેમ સ્વભાવમાં વણાઈ ગયેલા ઉપાયોના ભાવોને દૂર કરવી તે મતવાનું નથી માટે જ મોટાભાગની
બ્રો કૃતિમાં પરિવર્તન લાવી શકતી નથી, અને આજ નિષ્ફળતાની નિશાની છે. ર8 #ળથી ક્ષિધિત સમક્તા નથી. ઘણી ઝરે છે. કે પ્રકૃતિ તો પણ સાથે ભય , આવું જ હોય તો પછી ધર્મની રૂર રહેતી નથી. તમને ધર્મ શું કરે છે કે પ્રકૃતિને વઘદલો તમે જૈવી છે તેમાં ધર્મ રાખવા માંગે છે કે બદલાવવા માંગે છે. ધર્મ તમારું આંતરીક પરિવર્તન ૬૨વા માંગે છે #ઇ રીસીલી પરિવર્તન ક૨વા મળતું નથી. પાંતરીક પરિવર્તનમાં પ્રકૃનિ અાવશે. ધર્મમાં આવી એટલે સાચી માન્યતા એટલે પ્રકૃતિમાં ૨૨ લાવવાનો આવશે.
સામાયિક, મુભ, પ્રતિકમક , દાન, દયા, તપ, ત્યાગ કરશે તે વાઘામાં આકૃતિ, પરિણાનિને સાંકળી લેવા પડે છે. જેને પ્રકૃતિમાં ફેરફાર . દરવનું નથી લાગતું તેને પૂર્ણ ઉપયોગી નથી. જેમ તમે ધિર્મમા સ્ટાગળ વધતા અને તેમ પ્રતિમા હૈફાર આવવો “ઈએ, જેનામાં આ ફેરફાર નથી આવતી તેને હજુ ધર્મ વધ્યાત્મસાન થયો નથી. પ્રકૃતિમાં હેરફાર મર્યા પછી કરવાની નથી પણ જીવતા કરવાની છે.

Page #128

il ૫૪ શ્રી યુગભૂષાવિજ્યજં સદગુરૂભ્ય નમઃ | ૨૦-૮-૯૫ : રવીવાર. |
| મનોવિજ્ઞાન | ગીવાખવા અનંત ઉપકારી અનંતજ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મામી જગતના, અવે મને અમનચ્છ નામના થીગની સિદ્ધિ કરાવવા માટે ધિર્મનીર્થની સ્થાપના કરે છે.
મહાપુરુષની દૃષ્ટિએ માન્મકલ્યાણના માર્ગમાં ૩૨ાતી થગની સાધનામાં એનીમ કમનસ્ક વોગ છે જેને પામ્યા પછી મને વિરામ પામે છે. જૈમ મૌકો જવા દે, વશી, ઈન્દ્રિયના બંધનમાંથી છૂટવાનું છે તેમ મનના બંધનથી પણ છૂટવાનું છે. મૌર્કમાં આ માત્મા છે, માત્માથી ભિન્મ ઐવું મન ત્યાં નથી. íયા પ્રાયને ઐઠ મિનિટ પણ મન વગર વિચારી છીએ તેમ નથી. વિચા૨વા માટે પ્રબળ સાથડ સાધન મન છે જ્યારે અંતે તેને પણ તિલાંજલી આપવાની હૈ, મુળથી તે બંધન છે પણ અત્યારે તેને કેળવી ઘડતર કરવાનું છે. પછી છેલ્લે તેનો ત્યાગ કરવાનો હું પરંતુ અત્યારે ન્યમનસ્ટ દશ પામવાનું નથી. પરંતુ તેમાંથી મલીનરી, ગંદકીને ફાટીને પીવાના, નિર્મળતાની વાસ કરાવવાનો છે.
આ ગતમાં આપણી નજી૬માં નમુક વસ્તુ મન છે. આપણો સ્વભાવ ગમી કે કુટેવ ગણી શ્રાપનને દૂરની વસ્તુમાં રસ છે અને નજ8ની વસ્તુમાં ઉંડે છે. જૈમ તમે મુંબઈમાં રહો છો પણ જોવાલઠ્ઠ સ્થળનું આ કલ સાઉથનું વધારે છે મુંબઈનું 1 મુંબઈમાં રહેવા છતાં કદાચ અહિંયાન બવ માર્મિક સ્થળ ના જોયા હોય પણ શાશ્મીર સીમલા સાઉથ વધે એવા જી કાવ્ય ર 1 $1ી બજડની વસ્તુની ઉર્ધક છે અને દૂ૨નું ચાકી છે. જેમ તમારી સાથે રેલી સગી ભાઈ કે દીકરી સાથે દિવસમાં મડવો લઇ ના કરતાં હોય. પર ભે દઈ દરની મળે તો બે કલ$ ખપાવો. તમારા બે દીકરામાંથી ગ્રેડ કરી પરદેશ રદૈતી હhય તી તમને ચિંતા sોની વધારે ?

Page #129

૧૪.
'કદાચ ભાગ સ્પાર્વડન દીઠા સાથે દરરીજ ટસલ થતી હૌય. દાઓ નમુકતાની ઉપેક્ષા, વાંધા હૈ, ક્રૂરતાનું ઠર્ષણ છે, રસ છે, માટે દુનિયાભરની ચિંતા કરીએ છીએ, પણ તે કરવાનું સાધન મન છે. અને જેને તમે ઓળખતા નથી. ૨૪ ઙલાઠ સાથે રહેવા છતાં મનને મોળખી શક્યા નથી. તમે બધી વસ્તુમાં નિષ્ણાત થયા પણ પોતાના મનને પારખી શØ નથી. માટે તેમાં શૈલા ભાવીને સમજી થ્થા નથી.
જ્ઞાનીઓએ માટે જ મનોવિજ્ઞાનની વાતો કરી છે. ચા મનનાં સ્વરુપ, તેની વિશેષ વૃત્તિી છે તેને નડ્યો, સમશે. પછી તેના પર ચડશ મેળવવા પ્રયત્ન કરી અને ધર્મમાં જ્વા માટે સ્પ ઉપયગી પામ્યું. હવે આ મન પર વ્યાપણે ઘણા વખતથી તેમાં સ્વરુપ વગેરે પર વિચાર કરી રહ્યા છીએ. જૈમાં મનના बे પ્રકાર હૈ. પ્રવ્યમન - ભાવમન્
છે.
તેમાં વ્યમનના બે પ્રકાર છે ઉપયોગમન અને વધ્ધિમન
હૈ લબ્ધિમનની વાત ચાલી તો છે. એમાં ઘણા વિભાગ છે. તેમાથ આપણે માન્યતા પરિણતિનું વર્ઝન ઠરી ગયા છીએ . દવે જે વિભાગ પર આપી જ્યું છે તે દેખાતો નથી પણ મનમાં યોગનારૂપ ખાવનારુપે પડેલા હોય તેવા કષાયો, રાગદ્વેષના પાિમાં અસંખ્ય ઘેરઘાયેલા છે. ? અજ્ઞાત ભાળે છે તે યોનારૂપ કષાયાત્મક ભાવી છે અને અનંત સમયના સંસ્કારાત્મક છે. અને તેની જીવનમાં અમુક અસર છે.
તમમી દુનયાના વિષયમાં ટેટલી ભણકારી છે ! હવે જેટલું મેયું, ખ્યુ, અનુભવ્યુ તેમની ચોઇસપી દ્વેષના પરિણામ થયા હશે. જેમ તમને ૧૦૦ વાનગીમાં? ભાવી તેના તર૬ રાગ થયો અને ૪

Page #130

વાનગી નહૂિ ભાવી તેના તરફ હેપ પ્રગમો થયો હશે, જેની તમે ૨૪ દલાક વિચાર વી. A19 નથી. મૈત્રે ૨થયું તમે મીઠાઈ ખાધી, નૈનો સ્વાદ સારી લાગ્યો , કૈથી બંધાઈ ગયુ છે આ સારી છે, ખાવા જેવી છે તેથી રાગ ઠભી થઈ ગયો તેને પણ ન કરી,
જોયું, જાણ્યું કે મનુભળ્યું તેના પગલેષને પાન દીએ છીએ. જેમ તમે ક્રોઈ ડીઝાઈન જોઈ છે જેમ ફોરેનમાં ઘણી સુંદર બગીચા છે જોવાલાયઝ ટર્યો છે જે તમે ટી.વી.માં બેથી તેને અનુભવવા . ગયા નથી. ક્યાં તેના વિષયમાં રણકેપ અંકિત થઈ જાય છે. તમે જે નદિવસ કaો છો ભી કી તૈની પ્રતિભાવ પૈદા કરો છો , મન તે મીતભાવૌને સંગરીત કરે છે અને તે ગદ્વેષની પરખાન, પ્રકૃતિસેપે જstઈને પડ્યા રહે છે માટે મન મોટું સ્ટોર હાઉસ હૈ સંદુ સ્થાન છે.
જૈન કોઈ ઝવેરીની દુનની બાજુમાંથી પસાર થાય વાર શોદશામાં અલંકાર સુધી એટલે શાંખી ચકળવકળ થાર્થ એટલે તેનું બ્રાઉન થયુ, તેના પર ચીગ થયો. પરંતુ પછીથી ૨૪ કલા તેની માળી જતા નથી પણ અદરમાં ૨ાણ પ્રજ્વલીત થઈને સળગ્ય ફરી છે પરંતુ તેના પર ખીલી વીર દી આવી ગયું છે બીજો ભાવ ચિવવાથી. એટલે સુખમાંથી ૧ણ ગયો નથી. આ જોયુ , ભણ્ય, અનુભવ્યું તે માટેની વાત છે. - હવે બીજી ઘણી વસ્તુ છે જેમકે દૈવલૌદ છે ત્યાંનાં કવૈરાન, વરુ ઘણી ભવ્ય છે. બીજુ ઘણી વસ્તુઓ પણ છે જેને બીજ કેટલીય વાનગી પવી છે કે તમે જે ખાધી નથી, નેઈ નથી, તેનો વિચાર મઠ રીને સીધો ભાવ નથી પરંતુ તે બધુ જેવ, ભણવા મળે તો રાગ ઉમટે.
Wા જીતમાં જણાવાર રૂપે ૬નય છે તેના ઉસ્તાં સાત વચ્છ પરણું છે. તેમાં શૈલી ભોતિક વસ્તુની સંભાવના રૂપે રણક્ષેપ પડ્ય) છે. તે રીતે સીધા જલતી નથી. હવે 5થી ૨હેષ છે ?

Page #131

દડ • ચાપણ ગઈ વખતે જોઈ ગયા તો છે સળગતો જતી રહ્યો છે ચો, મને જેની માગ ધળી રહી છે aisણ લગાડેલું છે તે ધરબાયેલો અગ્નિ જેવી છે. માટે બદાર ધાણા ભભૂકતી નથી. હવે આ માગ સપાટી પર ધ્યારે આવે ? તીક્ષા થાય ત્યારે સપાટી પર આવે, જેમ બાર પર પ્રહ ધળી રહી છે પગ રાખનું ઢાંકણ આવવાથી વાળી દેખાતી નથી,
2 થી બંદરમાં તાપ , ધખારી, ધખી રહી છે જે સંતાપ, તાપ ઊર્થનીને પૈ કરે તેવો તાપ છે. જેમ દાખલા તરીકે ઉનાળામાં વૈશાખ મહિનાના તાપમાં સૂર્યના કિરપ્ટો રીડ પર પડે છે પરંતુ છાયડામાં તેના સીધા રિકા નથી પણ ત્યાં પણ તાપ ની હોય ને ? ઇરાંતે કિરણોના કારણે ત્યાનું ટેમ્પરેચર પર હાઈ થઈ ગયું હોય છે. પછી તમે સામાન્ય રીતે દિવસ પસાર કરી એટલે તમારું શરીર, મન તેનાથી ટેવાઈ જાય છે ઉનાળાની અસહ્ય તાપ મુંગા મોઢે સહન 3ીને તમે શરીન Bરી લીધુ છે પરંતુ તાપની સેતાપ તો છે જ તેવી જ રીતે અનંત, 6ળથી વૈદીવેઠીને આ તાપથી રીઢા થઈને ટેવાઈ ગયો છો માટે જ આ અંદરનો તાપ ધ્યાનમાં આવતી નથી.
સભા - પડી ગયુ છે સાબિ:- જેમ ઠેકટરીમાં કામ કરનારની 286 બૌઈલરની બાજુમાં હોય તો તે તેનાથી ટેવાઈ જય ને ત્યાં બહારથી આવનારને કેટલી
અ31મી લાગે હવે વ્યકિત સેવાઈ ભય છે એટલા માથી તેને સુખ કે દુ:ખ હોય છુટ નથી માટે તેની સાથે સમાધાન કરી લીધુ છે.
તેમ પશિાતિપે ઉપાયો સળગે છે આપણા યાત્મના પ્રદેશો ૨૪ કલાક ઉકળતા ચરની જેમ ધખી રહ્યા છે. સૈમ પાક્ની ઉકળે ત્યારે કેવું ખબર થાય, જરા પણ સ્થિર ન હોય. ઉંચ નીચુ થયા કરે તેમજ

Page #132

કલાક માત્મખો સંતપ્ત અને ઉકળી રહ્યા છે. ક પા તેને શીતલતાનો કે શાંતિનો અનુભવ નથી. | મા દશા તમને ચિરોપે ઉપસ્થીત થવી ઈએ, અનુભવ થવી જોઈએ. પતિ અનુભવ કરીએ છીએ છતાં વિચારરૂપે તેને ધ્યાનમાં લેતા નથી. ૯૯. દુઃખ માણું છે. જાણ્ય મેરે મન સીધુ બસે જ નહિ, જૈથી વાગઢષ થાય, ચાવૈગ પેદા થાય, જેનાથી વાત્મામાં અશાંતિ પેદા થાય. માપક તે દુઃખીને પહાડ લઈને જ ફરીએ છીએ.
નથી જાણ્યું તેવું તો ઘણું જ છેજેના યોગ્યતાપૂ પાયો અંદરમાં ધબાયેલા દારૂગોળાની જેમ પડ્યા છે તેને જો ચિનગારી લાડો તો તમે માખા બળીને ખાખ થઈ જશે. અંદરમાં ભીગીનું આકર્ષક છે જેમ ઘર ઝુપડપટ્ટીમાં રહેનારને શ્રીમેતના બંગલા, સુખ-સગવતી ફાઇવસ્ટાર ફોટલના ઉદાચ સ્વાદ ચખાડવામાં આવે તી તેના જીવનમાં હાયવોથ વધે કે ઘટે 1 મો માંડમાંડ સુપડપટ્ટીમાં. કરીઠામ થઈને બેઠા છે તેમાં ઉકળાટ વધી જાય. કારણ અંદરમાં થગ્યતાપે માઠષકો તેમને પણ પડ્યું છે. પરંતુ તે પ્રજ્વલીલ નથી.
સભા:- એનાથી દમ ધંધાય ૧. સાધ્વજ - , એટલે જે દુનિયા દી જોઈ નથી, જરૂરી નથી, ભૌગવી નથી , અનુભવી નથી પછી તેના પ્રત્યે પીસીબીલીટી પે ૨ાગલેષ પડ્યા.છે માટે ચોવીસે ઠાઠ $ બે ધાય.
સભા:- ન ૬૨વી શું કરવું ? સાદેum:- મનમાં વિઠ્ઠનરુપે પડેલા પરિણામોને શોન૩૨વાના . દુનિયાની પેલે છેડાનું પાપ લાગે છે તૈને ઠારવા કોઈ ત્યાં જવાની જરૂર નથી. પાકી દિવા મનમાં પડેલા ઠરાવને ફરવાની છે - લોડની, મન ? પાપીની બંધ, પુછ્યની બંધ કરાવી

Page #133

૨, ચી
* શકવાની મનમાં અપ્રતીમ તાત છે.
- જૈમ દૈવલીમાં જન પ્રતિમાં જિનમદિરો છે, ધર્માત્મા છે આ બધાની અનુ મદિના ડરતાં અહી બેઠા પુણ્ય બાંધી રાઝ છે, તેમ ત્યાનો ભોગ વિલાસનું પ્રાકર્ષકાથી પાપ ધંધાથ છે, સંભાવના રૂપે ઉપાયો ધરબાયેલા છે. માન્યતા , પરિનનો વિશાળ વિભાગ છે તમ થીચતા , સંસ્કારરુપની પા વિહળ વિભાગ છે. અનંતકાળની સૂળ ખાસિયતો મનમાં પડી છે. જેમ જૈ જૈ જન્મમાં ગયા ત્યાં જે પ્રવૃતિ કરી , ભાવી દથી મા બધાના અનુભવધે સંસ્કાર માત્મા પર અાધાન થયા &ય, બિલાડીના ભવમાં નવી તો ઉદર પર નજર રહી. ભલે બહારથી. બિલાડી શાંત રેખાથ, નિર્દોષ લાગે પણ ઉંદ૨ જુએ તો તરાપ જ મારે ને ? એટલે અંદર વૃત્તિ પડી છે અને મા ભાવીન માત્મા પ૨ સંસ્કૃર પડ્યા કરે. તેમ વાઘ-સિંહના ભવમાં ગયા તો બધાને ઢાડી ખાવાનો સ્વભાવ, સાપની ભવમાં 3ડા મારવાનો સ્વભાવ.
આ સંસારનાં પરિભ્રમણામાં આપણે કોઈ પણ ભવમાં પર્યટન ન થે ય તેવું નથી. આ પીનાના જતના ઈતિહાસની વાત છે ફુનિયાના ઈતિહાસની નાર. આપણો પ્રાવ્ય સ્થાથી ? આપણું પરિભ્રમણ તે બધું તમને મનમાં બંધ બેસતુ નથી ને તે પછી આમાં શ્રી રાખવાની જરૂર નથી. જેમ તર્કથી પરલીક પુરવાર થાય છે તેમ પ્રતવાળનું પરિભ્રમણ પણ પુરવાર ઠરી હોય છે.
માપt u ભવમાં બનેલી , મનનીવાર જઈ આવ્યા છીએ. તમને રસ્તામાં ગમે તે થાન ગમે તે પરિસ્થિતિમાં સુધી ત્યારે એમ થવું જોઈએ 8 માપ પણ માવા ભવમાં બનેલીવાર જઈને આવ્યા છીએ.
ડાળ વિચારો તો અનંત છે, આ સ્માનું અસ્તિત્વ ધ્વર છે

Page #134

૨ ૨૮' દ્વારા એ દુનિયામાં જે પાથ છે તે બધુ શાશ્વત છે, જે છે તે કાયમ
ખતૈ જ છે. મા પાર્થ વિર્ષ વિજ્ઞાન પણ આ જ જ્વાબ પશે. જૈનું મસ્તિત્વ છે તેને મીટાવી ૧ઝાતું નથી. કદી પછી શુન્યમાંથી સર્જક્ત થતુ નથી. અને વિસર્જનમાંથી સર્જન થતું નથી.
સભા:- પણ વદલાય છે સાહેબ - અસ્તિત્વ તી Sાથમનું શું થાત્મા શાશ્વત છે તેની પુરાવી શુ ? ની 68ી દુનિયા આખી ધ્વત છે. કોઈ દિવસ વસ્તુનું મસ્તિત્વ શુન્યમાંથી છે જ નદિ અને શુન્યમાં વિસર્જન પણ નથી. ઍક પરમા-નૈ. લાખ વાર ૧૨ મહિના મહેનત કરી તો પછી શુન્યમાં તેનું વિસગ્ન ન થાય. શ્રા શ્રટન, સનાતન સિદ્ધારૂ છે માટે ચમા શાશ્વત છે. માન્માનું અસ્તિત્વ નદીનું તેવું ન કરી શકીએ. - હવૈ સુવાથીનિ લીમીટેડ છે માટે શૈક ઐઠ નિમાં અનંતીવાર ગયા વગર છૂ2ઠી જ નથી. હાટલા જ ભવમાં રાઉન્ડ મારવા પડે.
સભા :- આપક સૈમ સીયુએનમાં મનનીવાર ગયા છીએ. અત્યારે તમે જૈ પરિસ્થિતિમાં ગૌઠવાયેલા છે તેવી પરિસ્થિતિમાં અનંતીવાર ગૌઠવાયેલા હતા. જેમ તમે બેઠા છે તે જ મક્કાન, શ્રી
અદથી જ આ દ૨વાજો બંધ છે તે બંધ, ઘારી ખુલ્લી , આ , વિત્યારે છે તેમાં કંઈ જ ચેઈન્જ ન હોય. માજ હીતનું વિશ્વ બનેલીવાર બન્યું છે. હવે તમે આ ભાઇના સ્થમાં કાઢી લોપેટલે વિશ્વે બદલાઈ
થે અત્યારે તમારી હથ જૈમ છે તેને તમે જરા ની કરી એટલે [ પાધુ વિશ્વ બદલાઈ જાય. જો કે પ્રા વધુ સમજવા કોસ્મોલોજી ભાવું પડે , નuધ્ધ છે, સ્ટેપ વાઈઝ માં મારણ્યમનસ છે જે વાસ્તવીકતા છે. અમે દરીએ તો મોં પીળા થઈ જાય છે. પણ સારા વિનાનીઇની આબાય ૬૬ તી તે ઉદ્દે છે અમે પણ માનીએ છીએ. - જેમ ઐક બિલાડી ઊઠી છે તે બિલાડી ઉભી થઈ ભય ત્યારે

Page #135

-50
આખી દનિયા આની આજ પ્રમાણે છે પરંતુ તે વખતે વિશ્વ બદલાઈ • ગયુ. એવા જીન્ટેક્સ ૨૨૨જો અમે બંતા માનીએ છીએ. પણ કારણ ઉડાકાથી વિચાર 3 ની આ વાતને વિચારવી પડે,
$1ળ- અનેરા છે. જ્યારે વસ્તુ પર મરીન છે તી. તૈટલા રીટેકાન બનેલીવાર વી. સભા - જે મોડી ગયા હૈ
- - - - સાવ - ૨૧ ની હાજરી માં દુનિયામાંથી ગઈ તેને છોડી દેવાની. અને નિગીમાંથી મળી આવ્યા અને જુના ગયા તેટલી શરતી સમજવાની.
૨કા જે વ્યક્તિ માં વિશ્વમાંથી બીજા દુનિયામાં ગઈ તેને પછી આ વિશ્વ સાથે સંપર્ક હૈતો નથી. આ અવ અને કાળમાં અનેકીવાર બધા પથથમાં અનલીવાર ફરીને આવ્યો છે. -
સભા - સાબ અનંતીવાર આજ રીતે તમે અમને ઉપદેશ માથી અમે આજ રીતે સાંભળ્યા છતાં ઠેમ નિષ્ફળ ગથે તે વખતે 25 ખુતુ તુ ? ભા બ- સાંભળીને ફિરા૨ ન પડ્યો માટે જ પાછી આવી બેઠા છીએ. અમે પછી ભરતના ઉપદેશ ઠાથી . મારે ભૂતકાળમાં માણ્યો તે રીતે પાછો બે માપી તી Sઈ થી નાખે . જે બ્રા ભવમાં અધ્યાત્મને માગ્યા હોવ તો છે નવો જન્મ છે. જે વ્યક્તિ સાચા ધર્મમાં
કરે તીને અનંત કાળમાં જે અનુભવ્યું નથી, મેળવ્યુ નથી તે તેને મેળવ્યું છે. અને ત્યારે જ સમજ્યાનું કે ટ્વે ગાડી પાટે ચઢી છે અને તેજ હૈની વિક્તા છે, - આ વધુ બરાબર વિચારી તી ભવ ભsઠી ભય તેમ છે. મને . જમના સંસ્કારો થયા છે ઘુટી ઘટીને ભેગી કરેલા છે. વિચારો, તાજુ જન્મેલ બાળક મધુઝ, વધુ હોય છે પન્નુ અરિ ઘવી વૃત્તિ પડી હોય છે. તેને ભાષા, ખાપીતર શીખવવું પડે પણ ગુસ્સો

Page #136

5 કેમ કરવી, વાળહૈષ ઉમ રવા તે શીખવાડવુ પડે છે? વગર ભાવે આવડે છે ને? $લ, જીગ્નમાં શિક્ષણ અપાય છે પણ ક્યાં કોઈ કેમ કરવી, શગહેપ કેમ કરવી તેની સ્કુલ-કોલેજો છે ના, કારી વિનંતકાળની પડેલી વાત છે તને ભલાઈ સુચનને જરૂ૨ નથી. નિમિત મળે ને તરત જ ઉભી થાય, મા ગ્રતમાં જન્મે ત્યારથી અનંતા જન્મના સેરઝરો સાથે લઈને જ જન્મે છે. પવિ7 8 નહીં મનવાળા જન્મેતા જ નથી. ઘણી વીલે છે ને કે બાળકી નિષ છે. પરંતુ બાળક નિર્દીપ નથી, પણ અવિવેકી ની શ્રુટ . બાળકોમાં
ધ-કામ, ઈ વગેરે ઝપાથોની ઉન વિકસીત નથી. છરી સ્વભાવની કૂખાઈ છે પરૂં તે કાંઈ નહોતા નથી,
નિદોષ ઉરી જન્મે નાદ અને જન્મે તે ફરી નિષ હોય નહિ. આ કુદર્ટ્સમાં એમનેમ સન્મ થી થાય ના. જમવું તે મોટામાં મોટી સમ છે જન્મ એ નિયમા દુ:ખ,શોક , સંતાપ જ છે. તમે તેને ઉજવણીની અવસર માની લીધો છે. તમે જન્મને વધાવો છો અને મીનથી ગભરાહ્મી ,
તમને મૃત્યુનો ભય વધારે છે કે જન્મની ભય વધારે છે? પરંતુ મીર ચેલે તે જન્મનું ફળ છે. મરેલાને જન્મ નક્કી નથી જે મસ્તાં પાવÖતી અજમાપવું પામી શકાય છે. નીકરી પર જન્મ લે તેમને મૃત્યુ પામવું પડે. પરંતુ તેમૂની સાધનાથી તે અજન્માપણુ પામે છે.
જન્મ એ જ મની સભ છે અને ભભ દીપને જ થાય. મનેતા જન્મની દીષના 3ળ સ્વરૂપ શ્રી ભવમાં જન્મ મળ્યું છે. માના પેટમાં કઈ ૨૧જુશીથી stઈ પૈસે તેમ છે નવ માસની ઉઘ માથે માની પેટમાં લાવી છે તે તમારી મસ્જથી ૨હી છો કે પછી કર્મ ઘોસી રાખે છે માટે હી ? મહાપુરુષનો જન્મ પણ માથે થાય છે. એવી પરિસ્થિતિ આત્મા sઈ સહજ પક સ્વીઝરે ખરી ? પરંતુ

Page #137

9--3 'આતી સમ છે. માટે પણ સ્વીકારવું પડે છે.
માટે પંખીએ- વાળsો નિર્દોષ નથી, સમતોમાં ૨હેલા મરીમુનીઓ અને વીતરાગ નિદર્ય હોય છે. માટે જ્યારે શાળ6 (પલપલાર થી રમતાં હોય , પેખીમાં માથામાં ઉતા હોય ત્થારે કહો કે મા લીક ઠવા નિર્દીપ પ્રાનને મારી રહ્યા છે. તેવું 51 લી તે મિચ્યવનું 'લન કા છે.
શાસ્ત્રમાં લક્ષ્મીસાબીજનું 24ટોન વે છે તેમાં અન્ય હતા. વૈભવમાં ઉછરેલા સા પછીથી વૈરાગ્ય સાથે ધર્મમાર્ગે તેમને દીક લીધી. ચારના સુંદર પાણતા હતા પછી 3 વખત ચલી ચલીનું યુરલ ડેવું નબુક પેસી પ્રેમની હુંફ સાથે ક્રીડા કરી રહ્યું છે, કેવી મુક્ત માનદ માણી ૨હી છે. અને શ્રી મિથ્યાત્વના પરિણામ તમને પૈદા થથી. જે સાનેને ભગવાને વિકૃત પાનંદ બતાવ્યો તે આનંદ તેમને નિર્દોષ અને આનંદ દેખાયી.
ગલુડીયા એકધ્વીજને મસ્તીમાં બટ$ાં ભરે ગલટીયા ખાય, તેમ દૌડા ડરતાં હષ્ય – આ ચાનેદને તમે કેવી માનો ઘણા તો મોટા થઈ ગયો છે પછી જ મન ની તૈમનું બાળકનું જ છે અને શ્રી વિઠ્ઠ છે શ્રી નિરપ થાનેદ નથી પરંતુ જેમાં ઝી વિઝા-વાસનાને પ્રેરકબળ તરીકે ન હૌથ તેવી પ્રવૃત્તિમાં મળતા માને નિર્દીપ સ્વાનંદ છે. અત્યારે કુદરતની પ્રેમી વર્ગ ઘણો પણ થર્યો છે. પરંતુ તમને નિહfપ માનેની વ્યાખ્યા જ સ્પષ્ટ નથી.
તમે અત્યારે શું માનો છો કે હસવું એ ભવનની પ્રાન છે. @ાથે એ તો પ્રકૃતિની ભેટ છે. પરંતુ પરમાત્માના સ્વરૂપનું જે વન છે. તેમાં આવે છે ભગવાન કોને કહેવાય? ભગવાનની ઓળખ a , તે બતાવતા શુ જે ૧૮ દોષથી રાહત તે પરમાત્મા, હાસ્ય, ૨, અરતિને દોષ $ણા છે. હવે તમે તોને ગુખી માની એટલે અધર્મને

Page #138

8૩
ધર્મ માન્યો કહેવાય . અામ તમે 4થ અને પાપ માની ઈ પર સારાને ખરાબ માની છી. ખરાબને સારુ માની છે. આ બધી અવિવેક છે. પરંતુ આન્મનો પરી માનંદ તો ધીર, ગંભીર, અશાંત ભાવમાં છે. પરંતુ હસવું , ફૂડવું , શૌs, રામુ થવુ આ બધા વિકૃત ભાવ છે. આ બધા ભાવો વિકારને પેદા ઠ૨ના૨ છે.
સભા:- સારેબજી, આત્માની સ્થભાવ શુ? શબિલ્સ - ચાની કૃ૨વી તે જ 201માની ટ્વભાવ છે. સત શિઘનંદ સ્વભાવ. પોતાના ગુરીમાં જ મસ્ત ૨હેવું, મગ્ન રહેવું તેમાં જ શાસ્વાદ લૈવ. આ જ વ્યાત્માનો સ્વભાવ છે. ડમાં ક્યું તેનો વિકૃતિ છે. “
સભા:- સાધ, સશસ્ત શાસ્થ રીય ? સાવ:- , તમને ધર્મ પમાડવા અમે પ્રસંગે તમને હસાવીપે છીએ. સાચો ધમરમા પ્રશસ્ત હાસ્ય રે, રાવે. પરંતુ જેમાં કોઈનું શિત પૈદા ન થાય તે હાસ્ય પ્રસ્ત હાસ્ય નથી. અને આત્માની સ્વભાવ નથી. ટીપયુક્ત હાસ્ય તે શરૂ નથી. તે જ રીતે મામુની હળે છે પણ ઉઘવા પાછળ તેમની ઉદૈ શું છે તે સમજ્હી પડે. બાલી ટેસ્ટ કરવો ધારીમ લેવા તૈો સૂતા નથી. પરંતુ થોઠ ઉતારી અાગળ અાત્માની વધારે અારાધના ૬૨વા માટે સૂએ છે તે પ્રમાદ છે પણ પ્રશસ્ત મારે છે. માટે તેમને સૂતી વખતે પણ પ્રથાનુબંધી પુજ્ય બંધાય છે. જ્યારે તમને જગત પાકી પાપાનુબંધી પાપ ધંધાની હોય છે, કારણ બંધ પારણામ પર છે. . જો કે પ્રશસ્ત આખાય કે અપ્રશસ્ત ભાવ તે પ્રાત્માની સ્વભાવ નથી. પરંતુ અત્યારે આ સ્ટેજમાં મોક્ષમાર્ગમાં મગળ વધવા માટે પ્રસ્થાનુબંધી પુણ્યની જરૂર છે. તેનાથી જ સદ્ગતિ , ઘમસામી પામી ખાગળ વધી શ3છે. માટે મા ભૂમિદામાં તે જરૂરી છે. જ્યારે આગળનું

Page #139

• સ્ટેજ આવી ત્યારે છૌડવાની વાત ચાવી પરંતુ અત્યારે સૌને શ્રાવકારી છે.
આ જ્ગલમાં વાળી, પંખી, ઝાડ, પાન કોઇ નિર્દોષ નથી. ઝાડ પાન આમ તો મુંગા મોઢે શાંત ઉભા છે, કોઈ ધમાધમ કરતાં નથી કોઈને ફૈશન કરવા જતા નથી છતાં લખ્યુ કે તેઓ પણ નિર્દોષ નથી. તમારા છતાં મૈં દુનિયામાં ત્રાસ ઓછો ફેલાવે છે. કારણ શક્તિ, બ્રુદ્ધિ નથી, પાવરવા નથી. પણ એ તેને શક્તિ મળે તો ૩૬૨ તમા કરતાં તે સવાયા થાય. આખી સૃષ્ટિ નિર્દોષ નથી. આખુ જંગન વિકારોથી ઘેરાયેલુ છે.
જ્યારે જન્મે છે ત્યારે અનંતા જન્મોના સંસ્કારની મૂડી લઇને જ જીવ જન્મે છે. સંસ્કારો અડબંધ રાખીને જ જન્મે છે. માટે ચા મનના વિભાગનું શૌધન ડર્યા વગર તેની શ્રુંગાળમાંથી બહાર નિકળાય નિ
તમે વિચારોની શુદ્ધિ કરી લીધી પણ જે માન્યતા, પરિણાત થોગ્યતા સંસ્કારની શુ ન કરી તો ચતુલ પરિવર્તન ન પામી શકો.
જેમ એક માણસ સામાયિક ઠરે છે તે વખતે બૈ ઘડી એક+ સાવવાન છે કોઈજ તે વખતે ખરાબ ભાવ કુશ્તી નથી. ટૂંકામ તન્મય થઈને રાવના કરે છે ચૈટલે આમ વિચારશુઝ ઘણી કરી છે. પ માન્યતા, પરિણતિ, સંસ્કાર, થીચતાની શુદ્ધિ નથી . જ્યારે બીન માણસને માન્યતા પરિણતિ, સંસ્કાર શુકિ વધારે કરી છે. તો તેમાં ડીને સામાયિડ ઉંચું 1 ટાકારો આવીન માણસનાં સામાયિકને ઉચુ લાવ્યુ છે કારણ પેલાએ ઉપરથી જ શુધ્ધિ ઠરી છે જ્યારે બીનએ સુળમાંથી શુદ્ધિ કરી છે. પêલાના સામાયિકને શ્રમે ખરાબ નથી ઠરેલા ૩૨૫ ને ૧ વખતે ઢીશ્નણ પશુઘ્ધ વિચાર નથી આવી તે તેની જાગૃત સાવધાની સૂચવે છે પણ તે સપાટી પરનું છે. પરંતુ પછી શક્તિ મૂળમાંથી કરવાની છે. માટે ધિમનમાં પુરુષાર્થ કરવા

Page #140

૧૩
જેવી છે. તમે મનથી ડાંઇ ભાગી ` તેમ નથી, ઘર-ગામ છોડીને કદાચ જશો પણ મનને છોડીને તૌ થ્રોય ઈ ઝવાના નથી. માટે જ તેનું સંશોધન હૈ. તેની પ્રક્રિયા ને અાગળ આવશે. शु મનની શુદ્ધિના ઉપાય છે અને વ્યાજ દિવસ સુધી જૈટલ માકોગયા છે તે બધા ઘાજ પ્રક્રિયાનું અનુકરણ કરી મનના સ્વામી બની મોનપદને પામ્યા છે.તે પ્રક્રિયા આપી પર્વષષ્ટ સદાપર્વની ચારાધના થ્થા પછી વિચારશુ.
કરવાનું

Page #141

235
''
પ.પૂ. શ્રી પુત્રભૂષણવિજ્યનું સંદ્ગુરુભ્યો નમઃ ।। ।।મનોવિજ્ઞાન )
ગૌવાળિયા ટંક
136-64
રવીવાર અનંત ઉપકારી અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંડર પરમાત્માઓ ગતના ભુવ માને આત્મ અવલોકન માટે ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
નાનીયોની રૃટીએ સૌથી પહેલાં જીવે પોતાના દોષોનું અવલોકન કરવાનું છે તમામ દોષોનો ભંડાર મનમાં પડ્યો છે જે તાત્મક ભાવે છે. મનમાં જૈ મલીનતા ભરેલી છે તેને ઓળખવી પડે અને તેના સંશોધન માટે તેના ઉપાય પણ ભગવા પડે. આાત્મ અવલૌકન નમને તમારી ખામી વિષેનું દર્શન ડરાવે છે અને તેના આધારે કેવા બનવું છે શું કરવું છે તે તમારે નક્કી ઇવાનું છે.
દૃળભૂત ધર્મનો ઉપાય શ્ચાત્માનું પરિવર્તન છે. ચાપી જેવા છીએ તેનાથી ઠંઈક જુદા બનવું હોય તો ધર્મસાધના ઉપયોગી છે. તમારો સ્વભાવ શું? દુનિયાની બધી વસ્તુમાં પરિવર્તન લાવવાની ઈચ્છા છે. જેમ ધરમાં શ્રામ કરવાની જરૂર છે, રસ્તામાં આ બરાબર નથી, વ્યક્તિમાં આ પામી છે દીઠામાં આા ખામી છે, ફલાણામાં આ પલગ છે. માટે તમારા જીવનમાં તમે સેîવાર બીજાને ફૈચ્ચાર કરવા અભિપ્રાય બાપ્યા હશે, પાછી એડવાઇઝ માંગ્યા વગર આપી હશે. ઘરમાં અને બહાર વધી વસ્તુમાં નમને ખામી દેખાય છે. દુનિયા આખીમાં પરિવર્તન લાવવાની તમને ઈચ્છા છે. સ્પામ ભલે ઠોઈ સમજ્યો ન હૌય થતાં કરશે દેશમાં પછા વ્ય રીતના ઢેફાર લાવવાની જરુર છે . વ્યામ તમે દુનિયા આપી પર કંટ્રોલ કરવા માંગો છો પણ જાત પર કંટ્રોલ કરવા માંગતા નથી, જે આપમ11 હાથમાં છે તે કરવું નથી, અને જે રથમાં નથી ત્યાં ૨૪ કલાક માથુ મારવુ છે. આ અનનકાળથી દોષ, ખામી પ્રકૃત્તિમાં વણાયેલા છે. આ ટેવ આપણો અનેનાની હૈ જ્યાં 3બી નથી ત્યાં ઉર્જા જમાવી છે. દુનયા ઝાઈ તમારા મેટ્રટેલમાં છે! તમારે ફેરફાર ઠરવા હોય તો જાતમાં કરી શકો કે આખી દુનને બલી હોય અને માટેજ આપી

Page #142

નંતકાળથી પડીએ છીએ.
તીર્થકરીએ પણ શું કર્યું તેમને માત્મપરિવર્તન કર્યું છે. ભલેં, આખા વિશ્વના કલ્યાણની કામના ઉરી પણ પરિવર્તન માટેની પુરુષાર્થ તો મનમાં જ કર્યો. માપણી કેવા બનવું છે તે આપણા હાથની વાર છે દુનિયાને પલટી શકવાની નથી ખાલી માથાડ કરીને મરી જશો તો પા, પરંતુ રસ ઉaો છે કે ભામાં ૨સે નથી . ૨૪૩૪૪ બારજ તમારી નજર છે.
ઘરમાં મા ૨૧બર નથી. આમ ઢરફાર કરવા જેવું છે તે વધુ પ્રકૃતિમાં જ વાવેલું છે, પણ માપણામાં ફેરફાર કરવા જેવો લાગ્ની નથી. વર્ષ પહેલાં જ પરિવર્તનની વાત કરે છે. મનનું સ્વરુપે સમજવા ભવમનમાં રહેલા પાશામાં જૈ જૈલી તુટીયો છે તેને બદલવાની ભલામી ઝરી છે. ૨૪ ૧લીઝ અશાબ ભાવી જે બંદ૨માં વાઘેલા પડ્યા છે તેનું અવલીઝન ઠરવાનું છે, અનંત Sાળને દોષીનો સંગ આત્મામાં થયેલી છે. તૈને મનથી છુટા પાડી તો થવા પાપોથી છુટકારો થાય. વાળ વાંધનું સુખ દુર આ મન છે. હવે મનને ભોળવું પણ જે તેને સુધારવાની ટેકનીક ન હોય તો પ્રશ્નાવલોકનનો ઉપયોગ શુ ? ખામીયા ખુધે ભણી પણ ભણ્યા પછી તેમાં પરિવર્તન લાવવું તેજ ખરી 3ળા છે અને તેનું વન વે બાવો.
A દ્વાજનું સાયન્સ મનની નઘળાઈચી બતાવે છે પણ પછી થોની ર્દીપ ડેવલપમેન્ટ 1ઈ રીતે ઝરવું તે શતાવી શકતું નથી માટે બધુ છે. પરંતુ તીથરોચ્ચે તે ૭ઈ રીતે કર્યું તે પતાવ્યું છે અને તેની પાડવા જે સાંગોપાંગ ભળવે છે અને તેને જ યાત્મસાન કરે છે તે જ ખરી સાધક દેવાય છે. - જેમ કોઈ માણસ શરીર હાજાની લોન લીરા સમભવે આ રીંગ, ખામીશ્રી છે. આટલી માં વિશેષતા છે પી રોગનું નિવારણની

Page #143

૧૩૮
.
· ઉપાય ન ધરાવતી મતલબ શુ ? ખાલી દુઃખી જ થવાય ને ૧ ભગવાને ખાલી દોષોનું નિદાન જ નથી કર્યું પણ તેના નિવારણની સાંગોપાંગ પ્રક્રિયા બતાવી છે.
અનંત જન્મમાં અશુભ સંસ્કારી, આત્મા પર આધાન કર્યુ છે. જેમ વાઘ. શિંદનાં ભવમાં ૨૪૩લાક ક્રુરતાનો ભાવ રાખ્યા, સાપના ભવમાં ઝીલાપણું વાયેલ ન. માટે જૈ જૈ ભવમાં પ્રવૃત્તિ ભાવો કર્યા તેના સંસ્કારો આપો થયા છે. આત્મા તો તે જ છે. કઈ રી નવી હ્યાત્મો નથી. એક સંસ્કાર કોઈ ત્તિ એવી નથી ઠે આપણે તેનું સ્લન ન કર્યું હોય. જેમ તરી બિલાડાના ભવના સંસ્કાર જે ભ્રમ થયેલા ને જેવું નિમિત્ત મળેૐ તે સંસ્કાર ઉભા થાય છે. અનકૌનસીયસ મનમાં વધુ પડ્યુ છે તે પ્રસંગ આવે વદાર આવે છે. માટે જ પડ્યુ છે તેનો તાગ કાઢી તો ખ્યાલ આવે કે અશુભભાવળે, પરિણામ, સંસ્કાર વત્સસાન થયેલા છે. માટે આ વિકૃતિ સ્વભાવગત થઈ છે. સભા-વિકૃતિ જ લાગતી નથી.
સાદેબજી:- વિજ્ઞાન નથી લાગતી તે અઘ્યાત્વ છે. જે વિવેકનો અંધાપો છે. વિકૃતિ વિકૃતિ રૂપે લાગે છતાં છોડી ન શકે તે આચરણાની ખામી છે. વિવેક-ત્ર્ય ને મિથ્યાત્વનું લાગ઼ હૈ. અને ચાક્ય તે ચામીરનીયન લક્ષણ છે. મૌનીયક્રમે ધંધાને ડીપાર્ટમેન્ટ જુદાજુદા સોંપી દીધા છે. જે વિભાગનું કર્મ હોય તેવી જ ચશ્મર ચાત્મા પર પડે. શાનાવરણીયામ જ્ઞાન શક્તિને ઠુંઠીન કરે.
ભા:- સારંવ બેઠક બીન કર્મને મદદ ન કરે ?
વ્યારા:- ૯, ચોરનો ભાઈ ચીનને મદદ કરે . ક્રૂથી બનતી કર્મની છે. સયડ બને પણ ખરા. પણ નિમૌનીય અસર કરે તે ઝાઈ સ્થાનિમનીયન ૧૨.
આપણા આત્મા પર કયાકર્મનો ઉત્થ છે તેની કૈટલી અસર છે

Page #144

તે જે કર્મવાદ ભાગતી હોય તે નડકી દર 8. તમને જેમ ટી.વી. પર શિ દૈખાય તેમ તમને કર્મવાદ ભીલા હોવ તી દેખાય મા ઉર્મની અસરથી અત્યારે આ ગતિ ધંધાય છે. જેમ તમને અંદરનું ખરેખર ભણવાની જરૂર લાગતી દીય લી અal sઈ એવો નથી કે મગથ ન ભણી Q5 ભ્રક, શનિ છે છતાં ભણતાં નથી. તેમાં 5ી ૨સ નથી.
સભા - મ પ નથી સાદેવ" - પછી તમને શું કછુ કે પીભ વઘા ઉસ સ્પસર, પડઘો નો વધારે પડે છે 1 કર્મને નક્કી માની છે ને ૧ ૨૪ લાઇ તમારી પ્રવૃત્તિ, વતન પ્રત્યેક ઘરની બધા ૫૨ મuળ અસર 5મની જ . ગામેતેટલી ધમપછાડા 3ર પણ ૬ર્મ હૈ તો ઉસી પડે ૧ માટે ખાલી પીટી ચાઈ ભરીને ઘેઠા છે, જેમ આવા વીઠા છો પણ ખાસ ધ્યાદ આઠ ક્રમની અસર ચાલુ છે, શ્વાસવાસ પણ તમારા પુથથી ચાલે છે. હાર્ટ, ફ્રીબ્દો છે તમારી મરજીથી ચાલે છે ૧ માટલુ સ્પષ્ટ દેખાય છે ઇનાં વિચાર કરવાનું મન નથી થતું. આનાથી આગળ રીઝલ્ટ આવરો તે ચાસ્તા નથી જે તા છે. ચાલુ સ્પષ્ટ્ર ખાચર ઈ ધર્મમાં નથી. સભા:- આયુર્થ એકવાર બંધાય, પણ ગતિ તી ઉર્ધાની હથ ની
સાથે બીજૂ કર્મ પણ બંધાય ને? સારેવ":- હા, એ વ્યક્તિ ગતિ વધે છે તે તેની સાથે કેવી જ્ઞાનાવરણીય શ્રવા દર્શનાવરણીય વાવતી હaો. તેનું ક્લાસીફીકેશન માપી anકાય પરંતુ આ રીતે અત્યારે મનનું વિશ્લેષ9ી જ નથી . વારેવાર દેવાનું આવે છતાં વૈદ૨ા૨ છે. સભા થા ઉર્મનું ફળ માંથી મળી રસ પેદા નથી કરતી
અને તેનાથી કયુ કર્મ બંધાય ? સાવજ - બીલો સંસારની રસ પૈદા ઠરાવના કેમ થયું ? મૌનીય, પણ ૬મ્ કર્મ ૧ ચાઝિમીદનીય ૨ણ પૈદા રે. રસમાં ઉમળsો પેદા કરે તે

Page #145

૧૪૨
SÉ
કદ હોય, એટલે સંસારમાં રાગ અને ૨સ એવી વસ્તુ જો હો. બેઠ કર્મ સંસારમાં ૨સ અને સેસારમાં જિજ્ઞાસા પૈદા દર્શાવે છે જ્યારે દિયા ની જિજ્ઞાસાના બદલે અજ્ઞાનનો રસ પેદા કરાવે છે. આ કીઝમાં ભણકારી તમને ગમે નાદે અને અજ્ઞાન દેવું ગમે. વેબર વન છે તેમાં કાર્ટા કોણ ? રામાં ઉપાધ્યાયજીએ લખ્યુ છે. સેમારની સ આત્મામાં રવી જિજ્ઞાસાને હણી નાંખે છે અને ભૌતિડ જિજ્ઞાસા પેટા કરે હી માટે તમને જ્ઞાનાવરણીય નડતું નથી પર્ણ દર્શનમૌનીય નડે છે, ાટે તમને ગમે તેટલો પ્રયત્ન કરીએ પણ આવું સજ્ઞાન ભગવોનું મન થતું નથી. ચા બધી તમને પણ જ લગે છે. જેમ તમને ટ્રાફીકાળો. રસ્તામાં ખબર ન પડતી હોય તો, લાગે કે અરિયા એમનેમ રસ્તો ક્રોસ કર નો ફ્લૅટમાં આવી ઈરી ની જાણકારી સાથે કામ કરો ને 1 તેમ પદિયા લાગે ખરું કે કર્મની ડટમાં ચાવીને મરોને જઈ ૧ માટે જ આજ દિવસ સુધી પીટી રીતે કર્મની હડફેટમાં આવ્યી છૌ. ૯૪ આ મારાં મતાનના મુખતાનું કારણ છે. આ બધા ધૌડામાં અજ્ઞાન જ દારા છે અને ાના ાણે જ ટુટાયો છો. પરંતુ જૈને આવવાની જામદારો હોય તે સાવધાની સાથે દામ ઠરી શકે, તમારા જીવનમાં અજ્ઞાન સૂવડ જ ઝાસ ઘો છે માટે સમજણની જરુર છે. પરંતુ મીરનોયકર્મ તમારે સબૂત બનીને બેઠું છે જે સેસાની જિજ્ઞાસા કરાવે છે અને ધર્મની જિજ્ઞાસા બુરી કરાવે છે. પરંતુ તમને તો એમ 3 “ ચા ધુ ભણીને શુ કરશુ ? બનવાનુ હશે તે બનકી. હવે તેને કહીએ કે તી પચી દુકાને જ્વાની પણ શુ જર? પરંતુ ત્યાં તો નાદ તો વ વો જશે. તેવું માનો છો ને તૈયો કશો ત્યાંતો અરજન્ટ જ્યું પડે. તેમ છે. આ ોગમાં નકારે આ નિયમ છે જનાદ. ફક્ત પ્રદાન કરવા તુજ છે. માટે ૨૪ બાદ ઠ છે, ૨૪,લાઠ ઠર્મની વ્યસર छु બંધ છે. બરાબર જો તો વધુ જ ખ્યાલ બાવે. માટે મના બંધ વિચારી લો

Page #146

..
ખ્યાલ આવી શકે તેમ જૈ ૐ આ કર્મથી ભા ગતિ બંધ નથી વ્યા ભવ આવશે.
માટે મનના ભાવીની અકારીથી બન્ને પદ્મ લાભ હૈ. જૈનથી કો ઉથ્ય અને કર્મની બંધન સોળમી શકાશે. આવી ચાવી કર્મની પાર થાય છે તો તેને બલવો શું કરવું ? માટે મૂળ વિષય સેશોધનનો ઉપાય @ ! તેમાં પાંચ પોઇન્ટ જણાવેલા.
મનની શુક્ષિ ઠરવા પરેલાં આત્મવિશ્વાસ જગાડવી પડે. પગાધ શક્તિવાળુ - · મન પણ આત્માની શક્તિ પાસે માથડગલુ છે, ચેતન શૈવ1 આત્માની રાપ્તિની તૌલે જડની શ્રાપ્તિ ઠામ આવે નહિ. પરંતુ આપણે જડની અસર નીચે આવી ગયા. ભીચે. તેના વર્ચસ્વ નીચે આવી ગયા છીએ પરંતુ અત્યારે જ બાત્માની શક્તિ છે તે તમારા એક નદિ પણ ચર્નન કર્મોને તોડી શકે તેમ છે. પગ આપણી ખૂબી છે સજ્જુની ક્યાં છે કર્મ જેમ રાખે તેમ રહેવું ટી. પરંતુ તે ચાત્મશક્તિ વિકસાવો તો ઘારી તૌ અનાદિના અશુભ સંસ્કારોને બલી ડો. મૂળમાં ઠેરફાર કરી તેમાં "નવો સરા સેસ્કાર આધાન કરી 6 તેમ છો.
નમઃ - ચૈતન્યની શાલ દેખાતી નથી.
रामत
સાબસઃ શક્તિનો થવી Âઈએ ૐ આવી શાલ વિશ્વમાં બીજ ક્યાંય નથી. પરંતુ તમારા મન પર જ્યની પ્રભાવ છે તૈટલ ચેતનનો પ્રભાવ નથી. પરંતુ તમે બરાબર સમષે તમે આ ભૌત્તિઠ સાધનો જન્મી, તેમાં પ્લેન રોકેટો, કોમ્પ્યુટર આવ્યા. હવે તમે શ્રી बधानी ચી તો અંજાઈ જાી તે હવે આનો અર્થ શું ? ભલે તમે પાણી જો પગ સાચ દે. આ બધાની ઠઠોણ? હ્યુમન બ્રેઈન જો તેમાં શનિ હોની તેની મૂળ સર્જઠાત્મા જ છે. વિચારશે જ્ડની શનિ વિશ્લેષ8 રતન્તની શક્તિ વિશ્લેષ
તપે સર્જનથી ગંભારી છી પણ સર્જકની વેચાર જ કરતો નથી.

Page #147

પરંતુ આવી ધ ડરનાર 8 ના ઈં આમા જ છે. જે તમને ખુધી વિશેષતા દેખાય છે તેના સળમાં આત્મા જ છે. ચૈતનની શાન હૈ. પ્રતિભ શક્તિ બધે જ પ્રાત્માનું છે. શ્રી વ્યાપક સ્તરનો નિયમ છે પણ મને બેસો કે કેમ ? ખઘર નથી.
તમારે જૂતકાળમાં ઘડાં હાથથી વળતાં, શ્વે તમારે મીલો માવી. માટે કદી વિકાસ થયી . પ થી મટીરીયલ વગર મીલી વાર્ત ખરી ? તેના માટેનું ૨ ઝીકી બનાવે છે તેમાં જડની હાનિ કે શેતનની સ્કીમ એક ઘંઉના દાણામાંથી કોઠાર ભરીને દાણા બનાવાની હરિ ર્ડની 3 ચેતનની માટે સૂળભુત્ સર્જનશક્તિ યાત્માની છે. જે પણ નવું બને છે તે બવ પનાવવાની ન માત્માની છે. તમને સાજ, નરવી, વી. રાખનાર પપ્પી ન્મા છે. પ્રદરથી મા ની છે એટલે સીડીમાં ધ્રા દેશમાં વગડવાનું ચાલુ થાય ? પછી તમને વહાલી, વહાલા ડરનાર પણા ઘરમાં એક સેકન્ડ શપે ખરા? માટે બંદરમાં બળ વધુ એન્માનું છે માટે સેંસારમાં જે સર્જન કે વિસર્જન દેખાય છે તે વવાના પાયામાં આત્મા જ ધરબાયેલી છે.
ફર્વ માત્મા પ૨ આર્મ લાગ્યું છે તેને પલટવાનું છે. પરંતુ કર્મ ઘળવાન છે આત્મા બળવાન ૧ ર્મ બળવાન હોય તો આજ દિવસ લગી : જીવની મૌલિ થયો ન હોત.
સુભા:- ક્યારેક શર્મ પળવાન, ચ્યારેક આત્મા વળવાન સાવજ - મા સાપેક્ષા વચન છે. ગમે તેવો બળવાન તથમિ પર ને માનશ્રામાં હોય તો નબળી થાત તેના પર પ્રતિ બતાવી શકે. સન્ન માણસ સૂતી હોય ત્યારે નળ ચઢીને મેટેક 1રી શક્તિ . બનાવી શ8.
સભઃ- સમીતીને શહિઝ મોશનીય નુક્સાન 5થી 31 સાદue:- ચામિનીયની અસરથી તેને પ્રોઘાનો વખત ન આવે.

Page #148

સમડીન આવ્યા પછી તેને કોઇપણ કર્મ તેના અાત્માની મૌકામગી ભાવનાને રીઠી ડતું નથી, મૌમની પ્રગતિમાં અવરોધ કરી શકે ના, ભૌગમાર્ગની પ્રગતિમાં અવીધ ઠરાવના કર્મ દર્શનૌદનીય છે. હા, બીજા કર્મની તાકાત તેની સાધનાની સ્પીડ ઓછી કરે. પણ ગતિ તો ન જ શૈકી 18. તેનું વિશેષ વિવેચન આપણે યોગવિશિકામાં વિજયમાં આવશે.
પરંતુ અર્થ તી ચાન્દા ચમન હોય તો કર્મ ચઢી બેસે છે. જેમ શક્તિવાળો માણસ જ ડીગ્રી તાવમાં ઉણસો પડ્યો હોય ત્યારે તેને ઉઠવા માટે નાના છઠ્ઠાની ટેઠી લેવાની જરૂર પડે છે. પણ આમ નાન કીની વધારે છે ? તેને રીંગની નબળાઇના કારણૈ સર ચાવી છે. પા ળથી પલવાન કોણ – તેમ આત્માની ચભાનાના ઠારણે કર્મની ચસર છે પણ જે તેની સભાનાં આવે તો કર્મની અસર નથી.
ભભડીત આવે એટલે તે કર્મને ઉપ3 છે.
સભા:- સમઠીતની હાજરીમાં પણ રીંગ ન આવે ૧ સાધવા :- સમહીતની હાજરીમાં રોગ આવે પણ તે રોગરી હુમલો તેને ભાંન ન ભૂલાવે. ી ભાન ભૂલાવતી સમીતની હાજરી ન હોય. મિથ્યાત્વ જ ભાન ભૂલાવે છે.
સભા- પણ સારા ભાન ભૂલે એટલે મિથ્યાત્વાવહૈ મિથ્યાત્વ આવે એટલે ભાન ભૂલે
સ્ટેપજ- બન્ને સાથે જ હોય. ભીન સાથે માથે પછડાય ત્યારે જ વાગે છે. વગે ત્યારે જ માથુ પછડાય ? માટે બન્ને સાથે જ દીય . માટે સમઠીનની ગુજરીમાં ભાન છે, જાગૃત્તિ છે. તે વખતે ઠર્મ તેને હૈરાન ઠરી ઠે તેવી શક્તિ નથી. ચાના જાગૃત થયો પછી ક્રર્મની માલ નથી કે તેને ડી કાર્ડ, જે તે વખતે કર્મની મજાલ હોય તો કર્મના બંધથી આત્મા છૂટી ન શકે. આમ પ્રતિષ્ઠા અસંખ્ય ભવ સુધી ચાલે તેવા ૩ર્મ બંધાય
જૈ તમને મને અને ભગવાનને પા, દીલા લીધા પછી ૨૪ ૯૭

Page #149

૧૪ -
સાધનામાં મગ્ન છે ત્યારે પદ્મ પ્રતિીર્ણ કર્મ અસંખ્ય ભવ ચાલે તેવા તેમને બંધાય છે, અપ્રમત્તામાં પણ બંધાય છે. સભા!- સમડીતીને કર્મ બંધાય ૧
સાદજી- સમક્રીતીને શૈખમી કર્મ ન બંધાય પણ કર્મની બંધાય જ જેટલા પણ ડૈવળજ્ઞાન પામ્યા તેને તેની બે ઘડી પêલાં આમાં પર અસંખ્ય ભવ સુધી ૨ઝળપાટ કરાવે તેટલા કર્મી હતા. માટે વગર ભૌગવે જે તેને ખપાવવાની સાધના ઠરે છે તેનો જ નિસ્તાર થાય છે. માટે ચૈતન્યની ાક્તિ વધારે છે, જેને આત્માની ક્રાતિ પર વિશ્વાસ હૈ તેવી જ વ્યક્તિ સાધના કરી શકે છે. એૐ ચિલાનીપુનીશાળી છુ 22પ્રારીએ પાપ કર્યાં તેના ડરનાં પા. જી ઉગ્ન પાપ કર્યાં હોત તો તેને ઉખેડવાની જૂળભૂત રીતે શક્તિ આત્મામાં પડી છે. માટે ધર્મના ઢીંગમાં નિશા થવાની જન૨ નથી.
સંસારમાં તમને અમુક પ્રકારના ધાચત્તા થયા પછી કદાચ તેમાંથી બદાર નીપી ન શકી પણ ધર્મના માં તેવું નથી . પણ જેવો આત્મા જાગૃત થાય પછી ગમે તેટલા પાપ હોય તૌ તેને મહાત કરી વિખેરવાની શક્તિ આત્મામાં છે. માત્માની ચગાધ શક્તિ પર વિશ્વાસ બેસે પછી જ તે મનનું સંૌવન કરી શકે. અનંતકાળની વૃત્તિો ઙઢવા પુરુષાર્થ એઈએ, દમન ક્યારે આવી તે અાત્માની શક્તિ પર વિશ્વાસ ઉસે તો.
વે જ્ડમાં પણ અામ તો શનિ છે. પરમણમાં અનંત નિ છે માટે જ આવા એટમબીબ બની શરૂ છે. નફ્તિર સાયન્સ આવી કામની ઉભી ન કરી ડરે. ડ ભાવ માયકાંગલ છે, તેવું નથી. તે બધામાં સૌથી વધારે શનિ કર્મમાં છે એનાથીય ઢોચાની શક્તિ સ્વાત્મામાં છે.
સભ્ય:

Page #150

૧૮૪૫
સારેજી:- ડ બધું દેપાય છે જ્યારે કર્મ દેખાતુ નથી, તમને આ ટેબલ, ધજા, કબાટ, ભીત બધુ દેખાય છે અને આ બાકીની જગા ખાલી દેખાય છે પરંતુ શ્થિા એક પણ ખુણો ખાલી છે ખરી? પરંતુ ખાલી જગામાં ઠાંસીઢાંસીને ભરેલ છે, પરંતુ આપણી આ ઈન્દ્રિયથી આટલું જ દેખાય છે. જે ઢાંસીને ભરેલ છે તે ઈન્કિથથી દૈખી ઠાનું નથી. આ ઈન્દ્રિયની નથી જેટલું જોઈ શકીએ છીએ તેના કરતાં કંઈ ઘણી વિશાળ દુનિયા છે. હવે તમે દિવા જામુક મશીનો મૂડ? તો અમુક રેજ, વૈજ્ર દેખાય છે, તે પ સ્થુલ છે. પરંતુ આપણી શાસ્તાષ્ટો તો હજીપણ ન છે. વિજ્ઞાન પા જે ૫૬ડી શૐ છે તે તો ૧-૧ 21 પણ નથી. આપણૈ આઠ વર્ગપ્પ કરી છે, તેમાં વિજ્ઞાન એક વર્ગને પૐ હૈ સાનવાને તે પણ નથી પકડી 2137. જ્યારે અત્મા પર આકવાની અસર આમ બતાવી છે. અને બસર ન બતાયૈ તેવી ગણાતી અસંખ્ય છે. બારનું ગત જ છે. સુમ જ્ગત જુદુ છે.
ચાવો કર્મ તમને દેખાતું નથી, પા તેની અસર ૨૪ કલાક દેખાય છે, જૈનો અનુભવ થાય છે. જેમ એલરે નજરે દેખાતી નથી, રૈયો વેવ્ઝ દેખાતા નથી છતાં માનવુ પડે છે, માટે ચા આાખા હોલમાં ધ્વનીના વૈજ છે. તેમ ડર્મની અસર કી ની તૈપ્ય છે. વી પરિસ્થિતિ છે તમે ખોરાક ભો છો. તે પચે છે તે તમારી મરજીથી પચે છે! તમારી હોશિયારીથી પરી છે પરંતુ પાચન ડીના દ્વારા થાય છે ? સભા ઓટોમેટીક થાય છે.
સાબજી આ દુનિયામાં ઔટીનેટીક કશું જ થતું નથી. આપમેળે ઠશ્ બનતું નથી. જૈ પણ બને છે તે બધું ચોક્કસ ઠરીથી બને છે અને આતો વિજ્ઞાન પણ માને છે. માટે કારણ વગર મૈથું બનતું નથી, ચોક્કસ ડારીથી જ બને છે. જો ચૌટીમેટીઠ બનતું હોય તો, ગમે ત્યારે ગમે

Page #151

'તે બની જાય. પણ તેમ બનતું નથી. જે તમે ચાલનાં ભાવ ની જ ' વાગે નૈ1 8 વાર ભટકાયે પર વાણી પરુ 1 કપડું પણ ચોક્કસ પ્રક્રિયાથી છું તો ધોવાય તૈમ રસોઈ પાકા ઉસ ક્રિયાથી થાય
. તેમ પાચન જે થાય છે તે ચૈતન માત્માથી જ થાય ઈ ચાલી, તમારી માન્યતા દબુલ રીપે પણ તેમાં રેગ્યુલેટર કોક ૧ પુણ્ય હોય તો પચે નૈ પુણ્ય ઓછુ હોય તો ઝાડા થઈ જાય છે, તમારી ઝાડી, પેશાબ પછી તમારી મરભુ થાય છેઆ બધી સીધી વાતો. છે માટે પ્રત્યે કર્મનો અનુભવ છે. પરંતુ તમે બુદ્ધિ ના દરવાજ લીક Bરી નાંખ્યા છે.
સભા:- બુદ્ધિના દરવાજા લોક ઉથ છે તેમાં શું દારા હૈ સાવજ તમારા બુલિના દસ્થા ચીટોમેટીક લોડ નથી થઈ તેના પણ $ારો છે. જે તે વિચારશું તો તમારે ઉપાધિ ઉભી થશે. તમે તત્વ વિશે મ વિચાર નથી $ારા જેનાથી આચાર, વિચાર, બદલવા પડશે. તમને તમારા ભુવનની ઠોચી પરિવર્તન કરવાની ઈરછા જ નથી. માટે આ બધી માથાફોડ છોડી તેમ નથી અને તૈથી જ ધર્મમાં ઉતરતા નથી.
સભા:- પપ્પા સાહેબ તેમાં પણ અમને નડે 8. સાહેબજ - તેમાં કાર તમે કર્મને વ્હીપ આપો છો. તેમાં લા ફર્મને વાક આપ નહિ, તેમાં તમારે પણ સાથ છે. તમને મને na S૨વા ગમે છે. મને અમુક કર્મનું વર્ચસ્વ ગ 8 માટે તેને ગાઢ ૬૨ી છે. અને જે અગમતી કુમી છે તેની સામે વગર કઈ લટી લો છો. ગમતા માં સાથે ભાઈબંધી કરો છો માટે જ કર્મને પંપાળવાનું કામ ચાલુ છે લડવાનું કામ પણ ચાલુ છે પરંતુ ૬૬ પ્તિથી.
જૈન ફીલોસોફીનું તત્વ કેવું છે ? તમે સુખી છી તો તેમાં

Page #152

કારકી પકાં તમે છો, તમે :ખી છો તો તેમાં પાણી કરી તમે છી. અન્ડર કૈવલપમૅન્ટની જવાબદારી, કે મારા વિકાસની જવાબદારી પણ તમારી જ છે. માટે જવાનું સૂળ એટરમાં જ છે. જેમ આફત આવી ત્યારે દુ:ખનું એ ૧ તમે 8દેશો બહાર છે ત્યારે ભગવાન શ્રી ના, કારક અંદ૨માં જ છે. તમે તમારી મને જ પાપ પાવો છે. બીજુ કોઈ તમને પાપ ન બંધાવી હાર્ડ. તેથી તમારી ભૂતની ઝાબુ તમારા હાથમાં જ છે. પરંતુ તમે દુનિયાને નહિ બદલી શકો. તમારી પરિસ્થિતિ કૈવી છે કે જો હાથમાં છે તેમાં તમને ૨સ નથી અને
જ્યાં તમારો કંટ્રલ નથી ત્યાં તમે ફ્રાંશ મારી છી પન્નુ શર્મ સામે મોરચો માંડવાની . મન સંઘર્ષ કરવાથી બદલી શકીએ પરંતુ તેની માટે પરેલા આત્મવિશ્ર્વાસ જોઈએ. ઘણાને શું ? બુદ્ધિ હોવા છતાં બે ચાર વાર નિષ્ફળતા મળે તો લાગે કે આમાં મારું ઝામ નહિ. માટે
જ્યારે મનમાં ૨-દ્વૈષ, ક્રોધ, માન, માથા આવે ત્યારે પણ લાગે છે તેને રીકવા તે મારું કામ નહિ એ આપણા હાથમાં નથી માટે બર્થ આવી વૃત્તિ હવાથી જ પાણીમાં બેઠા છીએ. પરંતુ પોતાના મનની ખામી કાઢવાની શક્તિ આપણા હાથમાં જ છે. જો તમે વિશ્વાસ જગાવો ત તમારા મનની અઠાર માયાવી વૃત્તિ, ઇપ ભાવ બધુ જ શાંત કરી aછી તેમ છીએ. પરંતુ ઘણા શું બોલે છે કે ભાઈ મનના તોફાન સામે અમે કાંઈ કરી શકીએ તેમ નથી પરંતુ તમે તમારા મનને પૂછી છે ટી મન સામે સંઘર્ષ ઉર્યો છે ખરી ?
સભા - પછી સાદેવભુ તેની સામે પ્રયત્ન ઠરાવે તેવું ૪ર્મ નથી સાહે:- તમને તી પ્રયત્ન ઝરાવે તેવું કર્મ નું નથી. પરંતુ તેની સામે ની ઈચ્છા, કામના, સંકલ્પબળ જઈએ. હું પૂછું છું કે શું દુશમન સામે લડવા માટે દુમનની ઈરછા જોઈએ ? શું ટી કા દમન એવી ઈચ્છા રાખે છે. મારી દુશ્મન મને મારે ? માટે વિચારો.

Page #153

૯૪૮ "કર્મ ની આત્મા માટે વિરીધી તત્વ છે. તે તેની હા , sઈ મનથી તમે એમ માનો કે મારે મારા વિરોધી માણસ સામે લડવું ઈ પકા તેની મરબાની તો હું લડુ. આવુ જે માને તેને શું દેવાય ? ૪ની તી 3વી મહેરબાની છે કે તે તમને માથBગલા જ, નબળા જ 'બનાવવા માગે છે. માટે જાતે જ સાબ થવાનું છે.
A સભા - પર છપાયથી કષાય કાવાના નથી ? સાબિજુ શ, પણ તેમાં વળ દોનું વાપરવાનું ? આત્મા તો એ છે : માટે સાબદી કોને થવાનું છે. સાથે સર્વ & કરે ખબર છે? તે .
મનની સાથે મનને જ વગાડી છે, પરંતુ આ કામ કોણ કરી અાપે 1. Rાટે તમે 5ષાથને કયાથ સામે ઝાડી દો, ભીડાવી છે, પછી તેને લડ. રાજનીતિમાં લખ્યું છે કે બળવાન શg સામે લડી ભર નીતિ અપનાવી. દામનને જ ફોડી દેવાના.
સભા:- સાહેબ" પપ્પા અમાશ દુશ્મનને પ્રમારે શું લાંચ માપવી ? સાવજ - મે મારી કષયને લાંચ માપી શકો છો. તેની પર ટૅનીઝ પ્રભુએ ઘણી જ બતાવી છે. આપણે પરાસ્ત કષાય અને અપ્રશસ્ત ઉષાથ માનીએ છીએ. તેમાં શુભભાવોથી ચિત્તને શાંતિ મળે છે. તે બરાબર માનીતી અને તેનાથી સુખનો અનુભવ થાય છે માટે તેનાથી ઉપાથને ઉપાય સામે લડવાનું ચીકઇસ મન થાય. પછી તે જેમ * લડવું ભય તેમ તેમ વિશીષ સુખ અને શાંતિ મળવાથી વિશેષ લડવાનું મન થાય. - શૈ, ઈન્દ્રથ, મન અતવા કઈ રીતે 1 ની ધિર્મ લાશ તૈઓને અમુક
સુખની અનુભુતિ શરૂતી વાનું છે. જેવી તમને તે સ્મારી સાધનામાં સાથ તું જાય. જેમજેમ જેનાથી મનનું સુખ વધતુ જાય તેમ મનને થા, વધારે પુરુષાર્થ કરવી છે. માટે શુભભાવથી આ સુખ છે. તે મનને અનુભૂતિ થી તો મન ચીસ આગળને આગળ

Page #154

૨૪૯ ભભાઊં ક૨શે. * જેમ દુશ્મનના દુશ્મનને મારી ક૨વી કે આનાથી આટલો લાભર્થ તૈમ મનને પ્રાણી કરવી પડે છે આ $૨વાથી બાટલો લાભ છે આટલી મજ છે. ધિર્મથી માત્માનું સુખ તો ઈંજ પછી તે તમને શહીએ તો
ત્યારે વૈભે નહિ. પરંતુ તેનાથી મનનું સુખ મળે છે અને તેનો અનુભવ 68ી ની મજા આવવાથી મન શુભ થાય છ૨વા તૈયાર થશે.
સભા- શુભ પાયમાં સુખનો અનુભવ $ઈ રીતે થાય ? શાશ્વ - શૈક કલાક કૌધ 0 5 અને અનુભવ કરી ને ઐક કલાક પછી તમા પૈણ કરીને અનુભવ ૨. ન માં તમને શાંતિ , સુખ મળવી ૧ ક્ષમામાં જે શાંતિનો અનુભવ થશે.
મા પકા સાવજ ના ૧૨વા જોર કરવું પડે છે. સાબભુ:કામા માટે નૌર કેમ $વું પડે છે? Bકર તમારે મંદિરમાં ઉભા નથી. તન્મે ખાલી બહારથી ઝીધ ન લાવવાનો પ્રયત્ન કરો છો. જેમ 63ળતા પાણીના પર બરફ સૂકો તો એમાં કંઠ થાય ખરી? માટે અંદર ઊમા ન હૌથ તો ઠંડક ન થાય. તમે ક્રોધને દૂર કરો, વિમા આપોઆપ આવી જશે. તમે આ અખતરા પે કરી શકો છો.
સભા:- પણ દોધ વહુ જ ઔર કરે છે. , ભાઈ વજુ તન્મ જ્યાં સુધી તેની સામે ફાઈટ નથી માપતાં ત્યાં સુધી તે બેર કરે છે. નહિતર તો તમે કદ પ્રસંગે પાણી &માં ભળવી વાડી ખાતે છતાં પણ તમે ભળવો છો ને ? જેમ મને કોઈ ઠ ડીબુટ્ટી છે તેની આ રીતે ઝભ 8૨ી તો ફળીભૂત થશૈ. પરેડ રૂમ ઉરનાં એટલું ધ્યાન રાખવાનું 8 ગમે તે છરકા બને પણ, અઠળવાનું નર, મનને ઢાંત ૨ાખવાનું. જે આ રીતે પૂજા કરશો તો દરેક કામનાની સતી થી, સાચુ બોલજે તે વખતે ઠવી મા ભળવો 1
સભા સાબિજ આ થીઢ ભાવની કતમાં કહેવાય ૧

Page #155

? ','
1
'સાદેધપુર- હા, ઔઘ્યીઠ ભાવની ના કહૈવાય. તમે ગદો તે બોલી પણ તાકાત હૈ નદિ ભાવને ડાબુમાં કરી શકો છો . તમે પછીઠ ભાવની મા ધારણ કરી તે વખતે તમને ક્રોધની અનુભવ નથી. માટે અશાંતિમાં શાંતિ થઇને ? અને આ પ્રત્યક્ષ અનુભવ છે. જેમ તમે જીભ પર માં æો અને સાડર મૂકો. જ્યારે મરચાં મૂકી એટલે ચચરાટ થશે. અને સાકર મૂળે એટલે મીઠાશનો અનુભવ થવો, અને બધાને જ આ જ અનુભૂતિ થશે. માટે નાગ કાળમાં કોઇપણ વ્યક્તિ શુભભાવીનું સ્વન કરે તો ચોક્કસ તેને સુખ, શાંતિની જ અનુભવ થાય, થાય ને થાય. માટે ધર્મ કરે તેને થોડીક તો મનની શાંતિ થાય જ. પછી ખાલી ધર્મના નામથી વાતો કરનારની વાત નથી.તેમ તમે મનમાં આવેગો, ઉજ્જૈ12 મલીન વૃત્તિ કરી ત્યારે અંદરમાં શું અનુભૂતિ થાય છે 1 અને મની, પરોપકાર, ઉદારતાના ભાવી કરી ત્યારે શું અનુભૂતિ થાય છે. ચોક્કસ શુભભાવથી મનને શાંતિ મળે છે અને અશુભ ભાવથી મનને અક્ષાંતિ પેદા થાય છે. આ સંસારનું નક્કર સત્ય છે. નાસ્તીક માણસ પણ શુભ ભાવના કારણે જાય તો તેને શાંતિ મળે છે અને વર્મી ભાસ પણ ને અશુભ ભાવના શો ભય તો તેને “શાંતિ મળે છે, દુ: ખનો અનુભવ થાય છે. જેમ મરચા અને સ૭૨માં ભૈરવાર શક્ય નથી તેમ. ધર્મ પણ અનુભવ સિÎ છે. માટે મનન ભાવોનું વિશ્લેષષ્ણા અતિ જરરી છે, જેથી શ્રુતિ કરી કાઠો.
શૂ
પરંતુ અત્યારે મોટા ભાગના મન સાથે લડતા નથી. અને હસ્તી થઈને બ્રેસી જાય છે, રેશે કામ,કૌધ,વિકારોને નાશ કરવાની આપી તાકાત નથી. અને તેથી જ મનને મોકળુ મેદાન મળી તમારી વિશ્વાસ ગુમાવી દીધો છે. જેમ હોઠને જાય અથવા ભાડુઆત દાણીરી ડરીને ઘરમાં હંસી હાથ ખંખેરી નાંખો ને! બસ તેની જેમ તમે પણીમાં
મુનીમ
ગયુ છે. તો જબરી નળી
જય तो तभे બેસી ગથા

Page #156

ડી. માટે અનંત કાળથી જીભના કારકી થાળે છે અને ચાલવાનું છે. તે માનીને જ જતું કરે છે, - પરંતુ દરેક વ્યક્તિને તે પ્રારની 22 વિAQામ વૈભી ક્વી જોઈચ્છે કે પ્રાત્મામાં કેટલા ગુણી છે, કેટલી ડિત છે પ અત્યારે તમને તેની ઝાંખી રુપે પણ વિશ્વાસ નથી. અત્યારે પરિસ્થિતિ કેવી છે કે નથી ભણાવી તેના માટે મથામણ કરી છે પણ આપણી આત્મા સર્વશતાને ધારણ 9 નારી છે, શાપે છાતની સર્વજ્ઞાન શકિત તમાં પડી છે. - અત્યારે એવા પ્રયોગ થાય છે કે જૈમ હીપનોટીઝમમાં) જૈમાં પાત્મામાં ઠેટલી 'allન છે તે આવા પ્રયોગ હૃાર સિહ થાય છે એક વ્યક્તિને ડીપફ્રાન્સમાં લઈ ગયા પછી મોશ st, પણ જે ૨biનું , નિદાન ન કરી શકે તેવા રોગો માટે તેને પૂછીએ તો તે છરી મારે અને ટ્રીટમેન્ટ પત્ર સાચી આપે. આવા ગયા પછી બાળ૪ પછી સાચી જ્વાબ આપવાનું ચાલું રે. કારણ આત્મામાં જ્ઞાન પડ્યું છે. તમે જન્મ્યા ત્યારે તમને એવી પર આવતી નીતો પરંપ પછીથી ભીને. જાફર બન્યાને ૧ થ્યા જાણ38ી શ્રાવી ગ્યાંથી ? મને પુસ્તક માંથી આવી તેમ કહી તી તે તો જs સાધન છે, અને પ્રેમ કરી છે જેમા પાસેથી પૈણવ્યું તો પછી તેનું જ્ઞાન તેને તમને આપ્યુ તો ત તો ડોભો થઈ જાય. માટે જ્ઞાન કોઈ સ્થાપતું નથી અને કોઈ નથી. તો પછી જ્ઞાન આશુ કયાથી ૧ જ્ઞાન ની અંદર જે હતુ. પણ જે તેના પર અવરકર હતું ને હયુ માટે વર માવ્યું છે. ડી ટ્રાન્સમાં જનાર વ્યક્તિની સ્થિતિ શું હોય છે કે, તેના મનને ચેતનાનો કંટ્રોલ તેના હાથમાં નથી હોતો . ડીપીન્સમાં લઈ જનાર વ્યકિતના હાથમાં દોય છે. જો તે વ્યકિત ડદે નાચવા માંડો તો તે નાચવા લાગે $ારી છે તે વખતે તેની ચેતનાનો કંટ્રોલ તેના દથમાં છે. માટે

Page #157

૫૮
તેના ૩હ્યા પ્રમાણે તે કરે છે.
વિલ
ભાઃ આ રીતે પાછલી ભવમાં જઈ ય ૧ સારેબા- પાછલા ભવમાં જ્યું મુશ્કેલ છે. કશ્તા૨ વ્યક્તિ બહુ જ પાવરવાળી જાઈએ. પાસ્ટમાં જવા માટે પાંચ વર્ષથી,ૌ વર્ષ, સ્વર્ષ ઇ મરિના શ્રમ કરતાં ઠરતાં માના પૈટમાં પછી તેની આગળ જાય ત્યારે હ્મગલી ભવ આવે . પણ આના માટે ઘરે જ વિલપાવર જૈઈએ . પાત્ર મનની દષ્ટીએ મતભેદ નથી. જાતિસ્મરણ થઈ શકે છે. અત્યારે મુર્ટો આપી શક્તિરૂપે છે, જ્યારે તમારી રીતના ધીના ઇંટ્રોલમાં આવે એટ્લે તે તેના ઔબે થઈ તે કરે તેમ કરે. મ વર્ષ પૂરવાનો વિચાર કરવાનું ઠરે તો તે ઠરી છે.
તીવ્ર મનોબળવાળાની અસર થાય છે. જામાં પણ આવે છે ૐ તીર્થંકર પાસે, ભાભુની પાસે, યોગી પાસે જાવતો વિચારી કરી જાય છે. માટે જ સમવસરણમાં વાઘ, કરી, સાપ, નળિયો સાથે Ôસી શકે છે. તીર્થંકરના થરીરમાંથી નીકળતાં પ્રશાંત મનોવળની આ અસર છેં.
જેમ તમે જ્યાં બેસો છો ત્યાં તમારી આજુબાજુના વાતાવરણમાં તમારા વિચારોની અસર થાય છે. જે વ્યક્તિ સારા વિચાર કરનાર છે જે શુભભાવથી વાસિત છે તે જ્યાં જાય ત્યાં શુભભાવ કરતી નય છે.
માટે સતી, માત્માઅે ઉત્તમ આલંબન છે, કારણ તેમની સનીગ્ધના પુરગવો પ્રશાન હોય છે. માટે તેનાથી તમારા ભાવોમાં ફાર થાય છે.
સમાઈ સ્થિનું કુળનું દોન આવે છે. એક સમ્રાટ છે આ તૈો નિતિમાન રા હૈ
શિકાર કરવા લશ્કર સાથે નીકળ્યા છે. આમ પણ વ્યસન તરીકૈ વિષ્કાર ઠરવા

Page #158

૫૩
નીeળ્યા . તેમને લશ્કર સાથે શિકારી ડૂતરા પણ ખ્યા છે.' ામ પ, પંખીના શanકાર 8૨વા માટે ઉરનાં તરતાં ત્યાં પ્રશાંત મુ વાળી જૈન માન્માં જેમ ઉસળ ધ્યાનમાં મગ્ન છે તેમને જુએ છે. નીર્જન છે. જૈનમુની મેલાઘેલા વસ્ત્રાવાળા હોય, તપથી હાવીર શ થઈ ગયેલુ હોય્ માટે તેને લાગ્યું છે માતી મુંડીથાની અપીન થયા મટે 418 Aી તરી તેને ભદીમા પર છવ્વી. શ્રી કુતરાથી તરાપ મારતાં મહાત્મા પાસે
qી નીeળ્યા છે. ૨ાજની લુષિત ભાવ છે. પરંતુ આ કરી કુતરા મહાત્મા પાસે જેવા પ૨a8 પાનેલી ડુતરાની મા ઢાંત થઈને છડી પટપટાવતા લ ડાં ધસી ગયા. આ જોઈને ૨૧ભને થશું અર્થ થયુ છેઆ કુતરા ધામ કેમ કરે છે? અમુક જઈને જુએ છે તt નરાના મનીભાવ પલટાઈ ગયેલા શામને લાગે છે. વિશિષ્ટ સાધુની પ્રભાવ 8 થી ૨૨ હાર થઈ ગયા, પછી હું પૂમી મન ન થથી. Dા મહાત્મા સિહુથણી 8.
જ્યાં સુધી તે ચગીની શીલ્ડમાં હોય ત્યાં સુધી ભવ &ાત વની જાય છે. એની મનીભાવની બીભના મન ઉપર અસર થાય છે. હા, એટલી વાત ચીસ 8 દીપનીટીઝમની દૂપિયગ કરે ની ની નુ ન પણ કરી શકે છે. તે વખતે તે વ્યકિત બીજના વિચારના પ્રભાવ તળે હૌય માટે તેની વાત તે સૌએ સો ટકા સ્વીકારે છે. માટે એકબીજા પર અસર થઈ હ8 છે. બળદેવ સાથના દ૨ છે ત્યારે કમી aliત બાત બની ગયા છે. હર પકડીને ગીચરી માટે લઈ જાય છે. જઠે અત્યારે આપણૂ લેવલ નથી. પણ aોનમાં બધું જ છે. બન્ને વધુ વાક્ય છે. દર, પિલાની ચેતના તેની આદેશ મુજબ ઢીલો કરે છે તે વખતે બાવા તુરી ભય છે વકી જેવું તેના વર્ચસ્વમાંથી પા૨ નીકળે પછી 9ોઈ ના. પરંતુ તે

Page #159

વખતે બંદાર આવે છે હૈ ચંદરની શાન ખાન છે. અને આ તેનો પુરાવો છે.
જીવનમાં ક્વાત્માની ાનિીની ાની થવી નંઈએ. દાનત્તમાર શરીરના તંત્રને ચલાવવાની શક્તિ સ્વાત્માની જ છે. દાત. આપની નસી વાળના પશ્ચાસમાં ભાગ કરતાં પણ પાતળી છે. તેમાંથી લોરી પ્રસાર થઈ વાડે છે. થાપા નું સર્જન પ્રાત્માએ જ છે અને ભેંચાલન પણ તેજ કરે છે. અત્યારે દુનિયામાં જે પ ડાઈ બની રહ્યુ છે તેમાં કાનૂન વ્યાત્મા જ છે. તે અનંતશનિની ઘણી છે. તેની શ્રેષ્ઠ કાવ્યોને બીરદાવવી જ પડે છે.બો, કો સર્જન, વિસર્જન શરીરમાં ચાલી રહ્યુ છે. તે ચૈતનની જ પ્રભાવ છે. તે આ વિશ્વાસ બેસી જાય તો તમે ધારો તે ઠરી ઠ? તેમછો.
અત્યારે તમારે બંદરમાં નિયિતા, નિરાશા પડેલી છે, પણ જ વ્યક્તિ ધર્મના કાનમાં વર્ષ ઠરવા આવે તેને તો આત્માની શકાની વિશ્વાસ એઈએ જ. જૈ પાશક્તિઓથી અંજાયો નથી.તે સાધનામાં બાગળ વધી શકતો નથી, ભીમાં પૂર્ણ શક્તિનો વિકાસ કરવાની . સર્વ શક્તિમાન બનવા માટે મંદરમાં તૌ પહેલાં વિશ્વાસ બેઈો જ. અત્યારે તમે જરા જરા વાતમાં ગભરાઓ છો મનને જીતવું તે દ્ભુત વાત નથી. અનેના જીવો મનની સાધના કરવામાં નિષ્ફળ ગયા છે. રણ તેઓને આત્મવિશ્વાસ નહોતો. તમે બોલો છો કે પ્રસંગ આવે મન ડાબુમાં ૨êનું નથી પણ તમે કરી મનને કાબુમાં રાખવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે ? પરંતુ મનુષ્યનું મન શાંતમાન છે. ઘણા જ દાખલા છે કૈ જૈો નાવિકારી દત્તા હૈ નિવીઠારી થઈ ર ગઢ, માહીંથી દત્તાને “માીલ ટાઈગથા માટે બધે જ પરિવર્તન ા છે.
માં
પરમાત્માના ચાત્મા પોતે મોઢી જાય છે ત્યારે પ્રત્યેઠ જીવને .

Page #160

મીઠું લઈ જવાની વાત તેમના માત્મામાં હોય છે. બધા ઉમM ખાક 5૨વાની તાકાત છે. મની શાનિ કરતાં પ્રાત્માની caઉન અનંત ઘણી છે. પછી ભગૃત થવું પડે. પરંતુ એ રમોથી નરવરાટ, ખુમારી , ઉત્સાહ પાવતી નથી . બહુ ધારો તો મનનું ઘડતર ૬રી ૧ તેમ છુ. સુધી વનવુ છે ૬:ખી તે મારા હાથમાં છે " મા ચિત્તશુકિ માટેનું પદેલું સ્ટેજ 44)ન્મવિશ્વાસ છે.
પ૨લી સાધના માટેની મુડી માત્મવિશ્વાસ છે. ચાત્મતત્વ પરની બ્રા ખરી શ્રદ્ધા છે. ભગવાને છલો એવો પ્રશ્નો તમે માનો છો કે તમારી કલ્પનાનો આત્મા માનો છી? ખરી થી કઈ છે? અનંતશક્તિ, અનંતજ્ઞાન, અનંતવીર્યનો ધણી છે નૈ માની તે જ ખરી થલ, વળજ્ઞાન પડ્યું છે પણ તેને પ્રગટાવવાની શદિન ચામામાં છે માટે પોતાની શક્તિનો પરિચય મેઈએ, અને તે ન હોય તો વ્યકિતત્વનો વિકાસ ફરી શકતી નથી. માટે માત્માની શાન પર 22 વિશ્વાસ જોઈએ. હવે જે પાંચ મુદા છે તેમનો પહેલો સુદ એ માત્મવિશ્વાસ તે આપણે થોડો વિચાયો 1. ભગવાનને જુશ્રી ત્યારે થવું જોઈએ કે પ્રભુ પાસે જે ગુગ છે, વાહન છે તે બધું સત્તાપે ચા પી આત્મામાં પડ્યું છે. ધારીએ તો ત્યાં
પર પહોંચી શકીએ તેમ છીએ. મા બધા કુવિકલ્પી નથી પછી મેં ખની પ્રવકની તેના પર થાય તો પછી પુરુષાર્થ પ્રગટવાની ચિલૂ થાય.. તમે ૫ત્યારે બોલો છો કે મા-માની શનિ દેખાતી નથી. પણ સમજી વિચારીને જુઓ તો ઐન્માની નિ ત્યારે યકી છેટલી દેખાય છે. | બધા પર ચિતનમનન કરો તો સાધનામાં આગળ વધી ઊડશો.

Page #161

nus
૧૦-૯૯૫ પેપીપ૨.
||પ-. શ્રી યુગભૂષકવન્યજ સદગુરુભ્યો નમ:
મનોવિજ્ઞાન "ગીવાળિયા 2 અનંત ઉપકારી અને નાની શી તીર્થંકર પરમાત્મા જગતની જીવ માત્રને માત્મતત્વની સસ્થગ વિવેક કરાવવા ધર્મતીથની સ્થાપના કરે છે.
મહાપુરૂષોની ટીમે આ જડ જાતમાં જવને તાદાત્મય - વાવનારી પદાર્થ દે છે. જવ જન્મે છે ત્યારથી માં શ્રી શ્રી પ્રીત થાય છે કે તેનું જે ૬ અસ્તીત્વ છે તેની તે સ્વીકાર ઝરતો નથી
મઠ માખીનો ભવમાં ગયા, કીડીના ભાવમાં રૂના, બિલાડાના ભવમાં ગથી, જે પારનું હારીર મળ્યું, જીવન મળ્યું તેમાં શ્રીમતિ થઇ ગયા પરંતુ ભિન્ન એવા આત્માનો જરાપણ વિચાર 8થી નહિ. જે જવ ધર્મને અભિમુખ થાય છે તેને તો બધા ધમ દૈથી માત્મા, ભિન્ન છે તેવી વાત $રે છે પાકી આ સત્ય જે જીવને સમજાઈ જાય તો જ સાધનામાં આગળ વધી શકીથ છે
હવે જરા આગળ વધીએ તો વારીથી માત્માને જુદો સમજવો સહેલી છે તેમ ઈન્દ્રિયથી પફી આત્મા જુદી છે તે સમજવું પછી દેવુ છે પરંતુ મન અને આત્માનો ભેદ સમજવો ઘણો જ મુશ્કેલ છે. મોટા મોટા દર્શન કરી પછી મન અને આત્માની ભેદ સમજવામાં ગીથ ખાઈ રહ્યા છે. ઘણા ધર્મમાં પ્રાત્મામાં મન ઘુસાડ્યું છે, ઘણા ધર્મમાં મનમાં ધાત્મા ઘુસાડ્યો છે પરંતુ નરને જ આત્મા અને મન ભિન્ન છે તેની વિચારણા કરી છે. આ બંને સ્વતંત્ર છે. તેનું સ્વરુપ , સુખ, હાડ બધાને જ જુદા પાડીને જૈનદર્શન બતાવ્યો છે. ચિત્તની શુદિ જુદી વસ્તુ છે માત્માની ૪િ જુદી વસ્તુ છે
મનનું સુખ છે આત્માનું સુખ જુદ છે.
ભા:- મનહર ચિત્તશુહિ જ પ્રાત્મ શુદિ ૧ - સાબ:- ના, મનની શુદ્ધિ આત્માની શુદ્ધિ માટેનું સાઘન બને, પણ બન્ને એવું નથી. કોઈ ચિત્ત શબ્દ વપરાય છે tઈ

Page #162

૫૩
ઠેકાણે મગજ, બુદિ, મન શબ્દ વપરાય છે. માટે શબ્દનુ સ્પષ્ટીકરણ જોઈએ નરિનર ગોટાળા ઉભા થશે, બુદ્ધિ એ મનનો એક અવિભાજ્ય અંશ છે. પણ મન અને ચિત્તને આપણે જુદુ માનના નથી. જ્યારે ઘણા ધર્મના શાસ્ત્રો જુદા માને છે. અને તેનાથી જ ભ્રમણા પૈદ થાય છે.
જો તમારે આત્મકલ્યાણની સાધના કરવી હૌય તો મન અને આત્માની ભેદ વિઔષસર્વે કરવાની છે. ઇન્થિથ અને માત્માનો ભૈ તો સમજ્યા પણ મન અને અાત્માના વિષયમાં વિશ્વાસ નહિ ડરી ાડી તો અધ્યાત્મમાં ગીરો ચઢશી. હવે કેટલાય અધ્યાત્મ, યોગમાં ધ્યાન આદિની પ્રવૃત્તિ કરતાં હોય છે પણ તેઓ મન અને આત્માનો ભેદ સમજ્યા નથી. માટે જ ગૌટાળા ઉભા કરે છે પરંતુ તે જુડ છે. માટે જ તેનું પૃથ્થકરણ સમજવાનું છે.
い
ઉપાધ્યાય થશોવિજયજીએ “ અધ્યાત્મસારમાં" "સમ્યક્ત્વ" અધિકારમાં લખ્યું છે કે મનાવ ગમે તેટલી હોય પણ જે અધ્યાત્મ હું નહીય તી મનશુદ્ધિની ફ્રુટી ડીડીની કિંમત નથી માટે મા વિ જુદી વસ્તુ છે. આ ખૂબ જ ગહન વિષય છે, માટે ધ્યાન રાખીને સાંભળવાનું છે.
વે વ્યાન અને ભાલમન
વ્યંમન એ જડ અણુ પરમાણુની રચના છે. માટે આત્માથી જુઠ્ઠુ સમય છે, જ્યારે આત્મા ચૈતન્યમય છે માટે જ્ડ અણુ પરમાણુ સાથે તેને ભેળવાય નહિ, જેમકે શરીરના કોઈપણ પ્રોથી જડ વસ્તુ જ બીકળવાની છે. શરીરના પૂરે પૂરે જતા ભરી છે. તે દેશ, અ પરમાણુની રચના છે. તેમ વ્યમન ડુ પરમાણુની રચના છે તેને આત્માથી જુદું પાડવું સહેલુ છે. વિજ્ઞાનીકો મગજનું વર્ણન કરે કિ તેમાં નર્વસ સીસ્ટમનું વર્ણન કરે છે, જ્ઞાનતંતુનું વર્ણન કરે છે તેમાં
માટે

Page #163

L
જડની રચનાનું જ સંયોજન છે. ન્યુરોસર્જનને પૂછો કે ઓપરેશન વખને તમને મગજમાં શું દેખાય છે ! વધુ જડ જ દેખાય છે. તેમાં ક્યાંય સીધી ચેતના નથી. જ્યારે આપણામાં ૨૪ ૭લાદ ચેતનાનો અનુભવ છે. ૌ મગથી બધુ જ ચાલતું હોય તૌ મગજ તો જડ છે. પણ નિયંત્રણ ચૈનનથી જ થાય છે. હવે વ્યમન જડ છે. માટે આત્માથી જુદુ પાડી, ઙાય છે પરંતુ પૃદ્ધ થાં આવે છે? પ્રશ્ન ભાવમનમાં આવ છે.
ભાવમન ચૈતન્યમય છે. તે ચેતના સ્વરૂપ છે. છતાં મૈં આત્માથી જુદુ છે. માટે તેને સમજવા મથામણ કરવી પડે છે. ૨૪ કલાક ઉપયોગ ચેતના છે, તે ચૈતનાને આપુખ્ત ભાવમન કરીએ છીએ. અનંતકાળથી જન્મોજન્મના સંસ્કારો સંદરુપે ભાવમનમાં ચોવીસે કલા જ્ડાયેલા છે જેટલા પણ દુસંસ્કારો છે અશુ‚ વૃત્તિઓ છે તે ધુ ભાવમનમાં જે છે, વ્યંમન તો જ્ડ છે તેમાં રહેતું નથી. પછી ક્રુરતાની વૃત્તિ હોય કે સ્વાર્થવૃત્તિ તે બધી વૃત્તિ રહેવી ભાવમનમાં જ. તેમ ઘણા માણસો કામવૃત્તિવાળા પણ હોય છે. તો તે વ્રુત્તિ પણ ભાવમનમાં જ દેશે. ૨૪ ૭લાદ આ ભવની ગયા ભવની અસંખ્ય ભવની વૃત્તિઓ સંસ્કારી કુસંસ્કારી ઘરબાયેલા ભાવમનમાં છે જે ચેતના સ્વરૂપ છે.
અલ ચેતના – દૈવત ચેતન તે ભાવમન છે. શુ ચેતના તે આત્મા છે.
શુદ્ધ ચેતનામય ત્પાત્માનું સ્વરુપ છે
સભા- તેમાં શુભ, અશુભ બને અાવી ૧ સાટે શુભ અશુભ બન્ને તેમાં આવી ગયા. ટ્ભભાવ વ્યોષો તે પણ અલાઉ ચેતના આપણે ત્યાં ભાવના બે ભેદ પાડ્યા છે.
--
જીભાવ
અટુભાવ
'

Page #164

હવે અદભાવના બે ભેદ પાડ્યા હૈ
શુભભાવ, અભભાવ.
જ્યારે મુદ્ધભાવના હૈ ભેદ પાડ્યા નથી, તેનું તો એક જ સ્વરુપ છે. માટે શુભભાવ પણ અકુમાં જ આવશે અને તે મનમાં જ આવશે. જ્યારે થટ્ટભાવ તે આત્માનું દળભૂત સ્વરુપ છે. આાત્મા બોલો એટ્લે આત્માના ગુણ, આત્માનું સ્વરુપ, આત્માનો સ્વભાવ, તેના પો ધું જ તેમાં આવી જશે.
દવે ભાવૠનથી શુભ અશુભ વિઠારી ભાવી લેવાના છે. ચા અથુન ચૈતના અનંતકાળથી જ્ડાયેલી છે તે જ્વલેજ નીઙળે છે. ઘણા કરે છે સારાનું વ્યાત્માનો અનુભવ કરાવી
આત્માની અનુભવ કરવાના ઉપાય . ? અનુભૂતિ કઈ રીતે થાય? પરંતુ છીડતમાં આ દુનિયામાં એક જીવ એવો નથી 8 જેને અમ્માની અનુભવ ન થતો હોય. અનુભવ વગરની એક પગ જીવ નથી. પરંતુ અશુદ્ધ આત્માની અનુભૂતિ જીવને સનત થાય છે. અત્યારે જેવો આત્મા છે. તેની તમે અનુતિ કરી છો. જેમ સળગતો દીવી હોય ત્યાં પ્રાશન રેલાય તેવું બને ખરું? કદાય તમે ઉપર ટોડ મૂકો તો બાર પ્રકાશં ન આવે પણ અંદરમાં તો મા હોય જ. એટલે એનો અર્થ એવો નહિ હૈ સળગતો દીવો હૈ છતાં પ્રકાશ નથી. માટે આમાં ઢાંઢાને સ્થાન નથી. તેમ વ્યાપણો આત્મા ચૈતન્યમય છે પછી ભલે તે શુદ્ધ હોય કે અશુલ હોય. માટે જે વ્યક્તિ ત્યાત્મા છે તેને ચૈતન્યનું સંવદન થતુ હોય છે. જેમ કીડી છે, કુતરુ છે, ઝાડપાન છે, તેને તેના આત્માનું સેવન છે જ. જૈને સેવન નથી. તેને આપણી આત્મા કહેતા નથી . સંવેદન, અનુભૂનિ શુન્ય તો પરમ છે તેને આપણે જની ઠેટેગરીમાં ઠીએ છીએ . આટેબલ જડ છે કારણ તેને સંવેદન, અનુભૂતિ નથી . માટે આત્માનુભવ નથી થતો તેમ

Page #165

૩૦
- બોલાય નદિ તે સદંતર ખોટ છે, પરંતુ પ્રવિણ આત્માનો
અનુભવ તી છે જ. પછી ભલે તમે ગર્તા હોવ કે 6થતા હોવ , દરનાં હસ્તાં શવ કે ૨૪ કલાક કંઇપણ પ્રવૃત્તિની ફેરબદલી કરતા શીવ પર મા-માની અનુભૂતિ ન થાય તેવી એક પછી મગ નથી.
આપણાને ઘઉં અનુભૂતિ થાય છે અને તેનાથી જ આત્માની બાઝી થઈ જાય છે. પણ જૂળ શું થયું છે કે તમારે પ્રશ્ન કેવા છે કે દશી કે "મારામાં શ્વાસ ચાલે છે કે નદિ ૧" તેની પ્રાણી કરાવી આપો. હવે એ શ્વાસ બંધ થાય તો તમે જીવતા રહો ખરા ? અને આસ : થાલે છે તેનો પુરાવો તમે જીવતી છે તે જ છે. માટે પ્રામાં છે પાણી. કરાવવાની 1 તેમ અનુભૂતિ થાય જ છે. તે જ આત્મા માટે માત્માનુભવ બધાને છે. હવે મા વાતને બરાબર ગળે ઉતારી દેશે 6 આત્માનબવ છે-છે ને છે જ. પરંતુ આના થલે એમ કદી કે મારે
8 આન્માનુભવ કરવો છે તેનો આસ્વાદ લેવો છે. જેવું સિહનું સુખ છે તેમને જે અનુભવ છે તેવો થોડો થોડો નમુનારૂપે મારે. માણવો છે. મોલમાં જેવો અનુભવ છે તેવી શ્રેથી મારે માવો છે. બાકી તો દુનિયામાં કોઈ એવી વ્યકિત નથી હું જેને આત્માનુભવ ન હોય. જે ભાવો ફરે છે તેનું ફીલીગ થાથ છે. હવે જેમ કીડી પાછળ માટે દોડી રહી છે. સાકર સત્યે તેને અખિચી, આકર્ષક છે, નરમ છે, તે એક સંવેદના છે. તે વખતે તે કૂષ્માનો અનુભવ ડરે છે. હવે gણાની શગ કોને થથો જડને કે તનને ? ચોતનને. પછી શ્રી વિઠ્ઠન ચેતનાનો અનુભવ છે હું નાનો અનુભવ નથી. આ વધુ પ્રત્યા છે જે અનુભુતિનો વિષય છે.
અહાલ ચનગાનું સ્ટીર ઉસ મન છે. હવે લખ્યું કે મનને મારી નાથે ત્યાં સુધી વીતરણ ઘવાય ના મને છાથી અં@8 ભાવમન છે માટે જ્યારે ભાવનનો રદ કરશું ત્યારે જ

Page #166

વીતરાગતા માવી.
સભા:- ભાવમૂનમાં નસીયસ , મેનકૌનસીયસ વર્ન લેવાની ? સાદબ:- હી, બન્ને લેવાના છે. પરંતુ જે જડ અ પરમાણુની ૨ચના ૨પ કર્થોમન છે તે તેમાં ન આવે, મા ભાવમન અનંત કાળથી જડાયેલ છે. અાગલા ભવની સંસ્કાર હલ્દવાના થાં ભાવ મનમાં જ. પ્રાગલા ભવની વૃત્તિ, પથતિમો, સેસ$ારી તેમાં ધરબાયેલાં પડી ૨હૈ છે તેમ મા ભવના પણ.
સભા:- ૧૧ - ૧૨મે અકસ્થાનકે ભાવમન ખરું? સાબિજુ - ના વીતરાગને ભાવમન નથી . નૈની આવશ્યકતા જ નથી. માવમન એટલે આપી મૌત્મક ચેતના લઈએ છીએ. જ્યારે હતાનાત્મક ચેતનાની વાંધો નથી. તે કર્મબંધનું કારણ નથી વીતરાગને જે કર્મબંધ છે તે અડીને ખરી જાય છે. ૧૧મે ગુકા સ્થાન પર વીતરાગતા છે. ત્યાં મીશ+5 ભાષી નથી. તૈથી તેને ભાવમન નથી.
સભા:- સાઘજુ જુવ ૧૧મેથી પડે છે તો પછી ભાવમન નથી ? સાબ: - ૧૧મે વીતરાગ છે. તેમાં તેમને કૃષય શનિ રુપે છે વ્યક્ત ૧૨ નથી. ઐરલે નિરુપે અને વ્યાપેમાં ઘારી નફાવત છે. દા.ત. તમને #ત્યારે ફ્લેટ ચાદિ મળી ગયો છે તેથી તમને ગુપડપટ્ટી પર #iદ 21 8 સાઉપકા નથી કારણ તેમાં તમને રàવાનું નથી પણ જે દિવસે ઉદાચ ઐવા સપૂર આવ્યા છે તમારે ફૂટપાથ ઉપર રહેવાનું પ્રિયે તૌ તે વખતે ઝુપડપટ્ટી પર રગ , પ્રાસાન થાય. માટે આસન Qત નથી પણ શાન તો છે.
સભા- એટલે ચોગ્યતા રૂપે કવાય? સફેબ્રભુ - ના યાચનામાં તો જેને તે ભણતી જ નથી પણ એ ભણો. તી દમણ તેને જાણ થાય માટે અજ્ઞાત વસ્તુ પર થયેલા પાયો
નામાં લેવાના છે. જૈમ પરોસની બંગલા બગીચા તમે જોયા નથી

Page #167

૧૩
અમ દેવલોક પણ જૌથી નથી, પણ જે હમણાં જોવા મળે તો રાગ થાય. અર્થાત ૨ાગ પડ્યો છે જ્યારે આ તો તિરુપે છે માટે શગ, ગની દશામાં નૂશવત છે. અમુક વર્ગ અભિવ્યક્ત હોય છે જ્યારે અમુક ૨ગને નિમિત્ત નથી માથુ માટે ઉભી થયેલી નથી. પક. અંદરખાને તો પડ્યો છે. જ્યારે આમાં ની અભ્યારે પડ્યો નથી પણ ભવિષ્યમાં થાય તેની શક્તિ છે. દાખલા તરી અત્યારે તમને - કુતરીને જોઈને માપક થતું નથી પણ જૈવી જીવ કુતરાના ભવમાં જાથ પછી તરત પુનરી પર મીશીત થાય છે શ્રેટ એરખાને સંસ્કારો શક્તિાપે ધરક્ષાયેલા પડ્યા છે. જે મઝારના ભવમાં ભી તેવી વૃત્તિ ખીલે છે, પ્રત્યારે તમને stઈ ખાવાની વસ્તુ ફેંકે તો પીતો - ચાલ્યો ભય પણ એજ માત્મા તરાના ભાવમાં ભાથું તો બેંકats પણ ચાટી ચાટીને ખાય. ૨ાજુ થઈને બાથ એટલે શું થયુ જવા જે ભવમાં નથી તે પ્રમાણ વૃતિ બદલાઈ, અત્યારે વિષ્ટી જેવી ગમતી નથી પકા ડના ભવમાં ગયા એટલેને જોઈને ગોડ થવાય. માટે તવા તેવા ભવે ન ભાવો વીલાય છે. એટલે ભવ પ્રમાણેના અમુક અમુક સ્થળો પડ્યા છે.
૧૧મે શાસ્થાનકે તેના મનમાં રગની રુશીયો નથી. ૩પઆસકિતનો ઉ5રીય અનુભૂતિ પે પાર નથી. ષાયોનો ઉદય નથી. શાખા ગત પ્રત્યે નિર્લેપ, અનાસક્ત છે તે વખતે તેને વીતર્ગશી શીખે થી 21 છે. પછી મા વીતરાગતા છેવી છે? અમુક ટાઈમે નિમિત્ત મળે તો રણટશ વાર પછી પાશે. ચેટ તે કાતિપે છે.
જ્યારે રાગ ધરવાયેલો પડ્યો છે તે ઈન્ટરલ એક્ટીવ છે જ્યારે પેલો તી અન એટીવું જ છે. અને ઉપાય શૈકીવ ન હોય તેનાથી છીપક કર્મ બંધાય જનહિ.
સુભ- ભવ બદલાય છત વૃતિ ન બદલાય ખરી.

Page #168

૨૩૨
ચારેબા- દા, અતિશય ગાઢ પછી જે વૃત્તિને કૈપ્પી હોય તે ન બદલાય. પણ બીજી ઘણી વૃત્તિી બદલાય છે. જેમ ડુતરાના ભવમાં ગયા એટલે ભસવાનું ચાલુ ગધેડાના ભવમાં ગયા તો ભૂડવાનું ચાલુ તેમ વાંદરાના ભવમાં ગયા એટલે કુહૃદ ચાલુ તેમ ઉદરના ભવમાં ચેંચળતા કેટલી ? જેમ ગાય ત્યાંત બેસી શકે પણ ઉદર શાંત બેસી શકે તેમ વાઘ, સિંદના ભવમાં બી એટલે કુરતા આવી ય. ફાડીને કેમ પ્રવુંતે શીખવાડવું પડ્યું નથી. કારા હસ્તા છે. અને એજ આત્મા બીજા ભવમાં ભ્રય તૌ આ વૃત્તિ ન હોય. તેમ ઘણી વખત ગાયનું ડો છઠ્ઠું ખેંચે તો પણ તે શાંત બેઠી હોય છે. કારણ અમુક ભવ સાથે અમુક વૃત્તિ મંડાયેલી હોય છે. ખાવા-પીવામાં, ઠામ-ભગ, વર્તન બધામાં નિ બલ્લાય છે. જેમ અત્યારે વિષ્ટાની ચિતરી થાય છે. પણ બ્રેડના ભવમાં જીવને શું ડીમાન્ડ હોય ? આત્મા તો એનો એ જ છે. ૧ ઇતાં કેમ જ સભા:- આવી વિષ્ટા પર જુગુપ્સા કરે માટે ત્યારે ભવ મળે છે? સારેબજી:- હા, એ પણ એક કા બંને પ ते ભવ માટે તે એક એઠવુ કારણ નથી . એક એક ગીતના ભવમાં ઘણ વિવેચન આવે છે. તેમાં એક પરિબળ કામ નથી કરવું. બધા પરિબળો પેદા થાય, અથવા ચોક્કસ પરિબળ ભેગા થાય પછી તે ગતિમાં ભરાવું પડે છે. જેમ ગૌનકર્મી તેના બે ભેદ છે. ઉચ્ચગોગ નીચગોટા. નીચોગ માટે પરિબળ તરીકે દેવા ભાવી આવે તે જરા વિચારીયૈ.
અત્યારે આપણા દોષોને આાપણે ગંભીસ્તાથી પચાવી જઈએ છીએ જેમકે તમારા જીવનની કોઇ ખામી નબળાઈ હોય તેનો કોઈ ઢંઢેરો પીટઘતા નથી ગુપ્ત ૨ાખો છો. જ્યારે બીજાના દોષ આવે ત્યારે તી જોયા નથી ને ગાવાના ચાલુ થાય, જરુર પડે નાની હષ હોય તેને મોટો ડરીને ડરે. જેમ ભાઈની ભૂલને તરત છાપરે ચઢવી . હવે જે આવી વૃત્તિઓ છે તે નીચે ગોળનું કષ્ણ છે. પૌતાના દર્દોષને વ અને

Page #169

૭૪
"બીનના દૌષને ખુલ્લા કરવા, જાર પડે ઉમેરીને કêવું આ વૃત્તિથી નીચો બંધાય છે. માટે જેવી વૃત્તિ પડી હોય તે પ્રમોનો બંધ ચાલુ છે. પશુયોનિ નિચોગ જ છે. નીચગોન બાંધો ત્યારે પશુથોનમાં જવાય છે. માટે જેવા ઠેકટર્સ ભેગા થાય તે તે ભવ પ્રમાણે ગતિ થોડાસ થાય.
હવે આગળ ૧૧મે સુણસ્થાનકે શક્તિરૂપે કષાયો છે પણ વ્યક્તરૂપે નથી. જ્યારે ૧૨મે ગુણસ્થાનકે તો તે વ્યક્ત કે શક્તિરૂપે પણ નથી, પણ નાશ પામેલા છે. ત્યાં નિર્ભયતા છે માટે સૌને ઉઠવાની ત્યાં સવાલ જ નથી.
આપી ભાવમનનો અર્થ હો, અમુક મીત્મક ચેતના, આ ભાવમનને આપણે જsલપ્ડ સાથે લઈને ફરીએ છીએ. હવે તેનું સંશોધન કહ્યું છે જે આત્મકલ્યાણમાં ખૂબ જ ઉપયોગી છે. નમે ગમે તેટલું મન શાંત, સ્વસ્થ, નિર્મળ બનાવી પણ તેનાથી આત્મા નિર્મળ ન બને તો તે સાધના ફૈલ જશે. આ ગંભીરતાને સમાવાળા ઘણા ઓછા છે. તમે મનને નિર્મળ બનાવ્યુ એટલે ખાલી શાંત થશે.
મન
સભા:- તેથી સમીત ન આવે!
ન
સારૈબજીઃ- વિચારો, સમડીન ક્યારે આવે? આત્મશુદ્ધિ પેથાય ત્યારે જ આવે છે માટે ખાલી ચિત્તશુદ્ધિનું મહત્વ નથી. તેથી જ ચાત્મશુદ્ધિ અને ચિત્તશુદ્ધિનો ભેદ પાડવાનો છે અને માટે તેનું પૃથ્થકરણ રવાનું છે.
અત્યારે ઘણા માણસો એવા છે કે જે ઉદાર, ભોજન્થીલ, શાંત સ્વભાવવાળા હોય. તેની સાથે વાત કરો, હોળો તો સારો અનુભવ થાય. ક્યાંય દુતાનો અનુભવ ન થાય તેવી તેની પ્રકૃતિ જ હોય અને આ મુળભુને પ્રકૃતિ ધૈય. છતાં પણ તેના વનમાં પધ્યાત્મ

Page #170

ન હોય. મોકા લડતા, અધ્યાત્મ ન હોય. સંસારથી ને વિરમ ન હોય.' દયા શાંત મનને કેવું દેવું પડે કે “નાથી તેને થોડુ પુષ્ય બંધાય. પણ તે ધાત્મકલ્યાણનું સાધન ન બને. જેમ નાસ્તી6 માસ પગ મારી, તમારા કસ્બા શાંત સ્વભાવની હીયનીતિમાન હીય, સરળ તૈય. તેના ફાર. તેનું મન શાંત, સ્વસ્થ વધારે હોય. તેથી તેને પ્રાપ્શ, ઉઠાટ, એકલે મને તમને થાય છે તેવા ન થતાં હીથ, છતાં તેને ધ્યાત્મ ઇલ્યાણ લથ નથી માટે આ ચિત્તશુડની કોઈ જ ઠભૂત નથી. ઘગ માને છે કે મન શાંત, સ્વસ્થ, નિર્મળ બન્યુ એટલે ઉલ્યાણ થઈ જશે પણ ખાલી ચિત્તશુદ્ધિ ૩૨વાથી માત્મકલ્યાણ થતું નથી. ' .
સભા - મનહિ સીધી રીય તી આત્મશુ8િ વારે ન હૌથન. સાવજ - ના, તેવું નથી. મન98 ઓછી હોય તો પન આત્મશુષ્ટિ વધારે હોઈ શકે છે. માટે બૈઉને જુદા તારવી પડે. જેમ યુગલી છે તેમના સ્વભાવ 8વા ? શ્રાપણા મનમાં ઝષાથી છે, આવેગી છે તેની રતા. ઉષાયી, આવેગ આછા હોય છે. દા.ત. અમને કોઈ હેરાન
છે . ઉદાચ મતભેદો થાય ત્યારે સંડલેશ, ઝઘડી થતી હોળુ છે. જ્યારે તેમને તો કલેશ, ઝઘડ થતા જ નથી. છતાં તાજાએ આ ચિત્તશુદ્ધિ આત્મકલ્યાકાનું સાધન બનતું નથી માટે ખાલી ઉષાથી શત થાય, મન નિર્મળ થઈ જ્યાથી માન્મ કલ્યાણાના મા કાઠવાની નથી. પણ શ્રાત્મણે તો સ્વર છે. આપણે આટલી રાઈમ ચિત્તશુદ્ધિનું વન ઠર્યું પરંતુ હવે મને તમને આત્મહિનો
Mલિ ઋપિવી જરૂરી લાવ્યો છે. મનથs અને ધ્યાત્મશુદ્ધિને જો જુદા ન પાડી તી તેમાં ભલભલા સાધડી ગીથા પ્રાઈ ભયંકર ભૂલો કરે છે.
સભા:- શારેબ ધ્યીકભાવની શુ કહૈવાય ?

Page #171

૧૭૬
- સદેવ - દ, eથી ભાવની ચિત્તશુદિ દૈવાય છે " pવે નવમાં વેદના દેવતાશ્રીને મન શનિ હોય છે તેમની પાસે ચિત્તશુણિ હોય છે. બીજાની પાસેથી sઈ નવી સંપત્તિ લેવાનું તેમને મન નથી. માન પાન અહંકારને પીવાનું પણ મન તૈમને થતું નથી. તેમની પાસે ધ્વર્ય અભાવ થકી . છતાં તેમને કાંઈ કરવાનું મન થતું નથી. જ્યારે તમારામાં કોઈ મિ હોય તો તે તમારા પરિચયવાળા ભyી તી જુગાવ્યા વગર . ખાન ત્યારે તેમની પાસે તો આટલી ક્ષતિ હોવા છતાં બતાવવાનું મન જાપગ નથી.
સભા - રાત જૂતાવવાની પક શનિ જઈ ને સાવજ - તેમની પાસે ડિન બતાવવાની પણ તૃમિ છે, બતાવવાની ચતુરાઈ છે, કોઈ તે દૈવતા દૂખ નથી. પોતાનો પ્રભાવ શનિ, ઐશ્વ બતાવવાની આવડત છે. પછી તેમને ઈરછા નથી, આવેગો નથી , ઉસ્તા નથી. જ્યારે આપણને તો તેને અભરખી જ થતા હૃય છે. જૈમ બધા મને આ રીતે સમજે , આ રીતે જાણી, આમ રાખે. પરંતુ તમને તો આમાનું છું જ થતું નથી.'
સભા - સાહેબહવે જલદી બતાવો અમારામાં 8 પૂરે છે. શાશ્વ - બતાવીશ, ચીઝ સ ધીરજ ૨ાખો. ન રહ્યું. અભવિના જીવ પણ નવમાં ઊધેયક જય હું ત્યાં તેનું મન નિવઠારી, શાંત, નિર્મળ સ્વરૂપ હોય છે. શ્રવ વર્ષ સુધી મા સ્વભાવ હોય છે. આવેગો, ઉટ નથી , નિર્વિકારી ઈ તેને ગમે તેવી અપ્સરા ધૂતાવી પણ નખમાં પણ વિઝાર પૈદાન થાય , Sારકા વિશે શુભ્યતા છે. ગમે તેવો વૈભવ બતાવો તો . મેળવી, લઉ તેવું પણ ન થાય. હવે આટલી ચિત્તશુદ્ધ દધા ના અભાવની 'જવનું સનીભાર પક, આત્મસ્થાકી નથી થતું.

Page #172

૧૭૭ સભા તેને આત્મશહિ ગમની નહિ હોય સાહેબ - તેને તેની સુઝ જ નથી. તમને પુછે આમથડ, ચિત્તશુદ્ધિને જુરી પાડી ની શું છે ? તૈમ તેને તેની ખબર જ નથી. માટે જ તે અનેકાળથી રખડે છે. મનના આવેગો વિકારો તો દ૨યાની ઓટ અને ભરતી જેવા છે. જેમ દરિયામાં અમુક ટાઈમ ભરતી આવે અમુક ટાઈમ મીટ આવે છે તેમ મતકાળમાં ઘણી વખત
શ્વરસ્ત ભાવેગી પ્રાથા, ઘણી વખત આવે એટલી શાને થઈ ગયા કે મુવ ડાથી ડમરો થઈ ગયેલો લાગે, પરંતુ તે મનવા જ હતી, માત્મ શ નહોતી. અને તેથી જ ૨૫ડીએ છીએ. માટે જ હું તે વનેને જ પાંડવા માંગુ .
હવે માત્માને પિડામાં દુઃખનું ભવેન નથી થતું તેવી જીવ ગમે તેટલા વિષથી શાંત ઝરે તેનાથી મનજી મળે પણ માત્મ વાલ ન મળે. કાર મુળરુપે વિઠ્ઠલ પડી ઈ. તૈથી જ વશુઝ ચેતનાનો જ તેને અનુભવ થાય. ૩ ચેતનાનો એવાથી અનુભવ કરવો ૌટR 14 - કુળમાંથી તે વિકૃતિ તૈટલા ભાગમાંથી નાબુદ થવી ઈચ્છે . અંશથી જૂળમાંથી ઉખડવી જોઈએ. જેમ સોનું ઘણા વખત એમનેમ પડી રહ્યું હોય તી મેલ, કાટ ચરી ભથ. આમ તે સોનામાં મુળજૂન લાઈટની કર્મ તો છે જ પણ અત્યારે ઉપર મેલ, જડાયેલી છે. માટે સૂળ થડની અનુભવ થતો નથી. હવે તમે માખા સૌનાને સાફ કરતી ચમઠ ટૅખાય પણ જે તૈટલી અત્યારે તાઝાન ન થતી, જેમ તે ભીનું પિત્તળ સાથે જ પશુ છે, કદાચ tપનળ ૪તાં પણ ખરાબ લાગે છે ત્યારે ઠાઈ કહે છે આ મીનું છે તેની ખામી હશે સોનાની ચમક બનાવી. ની ૧ખને મૈ તેની એક ખૂળ સાફ કરીને બતાવી. તે વખતે ભલે વીજુ બધી વાજુથી

Page #173

ܝܢ ܀
ચમક હોવાથી સોનાની મઠ દેખાય છે.તેની જેમ આત્માની આખી અશ્રુજુતા નીઙળી જાય તો મૌડા થઈ જાય પણ તે તે નકરી ડો ત્યાં સુધી અંશથી તેને શુઇ કરવાની છે એટલે થોડી અર્થાßના પણ મૂળમાંથી નીકળવી એઈએ. તમારા વિષય, ઝપાયીને તમે શાંત કરો, વિષય દ્વષાથના ભાવો મંદ કરો પણ એક પણ વિષય ઉપાય બે મુખમાંથી તૂટે નાદ તો ખાલી મનઙે છે, પણ ધ્યાત્મશુદ્ધિ નથી. ભૈ મુળથી તટે તોજ આત્મઢિ થાય છે.
મૂળમાંથી એકપણ વિદ્વાર દોષ ન નીકળે ત્યાં સુધી આત્માની. ઔરીજીનલ લાઈટ બાર આવતી નથી. સલાઃ- એટલે એશથી આત્મ દેશી શુક્ષુથરી ત્યારે ત્યાત્મશુવિ થરે ! તી આઠ રુચક પ્રદેશ શું ?
સારેજી:- મૈં બંા દોષમાં લીધા છે. જ્યારે તમે આત્મ દેશીને બૅશથી લો છો. આપણા આત્માના આઠ રુચક પ્રદેશી તો શુઇ જ છે. તમામ આત્મ દેશી હર્મથી ખણ્ડાતા નથી. નિગોદમાં રહેલા જીવને પણ આઠ રુચઠ પ્રદેશ સિસ્ટ સ્વરુપ છે. રુક પ્રદેશ તે આત્માનું ઠે બિંદુ છે. કર્મ તોવ્રતાથી, ગાઢતાથી ચાત્માના સંપર્કમાં આાવે પણ પુરેપુરા આત્મ પ્રદેશ પર તે બન્ને જન્માવી શકતું નથી. જ્યા સુધી દીવો સગતી હોય ત્યાં સુધી પ્રશ્ના લગીર જેટલી પછ રહેવાની જ, પવન હોય તો પણ. તેની જેમ આત્માની ચેતના કુરૈરી જાતી નથી. જ્ડ ડર્મ મલો કરે, વ્યાપણી ચેતનાને બુઠ્ઠી કરે, જ્ડ વસ્તાવે પણ બધી ચેતનાને તે જ્ડ કરી શકતું નથી . જોઢે માપણે અત્યારે ઘણી ચેનના ખોઈ બેઠા છીએ. જેમ બેઈય, તૈઇન્ડિયના જીવો છે તેમની અતિશય અાવક્રાસન ચૈનના છે માટે જ ઝાપાન ઉભા દીય તૈર અગળ પાછળ શું ચાલી રહ્યુ છે તેની ખબર ન હોય.

Page #174

માટે જેમ ર્નની એટેક વધે તેમ જ્ડ બંને પણ આઠ રુચક પ્રદેશ તો ખુલ્લા જ કરે છે. માટે મુદ્ર અાત્મ્ય પ્રદેશો ઠર્મથી નિર્મળ થાય તો આત્મશુત્તિ થાય તેવું નથી. થિા જ હું અાથી બીવુ છુ તેમાં વિકાર દોષીની અંશથી ાદિ લેવાની છે. સભા:- મનહિ વગર વ્યાત્માદિ સંભવીત હૈ ? સાદેવ : હા, બની શકે છે. કોઇનું મન શાંન ઉશ્કેરાટવાળુ હૌથ છતાં તેને બ્રાહ્મઇિ હોઇ શકે છે. જે થી છે સંપૂર્ણ નથી. સમ્યગ્રષ્ટિ આત્માને પણ નિમિત્ત મળે તો ક્રોધ આવેગ ઉશ્કેરાટ આવ જૈથી ગમેતેમ બોલે, મારામારી કરે, છતાં તે વખતે તેને સમદીત છે. માટે આત્મતિ છે જ. પણ મન અશાંત અસ્વસ્થ છે, મંડીશથી ભરેલું છે. જૈમ નામાં શ્રેણિક મહારાજા અને કૃષ્ણ મારાજાનો જીવ છે, જે લાયિક સટ છે. શ્રેણિક્રમરારાજાના આત્માએ તો તીર્થંકર નામકર્મને નિકાચિત કર્યું છે. પ્રભુ મદાવીરની એવી ભાન ઉપાસના કરી છે કે જેના હારા તીર્થંકર નામકર્મ નિઝાચીન ર્યું છે. જેથી જ હાર વર્ષ પછી મહાવીર તુલ્ય તીર્થંકર થવાના છે. અત્યારે તેમનો અાત્મા નરકમાં છે, તેમને પછી વચમાં બીજે ભવ નથી. પરંતુ અત્યારે તેમની શું સ્થિતિ છે ગાદીમ પોકારે તેવી શરીર, ઈશ્વિયની વેદના તેમને થાય છે. જેથી મન ૪૩લાક વૈચેન અશાંન છે, બૈશ્યા પણ અભ છે, કાપૌલ લેચ્યા છે. નારડીમાં વ્રુત્તિઓ રાબ હોય માટે પરમાધામી સાથે ઝઘડો પણ ડરે, તેના માટે ભયંકર હૈષ પણ થાય, ઉતાથી બોલાચાલી પણ થાય તેથી માનસીડ સંદદેશ ત્યાં છે. મન સ્વસ્થ નથી, બેચેન છે, આવેગ, ઉશ્કેરાટ, કષાયો છે છતાં પણ જ્ઞાથી સમડીન છે . તેમની શભ પરિણતિ છે, પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બાંધે છે, 8ની ડામ નિર્જરા કરે છે. આવું મન હોવા છતાં આત્માનો અનુભવ કરે છે . કારણ
૧

Page #175

'શું સમશીતની હાજરીમાં થઈ શકે નૈવા જ ઉપાયોની ઉથ છે જેનાથી મન અસ્વસ્થ છે પરંતુ માન્યતા પે તો થઇ જ છે ત્યાં પ્રવિડ નથી. પ્રથમ ભાવોની માગ છે. સસ્થાપ્તિને મારવા આવે તો તે હાથ જોડીને ન ઉભો છે. તેને ગુસ્સો પણ આવી શકે છે. પછી ઋષાથ, આગ કેવી હશેથ ૧ થોય તેમને વિવેક ચૂકાઉં નહિ. વિવેક સાથે જળવાયેલો જ હોય. હવે તેની સામે અભાવની જીવને મારી નાખે તો પણ તે કાંઈ નહિ, એમનેમ ઉભી ૨૨. માટે ત્યાં મન એકદમ શાંત છે. નિરતિચાર ચાર તે પાળે છે ત્યારે તેની પાસે અધ્યામૂક નથી, મનશુદ્ધ છે જ્યારે વિરાજ પાસે અધ્યાત્મ શશિ છે.
સલામનોયોગ તે વખતે ચલ થાવ તો પણ પાપ ન ઘવાથ7. સાબબુ - બંધાથ, મનીયોગ છે માત્રાનો અભ થયો હોય તેટલી માતાની ઉર્મબંધ થાય. સમીતીને પાંચ ટકા પાપ બંધાય છે.ઘૂ. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાય છે. તેને ડરી પાપાનુબંધી પક્ય છે' પાપાનુબંધી પાપ બંધાતું નથી.
સભા:- મન ને તે ઈન્વેયને ભુલી શકે સાહેબy:- મનને કર્યું હોય તે અવશ્ય ઈન્દ્રિયને જતી છે. તે
જ જતો જ હોય છે.
જ તમને શ્રાની ગભીરતા સમજતી નથી ત્યારે માપક આટણી માધના છૂરી જેથી મન શાંત થયુ માટે ધર્મ છૂળભૂત થર્યો પણ તેવું નથી.
સભા:- "મન બન્યું તેને સઘળું – ” તે કઈ રીતે સાવજ - ત્યારે તેને મન ૬ઈ હીને હોય ? આત્મા અનાથ તે રીને મનને જાવાનું છે. તે વખતે મન અને માન્માન અનૈદ કરી નાખવાનો છે.

Page #176

L૭૨
- સન - "મન સ્થી ની કથરીટર્મ ગણા" Sઈ રીતે સાહેબ - મા જેન વષ્ય નથી, જૈનતર છે. આની સાથે માત્માની નિર્મળતી થાય તો ભાઠ છે. યુગલીકના મન કેટલી શત હોય છે, દેવતાના મન પછી ઢટલાં ન છે છતાં આત્મકલ્યાણની દીએ મેળવી, વડના નથી. - સભા- નિમિત્ત મળે તો થાય ને ? સાબિજ નિમિત્ત મળે તીની સાથે સંગત નથી. પરંતુ મન્મથઠિ મેઈએ. જેને વિષયોમાં દુ:ખનો અનુભવ થાય નૈ વ્યકિત ઘામ -
માટે લાગઇ છે. ભાના સાહેબ, હું યુગલીક માટે કહું છું કે તેને નિમિત્ત
નથી મળતું માટે ? સારે હજુ દા લીકને નિમિત્ત નથી મળતું તે બરાબર છે. - હવે બીસીમાં લખેલું હી આત્મશુદ્ધિ વગરની ચિત્તશુ ડોકરા બરાબર છે. જેને આત્મશુદ્ધિ નથી તેની મનશુદ્ધિ પણ સંસારમાં ઉખડાવવાનું સાધન બની. માટે વિચારજે કેટલી મા ગંભીર વાત થશે. શ્રેષ્ઠ ભારદમ દયા, ક્ષમા, સજન્યતા, શાંતિ &ળવીને મેં તેને તેનાથી વાત્મશુદ્ધિ ન હોય તો તે ખાલી પુણ્યને બાંધી તેનાથી ભોગ ભોગવીને તે સંસારમાં ૨પડવો.
Aી સભા - માત્મા સચિદાનંદ સ્વરૂપ કઈ રીતે સાદૈવજી:- તમે વાર્થ ખીર બીલો કી ચિદાનંદ લેવાનું છે. અહિયા ચિદાનંદ શબ્દ તે જ્ઞાન છે. જ્યારે ચિત્ત વસ્તુ જ છે. માત્મા જ્ઞાનમય છે, જ્યારે ચિત્ત વસ્તુ જુદી છે. સંસ્કૃતમાં જરા ૨૨ફાર થાય તી શબ્દની સ્મખો અર્થ ફરી જાય છે. - તમે ધાત્મશાહ માટે કયત્ન કરો. ચિત્તશુદ્ધિ તે માત્મળતિનું સાધન વાની શકે છે. હવે માત્મશુદ્ધિ ડરવા & ઠરવાનું ?

Page #177

૧૭ તમારા શરીરને નિરગી, સ્વસ્થ બનાવ , સાત મજબુત ઘનાવી તે શરીર માત્મકલ્યાણામાં સહાય બની ૨8 8 પણ તૈલી માથી માત્મસાધના થઈ ગઈ તેમ #દેવાય નહિ. છતાં સાથે મારે પણ લખ્યુ છે પોતાના શરીરને સાધના માટે કૈવું ઠેળવવું અને તેના માટે ઉપાય અજમાવવાની પણ છુટ આપી છે. જેમ તીર્થકર ૨૪ કલાક થ્થામાં ઉના હરી કે. કાર તેમને મન, વીર ઉભુ છે. આપો તો ગબડી જ પડીએ. તમે છ મહિનાની કાઉસગમાં ઉભા ૨થી ૨ ખ૨૧
સભા:- કલાક પછી નહિ. સાહેબ - તેમાં તો તમે મનથી ચાડી . શરીરની ડિતત બે પર ચાર ઇલાક ઉભા રહેવાની છે પણ જર તલીફ આવી, એટલે પાણીમાં બેસી જમો છો. પરંતુ ઇ મરિની ઉભા રહેવાની કોઈની શક્તિ નથી. જે શક્ય જ નથી. પરંત મન અને શરીરને ૐળવ્યું હોય તો માત્મ સાધનામાં ઉપયોગી થાય. પણ મન કેળવ્યું એટર્ભે ભાવના સમાપ્ત થઈ ગઈ તેવું નથી. માણસે માંખને &ળવી છેએક મા માર્યા વગર હાઉસમાં કરી શકે છે. વ્યાપાર બખ પટપટાવ્યા વગર રહી શકતા નથીજો કે ઉસ ખ પટપટાવ્યા વગર Bરવાનો છે. પરંતુ વ્યાપક તો 253 ચાલુ છે પછી ને મૂકેળવી છે તે છરી વડે છે. સન્નચેBરાજ સૂર્ય સામે પ્રનિમેપ તૈો હતા એમનેમ શ્રેષ્ઠિરાજ પ્રભાવીત થથા, નહોતા. માટે કેટલું ઈશ્કિય, દેશનું તેમને ઘડતર કર્યું હશે ? તેમઈ મનને તૈયાર કરે તેમ શરીર સાધના માટે સાધન બને તે માટે મન પણ સાધન બની શકે છે પકા ને sઈ આમહિ નથી. તેનો અર્થ છે કે કંઈ માણસ ઉલો સળી એક થર્સ બેસી a8. ફોઈ તેને ગાળ આપે નિદા ફરે તો પણ જરાપણ, તેને

Page #178

૨૭.૩
----
ગુસ્સો ન ભાવે, આ તેને આત્મ સાધનામાં સાધન તરી ઉપયોગી થાય: પણ તેટલા માથી ઠાંઈ? સાધના થઇ જ્તી નથી. માટે શરીર ગમે તેટલું ઠેળવો પણ તેના ઉપયોગથી અાત્મશુદ્ધિ ન થાય તો તેની જરાપણ કિંમત નથી. તેની જેમ ઈન્સ્ટિયનું ઘડતર ઠરશે પણ વાત્મ શુદ્ધિમાં ઉપયોગી ન થાય તો હિંમત નથી. તેની જેમ મનનું પ ગમે તૈટલું ઘડતર કરી પણ નૈ આત્મશુદ્ધિમાં ઉપયોગી ન થાય તો તેની જરાપણ હિંમત નથી. અત્યારે તમારે સામાયિકમાં જ્વા માટે ઠેલી મુશ્કેલી પડે છે. જ્યારે થુલીડનું મન સાધન દએ શાન હોય છે. માટે તેમને તેમાં વું સરેલુ છે. જ્યારે તમને ભરેલું નથી કારણ તમા મન તમે ઢેળવ્યું નથી, જ્યારે તેમને જન્મથી આવુ શાંત મન મળેલ હોય છે,
ઘણા માણસો હૈ જૈ ધર્મમાં માનતા જ નથી. વે ધર્મ 8નાર માણસને ઉપવાસ, આયંબીલ અઠરા થાય છે પરંતુ ધર્મ ન માનનારને ઉપવાસ આદિ કરવા સહેવા પડે છે. હવે ઘર્મ કરનાર વ્યક્તિ, ખાવા બેસે ત્યારે તેને કૈટલીય આઈટમોના ટેસ્ટ લેવાનો સ્વભાવ હૈ. શીરી આદિ થતાં હોય ત્યારે તેને ગલગલીયા થાય હૈ કારણ મન હૈખવ્યું નથી. ખાવામાં તેને ભારત છે. હવે તેની સામે ધર્મ નહિ કરનાર નાસ્તીડ છે જે આત્મા, પરલોક, પુણ્ય પાપમાં માનતો નથી . પરંતુ તે ખાવા બેસે ત્યારે દાળ, રોટલી આપો તો પણ ખાઈ છે. ઉદાચ સારી વાનગી પડી હીય તૌ પણ ઝટ લઈને ખાવુ, ખાધા વગર હું ૨હી ગયો તેવો ભાવ નથી થતો. પણ તે આમ તયત્યાગમાં માનતી નથી. પણ તેને ખાવામાં આસક્તિ નથી તેથી તેને ઉપવાસ આદિ ઠરવાડોને સહેલા બી ૧ નાસ્તીને જ. કારણ તેને મન 8ળવ્યું છે છતાં તે મનની ઉપયોગીતા શું? આસનિ ઓછી છે માટે સામાન્ય ખાઈને તે ચલાવી લે છે. પણ તેની

Page #179

297 આત્મકલ્યા થવાનું નથી. માટે તે 8ળવેલા મનની ઉપયોગીતા નથી થવાની. તેમ તમાર, શરીર, મન, ઈન્સિથની શ8િ દર પક, તૈને અાત્મસાધનાની ઉપથમાં લો છો ? 8 પછી ખાલી ૨હ કરી શાંતિ માની લો છો ? મનને ઠેળવીને ધર્મ સમાપ્ત કરી લો છીછે. આત્મશુદ્ધિમાં ભમી છી૧ પરંતુ હજુ પાયામાં જ ભ્રમ છે. આ વિષય ઘણી જ અઘરી છે પણ ખાલી ચિત્તશુ8િમાં ધર્મ સં નથી માનવાનો.
પરંતુ આત્મશુદ્ધિ કરવા માટે મનને કેળવીને ઉપયોગ કરવાની છે. અને અનંત ભવમાં આ જ કડી ખૂટી છે.
ગંભીરતા સુર્વક ધ્યાનથી વિચારતા થાય માટે સાબદા ' . ૧ છે. જેમ કેંળવેલી દેણ માત્મશુદ્ધિનું કારણ બની શકે. તેમ ઈયિ" અને મન પકા ઠળવેલા હીથ ની માત્મશુદ્ધિમાં સુગમતા રહે છે. બેઉ પાશાને બેલેન્સ રાખવાની છે. નાદ્દિતર બહાર જઈને ૪૮ી કે મશરાજ સાદેવ કહેતા હતા કે ચિત્તશુદ્ધિ ઉપયblી નથી. પરંતુ ચિત્તશુદ્ધિ ઉપયોગી છેતેમાં ખાસ ધ્યાન રાખવાનું કે . .
ચિત્તશુદ્ધિ તે સાધન છે પણ - સાથિ અને ચિત્તશુદ્ધિ સાથે નથી. માટે, સાધનનો તફાવત સમજવાનો છે.
- સાધ્ય તો માત્મશુદ્ધિ જ છે. ધર્મસારા મેળવવાનું શું છે ? ધર્મ ઉણા આત્મશુડિ ન પામી ની લથ બરાબર નથી. ધાત્મશુદ્ધિ જ ધર્મ છુપર મેળવવાની છે.
અત્યારે ઘણા દયાનની વાતો કરે છે તેમાં ઘણા નામો આપે છે. પણ ૯૯૪ તેમાં મનને ખાલી શત બનાવવાની વાતો છે. શાસ્ત્ર ઈિનું કોઈ જ વળ નથી. તેમાં ભાષ્ય વછારની સાધના બનાવી છે. - તમને 3 મનને નિર્મળ કરો , 8ષાથો મંદ કરી, હવે આવી શાંતિ કરી એટલે શું ઘી થઈ જય 1

Page #180

૧૭.
સભાં એટલે શું તેવો છેતરપીડી કરે છે ?
સાદજી:- ના, હઠીહત તેઓ સમજ્યા નથી. ઈરાદો ખરાબ નથી. ઉંધા પાટે ચઢાવવાની વાત નથી. પણ ચિત્તવાહિ સાધન છે આત્મત્યુદ્ધિ સાધ્ય છે ને સમજ્યામાં થાપ ખાઈ ગયા છે. અને
આગંભીર હસ્થ છે. જેને બાબર સમજાઈ જાય તૌ રૃટિ બદલ્યઈ જાય. પૂછી તમે ડોઇપણ ધર્મને ભુલવી શકો. પછી ઠ ધર્મમાં વ્યાત્મશુદિ ચિત્તશુદ્ધિ પ૨ જ તમારી નજર જી. આ સાધન છે સાઘ્ય નથી.
વિષય ઉષાથી શાંત બને, મન શાંત થાય, નિર્મણ બને તો સાધન સારુ મળવ્યુ પણ સાથે તૌ જુદુ જ છે. આવુ સાધન નકાળમાં ઘણી વખત મેળવ્યુ છે, વ્યાપછી નરનિયાર ચારિત્ર પાપ્યુ છે. તેમાં મનશુઙિ હતી પણ આત્મશુ િનરીની માટે જ હવા ખાતા રખડીએ છીએ. અત્યાર સુધી દે, ઈન્દ્રિય, મન જુદા પાડ્યા પણ હવે આધુઉિ જુદી પાડવી છે. આત્માનું સુપ જુદુ ઈં

Page #181

૧૩-૮-
વીવાર ભાë. વ€. બ
| | પ• શ્રી યુગભૂષાવિજ્યએ સમભ્ય નમ:
| મનોવિજ્ઞાન ગૌધાળિયા ટેડ અને ઉપકારી અને જ્ઞાની શ્રી તીથર પરમાત્મા જગતની જીવ મારાને માત્મશુહિ. પ્રાપ્ત કરાવવા માટે ધર્મતીની સ્થાપના કરે છે. '
મહાપુરુષોની ટર્મિ મા ગતમાં ધર્મની મારાધનામાં છેને ? સ્થાને આપણો શ્રીન્મા છે. પ્રાપણા માત્માને પીઝા સ્વરુપે પામવો તે જ વાસ્તવમાં પામવા લાયક વસ્તુ છે. ધર્મ પ્રારાધનાના 3 . સ્થાનમાં આત્માની શુદ્ધિ અને સનિ .
જેમ દાખલા તરીકેં માત્માને પરતંત્રમાંથી સ્વતંત્ર બનાવવો છે. જડમાંથી હાઈ સ્વતા પ્રાપ્ત કરવાની નથી. માટે વર્થ ગ્રામ્ભલી : વાતો જ મુખ્ય બિંદુ બનશે. અને પ્રાને ન સમજવાથી જ ભવ આડે હસ્તે ફંટાઈ જતો હોય છે. માટે સાધન શું અને સાધ્ય છે તે સમજવામાં જ બહુ જ ધ્યાન રાખવાની જરૂર છે. તે
દા.ત. ઘન્ય ધમાં થbસન અને પ્રાયમને થના સાધન માન્યા છે. જ્યારે આપો. તેને કોઈ મોડલના સાધનો માન્ય નથી , ઘણી શું માને છે કે આસન કરીએ એટલે થોગ આવ્યો માયામ કરીએ એટલે ચિત્તશુદ્ધિ થાય અને મામાં જ બવ ધર્મ એવી ભય. અદ્યાત્મની વાતો કરનાર સાવકો પણ વાવું માનતી હોય છે કે યોગાસન ૩રા શીરીષ્ઠ અને માયામ હાર થઈ છેળવી લઈએ મનની એકણાતા આવી ભય બસ તેમાં માપકો બધા ધર્મ સમાઈ ભય છે પણ વાસ્તવમાં આ સાચી વ્યાખ્યા નથી . જર્વર થકૈલા મહાપુપીએ શું છે કે અન્ય ધર્મમાં ૪ શ્રાસનનું વન છે પરંતુ
પણને પ્રાસન વાધનમાં કર્ક જે જાકારી નથી તેવું ન લો તે માટે યોગ્નશામાં અષ્ટાંગ આસનનું વન ઝર્યું છે. આરંથ) પ્રાનું વન કરીને પાસ નોધ સુદી છે કે આત્માલ્યાણ 6રવું હોય તો માસન છે પ્રાણાયામનો પ્રયત્ન કરવાની શી જ જરુને નથી .

Page #182

નહિતર શકનને વૈડફવા બરાબર થી.
જનશાસન સાધ્ય અને સાધનની બાબતમાં બહુ જ સ્પષ્ટ છે. પ્રાત્મકલ્યાણના માર્ગમાં બે સાથને સાવિન મનો, અને સાધનને સાધ્ય ભાન તો સૂર્ખતા છે. ઘણા ઝરે છે યોગ કરીએ તો શરીરમાં
તીનો અનુભવ થાય છે પ્રાણાયામ કરીએ ની નાડીમોની રહે થવાથી ચિહ્ન હાર થઈ શકે છે. અંદરમાં અંતરીક સપના નુભવ થાય છે. જ્યારથી આ સ્વાનું ચાલુ કર્યું છે ત્યારથી મનના આવેગી ન થવા લાગ્યા છે. શીધ હતો તે એકદમ મોછો થઈ ગયો છે. મૂનના 6ઠે વાટી, ભાવેણો સમવા લાગ્યા છે. આનું પ્રત્યક્ષ an અનુબ્રત રૂપે મળવા લાગ્યું છે
મામ વર્ષોથી સામાયિક મકા,, ભકિત કરી દનો પણ આવી અનુબ્રત નહોતી થઈ, પછી આ કરવાથી ત જ અનુભૂતિ થાલુ થઈ છે. માટે લાગે છે કે બાટલા ઈમથી ભટકતા જ હતા અને તેમાં જે ઇડી ખૂટતી હતી તે જુથમાં ચાવી ગઈ છે. હર્વે માવા જે અવોને સાચો કેમ છોડ્યા પછી ઉંધા મvમાં શાંતિ લાગવા માંડી છે તેમના માટે. A 63 વહીર ઈજુથ હૈદ ,મનની નિર્વિકારીતા , ચિત્તશુદ્ધિ આવી ગઈ એટલે કામ ન થયું. આવી માનાવાળા ઘા. જ જવી છે જે થાપ ખાનારા છે. પરંતુ તેઓ યાત્મશુદ્ધિને ભૂલી જ ગયા છે.
ધર્મનું મુખ્ય ફળ તો આત્મશુદ્ધિ જ છે. - ચત્તશુડિ તો સાધન છે જ્યારે
આત્મા તે સાથ છે. સભા - ધામા ની સાધુભગવંતો પાક્કા ગણી ઝરે છે માટે પ્રાવી
ત્રિાબિર 8ાવે છે.
:- જે અગમના વચનો ભૂલી ગયા હોય તે આવું ઇચવે છે. પ શાસ્ત્રમાં પહાપુએ લખ્યું છે કે શ્વાસોશ્વાસ નિરોધવો

Page #183

206
અને પ્રાણાયામ કરવું ને કાયાક્લેશ કષ્ટ છે. મોકામાં તેની સીૌ ઉપયોગ નથી. હા, આડકતરી રીતે તે સાધન બની ૐ . જેમ એક માણસને વા આવ્યો હોય, પેટમાં દુઃખનુ ગ્રંથ માથું દુઃખતુ હોય, ૭ થઈ ગયી હોય તો પૂજા, ભક્તિ, સામાયિક બરાબર ઠરી ઠો નાદ. તાવ આવતો હોય તો સો. પ્રમાસમા1 આપી શકો નહિ. માટે ધર્મ આરાધના કરવા માટે શરીરની સ્વસ્થતા જરુરી છે. હવે તમે નાવના કારણે સામાથિ પ્રજા નથી કરી શક્તા માટે નાવને દૂર ઠરવા ક્વીનાઈન આદિની ગોળી લો જેનાથી તાવ મટી જાય અને શરીરની સ્વસ્થતા પ્રાપ્ત થાય. માટે શું આ દવાની ટીકડી યોગનું અંગ છે ! માદ્ધ પ્રાપ્તિ માટેનુ સાધન છે ? તેની જેમ ક્પાસન કરવાથી દફ્ની નિરોગીતા પ્રાપ્ત થાય તો શું મન તે મોટા પ્રાપ્તિ માટેનું સાધન દેવાશે ? તેમ પ્રાણાયામથી ચિત્તશુ થવાથી મનની સ્થિરતા, એડાતા આવી શકે છે. હવે ભક્તિના ગીત ગાતા હોય તો કોઇને તેનામાં ભધુરતાના કારણે ભક્તિમાં તલ્લીનતા આવી જતી હોય છે માટે તેને નલ્લીન બનવામાં મધુર સંગીત આલંબન બન્યું. તેમ પ્રાણાયામથી મનની એકાગ્રતા આવી છે જે પરંતુ હરીભક્રૂરએ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં હ્યુ કે અમે તેને યોગના અંગ તરીતે માનતા નથી.
સભા:- ભાવ પ્રાણાયામ માનીએને ?
સદેવજી:- ભાવ પ્રણાયામ એટલે અંદરના અશુભ ભાવોનું વિરેચન કરીને શુભભાવોનું પુરણ કરવું તેતી આંતરીક શુદ્ધિ થઈ. તેને બદારની ગુદ્ધિ સાથે કોઇ લેવા દેવા નથી, પરંતુ આ સાધનને આપણે યોગના અંગ માનવા તૈયાર નથી. પરંતુ આત્માની શાહ, આત્માની નિર્માતા આત્માના ગુણોનો વડાસ સ્વાત્માના દોષોનો ાસ, તેને જ આપણે સાધ્ય ભાનીએ છીએ.

Page #184

૧૭૮
જૈમ ઉપવાસ કરી એટલે આરોગ્ય જળવાય, માટે ડાઈ બારીના સાધન તરી ઉપવાસ બતાવ્યો નથી. પણ કર્મનો ય થાય, આત્માની નિર્વિકારીતા વધે, નિર્જા થાય તે માટે ઉપવાસ બનાવ્યો છે. આપકો ત્યાં દરેક ઠેકાણે સાધ્ય ફીક્સ છે. માટે આત્મશુટિનું જ લય હોવું જોઈએ. પરંતુ મનના આવેગો શાંત થવાથી માનો કે મને ધર્મનું ખરું ફળ મળી ગયુ, તેતો એક મનનો ભ્રમ છે. આપણા તીર્થંકરના આત્મામીએ પણ ચિત્તશુક્ષિ અનંતીવાર ઠરેલી પણ તે વખતે આત્મશુદ્ધિ નહોતા કરી શક્યો માટે જ સંસારમાં રખડ્યા હતા અને તરીકે તેથી તે વખતે નિષ્ફળ ગયા હતા.
જેમ કમઠ પંચાગ્નિ તપ તપે છે. તેમાં તેની શરીરની સાધના કૈવી Ø ? ૨૪ કલાક પલાંઠી વાળીને થીર તાપમાં ધ્યાન લગાવીને બેસે છે. તેને ટારીરને કૈવું છૈયુ હશે? લોડો કાંઈ એમનેમ તેની પાછળ ગાંડા થયા નથી. બધાને લાગે છે ૐ દેવી કઠોર તપ છે ! કેવી કઠોર સાધના હૈ? કેવળે ત્યાગ઼ હૈ ? કેવી ચિત્તની સ્થિરતા હૈ1આ કેવી સાધક હૈ ? આ વધુ તેને ઠર્યું કે નહિ તેની જેમ આપણા આત્માએ અને લીડરના આત્માએ પણ આવી જબરદસ્ત સાધના કરીને દૈ, ઈજિય નિર્મળ બનાવ્યુ, મનમાં જાપા ક્રોધના આવેગો ઉશ્કેશટ ન આવે તેવું શાંત નિર્મળ મન બનાવ્યુ પણ બધુ જ એકડા વગરનો મીડા બરાબર હતું . કારણ તે વખતે આત્મશુદિ નહોતી. સખાઃ- આત્મશુદ્ધિથી ચિત્તશુદ્ધિ થાય?
સારેબજી – આત્મશુદ્ધિથી ચિત્તશુદ્ધિ અવશ્ય થયુ. પા તરત જ આવી અય તૈવી ઐઠાને નિયમ નથી . પણ વહેલી નીડી થાય. ઘણી વખત આત્મશુદ્ધિ વધારે હોય પણ ચિત્તશુદ્ધિ ન હોય, અને ઘણી વખત ચિત્તશુદ્ધિ હોય ને વ્યાત્મશુદ્ધિન તૈય
સભાઃ ચિત્તશુદ્ધિ સર્વિન પર ને ૧

Page #185

૮
સારે બજઃ- સાઈન ક્યારે? જો તે સાધન સાધ્યને મેળવી આપે તો બરાબર નહિતર તે સાધન પણ ભારરૂપ લાગશે. આ તમારા વા પણ તમને એવાનું સાધન બને તો ઉપયોગી નરિનર ભારપ થશે. માટે સાધનની ઉપયોગીતા થાય તો તે સાધન બરાબર. જેમ તમે વેપાર કરો છો પણ તે વેપારમાં જે નફો ન મળે તો તે ધંધાની કૈટલી ક્રિમત ૧ રિતર ખાલી મજુરી થશે. દા.ત.ઘણા એવા નાસ્તીક મણસો હૈ મૈં જેવો પુણ્ય, પાપ, આત્મા, પરલોકને માનતા નથી પણ મારા તમારા ઉરનાં પણ વધારે શાંત, સરળ, અનાસક્ત છે. પર્ણ જૈ ધર્મને જ માનતા નથી તેના સદ્ગુની હિંમત કૈટલી ? જેમ યુગલીકોના મનની શુલિ, નિર્મળતા કૈટલી 1 ઢેલા શાંત, ભટ્ટીઝ હોય છે. માટે તેઓ પુણ્યથી દેવલોક એક વખન જઈ આવે છે. એટલે આ મનની બ્યુલિનું żળ શું ? એક વખત દેવલીઠના સુખો ભોગવીને પછી સંસારમાં રખડવાનું . આવી ચિત્તની શુદ્ધિ આપણા આત્માએ અનંતીવાર કેળવી હૈ. આવી ચિત્તશુદિને શાસ્ત્રમાં ઉપમા આપી જૈ–
ભાવાળા
જેમ રેતીના રણમાં સપાટ મેદાનમાં ખાલી સીન જ ઢગલા હોય છે ક્યાંય ઝાડ, પાન પણ ન êખાય અને ત્યાં સૂર્યનો તો પડે એટલે અતિશય ગરમી વધે માટે હવામાનમાં તવત્ પડે એટલે ઘણી વખત થાય છે એકદમ પવન બેસી જાય અને અમુક વખત એકદમ વંટોળીયા આવે તેનાથી રેતીના ઢગળે ગ એવા ઢંગોળાય તેમાં આપા માણસના સ ટાઈ ય. સી પણ ખબર ન પડે. આમ થવાથી જ્યાં સોના ગલા હ્તા ત જ્યાએ પાડા પડી જય અને જ્યાં ખાડા નાં ત્યાં ઢગલા થઇ જાય. આમ આપણા આત્મા પર ઘણી વખત કર્મના કોની વૃત્તિ થવાથી ટેકરા પડાયા છે અને ઘણી વખત કર્મોની અતિશય

Page #186

૨૮૨ હ્રાસ થવાથી ખાડા પડી ગયા છે. અથવા દરિયામાં જેમ ભરતી અને બીટ ધ્યાવે તેમ આપણો આત્મા પર બનનું ફોય છે. તે જ્યારે આત્મા પર #મની ભતી આવે વખતે આપણામાં વિકૃતિમીની પા૨ ન હોય માટે દુષ્કતા અને દુર્ગુણોનો ભંડાર શૈખાય અને જ્યારે જમી ઘસાઈને પાતળા પડે ત્યારે આત્મા પર અનેક સગુણી ખીલી નીકળે જેનાથી કદમ સજજનતા અને સદ્ગુણોની મંડાર દેખાથ.
સભા - ફોઈ વર : પાતળા પડે , સાબ:- આમ સરકારી માટૅની સામાન્ય પુરષાર્થ શર્થી હોય, પછી લશ્વ બધીને તૃત્વના વિવેક સાથેની કોઈ સાધના ન ઝરી હોય . જેમ દા.ત યુગલીકીના કેટલકષાય મંદ હોય છે. તેમાં તેમને શું સાધના કરી ૧ અથવા જેમ એ ગાથે જતી રથ તે વખતે તમે તને જરા પણ ન. છેડો તો પણ સામેથી ઢગડુ મારશે, જ્યારે ધીમુ ગાયને તમે પાછળથી પુછડુ પ્રબળો તો પગ તે કાંઈ ન કરે. આમ તો ઘઉં નાથ છે. પરંતુ એનો સ્વભાવ શાંત છે અને એની સ્વભાવ ઉન્ન છે. હવે સ્વભાવ દ્વાન છે ઝારા તેના 3 હળવી છે. માટે.
આ સભા - દમ હળવા sઈ રીતે થાય? સારેબલ્સ:- સ્વભાવીક રીતે થાય છે નદીશળ પાષાણ ચાયે શ્રાદથી શર્થ છે. જેમ પાણી અથડાઈ, કુટાઈને તેને ઘસારો લાગે છે તેમ આત્માને દુર્ગતિમાં રખડતાં, ૨ખડતાં થકા ભોગવાઈ ભય અને સાથે નવા ફર્મ ઘn ન બંધાતા દળવી થઈ જાય. દુનિની આવેગ ઘટી ભય અને કર્મની ઔર કહેવાય છે.
94 6 જ્યારે પાતળા પડે છે ત્યારે જ શૂટ પણ થાય છે. જેના મુવનમાં ચિત્તક આવે છે તે પણ મનમાં આવતી નથી.

Page #187

૮2) જ્યારે સરગુકરનો વિકાસ થાય છે ત્યારે આવૈ છે. મનની મલીનતા તે ઊષ છે. પણ ઍનામાં સરળતા ઉશરતા 6 થs ગુet આર્વ છે તેનું મન નિર્મળ દરેaiી ને માટે સારાપણાની વ્યાખ્યામાં સશુent જ આવ્યો. અને સદ્ગુણોના વડાસથી ચિત્તશુહિ આવે .
ચિત્તા આવી ક્યારે ? ” પાતાળ થવાથી આવી પર માં આત્મશુદ્ધિ બૅથી. આત્મશુદ્ધિ વગર ચિત્તશુદિની ફૂટી કોડીની કિંમત નથી. ઉલટ ઘા ઠેકાણા નુકશાનનું કારણ બને છે જે સંસારમાં રૂખડાવવાનું કારણ બને છે. માટે ચિત્તશુદ્ધિને જે માત્મશુદ્ધિ માની. બેસી તી ઉત્કૃષ્ટ મ, વિન રેવાશો. ઉપરકી માર્ગમાં જ જમ થયો છે. જે ભાઈ ધાત્મકલ્યાણના સાધનરૂપ છે તેમાં જ ભ્રમ થથરે છે.
દવે આળ કરે છે કે આત્મશુદ્િ રવી કઈ રીતે તેના પાથ શું કહેવાય કોને ? આ બધા ગંભીર પ્રતો છે. સમજવા જેવા છે બી ધમમાં આના માટે ભલભલા ગોળા ડરે છે. આપણે ત્યાં પણ નહિ સમજનારા ઘણા ગોટાળ ઝરે છે . અમરેન્દ્રવિજય થઈ ગયા, વ્યક્તિગત વાત તો નથી પરંતુ મને એ સમજવામાં જબરદસ્ત થાપ ખાધી છે, તેઓ લખે છે કે ચિત્તશુળ ધિનું અંતિમ લડય છે, ચિત્તશુદ્ધિથી થ્રા સફળ . આચાર, વિચાર,
તકમણ, સામાયિક, પ્રજા બઘી કિંથાથી ચત્ત હું ન લાવી શકો તો ફોડ છે. ચિત્તશુ8િ લાવો તો તે શિયાઓ સકૂળ છે. અમારી દષ્ટિએ તેની પ્રત્યેની છડી ભૂલી ગયા છે. એ ચિતશુઈને અધ્યાત્મીશ ડ ફલા હોય તો પછી જેનું મન વધારે શાંત હોય તે ઉંચી ભૂમિકામાં ગાથી. પરંતુ તેવું આપણા શાસ્તો કરતા નથી. પાકા લખ્યું જીવ ઉપાથોથી તદન શાંત થઈ ગયો હોય, પ્રસન્ન ચિત્તવાળું હોય, સમતાનો અનુભવ ઠરતી હોય પણ જો તૈનત્યાં સમડીત ન દીવ તો તે નીચલી ભૂમિકામાં છે. ઘણી વખત નાસ્તીકોના

Page #188

૨.૮૭ પણ એટલાં મૂન શાંત હોય છે મેં તેમને મરેનન ફરીને ગુસ્સો કરાવી તી પણ કરે નહિ. સ્વપત્નિને કૌડીને તેને બીજો કોઈ વિચાર પછી ન આવે. જમતાં પણ કોઈ $ડાકૂટ ન હોય, પણ તૈલી ધર્મમાં માનતા ન હોય. ધર્મનું કોઈ તેમને ભડથ ન સ્પામ શ્રીમંત હોવા છતાં પણ સાદગીથી રહેતા હોય , સરળ હીથ, ઉઠા ભણાવવાની થ્રોથ શત ન હોથ, માયા લુચ્ચાઈ ન હોય. માટે કહેવું પડે છે તેનું મન કેટલું શત છે. હવૈ તેને વીમે સાચા દિલથી ધર્મ ક૨તો હોય પછી તેનામાં માયા, લુચ્ચાઈ, માસી ન હોય, મોજમઝા કરતા હોથ તેને ચિત્તશુદ્ધિ નથી તો શું એ વ્યકિ પેલી વ્યક્તિ $તાં નીચવી ભૂમિકામાં ઉદેવાય? ના, તેવું કહી શકાય નહિ. માટે ખાલી મનની નિર્મળતાથી શુ જ વળે નહિ, આત્મશુહિ તી જોઈએ જ.
સભા:- તો પછી મન જીત્યુ તેને ઘણુ જીત્યુ સાહેબ - અહિંયા મન અને ધ્યાત્મની ર છે. અને આખા
મીરને જન્યો છે. શ્રેષો અર્થ લીધાં છે. સભા:-. છાપામાં એક મા, દીકરીનો લેખ માવૈલો ને ડે.. સાદેવજી:- હા, તેમાં શું , તેની એકની એક દીકરી છે. જે ૧૬-૧૭ વર્ષની શૂની તેને બોયફ્રેન્ડ છૂની અનાર્યદેશમાં ની સ્પામે છીઈ મર્યાદા હીની નથી. ધે તેને તેના પર અનુરાગ થઈ ગયેલી . માટે તે છીછરી લઇ છરવા માટે તેને આગ્રહ કરે છે પણ તે છોકરી ના પાડે છે. ઘણી તેને મહેનત કરી પણ તેને ના જ પાડી. માટે એ વખત્ તેને કહ્યું હા પાડે છે કે નદિ પાર પેલીએ ના પાડી માટે તેને ગોળી મારી નૈનું ખૂન કરી દીધુ. ધે આ એડની એ દીકરી, તેને બાપ પણ નથી. માના માટે તો ? લાગણીનું આ એક જ સ્થાન ધુ. પેલી છોકરી પુરાવા સાથે પકડાઈ. ગયી . ગુણો ઝબુલ થાય તેમ છે પાકા માએ સડી આપવાની જરૂર છે. કારક માં ઘરમાં હતી ને ખૂન થયું છે. માટે આ સાલી અાપે તી જ

Page #189

૮૪
ગુની
તેનું
કબુલ થાય તેમ છે. પૈ સાને થાય છે કૈ ીકરી તો મરી ગઇ, કાંઈ પાછી આવવાની નથી. હું સ્ટેટમેન્ટ આપીશ તો આને ફાંસી ડાં જન્મટીપ થશે. જીવન બરબાદ થઈ જશે. આમ કરવાથી નારી દીકરી કોઈ પાછી આવવાની નથી . તેને આવેશમાં આવીને ભૂલ કરી છે. શું કામ મારે કોઈનું જીવન બરબાદ કરવું ? માટે સ્ટેટમેન્ટ આપવાની ઘસીને ના પાડે છે. હું દિલથી તેને મા આપુ છુ. માટે મારે ડોઈ સામે પગલાં લેવા નથી. વે વિચારજો આ બાઈની ના ગુણ દેવી! દુશ્મન જેવું કામ છે તેની પલ્લો લઈ શાય તેવા સંયોગી છે છતાં વૈર લેવાની વૃતિ ન રાખે તે દેવો બ્રા ગુ દેવ્યો હશે. હવે તેટલા માસથી તે બાઈ શું અધ્યાત્મીક બની જાય! મારી તમને પ્રશ્ન છે. એટલા માત્રથી શું ભાવજૈન બની બય ૧ અમારામાં ઠે તમારામાં ીમ! ગું? નથી તેના કરતાં પણ મંઇ ઘણી વધારે ગમા છે એટલે શું તે ભાવથી જૈન જૈ
સમાઃ- અપરાધી પ્રત્યે ના ડરે સૌ સમીન આવે 1 સારેબલઃ- ઇશુખ્રિસ્ત દેવી મા આપેલી એટલે શું તેઓ સમડીની હતા. માટે જ આપણે ત્યાં આવ્ય દેવ, આવા ગુરુ, આવો ધર્મ એમ શબ્દ વાપર્યાં છે. માટે આનંદઘનજીએ કહ્યુ રામનામ જપો.... મહાવીર પી તો જ તરી જશો તેવું નથી. પણ ગનેે તે નામ હોય, પરંતુ ાટલા આટલા ગુઠા હોય તે દ્વારા ભુ. આટલા ગુણ હોય તે મારા ગુરુ. સોનુ સાચુ છે કે નકલી છે તેને નક્કી કરવા યુનીવલિ એક જ હોય છે. ગમે ત્યાં જાઅે પણ સૌનાની ચક્રાસન્નીનું ધો એક જ હોય. દુનિયામાં બધા માન્ય કરે તેવા જ ઘીણ આપ્યા છે. * બાપાપ જીવન જીવતાં ન હોય તેને સદ્ગુ8મ કરવાય? હંસા ચોરી, અસત્ય પાપુ છે. આ બધુ જેના જીવનમાં હોય તેનું જીવન નષ્પાપ જીવન જૈમ કરવાય માટે જૈનધમ કરે છે

Page #190

દૈવ-ગુરુ-ધર્મને મળખવા માટે વિશ્વસ્તરના જૈ ધોરણ 6 તૈને ? aણીવોને માની. “ હું જે ધર્મ બનાઉ છે જે પ્રાચાર વિચા૨ હુ તીના હસ્તાં થો ધર્મ હી હોય તો એમને માની શી ? છો, પાકુ બીજ ઉaોય આના કરતાં ઉચી ઉર્મ-દેવ-ગુરુ નથ ના મળે. માટે જ આ કંચ છે.
તમે તમારાથી બંધ ફરતા હોવ તો રસ્સી હોયને? તમે દહીને કે બીજેથી મને તી છંચ મેળવી લો, મળે તો પછી પાછી આવભે. તૈમ ના ૩િ થી ઘર્મ છે.
હવે આત્મશુ8િ sqવી હોય તો ઉપાય શું ? તેનું સ્વલ્પ શું ? આત્મશુહિં આવી છે કે નહિ તેની ખમી શું? આના થી જ પાશા છે. - મનશુદ્ધ સ્થારે થઈ કવાય? મનમાં રહેલા દોષો પાતળા પડે સૂક્ષ્મણીનો વિકાસ થાય તો મનશહિ થઈ દેવાય. સ્વ આત્માને અતકાળથી કુર્મના આવરણ .શડ્યા છે માટે અનત રોપો જામ થઈને પૈઠા છે. અનંત ગુણો છે તેમ દોષો પર અનેક છે. તેમાં એક દોષ પણ જે કુળમાંથી નાબુ થાય તો એટલા અંશે આત્મામાં શુદ્ધિ થઈ ગયુuથ. જૂળમાંથી દોષ qી જોઈએ. પાકા દોષો પાતળા પડે. મા થાય તેને અધ્યાત્મનો વિકાસ ના નથી. . . સભા - સાહેબજ દાખલી આપો સાહેબં- પહેલા સમને આત્માની અશુદ્ધિ કર્મના પ્રભાવે છે. માટે આત્માનું વિધી તત્વ ઉર્મ છે. કર્મમાં શ્રાઠ કર્મ બતાવ્યા છે. આપણે કર્મનો બંધ મદ ાર માન્યો છે. માટે ડર્મની અસર જુદી જુરી થાય છે, પછી ક્યૂબંધ કરાવનાર તી મોહનીયર્મ જ છે. અનંતકાળથી માત્મા મીથી બંધાર્યા હૈ. હવે દુર્ગુકી છૌડવાના છે અને સૂચ્છક ઠેળવવાના છે. પણ મેદનીથર્મથી તમામ ઈમ બંધાય છે. માટે માત્માના તમામ

Page #191

૧.૮. વૈષી મીટમાં સમાયા છે. માટે મનમાં જૈટભ મી છે તૈલી આમાં દોષી છે. તેથી ટોપ સાથે સમીક૨ મોણ સાથે મંડાય છે. - હવે મહિના જેટલા ભાવી છે તેમાંથી રોક મીશના ભાવને
ન્ટલ એથી મૂળમાંથી ઉખેડી તૈટલા અંશમાં હિ થઈ કવાય.' જેટલા મીના પરિણામરૂપ દીધી છે તેને લેવાના. આ પરિભાષાથી “ચાલવાનું છે. રાગ, લેપ, ક્રોધ, વાસના, પ્રાસાદિન, રવાઈ સંગીતા બધાને જ દોષી તરીકે લેવાના છે. આવા કોપી ચનેલીવાર સેવાય. છે. માટે ડાઈને ગાઢ થયેલા છે. છતાં પણ તે હંમેશા એક જ માત્રામાં હોતા નથી. તેમાં થડની, પડતી આવે છે. સુથારેક ઉશ ઉપાય ની કથારેક શાંત કષાર્થ થયા છે. ધ્યારેક સ્વાથી સ્વભાવ તી ગ્રાશ સરળ સ્વભાવ થયો છે. અનેક પ્રકારના દીણી સંદ અને તીવ્ર થયા કર્યા છે. પછી એક વખત પણ આત્માએ તેને મૂળમાંથી ઉખેડ્યો નથી.
તેની ઉપમા માટે વડલા જેવું લીલુછમ ઘટાદા ઝs છે વે તારે તે ઝાડને તોડી પાડવું છે તો દો! sી, ડાખળાં, પાંદડા, ફળ તોડશો, થડ પણ તોડશો , પછી સૂળિયા રહેવા દ તો? હવે જો સુળિયા સાબુત હીલ ફરી ઉગવાનું છે. ફરી વટાવર, બનવાનું છે. છે, તેમ થતાં થોડીવાર લાગી. જેમ પાનખ૨૪હતુમાં પાન ખરી જય પર વસંત ઋતુ માવે એટલે પાધુ ઘટાદાર થઈ જાય. હા૨ અંહ૨ મુળથી બાબર સાબુત છે. માટે પોષાગ બરાબર મળી હ૧૪ તેમ છે. તેમ આપગી માત્મા પ૨ ૫ત્ર અનીવાર શામ જ બન્યું છે. તમારા મન માં રશેલા દીપોને જેમ ઊંઘને - નાબુદ 6 પારને તીઠી નોખ, સરળતા 8ળવી , કwા કેળવી શ્રાવું અને તીવાર કર્યું. ઢાથી જાડ નું તેમ ખબર પણ ન પડે તે રીતે સપાટ ભૂભિ કરી નાંખી પછા મુળયા પ૨ બહા૨ ન ઉર્યો

Page #192

૮૩
માટે ફરી ઝુંપળી છૂટી, ડાળી આવી ફળ આવ્યા અને એમ કરતાં ઘટાધાર ઝાડુ થયું. તેમ અનંતીવાર આત્માએ ટીપીને નાબુદ કર્યા માટે ઉંચા દેવલીક આદિ ગતિમાં જઈ આવ્યા. પણ અંદર મુખિયા સાબુત રાખ્યા માટે ફરી ઉગ્યા. ઘણી વખન તૌ એક પગ દીષ શીંધ્યો જડે નહિ તેવો સ્વાત્માને બનાવ્યો પા સુપ્રિયા પર પ્રદાર ન ર્યો.
મુળિયા પર પ્રહાર એટલે શું ?
આપણે પેલી બાઈના દાંતમાં ભૈયું ૐ મા ૐવી 3ળવી દૈ પણ મોરના વિકારી દેવા૧ સેસાર_વો 1 વિષય કપાર્ટી ડેવી આ બધા તેને ખરાબ લાગે તેવો નિયમ નથી. અને ખરાબ સમ”ને તેને કોઇ કામા આપી નથી. પરંતુ શુભ ભાવના કારણે ચા ભાવ આથી તેથી ઊઁમા આપી. આવી રીતે સદ્ગુણો દેવીને સંસાર રૂપી વૃદ્ધનું સુખિયા પર પ્રહાર ન કરે, મૈં આખા સંસારને બૈરી નાંખે પણ મુખ પર પ્રદાર ન હોવાથી પાછો તેની સેસાર લીલોછમ થઇ જય.
સર્જનનું વિસર્જન કર્યુ. પણ સર્જનની શક્તિનું વિસર્જન નથી કર્યું. પૈલી. બાઈની માને અધ્યાત્મની મા સાથે કૈમ બડાય? જૈમ સગા ભાઈ માટે ઉલ્લાસથી કરોડોનું નુક્શાન સહન કરી લો. પાંચ પચ્ચીસ આપી દો ત્યારે આ ઉદારતા થઈ સ્વાથી કે લુચ્ચી માણસ કોઈ આવું ન કરી શદ માટે આ ઉદારતા જ છે. પણ આ કરતાં ભાવ શું? મારો ભાઈ ફરી કમાઈ, ખાઈપીને મીથી દે તો આ મારું કરેલુ બધુ લેખે લાગે. પરંતુ લોભ, આસક્તિ તેને તે વખતે ખરાબ લાગતા નથી સાટે મૂળમાં જાર ક્યો નથી. રસ્તા લોભનો વિરોધી છે. લૌનના વિશૈર્થી ગુણને દેખવી લોભને શાંત પાડ્યો પણ મુળમાંથી લોભને કાઢવાની વિચારણા કરીનદિ

Page #193

૨.૮૮ ‘માટે તે સદગુકીને ચિત્તશુદ્ધિ કદૈવાય આત્મશુહિ કવાય નહિ.
સભા:- કાયોપશમભાવના ગુણ દેય જ છે ને ? સાપ - "મોક્ષમાર્ગની અધ્યાત્મની આરાધના દસ્તાં ચઢે અને પાછા પડે ત્યારે તેને વિકાસ રેલી ગુમાવવો પડે છે. માટે ડાયક ભાવનો અર્થ જ ખરો ગુણ છે. જ્યારે યોપશમ અને ઉપશામ ગક તો શ્રાવ્યા પછી ચહ્યા નથી. તેથી મુળમાંથી દોષનું નિરાશ થતુ નથી. ઉપશમભાવ ઍટલે દીપોને ભાવે છે. અને ઉપશમ: ભાવ 8ામચલાઉ દીપોને દટાવી છે. માટે મુળ દોષનું નિરાçરી ઘનું નથી." પરંતુ આ પ્રક ખીરો ભ્રમ છે, પછી જવ જયાંથી વિકાસ કરે છે ત્યાંથી અમુક દોષીનું નિરાકરણ થાય છે. દીપીમાંથી અમુક પ્રકારનું છ ભાવમાં નિરાકરણ થાય, થાય અને કાર્ય જ છે.
આ બધી દબુ પીઠીકા છે. મોક્ષમાર્ગની પહેલી ભૂમિકા અપુનર્વધક દશા છે. મા પારિભાષિક શબ્દ છે. અચાત્મની ભૂમિ પામેલો આત્મા સંસાર સાગરમાં પડે, વિમથી પતન થાય તી પણ તે આત્મા ઉલ્દષ્ટ કર્મની સ્થિતિને પ્રાધે નહિ. કારણ ૌટલો દૌષ તેના મામા માંથી નાબુદ થયો છે ધર્મ રૂડી જાય તો
. એક વખત jst બને તો પછી ભૂતળમાં જે ઉપાયનો શ્રાવણ હતી તેવી ફરી તેને પેદા થાય માટે. માટે કાયમ ઘt અમુક દોષનું નિરાકર થાય તે જ અધ્યાત્મ હુ પામી. છે.
આ સભા આન્મ પામ્ય શીએ તેની પધ્ધર કેમ પડે? સાશ્વ - ટાઈફોડ થયો છે કે નહિ તે કેમ ખબર પડે? તેના
Stછી પરથી જ તો. માથાના દુખાવામાં પ્રકા માઈશન છે. જેમ ખબર પડે તૈના લડ થી જ. પણ જ્યારે બધા જ રીષ લાં ૨ દે ત્યારે માત્માની ભીડા થશે. તેથી મ s ક્લા પલાં એ પછી દીપ રહેવાની નથી. માટે જ પહેલાં દૌષ કાઢવાનું કહ્યું છે

Page #194

૨૯
તેમાં પણ છે દીને પછીથી ડાઢવાની કહી છે તેને પહેલા ઊઠશી અને જે દૌષને પશૈલા ફાઠવાનો કહ્યો છે તેને પછીથી કાઢી તો મહેનત કરીને પણ સેલ શી. જેમ ડોકટર થવું છે પણ જો હું પહેલા ડોલેજ, હાઇસ્કુલ 6 પછી પ્રાયમરી જવું તો શું થાય ? કોઈપણ લકને સફળ કરવું હોય તો 9મનું અનુસરણ કરવું જ પડે. અને તે જ રીતે પુરૂષાર્થ રવી પડે. મેલા $પડાંને સારુ Bરવા પહેલા ઘોડા મારો ને પછી સાબુ અને પાણી લગાડી તો શું થાય? આ માટે મીલમાની સાધનાનો તુમ ન સમજે ને મનેમ દોડતો ભય તે દઢવાદી છે. માટે યાત્મ-ઉલ્ય ફરવા માટે પલાં . દય પછી બીજો પછી 7ી” એમ 8થી દોષ BAવાનો છે તેનું નોલેજ જોઈએ. તેમાં આડાઅવળી જશો તો નિષ્ફળ જશે. માટે રૂમબદ્ધ સાધનો જ ફરવાનો પુરુષાર્થ કરવો જોઈશ. માટે જે વ્યકિત મોટા દીપ પલાં ઉઠતી નથી. અને નાના નાના દોષીને કહે છે તેનું અનુષ્ઠાન અસ૬ નું ષ્ઠાન દેવાય છે. મધ્યમ ડિવાળો આવું અનુષ્ઠાન ફરે છે તેને મોલમમાં સ્થાન આપ્યું નથી.
- હવે સુગમાં પણ પહેલા ક્યાં પ્રહાર કરવાની - જેમ ઝાડ ા પ ાયા નથી કાઢી હવે મળયા ઝાપવાની પણ થાલ 3થી તો પહેલાં ક્યાંથી પરાર ૧૨વાની છે જેમ મોટા ઝાડના મૂળિયા તો ચારેબાજુ ફેલાયેલી હોય છે. ઘરો તો વાળ જેવા પતળા પાકા હોય છે. ક્વે તેમાં ચારેબાજુથી આવા બધા મુળયા કાપે પણ વચમાં જે વાજત થાંભલા જેવું મુળયુ હોય તે ન કાપે તો શું થાય? તેને અકબંધ દેવા દે તો શું થાય ? માટે મદાર તો ળિથના પ૭ મુળમાં જ કરવાની અાવો.

Page #195

૨,૯૦ તેની જેમ બધા દષિનું મુળ મીમાં છે.
શૂર્વ મોહનું મૂળ ક્યો? મોટ કેમ જaો છે : લીલોછમ હૈમ છે .
મીનું સુળિયુ કુથો છે? તો કહે છે : મોદનું મૂળિયુ મિથ્યાત્વ છે. મુખ્ય મુળિયાને ઉપ૨થી કે વચમાંથી ખાલી ઝાપો પપ્પા નીચેથી. ન રૂપી તો શું થાય? અનંતકાય હોવાથી જલ્દી ઉગી જય, જ્યારે , ઝાડના થડમાં તો એવું જ અવ છે. અનંતદાયમાં અનંતા જેવી હોય છે. માટે તેની ગીય બરાબર હોય છે. અમુક વખત એવી ગ્રંથી હાથ છે વૈને ગમે ત્યાંથી 3પ, ત્યાંથી ઉગી જથ. અનંતકાથમાં ખુલે મુકી જવ છે, સ્વતે જીવ છે. થડમાં સર્જન શક્તિ છે તેના ઉરતાં મુપિયામાં અસંખ્ય ઘણી સર્જનશનિ છે. માટે મળની સખ્ય ભાગ છે જ્યાંથી ભુવન જીત છે ત્યાં માર ૪૨Qાનો છે.
હવે મિથ્યાત્વના મૂળિયા સ્થા
Hધ્યાત્વનું સરળયું સંથી છે. ઍક વખત આત્મા સમઝીન પામે એટલે તેનો સંથી ભેટ થઈ જાય. પછી તે સંસારમાં ગમે તેટલ ૨ખડે પાકી ગંથી ભેદ તેને ફરી કરવાની કરેતો નથી. કારણ તેને મિરત્વનું સુપિયુ ભેદી નાખ્યું છે. મુળયુ કાપી નાખેલ હવાથી ઉદીચ મિથ્યાત્વ આત્મા પર ઝીલે તો પy સંસારમાં અમુકથી વધારે તેને ન રૂખડાવો.
સભા:- ૩રી ઉડે પ૧ સાવાજ:- 1 ઉછે, ઉપશમૂન માંડે ત્યારે ૧૧માં શુકા સ્થાનકે જવ વીતરણ બને છે. આ સ્થાન એ પૌત્રે ઉખેડી નાખ્યો છે , કાપી નાખ્યા છે છતાં ફરી ઉગ, વાવવી. જ્યારે લપકારામાં મુળમાંથી ઉખેડીને તેને વાણી નાંખી છે. માટે તેને ઉગવાની સવાલ નથી.

Page #196

26-2
સરદાર ઝાડને આખી મુખિયા સાથે લાવીને વાવે છે તૌ ઙરી 61 છે. હા, મુળિયા સાવ જ તૂટી ગયા હોય તૌ તે ફરી ઉગે નદિ માટે એક વખત દોષને થીક પણ મુળમાંથી ઉખેડી બાળી નાંખી તો, તેટલા પ્રમાણમાં આત્માની શુદ્ધિ ઈ દેવાશે. ઘે ગ્રંથીન માય શું ? સંસારની ગુગ, ડામર, સંસારની ગ્રંથીનું મળિયુ છે.
સ્પીડતા, તે
તેને પ્રહાર કરીને તોડી શકો તો જ અધ્યાત્મની ભૂમિઙા ચાલુ થાય જે આને તોડે છે તે અપુનર્ધિક અવસ્થાને પામે, પામી પામે જ.

Page #197

શ્′
।।પ૪ શ્રી યુગભ્રષાવિજયજી સદ્ગુરુ નગ્ન 1}
11મનીવિજ્ઞાન ।
ગાળિયા ટેક અનંત ઉપકારી અનંતતાનીશ્રી તીર્થંડર પરમાત્માઓ આત્માને ભાવ આપ્યને પ્રદાન કરનારા ધર્મની તીર્થની સ્થાપના ઠરે છે. મહાપુરૂષોની દષ્ટિએ આ ધર્મનો ઉપદેશ ઐક જ છે. અનાદિની કારણે આત્માને લાગેલા રોગોનું નિરાકરણ કરી આત્માની ભાવ આાગ્યને પ્રાપ્ત ૩શવવું. પછી લોગસ્સમાં પણ માંગીએ છીએ. ૨૪ તીર્થંકરની સ્તવન કર્યા પછી પરમાત્મા પાસેથી આપણે આત્માનું ભાવ ભારીત્ર્ય અને બોધિની લાભ થાય તેમ માંગીએ છીએ.
આ એક જ સાધવા લાયક તત્વ છે. હવે. અરિયા પ્રશ્ન ક્યાં થાય છેઠે આત્માને અનંતકાળથી કથી રીંગ લગુ પડ્યો છે ! આ જ લાખ જીવાયોનિમાં જૈ પરિભ્રમણ છે તેતો પરલોકની વાન છે પા માના પેટમાં આવ્યા ત્યાથી સ્માધિ, વ્યાધિ, ઉપાધિ છે. રેવલોઠમાં
પણ ૨૪ કલાક આત્માને શરીર, ઈન્ક્રય મનના સંયોગ છે માટે તેનાથી અનેક પ્રકારની આવશ્યકતા ઉભી થાય છે. અને તેમાં પણ પુણ્ય ઊંચુ હોય તો સંતોષ અને સંક્લેશનો પાર દિ. આ જલાખ કથીનિના સ્વરૂપનું અવલઠન કરનારને દેખાય ૐ આ સેસારમાં દુઃખનો પાર નથી. પછી ૨ાન હોય, મહારાજ તે ઈન્ડ હોય કે ચૂક્વતી દોય પણ ઉધાના જીવનમાં હોય છે. આ બધા દુ:ખનું મુળ નિદાન શું આપણો આત્મા, દે, ઈન્શિય, મનના પીજરામાં પુરાયેલો છે. દે ઈન્ડિય બની જે સંયોગ છે તેને જ જન્મ કરીએ છીએ અને તેજ દુ:ખનુંનામત્ત છે. બધા દુઃખનું ‰ળ જન્મ છે. મૃત્યુનો સ્વાલ પણ જન્મ છે. માટે જ છે. ખરેખર રણને સમજીને નિદાન ઠવું હોથતી ના મળ સુધી જવું પડે, જેમ એલોપથી દવા ઠરે ૧ ૧ ૨ોગ આવે દવા વ્યાપે તેનાથી એટલે એલોપથી જીવનભર એ કોઈ લેતી
1
མི
ટેમ્પરરી ત થાય.
તો ભ્રમમાં કે મને
૨૪-૯-૯૫
રવીવાર.

Page #198

૧.૮૨ આરોગ્ય મળી ગયું છે. પણ મુખમાંથી પણ ગયો હોય નરિ એર ' તો ગની મુળ મજબુત પડેલો હોય તે તેને ખબર જ ન પડે ૬ શ્રીગનું મુળનું નિદાન જ થયું નથી. તેમ આપણે અનંતકાળથી આ સેંસારરૂપી વ્યાધિન ના ઠરવા પ્રયત્ન કર્યા પણ ક્યાં સુધી ૧ દેહશુદ્ધિ ડરી, ઈન્દ્રિથઝિ, મનહિ કરી પણ આત્મશશિ સુધી પરીસ્થી ના શું ખ્યાલ નથી આવ્યો માટે આપણા પુરુષાર્થમાં ગડબડ થઈ છે.
આ સંસારરૂપી રીગના મુળનું નિદાન શું ૧ આધિ, વ્યાધિ, ઉપાધિ જે પણ છે તે કર્મથી છે. આ જવું એવું ઉમે માત્માને ચોટ્યુ છે માટે આત્માને સંતાપ છે. ધે કર્મ આત્માને કેમ વળશુ ૧ દોરી શું ૧ જડ વસ્તુની આત્માને મી છે માટે જs. દમ ચોંટે છે. ન્ડ પ્રત્યે આત્માને આકર્ષક છે મારે મામાને ચીટે છે. પેશાઇને આવે છે. જેમ લૌટચેબૂકમાં લોઢાને ખેંચવાની રીપેરી શક્તિ છે માટે પ્રચાઈને આવે છે તૈની જેમ ” પ્રત્યે | અમાનું મારુષ છે માટે પંચાઈને આવે છે. આ ટ૨નના ઉમથી વ છે પદાર્થ વિજ્ઞાનની સિનથી : ચોટ છે. મને કઈ ઈછા નથી. તેનું કોઈ પ્લાનીગ નથી છતાં ચૌટે છે દ્વારા આપને તેના માટે મીણ થાય છે,
સભા - મીર થવાનું શરૂ ૧ સાબ" હા, દ મુળ સુધીનું નિદાન ક૨ી). વે નાના છોકરાને તાવ પાવે ત્યારે તમે ડોક્ટર પાસે લઈ જવ છો, દવા, ઈજેશન અપાવી દી એટલે વાસ ઠામ પુરૂ થઈ ગયું. આ દવાથી તાવ ચાલ્યો જાય, દિ ઘણી વખત તો ક૨ા આઈસ્ક્રીમ થકલેટ ખાતા હોય જેથી શરદી, 53થી તાવ આવતો હોય અને ત્યારે તર્ક્સ આવી એલોપથી દવા ન દે પાવો. માટે અશકિત ધાવી ભય જેથી

Page #199

૨૮-૪ 'પાછુ જરા હવામાનમાં ફેર પડે એટલે સ્વી તાવ પ્રાવ શરદી થાય, આમ સર્કલ ચાલુ ૨હૈ . છ સાત વર્ષના થતાં સુધી તો ઘણી છોકરીને કેટલીય વખત શરૂ શરદી, તાવ આવી, જતાં હોય છે. અામ સઈજ ચાલ્યા રે પછી ૫ ઈજેકશન લે. Bકા શ્રાની ડ8િ2૨ રોગનું મુળ નિદાન 6નાં નથી. તેની જન્મ આપકાને સંસારરૂપી મદારગ લાગ્યુ પળી છે પણ તેનું બીજ થાં છે ત્યાં સુધી આપણે પહોંગ્યા નથી.
સંસાર એ મારગ છે દવે સેંસારનું મૂળ કર્મ છે
મનું મુળ મોણ છે • સૌણ નથી તેને ઉર્મ થતું નથી. માટે મોટ એજ
નામ ૪ર્મબંધનું જ છે. દવે ( મીનું મુળ મિથ્યાત્વ છે. મિથ્યાત્વ છે ત્યાં સુધી સૌને પૌષા મળે છે. જેમાં હીરાનું ઉર એ શજર દય ની રગને પોષણ મળે. તૈમ મીણને પોષણ આપના મિથ્યાત્વ છે. મિથ્યાત્વ એવી બુદ્ધિ ૩૨ાવે છે મીમાં જ મજ આવે, મોહ ગમે, મૌદ સારો લાગે. માટે મીહનું મુળ મિથ્યાત્વ છે, જેનું મિથ્યાત્વ મળ્યું તેનો મોહ માફી વગરના લેવ૨ જ છે. માટે સમીતીની મીણ જાણી છારના ફ્લેવર જૈhો છે. તેનો મીણ તેને સેંસારમાં રખડાવનારો નથી. હવે મિથ્યાત્વનું મુળ વીજ ૧ છેલ્લે સુધી ક્યું હોય તો મંથન કરવાનું આવશે. હવે મિથ્યાત્વ પણ કર્મ છે. મૌનીયમથી મોહ પેદા થાથ. તેમ મિથ્યાત્વના પરિણામ . mછે, તેનું વીજ તેમાં કારણ થી છે. મિથ્યાત્વ માત્મામાં પ્રેસી. કેમ શક્ય છે ૧ પ્રાપ્તી થી. અને તેને “તમો ગુંથી "Bરીએ કરો. જો ગાઢ અંધકારમય ગોથી , અાનતાનું પડલ છે. ચા ગjથી

Page #200

L૯૫ દૌય ત્યાં સુધી મિથ્યાત્વ લહેર કરે છે માટે આ મિથ્યાત્વની થીને તૌડવાની વાત છે. - ગ્રંથી એ પારિભાષિઠ શબ્દ છે. ધે મીણ પ્રેeણે જડનું ભાષણો, મીણ સારી લાગે તે મિયાત્વ છે. મિયાત્વનું કારા ગ્રંથી
પણ આ થીની ઉપમા છે. હવે જે ભાવાત્મક મિથ્યાત્વની ગાંઠ છે તે ૩થી ભાવ તી દે છે કે,
સજ રાણ-૯ષની તીવ્રતા તેનું નામ મિથ્યાત્વની ગાંઠ ઈ. શા-હૈષ પ્રચલીત શબ્દ છે. પણ અરિંયા ખાલી રાગ-દ્વૈપ ના પણ સહજ ૨-૩ષ. જેમ છૂઝીમ, અઝીમ, અસલી, નફલી આપી દુનિયામાં જેટલી ૨-૩ષ થાય છે તેમાં બે લીટી છે, (૧) $pીમ એટલે કાયમની નાર, 8મચલાઉ, પચારીક ઉભી થયેલી શગ-દ્વેષ. આ દુનિયામાં જ વસ્તુ ૫૨ & cથતિ પર
ગ થાય છે તેને પોપચારીફ ૨ાગ- સુષ 3 Uા છે. જેમ નવું ઉપડું લઈ આવ્યા તેના ત૨ફ ૨ણ, આપકા છે પણ 3થાં સુધી 1 સ્થા સુધી તેની ડીઝાઈન, કલર સાશં, તમને સુખ આપે ત્યાં સુધી, જરા ૩2 3 જન્મ થાય પછી તેને જ ફેંકી દીને માટે પટૅલ જે શગ થય તે ઊંઈ ક્રાથમી રતો જ્યારે ડ્રેસ લાવ્યા ત્યારે કોઈ, જરા ડાથી પાડે તો ચીડાઈ જાગી ને ૧ ઝારા શગ છે. જ્યાં શા છે ત્યાં તેને નુક્શાન થાય તો લેપ થાય, જ્યાં સુધી તમને અનુકુળતા મળે છે ત્યાં સુધી તે વસ્તુ છે. ડિતની રાગ ૨ .. જ્યારે તે સુખનું સાધન ન બને એટલે હેપ થાય. ~ શરીરની શગ પણ ક્યાં સુધી ? તેના તરફથી પ્રસ્ત થતા મળે ત્યાં સુધી તેના દ્વારા જરા 302 મળવાનું ચાલુ થાય પછી તેમાંથી છૂટવાનું મન થાય છે. માટે ઘણી આપઘાત કતાં હોય છે. માટે વસ્તુ છે વ્યક્તિ પરની ૨ણ નીમ છે સહજ નથી. * તમારે દીકરો

Page #201

જન્મ કૈટલો રાગ થાય . તેને દૈવી પીને સાચવ પણ પછી તેં જ દીરો મોટી થઈને તમારી વાત ન માને, તમારી ઉપના કરે, વાતવાતમાં માડી ઉતરે, પછી ગામે ખરી ? માટે રાગ-વૈષ સ્વાર્થ સાથે સંળાયેલા છે. માટે આ બધી વગ ઠ્ઠીમ, પચારીક છે. હવે ખરી ૨ગ ક્યાં છે ? પશે, અસલી, સરજ વગ તમારા મuતા સુખ પર છે. તમને જેમાંથી સુખ મળે ત્યાં થીeો ને તેમાંથી સુખ . ભાનું બંધ થાય એટલે બીજે ક્યાંથી સુખ મળે ત્યાં થી તે માટે ભૌતિક સુખ પર તમને સહજ ૨ાગ છે, તે વગ મહેનતથી પણ નથી થતી, કોઈનો શો પણ થતો નથી, અને ઇનો છીનવ્યો છુરતી પ નથી. તમને તમારી 'મા' પર ઠેમ થાય છે ? લાગણી આપી પંપાળીનૈ મોટો ઉથ માટે. જન્મ પહેલા આ વ્યક્તિ પર પણ નહોતી, પણ પછી ધીરે ધીરે વાતાવરણ મળ્યુ માટે શાળા ઉભી થથી. સૈમ ઘણી વખત બને કે લગ્ન કે સગાઈ પહેલાં બન્ને વ્યક્તિ એક બીજાને પ્રખતી ન હોય , જાણતી પણ ન હૌથ પર સગાઈ થતા ઠવા રાગ જામે છે અને પાછા વો પડે તો gટે પણ કેવા છે. તમારા સંસારનું સ્વરૂપ કેવું છે. જેમ સગી દીકરીને જન્મ આપી, પાલન પોષણ ઝરી મોટી ૩૨૩, ભાઈ બૅનો સાથે હળીમળી મોટી થાય અને પછી સાપન થાય એટલે “એ થર મા ૧ શા હ હવે ત્યાં સુખ વધારે લાગે છે. સંસારમાં જ્યાં જવને સુખ લાગે ત્યાં કાંઈ છોડતાં વાર લાગતી નથી. અમે જ્યારે ટોડા લઈઍ ત્યારે બધુ છડીને નીકળીએ તો ઠતા હોય છે કે કેવી રીતે ઊડીને ભય . પછી તમારી દીકરીને કોઈની સાથે સ્વ. થાય તો ડુંટુબને છીનાં વાર કરે ખરી ? તેમ કેટલાયના છડી પ્રિમ છોડીને નીખી ગયા ને ? આવા તો કેટલા દાખલ ભરે. ગમે તેટલી રાગ, લાગણી હોય પણ એ$ કારઠ તૌડનાં વાર લાગે?

Page #202

' અવને દર્વ ત્યાં સુખ દૈપાય છે અને એ જ વ્યક્તિ કે ન હાર્વે વોટર્સે તેને છોડતાં પક, વાર ખરી A સ્થિતિ છે ? આમાં મુળ કારણે પચારીક ૨ણ છે. જ્યાંથી સુખ મળે તે જોઈએ. અને દુ:ખ મા તે મેઈનું નથી, | ભીતિક ભૂખ અને દુઃખ ૫૨ ગ-પ છે. હવે તે પણ-હેષ પર જે તીવ્રતા છે તેને મિથ્યાત્વની ગાંઠ €પે છa], ઐટલે મિથ્યાત્વની ગાંઠ તે સહજ ૨ગની તીવ્રતા છે. હવે A ગાંઠનું સુળ સ્થ છે? ૨ાગની તીવ્રતા મિથ્યાત્વ સાથે જડાયેલા છે. મિથ્યાત્વની ગાંઠ gટી એટલે સહજ રાગ નબળા પડે ? પB તે ગાંઠ તુટી છે કે નહિ તેની ચાસણી $૨વી પડે. જ નેતાળમાં મિથ્યાત્વની ગાંઠ એડ વખત ભરાય પછી તે ફરી ધંધાની નથી. અને જ્યાં સુધી તે ભરાતી નથી ત્યાં સુધી સમજીતની દરવાજા બંધ છે, ગોદ તાળું મારીને શેઠી છે. એ વખત તૂટી પછી ફરી તે બંધાવાની નથી. ઉદાચ આત્મા દુષ્ટ બને ઉગ્ર પાપ કરે તો પછી મિથ્યાત્વની ગાંઠ જમતી નથી,
સુખની સહજ શગ છે. . . દુઃખનો શ્રેય છે. જે જ ત્યાથી અને મરનાં સુધી ૨હૈવાનો છે. હા, સ્થિતપ્રજ્ઞની સામ9માં સુખની શગ-વૈષ ન હોય. આપણે તો અત્યારે ૨૪ જુલાઇ અનુ બને ઈડીયે છીયે. પ્રતિકુળતા આવે એટલે તરત જ ઉચા થઈ જરૂં છીયે. અને અનુ$ળતી આવે પેટલે ગેલમાં આવી જઈએ છીએ. પણ તેમાં લીલતા તો ન જ જોઈએ, જગ02-? તો ન જ જોઈચ્છે. - સંસાની ભૌતિક સુખને જ્ઞાનીઓએ નિયમ છે કેમ? ઠરખા થવા રુપ ૫૦%ારથી પાર્ટી શાય છે. વિારની પોપ થી જ પામી શકાય, ભોગવો શાય તેમ છે. ચલના સુખ માટે પલા વાસના

Page #203

૧૯૮ ‘ૌઈએ. તેમ વનની આસકિત જો પકૈલાં હોય તો પૈસા, શ્રીમંતાઈનું સુખ મળે. પૈસાથી માનસીક આનંદ છીને આવે ના મનમાં ધનની દીય . અમને કોઈ ઝરે કે લો લાખ રૂપિયા ની આનંદ થાય દ્વારા અમે તેને મળાના પણ નથી તે જs " વસ્તુ છે. ભલે તમે ભોતિક સંસારમાં મહત્વ આપતાં હોય, પણ મા છોડવા જેવું છે. જે પાપનું સાધન છે. તેનાથી થતો Bરતાં 6થી ઘર્મ કરવા જેવો છે. માટે અમને તેમાં રસ છે. શણ ન હોય માટે આનંદ ન થયું. તેની જેમ સંસા૨ સુખમાં વિડા સેવવાના છે આ બધુ વિકારથી પેદા થતુ સુખ છે. આમ મુળભૂત રીતે શાસ્સામાં સુખની નિંદા નથી. સુખ પમાડવા માટે જ ધર્મ સ્થપાય છે. જે સુખ નથી મળ્યું તેને પામવા માટે ધર્મ છે. તીર્થકરીને પછી સુખ તુ તુ માટે સંસાર છોડ્યો છે. જે સુખ છૂથ નાઈ તો મોડી જવાની જરૂર નથી, સાધનાની પણ જરૂર નથી. પરંતુ જે નિણ છે તે વિsારી સુપની નિકા છેમાટે આ સુખનો. સજ રાગ ભ્રમણાની ઉપરે જામ્યા . એનંતફળથી ૨૩ ૨૧માં જ જે મજ આવે છે તે મહાભ્રમણા છે. હવે
ભદાજમણા એટલે શું ? - મિથ્યાત્વનું મુળ ગ્રંથી છે આ ગ્રંથીનું સુખ તીવ્ર રાગદ્વેષ શl - ડેપનો જે શણ તેજ તરી છે
તીવ્ર શગ-ઉપને ગાંઠ કરી છે
તીવ્ર રાગ-દ્વેષ ભસ્થા કેમ? તીવ્ર શા-સેષમાં મજા આવે છે માટે તીવ્રતાથી જામે છે. અને માટે જ ૨-દ્વૈપ ૫૨ના રાગની નીવતા આવે છે માટે ગળાનું મુળ પડ્યું છે.
જેમ કાને $પી નાંખી પણ મુળિયી સાબુત હોય તો કર્યું

Page #204

૨૮
ઉગી નય. જેમ ઘણા શું કરે જાડના ડાળી, ડાળખાં, પાન, ફળ કાપી નાંખે. પણ તેના મુળિયા સાબુત રાખ્યા હોવાથી ઉગી જાય. તેમ ઘણા આના સાથે થડ પણ કલ્પે પણ સુખિયા સાબુત હોવાથી પાછા ગી નય. ઘણા આગળ વધીને શું કરે સળિયા પણ ઉપર ઉપરથી કû, અજીબાજુથી પણ કાપે પણ મુખ્ય મુખિયા પર નીચેથી પ્રદાર ન કરે. મુખિયાની જે નીચલી જ્ડ હૈ તેને જ નથી કાપતા માટે તેના પર જૈન્નાર નથી કશ્તી તે ઝાડને ઉખેડી શકતી નથી. તેની જેમ અનેતીવાર આત્માએ ડાળી ડાંખળા થડ થોડા કાપ્યા પણ મુખ્ય મુખિયાન હલવા જ ન દીધી: માટે જ સંસાર લીલોછમ ૨થી, દરિયાળી રહી. ૨૪ ૩લાઠ શગ-વૈષમાં માઠૌણ ઠરાવે છે ! રાગ-દ્વેષ પ્રત્યેનું આકર્ષણ છે તે. જ્યાં સુધી રાગ-વૈપનું આ૩પી ત્યાં સુધી તેમાં મજા આવી અને ત્યાં સુધી સંસાર કપાવાની નથી. માટે શગ-હૈપ પ્રત્યેની જે રગ છે તે ખરાબ લાગવી શૈઈએ. તે ખરાબ કેમ નથી લાગતો? તેના માટે દભિસૂરિએ લખ્યુ ૩ અખેતઙ ળથી રાગની અમર્ અભિનિવેધ છે.
સદ્ અભિનિવેષ એટલે આસદ છે. એઠ પ્રકારનો ણ-સુધ પ્રત્યેનો કપાયોનો પડ્યો છે. એક વસ્તુ સારી લાગે એટલે મમત્વ રૂપે આગ્રહ બંધાઈ જાય. મોટા ભાગના જીવો ધર્મ દરની અને ધર્મ ન કરનારા એમ ત્માને ઠે પ્રસંગે ગ-દ્વેષ ઠરવા જૌઇઐ. રાગ-વૈષ વગર જ્ડનમાં મા શું 1 અવસરે ક્રોધ, પાપ કક્ષ્ા એઈએ. સાથે ગુણ દેવતા એવું થય છે ગુણો કેળવ તો લુટાઈ ઈચ્છે, બરબાદ થઈ જઈશુ દેશન થઈ જઈશુ. જેમ ઘરના દેખવવી એત્વ શું? ખિસ્સું ખાલી થશે. દાન આપતી વખતે શું લાગે છે ? ખાલી થઈ ગયા કે કોઈ મેળવ્યુ લાગે

Page #205

'આની અર્થ છે કે દાન આપવામાં ગુમાવાનું છે. માટે ગ-દ્વેષ : ૧૨વા લાય છે , સારા છે. તૈમાં ઉડે ઉડે મજા પડી છે તેને અસ૬ ભિનિવેશ કરે છે. અને તે સંસારની મા છે. ભાવમલ છે મની મા છે તૈનાથી નવા ઉમે તેનાથી નવી ઉર્મ આમ સકલ ચાલ્યા. ' જ કરે છે. અને આ સર્કલનું મુળ કારપુર મસ૬ પ્રભાવપ છે. શગની રાગ સારી કેમ લાગે છે $ાર શગના રાગ પરની અસર બંધાઈ ગયો છે, તેની ટેસ્ટ ઋારો લાગે છે માટે મર્ભ માની મમત્વની વગર ઉભી થઈ ગયો છે. શ્વે આ મમત્વ ઘટતુ કેમ નથી ? સભા:- ખોટું છે તે માનવા છતાં પણ આટલી મમ ડેમ
સમજાતું નથી. દાખલો આપો. ' સાહેબ - બીડી પીનારને તેનાથી પૈસા ખલાસ થઈ ગયા હોય છતાં તે છડતો નથી. અને પાછા પીએ ત્યારે મનથી પીએ પાછા માને મજુ આમાં જ છે 1 ટીસ પીનારને પણ ૧ થોડો ટેક્સ તો કરી લેવા દો ખરી મજ તેમાં જ છે. ભલે શરૂથ પ્રાપો પાયમાલ થઈ ગયા હોય છતાં તેને સ્વછો કે વનની મજા ? તો શું કરે છે? જેમ ફૂલ્સ લેવાવાળાને શું હોય ? લ્લા લે ત્યારે જ મજા ઓવે. ડોઝ આપી પછી બીજી વાત તેમ છે. મને ન આપો તો રહે, કરે, કરણ લત લાગી છે માટે તેનો અમર છે. ભલે હેરાન ગમે તૈભી થાય. તેને ખબ૨ પછી દીય & હું મામાં પાયમાલ થઈ ગયો છે. તે જાકારો હથિ મા દવામીથી શરીર પર ડપીંજર થઈ જાય છે ભૂખ મરી જવે છે, સમાજની દા૨ પ ગુઝાર. પકડાઈ ન જાય તે રીતની ૨૪ કલાક ભય હય છે. મામ પધુ સન્ન રે છતાં આ - જોઈએ જ મા સંસારનું સ્વરૂપ છે. તેની જેમ આત્માને અનેન અનંત શાળથી એની લત લાગી છે ત્યારે મનમાં ઐ5 અપાર ત્રિની ધંધાઈ છાવી છે. જે આ પ્રસ૬ માનનિર્વેષ નgટે અને મન શાન

Page #206

કરી, 5ષાયોને નવખત પાડો , ચિત્તશુદ્ધિ કરો પછી તે એકડા વગરની મીડા જેવું છે. 8ારા મુળ તેવું નથી. જેમ વાળી છઠ ? પમા મુળમાંથી રોગ નાબુદ થાય તો તે દવા ખરી છે #રણી તે દવાથી લાંબા ગાળે પણ રોગ નાબુદ થશે પણ મુળમાંથી, નાબુદ ન થાય તો તે દવા કૃમિ છે. તેમ તે ધર્મથી ચિત્તશુ8િ થાય પણ માત્મહ ન થાયે તેને ચારીક ધર્મ કહ્યો છે. પણ જે ધર્મથી મન્મ ૧૭ થાય તે જ ખરો ધર્મ છે. - તમારે ધિર્મ કરતાં અપેક ૭ શખવાની છે? ચિત્તશુ8િ ઓછી થાથ તી ચાલે પછી આત્મશુદ્ધિ તો થવી જ જોઈએ. જેને મુખમોથી ૨-૩પ ખરાબ લાગતા નથી તેને આમ ચાવની નથી. અત્યારે આપણા સુખ ની સજ શગ જામૈલો જ છે,
જેમ કોઈકને વ૬ કડક ચર ભાવની હોય માટે નૈ As૬ જ પીએ. બોજ આપે તો સોમાં પ૩ ન સૂછે. તેને SSGમજ ટ્રસ્ટ પાવે છે ત્યારે ઈ ઉડની જ છે. પાકા ફર્વે કોઈ વ્યક્તિ તેને #દ ાવી શss ચા પીવાથી તરS , લીવર બગડી જશે એટર જે નિફટીન હોય છે તેનાથી બ્રેઈન પણ ડેમેજ થશે. ઘણી નુકશાન કરશે. માટે તે ઓછી કરે છીથી પીએ Bel૨ બંધ દરે, ૬રર નુકશાન થશે, પણ 35ની ટેસ્ટ તો તેને પથી જ છે. માટે મુળથી ઈરછી મરી નથી, પણ ખાલી ગુરૂશાન ઝારને રસ્ટ દબાવી છે. બીજે જે થી ન પીતો હોય તેને શ્રાપ ની કેવું મોં કરે. કારણ તેમાં તેને ટેસ્ટ નથી. ઉદાચ ચાના ૧૨૧. મીઠa નો સ્વાદ ગમતો હોય , ગરમ ગરમ પીવાનું ગમતું ન્ય પણ સ્ટ્રોગ સ્વાદનો તેને ભાવ નથી . Sારી ઉડક પીના ઉડવાશનો અનુભવ તોને થાય છે.
તેમ શણ તેમાં થોડી પાર ઉડવાશની અનુભવ થાય અને

Page #207

200 'વૈશ્યા પાણીનું સ્વાદ લાગે તો જ ૨ણ તૂટે. તમને જૂદીએ કે આ આવી ભાવોથી કેવા કેવા ઉમદે બંધાય તે જ્યારે વિપાકમાં આવશે ત્યારે ભુવની શું હાલત થશે તે બધું સાંભળીને આ ભવમાં ગુસ્સો ન ઉો. તેમ તમને ગુસ્સો કરવાથી શરી૨ ઘ૨. a & ન ઉઠ્ઠાની થાય તે સમજવીએ જેમડે ગુસ્સો રવાથી' બાયોકેમીકલ પ૨ &વી અસર પડે છે જે મગજ નેત્રામાં મહત્વના , છે તેમાં ઈનબેલેન્સ થાય છે. માટે વધારે ગુસ્સો કરતાં સારીરમાં ઝેરી પદાર્થો ઉભા થાય છે જેથી લોઘાગાળે શરીર અને મગજ બધામાં નુકશાન થાય જેથી વિચારવાની મના પાક તૂટે છે. અનેક આવેગો, ઉશ્કેરાટ ક૨વાથી મનની શકિત. નબળી પડે છે. • આ બધુ ભરીને કદાચ ગુસ્સો ન કરો પણ તેમાં ક્રડવાનો અનુભવ નથી. સમતામાં રહેલા અને માનસીક થાક નથી ક્યારે આપણને છે- ભાર લાડની ઉવવાની જર૧૨ પડે છે. તે વખતે મગજ Sલ હોય છે. આજુબાજુ પ શું થાય છે તેની ખબર પડતી નથી. અત્યારે ૨૪ કલાકમાં ઘણાને દસ-બાર કલાક સુવું પડે છે ઝગ માનસીક થાક વધારે છે. ભગવાને હીલો લીધા પછી ૧૨I/ વર્ષમાં એક અંતઃકુર્ત ઉથ લીધી છે. ઉલ્યા પછી sઈ રીતે ? ઉભા ઉભા દયાનમાં ચિતન મનન ઠરતાં $1ઈવાર અડધી મીનીટનું કડુ આવી ભય . માકાસ ફઝીકલી ઓવર વર્ક કરે ત્યારે થાંશ લગે. ઈંગીની આ વાત નથી. તેને તો એમનેમ ઋા થાક લાગે. ભગવાન દીક્ષા લી પછી મીનીમમ દિવસના ૨૧ કલાક થામાં ૨હ્યા છે. વધારેમાં વધારે ૪ 3લાઇ પછી ૨હ્યા છે. થાક વખત. ચોમાસાની ૨ઉદસથી થાનમાં ૨ તી બીજે થીમાસી ચઉટસ આવે ત્યાં સુધી સ્થાનમાં જ હથિ. પછી મૌછામાં અોછું ર૧ લાઠવું તેમને સ્થાન હોય. ઋજ ઠેરભુ સક્રિય હોય, ઉભા

Page #208

3 ' તેથી શરીરને શ્રમ પડે, ધ્યાન કરવાથી મગજને શ્રમ પડે. તમે * ૦ 8લામાં થાકી જ ને ? પણા નભને તઈ હૌય, જરાપી, થાક ન હોય. કારણ તેમને ક્યાંયૂ માર્ગ નથી. જ્યારે આપણાને 81થોના અાગની પ૨ નથી.
સભા:- ભગવન પાનું ચિંતન કરે ? સારે બાજુ - આખી દુનિથાનું વિતન ઉરે . ભીંત ઉપર વિચારવાનું ચાલુ ડરે તેમાંથી અધ્યાત્મનું શસ્થ રે, તમે કથાનુયોગ થી દીવ તી થોડુ ચિતન મનન કરી શકી . તને ને ભીત રેખાથ તી શું વિચારો કે ઘોખી છે , પીખી છે , ખરબચડી છે લીસ્સી છે. ને સારી રૌથ તો ઉગ થાળુ અને પશબ શોથ ની છેષ થાર્થ માટે ચિંતન આવેગના તતપાથી જ ચાલુ થાય જેન્ન 3નચર ઉમરે તો શું વિચારી કેટલાનું છે ? શું ડ્યુરેબલીટી છે ૧ કૈવું લાગે છે? માના બદલે આવી ૩ર, 6પવું સારું લાગતું. ઠેટલી સગવડનો આપે તેવું છે. માટે બધે ગપ ના ભાવથી જ છે)ત થાય, જ્યારે ભગવાન ચિંતન, મનન નિર્લેપ ભાવથી જ ફરતા. જેન્દ્ર ભીત એટલે જs Aવ્ય છે. જડ કવ્ય પાત્મા , ચેતનથી જુદું છે. મુળભૂતે રીતે તે જુદું છે. તેને ચેતનને 8ોઈ લેવા દેવા નથી. મારે ચેતન માટે સપનું સાધન બની 8 નહિ. તેમને ચિતન Bરતાં આવેગ હોય જ નહિ. સર તમને રણ નથી કે નથી, આપણા નથી અપાષણ નથી, આસક્તિ નથી અનાસકિત નથી. માટે તે તટસ્થતાથી મુલ્યાં ન કરી શકે. એક તરફ પૈથાભી માણસ સત્યનું દર્શન કરી કે નાદે. તમારે વેપાર કરવા પર તમારી સંસારમાં થવાની કામચલાઉ સમતા જઈએ. જેમ ભાગીદાર એક સલાહ આપે, જ્યારે તમારી રી૨ી બીજ સલાહ આપે. હવે શ્રી વખતે તમારી ભાગીદાર જ ચચીયા હોય તેની સાથે

Page #209

તમારે જરી ઔઘ ામનું હોય અને ટીકર તરફ મમત્વ હૌવાની કારણે આ ષ અને રાગ સાથે ૨ાપોને નમવાની નિર્ણય સાચી ઠરી શકશે ખરા? આવેગો સાથે વાસ્તવીક સત્યનું દર્શન કરી કાડી નહિ. માટે સાચી નિર્ણય કરવા ભાગીદાર તરહનો તૈત્ર અને દીક1 તરફની રાગ બને છોડવા પડે. માટે ઠરે છીને કે ધંધામાં લાગણીવેડા ન ચાલે. તે વખતે તમે મમતાને પણ બાજુ પ૨ મૂકી છાઁ ને જ
સભા:- સાથે એમ પણ ડરે છે કે ધંધામાં ધરમવેડા પા ન ચાલૈ.
સાદજી:- ચેતો જૈને ભાન નથી તે આવું બોલે છે, ઠરે છે 8 ધર્મ બંધ લાવી તી બરબાદ થઈ જઈએ. માટે તમારા હિસાબે ધર્મ એ ઘરબારીનું કારણ છે ને? બા મગજમાં બૈઠ્ઠલ છે તે મિથ્યાત્વ છે. માટે મળમાં જ ખામી છે. જીવનમાં એવુ કોઈ ડગ નથી હૈ તુમ ધર્મ લગાડો અને સુખ, શાંતિ ન ભળે. પ્રેમ સુખ શાંતિનું સાધન ધર્મ છે. માટે આવુ બૌલનારના મને ધર્મ બરબાદીનું ઠાર છે. માટે તે મિથ્યાત્વ છે. ધર્મથી આ ભવમાં અને પરભવમાં સુખ, શાંતિ મળે છે. ભગવાનની આજ્ઞા જૈન નામ જ એકાંતે સખઠારી હોય. વીતરણની આજ્ઞા નદી દુઃખકારી હીથ નદિ જેના હાથમાં સર્વ જીવીના કલ્યણની ભાવના હોય તેના ઉપદેશમાં ડી ડીઇનું પા ખરાબ કરવાની ભાવના હોય ? માટે પાવુ બોલનારને ધર્મ પર અચી પડી છે. ઘણાને થાય છે ધક્ ધર્મ ન કરવી. લોનોટમાં જ કરવો, વધારે કરીએ તો પાયમાલ થઈ જઈએ. માટે ધર્મ તરફ મુળમાંથી ચી છે. હજી તમને વાસ્તવ ધર્મનો
પ્રાપ્ય નથી. વર્મ કરી પણ પાત્ન ભાર, દીકરો સાથે મતભેદ થાય તેવી છે. ધર્મના

Page #210

ફોનમાં પરા- ાન થાય તેવી સલા આપો ખરી મિના કામાં છે ભૌદ ડેરામાં આત્માનું ભલું થાશે તેવી જ સલાહ આપ છો. તે માટે તીર્થકર કોઇપણ વસ્તુનું ધ્યાન કરી ને નાસ્થતાથી જ કરે. મસૂાએ લખ્યુ 8 સમતા અને ધ્યાનને છેડા ડી ધંધાયેલી છે. જેનું મને તટસ્થ નથી તે વાસ્તવીકતાનું દર્શન ન કરી . ગ-વૈષ એ એક પ્રારનો પક્ષપાત છે, પhપાનથી વિચારેલી વાત અવાસ્તવ મટી જ હૉય.
દીક૨ના શગથી ધંધામાં વિચાર કરે તો ફેટલ જી. તેમ ભાગ કરના હૈ ક્યો ધિંધા માં વિચાર 5 તી પક ઈલ જી. માટે સેંસારના સાચ નચ કરવા હોય તો તટસ્થ બનવું પડે. આગ ચ બનવું પડે. માટે બનક ઢીએ મન થનારને મનની પડવે પર રાખવો પડે છે. જીવનમાં સફળતા ત્યારે સાચું નિર્ણયની આવશ્યકંકા છે, અને સાયી નાગય માટે તટસ્થતાની પથ્થત છે.. “ સભા- ભગવાન ભીત પર દમાં ચેતન મનન કરે જાકાવી ને? સાવશું જેમ ભીત કર્થ સરે ? તેની ગુરુ ? પર્યાય ? તેનું સાપ છે તેમને પ્રતિ મણ દાનની ઘારી હોય અને જ્ઞાન વારની પ્રાસ્વાદ ઈય. જેમ ભાત મુળથી શાશ્વત છે. અશાશ્ર્વત છે. અપેક્ષાએ વન હો અપેક્ષાએ અશ્વત છે. જે
પરમારની રચનાથી થઇ છે તે ૨૫ પરમાર, શાશ્વત છે. તેમાથી ધનની પ્રાકારે છે. માત છે. તેમનું ચારના સ્થાવાદમય જ હૉય. અપેકિપે સુંદર છે અને એ પસંદ છે, અપેક્ષાએ બિન્યા છે. અમે પ્રમત્ન છે. કપા ઘધ પારાથી ચિંતન ઉરવી દાન ન મે. તેમના ચિતનમાં સતભેગી,

Page #211

'નથવાદ, સ્થાવાદ બધુ જ પ્રાવી જાય. માટે તમામ પાશાથી ચિંતન ૬૨વા સ્થાસ્વાદ (1ષ્ટ જોઈએ. તમારી માન્ની મને ભીત અપેક્ષાએ જ છે અને અપkiાએ એક છે.
A સભા:- Ks મને ચેતન એક છરી રીતે ? સાવજ - એ પણ મળે છે અને હું C અસ્મિા) પગ કેવ્ય ઇ.
એક જ છે. તફાવત ગુલમોનો છે. સ્થાવાન્ ભણે ન આ બધી વિચાર ઠરી શકે, ભીત અપેક્ષાએ ભિન્ન છે અપેઠa એ . આભન્ન છે. * જીભ એન્મ પણ અપેક્ષાએ ભિન્ન છે. શ્રાએ એક છે. શ્રી અમુ% રીતનું જુદાપણુ છે અમઠ રીતની સમાનતા છે
સભા:- પા જડ પદાર્થ અને માત્મા મક્ક કઈ રીતે સાવજ. સાદેવભૂ:- આત્મા પણ આવ્યું છે. જડ પણ કંથ છે. તમે ચેતન અને જડની વિચાર ૪રી તો જુદા છે અને એ તો ગુકિા થાય ને? સત્તામાં અસ્તિત્વ કથપે આખા ગત સાથે અભેદ છે એટલે બી છે. સ્વરૂપ છે. બધે સ્થાવાદ, નયવાદ છે. નીર્થકરો ભરના સુધી ચિંતન કરે તો પણ તેમને નહિ. ગાધ જ્ઞાન હોય. લખ્યું છે ને ભગવાન મહાવીરે આખી રાત એ પ૨મા પર ચેતન કર્યું હતું તમે બે મીનીટ પારો ન પી શકો.'
A સભા :- આવા વિષય પર ધ્યાન દર ની ઠમ ખપે ખરા ? સાહેબજી:- દ, બનાસક્ત , નિલપતા પૂર્વકનું નર્મળ જ્ઞાન મેં પપાવાનું સાધન છે. જ્યારે તમારુ જ્ઞાન વારી 8 માટે મે ધંધાય દો, ભગેવાને પરમાર્ગ પર ચિંતન કર્યું તેમાં છેટલાય ક્રમે ખપી ગથા પ્રત્યારે ઘરાને ભમ છે કે પિન્માનું જ ધ્યાન કરીએ તો ક્રમ પપે. નારેતર ન ખપે. તમે આત્મા, પરમા માનું ૬થાન કેમ કરી છો ? 6 અપરું મન અશુભ ભાવીથી છવાયેલું છે, માટે જ શુભ શ્રાલંબન લઈએ છીએ. અશુભ ભાવો ગયા પછી ગમે તેનું

Page #212

હ
‘ચિંતન કશે તે જર્મ નિર્જરાનું સાધન બને છે. ભગવાને ડરી દેશસર જઇને કે પ્રતિમાનું ધ્યાન કર્યું નથી અને ક્યાંય શાસ્ત્રમાં લું વર્ણન આવતુ પણ નથો. તેમને જીભ આલંબનની જરૂર નથી જ્યારે આપણને છે. કારણ આપણે અશુભના વૈગથી ઘેરાયેલા છીએ. માટે પકોમાં પણ આત્માનું ધ્યાન ૩૨ તી જ વળજ્ઞાન થાય, તેવું નથી. ઉલટાનું તે વખતે અનેઠ વિષયનું ધ્યાન હોઈ શઠે. જીનભક માામણે.. "ધ્યાન ાતઠ" ગ્રંથમાં લખ્યું કે ધ્યાનમાં અપીનું ધ્યાન ડરવું હોય તેને પી
''
પર પહેલા એકાગ્ર થવુ પડે. તેનો ક્રમ ! ૧
પૌલાં શુભ. આાબંધન ભૈ ને અશુભ બાલંબન ક્રૂકે સ્થુલ ઠરે તેમાં સ્થિર થાય પછી સુમ ડરે, તેમાં સ્થિર થાય પછી રૂપીનું ધ્યાન કરે. - સિક્ષ ભગવંતને ધ્યાન છે? સાદેબ - ધ્યાન એને કરવું પડે સાધઐ. જે અધુરાશની નિશાની છે. સાધક છે તેને ઝાંઈઠ મેળવવાનું બાકી છે. માટે ધ્યાન કરે છે. જ્યારે સિંદુ ભગવંતને કોઈ મેળવવાનું બાડી નથી. તે પૂ
હો..
સભા:- ભગવાન છઠ્ઠ-સાતમે ગુણસ્થાનકે ધ્યાન કરે છે કઈ રીતે? સાહેબ વિઠલ્પ દશા આવવાથી જીવ નીચે ઉતરે અને નિર્વકલ્પ દશામાં ભય, તે ઉંચી ભૂમિડામાં છે.
એટલે છઠ્ઠું સવિઙલ્પ દશાનું ધ્યાન છે જ્યારે સાતમે નિર્વઠલ્પ દશાનું ધ્યાન છે. પાર્શ્વપ્રભુની સ્તુતિ અાવે છે ને 3 " મઠે ધરીન્ટ ચ સ્વાચિત કર્મ નિ પ્રભુતુલ્ય મનોવૃત્તિ: પાર્શ્વનાથ થૈસ્તુવ "

Page #213

2.
તેમાં ભગવાનની નિર્બડલ્પ નું સૂચક્ર છે. અને તે ગાથા પછી "હતા પરાધપિત્ત્વે કૃપામેથર નારયો. ઈષાકૌભક, શ્રી વીરજિન નૈયૌ આા ગાથા ભગવાનની ભવિકલ્પ દ સૂચવે છે. મહાવીર પરમાત્માની આા જ દશા છે તે વિકલ્પ યુક્ત ધ્યાન દર્શી છે, જે નીચલી ભૂમિકા છે. આમ પ્રભુ પાર્શ્વનાથને અને પ્રભુ માવીરને બંનેને મરાન્ત ઉપસર્ગ આવ્યા છે. પાર્શ્વપ્રભુનું ઐઠ રાતના સમયની ઉપર છે. જ્યારે પ્રભુ મદાવીને છ મદિનાનો સમય છે, બન્ને દુષ્ટ દેવતા છે. લેમથી મરગાન્ત ઉપસર્ગ કરે છે એ રાતમાં પણ ઠમકે કૈવા ઉપસર્ગ કર્યા છે ! કષ્ટ આપવામાં ડોઈ બાડી રાખ્યુ નથી. હાથી વડુર્યા છે દોતી માર્યા છે, છતાં પાર્શ્વપ્રભુની શું દશ છે. તે વખતે હરીન્દ્રે આવીને ઉપસર્ગ નિવારણૢ સાથે અદ્ભૂત ભક્તિ કરે છે. એક જીવે ઉપસર્ગ ઠરીને પાપડમ પ્રાધ્યા. જ્યારે બીજાએ ભક્તિ ઠરીને ધર્મ કર્યો છે. છતાં પ્રભુનું બન્ને પ્રત્યે મન કેવું છે! બેઠે ઘોર ઉપસર્ગ દ્વારા ઘોર પાપ બાંધ્યા, અને ઐઠે ભક્તિ હારા ધર્મ કર્યા છતાં પ્રભુને ક્યાંય મઠ પ્રત્યે અરુચી, રૈષની ભાવ થયો નથી. કરુણા પણ નથી આાવી. અને ધીન્ટની આરાધના ભક્તિ જૌઇને એવો ભાવ પણ નથી થયો કે દૈવી ઉત્તમ ભક્તિ ઠરી, સ્પારાધતા ૪૨ી, સમઢીન નિર્મળ કર્યું. આ ધર્મપ્રવૃત્તિ બેઈને રાજી પણ થયા નથી. પ્રમોદની કે દરુાનો ભાવ પણ નથી આવ્યો. સભા:- તો યો ભાવ આવ્યો ૧
સાહેબઇઃ- સમાન ભાવ શ્રાવ્યો છે. બન્નેના ર્મમાં મૈં વ્રુત્તિમાં સમાન ભાવ છે.
I
"
ભા સરિયા કર્યાં અહેર આવ્યો? સારેવજ - તમામ અદ્વૈપ આવી ગયો.

Page #214

---
તેની સામે મહાવીર પરમાત્માનું દષ્ટાંત વિચારીએ, મ મદાવીર દીક્ષા લઈને વિચરે છે. તે વખરે સંગમ ઉપસર્ગ કરે છે. છ-છ મદિના સુધી ભયંકર પીડા, સેતાર આપે છે. નિષ આાર પણી પણ નથી મૈળવવા દીધા. કૈટ કેટલા ઉપસર્ગ ર્યા છતાં પ્રભુ ડગ્યા નથી . મારા” જે વર્ણન કર્યું હતુ તેના કરતાં સવાયુ છે. ભયંકર કર્થના કરી હૈ ચલિત થવાય એવું એવું કર્યું છે. ધર્મની વગ હોય તેને અસર થયા વગર ૨૨ નાદ. છતાં તેમાં ડગ્યો નથી. આ મૈઇને સંગમ છેલ્લે મા માંગવા બાવ્યો છે. પ્રભુને ખ્યાલ છે કે, હૃશ્ય પૂર્વઠાંઈ તેનું પરિવર્તન યુ નથી. હદયપૂર્વક તેને કામા આપી નથી. હવે તે જ્યારે ભય છે ત્યારે પ્રભુને થાય છે કે ઘોર સંસારમાંથી અન્ય તારનારો કરવાઇએ જ્યારે આ જીવ મારું જ આલંબન લઇને થોર સંસારમાં શે આ દૂર્મના ફળ તરીકે 11 સંસારમાં રડવું પડશે. માટે આ કાર્યથી તેમને દા આવી. જેથી તેમની બે પાંપણ જરા ભીની થઈ છે. " અરર આ વિચારી જીવનું શું થશે? &4! શ્રેષ્ઠßટનો ભાવાની કરુણા છે. હવે આવા સમાન રહે. માટે શુભભાવ રુપ વિકલ્પ પદા થયો તેથી સવિકલ્પ ! આવી છે. જોકે તેમને યમ આવું થયુ નથી. ઘણા જ પસ વખતે તેઓ સમતામાં જ ૨હ્યા છે. ક્યારેક આમ નીચે આવ્યા છે.
1)
હવે આગળ શું વાત હતી?
નિલપતાથી સુષ્મ પરમાણુ એ છે, એક
પ્રભુ ધ્યાન કરે છે તેમાં લગભ શ્વેતન હોય. જેમ પરમાત્મા ધ્યાનમાં રીવા છ્તાં તેમાં અનૈતા દઈ તે અ વધી સ્યાદવાદ ટાટ છે. તે અનેક ભગાથી વિચાર કરી કાઠે છે. ઘણા વૈજ્ઞાની લેબોરેટરીમાં બાર- પાર લાઠ (ચંતન-મનનમાં પડી. જ્ય) હોય

Page #215

૨.
છે આપણને તો ગાંડા જેવા જ લી. તમે શું તે જ વસ્તુ પર વિચારી શશી ?
સભા - પર સાદેવજી ભગવાનનું સ્થાન ઉડા ઉંડા કીયોપામવા ઈષ્ય તે વધુ auસામાં આપેલ હીથ? માવજ - તેમને છરેલું ધ્યાન તે શાસ્ત્રના વિવૂિ ન હય. સત્યને અનુપ ચિંતન દોય. ધ્યાનયોગ એવી વિથ છે , તૈના માટે કરો તો અમે એક એક લીટી પર છ-છ મરિના ઉપદેશ માપી શશીએ. નેતરમાં જેને દર્શનનો અભ્યાસ થી ફ્રીય ને પણ બીલી ઉં, હું જે પાન પાસે ભીલો તેમ તે વખતે ૭૭, વર્ષના હતા હું ત્યારે ૧૩ વર્ષની ની ત્યારે તેઓ ગ્રાની ઐક એક લીટી પર છે મારના વીલી શતા, અભ્યાસ હોય અને ચિંતન ચાલુ 8ીતી વીધિ મળવાની જ છે. શાસ્સામાં પણ પૈણુ છે કેટલી ઠેટલી વખત સુધી ગુરુ શિષ્યોના વાદ ચાલ્યા ઘમચાર્યોના પર વાદ ચાલ્યા. રાજસભામાં સામ સામે વિરુધ્ધ પેનલો બેઠી રીય તેમાં પણ છ-છ મહિનાની શe ચાલ્યા છે. જ્યાં જીતવા, હારવાની
, ત્યારે વિચારજો વાદ 1ઈ રીતે ચાલે ? માટે ભગવાને જે ચિંતન ક્યું તે બધું શાસ્સામાં છેતમે કવ્યાનુયોગ છુ તો ખબર પડે. - અસ્તિત્વનો અને નાસ્તિત્વનો વિચાર કઈ રીર્વે રે ?
જૈમઠે ઘડિયાળ માટે અસ્તિત્વનો અને નાસ્તિત્વની વિચાર Bરે તો તેમાં તેમને ૧લાના કલાડી નીકળી જય. ઘડિયાળનુંથી
રૂપે અસ્તિત્વ છે : સ્વરુપે નાસ્તિત્વ છે. તેની કથા ગુણધર્મ અસ્તિત્વના છે 8થી ગુણધર્મ નાસ્તિત્વના છે. - અત્યારે તમારે શું થયું છે કે લીઝને હાનમાં ઉs ઉતરવું જ ગમતુ ન્જી. બ ૨૨ જ ગમે છે. બસ વિઙીરીમાં જ સંબડી

Page #216

દૈવ હોય છે જે ઈ થડા ભણ મળ્યા છે તેમાં જ રચ્યા પચી • રહેવું છે. પણ આ બધી આભાસઠ આનંદ છે. ફરી પર જાનની સાચી અને માન્યો છે ખરો?
જ્યારે સ્ત્રસ્પરની શ્રેષ્ઠ જાવ જન છે. જ્ઞાનની 6ી જ જs અને શેતન જ પડે છે. મીઠમાં નિર્મળ, આનંદ જ્ઞાન ની જ છે.
સભા - એકલા જ્ઞાનની જ છેમ? ની મન આનંદ લઈ હીર સાહેબ - અત્યારે જ્ઞાનની વિષથે ચાલે છે માટે લોન , અજ્ઞાન પ૨ બોલીએ છીએ. આત્માની અંદ૨ શ્વાનંદ તો અનંત છે. આનંદ કેમ ઠાર રલા ગુકી છે તે મુળથી તી માત્માને માનંદની અનુસૂતિ કરાવનાર છેમાટે અંદ૨ અનંત આનંદ છે. આનંદઘનજીએ ગાયું છે ને કૈ " આપ પ્રભુ કૈવા છો?
પહેલી ડીઓમાં તૈમને પ્રભુના અનેરા બતાવ્યા છે પછી આગળ કરે છે . .
મામાં જતાં ગુરી છે તે બધાને આનંદ છે. સુખની આનંદની તો ગુખાકાર છે. માટે તું પ્રભુ પરમાન સ્વરૂપ છે.
. જ્યારે આપણા આત્મામાં થી જ્ઞાન છે . થૉડુ સત્વ, થોડી નિર્ભયતા પણ છે. કૃવે જેટલી નિર્ભયતા છે તેટલું સુખ છે. બાદી ભથનું દુઃખ છે. હવે નિર્ભયતાનું જે સુખ મળ્યું તે એક પ્રદારનો માને છે. તૈમ જેટલી સ્વતંત્રતા છે તૈટલું સુખ છે જેટલી પરાધીનતા છે તેટલું દુઃખ છે. જ્યારે મોલમાં પણ સ્વતંત્રતા છે, પણ નિર્ભયની છે જેમ તમારા ભુવનમાં થોડી ક્ષેતોપ છે તે જ છે અને જેટલો અસંતોષ છે તેટલુ દુઃખ છે. જ્યારે મોડમાં સંતોષ છે માટે સ્ત્ર શનિ અને સુખ છે. મિહના જેટલા ગુ0 સમર્મ એટલી ખ્યાલ આવે છે ત્યાં કેટલો આનંદ છે માટે ત્યાં અને આનંદ છે.

Page #217

ડ, ર’ અત્યારે તમારી આત્મામાં પદૈ લા ઉગ્ર સ્વભાવ નો તીના કરતાં અત્યારે તેની આગ ઓછો થયો. માટે આત્મામાં થોડી ક્ષમા આવી. હવે તેના દાર ઈંટલી શાંતિનો અનુભવ થાય છે. જ્યારે થી પાણી માં નહોતી ત્યારે માત્માને કૈટલો ાસ હતો, જ્યારે અત્યારે આટલી માથી આટલી આનંદ સુખ છે તો પછી જ કમાનો આનંદ અને મુખ કેટલા ? " કા ઈઝ ઈવલ ૩ ગ્રાનંદ". "દtધ છેઝ ઈવલ ટુ દુ:ખ” ( સીક૨ ને મનમાં વેસ્ટી : જય તી સુળિયા પર પ્રહાર થઈ ગયો સમજે. * *
બધામાં મુળ ક્રારા ૨ાગ પરની રણ અને તેની અગ્નિર છે. જ્યારે જીવ રણની મુળ પીડા ૫૨ માર્શે ત્યારે તેનો જે તીવ્ર માર રની તે તુ? કારણુ દૌષમાં દુઃખનો અનુભવ થયો. સ્થામાં થીડે મે દુ:ખની અનુભૂતિ થઈ.
ને દોષમાં ૬:ખની અનુભૂતિ તેને આત્મસ્થ આવી. રૂદાચ સભ્યગ ટીપ્ટની ચિત્તશુદ્ધિ પ્રૌથી છૂથ અને ભ્રભથી ચિત્તશુદ્ધિ વધારે હૉય છતાં જેમાં ઉંચો કોણ ? સટટ જ. સભા- અમે તો બીભની ગુર્નમાં આનંદ પામીએ છીએ, અમારા
રીએ છીએ, સાહેબ- બીજની ગુફામાં માનંદ ક્યાંથી પમાય ? પોતાના રૂપમાં જ આને થાય. જ્યાં સુધી ગુકામાં સુખનો અનુભવ નથી તેને સાચી અનુમોદની પછી થ્થોથી શયન દા.ત. જેને સ્ટ્રગ ચામાં ટેસ્ટ આવે છે પણ તે દદીચ ખુશીનના ફા૨ થી છોડથી પરંતુ તે વખતે ખાલી ને ઇચ્છા જ દબાવશે. તેમ તમને ક્યાં સુધી દોષમાં મન અાવતી રો ત્યાં સુધી તમે ભઠ્ઠ સુખ, દોષો વાવશી તે પાણી અનછાથી અને ગુરુ કળવશો તો પણ તેમાં આનંદ નથી પણ મનછ જ દશે. જેમ $tઈ થાન દુર્ઘપા પીવા ઐઠો છે અને કઈ છે તેમાં ર નાખ્યું છે તો તે પીધા

Page #218

૨, ૨, વગર યઃ “જો. હે તેરે દૂધપાક ઠેમ છશો ૧ દુધનું અs નથી ૧ ઘપારું બાવન નયા માટે છોડ્યો ? 8 પછી મરવાના ડઘા દુધપા દીગ્રી છે ?
પચારે તો ગહેપ કેમ છોડી છી ૧ કર્મના ડરથી, દુર્ગતિની ભયથી, પાપના ભયથો છોડો છો. તેમ તમે પ્રસંગે ખાવાપીવાનું સુખ છોડ્યું તે કેમ છો ? શું સુખ નથી ગમતુ માટે ૧ ના ગમે છે ઘર , પ પામ છોડવાથી ઘડુ પુણ્ય મળે અને થોડા પાપ તૂટે.
- ભા:- અમને તો જોવું ગમે છે મારામુ :- આતો કેવું દૈવાય કે મને માંદા ઉદેવુ પણ ગમે છે અને સાજ ૨૨. પણ ગમે. છે. આવું બોલનાર કૈવા ચમ જ કહેવાય ? માટે ધર્મ ગમે છે અને અધર્મ પાગ ગમે છે પાવું કહેનારાને ખસી ગયેલા જ માનવાને ૧
સ - ઈરછાથી બાધા લે છે તેમાં ? સાધુ:- ઈરછાથ બાવા લે છે પણ ઉપરથી છોડે છે કે અંદરથી થોડે છે તમારી સંસીના તો તમે બે પાંચ લાખનો ખયી કરી. 'હa દ નાસ્તાં, $€તાં ખરચો. ખબ્ધ લગ્નમાં હાથી પર, પછી તે વખતે લાગે છે હું ખાલી થયો. આ પાંચ લાખ ગયો તે તમને ગમે છે અફસોસ થાય ? પાંચ લાખ પૂરથી વગર જે આ રીતે લગ્ન થાય તો પાંચ લાખ રમે પરચો ખ૨ ૧ માટે વિચાર ઈરછી ર૧ બસ, મરઘી બઘી લે, પાછા આવી. છોડે છે રથ, પદ રદ ! જ ખરાબ ન લાગે ત્યાં સુધી દામનું ૧

Page #219

-
૪
૧૫-૧૦-૯૫
| | પYશ્રી યુગભૂષાવિજ્યજ સદગુરૂ સ્થી નમઃ ) • રવીવા૨ | |\મનોવિજ્ઞાન
ગવાળિયા રે. અનંત ઉપકારી અને જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માને ઝરના જીવ માઝને પૌતાના માત્માના દોષના નિવારણ માટે ધર્મનીથની સ્થાપના કરે છે.
માપુaણીની હિટએ વર્ષનીથનું લક્ષ્ય આપણાં માત્મામાં , રહેલા દોષોનું પરિક રીતે નિવારી કરી સર્વ ગુફીસંપન્ન આત્માને બનાવવી, તેજ તેની ઉરશ છે.
આ હાસનની છાયામાં જીવ માવે છે, તે જે શ્રી શાસનની ઉપદેan આરપાર પામી ભથે ની તે જીવને સંકલ્પ બંધાઈ જાય છે મારે તમામ દીપીનું નિવારણ કરી caä માત્માને પ્રાપ્ત $૨વાનો છે. અંતે જ સુખ માત્માને મેળવવાનું છે. મા મળ્યા વગર આખી દુનિયાની સંપત્તિ પણ જો મળી જાય તો તે અધુરી છે. આ સુખ તો શુદ્ધ આત્માની ઉપલબ્ધીમાં જ સમાયેલું છે.
જ આ આત્મશુદ્ધિ પામવા માટે 50 થીને આગળ વધવું જોઈએ નૈ આપણું જોઈ નથી. તેમાં બે ભેદ પાડ્યો છૂતા . ચિત્તશુ&િ જતાં માત્મહનો મહિમા અનંતગાર છે. તેમાં બધા દીપોને મુળ સુધી વુ જોઈએ.
ખાલી દોષોનું શાન થાય ૐ દબાઈ જાય તેટલા માથી આત્મશુદ્ધિ થતી નથી, પણ આત્મામાંથી લોહીનું ઉન્મુલન થવું જોઈએ. આપને આત્માની દષો મનનીવાર દબાયા છે. વાત થથી છે તેવું અને તીવાર બન્યું છે. ખાલી દીપોનું આચ્છાદન થાય તેવી પ્રવૃત્તિ વાસ્તવમાં થતું નથી. હવે તેનું મુળ શો છે? તો કરે છે કે
મુળ ઉર્મમાં છે મનું મુળ મeમાં છે. મોરનું મુળ ગ્રંથીમાં છે.

Page #220

૨.
ગ્રંથીનું મૂળ સજાગ છે.
અને જરગનું મુળ સંસારનો રસ અને કદન્નરમાં છે. વર્ષોમાં સુખનું સંવેદન છે. ત્યાં સુધી એક પણ દીપ જવાની નથી. પરંતુ દીપોમાં દુઃખાનુભવ થશે ત્યારે જ કામ થશે. જ્યાં સુધી તમારી નબળાઈ સારી લાગશે ત્યાં સુધી તેને દૂર કરવાનો પ્રયત્નમાં ભલીવાર આવશે નહિ. પરંતુ અંદરમાં ફીલીંગ થાય છે . આ દોષોની નબળાઈ જ અનેઠ સંતાપનું મૂળ છે અને તોજ સાચી દિશામાં પ્રયત્ન થશે. જે જીવન થી વધુ ૫૭ આત્માનું તત્વ સંવેદન પ્રગથ્થુ હશે તેજ જીવ આત્મશુદ્ધિનો અધિકારવાળી દેવાશે. જ્યારે બીજ બધા આત્મશુદ્ધિને પામ્યા નથી. ભલે તે ચિત્તશુદ્ધિને પામ્યા હોય. આપણો ધર્મ મોક્ષમાર્ગની બ્રાભડાવાળો છે.
સભ:- તત્વ સંવેદન થા અર્થમાં લેવાનું?
સારે- તત્વ સંવેદનમાં કાનની વાત લેવાની નથી. પા તત્વની અનુભૂતિની વાન લેવાની છે. સંવેદન એટલે અનુભૂતિ લેવાનું છે. દેમાંનું બાહ્ય જગત લેવાનું નથી પણ વ્યોતરીઠ ગત લેવાનું છે. ચેતન શ્રેષ્ઠ તત્વ છે. માટે તત્વથી આપણા આત્માનો ચાતરીઠ ભાવ તેનું સંવેદન લેવાનું છે. જીવ માત્ર ચેતન છે જ્ડ નથી. નૈનામાં શૈલી સંવેદના તેજ ચેતનની વિશેષતા છે. જડ પુદ્ગલ તો અનુભૂન શક્ય છે. જ્યારે અનુભૂતિ તે ચૈતનની ગુણ છે સાથે ખુબી શું છે કે દરેક
વ્યક્તિ જ લાઠ પોતાના ભાવોની અનુભૂતિ કરી છે. આ દુનિયામાં સંવેદના શુન્ય હાઇ જીવું નથી. તેના વગરનું જીવન ચાન્તા કરાય નાદ. આ ચેતનનું પ્રતમ લગ્ન છે. તમે સવારથી ઉઠો અને સુચ ત્યાં સુધી, અરે ઉંઘમાં પણ તમારી સંવેદના પરોવાયેલી હોય છે.
જેમ તમે ખાતા-પીતાં વસ્તુનો અનુભવ કરો છો. જુી ત્યારે થ્વીની ઈન્શિય હ્રારા અનુભવ કરો છો ત્યારે આ દેખાતું બાહ્ય

Page #221

“જગતના ભોગવટાનો અનુભવ કરાય છે, અને તેમાં જ સુખદુઃખ મણી છી. માટે માન્યતા ૩ યુગલના ભૌવટાથી સુખદુઃખની અનુભવ થાય છે. પણ ભાતી ગૌ વસ્તુ છે. ચેતન તત્વ જનો અનુભવ કરી ૨ાડતી નથી . પણ તે તો આંતરીક ભાવની જ અનુભવ ઠરે છે. બાદી નો કદવાનુ વધુ ગમ અને ઔપચારીઠ વાર્તા છે. પરંતુ ખરેખર ની ની. આંતરીઠ ભાવોની સંવેદનામાં સુખદુઃખું માગો છો.
એક માણસ મોજ કરે છે,તેને તૃપ્તિનું જ્ઞાન થાય છે. તે તેનો અનુભવ કરે છે. ભીજનની તૃપ્તિના સુખનો અનુભવ કરે છે હૈ તેના તત્ત્વના નાનનો અનુભવ કરે છે. પરંતુ જ્યારે બેભાન માણસને નળીથી પ્રવારી નાંખો તો તેને તૃપ્તિની અનુભવ થતો નથી. તેને ખરાબની બેસ્વાદ કૈ સારાનો સ્વાદ આવતો નથી, ખાલી પેટ ભરાય છે.
સભા- તેન અનુભવ થતો નથી પણ ખબર તો પડે નૈક્ સાહેબ- જો તેને ખબર પડતી હોય તો ભાનમાં આવે ત્યારે દેને પણ તે તો ઠરે છે મને કશીજ ખબર નથી. તમે હ્રદ વસ્તુ ખવડાવો તેની કાઈ જ ખબર નથી. જ્યુસ પીવડાવ્યો કે કાયાનું પાવડાવ્યુ તેની ડથીજ ખબર નથી. કારણ તેને અનુભૂતિ નથી, કારો મગજની સક્રિયતા ચીંછી થઈ જવાથી પારસ્થાનનું જ્ઞાન થતું નથી, વ્યા દાખલો બહુ જ ૪ વિચારવા જેવો છે.
અત્યારે તો તમે શું માનો છો કે વસ્તુ હોય અને તેને ભૌગવીએ તો જ સુખ અને તો જ સ્થાન માટે. ણ તે તટન ખોટી વાતુ છે. સંસારની દરેડ પ્રવૃત્તિ કરતાં ભાન वस्तु હોય લેવું જરુરી નથી. જેમ છોકરીઓ નોવેલ આખી રાત વાંચના હોય છે ત્યારે એક ઈન્દ્રિયની ભોગવત થાય તેવું નથી. તેમાં

Page #222

'કાંઈ નને મા નથી કે પેટ પકી ભરાતું નથી કે નથી નાકને મમ છતાં પBર એ૬ ૨ાતમાં પુરી રતાં હોય છે.
મૌટાભાગના શીખ આવી જ રથ . રમવાની તીખીની પાકી સવાર પડતાં ઉપડી જતાં હોય છે. થાને મેચ જવાનો શોખ હોય છે. તેમાં પાઠ ઇલાક પછી પસાર થઈ જાય તો તેમને ખબર પડતી નથી.
| " સભા:- તેમાં મનનો આનંદ મળે છે. સાબિજ:- મન ની યાનંદ હીના ઝરી મળે છે એની વખતે હા, શોઠના ભાવ થાય છે. નરેનાથી સુખદુ:ખના અનુભવ થાય છે. ત્યાં કોઈ વસ્તુ નથી છતાં સુખદુ:ખનો અનુભવ થાય છે. ગામનો મનાં શરીરને શ્રમ પડતી હોય છે તેમાં હારીરીક તો ભ્રમ જ છે ઈ શરીરને મન્ન નથી પરંતુ શરીરને તી #મ જ છે.
સભા:- શ્રમમાં જ આનંદ મળે છે સાબ:- જો તમે ક્રમમાં આનંદ માનતા હોય તો પછી કરાવીએ તમને ઉઠબેસ. ઠtઈને શ્રમમાં આનંદ આવતી નથી. માટે ખાલી ગપ્પી ન મારો. તૈભવ, સુખ, સગવડનના સાધનોએ તમારી ભુવનમાં શ્રમ ઓછી થઈ છે. ક્ષમ નહોતી ગમતો માટે જ આ સાધનોમાં સુખ ટ્સગવડતા લાગે છે. બેઠા બેઠા ને મનગમતુ હાજર થતું હોય્ ની દાથ પણ તમે હલાવો તેમ નથી - દદીતમાં જમ દુઃખ જ છે. શee વાનગી વાવવી પડે છે તે પણ દુઃખ જ છે. પરંતુ તેમાં માનસીક આનંદ મળે ને હરવા-ફરવા, ખાવા, પીવા બધામાં શ્રમ છે. પણ માનસીક આનંદ મળતી હોવાથી ગમે છે. માટે 07લોકો માનસીક આનંદ જ મેળવતાં હોય છે - રમતાં પણ 8 ભાવ હોય છે ઠે ૬ હાર્યો કે ભુલ્યો અન્ય તેનો નેસ છે, એ છે મમતા છે. મારી ટીમ જીતી, અપકી દેશની ટીમ જીતી, ત્યાં તેનું મમત્વ છે. બીજા દેશવા પારદા છે

Page #223

૨.૮ માટે તેથી થાય તેની આનંદ છે અને માપી જીત્યા તેની માને છે. વાસ્તવમાં કોઈ તથ્ય નથી. શ્રમ એ તો વ્યક્તિનો સમય અને દિનની બગાડ છે. માટે ૨૪ કલાક વસ્તુથી જ આનંદ મળે તેવું નથી. પછી ભાવીથી જ શર્ષ, શોકની લાગણી પેદા કરીને સુખદુઃખની અનુભવ કરો છો. માટે જે વખતે જે ભાવ થાથ તેવો અનુભવ થાય છે. A ભાવ તેવી જ અનુભૂતિ થાય છે. દરેક વ્યકિત પોત પોતાની . દુનિયામાં છે. તમારી મનના મોતરીક ભાવ ને તમારી દુનિયા . મારા મનની આંતરીક ભાવ તે મારી દુનિયા. .
માટે પણાના ભાવોનો છે,ભીતા છે. તમારી છાત્મા ધારે તેવા ભાવ કરી શકે છે અને તેની અનુબૂતિ તમે કરી 21st છો.
સભા - ઉઘમાં પપ્પા મનવૃતિ હોય છે? માદેવજ - જૈવા ભાવ કૌથ તેવી અનુભૂતિ થાય છેસૂતા પકાએ કોઈ અચાનક અવાજ કરે તો ગભરાઈ જ ને ? માટે ઉથમાં પણ ભયની લાગણીનો અનુભવ ચાલુ છે. તમારા ઘરમાં કે ધંધામાં કોઈ ટેન્સન અાવી ભવ્ય તી તે વખતે વાડ કે આઘાતની લાગણી થાય છે ત્યારે તમને ઉથમાં પણ આ ટેન્સન કે ભયની ચિંતા હોય છે. આવા ટેન્સનમાં ઉઘમાં જે આરામ મળે ઘને ટેન્સન હી હોવ ત્યારે માં જે સ્મારામ મળે તેમાં ફેર પડવાની જ. તમારી ઈચ્છા મુજબ કેટલીય બાબતો થતી નથી તેનો અફસોસ મનમાં સંઘરાયેલો હોય જ છે. તેમ તમારી ઈચ્છા સંતોષાય તેનો માને પણ મનમાં પડ્યી હોય છે. અને જ્યારે બધા ભાવો નથી રહે ત્યારે જ . સમતા આવે છે. અત્યારે વાત, ભાવો , રોગ-3પ બધાની અસર મન પર છે. માટે એ ઉપકા પા મન આવી અસરથી મુક્ત નથી. મન માં ઉજર પ્રકારના શગ-૩ષ ધરબાયેલો પડ્યા છે.

Page #224

- - ૯ સભા:- ગ-દ્વેષ પરસ્પર વિરોધી છે તો એક જ વસ્તુ માટે
- Sઈ રીતે સાથે ૨૧ સારેબજ:- એક વ્યક્તિ પ્રત્યે ઉગ છે તે જ વ્યક્તિ પ્રત્યે હૈષ પછી છે. છેઠ વસ્તુથી ઇર્ષ પણ થાય છે મને તે જ વસ્તુ પર પછી થાય છે. જુદા જુદા વિષથ પ૨ ૨ણ- ની હોય છે પણ એ જ વસ્તુ પર પણ જુદા જુદા સમયે ૨:ગ-કેલ હોય છે. જેમ તમે એક નવી ડ્રેસ લાવ્યા. લાવ્યા ત્યારે ગમતી ઇતો. માટે ૨ગ ઈતી તેથી પહેરીને દ૨તાં હતાં હતાં. પણ એજ સ ન થયો એટલે શગ ઓસરવા માંડ્યો અને હૈષ ચાલુ થયો પછી ધીમે લાવ્યા, જે લાવ્યાં, માટે અત્યારે ગમે છે તે ભવિષ્યમાં ન ગમે.
મ પેડા ભાવે છે - ખાતાં ખાતાં થાય છે પૂર્વ નથી ખાવું ને વખતે આગટ થીને કોઈ ખવડાવે તો શું થશે ? આગળ ખાધેલો પણ બહાર 181 નન માટે ઐ૬ જ વસ્તુ જુદા જુદા કાળ ગમે પણ અને ન પણ ગમે, તેમ એ જ વસ્તુ પર એક જ ઈમે રાગ-ડેષ પણ હોય છે. જેમકે તમારી પત્નીની સ્વભાવ ખુબ જ ગમતો હોય માટે ૨ાણ હોય. પરંતુ તેની શી હિ હોય તેના ઉપર તે વખતે તે ગમતી હોય માટે હૈષ પણ હીથ. જેમ ઘણાને તેનું મોં આમ ગમતું હોય પછી મોં પર 9 sઘ હોય તો તેના ઉપરી ન ગમતું હોય. માટે એક જ વસ્તુ માટે એક સમયે રાગ-બન્ને હૉઈ શઠે છે.
તમે હર્ષ અને આનંદમાં હોવ ત્યારે પણ આડક્શનરી રીતે શોની લાગી પડેલી હૃોય છે. મા૨ી જીવનમાં પડેલા દરે ઘાન દુખ એટરમાં પડેલા હોય છે. આ સંદરની સાઈડને સમજવાના પાશા છે. વે જેમ એક માણસને ચા૨ ઠs વાગ્ય છે તેથી તેને પીડા થાય છે. તેમાં એક ઠેકાણે મસાજ કરી,

Page #225

'વાવીને દુ:ખ દળવુ sી ત્યારે સ્ટારમાં જનની , સુખનો કે અનુભવ થાય પછી તે વખતે બીજ 7 8 વાગેલાનો દુ:ખાવો તો સાથે હોય. તમારા શરીરમાં અમુક પ્ર૬૨ની સ્વસ્થતી છે. અમુક Hીરનો. અસ્વસ્થની છે બન્ને સાથે છે. તે જ રીતે મનમાં હજરી ઉપરના સુખ છે. ૬ભરી પ્રકારના દુઃખ છે અને આ બધાની અસરથી ૨૪ કલાક મન ઘેરાયેલુ હોય છે માટે ઉંઘમાં પગ મન . લાગણીથી 21ન્ય નથી.
જેમ તમે આદિવા પૈઠા છો ત્યારે ઉiઈ ગુમાવ્યાનો અફસોસ પણ છે અને સાથે સફ઼ળતાનો અાનંદ પણ છે. જેમ : એન્મ નીયર થઈ ગયા તેનો આનંદ પણ છે અને દબુ એન્જનીયર લાઈનમાં સેટ નથી થયો તેની અક્સીસ પEા છે. આમ પન્ન સાથે મનમાં ૨૨ભી દીય છે માટે ઉથમ આ બધી અસરો હોય દે
જેમ કોઈ પ્રીત ઝા વ્યક્તિ અાધારી મૃત્યુ પામે ત્યારે થી ટાઇમ સુધી મુખ ન દેખાય. પણ ત્યારે તે ૨- ૨૨ , ખાય, પીએ છતાં હું સસ્તાં પણ તેનું ફૂસ્ય પશૈલા જેવું તો ન જ ઊંય. ૬:૨ હાસ્ય વખતે એદ૨માં પીડા છે, શો પણ છે, અસર અંદર ચાલુ છે. તમે ચોક્કસ પ્રકારની લાગણી થાત અને વસ્તુ પર બાંધીને બેઠા છી તમે કાંઈ તેનાથી ફી નથી. સંપાન, પૈસા, 2ઠા બધા પર તમારી લાગણીઓ છે. અહીં બેઠા ને પેપર પડે છે તમારી ક્ષaો તૂટી ગયો તો દુ:ખ થાય ને ? $ાર 1983ન છે. માટે અસર મનમાં ૨લો છે. તમને મનમાં જે લાગી રે થાય છે તેનો જ તમે મનમવ કરો છો કાંઇ બાહ્ય જગતથી . ઉરનાં નથી.
મારા મનના ભાવનો અનુભવ ને જ તમારું સુખ દુ:ખ . . સાકસર ઘવામાં લાખ પાયાનું નુકશાન થાય પમ તે વખતે

Page #226

બર દીય, ને તેને ખબર ન પડે તો તેની લોક થાય પિરો ના, રાક ને સાકતો નથી. રેપને મળ્યા પછી પણ એ નિ સ્પદ હોય તો તેને દુ:ખ ન થાય પણ જાણ્યા પછી અંદ૨માં ને આધારની લાગણી થાય તો તેને દુઃખ થાય .માટે ૬ઃખ અપાવનાર લાગશો . - જેમ એક વેપારીને ખોટા સમાચાર મળ્યા છે તેને અમથું સીદાએ દસ લાખનું નુક્સાન થયું છે તો તેને ખૂબ જ દુઃખ થાય. ખપર તેને નુંક્રશાન થયું નથી પી સમાચાર પ્રોટી મળી છે, માટે દુ:ખ થયુ તેથી સુખદુઃખની આધાર લાગણી છે. તમે તમારા જીવનમાં પણ સર્યો છે કે રાજ દિવસ સુધી સુખદુ:ખ ક્યાંથી આવ્યું છે. ડી જવ એવો નથી કે જે પોતાના આતરીક ભાવોથી સુખદુ:ખને ને પામ્યો હોય. જો હું મારા મનને ઠીબમાં લઈ જા; તો મારું સુખ મારી પોતાની માલિકનું છે. પણ અત્યારે તો ગણિત જુદા છે. - અત્યારે તો તમારું ધ્યાન પ્રવૃત્તિને વસ્તુ પર જ છે. આ મળશે ની સુખ શા ના ભણે તો દુ:ખ પણ જો શબ્દ બદલાય તો મારા કંવા નાવથી મને સુખનો અનુભવ થાય છે અને કેવા ભાવથી ૬: પનરવ થાય ? એ જોવાનો પ્રયત્ન થવો.
અવસાન માટે ત્રિ ૬ સુખદુઃખની પાર શિલા નો તરી ભાવો જ છેઆ વસ્તુ જેને બેસી તેને તત્વ એવેન્જ તમારી. આ બધી વાતો જsીર સાથે જ છે. તમે જેને પણ નાનું ખ૬:૫૯ સારા યે તે તમારી ભાવથી જ છે.
ઉપાયોની મમતા છોડવી પછી વાત છે. પણ તમને બેસી વુિં જોઈએ કે મારા ભાવક મરે સુખ ૬:ખ આપે છે.
16થી આન્મ નથી થર કારકા 8ષાયો છોડ્યા પછી ત્વરે સેવન થથ નાદ. ને ત્વનું સેવન થયું તેની તો

Page #227

222
અધ્યાત્મની દુનિયા ખુલી ગઈ.
भने
તમારા જીવનમાં તત્વ સંવેદન આવે તો આખી અનૠતિ પલટાઈ જાય. પછી તો તેને લાગે કે મેં જે વિચાર્યું હતું કે સમજ્યો ની કે જાખ્યુ નુ મૈં બધુ નક્કામ હતુ. પથી તો પોતાની કુલ ૫૨ હસવુ આવે કે આવુ નક્કર સત્ય પણ સમાયુ નં. જૈમ તમારી બુધ્ધિ તાં ગ્રોથી બુદ્ધિવાળા પર હસવુ આવે છે. તેમ. જેને તત્વસંવેદન પ્રગટે તેને પોતાના જૂનાળ પર દસવુ આવે. હવે પરેવુ સ્થાનઠ ભોગમાર્ગની સાચી દ્યા કરનાર માટે છે. ચૌથા ગુણસ્થાનૐ સમીત – અન્નર્વ આલોચન
તે જીવ કોઇ પણ ક્રિયા કરે, સૌ બૌલે, પ્રતિમણ ઠરે, પ્રજા કરે, ધર્મની કોઈપણ પ્રવૃત્તિ કરે ત્યારે અપૂર્વ આલોચન શુ હોય. તેની સ્પર્થ કે પૂર્વ કરી પણ અનુભવ્યું ન હોય, વિચાયું ન હોય તેવું તેને હવે સુરવા લાગ્યુ છે. તેની આ બધી ક્રિયા મોડસાધક છે. મોક્ષમાર્ગની છે. અને જૈને આ નથી તે મોડામાર્ગની બહાર છે. પાર્ટી આ અદ્ભુત ગુણ છે.
આપણે કાંઈ ગયા ભાવથી સમડીન લઈને આવ્યા નથી તેથી જન્મ્યા ત્યારે કોઈ ધર્મની ગતાગમ પણ નહતી. આપણી બધી
ધ અવિવેકી હતી. તત્વના બાંધૐ વિશેષ સમજ નહોતી પરંતુ હવે જો પામીએ તો નકાળ જોઈને થાય છે. જૂનામાં કેટલી અજ્ઞાનના હતી. અને જેમાં મેં સુખ માન્યુ હ તે મારી ભ્રમણાત્મક અનુભૂત્તિના ખ્યાલો હતા. પાલી તમને અપૂર્વ આર્લોચનનો અનુભવ થાય છે ખરો?
વ્યભા:- ક્રિયા કરતા કઈ રીતે આનંદ આવે સાહેબશ્વ:- ક્રિયામાં રસ હોય તો તે ક્રિયા છતાં આનંદ આવે.

Page #228

અંબાજીના મેળામાં લોક ઉઘાડા પગે નાચતા, ફૂદતાં જતાં હોય ? છે ત્યારે ત્યાં દૃર્ષ સમાતો નથી હોત. પલાં શું આપણે કોઈ કિયા નદીની ફરી ૧ ઘર કિથાઓ ઝરી હતી. અત્યારે દુનિયામાં ધર્મના નામથી પ્રભાસિક કથાઓ કટલાં ક્યાં હોય છે . પક તેમાં ઢંગધડા નથી હોતી. ઈતર ધર્મમાં બાર મહિને રૂાર પાંચ જાર જેટલા મેળા ભરાતા ઘીય છે. લોશને જો તો ફુઈ કીર્ત ત્યાં ઉમટતા હોય છે. કેટલા તપ-ત્યાગથી મેળામાં જતાં હોય છે. જમીન માપતાં માપતાં જતાં હોય છે. સાષ્ટાંગ દંડવત પ્રણામ કરતાં ભૂમિને સ્પર્શ કરતાં કરતાં મંદિર સુધી પહોંચતા હોય છે. પાછા આ બધુ શ્રધાથી કરતાં હોય . જે માટલી ભોગ આપીને પછી મંદિરે પહોંચે ત્યારે દર્શન કરતાં તેને કેટલો આનંદ હોય જેમ જ પઢીને આવે તૌ પણ જરૂરીભર યાદ કરતાં હોય છે અને રાજી થઈને આનંદ પામતાં હોય છે. તેમને પ્રતિક તરીક થાંભલા શૈય છે તેને પાવર મારતાં હોય અને gછે અમે મદન થા કરી અને પથરો ન ફેઈલ જય તી $ વસ્તી
ફળ થઈ. આમાં કેટલો થાનેદ, પન્ન વિવેક વગરની છે નેe માટે 2 $ામની ?
તેમ પોતાની ભત્રા કરવા જનાર શ્રદ્ધાળુ હોય છે. તેમને ભત્રી, Bરતાં હાર્દ સમાતો ન હોય . દર્શન ફરતાં નાચતાં હોય .ભતિ થાશક્તિ ઉલ્લાસથી કરતા હોય. આમ બધું કરે પછી પાછા સંસારમાં પહોંચે ત્યાં તેઓ લીલા લહેર છરનાશ હોય છે.
એટલે ઘેમ કરે ત્યારે ધર્મમાં અને સંસારમાં જાય ત્યારે સંસારમાં ઐસાર જૈવો.
સભા:- મન, અનુષ્ઠાન 8વાય ! સાહેબસુ :- ગ્રા અનુષ્ઠાન કૃદેવાય. સારા કામ કર્યું ઐટલે ખુવનમાં સારું થયુ ૨૫ લાખ માથી તેમાંથી પોચનું દાન કરે એટલે સફળ

Page #229

જીવન બની ગયુ ઉદરાને પાંચ માપી ને તેમાંથી પચ્ચીસ માય લી તેનું જીવન સાર્થક - ઘાને સારા કામ પર ૬૨વી છે અને સેંસારમાં મોજ મજા પણ રવી છે. સત કાર્યો કરવા છે. દીન-ભાત-ધર્મ- 2.રાધના - તપ-ત્યાગ ૬૨વા સાથે મોજ મજ ૬૨વી છે. પાપના કાર્ય કરે અને
મમ આવે છે. આ માખી ક્ષેસાર પાયમય છે. જે છોડવા જેવી.. છે તેવું માનનાર બઘુ જ થોડો વર્ગ છે. આવા વૈરાગ્યવાળા જુવો . કેટલા ? અનનુષ્ઠાન એટલે મધ્યાન્મ ૨ીતે નુકસાનછારી છે. •
ઐ.3લા પુજ્ય બંઘથી તર્યાની ઐઝપકા ખલી નથી. મોકો જ્યાં માટે સકામ પનર સિવાય વિઠ્ઠલ્પ નથી, •
ઉલ્લાસ ગમે તેટલો હોય છે. તેનું સ્મધ્યાન્માષ્ટચ્ચે 3ળ નથી. દા.ત. કઈ વ્યક્તિ ખુબજ ભક્તિવાળી હોય , પ્રભુ દર્શન કરતાં રડી પડતી પણ હોય લગ અાવે દાન કરે ત્યારે તેને લાગે કે સારું કાર્ય 8 !ા અવસરે ઉલ્લાસ પ૭ હોય , પછી જે બીજી બાજુ તેને સંસાર અસારવાનું ભાન ન 9ોય , ત્વનું સંવેદન જ હય તો તે ચિત્ત ઘર્મ નથી પી આત્મહ જ ધર્મ છે. .
ભ:- દાન આપનાં ઉદારતા મૂકી તો ખરી સાબર:- ૬, તેને થકી ગુણો ખીલેલા હોય માટે જ રમાવા ઉલ્લાસ સાથે દાન ઉસ્તા હય છે. પછી એ સાથે સંસારની મોજમજ ગામની રીથી તેને સારો મનનાં હોય તો તેની ચિત્ત શુલિ જ છે આત્મશુદ્ધિ નથી. A ક્રિથી રતાં ઉદાચ નાની નાની ખામીઓ હય પણ નવી ક્રિયા તા જે મોડું સઘ5 ભાવ દય ૬ શ્રમ અન સંઘના પર્વની તૈનો કયા હમ્, તો તેને શાસ્ત્રોમાં પ્રધાન વ્યિ કયા ૬. ધ્યભવની અપ્રવાન થયા હોય છે. તે લાખ વારે કે રોકવાર કરે તો પણ તે વીમો વા વાયા પક કલ્યાણનું સાર્થન

Page #230

,
,
બનની નથી. જ્યારે પ્રધાન ક્રિયા વાયા વાયા પછી અત્મ લ્યાણનું સાવર ઘને છે.
શમા :- તત્વ સેનામાં શું ફરવાનું છે સાદવમુઃ- Dોતરી જાગ્રત કરવાની છે. અંદરમાં જ ભાવી છે તેનું જ સેવન ૬રવાનું છે. અત્યારે પાછું પહાથની ખુબ જ વિચાર કરી છો. કપડુ ફાટી જાય, તૂટી જાય તો સાસ થાય છે. ચામડી પર ઉઝરડો પડે તો વેદના પણ થાય છે. પછી અંદરના ભાવોમાં 8 ઘમસામી ૨ાલે છે તેની તરફ ધ્યાન જ નથી, અંદરના ભાવનું વિશ્લેષણ કરશો તો રષ્ટિ બદલાઈ જશે. સવારથી ઉઠી ત્યારથી વિચારો કે ઘરમાં બેઠા કોઈ ગમનું વન્યુ, છોકરીએ ફોઈ તોડફોડ ૬રી , કોઈ સાથે બૌલાચાલી થઈ, ત્યારે તે ઘવાથી તમને મનમાં કેવી અસર કૈવા ભાવી થાય છે તે પ્રધાન શ્રેણશીધન ક૨ી. વિચારો કે આ બધી વસ્તુની અસર ન લી તો sઈ દુ:ખ થાય પરુ થરમાં તમારી હાજરી ન હોય ને આવી કોઈ પ્રતિ થાય તો ૬:ખ થાય ખરું? 1ર જ રાતા નથી માટે તમે અસર લીધી નથી માટે જે દુ: ખ થાય છે તે તમારા ભાવથી જ થાય છે. - હવે તમે સંસારમાં શું ભણવી છો ? (
પીવાનું પીવાનું |
ના પફ તે ખાતા જૈ ભાવો થાય છે તેને તમે ભોગવો ,
સભા - અફસોસની લાગણી વ્યાં થવી જોઈએ ? સા પ્રમુ:- ૩ ને અy'રન :મને લગwો છે. જો તમને
ન: વસ્તુ લાભ ઉ૫રી ન બની શકે પણ નુક્સાન કરી બનતી હોય તો ફસીસ લગાવે છે જેમ જ કરવી ગયા અને સારી રીતે થાવ તો આ નેટ થવી જોઈએ. અને જુજ ૬૨વા ગયા ને બ૨બર ન

Page #231

ડ
નથી.
'થાય તો દુ:ખ થવું જોઈએ. અમાસ્તમાંથી પ્રશસ્તિમાં જવાનું છે. મસ્ત ૨ીંગને શુભ ઉલ્લાસ ઠદી ૨૧8ાય. સભા - ની સાબિજુ આ ગ્રંથ આખો પૂરી નહિ થાય તો અમને
શી થી. સાબ:- જો આખા સંઘની નવ સાંભળવાની ઈચ્છા રાખી હોય ને ન થાય તો શી થાય.
સભા - તી આપને પણ અફસીસ થી 8 નહિ , સાહેબ - એક મહિનામાં મા ગ્રંથ તરી થઈ જાય તેવી છે છતાં ચાર મહૂિનામાં પ નથી કરી શકચ્છી. 31ી સામે. તત્વને ઝીલનાર પર્ષદ :
સભા - ઝીલનારને પકવવાનું 31મ તમાસ છે. સાહેબ- ન સંથમાં શ્રાવઠી ને પાયામાંથી જ જિજ્ઞાસા કેળવીને માવે ની BIમ જલદી થાય. પણ મેં જિજ્ઞાસા જ અમારે 8ળવવાની હોય તે લોગ પ્રોસેસ છે. અત્યારે ઘણા પોલતાં હોય છે કે આખો ગ્રોથ લઈ પરી કરતાં નથી. પરંતુ મુખ્યત્વે ગ્રંથને પ્રધ્ધતિસર ફટાફટ ઝલનાર પર્ષદા નથી. સામે બમ્પર ભય તેવું કરવાની કોઈ અર્થ નથી. આમાં ની પર્ષદામાં દેવી વ્યકિતનું વ્યક્તિત્વ વિતરય બનતું હોય છે. વ૪ સર્વધર પછી પ્રાથમિક ઉડાવાળા જીવોને કેટલું આપી વર્ડ ૧ બર્થ મયદા આવી ી ૌથ છે. નહિતર શ્રાવને જપ અOામ સંભળાવવાની ના નથી. અવની ભશત્મા જપ આગમ જાવીને સંભળાવ્યા હતા. મા 90 ગાથાની ગ્રંથ છે તેમાં કેટલી ખજાનો ભય છે. - અત્યારે તો અમારે પાનો મુડ 2ઠાવવી પડે છે. પરંતુ શ્વેતાને એવી અપેક્ષા નથી તેની છે તીર્થંકરએ કરેલુ કહુ તત્વ સૌભવી, સમજ્યા મળે છે. પાન પર સ્થિતિ દૈવી છે મેં ક્યારે તમારો ફ્યુઝ

Page #232

قرر 2
'Snઉન થઈ ભય તે ઉદેવાય હતાદ ૧ તમને તી શું થાય છે નવું થોડુ જાણવા મળે તેમાં પણ સાથે રસ પડે. આને મળે, મનીરજન મળે તેવું જોઈએ. બસ, અત્યારે આ રીતની જ પર્ષદ ,
સભા:- ધીરે ધીરે શ્રાવી. સરિજી - શારે અમૈ દૈવલીછમાં ઈશુ પછી , વીજ ચા૨ મારના છે બાર મદિના આપુ તો પછી તમે બાળપોથીમાં જેને માટે જ અમે જૈન શાસનની અદ્ભુત વાતો સભામાં નથી ૬રી ડો. ૫ શાસનમાં અભુત સિત સ્થીરવાર છે. જે રીયલ કોન્ટીટમાં પીરસાય તો ફીર થઈ Qાય . પછી અાવુ અભુત તત્વ ભાન ભડારીમાં જ થઈ છે ?
સભા :- જ્ઞાનભંડાર નામ પ ખેવું જ માપ્ય છે સાપ!- $1, બસ ચીજ ભંડારવાનું છે. ઉપરકૂન તેનામાં તી વીજુ ઘ55 ભંડા રાયેલું છે. પ્રત્યાઘાતી વ્યાં છે તે વિચાર
સાથે સંસ્થા પર છે. આ પાટ પર ઘસીને સામાન્ય સરકારની જ વાત ૬ને ન ૧ નીતિ, નિયમ, બાથસેસ્કૃતિ, વ્યસની ખરાબ છે. જે ૨૫ વ ધ સમજવ ની પૂરદસ્ત વ્યાખ્યાની ચાલે. પછી સરસ સુધી મહાવીર અને તેની માલમo as છે તેની એવું શબ્દ પછી તેમાં ન આવે. જેથી સાધુને પણ કોઈ ભવાની ઉપથગીના ન રહે. પરંતુ ભતિષ્ટિએ , અધ્યાત્મ 62એ શાસ્ત્રજ્ઞાન અનીવાર્ય છે. દિવસે દિવસે ઉપદેશમાં પણ આવી વર્ગ ઘટવાની ૧૨ી ભાઈ બદલાઈ છે માટે પ૦, ૧૦૦ વર્ષ પછી ખરી મીઠે મા ૧ બોડાતત્વ ૧ તે પછી તો માખી સામાં દફને પરી ખબર ના હોય.
સભા- તો શાસન કેમ ચાલો ૧ સાઘન :- બી પnલી અદની વાત છે પાણી ભરવાની વાત

Page #233

૨- ૨૦૮ છે, પણ બીજ છેઝામાં ની શાસન 2$શી જ. પરંતુ જો આ પતંગની ગતિને રીકવામાં નદિ આવે તો આમ જ બનીને રહેશે.
સભા:- બન્નેના વિચારોમાં ફેર છે સાહેબનુઃ- હા, ડારકર નમાવી મસરી અમને ફાવે તૈમ છે. ' ભાવોની અસર અમને થવાની જ છે. અમે છાલમાં રીનાર અનાલ્મી અમારા જીવનમાં ડોઈપણ વસ્તુની રૂરીયાત હોય તો તમારી પાસે જ આવવાના છીએ. માટે સાધુ પર શ્રાવકસંઘની અસર છે જ માટે બન્નેએ સાવધાન થવાની જરૂ૨ ઈ.
હવે આગળ. તમે તમારા ભાવોનું એનાલીસીસ ઝરતાં થઈ ભવ આવા ભાવી ૬:ખની અનુભવ કરાવે છે આવા ભાવો સુખનો અનુભવ કરાવે છે. પછી નકઠર રાજ્યને સમક્તાં થઈ જશો તો રિશી મળવાનું ચાલુ થઈ જશે.
ઊંધ, કામ, હર્ષની અનુભૂતિ થઈ ત્યારે એનાલીસીસ કરી તેમાં જેમ જેમ સ્પષ્ટ અનુભૂતિ થશે તેમ તેમ માત્માના ગુણો પાડતા . પછી તેને સત્યની ખ્યાલ આવવા માંડશે. તમે આ ભવમાં બાટલું તત્વ સંવેદન પ્રગટાવી દ્વાદશો તો તમારો મનુષ્ય ભવ સફાર થઈ જી. - સમ:- એડદ દાખલો આપો સાવજ - સંસારના સ્વરૂપનું અવલોકન કરો , ચિંતન મનન કરી તે Qખતે જે ભાવો પેદા થાય તેની અનુસુન ઝરમાં શું થાય તે વિચારો તો ખબર પડશે. - જેમ નવી વાનગી માવી, મીમાં સૂડી ત્યારે ધ્યાન ઢાં દોય છે ? તેની કેવી સ્વાદ આવે છે. જેવી સ્વાદ આવે તેવી પ્રતિભાવ આપો છો, તમે વસ્તુનું એનાલીસીસ કુરી કી તેવું તમારા ભાવોએના સમ

Page #234

૨૨. :--
'૬૨ તો તેમાંથી તવ સેવન પ્રગટી. સમઝીન માટે ની ખુલ્લી થર. -૨, થોડાં પાણી પ્રગટ તો ચિત્તશુહિના ઘણા જ લાભ છે.
પછી મનને સમગતાથી સેવન કરવા માટે
લેવા અને ટોન સમજીએ. ભ ટન આવે તો ઉપયોગ મન થઈ થાય. Qભ લેગ્યા ખાવે તો લાબ્ધિમાન શુ& થાય. એ બન્નેને ” પ૪૬ ઠી તી બાપુ મન થાઉં થાથ. .
. તેમાં પણ બે પ્રકાર છે. -
મ પ.ભ. ત્યારે મીશનાડુના વનમાં શું ફરે છે મનને એકત્ર , ઘઉના લાવો, પણ તેમાં પરુભ વિલ્પ પાડતા નથી. પણ આપ ન પ૨ ને ૧ ૫ પાડીએ છીએ.
| નેવાન , ધ્યાન, થન , શલથાન ડતા: ૬પ $&લની તાસ લડ્યા અને સ્થાનમાં છે. બધાં
કે ઝરો તે ૨૫ 9 ધાનને પામીને ગયા છે,

Page #235

૨૯-૧૦-૯૫ જેવીવા ૨
પ• શ્રી યુગભૂષાવજય નુ સર્ભ્યો નર ||
11મનોવિજ્ઞાન ) ગવાળિયા ટે અનંત ઉપકારી અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમા-મા જગતન જવ મારા સર્વદમની હાય રૂરી પરમ પદને પ્રાપ્ત કરે તેના માટે ધર્મવીર્થની સ્થાપના કરે છે.
આપણા આત્માના બંધનનું કુળ ક્રમે છે. અને મને સૂળ મનમાં છે. આપણા મનનું કિરણ ઠે માર ન ઉરી હsીએ ત્યાં સુધી મુક્તિ મેળવી 2131ની નથી. માટે મનની સ્થd, ચિનશુલ અનીવાર્ય છે.
તે પામવા માટે શુભ લેa, amભ થાન થનાવ્યા છે, શુભ લેથા શુભ સ્થાનનું જે શરમ સ્વીકારે છે તે જ પાર પામી a૧8 છેમાટે બધાને એને શરણ સ્થાન છે. ધપાિમાં કુલ ધ્યાનની શ્રેણી કરવાનો છે. માટે બધાએ સ્થાનને અને ઉપાસવું જ પડે છે.
ધ્યાનમાં બે ભેદ છે. હકુભ – અશુભ ' લેશ્વાનાં બે ભે છે. શુભ- અભ આ બે @ારા સમગ્ર મનની અભ્યાસ થઈ જાય છે. ચિત્તર્ષિ ૪રવી ડ્રોય લો ભલેચ્યા હભયાનનું આલંઘન લેવું પડે પછી તેમાં પહેલુ છે લેવાનું છે તે વિચારવા લાયક છે, - ૨૩ ભથ્થા દરમાં શુભધાનનું સત્વ ઘ છે. મન ચિબંધ
માં અનેક ઘણો છે. અવ અનીવાર શુભલેશ્યાને પામ્યા છે. શુભ લેથા પામે એટલે જવ મોડો ભય તેવું નથી. શુભ લેધ્યામાં રહ્યા ભુવને પણ અશુભ સ્થાન હોઈ શકું છેપાકા શુભ યાન ઉદી અશુભ લેગ્યામાં આવવું નથી, A fઈ વ્યડિનની શુભ છે પણ તે અરસ થનમાં હોઈ
જેમ નાસ્તીક માત્મા , પુજ્ય , પાપ માનતો નથી. પણ તેની પ્રકૃતિ સજજન , ઉદાર, સરળ , સરિષ્ઠ હોય , કૃતજન્ય તને દર

Page #236

૩. ' ‘ગુણી દીર્થ માટે તેની લેણ્યા શુભ હોઈ શકે. પરમ પ્રકૃતિ સાથે ' હૈયાને લેધ છે. પણ નાસ્તીક હવાના નાતે તેને થન સ્થાન માવવાનો સવાલ જ નથી. પણ તે વ્યકિત વિચાર કરે, પ્રવૃત્તિ કરે ખાતી પીતી હોય કે દુ:ખ આપત્તી આવે ત્યારે તે આર્તધ્યાનમાં જ દોય. એટલે સ્થાન અશુભ હોય ને લેથા ભ હોય.
થી વિશ્વભએ 6ણ કે અશુભસ્થાનમાં અશુભ લેસ્થાની સંનવ છે. પણ તેવું છે તે નથી, પણ શુભદ્ધિાને તેં કોનામાં હોય કે નામાં શુભ લેથી જ હોય. માટે શુભસ્થાન પામવા માટે શુભ લેશ્વી પાસવી જ પડે. આપણે જીવનમાં શુભ સ્થાનના માર્ગે જવું હોય, અઘણી તીના હારા ચિત્ત કરવી હોય તો બેફાઈડ તરીકે શુભ લેસ્થી કેળવવો પડે. તે નહિ આવે ત્યાં સુધી શુભધ્યાન દીવા સ્થાન જેવી વાત બની. - અત્યારે શાન માટે ઘણી જ સમર્થ છે. ખાલી પલાંઠી વાણીને બેસી. ઈચ્છે , ચિતન વીએ એટલે સ્થાન આવો ક્યું નથી. સામાન્ચે રીતે મન જે શુભ પતિ કરતું હોય તેમાં મેદાર બને ત્યારે શુભ સંકલ્પ આવે, શુભ વિચાર આવે, પણ તે સંધ્યાન જ બની હોય તેવું નથૈ. - પલાંઠી વાળી નવ8ારના અર્થનું ચિંતન કરતાં થઈ જઈએ કે પરમાત્માની મુર્તિ સાથે લથલીન બની બેસી જઈએ કે માત્મ સંબંધી ચિંતન કરીએ એટલે થાન આવી જતું નથી. તેમાં શુભ ચિંતન, શુભ ભાવનામો થતી હોય પણ તે ધ્યાન માટેનું જ નથી. પરંતુ શુભ સ્થાન માટે શુભ સ્ત્રી અનીવાર્ય છે.
જેમ એક વ્યક્તિ પરમાત્માની ભાન બહુ જ લયલીન થઈને . કરે છે પણ જો તેનો સ્વભાવ સ્વાથી હોય જેમકે ધંધામાં તેને સ્વાઈ આવે તો સામે ધ્યાનને ગમે તેટલું નુક્રશાન થાય તે જોવા

Page #237

. પોતે તૈયાર ન હીથ, અને પોતાના માટે ગમે તે ક૨વા તૈયાર હોય તો તે વ્યક્તિની લેન્થી અશુભ જ ગણાય. તે સારા વિચારોમાં તલ્લીન થાય પણ તેને શુભસ્થાન આાવવાની તો કોઈ જ વાસ્થતા નથી , પીસીબીલીટી નથી. તેમજ વૈશ્યાનું શુભ લગ્યામાં , સેકમ નથી થતું ત્યાં સુધી શુભસ્થાન હાથ નથી.
શુભ લેડ્યો એ નરનનો આગવો વિષથ છે. દુનિયાના ધર્મશામાં ધ્યાંય આ વાત આવતી નથી . જૈન શાસ્ત્રોમાં દુનિયાના બધા જુવીની પ્રકૃતિનું ઉલાસીફીકેશન કરીને સુક્યુ છે. મનનું, પતિનું સુંદર વિશ્લેષણ ભથ્થા છારા જૈન દીને દઈ છે. જૈનધર્મની સામાન્ય ક્રિયા કરવા પર અતિ બદલવી પડે છે, તો શુભ સ્થાન માટે તો ચોકકસ પ્રકૃતિમાં શુભ લોથી જોઈએ. - હવે જેમ ફોઈ વ્યકિતને દેહ પ૨, સંપ પર, સર્વ પ૨ આકર્ષ હોય, તે સંસારમાં રચ્યો પચ્યો રહેતો હોય, વારા તેને શરીર પર મમતા છે, ખાધ્યાની આસહિત પણ છે. હવે આવા જુવો ઘર્મ ૪૨વી બેસે જેમકે ફોઈ દયા, દાનની, ઉદારતાની પ્રવૃત્તિ ફરે ત્યારે પણ તેમનું કૈલીઘર કેવું હોય છે તે તો મમતા, માસીનના 3ર અ81 ભ જ હોય. કારણ તેમાં તેને ઊંઈ પરિવર્તન આવ્યું નથી. માટે તેથી સૂમોથી ચેન્જ થઈ નથી.
જેમ તમે ચૈત્યવાન ડરવા ઘસી ત્યારે તમારામાં ૨૨લ સ્વાર્થ ત્તિની ઝારી stઈ વ્યકિત પ્રત્યે લેપ પડેલી હોય તો તે વખતે તેમને તેનાથી ”બંધ ચાલે છે. જેથી ધર્મક્રિયામાં ખામી માવે છે. - સર્વશ્રેષ્ઠ અનુષ્ઠાન ધ્યાન દો. સમતામાં પહોંચવા માટે રામ, ધ્યાન એ અમોઘ ઉપાય છે.
૧૪ પૂર્વ શાસ્ત્રના પા૨ગામોને જ શોનની ધાને $લય કરવી અને સર્વ દોષીનું ઉYલન ૪૨વા સ્થાનનું જ શરણું લેવું પડે છે.

Page #238

Q.3
દા હૈ આરાધનાનો શ્રેષ્ઠ પ્રકાર છે. બધી ઘર્મ ઠરીને તેનું પાતાં ! તો આત્માને ાન ાનમાં સ્થિર કરવો તેજ છે. આવી સાધનાને સિલુ ઠરવી હોય તો શુભ વૈશ્યા અનીવાર્ય છે.
આપણામાં એ શુભ વૈઘ્યાન હોય તી. આપણા માટે ધ્યાન તો હવામાં. બાચા ભરવા જેવી વાત છે.
ભથ્થાના ભેદો છે તેમાં ટીપમાં શુભ લક્ષ્યામાં શુક્લ લક્ષ્યા છે. અને પ્રાથમિક શુભ વૈશ્યામાં તેને લચ્છા છે. અને તેનાં વર્ણનનું ને પણી પ્રકૃતિ સાથે સરખામણી કરીએ તો પ્રાથમીકમાં પણ આવવું આપણા માટે ઘણુ જ મુશ્કેલ છે. અત્યારે ધ્યાનની રબર ઘણી થાય છે. અત્યારે ઘણો વર્ગ એવો છે કે તેમને અમુક અનુષ્ઠાનમાં એડવાનું કદીએ ની તૈયાર થાય નાર. પ સમરમાં પલાંઠીંવાપી ચિંતન, મનન કરીને મનને એકાગ્ર કરવાનું કરે એટલે તૈયાર. પણ આમાં ભુલ ક્યાં થાય છે કે જીલલચ્છા વગર ગભ ધ્યાન શક્ય જ ની. સ્પોળમાં શબ્દ
ન તો શક્ય જ નથી. માટે જ્ય શ્રી કાળમાં ૬ દેતો પ્રાથમિક ઠઙાનું ન ધ્યાન કરી છે. પણ અશુભ ધ્યાન તો કવા જેવો છેજ ના નાતર વગરકારો ફુટાઈ જશો, આમાં સાધુ, સાળો, સમ્યગષ્ટ, ભાવાવડ પ્રાથમી ન ધાનક શ છે. જેના અત્યારે વિચ્છેદ નથી. માટે પ્રાથમીક દુર્ગાનું ધ્યાન અનારને ઉચીત ડામાં સૂડી શકાય. ધ્યાન એ મનન અવસ્થા છે, સંસારમાં પણ સુખદુ:ખની તીવ્ર અન્નમય ધ્યાનમાં થાય છે, તેમ આ માં પણ સંચા સુખના અમલ પણ વનમાં જ છે. તમે શૈધ પ્રાપ્તમાં તન્મય ન બની તો સ્વાર આવતી નથી. 2 ની અનષત કરવાની એક મા ધ્યાન પ પપ બધા ચંચલ ઇનસાથે જ

Page #239

૩૪ ‘જીવીએ છીએ, જેમ ખાતા ઐઠ ળિયો પેટમાં ગયો ન ગયીને ઉતારી દઈએ, જેનાથી પૌરાશ પચે નહિ, અને તે પોષણ આપે ન િપ થરો થઈને બહાર નીઝણી જય. તૈમ બાપક જે પણ પ્રવૃત્તિ કરીએ તે અધકચરી જ કરીએ છીએ. તમે સંસારની છે ઘર્મની કોઈ પણ પ્રવન મનને એB1%ાર કરી તલ્લીન થઈને કરી છ ખરા? 8 અડધી – અડધી જ કરો છો ?
ખાવામાં ખાવાના જ વિચાર છે ત્યારે પણ ધંધાના વિચાર હોય બધે જ મન ભાગતું હોય છે. તન્મય થઈને પ્રવૃતિ કરનાર ભવી છીછા હોય છે. મનને પ્રકૃતિ સાથે સર્વાપર અનુસંધાન નથી હોતું. વિચારોમાં ધારાવધતા નથી હોતી. ગમે તે વિચારે ગમે ત્યારે ટપકી પડતાં હોય છે. માટે જવાબદ્ધતા જોઈએ તે નથી હોતી. અરે તમને જે વિચાર આવે તેમાં પ એ# $ રસ્તા ખરી ? હૃાથમાં લીધેલ પ્રવૃતિમાં પણ તમારે ઠેઝા નહિ ને? સત્તર ભાના વિચારો ચાલતાં હોય છે. માટે ચંચલ અને અસ્વસ્થ જ ચિત્ત હોય છે,
ઘર્મ આરાઘના નિરતિચાર કરવી હોય તો તેના વિચારમાં પ્રવાદથધતા જઈએ. 418ારતા , લયલીનતા જોઈએ.
તીર્થકર ભગવેલ લીલા લે પછી તેઓ જે પણ પ્રવૃત્ કરે તેમાં જ તેમનો ઉપયોગ હોય. ગોચરીએ સ્નાં માત્માનું ચિંતન કસ્સા ન હૌય. ઉપયોગ શુન્યતા પૂર્વ મેં ખાવાની ક્રિયા કરે તો સાપુપાકામાં ટોપ લાગે. જેમ ખાતા સ્તવનના ભાવમાં હું ઉદાચ પરવા જઉ ની દોષ લાગે. માટે જે ક્રિયા કરતાં હોવ તેમાં જ ઉપથી ઐ818ારતા જોઈએ.
જે મહાત્મા નિરતિચાર ચારિટા પાળતાં દૌય તે. ઉપાશ્રયથી નીકળે ત્યારે તેમને ખ્યાલ હૉય છે તેમને ક્યાં જવું છે કૈ બાજુ જ

Page #240

به و
તૈમના પગ ઉપડે. ચાલતાં યામાં જ ઉપયોગ હોય. પછી જેના ઘરે જવાનું હી ત્યાં જઈને જે પ્રવૃત્તિ કરવાની હોય તેમાં જ ઉપયોગ હોય, પણ રસ્તે ચાલનાં છે તે વખતે કોઈ સ્વાધ્યાય ૐ શાનો વિચાર તેમને ન હૌય.
તમે જન્મથી માંડીને પ્રત્યાર સુધીમાં ઐઠ પણ ક્રિયા માખી સર્વોપાંગ તન્મયતાથી કરી 8 ખરી?
- કારખા મનની પ્રવાદ બધ્ધતા નથી, માટે જ માખી મન તે રીતે કરી શકતા નથી. મેં તે વિચાર ગમે ક્યારે ટપકી પડતાં હોય છે. હવે આવી અવસ્થાવાળી વ્યક્તિમાં શુભધ્યાન આવવાની શષ્યતા જ નથી.
પૂષ્ણ છે Gઈ કથાથી ધ્યાનમાં ચઢાય તો વાબમાં $ છે કે કોઈપકી પ્રવૃત્તિથી ધ્યાનમાં ચઢી શકાય. સુનીની પ્રત્યેક ક્રિયી શાન બની શકે છે. તેમ #ાવ માટે પણ વધી ૧ થી હાનનું સાધન બની શકે છે. પણ મન માં atઠાતા સગપણ ભેદ. પરારે તો શુભ લેથી નથી અને 6ળવાયેલું મન પછી નથી માટે શુભધ્યાને આવવાનો સવાલ નથી. તેથી પહેલાં મન દેળવી. ભલેશ્વર પાવાની છે. - હવે ભલેäી પામવા મનનું સ્ટાન્ડર્ડ દૈવુ હોય તે જોઈએ.
શભ લેસા પામવા વધ માનસીક અશુભ ભાવી, હોપી ટળી ક્વા જોઈએ જ તેનું ઘર નથી. અત્યારે sોઈનું મન પૈવું નથી કે ભસ્થાનમાં જ હોય. જો છોઈનું હથ ની તે થત દર્શનીય ગીરી. અભ્યારે આટલી હાઈ સ્વલની મુવી નથી. - સભ્ય - નાના નાના ખરાબ વિચારી શ્રાવી ભ્રય છે.

Page #241

2.35
સારેબાઃ- નાની ખરાબ વિચારોનો અર્થ શું? જેમ તમે બેઠા છી ગરમી છે. એટલે અકળામણૢ થાય છે ત્યારે જા ઠંડક થાય તો સારુ લાવી બારી ખોલીએ આપ્યું જેઇપણ થાય એટલે અપેા આવી, માટે અશુભભાવ થયો કરવાય. પરંતુ ડાઈનું લુંટી લેવું, વિારો 8 વામનાના વિચાર આવવા તેજ ખાલી અશુભભાવ છે તેવું નથી. પણ કોઈપણ પ્રકારની અપેા આવી એટલે અશુભ ભાવ થયો કહેવાય.
જૈમ ખાતાં સ્વાદીષ્ટ વસ્તુમાં રસ પડ્યો એટલે અશુભભાવ શ્રાવ્ય દેવાય. પરંતુ શુભભાવથી સંપૂર્ણ મુક્ત વ્યારે થવાય છે. જ્યારે સુખની અપેલા ન હોય અને દુ:ખની નારાજ્મી ન દૌય.આવ સ્થિતપ્રત વો હોય છે. ચાવા જીવો પર સંપત્તિની વરસાદ થાય દુ:ખોની ડી વરસે પણ તેમને કોઇ અસર ન થાય. પણ જેને જરાજરામાં અસર થાય હૈ તેતો અશુભ ભાવમાં જ છે. આપણે બધા જ લાઇમાંથી એઠ સેકન્ડ પણ અશુભભાવથી મુક્ત નથી. આપણને ચોવીસૈ ક્લાદ અમુક પ્રકારના સુખની અપેા ની ખરી ને ૧ ૨હેવા ઘર ભૈઇએ તેમાં પણ કૈટ કૈટલી સગવડતા બેઈએ . જે મપી છે તે બધી પર લાગે છે. માટે લગતાં થતા, ઉઠતાં, બેસતાં બચી 18!દે છે જ
:
તમને કેટલાય દુઃખ એ આવે તો સારું તેવી ઈચ્છા ને ગ્રામના પણ પડે છે. મોટા રોગો ન આવે તો સારુ તેવી ઈચ્છા હોય છે ને કોઈને આવા મોટા રોગી આવ્યા હોય તેનું સાંભળો ત્યારે શુ થાય છે? બધા આપણને આવું ન થાય તોસા. માટે હારો પ્રશ્નોની દુઃખ ન આવે તેની દાભના પડી હોય છે. અને ક્ષા પણ સુખી દો તે બધા મને મળે અને મળેલા સુખી જળવાઈ રહે તો સારું. બઘા પ્રાર્તધ્યાનના સંકલ્પ વિકલ્પો છે.
ધ્રુવને અનુકૂળતાની અપેરા અને પ્રડિળતાના વિયોગની

Page #242

આપે છે, ભાટે ૨૪ B લાઠી
આર્તધ્યાનની ભાણુ મન છે. નમળે ધ્યાન હો તેવું નથી . માર્તધ્યાનની ણો પણ વનમાં ટેની દૌધરી પણ તેના સેંડલ્પ- વડલ્પમાં જ મન રમનું દૌય છે. રગાહ પામેલા જીવ ભૈ નિરતિચાર બ્રાભડામાં ન હોય તોતે પ્રાયઃ કરીને આર્તધ્યાનમાં હોઈ શકે. પણ સ્થિતપ્રનદી આવે એટલે 'આર્તધ્યાનના સંકલ્પ વિકલ્પો ભાગી જાય . પણ અત્યારે તો જીઠ ૬ઃખ પાવે છે તો ઉંચા નીચા થઈ જવાય છે.
સાર:- ચૌથ સ્થાનડે સ્થિતપ્રજ્ઞદર્શી પમાય ? સારેધા: જ્યા સ્થાનો સ્થનપ્રનદશા આવી શકે પણ ભૃકુ ગ્રાસ્થાનઠ દરનાં નીચલી ભૂમિકાની હોય છે. છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે પો સંયોગોની, નિમિત્તોતો અસર થાય તેવું ન મન હોય છે. માટે તેમને અમુક દશા પાસવાનો બાડી દોય છે. જેમ અમુક જ અમુક ભ્રમડામાં અમુક વિદ્વારા સાધી લેતા ીય છે પણ અમુક વિકાસ હજી તેમને સાવવાની બાદી હોય છે. નથી કફ ગુણસ્થાની આધ્યિાન દશા હી શકે અને ત્યા ગુણસ્થાન હૈ પણ સ્થિનપ્રજ્ઞા હોઈ શકે છે અને શનિ દશા પણ હોઇ શકે છે.
સંભાર તેમાં પ્રતિબંધ કર્મ કર્યુ ?
સાવજ મોરનોયાર્સથી અશુભભાવો થાય છે. જ્ઞાનાવરણીય.કર્મ અજ્ઞાન બનાવવાનું, અંતરાય મનું ડામ બીજા બધામાં વિજ્ઞાપ ડેરવાનું પણ સીધા અશુભભાવ પૈદા ઠરવામાંનો મૌનીયકર્મ જ છે. અમારું મન પણ રજૂ ઙલાક શુભભાવમાં નથી. અશુભભાવી પો હોય છે. પણ પેટલે કાંઈ ૨૪ ડલાઠ અમને વિષય વાસના નથી. સત્તા કે સંપતિ બેન દવે અમને ગલગલીયા થતા નથી હોતા. અામ તો અ બધુ છોડીને આવ્યા છીએ માટે અમને ઘણુ અશુભભાવોથી મુકિત સહીગ છે. ગુ ને ગાડીમાં બેસતા એઈએ ત્યારે અને થાય

Page #243

દાશ અમે તો આવા પાપોમાંથી છુટ્યા છીએ. પાજુ અમને થોડા ધણી સુખદુઃખની અપેા હોય છે. માટે કઈ ઠીના અશુભ ભાવી હોય તો લેશ્વા ટી શઠે અને ઝઈ જ્ઞાન અશુભ ભાવી હોય તી વૈશ્યા ભાગી જાય તેનું પૃથ્થક કરવું પડે.
り
હવે તમને જીવનમાં સગવડતા ખૈઈએ છે, મેળવવા ઈચ્છો છો, ભળે તો તમે રાજ પરંતુ તે મેળવવા બીજનું જે થવુ હોય તે થાય, મને સગવડતા મળવી એઈએ બાઝી જાય જન્મમાં " આવી ત્તિવાળા જીવી શુભલેશ્વા પામી ડતા નથી. તેની પ્રતિમાં એટલી સ્વાર્થ છે કે જ્યારે તે વિશ્વાસઘાત, ધૃતરપીડી કરશે તે કહેવાય નહિ. કારણ " મારે ગમેતેમ સગવડતા જોઈએ, કોઈપણ સાથે તે મળવી જ જોઈએ” તે માટે બીભનું શું કરવું તેમાં કોઈ લીમીટ દ અત્યારે ધંધામાં ગળાકાપ હરીફાઈ થતી હોય છે તેમાં કોઈ આડો આવે ને કરોડોનું નુક્શાન થાય તેમ લાગે ત્યારે શું વિચારી? ગમે હૈ રીતે તેને પતાવવાની તૈયારી ખરીને ? તમાશ્કરોડ-ઘે કરો૭ ક્યાંક સતા દોય ત્યારે તમને કઈ રેન્જના અશુભભાવો આવેલું ગમે તે ભોગે પૈસા કઢાવવાના તેજ જેનામાં આવા ભાવોની તીવ્રતા હશે. તેને જીભ વેશ્યા શલ્ક્ય જ નથી. પોતાના સ્વાર્થ ખાતર ગમે તેવી એક્શન લેવા તમારી તૈયારી હોય છે.
તેમ ધંધામાં લાગે છે જરા વિશ્વાસઘાત કરહ્યું તો બે પાંચ કરોડ મળશે ત્યારે સામે પાયમાલ થાય તેમ હોય છતાં શું વિચારો ? તેનું જે થવું હોય તે થાય, પણ આપણે તો મેળવી લો. આ બધા કૃષ્ણ વેશ્યાન ભાવો છે. પછી ભલે તે પ્રસંગે દાન, દયા, પરીપઙાર ઠરતી હોય પણ સંખથી પ્રકૃતિ ઉશ સ્વાર્થવાપી છે.
હા, ઘણા જન્મે ત્યારથી શુભવથી લઈને જન્મ્યા હોય છે. પણ એવા નવી ઘણા જ સૌછા નીડી. આપી જન્મ્યા ત્યારથી અશુભ

Page #244

23 -
લેશા લઈને જ હોઈએ પણ વે શુભ લેસ્થામાં ઈ ડીમે તેમ છીએ. પરંતુ તેના માટે સંકલ્પ જોઈએ. સભા- પૈસા થશષ્યા પછી તે માણસ બદમાશ નીકળે ને પસી
ન આપે તો ૧ સાવજ - શ્રાવઠ માટે બાસા શું છે? ભાવકને માણસ મોળખીને વ્યવહાર ૪રવાનો છે. માટે ભૂલ તમારી છે કે તમે ઓળખ્યા વગર સડી ૨૧ઠી. તમને પેલાની ભૂલ દેખાય છે, તે ઘરમાં લાગે છે. પછી તમે બeભાશને અોળખ્યા નહિ, તો તમે stબા નદિન
સભા:- ૨ડ્યા પછીનું કદાપી સાવજ - તમે વ્યવહાર ઠરતાં લાલચમાં વધારે મરી જી. વધારે વ્યાજ મળે છે ને ? માટે લોભને લાલચમાં ગમે ત્યાં ભરાવી . પછી છાતી ફૂટી તેમાં 2 વળે. માટે વ્યવહાર સજ્જન સાથે જ ઝરવાનો દો. જૂન માસની ઉડી સ્થિતિ આવે તો પણ તમને ચિંતા ન હોય , તેની પાસે આવશે ત્યારે તે આપ્યો વગર રહે નાર. પી. તમે ધિરાણ કરતાં માન સની લાયત ચકાસી છો ખરા ? કે ખાલી વળતર છી ૧ માટે જ તમને ધુતારા મળે છે.
- gવે તેને લેa) Qાળાને પોતાના ૨૦-૨૫ ભય તી એમ ન થાય ને હું સીધો કરી નાખે , પતાવી દઉ. પૈસાને પાડીને મેળવી લી, પછી તેનું જે થવું હોય તે થાય. આ બધુ તેને સ્થાવાળાને ૧ષ્ય નથી. તેને તે વિચાર આવે કે અત્યારે તે કેવી પરિસ્થિતિમાં છે. તેમાં મજૂરા સ્વાર્થ ખાતર . હું વધારે દુઃખ પ્રાપુ? તેને તેના કુટુંબ પરિવારની ચિના દય.
માટે તે સુવનમાં પોતાના સ્વાર્થની જ ચિંતા હોય તે દીપક સિલેસ્થામાં જ ફરે ન દે. - તેલથી પામવા માટે ઉતમાં નાની નાની બાબતોમાં પણ

Page #245

સરળતા જોઈએ.
તમે ઘરમાં પત્નિ સાથે પણ તે કરી છે તેને મોટા મોટા વિશ્વાસ આપ પછી થોડું ફરીને વાની વાતો . ઘડીમાં વાત કરી ને ઘડીમાં વરી જાય તેમ છોકરાને પણ છાની રાખવા 6ો છે - છાની થઈ જ ફરવા લઈ જઈશ, Ritત થાય પછી ફરી જી. પરંતુ આવી નાની નાની ખોટી પ્રવૃતિ પણ તેજો ભેચ્છાવાળી રે નાદ.
સભા - છોકરાને વાત રાખવા શું કરવું ? સાદેવજી:- તે પણ મારે ભણાવવાનું ? તમે તેને આશ્વાસન માપ, લાગણી માપો, વાત્સલ્ય કાપી , તેની તલીફનું નિવા૨ણ કરી. પછી .. તેને કોઈ ઉઠા તો ન જ ભણાવાય નૈ ? ઘણી વખત તો છોકરા
પરેશાન કરે ત્યારે ધમકાવી ને બાવાનો ડર બનાવીને જેમ ઘણી વખત શાન ૬૨વા મારી થડીયાળ આપો, અને પછી જમતાં રમતાં ઘડીયાળ લઈ લો અને 6ી બાવો લઈ ગયો, અત્યારે તમે તેને દેવ ઉઠી ભગાવી છે. પછી તે તમને કેવા જેઠા ભાવથી ખબર છે ને? સભ:- માખુ ગામ કેટલુથ આવું બધું બીજુ ખરુ ઉભુ થય છે તો
શુ ક૨વું ? સાહેબજ - પહેલાં તમે તમારા પર બ્રેક લગાવો. તમે ફોઈ આખી ગામના ગુરુ શ્રી ! એ થડિત તેવા સ્થાન પર હૉય તેને ઘીમને સુધારવાની જવાબદારી માવે છે. હા, તમારા ઘરમાં છોઈ ખોટી પ્રવૃત્તિ કરતાં હોય તેને સુધારવાની મારી જ્વાબદારી પૂરી પકડ આખા ગામને સુઘારવાની જ્વાબદારી તમારી નથી.
ટ્રાફીકના નિયમને તમે હાથમાં લો તો ચાલે પર સેસાસ પણું વ્યવહાર કઈ રીતના હોય છે તે સમજવાનું છે.
તમારા હાથ નીચે જેટલી હોય તે ખી કરે તેને અટકાવવાની

Page #246

1 જવાબદારી ખરી, પણ માપી ગામની નાદિ.
સભ- ઘરમાં નીક૨ ઠાઈ ખોટુ દુમ કરે તો અમને પાપ લાગે સાવ ઘરમાં નીડર પો 51મ દરે તેનું પાપ શેઠને પણ લગે. તમારી દીકરી પણ કોઈ ખીરુ 51મ કરે તો તેમને પાપ લાગે. ત્યારે રીઝવું જોઈચ્છે , ન શકો તો પાપ લાગે. * શિષ્ય અધર્મના માર્ગે
સ્તી હોય તો ગુરુને રીઝવી જોઈએ . ન ૨ોશો તો તમને પાપ લાગે. પણ આખા સંઘમાં બીજો કોઈ સાધુ કાંઈ મથી રતાં હૌથ તી અમને પાપ ન લાગે. અમારી જ્વાબદારી અમારા શિષ્ય પરિવાર માટે હોય છે.
પતિ પત્નિને જવાબદારી આવે. પરસ્પર $વ્ય ૩૨ છે માટે સુધારવાની જવાદારી આવે. પણ તેમાં પણ જ્યાં ત્યાં માથું મારી તો દોષ લાગી. તેમ ધર્મના હઝામાં પાક ૪ઈ નવી શ્રાવ્યો હa તે વખતે તમે થોડા વધારે ભાર હોવ તો તેના ગુરુ બની જવને ૧. તે ચાલે નાદ. છે તેમ ઘણી વખત મીટ બધાને વહાલા થવી, રાજ રાખવા પ્રયત્ન કરતાં હોવ છો. જેમ સગાવહાલાં મરે ત્યારે એવી મીઠી મીઠી વાતો કરે ૐ જેમાં જુઠ્ઠાણાનું ગણિત જ ના હોય. વિચારશ્ન વૃતિ છેવી છે. સામાને ૨ી ખુશ કરવા સત૨ જુઠાણા ચલાવ, તેમ જે જ ડીઈનાથી ઓછું આવે તો વાતવાતમાં ખોટું લાગી જાય, ગોછુ આવી જાય, વાલી બાબતમાં અtધુ આવે, વાંધા વચા પડે. આ બધા અશુભ લેચાજજે ભાવી છે. તેનામાં તેને લેસ્થ શર્થ નથી, - સાટે વિચારવાનું છે કે માપ ભલેશ્યાના ઘરમાં આવી ગયા છીએ હૈ નાદ તે પાસવી નહિ ? અને પામવી હોય તો તેના માટે ચેતન, મને વિચારી દ્વારા પુરુષાર્થ દરવાની છે. - અશુભ લેયાથી ઉંઘમા પર ભારે ઉર્મબંધ થાય છે. પ્રભ

Page #247

જ છે લેશામાં સૂવા જવી દુતિ બાંધનારા હોય છે. તમને સ્વાર્થ રેક માવે છે, તૈની તકો પણ ધ્યારેક અાવે છે અને તેમાં પણ સફળતા (ારેક મળે છે. પકા પ્રકૃતિમાં સ્થાઈ છે માટે પાપ નો રસ
Sલાક બંધાય છે. - જેમ મારા છોકરા -છીકરીનું ઠેલીબ૨ ગમે તે હોય, પt તમૂને શું ઈચ્છા છે તેને તો સારામાં સારુ મળવું જ જોઈએ.' માટે અપેક્ષા શું પ્રાવી લે પછી માના કારણે ડોળ અને છેતરપીંડી ચાલુ થાય. પરંતુ ખબર નથી કે આપની ઝારકો ભવાંતરમાં અને કે, જન્મો સુધી સારા પાતી, સારુ સ્થાન ન મળે, ૩રકા ન કેવી છે. પડીઝુ બંધીને પહાવી દેવાની વાત છે. ગમે તેવી પ્રવૃતિ ઇરીને ઉંધા જનમાં નાખવાની વાત છે. પ્રાપણો ત્યાં અસત્ય ભાગમાં " કથા ગ, 2 મિ વગેરે લખ્યું છે ને ? - ભુવનમાં કીડાઓ પર શા છે માટે જ ખામીવાી દીકરીને પછી eઈએ. પણ તે વખતે તે ખામી ન જણાવેલ હોવાથી સામેનાની a હાલત થશે તેની કદી વિચાર કરતાં નથી. માટે તે લેસ્થા નથી.
તમને જ આવું કરે તો વધુ લાગે ?
મને પાયમાલ કરી નાખ્યો તમારા જીવનમાં બીજ માવી તી કેટલાય પ્રસંગો, નબળા હીથ છે. જૈમાં બધે આવી વાતો પ્રવૃત્તિમાં ચાલુ જ હોય છે. જરીને તસ્વથી, કેવા પાપ બંધાશે તેની કી વિચાર કર્યો નથી.
- અત્યારે તમે થપ્પડ મારીને ગાલ લાલ રાખ છે, પછી તમારી પાર્સ છે તેટલું સ્ટેટસ જોઈએ છે કે નથી તેનાથી વધારે સ્ટેટ્સ જોઈએ છે.. સ્ટલી સુખી છો તેનાથી વધારે સુપ્પી હોવાના ઠળ કરો છો પણ એ બધા અશુભ ભાવી છે. આવી બધા જુઠાણાથી બીજા તેમાં ભરાઈને પેયમાલ થઈ જતાં હૉય છે.

Page #248

૪૩
અનિચારમાં બોલે છે ને કે " રાગ છેષ લો એકને 3 : પરિવાર વાંધી , એકને મૃત્યુ હાનિ વાંછેિ." - લાગણી દૌય તેના માટે સારા અભિપ્રાય આપો, અને વૈષ હીથ ત્યાં તેને ગમે તે રીતે પાથમાલ કરી નાખો. આવી બધી પ્રતિમા અથભ લેવામાં હોય છે. અને આવી બધી મનોવૃતિવાળી
માટે શુભ સ્થાનો ચાન્સ નથી.

Page #249

| પ-x- શ્રી યુગભૂષકવચ સદગુરૂભ્યો નમઃ ) પ-૧૧-૫ સ્વીવાર.
|| મનોવિજ્ઞાન | ગોવાળિયો 2 અનંતજ્ઞાની અનંત ઉપકારી શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માએ ગતના વીના મમ્મી કલ્યાણ માટે અસંખ્ય યીગીની પ્રવીધ કરનારા .. ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
ને ૫સનમાં આપના માટે અસંખ્ય થીગી હૈ. અને બધા . ગોનું વર્ણન ૧૪પૂર્વરૂપ સુ'દશગીમાં છે. પણ સેકપમાં ને વિશ્લેષણ ઝરી ની ભકિતયોગ, કર્મથગ શાસ્ત્રાયોગ, જ્ઞાનયોગ, સામ્યયોગ, મામ મસર યોગી બતાવ્યા છે. તેને તે બધામાં પણ 2પ લૈવલમાં ધ્યાનયોગ છે. દરેક સાધનામાં અંતિમ ચરકામાં સ્થાન ચૈગ છે તેની સામે બધા નાથીજ યોગ છે. આ યોગ (૧૨) પધા કન ખપાવી શકાય છે. ઉશમાં ઉગ્ર ઠર્મને અપાવવાની કમતા
સ્થાન યગમાં છે. મનનું અંતે માચ્છી આ સ્થાન યોગમાં છે. અનંત ઉનો જામેલો મૌનો ઉછેદ ઉરીને છેલ્લે અમનસ્ક ટanને પામી ઝાડવાની તાકાત મા ધ્યાન થીગમાં છે.
પાને મનની અશુડમી ભાગી , તેની સામાન્ય પ્રક્રિયા પછી ભકણી , પછી મનની ટૉપ લેવલની હિ માટે સાધન તરી8 ધ્યાનયોગ જ છે. અને પ્રાજ અંતિમ રાજમાર્ગ છે. જે જીવો પુલ ધ્યાનના ૪ પાથામાંથી પસારુ થાર્થ તેજ ડિતને પામે છે. અહમા ગુસ્થાન9થી, માંડીને વળી મ91 ધાનથી પામી શકાય છે. શાસ્ત્રોમાં સ્થાનની મહિમા ખૂબ જ ગાથી છે.
થીમના મમાં પડેલા ભકિતયોગ, કર્મયોગ , શાયર, ઠાનથણ, સામ્યયોગ ને પછી ધ્યાનયોગ માવે છે. કર્મયોગનું વર્ણન આચારરુપે અધ્યાત્મમાં શ્રાવે છે સાથિા શ્રમયોગમાં આવૈ, શાસ્ત્રોમાં પદેલું શાસન મેઈઍ. જ્ઞનગ પામેલાને સાસ્થય આવે અને પછી થાન આવે છે. ટામાં સ્થાન યુગ છે. અત્યારે

Page #250

કપ, જે વધી ધ્યાન કરે છે તે પ્રેક્ટીસ કરે છે, એમ કહૈવાય. કાર, બાળ બતાવેલ બ ળા સ્ટેય પસાર ઠર્યા પછી જ નિર્મળ થાન આવે છે.
જેને પણ આનું સ્વાલંબન તૈયુ હોય તેને શાસ્ત્રાનું પ્રોપર ગાઈડન્સ લઈને ફરવાનું છે. નાહ્નર ટ્રેનીગના નામથી ઉધુ વેતરાઈ જશે. માર્ગદર્શન લઈને જ ઠરવા જેવું છે. શ્રી ભૂમિકાને જયા વગર જે ઝંપલાવશો ની હવાનિયા ભરવા જેવું થી. અમે તેમને સદંતર કરવાની ના નથી પાડતા. પણ બીજુ ધી આરાધનાને ગંકા કરીને ધ્યાન રવાનું નથી. જૈન પ્રતિક્રમણ કરવાની વાત આવે ત્યારે 8છે કે હું તો સ્થાન ઇન છે." પરંતુ આ બધી ક્રિયામાં મળી આવી ન હોય અને ધ્યાનમાં ચઢી જય તે બરાબર નથી. તેમ ઘણી કે મને ઘોઘાટમાં મુજ દરવી ફાવતી નથી માટે સ્થાન છે જ. પરંતુ તમારે તમારી શ્રાવક તરીકેની શ્રાવડાચાર બાબર પાળવા જોઈએ અને સાથે વ્યાસ પૈ o $લાક સ્થાન કરી તે બરાબર છે.
અમારે સાઉપકuમાં પણ 8ઘુ છે કે રીડા પછી પૂર્વ અને મધ્ય સ્વિંસ્થામાં ચિંતન, મનન શાભ્યાસ છે પણ સ્થાન નથી. સ્થાન તો ઉતરાવસ્થામાં કરવાનું છે. માટે બીજી પધી મારાથના છોડીને ધ્યાનમાં બધી આરાઘના સમાઈ ગઈ છે તેમ માનીને જંપલાવવાનું નથી. - શાસ્ત્રમાં બતાવેલ ઉલ સ્થાન ઝરવા માટે ની દજુ ઘyu સ્ટેજ પસાર કરવાની છે. માતા અભ્યાસ રૂપે ઉદેવાશે.
*. શભ:- અભ્યાસરુપે સ્થાનમાં વધું કરવું ? સાહેબ - જૈન શાસનમાં ધ્યાન પર વોલ્યુમીની વોલ્યુમી ભરાય તૈલી શસ્ત છે એના ઘણા જ ભેટ છે. ચાર લાખ વૈતાલી હાર સોને અન્નઇ ભી છે. માટે સમગનાથી ચિત્તની શુદ્ધ કરવા આ છેલ્લુ જ છે. પરમપદ પામવા માટે ધ્યાનને શરણે જ્વાનું છે. - તેમાં ૪થોગ, રાજ્યગ, કવ્ય સમાધિ, ભાવ સમાધિ આવી

Page #251

૪૬ 'જય તેવું વિસ્તૃત વર્ણન છે પણ તમે મુંઝાઈ ન ભી હૈ માટે હું સૈન્ટર લાઈન બનાવવા માગુ છુ. જેના ૫૨ રાજમાર્ગ સ્થપાયેલી છે સૌથી પૂરેલા સર્વ ભૂમિકા રૂપે
ચિંતન અને ભાવના આ છે સ્ટેજને માત્મસાત - રવાના છે. અત્યારે થકા શ્વાનની હું વ્યાખ્યા કરે છે કે ચિત્તની એડગાતા આવી એટલે સ્થાન મળ્યું છે તે બરાબર નથી. આવી વ્યાખ્યા ફરનારને પછી તમે કોઈપણ વસ્તુનો વિચાર ઠરી છો ત્યારે મારું મન તેમાં જ પરોવાયેલું હોય ને ? તમારાં અવનમાં ૌ કોઈપષ્કા બન્યું છે કે એકાગ્ર થથા વગર મને છોઈ વસ્તુનું જ્ઞાન થયું હોય?
પક. આ ઐઝાવાતા ની ઉપથગ શહેવાય ગ્રામ ૨૪ કલા ભવનો ઉપયોગ નો ચાલુ જ છે માટે એમ કહેવાય છે બધા ૨૪ Sલાક aોન કરે છે ? માટે આ સ્થાનની વ્યાખ્યા નથી.
તમે ૨૪ કલાક ચિંતન પાડરતા નથી પણ. આડાઅવળા , સેઇલ્પ, વિકલ્પ જ ચાલતા હોય છે. ૨૪૬ભાઇ સાજ શણુ છે. સંકલ્પ-વિશલ્પના ટીલાપ જ મન હય છે. મને તો રખડનું મન છે. પવનના મીજાથી પાણી ઉછળતુ હોય છે માટે પાણી સ્થિર નથી. બસ તૈયું જ મન છે. પછી મેં અને પછી એકાગ્રતા તો હોય
એકતાની ગાળી લાંબી નથી હોતી $ વસ્તુમાંથી રૂ બીજી વસ્તુમાં મન નુ છa છે, કામ ચિત્તની ચંચળતા હોય છે. પછી તેમાં પણ એકાગના હોય છે. માટે તેને સ્થાન ઇદેવું તે બરાબર નથી,
હવૈ ચિતન , ભાવના, અનુ ધ્યાન આમ ચાર સ્ટેજ છે. આપકો શુભ ચિંતન સ્વાનું છે. બધિ શુભ જ લેવાનું રહેશે.

Page #252

૪૭ સંસારમાં પણ અશુભ સ્ટેજ આજ પ્રમાણે છે. ચને તેમાં ની વાર
નથીદારી પસાર થતા હીથ છે. ન માટે આપણો ભથિતન લેવાનું છે, ક્વે તેમાં એ વિષય લઈને તેમાં ઉંડા ઉતરતા જ, ચિંતન ઠરી, ઉહાપો ઠરી. નવી શોધ થયા 5૨વો. ધારાધ8 વિચારણાને ચિંતન કહેવાય છે. ધ્યાન કરનારને કલાક સુધી ચિતન કરવાની પદેલા રેવ પાથ્વી પડશે. નૈના ગર ધ્યાનનો ઢાંચી ગવાતી નથી. A પરમાત્મ તત્વ લો. સ્વસ્થ બની તેના પર ચિંતન ફરી ઉપર ૬૨. & ભગવાન . તમે તૈમની ભક્તિ કરી છે. તમે થોડો ટાઈમ મનને સૂચન આપો કે મારે પરમાત્માના ગુણોનું. તેમના સ્વરુપનું ચિંતન કરવું છે.
. પરમાત્મા કેવા છે? પરમાત્માની શુક કથા છે પરમાત્માનું સ્વરૂપ શું છે? પરમાત્માના ગુમ ૩૪ માસના છે
પરમાત્મ તત્વ અહિતીય ઠેમ છે આમ એક એક મુદે ઉભા અને તેના પર ઉંડા ઉતસ્તા જ. તેનાથી તમને ખ્યાલ આવશે કે તમે એક જ વિષય પર છેટલો ટાઈમ ચિંતન કરી 3 કી.
સભ્ય-સાધ્ય આ બધુ કરવા અમારી પાસે જ્ઞાન નથી. સાબિજ:- તેના માટે જ્ઞાન ની જોઈએ જ. તમે જ્યારે મેં શુભ વિષયમાં ધા૨બધું વિચારી પણ ન શઠ ની સમસતાથી છવાઈ મથે તે રીતે ધ્યાનમાં ૬ઈ રીને જઈ શકી તમારે અત્યારે વિષયનું કોઈ અનુસંધાન નથી દો. ગમે તે વસ્તુ એe૨ પછી પડતી શેથ છે. માટે આ ચિનનની શીળી નથી.
' બo

Page #253

૪૮ જેમ ડૉઈ માત્માનું ચિંતન કરતા હોય ત્યારે વચમાં ટેબલનું ચિંતન ચાલુ થઈ જયે. આ શૃંખલાબધ્ધ વિચારધારા નથી. ભલૈનમે પાંચ મિનિટ વિચાર ડરી પકા મનને બરાબર સૂચન માપીને ૪૨. અને તેમાં જે તમારા મન મૈર ન થાય તો શુભ સ્થાનમાં 8ઈ રીતે જશી, શુભધ્યાનમાં તો ૧૦e૪. મન પર 9બ જોઈતો.
ચિંતન એટલે એક જ વસ્તુ પર ધારાવધ ઉડાણાથી વિચારવાનું છે. મેથતન કરવું હજુ સહેલું છે કાકા નમાં આત્માને એક વિષયમાં નવું નવું જાણવા મળે છે. જૈમકે કર્મ જ તે વખતે મનનો ડાબુ હોય તો કર્મ પર વિચારતા
ઉર્મની વ્યાખ્યા શુ ? જર્મનું સ્વરૂપ શુ ? કર્મના ભેદ છેટલા! દર્ય બંધાય કઈ રીતે ?
ફર્મની અસર છે ?
તૈને પાછી પડી sઈ રીને ૧ મામ નવું નવું સ્ડરે અને ભાવ મળે. ગ્રામ ની મનને કુતુહલ વૃત્તિ દીય છે માટે હજુ ચિંતનમાં મન ટી . પછી ભાવનામાં ની એકની, એક વાતનું રીપીટીશન ઠરવાનું છે.
સભા:- અમને તો નવું જ નૈઈઝે સાધ:- સાધુ એ તમારી સંસારમાં નવું નવું છે રીપીટીશન છે દરરોજ નાહવુ, પાવુ, પીલુ, ઉંઘવું, વેપાર, ઘધ ક૨વાના મામ રીપીટીશન જ છે. પીચરના ખીની રોજ પીચર જુએ છતાં તેને મધ્ય પ્રાવે 8 ને? તમને માગ્ની એકની એક દિયામાં રમ આવે છે. શરણ ૧ તમને ભાવતી વસ્તુ મનિામાં ૨૫ દિવસ આપી તો પછી ગમેં ને? પરંતુ જ્યાં તમને તીવ્ર રસ નથી ત્યાં જ પીટીશન ફાવતું નથી. તે

Page #254

સંસારમાં પાંચે ઈજિયની ભોગોનું અવી ત્યાં સુઈ લુ રીપીટીશન કરી છે. એની એજ કામ-વાસના, એના એજ ભોગો, ઇનાં કેટલી મજ આવે છે તમે પૈst 100 વાર ખાધો રીય અને એ જ પૈst આપે તો રસ માવે છે. માટે ચીની ચકાસણી ભાવનામાં જ થાય છે. જેને ભાવના ન ફાવે તે ધ્યાનમાં જઈ હાડતી નથી. ત્યાં નવી નવી સીરીયલ નથી ચાલવાની . પણ ઐ3 જ વિષયમાં ચેતનાને વાઘબધ્ધ ગોઠવવાની છે. માટે ધ્યાનમાં બે વિષથોલર ૩ો તો સ્મલના કહેવાય. - ઘણા શ્રોતાવર્ગ 4 5 કે. વ્યાખ્યાનમાં એકની એક વાત રીપીટ થાય છે. તેમ ક્રિયામાં પણ એકની એક ક્રિયા & કરવાની ૧. અમને રસ તો નવું નવું મકવામાં, સમજ્વામાં , નવું પામવામાં છે
અમારા તીરો, ૧૪ પૂર્વવર ગાધરીએ બતાવૈલ ક્રિયામાં જૈને રસ ન પડે તેના માટે માનળની ભૂમિ નથી. ને ધર્મમાં પર સ્વાદ આવ્યો હોય તેને જ તે ધર્મમાં રીપીટીશને ગમે છે.
જેને આમાં, માટે માહિતકારી વાત વારંવાર રીપીટ ઠરે ને ન ગમ તેને સ્થાન ૩ રીતે થયો જેને આમાં કંટાળો આવે ત્યં સુધી તે આગણે વધવાને લાય નથી. જેમ ઇલ્યા હજારવાર સાંભળ્યું માટે જ દવાખ્યાન માળામાં જનારા થયા ને જો ભુ પ્રત્યે પરમાન હોય તો ૧૦૦ વાર સાંભળતાં સવાડા ઉભા થાર્થ , રોમાંચ થાય. તમારે પીકચરોમાં લવની વાત કૈલી આવે છે છતાં પણ ગમે છે ને ? તૈમ નીવેલી પછી હજાર વતા. રસ પડે છે. $ા ત્યાં તીવ્ર રચી છે. માટે જ વ્યાં પુનરાવર્તનની દીપ રહેતી નથી. ૧૪ સર્વ ભૌલાને પક સાર તરીકે સ્થાન કરવાનું છે.
માટે વર્મમાં રીપીટીશન આવવો જ. માટે ચિંતન પછી ભાવની ક૨વાની છે. જે બોલુ છે તેની વારેવાર ભાવના ઠરવાની છે જે હથ સાથે જડાદ જ જોઈએ. તમારે સંસારમાં પણ ભૌગની પ્રવૃત્તિ જેટલી છે તે વારંવાર વિચાર તો જ તેમાં તમે પ્રોતપ્રોત વધારે થઈ ઢાળી

Page #255

૫૦ છો. રીપીટ ફરી તી જ ભાવિન થવાય છે.
તેની જૈમ ઐશની ઍક વાનને આત્મામાં ભાવિન સ્વાની છે. જૈમ ૧૨ ભાવના છે. સંસાર મનિન્ય છે, શરણું તૈમાં કોઇનું નથી. મામ બધી ભાવનાથી કરી લીધી પm કોઈ તેનાથી ગ્રાન્મી એમનેમ ભાવિન થતી નથી. પણ વારંવાર તેનું પુનરાવર્તન કરતાં પ્રેવી અસર નીચે આવી જ્વાય કે થાય છે સંસામ્રાં ખરેખર કોઈનું હારી નથી. - અત્યારે ધર્મના વિષયમાં જે હસાન છે વધુ ખાલી માહિતિને પે જ છે ૧૮ ડાાન પછી ઈટીવ નીલેજ નથી . પછી લૈ જાન જે ચિંતન Rપે થાય ની અસર થાય અને તેં જ જ્ઞાન એ ભાવનાપે થાય વધારે જોરદાર અસર થાય અને પછી જ પ્રાગળની. સ્ટેજમાં વધી શકાય,
ધે તમારે સ્થાનની પ્રેક્ટીસ કરવા માટે ચાલેપની ઘણી છે. જેમ રુ, મલમ માપુ પર, તીર્થકર, તીર્થો, સાહાન તીર્થકરો આદિ સમવસરકામાં બીરાજમાન છે. આવી ઘણી શુભ શ્રાલેખની લઈ 13ય છે. જેમ નવ8ારનું આલંબન લીધુ તેમાં છે પ૨ પ૨ ચિંતન થવાનું છે. પહેલું પદ લીધુ ત્યારે તેનું જે ચિંતન જવાનું તેમાં ત્રીજુ છે ચીથુ પદ ના ઘુસી જ્યુ ઈએ. જે વિષય લીધો હોય તેના sણામાં જ મગળ વધવાનું છે. જેમ ઋરિતનું સ્વરૂપ, તેમના ગુણો તૈમનું જીવન, તૈમના ભાવો , તેમની સાથેના એમ તેના પેટ ભેટમાં આગળ શ્રણળ થાલ્યા જવાનું . જો તમે આ રીતે પ્રેક્ટીસ પાડશો તી આગળ વધી શકી. તમે આ રીતે પ્રેક્ટીસ કરશો તો બુદ્ધિ, મજામાં સુપધ્ધતી ચોક્કસ આવી . મનને ટેવું પડશે. ચાનથી મનીપળ, વિચાર , ઐ8ાગના વધે છે. તેનાથી તમને સંસારમાં પો લાભ થાય છે. તેની સદ્ ઉપયોગ ક૨વી કે દુરુપયોગ શરવી તે gી વાત છે.
અત્યારે તમારા મનમાં સુપધ્ધિતા નથી ઘરકી થાન નથી. માટે

Page #256

*ચંતન, ભાવના વગરના જીવી સંસારમાં પણ અસ્તવ્યસ્ત જીવનારો હોય છે. શરીરને પા કૈલ્યુ ન હોય તો પ્રસંગે તે યૌગ્ય રીતે ઉપયોગમાં નથી આવી રાડન . ૪ કલાઠ સળંગ બ્રેસીને કામ કરી ડતા નથી. તેની જેમ આયા પણ મન ઠેળવવાનું છે. દેવાયૈક્ષુ મન સાધન તરીકે ખૂબ જ ઉપયૌગી છે.
સાયન્સ પાસે ભ અને અશ્રુભ ધ્યાનની વ્યાખ્યા નથી પા તેઓ ધ્યાનને તૌ માને છે માટે સૌથી મોટી કંપનીઓમાં ધ્યાનની પ્રેક્ટીમ અપાય છે. દારા તેનાથી સ્ટાફની સૈફીસીયન્સી વધી જાય છે. હીરેનમાં આવુ ઘણુ ચાલે છે. ભૌતિક ટી ઉપયોગી છે. માટે કરે છે. પન્ન અથુન ધ્યાન માટે દુર ઉપયોગ છે. પરંતુ મહત્વ છે, લાભ છે માટે કરે છે.
હવે ચિંતનમાં વ્યક્તિ ચિંતન ઠરે એટલે એ વિષયમાં ખાલી તન્મય થવુ તેમ નથી પણ મૈત્યાદિ શુભ વિચારોથી અંતર વાસીત થવું એઈએ. તેનો અર્થ થયો કે તમે સંસારમાં પણ ક્યારે શુભ ચેતન ઠરી ડી કે જ્યારે તમને વિષય, ઉપાયમાં આસન હોય, બાઠપ હોય, સેસારમાં સૌય તોજ તમે સંસારનું ચિંતન કરી વાડી નો જેમ પાવાનું ચેતન ક્યારે કરી ને ખાવામાં સાન હોય, ટેસ્ટની વૃત્તિ હોય તીજ મૈં વાનગીઓનું ચિત્રન થઈ શકે છે. માટે ભેંસારમાં પણ ચિંતન કરવા આકર્ષ, ૨સ, આસન, ઈચ્છા, અનુટ જોઈએ છે તેની જેમ થા પણ આકર્ષણ, ઈચ્છા, ૨૨ રુચી જોઈએ.
આત્માનું ચિંતન કરવા આત્માાં સ શૈઈએ. શુભ ચિતન કરવા માટે ભેંસારીઠ ભાવોથી પર થવું જોઇએ. એટલો ટાઈમ સાર વિચારોમાં રમવું તેટલુ જન એઈએ પણ ધેટલી ટાઈમ સંસારના વિષયોથી પર થવું એઈએ. તમે 11 લા8 પરમાત્માનું ચિંતન

Page #257

Bરવા બેઠા તે વખતે જેટલા જુવ પ્રત્યે ગેરવર્તાવ કર્યા હૌથ નૈના.
ત્યે માની ભાવ જોઈએ. નહિતર ચિંતન ન કહૈવાય. શાસ્ત્રમાં લખ્યું છે કે આવુ શુભ ચિંતન કરી તો તેનાથી અસંખ્ય ડેમ ખપે છે. તે એક અભુત ધર્મ છે. ૨૭ભ ચિંતન કર્મની નિર્જરા – પુણ્યબંધનું, સાધન છે.
હરિભદ્રરિએ "થગuિ૬ ” માં લખ્યું છે યાદ યુક્ત ભાવોથી ચિતન તે અધ્યાત્મ ઉદીએ ઈમે.
દહી કે અત્યારે માત્માનું કે તપથર્મનું ચિંતન ૪હ્યું છે તેમાં કે માની શું જરૂર છે પરંતુ શુભનું ચિંતન ડરવું હોય તો શુભભાવી જ ' “ઈશી જેમ સંસારમાં પણ તમારે સંસારને અનુપ ભાવ જોઈએ છે. માટે શુભ ચિંતન સાં પ્રકૃતિમાં અશુભભાવીને શારીને હાભ ભાવોને ગોઠવવાની છે.
જેમ પીચર “ના દીવ ત્યારે શૃંગારરસથી આકૃષિત ઠેમ થાવ છો?
પીચર જેની પહેલાં પણ તમે શામમિઠ છો. બૈટલે જ એમાં તમે તલ્લીન થઈ હાથ્થી. ત્યારે એક વિરાગી આત્માને શાવા પ્રોગ્રામ દેખાઈ હૈ. ઇંટ પે મથે છુપી 3 બેકn૩ ડમાં તેને રસ નથી , માપ નથી વાસના, વિક્રર નથી
તેમ ધર્મનું ચિંતન પછી ક્યારે થાય તે માથાને અનુરૂપ ભાવી પ્રકૃતિમાં વણાય ત્યારે શુભ ચિંતન ભાવે. ઘણા ૪૮ છે ભલે અમે સંસારમાં જે કરતાં હીઈએ તે ફરીએ પછી જ્યારે ધર્મમાં પ્રાવીપે
ત્યારે તેમાં જ ઐ3131ર થઈ જઈચ્છે છીએ . પાક. શ્રી અર્શષ્ય છે. પ્રારકા જેને અશુભ પર ૨ગ છે ને શુભમાં શ્રાવી હાલી નથી. માટે જ પહેલા મનમાં ઉદયને શુભ ભાવથી, મૈથાદ ભાવીથી વાસિત સ્વાનું છે
તેથી ઠઈપણ ક્રિયા ફસાં પરેલ " ઈરિયાવાયું ” કરવાના છે. તમાં જગતના જીવ માતા પ્રત્યે શમા, મૈત્રી માવે , પ્રમોદ તાવ આવે

Page #258

, It
જેનાથી હૃદયને વાસીત બનાવાનું છે, માટે ભક્તિ કરતાં ઇશ્યાવયં સૂર્ણ . ચૈત્યવંદન બોલી ત્યારે સ્તવના થાય છે ઐસર્વે ( હાર સ્તવના ઠરવા માટે પ ઈરિયાવયં ભ્રષ્ણુ કારક શું ?
ઉદયને આ રીતે વાસીન બાદ કરી ની આગળની ભક્તિ, સ્તવના સાચી નદિ થઈ શકે તેમ તમારે પોષવમાં પB કૈલીવાર છીયાવરિંય કથા છે. - ઈરિયાવાયના પદના ભાવો વિચાર ની ખબર પડે કે માત્માથી જગતની જવ માઝાને નાની મોટી થી આશાનની અપાઈ છે.
માટે આ બધી આશાતનાની માપની $૨વાની છે - તમેં કોઈને દુ:ખ આપી ને તમને હતી મળે તે દી ઘનવાનું નથી. ભર્તી તમે શાતી ન આપી શ$ી અશાતાને પાણી ન લઈ શી પણ તેની ખરા હૃદયથી માપની 54 શી ઘી ઉથી તમારું હૃદય 8મળ થાય. હાઉસઝનમાં પણ મદ ઉપરી નીર્થકર ભગવંતની ગુફાની સ્તવના ઠરવાની છે. છતાં પણ તેમાં તમને કંટાળો આવે છે તો સમજ્યાનું & સારી પ્રત્યે તમને વિરોધ છે.
. . . સભા - જ્ઞાન નથી માટે કંટાળો આવે ઈ. સાબમુ - અમે તમને $ોઈ જ્ઞાન મેળવવાની ના પાડી નથી પણ રસ નથી માટે જે પ્રદેથી ભણવાની મચી છે. સંસારમાં આટલું મેળવ્યું. પણ દિયા મેળવવાનું મન નથી કારણ કે એલ ઈ, એની ઉપયોગીતા મરત્વ, ૨સ પણ નથી. . . - પ કયો કરવા મનને ગુડીથી ભાગવત પુરવું જોઇએ. અમુ૬ પ્રકારની ગુગોથી ભાવિન ન થાય તો તે જ ર ચિંતન, ભાવના કરી ૨ની નથી.
" શરુઆતમાં મનને નવું નવું મળે તો જ તે ટકવાનું છે અને પછી જ ભાવનામાં તે સ્થિર થાય છે. માટે પહેલો નવું નવું સમજે, ભારે

Page #259

2४
* અને માટે જ સ્વાધ્યાય આદિ કરવાનો છે પછી જ તેમાં આગળ વધીને ભાવના કરવાની છે. એકનો એક લોગસ્સ ભર વાર બોલતો કંટાળો ન આવે ત્યારે તમે આગળ વધવા માટે યોગ્ય છે. જેમ સંસાર પ્રેમી હજારવાર મળે તો પગ વિથગ ઈરછે ખરી? ઝારકા - ત્યાં પણ છે.
પ્રભુ મહાવીરે દીક્ષા લીધી ત્યારે કોઈ બધા શાસ્ત્રાનું તેમને જ્ઞાન મળવી લીધું નથી. ૧૧ અંગનું તેમને જ્ઞાન હતું, જ્યારે અપભદેવને ૧૪ અર્વનું જ્ઞાન હતુ. છતાં મહાવીર પ્રભુ દીક્ષા લીધા પછી પ્લાસ્ટનું ઐક " પાનુ યા નથી. પણ તેનું ચિંતન,ભાવની , મનુગ્રા, સ્થાન કર્યું છે. ચાર સ્ટેજમાં તૈમી ફરતા ફ્રા. ચિંતનથી તૈમી નીચે ના ઉતરે. ભણી લીધેલાનું શપીટીશન જ ફરની.
પ્રભુ તીર્થંકર હવા છતાં સમતાની ભૂમિકાને પામેલા હીવા છતાં પણ શૈકની એક વાતને રીપીટ કરતા હતા કે દેeથી માત્મા ભિન્ન છે છતાં દેશની અસર માત્મા પર થાય છે નહિ તેનું ચિંતન તૈકી 9.
ભવાન અનાર્ય દેશમાં 5ર્મ અપાવવા ગયા છે. એમને કર્મ ખપાવવાની ઉતાવળ ન હોય છતાં પણ અનાર્ય દેશમાં ઠેમ ગયા?, સમતાની ચકાસણી કરવા ગયા છે. બીજની દેe પરાયી છે તેમ મારી દેહ પણ સ્વતંત્ર છે. જીભને ખીલી વાગે તો તૈની વૈદના એના . થાય એમ મારા દૈત્ની પછી મને અસર છે કે નદિન માટે જ્યાં પરિષદ આવે ત્યાં જઈને તેથી ઉભા રહેતા. તેમ પીતાની સમતાને તેમને સારવાર તા .
ખપી ગયા તો તેમને હર્ષ ન થાય અને જે શર્મ ન ખપે તો , તેમને શીક ન થાય . ઝારકા તેમ સમતાની ભૂમિકામાં છે. - અત્યારે આપ આ સ્ટેજ નથી. આ પછી બોલીએ છે યાન્મા Eા છે પણ દેશની અસરથી આપણે નિર્લેપ નથી થવાની. એમના

Page #260

મૈં આપા સ્ટેજમાં ઘણો તફાવત છે.
ભાવનાને ધર્મના પ્રાણ કહ્યા છે. માટે જેને પુનરાવર્તન ન વૈ તેને માટે ધર્મ નથી. તું દર વર્ષે આજ કલ્પો, વારસારૃગ સાંભળવાનું ? હવે આવુ નહિ થાય નૈ ૧ પરંતુ પરંપરાગત વ્યાખ્યાનમાં રસ ઉડી ગયી છે માટે જ તમે બધા વ્યાખ્યાનમાળામાં જ્યાં થઈ ગ્યા. પરંતુ ભૂતડામાં શ્રાવડ હઠ ક્ષોના સાંબખતાં. એ જો કે આ શબ્દના શ્રવણથી મશાલાભ હૈ, ૧૪ પૂર્વધરીએ રચેલ રામમય શબ્દો છે. માટે એટલી શ્રદ્યાથી સોબળે 8 અંદરથી થ્વિ ભાવીત થાય. ઉપસર્ગ સાભળતાં અંદરનાં દિલના नार લી ભય દર વર્ષ આ કલ્પ' સાંભળતાં પરિણામ વધવા જોઈએ પણ ઘટવા નાસૈ′1
જે ધર્મમાં રીપીટીશનમાં માનથી તૈન ધર્મનો સ્વાદ ચાખ્ય નથો. ભગવાન મહાવીર જ મદિના ડાઉસગ્ગ ધ્યાનમાં રહ્યત્યારે જે જાણો લાધેલુ ફ્લુ તેનાથી જ વારંવાર પ્રાત્માને ભાવીત કરતી.
માટે પહેલા તમને જેટલું ધર્મનું જ્ઞાન છે તેને સિનના સ્ટેજ પર લાવી રચી ભાવનાના સ્ટેજ પર અને આ સ્ટેજ પાર કરશી પછી જ ધ્યાન આવશે.
માઃ ધ્યાન કરતાં ધ્યાન બીજે વું ૨૨ે ૧ સારેવ - ધ્યાન કરતાં ધ્યાન બીજે જાય તે ઈમપીસીબલ છે. ઠાર ચિંતન, મનન, ભાવના પછી ધ્યાન અાવે છે. હા, આકસ્મી ોઈ એવુ નિમિત્ત રક અને ધ્યાન બીજૈ ચાલ્યુ ય તે જી વસ્તુ હૈ પણ એમનેમ ન જૈ ય તે શાન નથી. પણ ખાલી સારા વિચારો છે. તેતો ઘ્ન ની જમા છે. હાઈ લેવલને લો લેવલ તમે માની લીધુ હૈ. જેમ દરને આત્માને જુદી માનો એટલે શું સમઠીન આવી જાય ? હૈદ આત્માને જ જુદી માને તે તૌ આસ્તીઠ છે માટે બધા આસીઠ

Page #261

પદ્ધ "શું સમડીની છે.
પક સ્થાનને સમજાવવા માટે ટેટાંન આપવું હીયની – મા મન-વચન - કાયાની શક્તિ કુથથીગે મળેલી . ૪ લાખ જીવીયનમાં ન મળે તેવી આ વાત છે. હવે તેમાંથી આપણે અમઠ 261 જ વાપરીએ છીએ. સનન સક્રિયતાથી પ્રાપણી. ઝામ દસ્તા નથી. જેમ તમે એમનેમ બેઠા બેઠા ગપ્પા માવો ચારે તમારી માનસીક શદિન ઠેટલી ઊઠેલી હોય અને તેના બદલેં તમારા * ઘરમાં કોઈ શોવડી માવે ત્યારે તેને ઉકેલવામાં કેટલી સજની, શકિત વાપરશો . તેમ 6થમાં પણ સતેજતા પ્રદી હોય છે માટે બધે સમાન અનૈતી નથી.
તૈમ શારીરીક ક્રિયામાં પણ તમે પથારીમાં પડ્યા છો ત્યારે શારી૨૭ ચીન અમારે ચાહ્યું છે એટલે હાર્ટ ડીડની ચાલુ છે. માટે તે વખતે તમે શરીરથી સાવ નિશ્ચિથ નથી. તેમ સુવામાં ટટ્ટાર થઈ અને ત્યારે કેટલી સક્રિયતા પેદા થાઓ ત્યારે તે પછી ઉભા થાસ્ત્રી ત્યારે ૧ પથી ચાલવા લાગી ત્યારે , અને આગળ વધીને ઝડપથી ચાલો ત્યારે ૧ અને પછી દડો ત્યારે ૧ મને મુઠ્ઠીવાળીને દીઠો ત્યારે માટે જેમ પુરૂષાર્થ વધે તેમ શરીરની સક્રિયતા વધે છે
તેમ ધ્યાનમાં મન-વચન -યાના યોગની સાઠયતા છે. અત્યારે તો જીવન માં આપણે સાવ માટલા ફરતા હોઇએ છીએ. માટે મન-વચન - શયાની શક્તિ થકી જ માડીથલ પડેલી હોય છે જ્યારે ધ્યાનમાં રાહત આઈડીથલ પડેલી ન હોય
સભા:- સ્થાનમાં મન-વચન - કાયયીગ ડઈ થી ૧. સારે બજ:- સ્થાનમાં સાથી યોગ સતેજ છે. તમે સૂડમ વચનગને સમર્મ. દાઉસમાં લોગસ્સ ગણતાં gોવ ત્યારે હઠ પણ ઉડાવાય ના છત્ર હલાવાય નહિ, માટે તે વખતે વ્યક્ત વાપરીનો ઉચ્ચાર હોય. પાક

Page #262

પs 'બંદરમાં ક્યારે ગણો છો ત્યારે લીગસ્સના શબ્દો મરવની પે પૈદા થાય છે. તે તમે પોતે સાંભળી પડી છે માટે તેનો અર્થ છે ઠે વાણીનો પ્રયોગ ચાલુ છે. માધ્યમમાં વાણીનો પ્રવાહ ચાલુ છે સુમિ નાદ પૈ. અને તેને આપ પારવની કરીએ છીએ. આમ બધા થગની અસરને બનાવી છે.
- શ્રાવ્ય વિની કરતાં પ્રશ્નાર્થ ઘનીની ભ ગની તાંત હોય છે. અત્યારે તમારે એથી અવાજ ઠરીને ભીંતમાં તીરાડ પાડવી હોય તો તમે ના કરી હઠી. પણ શાસ્ત્રામાં છે કે માવીર પ્રભુને દાનમાંથી ખોલો થાય તો તેવળ ઉપસર્ગ ડૂતો તેમાં પારાવાર વેદના થઈ છે. તેના જેવી વેદના ઉદ્યારેય ઉપસમાં નથી થઈ. દ્ગમાં ખીર છે ત્યારે પણ ના. પછી પ્રા વૈદની વખતે પણ સ્થાનમાં છે. છતાં અસહ્ય વેદના થતાં તેમને ચીસ નીકળી ગઈ અને જેનાથી પવનની લીલા વારી ગઈ, અમુક ખળભળી ગયા. થુલ વિનીમાં પણ આટલી તાકાત છે તો સુષ્મ વિનીમાં તો ધારી તાકૃત છે. - વાસુદૈવી શંખનાદ કરે ત્યારે સામ્ સૈન્ય બેભાન થઈને પડી જાય. પછી આપણી પાસે મારી શક્તિ નથી. કારણ અત્યારે માપણી પાસે તે સંઘય નથી.
અત્યારે વિજ્ઞાન પાકો સૂક્ષ્મ ધ્વનીની તાઝાન ધનવનાં 3 કેન હોય તેવા પ્રશ્નારનો અસાથુ. રવની મેં માજુબાજુ ફેલાવે તો કાબુ મઝાન તૂટીને $1ટમાળમાં પૈસ્થાઈ જય.
- તમારા જાપનું ૩ળ કેમ નથી મળતું. અત્યારે મારો જપ ના રૂપે છે અભ્યારે થકા જ હોઠ ફફડાવીને જ જપ નાં હોય છે. માટે જ ફળ મળતું નથી. હ્યુનીના વૈખરી. મધ્યમાં આદિ ભેદ શરૂમાં પડેલા છે.
સભા:- પ્રાણાયામ થી બસ

Page #263

૨૫૮
'સારૈબજી:- બધા સાધિક માટે પ્રાણાયામ જરુરી નથી.
અત્યારે ઘણા જડલાઠ પલાંઠી વાળીને બરાબર બેસી રડતાં હોય છે, જ્યારે ઘણાને વા, સાંધાની નકલી હોવાના ડારણૈ દવા લઈને રંગ કાઢવી પડે છે તો શું બધાને દવા લેવી પડે માટે બાને પ્રાણાયામ જરુરી નથી. પણ જૈનું મન સ્થિર ના કરેલું હોય તેના માટે છે. હઠીવનમાં ધ્યાનમાં વું હોય તેને શુભ આલંબન લઈ ચિંતન ચાલુ કરવાનું છે. તેના માટે જે સ્થાન સારુ લાગે તે પસંદ ડી લેવાનું છે તે સ્થાને Ôસીને તમને હાવે તેવી શુભ વિષય, જેમાં માિિત તમને વધારે હોય તે પસંદ કરવાની. તેમાં તમે આંખો મીચીને કરો. 8 આંખો ખુલ્લી રાખીને કરો પણ વિષય ટ્યુબ લેવાનો. જેમાં નમને ભાવીની ભવ્રુત્તિ થાય. આજ ધ્યાનમાં જવાની રાજમાર્ગ છે. ઐઠલ મનનો ઉપયોગ તે ધ્યાન નથી. પણ મન-વચન – કાયાનો સમનાથી ઉપયીંગ તેનું નામ ધ્યાન છે. અત્યારે આપણૈ ઈન એકટીવ ઘણા જ છીએ. આમ શક્તિ ઘણી જ છે પણ ઉપયોગ રુપે પ્રવર્તમાન ઓછી ઈં સામાન્ય રીતે મોદી માણસ શું કરે હૈ ઉઠાનું નથી, ચલાન નથી, ટેકો આપશો તો જ ઉઠી રાઠીશ, ચાલવા પો લાડડી જોઇશે. માટે કોઈ ટોડવાનું તો તેના જ પાડી બેસે,
એક વખત એક સાૉડીયાટ્રીસ્ટ ડોકટરે પ્રયોગ કરેલો. પેશન્ટી ૩૨ ૩ ડોક્ટર અમારાથી ચલાતુ નથી, ઉના નથી થવાનું . ત્યારે ડોક્ટર કરે ૐ કસરત કર્શે ડૉક્ટરને વિચાર આર્થીકે આ લોડો મનથી ભાંગી પડ્યા છે કે વાસ્તવમાં જ દીપલ છે. તે જાણવા તેમને પ્રયોગ તરીકે કહ્યુ કે માનમાં આગ લગી છે માટે છોડો. હવે આ વખતે પથારીમાંથી ઉભા નાદ થનારા ભાગવા માંડ્યો. કંપાઉન્ડની બાર પહોંચી ગયા. ડોક્ટરે તેમને થ્રુ હૈ તમને દિવડો લાવ્યુ? માટે હડીડતમાં એદર ઘણી જ તાડાત છે.

Page #264

તેની જેમ માપ ભવનમાં ૧૯oy. ડિતને અપ્લાય નથી કરતા જ્યારે દયાનમાં તો બધી શનિ શામે લગાડવાની છે.
દયાનમાં પા૨ શ્રમ તીવ્ર છે, રીલેક્સીન નથી, પબ્રેરી માંડબીરને થાકુ કેટલો લાગે ખબર છે ૧ રેવયંભુ સમૂઢ કોઈ માકામ હાથથી તરે તેને જેટલો થાક લાગે તેના કરતાં અધિક થઇ લપક શ્રેણી માંડનાર શુભ સ્થાનના બે પાયા પાર કરનારને લાગે છે. તે વખતે વીર્યનો ધોધ વધે છે. માટે આવા ઉચા ધ્યાનમાં જ્યા માટે પપૈયુ સેથયા બળ જોઈએ. તીવ્ર ભાવી $૨વા માટે પણ શરીરબળ જોઈએ. અત્યારે સામી ન૨8 નથી જવાનું ફરી એને અનુરુપ એવી બીભ ભાવ ૩રવાની શક્તિ નથી.
એક ઝાડા અને ભીને સાથે રહેતા હતા. તેમને એક વખન સખત ઝઘડો થયો. મારામારી પર આવી ગયા. તેમાં કાકીને એટલી આવી આવ્યો કે તેમાં તેમનું હાર્ટલ થઈ ગયું. આ રીતે મર્યા હો તી. તેમનું પરલોકમાં શું થયું હશે. આવા દેશ છું એ તીવ્ર ધર્મશ82 . દોય તો બચાવ થઈ ભય પણે જ વમી ના હોય તો તેને તો સક્શન ના જ મળે શુભને પ્રથભ ભાવી પણ સહન ડરવાની શરીરમાં શાહિ દૃવી જોઈએ.
. માટે ધ્યાનમાં શરીરબળ પણ વપરાય છે. . મહારના થગની સક્રિયતાની જરુર છે. અને માને આપા ઇઘસ્થ સ્થાનની અવસ્થા હીએ છીએ. અત્યારે ધ્યાન નથી માત્રા ઘર્મધ્યાન છે તેમાં પાણી લો ભેટૂ છે. પછી સેન્ટર લાઈન નરીકે
શ્રીનો વિચય અપાથ વિપા? " સંસ્થાન ) આ ચાર ખંડારના સ્થાન

Page #265

૩૦ ' 3પણી નૈ મહત્ત્વના છે.
માણા વિચય ઐસે નીર્થકરની મસા શું છે તેનું કંડાકાથી ધ્યાન ઉર્યું. એ ટુ ઝુંડ આજ્ઞા શું છે તે મા૨ હોવી જોઈએ. મા બહુ જ વિસ્તૃત વિષય છે. પાલી માના પર જ મહિના સુધી પણ સ્થાન 3થી 18ાથ. - સભા - "ગીતાઈ ગંગા માંથી માના પર પુસ્તકો પ્રાવી? સાબ- હા ચોક્કસ આવો, સ્થાનમાર્ગ સાંગોપાંગ આવી.
અપુનર્બધ અવસ્થાથી માંડીને વેષીકરણની અવસ્થા સુધી પ્રભુની 4 માસ છે તેનું નામ તો વિચય.
ભગવાનની અHી સંયોગ ભેટે , વ્યડિન ભેટ , ભૂમિ ભk બદલાય છે. માટે આજ્ઞામાં ઘા વાગ્ન, વૈવસ્થ છે. જિનઆશા સમી રમત વાત નથી. દા.ત. અન્ય ધર્મમાં રેલ મુમુક આત્મી, ફીય તેને મહાદેવની પ્રબ ૨વી એવી માન્ના છે જ્યારે તમારે માટે શ્રાવી આજ્ઞા નથી. તમે મુમુક્ષુ હોવ તો પણ , પરંતુ તમારા માટે જુદી આજ્ઞા આપી. માટે જિન આશા સમજ્યા વિવેઝની, બીબુ ની જજી ૨ છે.
દિશા ક્યાં કરવી અહિંસા શાં ઇરવી
ગ હેક થ્થો કરવા ૨D &ષ શો છcon
સદાચાર ક્યાં પળવી આમ બધો ખ્યાલ જોઈએ. ભગવાન ૧૨ ) વર્ષમાં એક અલર ભથા નથી . તો તેમને શું કર્યું? તૈો પા૨ણાના tવસે ૨૧ લા સ્થાન ઉસ, આમ તો ૨૪ કલાક ધ્યાનડરના. જે મામો ઉતરે તેને બીજે ક્યાંય પથી મને ન આવે ધ્યા ચીર વ્યાન વિશ્વવ્યાપી છે.

Page #266

સ્થાનનું 3ળ સમાધિ છે. ધ્યાનની પરાક્રાણ માવે ત્યારે સમાધિ આવે, તમારી માન્યામાંથી વિષય - ૬પાયનો સૂળમાંથી વિછેટ થથી – જેનાથી આત્માને સાથે મળી.
મીઠાસર્ગમાં આવૈલ અવી સમાધિમરણને પામે છે. જ્યારે શુભથ્થી ની મોમની બહાર દેલા જવા પામી શકે છે. મોડામાર્ગની બી૨ ૨હેલાની સદ્ગતિ થાય તે શુભવેથાથી થાય છે. તે વ્ય સદ્ગલ છે મોલમર્ગમાં ૨$લાનું જે સમાધિ મરકી થય ને સાચી સદ્ગતિ છે. સભા:- સમાધિ પામેલા ભુ પાર્શ્વનાથની જવ દુરાનમાં
ઠમ ગયો ? સાદૃાજ - પાર્શ્વનાથ ભુનો અવ ભરીને હાથીના ભવમાં ગયો ૬૨) તે વખતે મટે 2 કરેલું ૧ તેમાં જ્યારે માં મણવા ગયા ત્યારે પથરી માથામાં મારીને તેમને મૂારી નાખ્યા. હવે તે વખતે તેમને વિચલતા આવી ગઈ ને સમાધિ હારી ગયા.
. માટે મોક્ષમાર્ગમાં જીવ હોવા છતાં શ્રાધ્યાનના કારણે દુર્ગતિ પામી છે. - જ્યારે કવ્ય સદ્ગતિથી ધાન્સ લ્યાણ થતું નથી. ' પ્રખતીવાર આપણે દેવલોકમાં જઈ આવ્યા. પી આત્મકલ્યાણાનું સાધન બને તેવું નહોતુ. કારણ તે પુત્ર સગીત સ્ત્રી. * ભાવ લગન એસ્તે ખુલ્લામ સાથેની સગાન. ફિ8 મશરાજને ભાવથી સગાને છે કથથી દુર્ગતિ છે. તેમને માટે મા દુર્ગતિથી આત્માને નુonન થવાનું નથી. 3515 મ ચોખા બે ખ૬૧૨ના હોય છે. તેમાં સ્વાદ જેવા શય છે તેમને રંaો તો ૨વાય ખરો ? જે વાતેદુલ છે તેમ સમ્યગ 2ષ્ટ છેવા હોય છે તે દતિમાં કર્યું ત્યારે તેના શરીર, મન ને દુનિયાના દુ:ખ

Page #267

અસર કરી શકે પણ તેના આત્માને કોઈ અસર ના કરી શકે, C૬ઃખ ન આપી શ3) અને તેને ભાવથી સદ્ગતિ કહેવાય છે.

Page #268
_