Book Title: Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 04 Sarvdharmopasna
Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034807/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhusAdhvI zibira mATuMgA [ muMbaI]nA upakrame yojAyelI vyAkhyAnamALA dharmAnubaMdhI vizvadarzana pustaka : 4 sarvadharmopAsanA mukhya pravacanakAra : munizrI saMtabAlajI saMpAdaka : gulAbacaMda jaina - - - : prakAzaka : - - - lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI maMtrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI - amadAvAda - 1 - - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasatI bhIte ane navuM caNatara saMpAdakIya] bahu ja nAno hato tyAre raMgUnamAM mane khyAla che ke amArA mA-bApe amane ekavAra skUle nahetA mokalyAM. tenA be kAraNe hatAM: eka te tyAM bama-muslima hullaDa phATI nIkaLyuM hatuM ane bIjuM e ke amuka sAdhubAvAo AvyA che. teo chokarAone upADI jAya che. te vakhate jainazALA raMgUnamAM cAlatI. ninAjo jyAM ame rahetA tyAM paNa hatI tyAM dharmane abhyAsa karAvAtuM ane sthAnakavAsI derAvAsI banne prakAranI sAmAyikanA pATha zIkhI lIdhelA. bahu ja nAnI ummara eTale ke naveka varSanI ummare pratikramaNa sAthe, navatatva chakAyanA bela, ratnAkara paccIzI ane bhaktAmara huM kaDakaDATa vAlI jatA. A dhArmika saMskAra sAthe tyAM bIjA be saMskAre magajamAM paDayA hatA. te e ke musalamAnanA gharanuM pANI na pIvAya; je ke me ja muslima eliyA (malabArI) lokonI dukAnethI ame pIpara gere kharIdatA. bama lokonuM paNa na khavAya. paNa gharamAM badhuM zAka emanI pAsethI ja kharIdAIne AvatuM. A te amAro e loko sAthe vahevAra hatuM. tyAre ame je bhATiyAnI vADImAM rahetA tyAM rahetA bhATiyAbrAhmaNa kuTuMbo paNa amArA gharanuM khAvA-pIvAmAM AbhaDacheTa mAnatA. amAruM eka premI kuTuMba chAnuMmAnuM amArI sAthe premabhAva rAkhatuM to enI TIkA karatA. A badhuM dharmanA nAme thatuM. raMgUna mUkIne kaccha javAnuM thayuM. tyAM mArA dharma abhyAsanA kAraNe amArA sAMpradAyika saMdhamAM badhA mane kaMIka mAnathI jotA. tenI vacce eka divase mane mahArAjasAhebe samakita apAvyuM, ke pitAnA saMpradAyanA sAdhune ja mAnavA va. mAre pharI trIjI sAmAyika ane bIju pratikramaNa (ATha keTinuM) zIkhavuM paDyuM. dezamAM amAro ja samUdAya heIne temaja TUMka vasavATa hAIne gharavALA je mAne te kharuM ema mArA manamAM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyArabAda gurukuLamAM khyAvara khAte javAnuM thayuM. ahIM vaLI mAre trIjuM pratikramaNa (mAravADI) zIkhavuM paDyuM. te vakhate rASTrIya AjhAdInI caLavaLane jamAno hato eTale jeTalA rASTrIya saMskAra paDI zake teTalA te vakhate magaja upara paDayA. sAMpradAyikatA gurukuLamAM na hatI eTale sthAnakavAsI badhA saMpradAyanA sAdhuonAM darzana karavA te jatA; derAvAsI sAdhuone ane ekAdavAra digaMbara ne zrAyamAM paNa amane laI gaelA. rASTrIya netAo jayanArAyaNa vyAsa temaja rAjasthAnanA ghaNuM kAryakartAo tyAM paDyA pAtharyA rahetA. ghaNIvAra sI. AI. DI. khAtuM paNa mulAkAte AvatuM. A badhAnI eka vicitra chApa mArA magaja upara paDI hatI. abhyAsanA chellA divasamAM be prasaMgo banyA. eka to kolejanA inTaranA phAInala varSamAM huM, herisa temaja hanIpha vAMcavA mATe amArA maulavI sAhebane tyAM jatA. huM jaina-hiMdu hate. herisa krizciyana hatA ane hanIpha musalamAna hato. hanIpha maulavI sAhebane tyAM raheto. ghaNIvAra tyAM beDuM thaI jatuM eTale huM jamyA vagarane besI rahe, ane hanIphane tenI baDI-bI (AyA) khAvAnuM rAMdhIne khavaDAvatI. khAdhA vagara Ama ghaNA divase jatA. ekavAra hanIphe mane kahyuM ke huM khAuM ane tuM khAdhA vagara rahe e mane gamatuM nathI. kadAca tane ema haze ke ahIM khAIza te vaTalAI jaIza." nA evuM te kaMI nathI" mArA vicAre ghaNuM ja rASTrIya gaNatA chatAM jUne saMskAra dama bhArata. hanIphe tenA upara ja ghA karavA jevuM kahyuM: "tame badhA pikaLa vicAranA rASTrIya magajavALA che. ...khAvAmAM jyAM ekatA nathI lAvatA tyAM anya sthaLe kevI rIte vI zakavAnA ?" meM ene mAMsAhAra saMbaMdhI mArI muMjhavaNa cekhI karIH "mane khAvAmAM te bAdha nathI, paNa mane bheLaseLa pasaMda nathI." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' teNe te divase zAka banAvyuM ane ame traNe sAthe jamyA. mane kaMIka avanavuM karate heuM ema lAgatuM hatuM kAraNa ke nAnapaNathI musalamAnanuM pANI na pIvAya e saMskAre magajamAMthI khasatA nahatA. e arasAmAM ekavAra herisa sAthe mAre ajamera javAnuM thayuM. tenA ja saMbaMdhInA ghare Utaryo. teo gharamAM hiMdI ja bolatA. eTaluM kharuM ke maraghAM pALatA. jamavAnA samaye teNe mane sAthe besADo. nA na pADI zako, paNa saMkocapUrvaka jamaNa pUruM thayuM. te ummara sudhI kAMdA-lasaNanI vAsathI kaMIka thatuM ane tene tyAM je ke jamaNa zAkAhArI hatuM paNa lasaNathI vaghAreluM hoIne mane zaka hato ke eNe mane kaMIka bIju khavaDAvI dIdhuM haze. mana kaMIka bhAre hatuM tyAM herisa hasato hasato sAme Avyo eTale manamAM vadhu phALa paDI. tyAM teNe kahyuM: "tAre DaravAnI jarUra nathI. te kaMI bIjuM khAdhuM nathI-paNa zAkAhAra ja karyo hato. mitranI sAthe huM evuM karato nathI." A be prasaMga chatAM huM mArA bIjA mitro sAthe harI pharI zakatA ho ethI mana kaMIka halakuM rahetuM. 43mAM dilhI javAnuM thayuM. tyAre haju hiMdu-pANu ane muslima-- pANI ema alaga mATalAM briTIza sarakAra sTezane upara rAkhatI ja hatI. maulavI sAhebane tyAM pANI pIne e khoTA bhedo che ema to sthira thaI cUkyuM hatuM. dilhImAM mArA magajanI hiMdu aMgenI eka ka9panAne vadhu dhakako lAge. jyAM huM raheto, tenI bahAra eka zIkhanI hoTala hatI. nAstA karavA huM tyAM gayo. kaMIka "kuramA" jevuM banAveluM hatuM. meM pUchayuM "e zuM che ?" sAheba! kuramA che!" chatAM kaMIka vahema jatAM meM pUchayuM: "che te hiMdune khAvA lAyaka ne ?" bilakula sAheba! e "halAlI" nathI "TakA" che. " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A navA ja zabdo hatA. halAlane artha khyAlamAM hato paNuM TakAne artha samajavAmAM AvatuM nahatuM. eTale mAre spaSTa zabdomAM pUchavuM paDayuM: "e gosa to nathI ne?" che te kharuM paNa hiMdu mATenuM che!" huM kaI paNa vadhu sAMbhaLyA pahelAM tyAMthI bahAra nIkaLI gayo. hiMdu loko paNa mAMsAhAra karI zake te huM mAnI zakato na hato. meM pAchaLathI halAlI, jhaTakA aMge dilhImAM mitrane pUchayuM te temaNe kahyuM ke halAlI eTale muslima paddhatie bakarAne kApIne tenuM ANeluM mAMsa, ane jhaTakA eTale eka ghAe bakarAnuM DekuM kApIne, taiyAra kareluM mAMsa. dakSiNamAM AvyA pachI ane tyArabAdanA pravAsa uparathI pachI huM mAnato thaze ke hiMduomAM amuka ucca varNanAne mUkIne ghaNAmAM mAMsAhAra pracalita che. AhAra-pANInA hisAbe dhArmika bhedabhAva yuktisaMgata nathI. 44mAM muMbaI Avyo pAyadhunIne nAko eTale tyAM hiMdu-muslima sarahada gaNAya. phulaDe avAranavAra thatAM ja; vAto sAMbhaLelI; paNa TrAmamAMthI koI mANasane kheMcIne lokone mAratA pahelIvAra AMkha AgaLa jaIne kaMpakaMpI AvI, evI ja rIte bhUlathI hiMdu galImAM jaI pahoMcelA keI musalamAnane mAra khAIne galImAM taraphaDate jo; ane sahathI karaNa dazya to bicArA eka gAMDAne banne pakSanA lokoe virodha pakSane jANIne mArelo e hatuM..! haju paNa hiMdu hoTala ane musalamAnI hoTalo cAlu hatI; paNa eka ke smopoliTana vage' IrAnInI hoTalamAM cAya pAMu khAvAmAM kaMI paNa aparAdha na mAnatA. muMbaI 19paramAM mUkyuM ane madrAsamAM AvyuM, to ahIM hiMdu hoTala jevuM nAma na hatuM. hoTalamAM badhA jaI zakatA hatA... ane chellA dAyakAmAM bheda-bhAvanI, khAvA-pIvA aMgenI dharmanA nAme UbhI thayelI bhIte e rIte dhasI paDatI joI che ke Aje hiMdu-muslima banne varganA loko banenI hoTalomAM jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meTA zaheranI kemeliTana hoTalamAM badhAye dharmavALAo Ave che ane have e bhedabhAva jaNAtuM nathI dhArmika vidhi vidhAne, khAnapAnanAM baMdhano ke bhautika maryAdAo jarUra dharmanA nAme ghaDAya che, paNa te keTalI polI che te A uparathI samajAze! paNa dharmano prANa che mAnavajIvana-jagatajIvanane susaMbaMdha. e saMbaMdha jALavI zake tene ja dharma kahI zakAya! vera-virodha ke bhedabhAva pedA karAve e dharma na hoI zake! ane, Aje jyAre jagatamAM rakeTa yuga vijJAne Ape che, tyAre bhautikavAdanI pracUratAmAM Aje dhameM ghaNuM spaSTa ane sApha thavAnuM che. ItihAsa bhUgoLa, daMtakathAo, khAna-pAna ane rahana sahananA AcAra vicAro badhAthI dUra teNe adhyAtmavAdanA zuddha svarUpe pragaTavAnuM che. je sarvadharma samanvaya pAchaLa A bhAvanA nahIM hoya to AjanA kahevAtA dharmo mATe to moTuM jokhama UbhuM che. sAmyavA de raziyA ane cInamAM je kaMI karyuM che tenAthI dhaDe levA je che eTaluM ja nahIM vaijJAnika pragatimAM vinAza ane vilAsanA sAdhane evA vadhI rahyAM che ke te taraphathI mAnavane pAcho vALavo muzkela che. A samaye dhameM tenA kharA zuddha svarUpe pragaTa thavAnuM che. ane te mATe sarvadharma samanvayanI vyAsapITha upara dharmaguruoe maLIne ghaNuM saMzodhana karavAnuM che. vijJAnayuganI moTI vizeSatA e che ke loko tarka ane zraddhAthI koI vAta mAnatA nathI; paNa temane satya ane hakIkata joIe che. dharma te ApavAnI che. sarvadharma samanvaya ke upAsanA je e dizAmAM nahIM thAya te tenuM mUlyAMkana nahIM thAya. prastuta vyAkhyAnamALAmAM A aMge be vastuo bahu ja suMdara rIte pU. munizrI saMtabAlajIe samajAvI che. eka to dharmanA nAme vera-virodha karatAM pahelAM tenA tatvane samajavuM; ane dareka dharmanI upayogitA te samayane samajIne svIkAravI. A be bAbate ghaNI agatyanI che ane tenA ja AdhAre sarvadharma samanvayanA pAyA upara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatane kaMIka navuM caNatara ApI zakAze. bAkI khAvA-pIvAnA ke daSTAMta dAkhalAnA veza-paheravezanA niyamo dharmanA nAme kadI TakI zakatA nathI. enI sAkSI itihAsa ane badalAta mAnavasamAja pUraze. A badhAM pravacanonuM saMpAdana karavAmAM mane je jJAna ane AnaMda temaja talasparzI abhyAsa thAya che te huM ja samajuM chuM. dareka jijJAsune paNa tevo AnaMda thayA vagara nahIM rahe. eTale ghaNIvAra mane lAge che ke mane A kAma soMpIne temaNe mArA jJAna-anubhava-abhyAsamAM ghaNe vadhAre karyo che. A badhAM pravacanene pharI pU. munizrI nemicaMdrajI ma. sA. joI jAya che ane temanI anubhavI kalama 5Na khUTatuM umere che, tene ulekha na karuM to akRtajJI gaNuIza. madrAsa, jaina borDiMga hema, saMvatsarI tA. 21-12-62. gulAbacaMda jaina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bola munizrI saMtabAlajIne tamo sau jANe che. teo eka krAntikArI jaina sAdhu che. teo AtmasAdhanAmAM magna rahevA chatAM samAjakalyANanI aneka pravRttimAM sakriya mArgadarzana akhaMDapaNe ahoniza ApatA rahe che. teozrI mAne che ke have mAtra upadezathI kAma nahIM cAle paNa je samAja-jIvana cUMthAI gayuM che; Dagale ne pagale azAnti dekhAya che tenA nirAkaraNa mATe sAdhusaMtoe sakriya mArgadarzana ApavuM joIze. A te ja banI zake je sAdhusAdhvIo prANa, pratiSThA ane parigrahane moha choDe ane sAMpradAyikatAmAMthI mukta banI, sarvadharmano abhyAsa kare. Ama karavAthI ApoA5 grAmajanatAno ane AmajanatAne saMparka AvI jaze. Aje koI paNa eka prazna ke eka ja kSetranA aneka prazno levAthI samAja vyavasthA pUrNa nahIM bane. je dharmamaya samAjaracanA UbhI karavI haze te mAnavajIvanamAM UbhA thatA sAmAjika, Arthika, dhArmika, rAjakIya ane dareka kSetranA praznone sarvAgI vicAra karavo paDaze. ane amala paNa saMsthAdAra janatA vATe karavo paDaze. prAcIna kALamAM yugAnurUpa Ama thatuM hatuM, eTale ja bhAratanI saMskRti sarvazreSTha banI che, ane Aja sudhI TakI che. ApaNe tyAM gharanA dharmanI cakI strIo karatI eTale kuTuMba snehasabhara ane pavitra rahetuM. samAjanI cokI brAhmaNe karatA, teo kayAMya vyasana, apramANitA ke gerarItio pesI na jAya tene mATe satata kriyAzIla rahetA; tethI deza nItisabhara raheto. ane aMte AkhA dezamAM paribhramaNa karI saMskRtinI cakI akhaMDapaNe karyA karatA hatA. rAjya paNa saMto, brAhmaNone AdhIna rahIne cAlatuM. A badhAnA kAraNe samAja zAtithI jIvato. ane adhyAtmalakSI rahI zakata; koI jAlIma duSTa kRtya karanAra nIkaLato te rAjya tene yogya nazyata karatuM. Aje sthiti badalAI gaI che. pUrva pazcima eka thavA lAgyAM che. vijJAne doTa mUkI che. eTale mahArAjazrI e ja purANa saMskRtine najaramAM rAkhI, yugAnurUpa navI Dhabe samAja vyavasthA goThavavA prayatna kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vizvarAjyamAM lokazAhI vyavasthA zreSTha banatI jAya che tyAre janatAne ghaDavAnuM ja mukhya kAma agatyanuM banyuM che. eTale emanAM nItinAM pAyA para saMgaThane banAvavAM joIe. e saMgaThana satata sAce raste vikAsa karatAM rahe te mATe tenuM saMcAlana AjanA brAhmaNo ke je. racanAtmaka kAryakare kahevAya che temanI banelI saMsthAnA hAthamAM mUkavuM joIe. ane racanAtmaka kAryakaronI saMsthAne paNa mArgadarzaka preraNA maLatI rahe te mATe sAdhusaMte e dhyAna rAkhavuM joIe. duniyAbharanAM rAjyanI azuddhio dUra karavA mATe paNa sAdhusaMtoe dhyAna ApavuM joIe, A sAdhusaMto sarvAgI praznone samaje, ane te mATe sAthe besI vicAra vinimaya karI zake te mATe saMvata 2017nA cAturmAsamAM muMbaImAM mATuMgA (gurjaravADI) mukAme sAdhu-sAdhvI ane sAdhaka-sAdhikAono eka zibira yojavAmAM Avelo. te satata cAra mAsa cAle, temAM je pravacane carcA vi. cAlyAM tenuM pustaka AkAre saMkalana thAya to bIjA sAdhu sAdhvI, sevako ane prajAne temAMthI upayogI mArgadarzana maLe tevI ghaNuM bhAibahenane lAgaNI thaI AvI. khAsa karIne pU. nemicaMdrajI mahArAjanI evI tIvra IcchA hatI. paraMtu ATalA badhA sAhityane taiyAra karavuM, tenuM saMpAdana karavuM, ane pachI chapAvavuM te ghaNuM agharuM kAma hatuM. tene mATe samaya joIe ane sahAya mATe nANAM paNa joIe. AnI vimAsaNa cAlatI hatI. paNa je kAma kudaratane gamatuM hoya che te kAmane AgaLa vadhAravA kudarata ja kaIkane nimitta banAvI preraNA Ape che. mATuMgAnA A zibiramAM zIvamAM rahetA zrI maNibhAI lakSmIcaMda lokhaMDavALA prathamathI rasa letA hatA. temane munizrI saMtabAlajI upara apAra zraddhA che. mahArAjazrI je dharmakArya karI rahyA che te AjanA yuge khuba jarUrI che tema teo mAne che. eTale zibiranAM kAmamAM aneka rIte teo upayogI thatA hatA. temaNe kahyuM ke " mahArAjazrInA A zibiramavacano pustakarUpe chapAya ane sAdhusaMtone apAya te tene lAbha temanA jIvanavikAsamAM te thAya ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa teo chakAyanAM piyara (samAjanAM mAbApa) che tethI samAjane mArgadarzana ApavAmAM ghaNA upayogI thaI zake." temanA A zubha vicArathI ane prayatnathI A pustako chApavAnuM mahAna kAma zarU karI zakAyuM che. A pravacananuM mukhya tatva jALavI alaga alaga muddAvAra nAnAM nAnAM pustakarUpe chapAya; te vAMcanArane sugama paDe ema lAgavAthI dareka viSayanA judAM judAM pustako chApavAnuM nakkI karyuM che. kula dazeka pustako taiyAra thaze evI dhAraNA che. A pustakonuM saMpAdana paNa TUMkANamAM chatAM mULa bhAva ane anivArya evI vigato jALavIne thAya e jarUrI hatuM. e mATe paNa zrI. maNibhAI lokhaMDavALAe madrAsanA jaina vidyArthIgRhanA gRhapati zrI gulAbacaMda jenanuM nAma sUcavyuM. temane rUbarU maLavA belAvyA ane vAtacIta karI ane temane saharSa A kAmagIrI svIkArI. aMtamAM ame pU. munizrI saMtabAlajI temaja munizrI nemicaMdrajIe AvuM sarvAga suMdara anubhavapUrNa sAhitya janatAne ApyuM te badala temane AbhAra mAnIe chIe. te ja rIte sAyanamAM zIva sosAyaTImAM rahetA verA maNibhAI lakSmIcaMda kaccha muMdrAvALAe A pustako chapAvavAmAM pUrato sahakAra Apela che, temaja mahenata laI zeTha zrI. padamazIbhAI tathA bIjAo pAsethI sahakAra apAvela che te badala teozrIono AbhAra mAnIe chIe. temanI madada vagara ame A sAhitya prakAzita karI zakata ke kema? te savAla hato. ane madrAsavALA zrI. gulAbacaMda jaina ke jemaNe aneka javAbadArIo hovA chatAM A kAmane dharmakArya mAnI samayasara saMpAdana karyuM che temane paNa AbhAra mAnIe chIe. pU. zrI. daMDI svAmI, zrI. mATaliyA, vizva vAtsalya prAyogika saMgha vageree paNa preraNA ApI che, tethI temano ane jJAta, ajJAta saue je sahakAra Apyo che temane paNa ame AbhAra mAnIe chIe. sAdhusaMta, sAdhvIo, sevako ane janatA A pustakane abhyAsa karI para kalyANane spaSTa mArga akhatyAra karaze evI amane AzA che. tA. 24-4-62 sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA varSo pahelAM vinebAe eka patramAM lakheluM -"sarvadharmonI upAsanA jevI vAta rAmakRSNa paramahaMse karelI kharI, paNa "eka sAdhe saba sAdhe, saba sAdhe saba jAya" e sAcuM nathI ?" tyAre meM evuM kaMIka jaNAvyAnuM yAda che ke : "kharI rIte to eka ane sarva vacce kaze bheda ja nathI. jema je ekane sAdhe che, te sarvane sAdhI zake che. tema je sarvane sAdhe che, te ja ekane pUrI rIte sAdhI zake che." Aje to have sarvadharma sevAvrata jagavallabha banatuM jAya che. gAMdhIjIe sarvadharma samAnatvanI rIte A mArge pahela karelI have sarvadharma sevArUpe e sarvamAnya thatuM jAya che. jainadharma je rUpe kheDAyo che, te rUpe A vyavahAra na nathI. alabatta badhA dharmone pitAnA gaNavA jatAM kayA dharmane keTaluM vajana ApavuM? athavA badhA dharmonAM cunaMdA mANasenA nitya saMparkamAM rahevA chatAM pitAnA mULa dhamane pAyAnA mULarUpe vaLagI rahevuM ane pAchuM koIne prabhAvamAM aMjAI phaMTAI na javuM e kAma ghaNuM vikaTa che. khuda bhagavAna mahAvIranA gRhasthAzrama pakSanA jamAI ane pachI mahAvIra saMghanA sAdhu banelA jamAli paNa A mArgamAM TakI nahotA zakyA. chatAM aMbaDa saMnyAsI jevAthI jayaMtI jevI zrAvikA paNa nahotI aMjAI te vAta paNa teTalI ja sAcI che. TUMkamAM jokhama te banne mArge che. custapaNe eka dharmane vaLagI rahevAmAM sAMpradAyika saMkucitatAnuM jokhama che. te badhA dharmone vaLagavA jatAM kyAMka phaMTAI javAnuM jokhama che. A bane jokhamamAM pahelAM karatAM bIju jokhama khAsa kheDavA jevuM che. kemake phaMTAI paDavA chatAM jijJAsA jAgrata rahe, te mULa mArge pAchuM AvI zakAya che. uparAMta jagatanA vizALa anubhavanA lAbhathI vaMcita rahevAtuM nathI. bha. mahAvIranAM, putrI sAdhvI pitAnA pUrvAzramanA pati ane dIkSA pachInA dIkSA gurane tajIne paNa punaH e ja mahAvIranA jaina saMghamAM sthira thayAM hatAM. e A vAtanuM prabaLa pramANa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI rIte paNa joIe to DarathI ke pralobhanathI jeo phaMTAI jAya che ke vaTalI jAya che tevA dharma saMpradAyamAM janasaMkhyA bhale khUba maTI thaI jAya, paNa jIvanamAM ane jagatamAM Akhare teo saMpUrNa saphaLatA pAmI zakatA nathI. gAMdhIjI custa hiMdu ane sanAtana vaiSNavadharmI hovA chatAM sAcA IslAmIe, sAcA jarastIo, sAcA khristIo ane sAcA bauddhoe emane pitAnA sarvocca guru tarIke svIkAryA ja hatA. alabatta kAcIbuddhithI teo eka vakhata khristI thavA lalacAyelA 5Na zrImad rAjacaMdranI salAha laIne teo pAkA banI cUkyA hatA. UlaTa jeo saMkhyAbaLamAM ane custatAmAM kaTTara rahyA, te dharmomAM sAMpradAyika kaTTaratA evI peThI ke jagatanI daSTie teo nIce UtarI gayA. pariNAme te te dharmanAM anuyAyI bhAIbahenonI zraddhA paNa pitAnA evA dharmo parathI sAva DagamagavA lAgI gaI. pAkistAnanuM alaga rASTra banAvyA bAda AkhA jagatane IslAma prabhAvita banAvavAnI tenA sarjakonI murAda paDI bhAMgI, eTaluM ja nahIM balake sAcA IralAmIne Ida jene pavitra divase kedIonA samUhamAM nimAjha paDhavA devAmAM paNa pAkistAna Dare che. tAjetaramAM sarahadanA gAMdhI zrI. abdula gaphAra khAnanI bAbatamAM AvuM banyA hevAla Avyo che. haju paNa AjanA moTAbhAganA IslAmIonI kaTTaratA joI jeo aMjAya che, temane mATe A coMkAvanAruM pramANa che. hiMdamAM je dharma, samanvayanI daSTie vikasI bhAratanI prajAnA khamIramAM vaNAI gayo che. temAM jaina dharmanA ucca anekAMtavAdane sauthI moTo phALo che. A vAtane kabUlyA vinA cAle tema nathI. jagapriya gAMdhIjI gUjarAtamAM ja jamyA ane jaina sAdhu sAdhvIo tarapha hamezAM AkarSAyelA rahyA, enuM mULa kAraNa gujarAtane maLelA hemacaMdrAcAryathI mAMDIne AnaMdadhana-zrImad jevA sAdhuo-zrAvakonuM vArasAgata vAtAvaraNa nathI, te bIjuM zuM che? hemacaMdrAcArya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. seminAtha pATaNamAM zivamUrti samakSa ghUMTaNiye paDI darzana karelAM. temaNe sApha kaheluM mAruM pUjana koI nAma sAthe nisbata dharAvatuM nathI, vItarAgatArUpI mahAguNa sAthe nisabata dharAve che. nAma chene zaMkara he, brahmA che, viSNu che athavA jinezvara he ! AnaMdaghana yogI paNa e ja kahe che: bhAjanabheda cAhe teTalA he ! paNa mULa mATI eka ja che, tema rAma rahIma, kRSNa-karIma jevAM nAmo cAhe teTalAM he ! paNa mULe saguNa mUrti te sau che." amAre roTalAthI matalaba che, TapaTapathI kadI nahIM. eka mahatvane savAla javAba ahIM eka mahattvane savAla e che ke zuM badhA dharmone ekasarakhA gaNavA? jema ekaDiyAthI mAMDIne koleja lagInA vidyArthIo ane temanA vargo judA gaNAvA chatAM te badhAnI mAlika ekatAmAM hAni pahece che? je nathI pahoMcatI to keTalAka dharmomAM nItinI vAta para, keTalAka dharmomAM mAnavadharmanI vAta para ane kaIka dharmomAM AdhyAtmika dharmanI vAta para vadhu jhoka hoya tethI zI hAni che? kazI nathI, UlaTuM prANI mAtramAM mAnava ja zreSTha che. tenI pAsethI jagatanAM sarva prANIonI rakSAnuM mahatvanuM kAma levuM che. te pachI koI eka ja sAMpradAyika dharmathI kema cAlaze? jema jema mAnava pote saMpradAyathI UMce UThate jaze. ane badhA saMpradAyamAM rahelAM satya sAthe pitAnA saMpradAyamAMnA satyano samanvaya jIvanamAM vaNato jaze, tema tema te jAte UMce jaze. pitAnA saMpradAyane UMce laI jaze. ane bIjA saMpradAyanAM mANasene pitAnA saMpradAyamAM pesI gayelAM judAM judAM dUSaNone kaDhAvavAnuM bhagIratha kArya karavA tarapha kheMcI jaze. A keTalI adbhuta ane vyavahAru vAta che! ema che, te pachI zA mATe ApaNe pitApitAnA saMpradAyamAM rahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA badhAonA saMpradAyane ApaNuM na karIe? hA; AvI vizALadaSTi AvyA bAda te sadadharmI jema jema ene amalI banAvate jaze, tema tema sauthI vadhu vidhi te prathama pitAnAM lekhAtAM dhamapremIone ja tenA tarapha thaze. paNa e vidhaviSane amRta gaNI pacAvatAM zIkhavuM, temAM ja sAcI dharmasAdhanAnI parAkASThA paDelI che. apUrva avasara - AjanI duniyAmAM vijJAne evI paristhiti sarje che ke sthULa rIte najIka AvelI mAnavajAte sUkSma rIte najIka AvyA vinA chUTako nathI. hRdaya sAthe hRdayane lAvI zakanAra ane AkhA jagatanI mAnavajAtane eka sthaLe besADanAra bIjI kaI vyAsapITha che ? te vyAsapITha eTale sarvadharma sevAnI vyAsapITha. AthI ja sarvadharmopAsanA Ajane yugadharma banI rahe che. tethI AzA ja nahIM, balake vizvAsa che ke A vicArane A pustakamAM vizALabhAve je dareka dharmanAM bhAIbahene tene patI banAvI mUkaze. saMtamAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA prakaraNa viSaya 1. sarvadharma samanvaya eTale? 2. svadharma-upAsanA ja zAne? 3. sarvadharma upAsanAnAM pAsAMo 4. sarvadharma upAsanAnAM tatta 5. sarvadharma upAsanAnAM prazno 6. khristI dharmanAM UMDANamAM-1 7. khristI dharmanAM UMDANamAM-2 8. IslAma dharmanA UMDANamAM 9. IslAmanI vizeSatAo 10. IslAma dharma ane ahiMsA 11. vaidika dharmamAM yajJa 12. vaidika dharma ane lagna prathA 13. vaidika dharmamAM varNAzrama-puruSArtha vyavasthA 14. vaidika dharmamAM pratikAra zakti 15. bauddha dharmanI vizeSatA 16. jaina dharmanI mULa khUbIo 17. jagatanA dharmane samanvaya 113-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvadharma prArthanA (rAga : savaiyA ekatrIsA) prANI mAtrane rakSaNa ApyuM, mAnyAM pitA sama sahune; pUrNa ahiMsA AcaranArA, namana tapasvI mahAvIrane... 1. jana sevAnA pATha zikhAvyA, madhyama mArga batAvIne; saMnyAsIne dharma. ujALyo, vaMdana karIe buddha tane... 2. eka patnIvrata pUraNa pALyuM, Teka vaNI che jIvataramAM; nyAya nItimaya rAma rahejo, sadA amArA aMtaramAM 3. saghaLAM kAma karyA chatAM je rahyA haMmezAM nile pI: evA gI kaNa prabhumAM, rahejo ama manaDAM khuMpI... 4. prema rUpa prabhu putra izuM che, kSamAsiMdhune vaMdana he; rahama nekInA parama pracAraka, hajarata mahammada dile raho... 5. jarathostInA dharma gurunI, pavitratA ghaTamAM jAge; sarva dharma saMsthApaka smaraNa, vizvazAMtimAM khapa lAge..... 6. ahiMsAnI mUrti, pazamarasa siMdhu adhipati, amInI dhArAo, raga raga jhame prema jharaNuM; tapasvI tejasvI, parama pada pAmI jagatane, tame preryuM vaMdu para prabhu mahAvIra tamane..1. caturyAmI bhAge, pragati karI nirvANa pathane, batAvya vaMduM chuM, jagapriya svayaMbuddha tamane; karI dhamaMkrAMti, sabhara jagane jAgRta kare, banI vizva premI, namana karuM evA puruSane.... susatyo videnA, zruti smRti, purANapaniSade, rahelAM sanmAnuM, hRdayathI vaLI darzana chae; gItA mAtA gode, sUI jaI pIuM tattva dUdhane, pacAvIne rASTra, karuNa rasa rAmAyaNa tuMne..3. kSamAsiMdhu pyArA, Izu ura tane vaMdana karuM, dulArA nekInA, rahama dila mohammada smaruM; aze devI tArI, punita jarathusta pratikRti, nihALI haiyAmAM, vimala rasa Ume ramI jatI...4. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] sarvadharma samanvaya eTale? A jagatanI vyavasthA jenA upara TakI che - sRSTinI racanA jenAthI abAdhita cAlI rahI che te bhAvanAne mukhya AdhAra dharma che. A dharmano mULabhUta AdhAra vAtsalya, ahiMsA, satya vagere che. e mULabhUta tatvonA AdhAre jagatamAM peselAM aniSTone dUra karavA mATe, pitapotAnAM deza-kALa ane paristhiti pramANe aneka prabhAvazALI vyaktioe nizcita chejanA AgaLa dharI. A yojanAo satya, ahiMsA, nyAya vagere zuddha dharmata ne lakSyamAM rAkhIne banAvI hatIane A yojanA pramANe sAmudAyika rIte AcAra-vicAra ghaDAyA ane saMgaThana racavAmAM AvyuM. te dharma dRSTie racAyuM hoI loko ene dharma kahevA lAgyA. ane pelI vyaktio tIrthakara, pagabara. dIpakara, avatAra vagere kahevAI. kharI rIte to dhana nAmanuM tatva te anAdi kALathI cAlyuM Ave che. A dharma sasthA pakAe je kaI saMgaThita karyuM te eka jAtanA samAja saMdha ke tIrtha ja che, eTalA mATe ja tIrthakare mATe kahevAmAM AvyuM che - dhamma tithapare jiNe -eTale ke dharmamaya tIrthanI sthApanA karanAra. avatAro, masIhA ke paigaMbare aMge paNa temane kAM to prabhunA avatAro gaNavAmAM AvyA che athavA prabhunA putra ke dUta varNavavAmAM AvyA che ane temaNe je kaI ApyuM che te navuM nahIM paNa, prabhunA pharamAnone pAchA vyavasthita karyA che evuM jAhera karavAmAM AvyuM che. ahiMsA, satya vagere dharmo vahetAM pANInI peThe che. khullAM vahetAM pANIthI lokone phAyado maLatA nathI. paNa jyAre e ja pANIne taLAva, sarovara ke jaLAzaya rUpe bAMdhIne emAM ghATa bAMdhI devAmAM Ave che tyAre eno lAbha sAmAnya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janatA laI zake che. evuM ja dharmanuM che. eka samAja racI dharmanA niyamone, jIvananA AcAra-vicAra rUpe goThavI devAya tyAre sAmAnya lokonA jIvanamAM te UtarI zake che ane sAmAnya janatA tevA dharmatIrthane lAbha le che. AjanA pracalita dharmo pita pitAnA dezakALa pramANe racAyA hAIne badhAnI AcAra-vicAranI yojanA ekasarakhI lAgatI nathI. eTale loke pitAnI paddhatithI TevAyelA hoIne tene mUkavA jaladI taiyAra thatAM nathI. pariNAme tene prAcInatAno pUTa Ape che. ghaNA ethI paNa AgaLa vadhIne ame sAcA ane bAkI badhA khoTA eTale hada sudhI jaIne mAthAphoDa prayatna kare che. anaMtakALa ane akhaMDa jagata mATe ekasarakhI kaI evI janA nathI ghaDAI zakatI je badhA kALa mATe upayogI banIne rahe. je ema thaI zakatuM hota to navAM tIrthakare, avatAra ke paigaMbarone AvavAnI ane tIrtharacanA navesarathI karavAnI jarUra ja na raheta. paNa, e tattvane bhUlIne amUka dharmanI vyakitao bIjAne utArI pADavA, laDavA ke niMdA karavA taiyAra thAya che pariNAme dharma ke jenA nAme A badhA virodha, vikhavAdo ke laDAIo cAle che te jagatanuM kalyANa karavAne badale; akalyANa karavAnuM nimitta banI jAya che. te tyAM sudhI pahece che ke, be dharma-saMpradAyanA AcAryo maLI zaktA nathI; leke bhegA maLIne besI zakatA nathI eTaluM ja nahIM ghaNIvAra te dharmaguruo sAme maLatAM meTuM paNa pheravI le che. - emAM dhamane koI deSa nathI; e te satya che; zAzvata che ane kalyANakArI che. paNa tenI othe je ahaM pivAya che te beThuM che. dharma ane abhimAnane koI saMbaMdha nathI. UlaTuM dareka dharmo bApakAra kahe che ke "abhimAnInuM mAthuM nIcuM." te dharmanA nAme tene poSavAnuM kAraNa vyaktigata ahaM ke svArtha ja hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A "aha" jyAre uzkerATanuM rUpa pakaDe che tyAre te jhanUna bane che ane dharma-jhanUnanA kAraNe mANasa mANasa vaccenA saMgharSo eTalAM ugra banyAM che ke tene itihAsa vAMcatA khuda mANasa kaMpI UThe che. kevaLa bhAratamAM ja hiMdu-muslima hullaDe thayAM che evuM nathI; yurepamAM paNa e vAta Thera Thera jovA maLe che. krizciyana ane binakrizciyane, ketholika ane proTesTa Te; vaccenI laDAIo ane chevaTe yahudIo upara je rItanA ja gujAravAmAM AvyAM che te ItihAsanuM eka kALuM pAnuM che. krizciyana ane musalamAne vaccenI laDAIe; parANe dharma parivartana A badhI bAbatenA kAraNe dharma upara lokone aNagamo Ave te svAbhAvika che. A uparAMta ghamane veza dhAraNa karI ghaNuM khoTA taka sAdhuoe jUTha, phareba, lUMTa, pApAcAra vagere ghaNuM calAvyAM che. A kAraNe vicArakenI zraddhA dharma uparathI UThI jAya e svAbhAvika che. lokamAnasa upara teNe virUddha chApa pADI che ane pariNAme raziyAne cIna jevA dezanI AkhI vasati sAmyavAdI banI gaI che. Ama eka bAju gharma upara lokone eTalo badhe aMdhavizvAsa che ke teo bIjA dharma-saMpradAyavALAne mANasa mAnavA taiyAra nathI, hiMsA, saMgharSa, julama va, karavA sudhI taiyAra thaI jAya che. jyAre bIjI bAju dharmane nAme cAlatAM A aniSTone joIne keTalAka loko dharma, dharmagurU, Izvara ke dharmagraMtha va. ne nAbUda karavA mathI rahyA che. teo dharmanA kalyANakArI tatvane paNa mAnavA taiyAra nathI. A be cheDA che. A banne cheDA jagatanI sukhazAMtine nAza kare che. A bane cheDAne dUra karavA heya; te ucca keTinA vicArako mAne che ke je mukhya Adarzo upara navAM samAje-dharmasamAje racAyA temane samanvaya thavuM joIe. e samanvaya thatAM mAnavIya bhAvanAone upara AvavAnI taka maLaze. dhamadhatAne paDado hatAM; bIjA dharmanAM sArAM tattanuM darzana thaze. paraspara virodhI lAgatAM baLe bhegAM thaze ane anya dharma prati je upekSA, dveSa ke saMgharSanI bhAvanA che tenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAza thaze. AthI dharma prati anAsthA rAkhanAranI paNa dharma prati zraddhA vadhaze. temaja dharmasaMsthA dvArA Ayojita yugAnurUpa navAM kAryo mUrta svarUpa leze. dharmansamavayanAM lAbha : - dharmonA samanvayathI sAthI meTe lAbha e thaze ke satyanuM - ArAdhana thaze. anya dharmo prati Adara jAgatA; temAM rahela satya jANavA maLaze. enA kAraNe je vera-virodha cAle che te zamaze ane sAcI dRSTi Avaze. samyagadaSTi purUSa mATe e Avazyaka che te jJAnane zAna rUpe jue che. emAM tene uparanAM baMdhane naDatAM nathI eTaluM ja nahIM satya e mArU" evI enI spaSTa ane anekAMtI daSTi mATe svatvameva ke kALamoha bAdhaka nahIM bane. sUtra kRtAMga sUtramAM kahyuM che - __ sayaM sayaM pasaMsaMtA, garahaMtA paraM vayaM / je u tattha viussaMti, saMsAre teM viussiyA - a. 1. zrata 1. jeo kevaLa pitAnI mAnelI vastunI prazaMsA kare che ane bIjAnAM satya vacananI niMdA ane ghaNuM kare che, ane bIjAonI sAthe TheSa kare che, teo saMsAranA janmamaraNanA cakramAM ja rahe che. anekAMtane bIjo artha je karI zakAya to te eja che ke samanvaya karo. eka ja vastunA bhinna bhinna svarUpane jANavA e anekAMta che. tyAre dhama rUpI mULa tatvanA judA judA svarUparUpI AjanA dharmone jANavA e emane samanvaya che. ' ' samanvaya, kara e svAbhAvika krama che. prakRtti ApaNane dareka mile ane pagale te zIkhave che. paga ane mAthuM e bannenI racanA aneka kAryamAM keTaluM aMtara che ? be kAna vacce pUrva-pazcima Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalo taphAvata che. chatAM sahu potapotAnuM kArya kare che. strI ane purUSa banne vijAtIya prANIo che paNa samanvaya thatAM saMsAranuM sarjana thAya che. jaLa ane pANI ane virodhI zaktio che paNa samanvaya thatAM, varALa, vijaLI vagere mahAzaktio janme che. Ama virodhIbaLo athaDAtAM rahe enA karatAM emano samanvaya thAya to te mahAsarjana bane che. evI ja rIte upalaka dRSTie paraspara virodhI lAgatAM dharmone samanvaya thAya te jagatamAM mAnava mAnava vacce paraspara je zraddhA ane vizvAsa utpanna thaze te ene zAMti Apaze temaja mahA mAnava ane pUrNAtmA banavA mATe preraze. vivAde zenA che? Aje dharmanA nAme je vivAda che te bhaugolika, khagaulika ke darzanika che. mRtyu pachI zuM ? sUryacaMdra keTalA ? jabudIpa keTaluM lAMbA paheLo ? AvI bAbate aMge vivAde laIne; jenI Aje anivArya jarUra nathI; mANase dharmane nAme azAMti macAvI che. tyAre dharmanA mULamAM jatAM tyAM evuM jaNAvavAmAM nathI AvyuM ke "prabhunA pyArAM, IzvaranAM bALako ke khudAnAM pharajade eka bIjA sAthe jhaghaDo kare, anyAya kare ke nAnI nAnI bAbatomAM eka bIjAne mArI nAkhe !" dharmanA nAme vAdavivAdane mahatva ApanArAomAM ane poSanArAM ke svArtha sAdhuo hoya che athavA dharmanuM sAcuM svarUpa na samajanArAM hoya che. dharma upara racelAM dazamAM kaI sAkArane te koI nirAkArane mahatva Ape che, kaI daitane mAne che te koI advaitane. teo game te mAne enuM mahatva nathI; paNa pite je mAne che te ja kharUM ane bAkI badhuM khoTuM ema karAvavAno prayatna kare che tyAre ja jhADA utpanna thAya che. eka vAta samajI levAmAM Ave ke dareka dharmanuM aMtima dhyeya to mokSa ke avvala maMjile pahoMcavAnuM che to pachI koI vAdavivAda nahIM rahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavaya vaDe saMpUrNa vikAsa jyAM sudhI jIvanamAM samanvaya daSTi AvatI nathI; vyaktine saMpUrNa vikAsa sadhAtA nathI. e tattvanA abhAve te potAnA ja vartuLa sudhI rahe che; paNa tenI bahAranI vizALa duniyAnAM darzana karI zakatuM nathI. eka prakAre tenI daSTi saMkucita rahe che. mANasanA AtmAmAM sAcI dhArmikatA paDelI hoya che paNa tenA upara sAMpradAyika AvaraNa AvI jatAM te kevaLa eTalI ja hade vikasita thAya che. tyAre samanvaya zakti AvatAM te satyane satya rUpe grahaNa karIne saMpUrNa vikAsane sAdhI zake che, tene satyane sAcAM svarUpamAM grahaNa karavAmAM sAMpradAyika AvaraNe bAdhaka banatAM nathI. zrI. kizoralAla mazarUvALAmAM paraMparA hiMdu dharma paikI svAmInArAyaNa saMpradAyanAM saMskAra hatA. temaNe aneka dharmagraMtha vAMcyA hatA; vicAryuM paNa ghaNuM hatuM, chatAM temane aMtaHkaraNanuM samAdhAna maLatuM nahatuM. harijana AzramamAM rahetA hatA. jUnA saMskAra sAthe AMtaida cAlatuM hatuM paNa gAMdhIjI pratye temane apAra zraddhA hatI. gAMdhIjIe temanI sthiti joI zrI. kedAranAthajIne kahyuM ! "kizorabhAInI sAthe Abu jAo ane temanuM samAdhAna na thAya tyAM sudhI emanI sAthe ja rahe !" kedAranAthajI kabUla thayA ane kizorabhAI sAthe Abu gayA. ahIM kizorabhAIne aMtaramAMthI samAdhAna meLavavAnuM hatuM. temaNe AzramathI be varSa alaga rahevAnI taiyArI rAkhI hatI. paNa paMdara divamAM temane te tava maLI gayuM. kedAranAthajI sAthe vAta karatAM karatAM. Ama tatva to aMdara che, te samanvayanI dRSTi AvatA pragaTe che. gAMdhIjIe kizorabhAine pUchyuM "kema be varSanI taiyArI karIne gayA hatA ane pakhavADiyAmAM pAchA pharyA?" kizorabhAIe kahyuM: "mane joItuM hatuM te maLI gayuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka prayogazALAmAM badhAM rasAyaNa-kavyo che. tene joIne je koI vaijJAnika gabharAI jAya te te je navA rasAyaNanI zodha karI rahyo che tene nahIM meLavI zake. evI ja rIte judA judA kriyAkAMDe, darzanazAstro ke matabhede joIne sAcA vicArake kaMTALavuM nahIM, paNa deza-kALa ane pAtrane vicAra karI tene samanvaya karatAM tene jIvananuM parama satya sAMpaDI zakaze. kharA vicArake te badhAmAMthI tava zodhavAnuM che ane samanvaya karavAne che. alaga alaga gAyonuM dUdha jema eka che-te dUdha bheguM thatAM; dUdha sivAya bIjuM tattva rahetuM nathI, evI ja rIte sarva dharmone sAra AtmavikAsa che ane te ja satya che ema samanvayanI dRSTi AvatAM spaSTa jaNAze. zrI vyAsajIe kahyuM che - zrutivibhinnAH smRtayazva bhinnAH naiko muniryasya vacaH pramANam / dharmasya tattvaM nihitaM guhAyAm mahAjano yena gataH sa pnthaaH|| kRtiomAM judI judI vAto che; smRtiomAM paNa judI judI vAte che. koI paNa muninA vacane abAdhita-satya (sarvakALa) rUpe nathI. dharmanuM tattava buddhinI guphAmAM nihita che te paNa kevaLa vAMcana ciMtanathI maLatuM nathI paNa; mahApuruSe gayA che te bhAge tatvanI zodha karavAthI maLe che. ene artha e thAya che ke je UMDI vicAraNuM ke ciMtananA kAraNe paNa maLatuM nathI te mahApuruSonA saMsargathI maLI jAya che. kirabhAIne kedAranAthajInA nimitte taravA maLyuM hatuM. eTale teo nAthajIne guru mAnatA. paNa, nAthajI te vinamrabhAve ema ja mAne che ke teo guru thavAne lAyaka nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jyAre samanvaya karavAnI buddhi jAge che tyAre ekAeka varSo jenI zodhamAM hoIe te tatva sAme pragaTa thAya che. bhagavAna buddha aneka jAtanAM tapa karyA; paNa temane tava na maLyuM. pakuddha kAtyAyana, ajitakeza kaMbalI, alArakalAma va. suprasiddha vicArako pAse gayA ane temanA mArge jaIne jJAna meLavyuM. kriyAo sAdhI paNa temane sAcuM jJAna na thayuM. paNa eka prasaMga e bane ke temane e tattva maLI gayuM. ekavAra bhagavAna buddha eka vRkSa nIce dhyAnastha beThA hatA. tyAMthI eka vArAMganA pasAra thaI rahI hatI. teNe vAjitre vagADanArane kahyuM : "tamAro vAjiMtronAM tAra atyaMta kheMcaze paNa nahIM; tema ja DhIlA paNa rAkhazo nahIM, nahIMtara te vAgaze nahIM." kahevAya che ke bhagavAna buddhane A vacanathI preraNuM maLI ane temaNe madhyama mArganuM tatva meLavyuM. vArAMganAnA jIvanamAMthI jagatanA eka paramapuruSane zuM maLavAnuM hoya? paNa nimitta maLatAM bhagavAna buddhane je tattva varSo sudhI nahetuM maLyuM te mAnyuM. zibira ane svadharma samanvaya : A zibiramAM paNa mAtra pustakanI carcA karavA sahu bhegA nathI thayA paNa mAnavajIvananA vyakitagata ane samAjagata dareka pAsAMo chaNavAnAM che-anubhavanI eraNa upara ThekI ThekIne jIvananAM badhAM aMge aMge mukta sahaciMtana karavAnuM che. judA judA dekhAtA dharmo paNa mAnavajIvanane agatyane prazna che. ahIM tene samanvaya karavAne che. sAmAnya mAnavI badhA dharmonA judA judA kriyAkAMDe, vidhividhAne joIne akaLAI jaI, samAdhAna pAmI zakto nathI. kayAreka ahaMbhAva paNa tene tema meLavatA roke che ane kayAreka "mArA ja dharmamAM badhuM AvI gayuM " e mATe saMtoSa paNa avarodha rUpa bane che. te bIjAnA jJAnathI; dharmanA taravAthI ane mahApuruSonA anubhavothI vaMcita rahI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale vyAsajI kahe che - " zrUyatAM dharmasarvasvaM, zrutvA caivAvadhAryatAm " - badhA dharmonI vAto sAMbhaLe; tattvanuM zravaNa kare ane zravaNa karI buddhi vaDe satyAsatyane nirNaya kare. aMdhavizvAsa, khoTI pakaDa, SavRttinA kAraNe ghaNI vAra mAnavI dharmomAM rahela sArAM tane-satyone oLakhI zakato nathI. tyAre dharma eka bAjue rahI jAya che; UlaTI nukazAnanI paraMparA vadhatI jAya che. eTale samanvaya karatI vakhate sAcuM zuM che e zodhavAnI vRtti jAgaze ane dharmanA nAme AMdhaLuM anukaraNa karatAM mANasa bacaze. samanvayamAM bAdhaka ta Aje sarva dharmone samanvaya karavAmAM mukhyatve traNa vastuo bAdhaka rUpe lAge che -(1) dharmasaMpradAya, (2) zraddhA ane (3) sAdhu ke guru. dharmasaMpradAyanI sAthe zraddhA ane sAdhu bane saMkaLAyelA che. sarva prathama ApaNe dharmane laIe. sAmAnya mANasa te dhArmika samasyAnA svarUpane samajI zakatA paNa nathI. je loko kaMIka samaje che te alaga alaga dharmonI vividhatA joIne nirAza thaI jAya che. dharmanA aneka rUpane dharmasaMsthAone samanvaya temane asaMbhava jaNAya che. emAMnA ghaNu loko dhArmika virodha pasaMda karatA nathI je dharma saMsthApakonA bhakta che paNa temane dharma saMzuddhinA prayatnanI niSphaLatA eTalI hade nirAza karI mUke che ke A koI samanvaya karavAmAM paNa temane vakhatanI barabAdI najare caDhe che jema anya praznone ukelavA mATe udAratA ke sahiSNutAthI vicAra kare che tema teo dharma-samasyA mATe dAkhave to ghaNuM kArya thaI zake. ghaNIvAra temanI upekSAnuM UMdhuM pariNAma Ave che. e upekSAnA kAraNe ghaNA loko dhamane nAbUda karavA sudhI pahoMcI jAya che. dharma e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te jIvanane svAbhAvika kama che. kadAca samaya, kALa ane pAtra pramANe alaga alaga mahAtmA purUSae tenI saMsthApanA karI che. paNa tene nAbuda karavA jatAM teo koI evI bIjI zakti AgaLa namI paDyA che. jene ApaNe rASTrIya netA, sAmAjika netA tarIke oLakhAvIe chIe. athavA to mANasanI racelI saramukhatyArazAhInA keIvAdane sAmyavAda ke mUDIvAdane namavuM paDe che. je dharma karatAM kaI utaratI kakSAnI bhAvanA AgaLa namavAnuM hoya to pachI dharmane TakAvI rAkhavuM ja sAruM che ! alaga alaga dharmomAM je vividhatA lAge che tenuM maMthana karavuM jarUrI che. te mATe samanvaya thavo joIe. badhA dharmonA samanvayanI vAta Ave che eTale keTalAka rUDhicusta ane aMdhazraddhALu loko e bhrama rAkhe che ke tyAre dareka dharmanI sArI sAthe kharAba vastu to mAnavI paDaze. temanI miththA bAbata, aMdha vizvAso ke aniSTone paNa Teko Apavo paDaze. ke temane Teko maLI jaze. A dalIla khoTI che. "dareka manuSyone cAhe !" ema kahevAthI cera, DA, vizvAsaghAtI, vyabhicArI vagerenA pApone Teko Apa paDaze ema na manAya. tema "dareka dharmono samanvaya karo" eTale ke temanA prati udAratA dAkhavI ane temAMthI satyane tAra. dareka nagaramAM gaMdI nALIo-gaTara hoya che. temaja svaccha ramya bAga baMgalA saDaka paNa hoya che. kevaLa gaMdagInuM nirIkSaNa eja kaMI nagara-nirIkSaNa nathI. evI ja rIte dareka dharmomAM kAIne koI saDe hoya che paNa eja kaMI tene dharmaprANa heta nathI. temanA dharmaprANa rUpe ahiMsA, satya, vAtsalya va. guNa hoya che. eTale dharmansamanvayano artha e suMdara guNano samanvaya che. A sivAya ghaNuM loke ema paNa bhramaNuM sevatA hoya che ke sarvadharmone samanvaya eTale ke badhA dharmanA lokone rAjI rAkhavA; evuM paNa nathI. dharmamAM naitiktA ane lokahitanAM je to paDyAM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene samanvaya karIne lokone e naitikatA prati AkarSita karavAnAM che. nAnI nAnI bAbate upara je jhaghaDAo thAya che tenI niHsAratA batAvI e jhagaDAnA kAraNene dUra karavAnuM che. dharmasaMsthAomAM je kharAbIo aniSTa pesI gayAM che temane haThAvIne mANasane niSpakSa vicAraka banAvavAnuM che. dharma e punIta tattva che. teNe yugayugathI alaga alaga svarUpe lokakalyANa karyuM che. samAjanuM dhAraNa, poSaNa ane satvasaMzodhana karyuM che. alaga alaga samaye dharmasaMsthApakoe ane dharmaguruoe mAnavajAtine sanmArge vALavA mATe apAra kaSTo sahyAM che-balidAne ApyAM che. lokazraddhAne kalyANakArI vaLAMka ApavA mATe je purUSArtha temaNe karyo che tenI AgaLa ApaNuM mastaka zraddhAthI namI paDe che. tenAM upara je AvaraNe rahI gayAM che te joIne dharmane pheMkI de e buddhimAnI nathI. senuM jhAMkhuM paDe, ke mATImAM bhaLe to tene tapAvIne sAcuM senuM bahAra pADavAnuM hoya che. evuM ja dharmonuM che. sarvadharma samanvaya rUpI bhaThThImAM tene tapAvI temAM zuddha tattva ANavAnuM che. dharmane vadhAre badanAma karAvanAra, ke enA nAme jhanUna lokomAM phelAvanAra kahevAtA dharmaguruo, ane dharmajIvI paMDita che. teo sAcA zabdomAM kahevAyelAM satyane mArI macaDIne potAnA matalabamAM pherave che. jemake gItAmAM kahyuM che - zreyAna svadharmo viguNaH paradharmAtU svanuSThitAn / svadharme nidhanaM zreyaH paradharmo bhayAvaha // sArI peThe Acarela paradharma karatAM guNarahita paNa svadharma sAro che. svadharmamAM mRtyu pAmavuM sAruM che, paNa paradharmamAM jIvavuM bhayaMkara che. A AkhA ekamAM "sva" eTale AtmA ane "para" eTalejaDa zarIra e rItane artha ghaTAvavAnuM che. tyAre, saMpradAyavAdI loko eno artha ema ghaTAve che ke pitAne saMpradAya-svadharma sAre. bAkInAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThIka nahIM. eTaluM ja nahIM tenA anusaMdhAnamAM madhyayugamAM te tyAM sudhI saMpradAyanuM viSa ghALavAmAM AvyuM - hastinA tADayamAno'pi na gacchejajainamaMdiram -hAthInA paga taLe kacaDAI maravuM sAruM paNa jaina maMdiramAM na javuM. Ama dharmaguruonA sAMpradAyika mAnase kevaLa dharmo vacce ja bhedabhAvanI bhIte UbhI karI che eTaluM ja nahIM; eka ja dharmanA mAnavavALA vacce paNa bhedabhAvo pedA karyA che; ane dharma je zAMtinuM sAdhana che, tenA nAme bhAI-bhAIo vacce gaLAkApa laDAIe karAvI che. hiMduomAM zaiva-vaiSNa, jemAM zvetAMbara-digaMbara derAvAsIsthAnakavAsI, isAiomAM remana ketholika ane proTesTaMTa temaja prasabITerIyana A badhAnI ApasanI laDAIo enA udAharaNa rUpe che. dharma ane gurunI sAthe je trIjI bAbata svadharma samanvaya mATe bAdhaka che; te che zraddhA. sAMpradAyika mAnasa heIne vaDIlo nAnAM nAnAM bALakone kahetA hoya che: "asaka dharmanA lokone tyAM na javAya! teo chokarAne mArI nAkhe che." AvI rIte sAMpradAyiktAnA ane jhanUnanA saMskAro sIMcavAmAM AvatA hoIne eka dharma saMpradAyanA loko bIjA dharma saMpradAyanA loko, dharmaguruo, dharmasthAnako, dharmazAstro ke dharmadeva prati aNagame, ghaNuM ane dveSabhAvathI pIDAtA hoya che. ane tethI ghaNIvAra AvA kusaMskAro dharmanA nAme laDAIo-hullaDone prere che. hiMdustAna-pAkistAnanA bhAgalA thayA, alIgaDhamAM tephAno thayAM, jabalapuramAM komI ramakhANa thayuM. A badhuM AvA AMdhaLA dharma jhanUnA kAraNe! tethI keTalAka vicAraka loko ane zikSito ema mAne che ke AvI dharmasaMsthAone teDI nAkhavI joIe. kalakattA ane lADana (rAjasthAna) khAte thayelAM be "dharmakrAMti parisaMmelanamAM rASTranA mahAna vicArakoe upara mujabane svara kADhavo hate. sarva dharma samanvaya eTale? A badhI bAbate uparathI eka vastu phalita thAya che ke je sarva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma samanvaya karavo hoya te sarva prathama je zabdonI sAThamArI ramAya che tene dUra karavI joIe. hiMdImAM "bhagavAna"; urdUmAM "khudA" ke. aMgrejImAM jene "goDa" kahevAya che. te eka ja vyaktitvanuM pratIka che ema jaNAvavuM paDaze. bIje e siddhAMta svIkAravo paDaze ke dareka dharmanI racanA mANasanI bhalAI mATe thayelI che. eTale pote je sArI vAta mAne che te manAvavA mATe baLajabarI ke sakhtAI nahIM kare paNa prema ane samajaNapUrvaka prayatna karaze. mahAtmA gAMdhIjIe joyuM ke bhAratanA loko ane temanI saMskRtinI rageragamAM dharma zabda vaNAI gayo che. ene kADhavAno prayatna karavo. nakAme che. enA badale dharmonuM hArda samajI temane samanvaya karI tenuM paribhAjita rU5 teo leke AgaLa mUkatA. sarvadharma samanvayavALo temanI prArthanA aMge ghaNuM loko temane kahetAH "bApu bIjuM badhuM te ThIka, paNa A dharma zabda kADhI nAkho." khuda pAMDitajI jevA mAnavatAvAdI purUSa paNa A joIne kahetA; "bApu! A prArthanAnuM dhatiMga zuM lagAvyuM che?" te chatAM gAMdhIjI dharmanI tAkAtane pIchANutA hatA ane temane lokonI naitika jAgRtinuM mahatva vadhAre hatuM. eka ja dharma hoya to? keTalAka loko kahe che ke samanvayanI kaDAkuTamAM paDavA karatAM cInamAM eka ja dharma hato tema je duniyAmAM eka ja dharma hoya to A badhA jhaghaDAone aMta AvI jAya. A vAta vahevAra nathI. dareka dharmavALA AgaLa Avaze ane temane ja dharma sAro che ema pratipAdana karaze. koI namatuM mUkaze nahIM. AjanA svarUpamAM je dharmo che temAM saMzodhana zuddhikaraNa karyA vagara to te svIkArya bane ema lAgatuM nathI. eka ja dhamane mahatva ApavAthI svataMtra vicAra zaktine vikAsa aTakaze ane alaga alaga deza-kALa pramANenI svataMtra vicAra saraNa rUMdhAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 eTale dharmamaya samAjanI racanA karavA mATe dareka dharmone temanA sthAne TakAvI rAkhavA paDaze. temane nAbUda karavAnA nathI paNa temanAmAM saMzodhana karavuM paDaze. AvuM saMzodhana te te dharmanA anuyAyIo ja kare. anya dharmonA sArA sidhdhAMtanI kasoTIe, pitAnA dharmanA siddhAMtane kasIne kare eja ThIkasara thaze. kAyadA na cAle? nyAyapura:sara ane naitika samAjanI racanA karavI hoya te te rAjyanA kAyadA kAnUna dvArA zakya nathI, paNa dharma vaDe ja zakya che. kAyadA karatAM dharmanuM sthAna UMcuM che. kAyado bhaya batAvIne, daMDa ApIne pApa aniSTone rokavA mathe che. jyAre dharma mANasanI pravRttine badalAvI tene puNyazALI pavitra banAve che. eTale ja evuM jovAmAM Ave che ke kAyado ghaDAtAM chaTakabArIo zodhAya che ane kAyadAnI othe paNa aniSTa pilAtAM rahe che. eTale ja dharmane paNa kAyadAmAM mahatva ApavAmAM AvyuM che ke jyAre koIpaNa vyakita korTamAM phariyAdI, AropI ke sAkSI tarIke Ave che tyAre tene dharmagraMthane hAtha lagADIne kahevAnI pharaja paDe che. "huM Izvarane hAjara-nAhAjara jANI je kahIza te sAcuM kahIza!" Ama dharma vagara kAyado kAnUna paNa nakAmAM che. kadAca sAmyavAdI dezomAM Izvarane sAkSI nahIM mAnya heya; te paNa "huM satya kahIza" ema te kahevuM ja paDe che ane satya e dharmanuM tatva che. binasAMpradAyika rAjya : eTale ja ApaNuM bhArata rAjya binasAMpradAyika eTale jAtIya bhedabhAva vagaranuM che. Aje rASTranA meTA paMDita ane zikSA zAstrIo e vicAre che ke zikSaNanA pAyAmAM dharma hovuM joIe-paNa te saMpradAyagata nahIM, vizALa daSTivALuM levuM joIe. ghaNA loko mAne che ke ApaNuM rAjya binadhArmika che te khoTuM che te saMpradAyavizeSanuM nathI e cokakasa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 bhAlanA eka gAmaDAmAM kheDUta samelana vakhate zrI morArajI desAI AvyA hatA. tyAre meM temane pUchayuM : "hamaNuM somanAtha maMdirano jIrNodhdhAra thayo emAM moTA samAraMbhe thayA ane rASTrapati (rAjendrabAbu ) uddaghATana karavA gayA, temAM paMDitajIne kema lAgyuM?" temaNe kahyuM: "emAM paMDitajIne kema lAgyuM haze e te teo jANe. paNa, ApaNuM rASTra bina sAMpradAyika heI, rASTrapati eka saMpradAyanA maMdiranuM uddaghATana karavA gayA e barAbara nathI lAgatuM. Aje hiMduonA maMdira mATe rASTrapati hiMdu saMskAranA heIne gayA; AvatI kAle masjidanA uddaghATana vakhate belAvaze tyAM paNa javuM paDaze." ene e artha nathI ke rASTrapatine pitAne dharma pALavAne ke dharmakriyAo karavAne adhikAra nathI; paNa AjanA yuge jAhera prasaMgamAM jyAM eka dharma saMpradAyane prasaMga hoya tyAM vicAra karavo joIe. ApaNuM mAnasa sAMpradAyika vicArathI ghaNuM badhuM jakaDAyeluM che. je kaI zALAmAM gItAne abhyAsakrama mUkAze te tarata musalamAne kurAna mUkAvaze ane khristIo bAIbala mUkAvaze. ApaNe badhA dharmonAM ta jevAM paDaze ane temanI upara bAjhelAM rUDha mAnyatAnAM jALAM dUra karavA paDaze. dareka dharma tenA zuddha svarUpe sAre ja che. kayA dharma sAre ? zrImada rAjacaMdrajIne gAMdhIjIe pUchayuM: "mAre ke dharma pALave? ke dharma sAro che? tyAre temaNe kahyuM, "je dharma tamane paraMparAthI maLe che te ja hiMdu dharmane pALo." temaNe gAMdhIjIne jaina banI javAnI bhalAmaNa karI na hatI. kAraNa ke teo jANatA hatA ke jainadharma guNapradhAna dharma che. vizvadharma che. koIpaNa dharmanAM sArAM tattanuM anukaraNa emAM jainadharmanuM pAlana svataH thaI jAya che. kharekhara dharmanI vyAkhyA eja che. je tatva tyAM che tene te sthAne sUkavuM; ane e jainadharmane mudrAlekha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA: dharma pachI bIju tatva Ave che. zraddhA. zraddhAno dharma sAthe gADha saMbaMdha che. kahevAya che ke dharma, dhArmika vagara nathI ane dhArmika zraddhA vagara nathI. paNa A zraddhA AMdhaLI na hovI joIe temaja aMdha-azraddhA pATIbhaDaka paNa na hovI joIe. e banne mAnavajIvana mATe ghAtaka che. zraddhA aMge kahevuM paDaze ke purUSo karatAM strIomAM te vadhAre heya che. dharmane pheMkavA jazuM te paNa, bhAratanI mAtAemAM dharma prati je zraddhA che tene kADhI zakAze nahIM. thoDA divasa pahelAM purUSottama mAsa cAlato hato. tyAre copATI bAju pharavA jatAM ame joyuM ke meTAM gharanAM zrImaMta bahena suddhAM dariyAmAM mAthAboLa nahAvA jAya che, mALA pherave che, japa kare che, bhaccAra kare che ane kathA sAMbhaLe che. nAstikamAM nAstika mANasane e joIne Azcarya thaze ke je kAma A barAMo game te kahe te chatAM nahIM kare; te A zraddhAnA kAraNe kare che ane Azcarya e che ke dharma-zraddhAne nAme e thatuM hoI tyAM koI vikAra-vAsanA thatI paNa nathI. have A zraddhAne hAMkI kADhavI che ke rAkhavI e mukhya prazna che. ne rAkhavI hoya te tene zuddha dizA tarapha vahevaDAvavI paDaze. mAnavInI ane temAM paNa mAtAonI zraddhAe ajaba jevAM kAryo karyA che. - gAMdhIjI jyAre vilAyata jatA hatA tyAre temanI bA putaLIbAie kahyuM ! "beTA" tuM khuzIthI vilAyata jA mane kaze vA nathI. nAtanA loke game teTalo virodha karaze tene huM sahIza paNa mane e bIka lAge che ke vilAyata gayA pachI loko vaTalAI jAya che. eTale ke sAcA dharma upara TakatA nathI. mATe, mAre tane traNa pratijJA apAvavI che." tyAre gAMdhIjIe kahyuM: "bhale ! huM e traNa pratijJA laIza" ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " paNa, A pratijJA kenI pAse levI. putaLIbAI ane gAMdhI kuTuMba vaiSNava. vaiSNava AcAryo kharA chatAMye putaLIbAI gAMdhIjIne eka jaina muni becarajI svAmI pAse pratijJA levaDAve che. enuM kAraNa eja ke putaLIbAIne jaina dharmanA AcAro ane gharmaguruo upara zraddhA hatI ke A badhA sAdhuo vrata le che ane pALe che. jo ke Aje emAM oTa AvI che paNa mULa vAta zraddhAnI che. gAMdhIjIe pratijJA lIdhI, pALI ane hemakhema pAra utaryA emAM moTuM tatva zraddhAnuM hatuM. dharmaguruo : dharmanI sAthe saMkaLAyeluM mahatvapUrNa trIju tatva dharmaguru che. temanuM kAma che dharmane svastha ane zuddha rAkhavAnuM temaja vyakti, samAja, rASTra vi.ne deza-kALa-sthiti pramANe mArgadarzana ApavuM. pitAnI A javAbadArIthI AjanA dharmaguruo vadhAre paDatA vimukha rahyA che. eTalA mATe ja sAdhusaMsthA prati AjanA ghaNA zikSita lokone eTale hada sudhI asaMtoSa che ke teo ene ukheDIne pheMkavA paNa taiyAra che. paNa, sAdhusa0 nI bIjI bAju ujaLI che. Aja sudhI lokone je naitika mArgadarzana maLyuM hoya te krAMtipriya sAdhusanyAsIo vaDe ja. ane evA sAdhuone leke mAnaze. kharekhara te sarvasva tyAgIne lokakalyANa arthe zeSa jIvanane arpaNa karatI sAdhusaMsthA samAjanI dhamanItinI cokI kare che eTale e zraddhAnuM bhAjana banI che. "saraDha mikSA tata8 va:"nuM sUtra ApI zaMkarAcAryajIe sAdhuonI nispRhatAne na AMka mUkyo hatuM. tenA badale samAjane ApavAnuM tenA mATe vadhAre che. eTale ja zrImad rAjacaMdra jevA vicAraka paNa e avasthA pAmavA mATe kahe che - apUrva avasara e kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhAMtara nigraMtha che ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIrNa bhedIne; vicarazuM kaba mahApuruSane paMthe jo! -Aje sAdhusaMsthAmAM vikRti peThI che eTale tene teDI nAkhavI enA karatAM temane ja zraddhAnA bhAjana gaNI, temanI bhUlanuM mArgadarzana karIne, temanI javAbadArInuM bhAna karAvavuM vadhAre agatyanuM che. gujarAtamAM zAMtu mahetA karIne eka jaina zrAvaka thaI gayA. teo sajajana ane dhArmika puruSa hatA. ekavAra rastethI pasAra thatAM upAzraya Avyo eTale sAdhunAM darzana karavA aMdara gayA. aMdara gayA te joyuM ke sAdhumahArAjane hAtha eka strInA - vezyAnA zarIra upara hatA. temaNe e najaronajara joyuM paNa kAMI na belyA ane hAtha jeDIne, AMkhe badha karIne temaNe vaMdana karyA. pelA sAdhu cetI gayA. bAI cAlI gaI. zAMtanu mahetA kaMI na belyA. eja rIte be hAtha joDIne UbhA rahyA. sAdhujIe vicAryuM: "A pratiSThita mANasa ane mAruM AvuM agya kArya ! chatAMye kAMI na kahyuM? UhuM vaMdana kare che." temanuM manomaMthana vadhyuM ane temaNe zAMtu mahetAne pitAnA guru mAnyA. pelA sAdhue pazcAtApa karyo ane Ama zAMtanu mahetAnI temanAmAM rahelI akhUTa zraddhAnA kAraNe teo kharekhara ucca koTinA sAdhu banI zakyA. Aje AvI zraddhAnuM AropaNa karavAnI vadhAre jarUra che, na ke nAnI nAnI bhUlo mATe sAdhu-saMsthAne utArI pADavAnI. bahenomAM evI zraddhA vadhAre hoya che. teo sArAmAM sArI vastu sAdhuone vaherAvavAmAM AnaMda mAne che. rAvaNane sAdhuveza joIne sItAjIe lakSmaNa rekhAnI paNa paravA na karI. paNa rAvaNa jevAM ghaNAye sAdhuveze phare che. enA mATe eja jarUrI che ke je emanAmAM gurubhAva bharavAmAM Avaze te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene kAyAka95 thaze. kadAca AkhI sAdhu saMsthA nahIM, te paNa ghaNAM upayogI rane pAkaze. traNa to samanvaya Ama dharma, sAdhu ane zraddhA e traNuM tarave upara duniyAnA badhA dharmonuM maMDANa che. e traNene svIkAra karIe chIe eTale "vasudhaiva kuTuMbakama" mAnIne cAlatAM badhA dharmone vicAra kare paDaze. ane temanI sArI bAjune ja khyAla samanvaya karatI vakhate rAkhavuM paDaze. paNa game tyAMnuM heya paNa te gaLIne zuddha karIne pIvAnuM che. evI ja rIte dareka dharmanA vikArone zuddha karI zuddha tanuM 1 . . tA AcaraNa karavAnuM che. "kurAna" vAMcavAthI yavana thaI javAze ke zAstro sAMbhaLavAthI kAphira thaI javAze ema mAnavuM bhUla bhareluM che. ApaNe jema pitAnA pitAnI niMdA sahI zakatA nathI tevI ja rIte mitranA pitAnI niMdA paNa zI rIte sahI zakAya ? dharmo paNa aneka vizva samasyAomAMnI eka samasyA che ane tene ukelavA mATe samayapUrNa satya daSTi joIze. ekavAra e daSTi maLatAM ema ja lAgaze ke A badhA dharmagraMthomAM je sArabhUta tatva che te mArUM che ethI badhA dharmazAstro, sAdhuo ane dharmo pratye bhakitabhAva pedA thaze tyAre ja nipakSa parIkSaka ane kharA vivekI banI zakAze. jagatanA dharmone svIkAravAnI sAthe uparanAM traNa ta levAM paDaze. tyAre e badhAmAMthI sArAM tane tAravavAnuM ane kharAbIone dUra karavAnuM temaja vikRtinAM jALAo vikheravAnuM kArya saraLa thaI paDaze. eja sarvadharma samanvayanI pAchaLa raheluM tatva che. sarvadharma samanvaya e sarvadharma upAsanAnuM mahattvapUrNa aMga che. e thaI jAya te sarvadharma upAsanAnuM kArya thavAmAM vilaMba nahIM thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carcA-vicAraNA zrI. mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : dharma, zraddhA ane sAdhu te traNa zabdamAM, dharmanA traNa bhAga pADavA joIe. (1) tattvajJAna, (2) sadAcAra ane (3) karmakAMDa. emAM paNa sadAcAra upara jora apAya to dharma uparane aMdhavizvAsa dUra thaI zake, tema ja dhama vaDe vyakti ane samAjane paNa lAbha pahoMce" zrI. pUMjAbhAI: "jema vepArI mATe lAyasansa heya che. DekaTara, vakIla mATe parIkSAnuM pramANapatra hoya che. tema che sAdhu samAjamAM pravacana kare te mATe pramANapatra levuM jarUrI che. jo ke e aMge samAja jAte ja pramANapatra che. kadAca prAraMbhamAM phasAI jAya paNa loka-zakita tenI kasoTI banI jAya che." badhA sabhyo emAM sammata thayA hatA ane vadhAre carcAne sAra e hatuM ke "Ajano yuga jAgRtine yuga che ane kaI beTI vastu lAMbo samaya cAlatI nathI. paNa enAthI navI peDhInI dhama uparanI zraddhA UThatI jAya che. kharekhara A gaMbhIra ciMtAno viSaya che. paNa ene chello upAya to sAcA sAdhuo ane sajajanee pitAnA ujajavaLa cAritra vaDe dAkhavo joIe. pU. zrI nemimuni : " tattvajJAnamAM paNa ghaNuM bhede hevAnA dA. ta. eka ja vedAMtamAM daitavAda, advaitavAda va. che. tevI ja rIte darekanA che. te tenuM mApadaMDa zuM?" zrI. mATaliyAH emA mukhyatve jovA jaIe to "avyakta ane vyakta" athavA " sAkAra ke nirAkAra " evA be bhedamAM badhA bheda samAI jAya che. savAla mAtra sadAcAranA mAdhyamane agatyane che. karmakAMDanI bAbatamAM paNa moTA bhAge te savAla vyaktine te te saMpradAya ke dhamanI te te vyaktine aMgata ja sparze che. eTale mArA vinamra ane tenA Agraha tUTI paDaze. je sadAcAra mukhya haze te !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 pU. munizrI saMtabAlajI : "eka vastu yAda rAkhavI paDaze ke kevaLa sadAcAranA mAdhyamathI kAya nahIM cAle, tenA mULamAM tattvajJAna haze te ja sadAcAra cAlI zakaze. nahIMtara te zuSka Teva banI jaze kAM temAM dama pesaze. dA. ta. paisA pita na rAkhe paNa pitAnA thakI bIja pAse rakhAve. athavA brahmacaryapAlana eTale nArIthI nAsatA pharavuM evI vAtane vaLagI raheze. AjanI carcAne nIDa e tAravI zakAya :(1) dharma, paraMparAgata zraddhA ane sAdhuone nirmaLa buddhinA tarko vaDe cakAsavA joIe. dharmamaya zraddhAmAM koI paNa prakAranuM aniSTa na pisavuM joIe. anivAryapaNe pasI jAya, tyAM tarata jAheramAM prAyazcitapUrvaka zuddhi karI nAkhavI. AvuM valaNa saMgaThita rUpe amuka vyakitaonuM thAya to dharmanA nAme cAlatA aMdhavizvAsane aMta sulabha thaI paDe. (2) meTI rIte jotAM tattvajJAnamAM mULa be bhede : (1) pitAnA kama upara zradhdhAnA baLe avyakta Izvarane kartA mAnIne cAlanAra (2) kamane pradhAnatA ApanAra. emAM badhA dharmo AvI jAya che. vaLI bIjI rIte mUrtipUjaka ane amUrtipUjaka rUpe paNa gaNAya. paNa, kharI rIte sadAcAranA mAdhyamane mukhyarUpe rAkhavuM eTale ke jene anAcAra ke hiMsA kahevAya tevuM dharmanA nAme na cAlavA devAya ja. (3) alabatta keTalIkavAra sAmAjika dabANathI je vikAro dabAyA hoya tene poSavA mATe parasparanA sahayogathI paNa dharmane nAme keTalAka anAcAra cAlatA hoya che. tyAM mAtajAti jAge, mAtRsaMsthAo dabAyelI bahenanA prazno ukele, tathA samAja jAgRta thaI dharmanA nAme cAlatA anAcAro na nibhAve; te sAce dharma ane sAcA sAdhuo ThIka ThIka prakAzamAM ApoApa AvI jAya. eTale kamakAMDene krame krame UMDANathI vicArIzuM paNa atyAre sadAcArane mukhya gaNazuM. (tA. 15-7-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] svadharma - upAsanA ja zAne? sarvadharma samanvaya kare eTale bIjA zabdomAM sarvadharma upAsanAnI taiyArIo karavI. e kaI rIte thaI zake te aMge ane vicAravAnuM che. jagatanA mukhya dharmone e mATe laIne tenuM vargIkaraNa karavuM paDaze tema ja emanI aMdara kayAM kyAM to che, tene samanvaya karavA paDaze. ema karavA jatAM te dharmanA mahApuruSe ane tavone pitIkAM mAnavA paDaze. ane e ja raste sarvadharmopAsanA sudhI pahecavuM paDaze. dharmanI vyAkhyAo : A aMge sarva prathama dharma aMge zuM zuM kahevAya che, tene pahelAM jaI jaIe. dharmanI pahelI vyAkhyA A pramANe karavAmAM AvI che - pratinta mAtmAne gharanIti varSa -durgatimAM paDatAM AtmAne aTakAve-dhAraNa kare te dharma che. AvI vyAkhyA prAraMbhakALamAM hatI. te vakhate jagatanA mANaso ema vicAratA hatA ke amAre vikAsa kema karIne thAya ? e sAthe ja vikAsa karatA karatA huM nIce te nahIM paDI jAuM? mAnavanI A ciMtA sahaja che. te icche che ke bhale upara thoDuMka caDhAya, paNa tyAMthI nIce na utarAya to sAruM. eTale ja te vicArI zake che ke mane mahAmuzIbate pazu-paMkhI ane Itara jIvasRSTi karatAM zreSTha e mAnavabhava maLyo che. enA vaDe mAre AgaLa dhapavAnuM che. pAchaLa na paDavAnI ciMtA karanAra haMmezAM evuM vicAre che ke tenAthI evAM kRtyo na thAya ke jenAthI tene pAchA paDavAno vakhata Ave. TUMkamAM ema kahI zakAya ke jenAthI mAnavatAnuM patana na thAya, pitAnuM utthAna thAya ane mAnavamaryAdAnuM pAlana thAya e bhAvanA nItine A vyAkhyAmAM samAveza thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM niSedhAtmaka valaNa rahe che ke mAnavatAthI nIcA na UtarIe paNuM, emAM samAja mATe ke bIjA mATe tapatyAga kartavya karI chUTavAnI vidheyAtmaka bhAvanA pragaTa thatI nathI. eTale dharmanI bIjI vyAkhyA A pramANe karavAmAM AvI - ___ 'yato'bhyudaya niHzreyasa siddhiH sa dharmaH' -jenAthI pitAnA abhyadaya sAthe AkhA samAjanuM kalyANa thAya te dharma che. AmAM pite UMce caDe, nIce na paDe evI kALajI sAthe bIjAne paNa UMce caDhAvavAnI kalyANakArI bhAvanA rahelI che. eTale ke huM pote evI rIte rahu ke mArA svakalyANa sAthe parakalyANa paNa thAya. eTale ke huM jIvuM ane bIjA paNa che. AmAM niSedhAtmaka sAthe vidheyAtmaka valaNa AvyuM. ke anyane sukhazAMtithI jIvavA daIne jate paNa sukhazAMtimAM charavuM. dharmanI A svapara kalyANanI bhAvanA hatI chatAM emAM mAnavajIvananI utkaTa bhAvanA pragaTa thatI na hatI. eTale dharmanI trIjI vyAkhyA A pramANe karavAmAM AvI - vadhu sAvo cho je jene svabhAve che. te tene dharma che. eTale ke nija svabhAvamAM ramaNa karavuM e dharma che. bIjo artha e thayo ke jagata je svarUpamAM che tene te ja svarUpamAM jovuM jagatamAM mukhyatve be tattva che. cetana (jIva) ane jaDa (achava) A be ta meha ane karma vaza maLe che ane lo ke jIva ajIvane viveka bhUle che. jIvanA badale ajIva pudagala zarIrane vadhAre mahatva Ape che. jagatanA A be tavemAM keTalAka vadhAre to umerAya che ane karmonuM AvavuM, zubhakarma, azubhakarma karmabaMdhana-eTale ke Azrava, puNya, pApa ane baMdha A cAra tane jaDa tattvane lagatAM che. tyAre karmone aTakAva; karmane kSaya ane karmamukti-eTale ke saMvara, nirjarA ane mekSa A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa tattva cetanane lagatAM tarave che. uparanI dhamanI vyAkhyA pramANe AtmAne svabhAva AtmabhAva che. eTale dharmane sAdhaka tenAM ja tomAM ramaNa karaze. te bIjA tane gauNa karaze. kadAca pramAdavaza, kaSAyavaza, bhUlavaza, ke anya koI kAraNavaza te bIjA tanA pravAhamAM cAlyo jaze to paNa tyAMthI pAcho pharaze-pratikramaNa karaze. e mArganI niMdA, guhA ane prAyazcita karI zuddha svatvamAM (svabhAva) Avaze. A trIjI vyAkhyA pramANe, mANasa anyane duHkhI jeIne ke pitAne duHkha ApatA joIne; te badhAne samabhAve raheze. bIjA mATe ghasAI che ane svadharma-AtmadharmamAM lIna raheze. te pitAne utsarga karI, game tevA AtmAonA uddhAra mATe badhuM karI chUTaze. te dareka prANImAM rahela pitAnA jevA caitanyatvane sAkSAtkAra karI AtmIyatA sAdhaze ane "Atmavat sarvabhUteSu" vahevAra karaze. TuMkamAM te AtmasvarUpamAM sthira thavAne prayatna karaze. e ja ene dharma haze. jagatanA dharmonuM vargIkaraNa : A pramANe dharmanI traNa vyAkhyAo thaI -(1) nIti (2) sadAcAra (3) svarUpa sAdhana-yoga. A traNeya vyAkhyAonA AdhAre jagatanA sarva dharmonuM vargIkaraNa A rIte thaI zake :-(1) nItipradhAna, (2) sadAcArapradhAna, (3) svarUpasAdhanA-(ga) pradhAna. A vargIkaraNa karavAne mukhya Azaya to dareka dharmane enA sAcA svarUpamAM te kyA AdhAre che te jANavuM e ja che. temanuM darekanuM pitapotAnuM mahatva ane sthAna che. mAthAthI joIe te paga nIce Ave ane pagathI joIe to mAthuM chellu Ave e ja A kama aMge samajavAnuM che. je samaye deza, kALa, paristhiti ane pAtra pramANe nIti upara jera ApavAnI jarUra lAgI tyAre dharmanI vyAkhyA nItipradhAna karavAmAM AvI, paNa jyAM nItine vikAsa thaI cUkyo hato tyAM enAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLanI bhUmikA rUpe sadAcAra pradhAnadharma batAvavAmAM Avyo. jyAM sadAcAra AvI gayuM hatuM tyAM svarUpa sAdhanA pradhAna dharma lokone batAvavAmAM Avyo. Ama dharmone krama ane vikAsa samajavuM joIe. nItipradhAna dharmo rUpe IslAmadharma, khristI dharma ane jarathostIdharmane gaNAvI zakAya. vaidika dharma nItinI sAthe sadAcAra pradhAna che. bauddhadharma nati, sadAcAranI sAthe tattvajJAnapradhAna che. jyAre jainadharma nIti, sadAcAra ane tattvajJAna sAthe Atmayoga pradhAna che. nItipradhAna dharmomAM kuTuMba, jAti, koma ke rASTragata vicAra savizeSa rUpe karavAmAM Ave che. te pramANe palakamAM durgati na maLe, A lokamAM kuTuMba, jAti ke rASTranuM patana na thAya ane tethI karIne svarga bhaLe e daSTi mukhyatve rahelI hoya che. te mATe nItinA pAlana upara vadhAre bhAra mUkavAmAM AvyuM. sadAcAra pradhAna dharmomAM ahiMsA, satya, nyAya vagere sadAcAro ane te saMbaMdhI kriyAkAMDa upara vadhAre jora ApavAmAM AvyuM che. AvA sadAcAra pradhAna dharmo mAnavasamAjanuM zreya sAdhavA sudhI ja aTakIne rahyA. paNa, AtmasvarUpa pradhAna--gapradhAna dharmo che, temAM nIti ane sadAcAra e baMnene vega AtmAnA svarUpa sAthe joDavAmAM AvyA che. tethI te dareka prANImAM vilasatA caitanyanI sAthe potAnI AtmIyatA che. tenA upara vizeSa dhyAna ApavAnuM ane samaSTi sudhI AtmIyatA sAdhavA mATe kahe che. jagatamAM je je dharmo pedA thayA te vakhate tyAMnI paristhiti judI judI hatI. te pramANe tenI racanA karavAmAM AvI. paNa badhAmAM mULa tattva dharma te hatuM ja. jema mATIne judA judA ghATa ghaDAya chatAM badhAmAM mATI tattva raheluM che. dhajAo judI judI hoya paNa emAM vihetuM vAyutattva te eka ja che. ghara judAM judAM hoya paNa emAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAza tatva te eka ja che. cAvala, cekhA, taMdura, tAMdula ema bhASA pramANe judA judA zabda hovA chatAM, badhAne arthe sarakhe ja che. paheluM dhoraNa, bIju dhoraNa, trIju ghoraNa ema eka vidyApIThamAM dhoraNe judAM judAM hoya paNa vidyApIThane uddezya to eka ja che. temaja alaga alaga dharmonuM che. jarathostI, IslAma, khristI, vedika, bauddha ane jaina. A badhI dharmanI zreNio judI judI che, paNa sau caDatAM pagathiyA pachInuM sthAna te eka ja che. evI ja rIte kriyAkAMDenuM che. amUka kriyAkAMDane amUka kALanI amUka paristhiti pramANe mahatva ApavAmAM AvyuM. enI pAchaLa je bhAvanA hoya tenA upara ja bhAra Apavo joIe. je bhAvanAne bhUlIne kriyAone tapAsavAmAM Ave te nakAmA gUMcavADA UbhA thAya, enI sAthe koI kriyA bhale sArI hoya paNa teja kriyAkAMDa badhAne lAgu paDavA joIe e kadAgraha na rAkhavo joIe. je dharma ke jemAM kriyAkarmo upara sUkSma vivecana sAthe vizeSa bhAra mUkavAmAM Avyo che. tyAM paNa "anya liMga-siddhA" kahIne anyanA AcAra-vicAro je mukti bhaNI laI jatAM hoya tene mAnya karAyA che. eTale A badhuM jotAM ema tAravI zakAya ke badhA dharmo tatvajJAna, sadAcAra ane kriyAkAMDa e traNa vastuo upara AdhArita che. paNa je koIpaNa dharmane mUlava heya te tene tattvajJAna ane sadAcAranI daSTie ja mUlavo joIe. te ja dareka dharmanuM hArda samajI zakAze. koI paNa vyakti janma letAM pahelAM dharmane svayaMvara karIne ja nathI hotuM ke sauthI zreSTha dharmavALA pitAne tyAM ja janmIza paNa je dharma ene vArasAmAM maLe che paNa enA kAraNe e garva kara ke mAro ja dharma zreSTha ane bIjAne nahIM. emAM khoTuM abhimAna che. sAco dharma te e che ke jene abhimAna-koI paNa prakArane garva sparzatuM nathI. te ema paNa nathI kahetA ke huM dharmanuM pAlana karuM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 vividhadhama ane vidhAbhAsa : satya te badhA dharmomAM eka ja che, te pachI ATalA badhA dharmAnuM zuM kAma che? ema kAI kahI zake che! enA uttara te deza, kALa, paristhiti ane prakRti che. te mujaba alaga alaga prakAranI vRttivALA leAkeAne alaga alaga prakAre dharmanAM vidhAne sUcavavAmAM AvyA che. eka ja roganA amUka amUka zreNie pahoMcelA dardIo mATe vaidya alaga alaga davA ane anumAna sUcave che tevI-ja rIte dharmanuM che. te leAkeAnA vividha tattvAne dUra kare che. jyAre badhA dharmanA mULa tattvomAM ATaluM badhu sAmya hoya che. tyAre tenA nAme paraspara virodha zA mATe jAya che? jemake hiMdu ane muslima dharmone kadi paNa na ae. miyAM-mahAdevane meLa na jAme ! Ave virezva eka prakAranI AMdhaLI dharma-dhelAte ja AbhArI che. alaga alaga prakRti-ruci ane paristhitivALA dardIone vaidha alaga alaga davA Ape che to te vyAjabI ja kare che. te mATe koI ene ayeAgya nahI kahe. evuM ja dharmonu che. te deza, kALa, ruci ane cegyatA pramANe samAjanA alaga alaga dheAraNe rahelAM aniSTarUpI da dUra karavA mATe ja che. je je samAjamAM je pramANe regA haze tene te pramANamAM dUra karavA mATe dharmo prayatna karavA mATe ja racAya! che, regeAnI bhinnatAthI cikitsAmAM bhinnatA AvavI svAbhAvika che; paNa e vibhinnatA joI te virodhanI kalpanA karavI, e barAbara nathI. jyAM dharmane sAcI rIte samajyuM DhAya tyAM Ave! durAgraha ke dveSa heAi zake ja nahIM. satyArthI ane mumukSune te satya sAthe sabaMdha che. tenA nAme cAlatA veza, jillA ke amUka kriyAkAMDA sAthe sabaMdha nathI, koI mATalI upara (6 ATalA zera geALa 'nI kApalI coMTI che. paNa jo gALa haze teA ja enI kIMmata thaze. kArI kApalI lagADavAthI kIMmata nahIM thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 hiMdu dharmanA eka bhakta gAyuM che - jUna dharma haze jANuM mArA saMte, jUne dharma ye jANI! sazuru maLyA ne ziSya na sudharyA; vimaLa thai nahIM vANI, kAM te guru e jJAna vinAnA kAM pAmara e pANI...1 amRta maLyuM paNa amara thayA nahIM pIvAnI gati na jANI kaM te ghaTamAM gAyuM nahIM, ka, pIvAmAM AvyuM pANI..2 nadI kinAre kaI jana Ubhene, tRSA nahIM chipANuM, kAM te ALasa aMge ehane, kAM te saritA sukANI...3 -AmAM sAce dharma kone kaheve te aMge spaSTa batAvavAmAM AvyuM che. je dharmanA nAme jhaghaDA, pAMkhaDa, bhedabhAva, dhRNA vagere vadhatAM hoya te te dharma nathI. yogI AnaMda dhanajIe dhamanAtha jinezvaranI stuti karatAM kahyuM che - dharma dharma kahetuM ja phare dharmane jANe na marma; je dharmane mama jANuM le te navAM na bAMdhe karma; ghama jinezvara gAuM raMgazuM. eTale ke dharmane marma eka vAra jANI lIdhA pachI pApakarma baMdhAtA nathI. cappane sIdhuM pakaDIe to zAka samArI zakAya paNa UMdhuM pakaDIe te pitAne ja vAge evuM ja dharmanuM che. sarva dharma upAsanA ja zA mATe ghaNA loko ema paNa kaheze ke sarva dharma upAsanA ja zA mATe? tenA badale samAdara ke sahiSNutA vagere zabdo mUkavAmAM zuM vAMdho che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvadharma sahiSNutAmAM bIjA dharmanI upAsanA ke Adara AvatAM nathI. temAM pitAne dharma zreSTha ane pitAne tyAM thayA evA mahApuruSe tyAM nathI evI bhAvanA pragaTa thAya che. jANe ke na chUTake e paNa eka dharma che e rIte bIjA dharma prati jovAya che. temAM sarva dharmanuM astitva te svIkArAya che paNa pitAnA dhamaprati ahaMbhAva vadhAre jevAmAM Ave che. sarvadharma saMgama aMge vicArIe te vizvadharma saMmelana, sarvadharma pariSada va. sthaLee eka maMca upara badhA besatA dekhAya che tyAre tyAMthI pitAnA dharmanA guNagAna sahu kare che. anya dharmanAM sArAM tonI prazaMsA ke pitAnA dharmanI kharAbIono ullekha bhAgye ja thAya che. ghaNI vAra to badhA dharmone samAveza pitAnA dharmamAM thaI jAya che evuM cItarI anya dharmane ADakatarI rIte utArI pADavAmAM Ave che. eTaluM kharuM ke "sarvadharma saMgamamAM pratyakSa koI anyanuM khaMDana karatuM nathI. sarva dharma samabhAvane levA jaIe te tyAM Dara e rahe che ke, rUDhicusta loko ene artha e tArave che ke badhA dharmane sarakhA gaNavA paDaze. kharekhara sarvadharma samabhAvane e artha nathI ke viveka bhUlI geLa ane kheLa banene sarakhAM gaNavA. evI ja rIte vikavihIna thaIne badhA dharmonI jIhajUrI karavI e paNa ene artha nathI. enI sAthe badhAnI niMdA karavI e paNa ene artha nathI. samabhAvane khare artha te e che ke pitAnA ja dharmaprati meha, aMdhazraddhA ke. pUrvagraha na keLavavo paNa bIjA dharmoprati samadaSTithI vicAravuM, niSpakSapAtatA rAkhavI joIe ane satyone tAravI tenA prati Adara karatAM zIkhavuM joIe. paNa e zabdathI bIjA dharmo pratye potApaNAne bhAva nIkaLato nathI. tyArapachI "sarvadharma samAdAra" zabda Ave che. emAM bIjA dharmo pratye, dharmapurUSa pratye temaja ta pratye Adara kare e. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthaphalita thAya che. jema ke pitAnI mAtA saine pUjya hoya tema bIjAnI mAtAone paNa pUjya gaNavI. paNa AdaranI aMdara vacamAM je bheda che. alagatAvAda che te haTato nathI. tyArabAda zrI. kAkA kAlelakare sacavela "sarvadharma samabhAva" zabda Ave che. emAM badhA dharmo pratye mArAne bhAva pragaTa thAya che je vahevArU nathI banate. jema potAnA dharmanA doSane DhAMkI rAkhavAne sahaja prayatna thAya che tema bIjA dharmo prati viveka vagaranI svIkRtimAM paNa tenuM saMzodhana zuddhi mATe upekSA rakhAya che. "cAlaze emAM zuM thaI gayuM" AvI vRtti mamatvabhAvamAM savizeSa jovAmAM Ave che eTale te paNa egya nathI. pachI "sarvadharma samanvaya" Ave che. AmAM badhA dharmone taLasparzI abhyAsa karI, deza, kALa, sthiti pramANe badhAM satya tAravavAne ane aniTanuM saMzodhana karavAno Azaya nIkaLe che paNa anya dharmo sAthe AtmiyatA ke hRdayanI nikaTatAne bhAva nIkaLato nathI. Ama "sarvadharmanA kramamAM gAMdhIyuge ApelAM kramazaH sarvadharma sahiSNutA, sarvadharmasaMgama, sarvadharma samabhAva, sarvadharma samAdara, sarvadharma mamabhAva, sarvadharma samanvaya che. temAM sarvadharma samanvaya sudhInA zabdone vicAra thaI cUkyo che. chellA zabdarUpe "sarvadharma upAsanA" upara vicAra karavAne che. sarvadharma upAsanAmAM upara jaNAvela dareka prakAranI prakriyAne samAveza thAya che ane te vizva vAtsalya zabdanI sAthe bahu baMdhabesatA Ave che. vidhavAtsalya sAdhavA mATe sahunI sAthe hArdika nikaTatA vadhAravI paDe che. tenA anvaye badhA dharmo, dharmapuruSa ane dhArmika anuyAyIone paNa samAveza thAya che. tyAre sarvadharma upAsanAmAM; sarvadharmasahiSNutA, sarvadharma saMgama, sarvadharma samAdara, sarvadharma samabhAva, sarvadharma samabhAva ane sarvadharma samanvaya AvI jAya che. tenA vagara sarvadharma upAsanA adhUrI gaNAya ! sarvadharma upAsanAno sIdho artha e che ke te badhA dharmagraMthanAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 ta; sadAcAranA niyamo, kriyAkAMDe va.ne abhyAsa karo. temAMthI sArabhUta sane grahIne tenA samanvaya karavo. e upAsanA pramANe pitAnA ane pArakA dharma jevA bheda nahIM hoya; paNa jyAM dharmatattva dekhAze tenI upAsanA karavAnI raheze. e to agAu vicArAI gayuM che ke hareka dharmone AdhAra mULadharma satya, ahiMsA, nyAya, prema va. to upara che. kevaLa paristhiti, pAtra, deza ane kALa pramANe ane dhoraNa pramANe alagatA kriyAkAMDenI che. eTale je kriyAkAMDe pAchaLanI bhAvanAne vicAra karavAmAM Ave to sAra samajI zakAze. sarvadharma upAsanAnI vahevArika muzkelIo : have, sarvadharma upAsanAmAM je vahevArika muzkelIo che te aMge vicAra karIe. dharma eTale vastu svabhAva, eTale jyAre mANasa pitAnA aMge ciMtana kare che tyAre te pahelo prazna e pUche che ke "huM koNa chuM?" dharma ene evA ciMtanamAM madada kare che ! "huM koNa chuM"nA pratyuttaramAM sarvaprathama koI vicAraze "huM vaNika chuM", "huM jaina chuM"--tyAra pachI te vadhu vicAraze to jANaze ke "huM te AtmA chuM, cetana chuM" Ama svarUpano vicAra karavAmAM dharma madada kare che. tyArabAda "zuM mAruM svarUpa che ?" evA praznanA uttaramAM e vicAre che ke mArUM te caitanyamaya AtmasvarUpa che. tyAMthI AgaLa vadhIne jagata sAthe pitAnA saMbaMdhano vicAra karatAM vicAre che ke "mAro dharma te vizvamAM vilasatA cetana sAthe ekatva sAdhavAne che." Ama tatvanI nizcaya daSTie e tatva tenI sAme Avaze ke vizvanA AtmAo sAthenuM mAruM advaita che. tatvanI dRSTie pahelo prazna e pUcho ke "koNa chuM?" ane tene javAba maLyo ke "te ja chuM'--(sahama), paNa te jemAM rahe che e zarIra sAthe paNa A AtmA baMdhAyeluM che. eTale tyAM sudhI vizva-AtmAo sAthe ekatA sAdhavAmAM aneka muzkelIo naDaze. Ane Adarzane, sAme rAkhIne ahiMsA, satya, prema, nyAya va.nI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAnA mAdhyamathI dUra karI zakAze. Ama zarIrasaMparkane paNa AtmAnA parama dhyeya mATe upayogI banAvI zakAya. : "AtmA" kevaLa ekalo nathI, paNa vizvanA aneka AtmAo sAthe saMkaLAyelo che. eTale lokasaMparka Ave che. ghaNA loko potAnA ja vicAra ane AcArone maLatA hoya che. AvAnI sAthe AtmaprIti thavI sahaja che. A badhA eka AcAra vicAranA loko sahadhamI thaze ane sAthe maLIne ciMtana karaze eTale te eka saMpradAya banaze. samAna dharmanA lokonA AvA saMpradAyo ghaNA thayA. hiMdudharmamAM zaiva, vaiSNava, zAkta, svAmInArAyaNu, brahmasamAja, AryasamAja, kabIrapaMthI, dAdU5thI vagere maLIne lagabhaga deDha bheda gaNAvI zakAya. tenA peTA bhede mATe te tetrIsa karoDa devatAne mUkavAmAM AvyA che.. IslAma dharmamAM paNa siyA, sunI, saphI, khejA, memaNa, verA vagere bheda che. bauddha dharmamAM hInayAna ane mahAyAna sivAya alaga alaga bhaThe prakAre alaga alaga dezonA bheda che. jainadharmamAM zvetAMbara - digaMbara mukhya be bheda. ane tenA paNa mukhya upabheda tarIke vetAMbaramAM mUrtipUjaka, sthAnakavAsI, terahapathI che. emanAM paNa piTA saMpradAya ghaNA che. digabaromAM paNa alaga alaga paDyo che. khristI dharmamAM romana kethelika, proTesTaMTa ane prITeriyana evA bhede ane temAM paNa carcA pramANe zAkhAo che. pArasIdhamanuM jo ke vadhAre kheDANa thayuM nathI. have dareka dharmanA ATalA badhA saMpradAyo ane paraspara virodhI bAbato jotAM kone sArA gaNavA ane kone narasA ! eka ja saMpradAyanA loko vacce jyAre ATalo badhe pharaka lAge che, tyAre svadharma upAsaka A badhAne kaI rIte samanvaya kare ? * A bAbatamAM UMDANathI vicAra karazuM te jaNAze ke jyAre dharmamAM saMzodhana thatuM nathI ane eka vastunI ati thAya che tyAre koi satyane laIne alaga vicArakane samuha Ubho thAya che ane te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 navo saMpradAya banAve che. mULa tatva te jovA jaIe te eka ja che; paNa satya, ahiMsA, nyAya, prema ne te kALe lAgu karavA mATe banAvela niyamo - vidhi-vidhAna aMge matabheda rahe che. tenA aMge kheMcatANa karatAM virodha vadhe che ane te vadhatAM dveSa kAyamane thAya che. A vera-virodhanuM kAraNa te saMpradAyapagata ekAMgI satyane sarvAgI satya mAnI levAmAM Ave che te che. sAta AMdhaLAoe eka hAthInA judA judA aMgone pakaDIne kahyuM ke hAthI amUka vastu je lAge che tyAre samaja purUSe temane samajAvyuM ke tame te ekeka aMga pakaDIne beThA che; hAthInuM sAcuM svarUpa te amUka prakAranuM che. ekAMgI sanuM evuM ja che, tyAre tyAM ane kotarI nisvArtha buddhie samajAvavAne prayatna thAya te virodha-kalaha rahe ja nahIM. paNa Aje te jaine je anekAMta vAdI che teo paNa ekAMtavAdI ane ekAMgI banIne jhaghaDe karatA hoya che. eTale ja AnaMdadhanajIne kahevuM paDyuM - gacchanA bheda bahu nayaNa nihALatAM, tatvanI vAta karatAM nalA je, udara bharaNAdi bahu kAja karatAM chatAM, mohanaDiyA kaLikALa rAje dharmanuM e kAma nathI te vera karAve, virodha karAve, ke laDAI ane yuddho karAve ! tyAre dharmanA nAme thatI hiMdu-muslima laDAIo ke IsAI muslima yuddho jotAM ema ja lAge che. e laDAInuM kAraNa dharma nathI paNa dharmanA nAme apanAvelo AhaMbhAva che. eTale ja suprasiddha urdU zAyara IkabAle kahyuM che ke - majahaba nahIM sIkhAtA ApasameM baeNra karanA dharma ke majahaba te samAjamAM saMpa, zAMti ane sadAcAranA pATha zIkhave che; satya, ahiMsA, nyAya premane pracAra kare che. tyAre sAMpradAyika jhaghaDAomAM A guNane ja DhAMkI devAmAM Ave che. koI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa sAco dhArmika haze. te hiMdu hoya ke musalamAna-te tyAM laDAI haze ja nahIM kAraNake dharma laDAI karavAnuM kaheto nathI. hiMdu-muslImane prazna che tyAM sudhI te evuM kahI zakAya che ke UMDo vicAra karatAM banne dharmoe udAratA ja zIkhavI che. hiMdu dharmamAM mUrti pUjA, amUrti pUjA, prakRtipUjA, are patthara-pattharamAM devano vAsa gaNIne pUjavAnuM vidhAna che. parabrahma darekamAM ane kaNakaNamAM vyApta che ema manAya che. tyAre te bhagavAnanA saMtAna jevAM musalamAnomAM paNa che ja majidamAM paNa che ja. dareka vibhUtimAM Izvarano aMza mAnavAmAM AvyuM che to muslima mahAtmAomAM paNa e aMza che ja. e ja vAta islAmamAM batAvavAmAM AvI che. temAM to insAna mAtra khudAnA putro" che evuM vidhAna che. emAM kayAM ye evuM vidhAna nathI maLatuM ke amUka cokkasa prAMtanA loko ja khudAnA putro che ane bAkInA nathI. IslAma majahaba pramANe te eka lAkha covIza hajAra pagabaronI saMkhyAno ullekha che ane tene khudAe hareka koma ane mulakamAM mokalyA che. temAM paNa eTale sudhI ke muhammada paigaMbara ane A paigabare eka ja che evuM vidhAna che. pachI islAma pramANe kyAM hiMdu dharmasthAnakonA nAza karavAnuM sUcana che? eka ThekANe to tyAM sudhI kahevAmAM AvyuM che -"le kone evAM kAryo karavAnuM kahe jemane badhAe sArAM hitakara gayAM che. tevAM kAma karavAnI nA pADe jemane badhAe sArAM mAnyAM nathI." IslAma dharma prema, dayA, sevA, tyAga nyAya vagere kAryo upara bhAra mUke che ane bIjA dharmo paNa enA upara ja bhAra mUke che tyAre laDAI kayAM rahe che ? te eTale sAMpradAyika kaleza-dezanuM mULa kAraNa to ajJAnatA ke ahaMbhAva che." sAco sarvadharmopAsaka A badhAmAM sAco samanvaya sAdhIne batAvaze. je khetI vastu haze tene dUra karaze je vidhi vidhAne-sAdhana che, tene sAdhya mAnavAnI bhUla lokone batAvaze. kriyAkAMDonI vividhatA ane bhinnatAne paristhitika samanvaya karIne batAvaze; paristhiti pramANe kriyAkAMDonuM vizleSaNa karI lokone batAvaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 dA. ta. IslAma dharma arabastAnamAM phelAyo tyAre tyAMnA lokomAM devone rAjI rAkhavA mATe narabali caDhAvavAnI prathA hatI. hajarata muhammada sAhebe kahyuM : "mANasanI hatyA na karAya ane devo bhaya (bali) letA nathI. kAbA zarIphanI pUjA kare!" tyAM anAja pAkatuM nathI eTale pazu-hiMsA kSamya gaNavAmAM AvI. paNa jayAM anAja maLe tyAM dharmanA nAme pazu-hiMsA ke mAMsAhAra kara pApa che. eka vakhata meM lakheluM : "kurAna, mAMsAhAra tajavAnI vAta kare che." tyAre eka musalamAnabhAI AvIne kahevA lAgyAH tame kurAnanA nAme AvuM na belo, bIjA dharmanA nAme bhale bolo !" meM temane samajAvyuM : "kurAnamAM garbhiNI ghaTIne mAravAmAM pApa zA mATe kahyuM che ? ene artha e thayo ke jyAM eka jIvathI cAlatuM hoya tyAM be jIvane na mAravA ! pazuthI cAle te mANasane na mAravA." temaNe kahyuM: "hA, e vAta barAbara che !" meM kahyuM : "jo A vAta gaLe utaratI heya te te ja krame zAkAhArathI cAlatuM hoya tyAM mAMsAhAra zA mATe kare ?" kharuM jovA jaIe te mAMsAhArane game teTalo ullekha chatAM jyAM zAkAhAra maLe che tyAM loke ene ja vadhAre pasaMda kare che. tyAM dharmane prazna hoya te roja mAMsAhAra karavo joIe ! ghaNuM evA paNa musalamAne ane mAMsAhArI prajA che je aThavADiyAmAM amuka divase ja mAMsAhAra karatA hoya che. mAMsAhAra kevaLa svAdane viSaya che. -dADhane piSavA mATe pachI je dalIlo sUjhe te enA nAme AgaLa dharavAmAM Ave che. eka bAjuthI rojA-upavAsa karavA ane bIjI bAjue IdanA pAraNAmAM aneka pazuonI hiMsA karavI e baMnene tALo maLato nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 haja karavA jAva tyAre hajarata muhammade te tyAM sudhI kahyuM che ke " janAkArI (vyabhicAra) na karajo ! pANInuM eka TIpu nakAmu na jAya te mATe vaju karajo, dAtaNanI eka paNa saLI nakAmI na nAkho !" Ama islAma dharmanuM tatva jovA jaIe teA emAM satya, ahiMsA ane jovA maLaze. sAthe) sAtha muhammada sAhebanA jIvananeA UMDANuthI abhyAsa karavuM te eka pachI eka dhaNI vAte samajAtI jaze, jyAre paristhiti vaza badhAM niyameA-vidhAne ghaDAyelA che e vAta bhUlAya che tyAre mANasa potAnA ahaMbhAvane dhanA nAme poSe che ane te dharma jhanUnane keLave che pariNAme potAnA dhamane zreSTha siddha karavA mATe mArAmArI ane kApAkApI upara AvI jAya che. siMdhamAM kacchanA e hiMdue gayA, tyAM eka gAmanI sImamAM beThelA e musalamAtAe temane herAna karavAne vicAra karyAM. temane pAse khelAvIne temaNe pUchyuM : ' hiMdue sArA ke musalamAna ! , temane ema hatu` ke jo e leAkeA kahe ke hiMdue sArA te temane mAravA ane musalamAne sArA kahe te temane pANI pAvu. pelA le ke emanI cAlAkI kaLI gayA. temaNe javAba ApyA : " eka dhuLa che khIjo rAkha che. ' pelAee puchyu : " kevI rIte ? '' temaNe javAba ApyA : tenI mATI thAya che ane hiMdu tenI rAkha thAya che. ' musalamAna marIne daphanAvAya che eTale marI jAya tyAre tene bALe che eTale *. 66 ' paNa, tyAre sArA kANu ? "3 66 temaNe kahyuM : khera, mahera ane khadagI je badhe kare te sAco che khAkI badhuM upara challuM che. '' matalaba e ke sadAcAra eja sAcA dhuma che. je satya ane ahiMsAnA mAdhyama dvArA badhA dharmAMnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 abhyAsa karazuM te ApaNane dareka dharma pitAne lAgaze. temanA tamAM ekatA dekhAze. A badhAne sArAMza eTalo ja che ke AnaMda dhanajIe dharmane sAgara ane saMpradAyone nadIonI upamA ApIne kahyuM che ke dharmamAM saMpradAya rUpI nadIo maLI jaze tema nItipradhAna, sadAcAra pradhAna ane gapradhAna e traNe prakAranA dharma saMpradAyane yathAyogya ThekANe goThavI devA joIe. kriyAkAMDane keTaluM mahatva ApavuM ? ghaNuM sarvadharmopAsanAthI bhaDake che tenuM kAraNa e che ke je badhA dharmonI upAsanA karavA jaze te, kone konA kriyAkAMDe karaze ? dareka dharmamAM judI judI rIte kriyAkAMDe batAvela che. jainomAM pratikramaNa; hiMduomAM saMdhyA ane deva darzana, musalanamAM namAja, IsAIomAM prArthanA ! ene eka ja uttara che ke sarvadharmopAsaka pitAne paraMparAe maLela dharma kriyA karaze paNa sAthe ja te anya dharmanA kriyAkAMDane samaya jarUra karaze. jema ke saMdhyA-vaMdanathI manazuddhi temaja namAja prArthanAthI bhagavAnane yAda karIne sArAM thavuM. A badhI bAbato zabdanA pheraphAra sAthe pratikramaNamAM AvatI hoya to te jena tarIke pratikramaNa karaze. sAthe ja te namAja, prArthanA, saMdhyAvaMdana, deva-darzana enI pAchaLanI bhAvanAne mAna Apaze. jemAM judA judA dezomAM jAo te koI kaheze "velakama" kaI kaheze "svAgatam trIjo kaheze " padhAre paNa e badhAnI pAchaLa bhAva eka ja hoya che. samaju mANasa zabdonA aMtarathI bhaDakayA vagara samanvaya sAdhI zakaze. ghaNuM lokonuM ema kahevuM che ke jyAre badhA dharmomAM satyaahiMsA, prema-nyAya vagerene mukhya gaNe che to pachI karmakrAMDonI jarUra kharI ! karmakrAMDe ane nitya niyamonI agatya pitAnI che. jema kaI taLAva pANIthI bhareluM che paNa pANI pIvA mATe koIne koI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhana hovuM joIe, pachI bhale be aMjaline be bharIne-evI ja rIte mULadharmane pAmavA mATe koIne koI sAdhana levuM joIe. vahevAramAM te AcaraNa ke kriyAthI ja enA dharmanI ke dharmAtmAnI lokone pratIti thavAnI. A uparAMta kriyAkAMDe eka prakAre niyaMtraNa paNa che je mANasane kharAba kAma karatAM aTakAvaze. mANasa kharAba kAma karaze to loko tene rokaze, Tokaze ane te paNa karatA acakAze. Ama veza, kriyA temaja vidhAna satya, ahiMsA, nyAya, prema rU5 dharmanA tattvonI prAptimAM sahAyaka che-sAdhaka che. AjanA yuge sarvadharmopAsanA mAnavajAti mATe vadhAre anivArya che ane jhaDapI vAhanavahevAranA yugamAM vizvanA loko eTalA badhA najIka AvI gayA che ke vizvanA prazno ukelavA mATe sAcA dharmanI jarUra rahe che ane sarvadharmopAsanAthI dareka dharma zuddha rahI zakaze. carcA vicAraNA sAcA dharmanI pratIti: zrI devajIbhAie AjanI carcAne ughADa karatAM kahyuM: "huM sAyalA gayela. tyAM meM eka bhajana sAMbhaLyuM ke dharmo aneka che-tava eka che." e aMge mArA jAta anubhavo che ke bhIla, harijana, ke halakA varaNanA bhAIo ane bahene koI paNa sAruM kAma kare che tene nAta-jAta, saMpradAya va.nA bhedabhAva sivAya loko pratiSThA Apeja che. eTale lokonA dilamAM sAcA dharmanI pratiSThA paDI ja che. mAtra tene bahAra kADhI, saMkalanA baddha karI jagatanA cogAnamAM mUkavI joIe ! samanvaya sAdhIne ja saMsthApakee dharma sthApyA che: pU. daMDI svAmI : "mArA dharma saMbaMdhanA vAMcanane sAra mArA vinamra mata mujaba A pramANe che:-mahAtmA Izue temanI 18thI 30 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSanI uMmara jene ullekha temanA jIvana caritramAM Avato nathI - hiMda ke TibeTamAM gALI hatI ane ahIM temaNe jena ke bauddha dharmane abhyAsa karyo hato. tethI ja jUnA karAramAM zikSA karanArane daMDa ApavAnI vAta Ave che tyAre navA karAramAM DAbA gAla upara tamAce mAranArane jamaNe gAla dharavAnI vAta Ave che. evI ja rIte hajarata muhammada sAheba pitAnA kAkA sAthe yuropamAM gayA tyAre tyAMnA khristIo pAsethI ahiMsAno pATha zikhI AvyA hatAM. temaNe ene pracAra paNa karyo hato kevaLa kakSAgata judI rIte IslAmamAM eTalA mATe ja IzA-musA-mAmu ema traNene payaMgabara gaNavAmAM AvyA che. pArasI dharmanA "aphalAtUna' bauddho pAse ahiMsA zIkhI gayAnI vAta Ave che. temanA graMtha ane vedane maLatA zabdo vAta jagajAhera che eTaluM ja nahIM Ayarna-zAkhAnA te loko hatA evuM paNa mAnavAmAM Ave che. have rahI vaidika, jaina ane bauddha dharmanA samayanI vAta ! karAcAryanA guru goviMdAcArya, temanA kramazaH guru goDAcArya, IzvarakRSNa, paMcazIkhAcArya, veTu, AsurI, kapila, marIcikumAra temanA pUrvAzramanA pitA bharata ane bhAratanA pitA RSabhadevanAtha te vaidika dharmanA covIza avatAramAM AThamA avatAra ane jainene pahelAM tIrthakara, eja rIte zaMkarAcAryanA krame vArasa rAmAnuja, rAmAnaMda, kabIra ane nAnaka A rIte tALa maLe che. svAmInArAyaNane mata rAmAnujamAM gaNAya che. bauddhadharmamAM bhagavAna buddha prathama pArasanAthanA saMpradAyamAM hatA ane temanA caturyAma saMvaranI addabhUta - chApa bauddha dharma upara che; eTaluM ja nahIM jaina ane bauddha dharmanA graMthomAM sUtronA sarve adUbhUta rIte maLe che. eTale dezanA ane duniyAnA badhA dharmone chello tALa RSabhadevamAM maLI rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmagra aMge purANamAM eka Izvarane mukhya mAnIne bIjAne gauNa banAvI devAmAM AvyA che. paNa A purANone racanAkALa cothA saikAnA prAraMbhano che. evI ja rIte cAvaka RSi kenAmAM na mAnatAM tyAre niyAtrika vaizeSike mAnyatAnI zarUAta karI jaDatattvathI. sAMkhe temAM caitanya umeryuM ane vedAMte caitanya mAtranI jJAna bhAve ekatA batAvI. A rIte gItAno graMtha sarva mAnya gaNI zakAya. vaidika te tene mATe ja che. saMtabAlajIe ene jaina dRSTie jene banAvI dIdhe che; ane gItA rahasyanI prastAvanAmAM lokamAnya tilake bauddha mahAyAna saMpradAyanA kartA nAgArjunano saMbaMdha gItA sAthe batAvI dIdhe ja che. Ama koI eka pustaka sarvamAnya thaI jAya tema ja koI eka veza-AcArasaMhitA sAdhuo mATe mAnya thaI jAya to jhaghaDA maTI zAMta thaI jAya." eluM samanvaya nahIM : zrI. pUjAbhAI : "siyA paMthanA bejAe mULe lohANu hatA, AgAkhAnanA paMthamAM hiMdudharmanAM to mizrita che. paNa A samanvaya ane gAMdhIjInA samanvayamAM ghaNe pharka che. bApu prabhuciMtana karatA hoya tyAre sarahadanA gAMdhI eka ja oraDAmAM namAjha paDhatA heya. bApunI prArthanAmAM gItAnA loke, veda vAkayo ane kurAnanI Ayate vaMcAya e anerU draSya che. AkramaNa, pratiSThA ke lAlaca-bhayathI sarvadharma samanvaya thAya tethI dahADe na vaLe. samanvaya muzkela nahIM bane? : pU. nemimuni : "pU. saMtabAlajIe savAre kahyuM tema ghaNuM dharmoe tattvajJAna upara, ghaNAe karmakAMDa upara te ghaNAe sadAcAra upara jora ApyuM che. tyAM badhA dharmone samanvaya muzkela nahIM bane ? mAno ke dareke mULapuruSa bhagavAna RSabhanAthane mAnyA te paNa meLa zI rIte thaze ? jainenA badhAya phirakAo badhA tIrthakarone mAne che chatAM meLa kayAM paDe che ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa unnata bane : zrI. dariyAi : "jIvana UMcuM bane te bhedabhAva ApoApa dUra thaI jAya ! mANasa unnata thAya tyAre udAra bane ja che." zrI devajIbhAI : "mane te mArI kheDUta maMDaLInI pravRttio uparathI spaSTa dekhAyuM che ke ApaNe je satyAthI hAIe, ane cAre bAju saMgaThana dvArA loka vAtAvaraNa paNa evuM jANyuM hoya te game tevA moTA sAdhupuruSe paNa ApaNI vAtamAM jambara pracAraka ApaApa bane che. kadAca prAraMbhamAM virodha kare, apamAna kare paNa satya haze eTale AkarSAyA vagara nahIM rahe." zrI. paMjAbhAI: "ghaNane ema thayuM haze ke saMtabAla pAse ame kema zIkhavA jaIe? eTale moTA bhAganA sAdhusAdhvIo e DarathI ke evA koI kAraNathI A zibiramAM na paNa AvyA hoya; paNa A sahaciMtanathI je lAbha maLe che te anere ja che." pU. nemimuni : "e badhI muzkelIo to che ja !" vyApaka kAryakrama mUka joIe : pra. saMtabAlajI : daDIsvAmInI, pUjAbhAInI ke devajIbhAI va.nI carcA uparathI e vAta nathI nIkaLatI ke jema gAMdhIjIe deza AgaLa vyApaka kAryakrama mUkyo te eka sthaLe vyApaka kAryakrama mUkave joIe. tethI gAMdhIjInA samaye dUra rahIna TIkA karanAra paNa TIkA mUkI temAM bhaLI gayA; ane alaga alaga aneka jagyAe paNa TIkA baMdha thaI ane teo bhaLyA. e koI kAryakrama mUkavAmAM Ave te sIdhI nahIM toye AkatarI rIte paNa e saune asara thaze ja. (1 -11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] sarva dharma upAsanAnAM pAsAMo sarvadharmopAsanAne jyAre upalaka daSTie vicAra karIe tyAre ghaNAne te kaThaNa ane azakaya lAge che paNa sarvadharma upAsanA eTale badhA dharmomAM rahelAM tanI upAsanA, badhA dharmasaMsthApako pratye Adara ane sarva dharmomAM peselAM aniSTonuM saMzodhana; ema artha karavA jaIe tyAre te saraLa ane zakya jaNAya che. samanvayanAM bI badhA dharmomAM che. kevaLa vizALatA keLavI tene jovAnI jarUra che. hiMdudharmanA prakhyAta "mahimna stotramAM kahyuM che - rucInAM vaicitrAju kuTila nAnA pathajuSAM / nRNAme ko gamyastvamasi payasAmarNava iva / / -sIdhA ke vAMkA, aneka mArgo parathI vahenArI nadIo chevaTe jema dariyAne jaine maLe che. tema ja judI judI rucionA kAraNe vAMkAcUMkA aneka mArgothI gamana karavA chatAM amAruM lakSya ziva taraphakalyANa tarapha heya ! ApaNAmAMthI koIne eka AcAra vizeSa pasaMda hoya to te ene upayoga kare paNa tenA kAraNe anya AcAravALA sAthe teNe laDavuM te na ja joIe. tema ja nAnI nAnI bAbatonA matabhedone laIne alaga saMpradAya te na ja banAvo joIe. te uparAMta paNa AcAravicAranuM evuM che ke koIne sApho pasaMda che te koIne TopI, te ghaNA ughADA mAthe rahevuM pasaMda kare che. evuM ja jaTA vadhAravI; pILA, sapheda ke bhagavA vastra paheravAM; mUti pUjavI ke na pUjavI; jJAnamArge ke anubhavamArge jJAna meLavavuM. A badhAM sAdhyane prApta karavA mATenA judAM judAM sAdhane che. A badhAnI pAchaLa dhyeya eka ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 hovuM joIe ke tenAthI mekSa-kalyANa thAya che ke nahIM ! pachI jene je sAdhana pasaMda hoya tene te levA devAM joIe. A to potapotAnI ruci ane yogyatAne savAla che. eTale koI paNa khAsa AcAra vicAra sAthe sAdhyane avinAbhAva saMbaMdha nahi jaDave joIe. dharmane dha rahevA do : enI sAthe eka bIjI vastu aMge paNa takedArI rAkhavI paDaze. ApaNe tyAM ghaNI bAbate dharmanI sAthe bheLavI devAmAM AvI che. evI koI bAbata dharmane sahAyaka hoya te ThIka nahIMtara ene dharmanI ethe mUkIne laDAI-jhaghaDA na karavA joIe. dA. ta. pAMca pAMca keTalA? -e prazna gaNitane pUchavuM joIe? dhane nahIM. bhAratamAM keTalA parvata che e prazna bhUgoLane pUchavo joIe: dharmane nahI, amuka sAdhake lagna karyA hatAM ke nahIM te prazna ItihAsakArane pUchIe paNa, dharmane nahIM. jagatamAM to keTalAM che ? eka ke be ? A prazna darzanazAstrane pUchIe paNa dharmane nahIM ! tyAre dharmane zuM pUchI zakAya ? ene to jIvana ane vahevAranI ja vAta pUchavI joIe. ApaNe sadAcArI, zAMta, jitendriya zI rIte banI zakIe ? jagatamAM sukha, zAMti ane sadAcAra kaI rIte phelAvI zakIe ! gaNita, bhUgoLa, khagoLa, darzanazAstra, ItihAsa vageremAM pracalita ApaNI mAnyatAnuM khaMDana, saMzodhana ke vijJAna vaDe thatuM hoya te tethI dharmanuM khaMDana samajavAnuM nathI. dharma te zAzvata che. jagatanA adhikamAM adhika sukha mATe che. enuM khaMDana kadi thatuM nathI. eTale gaNita, bhUgoLa, khagoLa, itihAsa, darzanazAstra va.ne upaga dharma (satya - ahiMsA - nyAya va.)nI vRddhi mATe karavo joIe, ahaMkAravRddhi mATe nahi. mANase alaga alaga dhaMdhAo pitAnI ruci pramANe kare che, ane dhana kamAya che. teo kadi pitAnA dhaMdhAne bIjA upara lAdatA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 evI ja rIte dharma kamAvavA mATe koI paNa eka zuddha sAdhana hovuM joie. tene bIjA para lAdavAne kadAgraha dharma sAthe susaMgata nathI. dharma te jagatane joDavAnuM--prema saMbaMdhathI bAMdhavAnuM kAma kare che. te kadi ahaMkAra jagADI alagatAvAda keLavato nathI. badhI nadIo dariyA tarapha vahI jAya che. kadi nathI vicAratI ke khArA sAgaramAM vilIna thaIne te paNa khArI thaI jaze. kAraNa ke dariyAnA jaLamAMthI varALa thaze, vAdaLAM banaze ane temAMthI amRta jevo varasAda varasaze. pAchAM e ja nadI-nALAM jharaNuM vaheze. Ama nadInI mIThAza to lUMTAI jaze nahIM paNa amara ja raheze. evu ja dareka dharma-sAdhananuM che. sAdhyamAM vilIna thaI gayA pachI amArUM sAdhana ke tAruM sAdhana, evuM kaMI rahetuM nathI. Ama sAdhyamAM vilIna thavAnI preraNA ApavAnuM kArya dharmanuM che. e kharuM thAya to basa. dharma eTale ektAnuM sAdhana : dareka dharmanI utpatti "sva" ane "paranI eka vAkyatA-ekatA sAdhavA mATe hoya che. ekatA game tenAthI sadhAya eja jovuM joIe. enA mATe ahaMkAravaza jhaghaDo na thavo joIe. AcAra-vicAranI vividhatA to manuSyonI rUci pramANe ane yogyatA pramANe che e agAu ApaNe vicArI gayA chIe. jovAnuM mULa te e che ke tenI pAchaLa dharmatattva che ke nahIM ? satya, ahiMsA, prema, tyAga che ke nahIM ? AcAra-vicAra ke karmakAMDane tyAM mahattva ApavuM na joIe. kerI levA janAra kerInI jAta pUche che ne ke vecanAranI jAta! ema dharmamAM tatvane pUcho paNa tenA karmakAMDe ke niyamo athavA vezasaMpradAyane na pUcho ! Aja anekAMtavAda che; ane Aja sAcI sarvadharmopAsanA che. te uparAMta paNa jema alaga alaga phUlone gajare vadhu zobhe evuM ja vividha dharmonA samanvayanuM samajavuM joIe. ekalI dALa, roTalI, zAka ke bhAta hoya tenAM karatAM roTalI, dALa, bhAta, zAka badhAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamaNa lijjatadAra lAge eTaluM ja nahIM te pAcaka, ArogyadAyaka ane rUcikara bane che. tema badhA dharmonA paraspara sahakArathI, samanvayathI, badhA dharmonI janatAne ane pitAne lAbhadAyaka ane zAMtipada bane che. eTalA mATe ja meM sarva dharma maMdiranI kalpanA mUkI hatI. Ama te svAmI satyabhaktajIe sarvadharmamaMdira vardhAmAM banAvyuM che. mArI kalpanA tenA karatAM thoDIka bhinna che. eka goLa oraDAvALuM makAna heya. temAM judA judA oraDAmAM judA judA dharmanA sAdhako rahetA heya. temanI pAse pitAnI dharmopAsanA-dharmakriyAnI sAmagrI heya, dararoja savAre-sAMje badhA sAthe bese ane sarva dharmanI prArthanA kare. sarvadharmopAsanAne asarakAraka rIte sakriya karavA mATe A eka vicAra che. je vahevArU paNa che. eka ja gharamAM dALa, bhAta, roTalI, zAka khAvAne je AnaMda che te alaga alaga ghare jaIne eka eka vAnagI khAvAmAM nahIM maLe. evI ja rIte judA judA dharmopAsanAgRhamAM jaIne judI judI AdhyAtmika sAmagrI levAmAM arUci ane kaMTALo Ave temaja agavaDa paNa veThavI paDe. tyAre AvA sarvadharma madiramAM badhA dharmonI AdhyAtmika sAmagrI ane preraNuM saraLatAthI zIdhra ane spaSTa rIte maLI zakaze. ghaNA kaheze ke A te badhA dharmone bheLavIne khIcaDe karI nAkhyo. temAM svAda AvavAne hato? tyAre ema kahI zakAya ke A kaMI navuM nathI. dareka dharma AvAM samanvaya tothI sabhara ja che. ziva ane viSaNu, aMbA ane kALI. Ama paraspara virodhAbhASa ApanArA deva-devIone pUjIne ekI sAthe zAMtithI hiMduo besI zake che te hiMdu dharmamAM rahela samanvaya-tatvane AbhArI che. A badhAne meLa sAdhIne hiMdu dharme eka saMskRtine janma Ape, tyAre ja dezamAM zAMti phelAI che. kayAreka A samanvayanI upekSA rAkhIne kAma karavAmAM Ave che. tethI sArAmAM sArA kAryanuM mUlyAMkana ghaTI jAya che. dayAnaMda sarasvatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asAdhAraNa vyakita hatA paNa temaNe kevaLa vaidika dharmane pakaDyo. ane tenA mehanA kAraNe temaNe aneka dharmonuM khaMDana karyuM. pariNAme temanI sArAmAM sArI vAto paNa DhaMkAI gaI. eTale ja sarvadharma samanvaya bhAva to hevo ja joIe. dareka dharmano itihAsa tapAsazuM te temAM AvuM samanvaya tatva jarUra dekhAze. hiMdustAna ane dhamasamanvaya : hiMdustAnanA khamIramAM to A samanvayavAda ke syAdavAda paDelo ja che. ahIM jeTalA dharmo, jAtio, saMskRtio ane bhASAvALA loko AvyA che. hiMde temane pacAvyA che. temanI sAthe samanvaya sAdhyo che. eka vakhata svAmI vivekAnaMda jyAre hiMda bahAra pharatA hatA tyAre temane pUchavAmAM AvyuM: "tame advaitavAdanI moTI moTI vAto kare che kharA; paNa tamArA hiMdustAnamAM zuM che ? svAmIjIe uttara Ape : "amArA hiMdustAnamAM eka vizeSatA merI che ke ame badhA dharmanI mahattAne AvakArIe chIe. amAre tyAM koI paNa prakArane Agraha sevAto nathI." vAta paNa emaja che ke ahIM yahUdI, pArasI, phiraMgI, islAmI je koI AvyA temane temanA dharmo pALavA devAmAM AvyA che ane dharmonA sArAM ta bhArate apanAvI lIdhAM che. A samanvaya karI levAnI jabardasta zakitanA kAraNe duniyAnA badhA dharmonI asara Aje eka yA bIjA upara paDI che. UMDANathI jovA jazuM te badhA dharmomAM samanvayanuM tattva vadhAre che; virodhanuM ochuM. sthAnakavAsI jaina saMpradAyamAM caMdramAnA AdhAre tithi gaNavAmAM Ave che. paMcAMganI tithi caudasa hoya paNa caMdratithi pUnama hoya te te mujaba gaNavAmAM Ave che. musalamAne paNa ema gaNe che. mUtine pUjanArA IsAIo, hiMduo; jene bauddhomAM che; tema nahIM mAnanArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 paNa eja phirakAomAM che. ApaNe tyAM ravivAranI rajA paLAya che; saMvatanA badale IsvIsana lakhAya che; A badhI asara khristI dharmanI che. ghaNA ema mAne che ke musalamAne kaTTara che paNa tevuM kyAM che? pardo TarkImAMthI gayA. peTa-keTa paNa musalamAne paheratAM thaI gayA ane dArUne aDavAnI sadaMtara nA chatAM dArU paNa pIe che. mUrtipUjAnA vyApaka arthamAM jovA jaIe te pIra, daragAha, tAjiyA, ane chabI va.ne pUjavI temAM AvI jAya che. Ama thAya che. emAM Azcarya pAmavAnuM jarAye nathI. dharmanuM kAma to eja rahyuM che ke judA judA AbhAsa thanArAM tane meLAvI devA; enakarUpatAmAM ekatA AvI ane tenAja krame badhA dharmo eka thAya; saMvAdI bane emAMja jagatanuM kalyANa che. ApaNe badhA dharmone nadInI upamA ApI che. ghaNAne Dara che badhA dharmo bhegA karavA jatAM gaMdakI vadhaze. A bhaya asthAne che. nadI samudrane maLavA jAya che tyAre temAM kare ane gaMdakI paNa sAthe hoya che, paNa e caro ane gaMdakIne nadI kahetA nathI. emAM vahetAM nirmaLa jaLane ja nadI kahIe chIe. te pANIne upayoga karIe chIe, khetaramAM enA pANIthI suMdara pAka thAya che. te chatAM bAkInuM pANI sAgaramAM maLe che. je pharI vAdaLAM banIne jagatane pANI pUruM pADe che. tyAre koI ema nathI kahI zakatuM ke A varasAdamAM amUka nadInuM pANI che. evI ja rIte sarvadharmopAsaka vividha dharma rUpI nadIonA kyA ke gaMdakIne jete nathI. paNa tenA vizuddha jaLane upayoga kare che ane paramAtmA rUpI jinezvara rUpI sAgaramAM maLI jAya che. tyAM gayA pachI kevaLa dharma dharma rahe che; nAmane lopa thaI jAya che. yogI AnaMda dhanajI kahe che - SaDadarzana jina aMga bhaNoje nyAsa SaDaMga je sAdhere sAgaramAMhe taTinI basata hai taTinI sAgara bhajanAre jinavaramAMhe saghalA darzana che, darzana jinavarabhajanA che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 te vakhatanA cha darzane jinabhagavAnanA age che. jinavararUpI sAgaramAM badhAM darzane, badhAM dharmato samAI jAya che jyAre eka eka darzanamAM jinavara nahIM samAya" Ama eka eka dharma ne rahe ane saMpUrNa satyarUpI jinezvaranA samAvezane dAvo kare te beTa che paNa badhA dharma pravAhe jinezvararUpI samudramAM samAvI zakAya teja te pUrNa satya kahevAya. jene dharma kahe che ke saMpUrNa-satya-vicArane zabdomAM samAvI zakAtuM nathI. sarvajJoe jeTaluM jANyuM che teTaluM teo kahI zakyA nathI. te te ene eka aMza ja kahI zakayA che. dharma eka, rUpa aneka dareka dharmamAM koIne koI satya raheluM che. ane satya paraspara virodhI na hoI zake. tethI karIne dharmo paNa virodhI na hoI zake. vedamAM kahyuM che - ekaM sat viprA bahudhA vadanti satya eka ja che paNa tene jANanArA vidvAne alaga alaga nAme raju kare che. IsAI dharmamAM Izu khrista pitAnA ziSyone kahe che - "tame ema na mAnatA ke tame ja mArA ziSyo cheane huM tamArA ja makAnamAM rahuM chuM. mArA bIjA makAne paNa che." Izue ekavAra potAnA hAthamAM phUle laIne mUThI vALIne ziSyone kahyuM: "mArI A mahImAM jeTalAM phUlo che, enI bahAra paNa ghaNuM kale duniyAmAM che. evI ja rIte mArI pAse AvyuM satya eja satya satya che eTaluM ja nathI paNa mArI buddhinI guphAnI bahAra paDelAM satya paNa satya che. hiMdu dharmamAM kahevAmAM AvyuM che - satyaM zAnamanaMtaM brama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satya anaMta jJAnamaMta vyApaka brahma che. te AkhA jagatamAM vyApaka rIte phelAyeluM che. hiMdu dhadhe to bIjA dharmone apanAvavA ane paricaya karavA mATe zA mATe karavuM joIe? jyAre teNe sAMkhya, yoga, pUrvamImAMsA, uttara mImAMsA (vedAMta) nyAya ane vaizeSika uparAMta jaina, bauddha ane cAvaki ema nava darzana sudhAMne pitAnAmAM samAveza karI lIdhuM che. sonuM game tyAM paDayuM heya gaMdakImAM paNa, toye tene upADI levAmAM Ave che. tevI rIte satya kyAMye maLatuM hoya to tene levAmAM zo vAMdhe che ? sarvadharma AtmIyatA keLavavI gaIkAle zrI rAmanArAyaNa pAThaka mArI pAse pitAnAM lakhelA cAra pustako lAvyAM hatAM. temaNe A cAra pustako, hiMdu dharma, IlAma dharma, IsAI dharma ane bauddha dharma upara lakhyAM che. temaNe mane kahyuM : mAre have jaina dharma upara pustaka lakhavuM che mATe Apa mane mArgadarzana Ape !" meM kahyuM : "Apa to jainadharma, hiMdu dharmamAM AvI jAya che. kAraNa ke hiMdu dharma eTale hiMdamAM pedA thayelA badhA dharmo jainadharma saMzodhaka gharma che. vaidika dharmamAM teNe khuba ja saMzodhana karyuM che. te mATe enuM kheDANa svataMtra rIte thayuM hoI tenI e eka vizeSatA che." lokamAnya tilaka jevAe kahyuM che ke, vidika dharma upara ahiMsAno je koI prabhAva hoya to te jainadharmane che. hiMdu dharmamAM ahiMsAne navo cAlo nAkhIne, eTalA pramANamAM jainadharmo ene pe tAnAmAM rUpAMtara karI nAkhyuM che. jainadharmanI koI vizeSatA hoya to te ahiMsAnI che. koI kaheze ke zIkha dharma jude che. zIkha dharmanA AcAra, vicAra ane upAsya deva jotAM tene samAveza hiMdu dharmamAM thaI zake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. zIkhane artha zikSita tAlIma pAmele paNa thAya che. tene ziSya paNa kahevAmAM Ave che. musalamAnonA hada bahAranA jume paMjAbamAM vadhI jatAM keTalAka javAna vIrene talavAra dvArA tAlIma ApI pratikAra karAvyo hata; loko maraNiyA thaIne jhakhyA hatA te loke zIkha kahevAya ! dharma uparathI te Aje eka koma banI gaI che, ane zIkhadhama pALe che. IslAma dharma kevaLa hiMsAnI vAta ja kare che, evuM nathI, temAM keTalAMka suMdara ta che. sUphI va. patha adhyAtmanI ApaNA jevI ja vAta kare che, tene vizvabaMdhutvane sidhdhAMta ghaNe UMce che, jo ke tyAM paNa keTalAMka kamI ane jhanUnI to che kharAM, paNa musalamAne sAthe bhAva bhAva bAMdho hoya te temane paNa sAthe levA joIe go-hatyA aMge ghaNuM loko khuba khuma pADe che paNa je te kharekhara baMdha karAvavI hoya te ApaNane temanAmAM bhaLavuM paDaze ane temane sAcI vAta samajavI paDaze. teo bhaLaze eTale ke temanAM aniSTa ke AvaraNe svIkAravA evuM kaMI nathI. khAna abdula gaphArakhAna; vagere jevA ghaNuM sArA musalamAna netAe che. ApaNA bhAla naLakAMTho prAyogika saMghanA pramukha zrI. gulAmabhAI rasUlabhAI kurezI islAmI che chatAM temane sarva dharma pratye sabhAva che. gAMdhIjInAM custa anuyAyI che. eka bAju kurAnano abhyAsa karanAra ' ane bIjI bAju svarAjya mATe jelamAM janAra che. eka bAju gujarAtamAM tephAne zAMta karavA mATe zuddhiprayogamAM ATha upavAsa karanAra ane bIjI bAju jainadharmanI sAthe AtmIyatA sAdhavA mATe paryuSaNamAM aThAI jaina vidhi pramANe kare che. jene sAthe AtmIyatA keLavavA mATe paryuSaNamAM rasa letA hoya che. A uparathI samajI zakAya che ke je eka islAmI jainadharmanI sAthe AtmIyatA dharAvI zake che, te eka jaina paNa islAma dharmanI sAthe AtmIyatA dharAvI zake che. A aMge koIe veza, dharma ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 zuddha kriyAe cheDavAnI jarUra nathI. kevaLa AtmIyatA keLavavAnI jarUra che. rasakhAna, rahIma ane kabIra jevA ghaNA muslima kavisatae kRSNa ane bhagavAnanA gIte gAyA che. sUphIvAde rAma-rahImane eka ja gaNAvyA che. eTaluM ja nahIM, Aje paNa rehAnA taiyabajI jevA kRSNabhakta musalamAnabAnuM paNa che. samrATa akabare badhA dharmone sAra bheLavI dIne- IlAhI (bhagavAnane dharma) calAvyo hate. azoke paNa bauddhadhamAM hovA chatAM badhA dharmo pati Adara vyakta karyo hato ane samAna Adara rAkhavAnuM pitAnA zilAlekhomAM sUcavyuM hatuM. rakhe, koI ema mAne ke badhA dharmonI upAsanA karavA jatAM tenI gaMdakI lAgaze. varSothI paDelA saMskAre, rUDhio ane aMdhazraddhAnA AvaraNonA kAraNe pahelI najare badhA dharmomAM kaMI ne kaMIka kharAba dekhAya; paNa, sarvadharmopAsaka te mA pitAnuM bALaka gaMdu thAya tyAre tene zuddha kare evI ja rIte gaMdakIne dhaI sAcA ane zuddha dharmatatvane apanAve. dharmo ane ektAne Adeza : sarvadharma upAsanA karavAnuM kAI navuM tattva nathI. dareka dharmamAM e tatva eka yA bIjI rIte paDeluM che. eTaluM ja nahIM, prArthanA, pUjA, pazcAttApa, tyAga, dAna, prema A badhA guNe ane keTalIka kriyAo te badhAmAM samAna rIte maLe che. upavAsa, rajA, ane ekAdazI eka yA bIjI rIte eka ja prakAranI kriyA che. pratikramaNa ekarAra (Confession) ke pApanuM prAyazcita paNa eka ja bhAvanA vyakata kare che. tyAgane dIpAvavA mATe dAna vyutsarga ane balidAnane ulalekha dareka ThekANe che. Ama UMDANathI joIe te kriyAkAMDe pAchaLanI dharmabhAvanAne pravAha eka lAgyA vagara nahIM rahe. gItA spaSTa rUpe kahe che -"dareke potAnA dharma upara cAlavuM joIe ane bIjAne tenA dharma upara cAlavA devuM joIe. darekane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para pitAne dharma preyaskara che, jenI je upAsanA upara zraddhA che tenA mATe te ja vastu anukULa che. ' kurAnamAM paNa A ja varatu maLe che: "khudAe dareka kema ane muka mATe rasala (payagambara) mokalyA che. jeTalA rasula mokalyA che te badhAnI jamAta eka che. temAM pharaka na karavo joIe. dareka majhahabamAM jeTalA phirastA-saMta thayA che te badhAnuM hRdaya eka che. je kaMI bheda dekhAya che te svAthI lokoe Ubho karela che. jainadharma te guNapradhAna dharma che. eTale tenA ghaNuM AcAryoe sarvadharma upAsanAne sUcavatAM sUtra kahyAM che. AcArya haribhadrasUri pakSapAto na me vIre, na dveSaH kapilAdiSu / yuktimad vacanaM pasya tasya kAryaH parigrahaH / / mane mahAvIra prati pakSapAta nathI ke kapila vagere bIjA darzananA pravartako prati dveSa nathI. yukitasaMgata jevuM vacana che tene grahaNa karavuM joIe. sabaMdha saMtarImAM kahevAmAM AvyuM che - seyaMbaro ya AsaMbaro vA buddho vA taha va annovaa| samabhAva bhAviyappA lahai mukakhaM na saMdeho / jaina zvetAMbara hoya ke digaMbara, buddha hoya ke anya game te hoya jene AtmA samabhAvathI yukta che te mokSane pAme che, e niHsaMdeha che. bhagavAna mahAvIra ane temanA sAcA bhakata jemAM haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, samatabhadrAcArya, yogI AnaMda dhanajI ratnaprabhasUri, pU. javAharalAla bha. vageree sarvadharmane pracAra karyo ja che. jainamaMtrI vastupALa-tejapALa ane vimaLazAha vagere paNa musalamAnonI Ijajata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA hatA. temaNe musalamAnI majida paNa baMdhAvI dIdhelI ane hiMdamaMdiranI pratiSThApanA paNa karelI. zivAjI mahArAja ane samartha rAmadAsa jyAM jyAM moke maLato tyAM musalamAnonI masjidamAM jatA. zivAjIe te haja karanAra yAtrALu mATe uttama prabaMdha karAvyo hato. sarvadharma samanvaya ane hiMdu-muslimane eka mAnanArA zIkhaguru kavi nAnake kahyuM - ___ hiMdu musalamAna dono bhAi kasabI eka linhI mAlA eka lInI tasabI kabIre kahyuM - eka pUraba, eka pacchima nihAre, paDI paDI pAya dharaNI zira DhALe sarvadharma upAsanAnI A sAdhanA azokathI laIne akabara; ane akabarathI laIne gAMdhIjI sudhI satata cAlu rahI che. gAMdhIjInI rAmadhunamAM jyAM "raghupati rAghava rAjA rAma che" tyAM "allAha Izvara tere nAma, sabako sanmati de bhagavAna!" temaja "bhajamana bhajamana rAmarahima bhajamana bhajamana kRSNa karIma" jevI sarvadharmopAsanAnI prArthanAdhana che. dharma-upAsanA eTale ke satyane pakaDavuM! ekaja dharmanA sArane sAcI rIte bhe; tAra ane tame sAdhaka banI jaze. "eka sAthe te jaga sAdhe!" te AnuM nAma che. paNa jaDanI mAphaka ekaja gurunA zarIra ke vezane pakaDI rAkhatAM athavA eka ja saMpradAyanA bAhaya cihana ke graMthane pakaDI rAkhe ane tenA UMDANamAM na Utare te te badhuM kheze.. vinobAjIe sAcuM ja kahyuM che ke "badhI nadIonuM mIThuM pANI dariyAmAM bhaLavA chatAM sAgara khAro ja che" kAraNa ke AMkha mIcIne aMdhazraddhAthI veza, graMtha ke zarIrane pakaDI rAkhavAthI kaMIpaNa phAyado nahIM thAma. paha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekapUrvaka AtmabhAve tattvajJAna ane sadAcAra e baMnene mukhya gaNuM; kriyAkAMDene gauNa gaNuM sarvadharmopAsanA thaze teja moTe lAbha thaze. hamezAM satyane pakaDavuM joIe. te maLI jatAM badhA dharmo pitAnAM lAgazebadhA dharmasthaLA pitAnA lAgaze. sarvadharma upAsake te badhA dharmathaLamAM uparokata daSTie javuM joIe. teNe evo cIlo pADavo joIe jethI dharmasthaLe; dareka satya ahisAnA sAdhako mATe khullAM thAya. sahue eka sAthe besIne vicAra-vinimaya karavo joIe. eka bIjAnA parvo ke tahevAromAM bhaLavuM joIe tyAre ja sarvadharma upAsanAnuM samagra rUpa Avaze. carcA-vivAraNa gurumUDhatA upara agAunI carcA cAlatI hatI tenA saMdarbhamAM sarvadharma upAsanA ne besADIne carcAne sAra bane viSaya aMge nIce mujaba karavAmAM Avyo -paraMparAthI guru na mAnatAM; guNa dekhAya tyAM guru mAnIe te suMdara kAma thAya, jema dharma aMge sadAcArane mukhya rAkhI karmakAMDone gauNa rAkhI tatvajJAnanuM pIThabaLa maLatAM dharmanAM aniSTo dUra thAya ane vaMzaparaMparAnA dharmasaMpradAyamAM rahevA chatAM aniSTothI dUra rahI bIjA dharmasaMpradAyanA ISTo apanAvI zakAya. tema paraMparAnA gurune mAnavA chatAM bIjA guruo ane bIjA nAnA moTA gRhastha saMnyAsI saunI pAsethI guNa meLavI zakAya. zrI. devajIbhAI: "Ama ame vaMzaparaMparAthI bIjathI chIe temaja bIjI bAju sthAnakavAsI jaina paMthanA chIe. bIjapaMthamAM aspRzyatA nathI. paNa, te vAtane loko jAheramAM AcaratA nathI. meM e guNane jAheramAM Acaryo. ethI amArA bIjapatha AgevAne gusse thaIne kahyuM: "A zuM kare che ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ApaNe bIja5thIo AbhaDacheTa rAkhatA nathI. te guNane huM vyApaka banAvuM chuM." meM kahyuM. teo kaMI na belI zakyA. A rIte paMthanA guNone jAheramAM pragaTAvavAthI e doSanuM svarUpa letAM aTakaze. tevI ja rIte jainadharmamAM rahevA chatAM itara dharma saMpradAyanA guruomAMthI guNa laI zakAya che; eja sAro mArga che. nahIMtara vyakti svAtaMtrya rUMdhAvAne saMbhava che. temAM vADo vadhe, ghaTe nahIM." zro. brahmacArIjIH "dareka dharmo ane dharmaguruo sArA svarUpamAM rahe ane svayanI sAthe samAja kalyANa kare e AjanI racanAtmaka kArya rekhA ane jagatanI mAMga che." pU. nemimuni: sarvadharma samanvayathI nIcenA ATha guNane lAbha maLI zake che -(1) satya zodhakatA, (2) dhArmika kaMda tyAga, (3) anekAMta prApti, (4) svatva mohane tyAga, (5) ItihAsa prakAza, (6) kRtajJatAnuM RNa pheDavuM, (7) dharmamarmajJatA (8) sAmAjika zuddhi. (28-7-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] svadharma upAsanAnAM to svadharma upAsanAne pAkI banAvavA mATe, sarva dharmonA tane barAbara abhyAsa ati Avazyaka che. tenI sAthe sarva dharmonA viziSTa saMdezAonuM rahasya paNa samajI levuM anivArya bane che. sarva dharmopAsanA karatI vakhate sAdhakanI sAme aneka savAlo UbhA thAya che. sahuthI pahelo savAla e thAya che ke je badhA dharmo sArA hoya ane tattvanI daSTie sarakhA hoya to pachI badhAne samanvaya karavAnI jarUra zI che? eka ja dharma rAkhavAmAM Ave to ye khoTuM zuM che? akabara bAdazAhe badhA dharmonI ekatA rUpe "dI-IlAhI' calAvelo. te evo eka dharma zA mATe na cAlI zake? pahelI vAta to e che ke e vAta mAnava svabhAvanI virUddhamAM che. dIne-IlAhI paNa lAMbo samaya na cAlI zake enuM eka kAraNa to Aja hatuM ane bIjuM kAraNa e che ke AvI koIpaNa vAta vahevArika banatI nathI. mAnava svabhAva eTale to vilakSaNa che ane eTalI badhI vividhatAthI bhareluM che ke dharmanuM prakaTIkaraNa ekarUpe thaI zake ja nahIM. kadAca ema mAnI paNa laIe ke jagatamAM kayAreka eka ja dharmanuM nirApada pracalana thayuM te paNa mAnavaprakRtine ane rUcine jotAM e ja nirNaya upara AvavuM paDaze ke AgaLa jatAM te phaMTAI jaze ane AjanI jema paraspara saMgharSa cAlu ja raheze. eka akhaMDa dharmanI AzA vAstaviktAne nakAravA jevI che. eTale ja dareka dharmane tenA sthAne rahevA daIne ApaNe temanI vacce prema ane zraddhAnA bhAva sthApavA mAgIe chIe. te te dharmonA AzarUpamAM ekarUpatA te nahIM paNa ekatA ANavA mAgIe chIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 dharmo vacce je viSamatA, vibhinnatA ane tenA kAraNe vara-virodha che tene svadharma upAsanA vaDe dUra karavA mAgIe chIe. ApaNe eka gharane dAkhalo laIe. tyAM bALaka che te tene dUdha joize; mAMdo haze tene khicaDI joize; taMdurasta haze tene roTalI-dALa va. joize; paNa kherAkanI A bhinnatA hovA chatAM gharavALA paraspara bAgaze nahIM; tema ja ekabIjA upara potAnI rUcina kherAka lAdaze nahIM; paNa jene je joIe te pramANe sagavaDa karI Apaze. emAM koIne vAMdho levA jevo hoto nathI. badhA sAthe jamaze; sAthe besaze; eka gharamAM raheze. eka gharamAM jovA jaIe to ghaNIvAra dharmabhedavALI vyakitao paNa hoya che; chatAM teo sAthe ja rahe che. tevI ja rIte dharmA puruSa paNa judA judA dhArmika kriyAkAMDe joIne saMgharSa nahI kare paNa samAdhAna ane samanvaya vaDe ekatA ANavA prayatna karaze. jyAM vizvane kuTuMba mAnIne "vasudaiva kuTuMbakama" cAlavAnuM che. temaja jagatanA sarva jIvo sAthe maitrI "mittI e savvabhUsu" kahIne sakriya karavAnI che pachI ekatA ja sAdhavAnI rahe che. jaina zAstra pramANe A brahmAMDa cauda rAju loka pramANa che. temAM vAghane sthAna che ane bakarIne paNa Ama paraspara virodhIne paNa eka ja pRthvI upara rahevAnuM che. te samanvaya sadhAya tyAre ja thaI zake, badhA prANIomAM AtmA che. zrImadajI kahe che : "jinapada ane. nija padamAM ekatA che. " vedAMta darzana pramANe brahmanI daSTie badhA jIvomAM abheda che-advaita che. mATe je bhinnatA dekhAya che tene dUra karI ekatA sAdhavI rahI. sarva dharmone sarakhA gaNavA jatAM ghaNane Dara lAge che ke sArAM ane narasAMne samAna mahatva apAI jaze. jema cera ane zAhukArane sarakhA gaNIe te cera baMdha nahIM badale pariNAme anItine pratiSThA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 maLI jAya. evI ja rIte badhA dharmone sarakhA gaNavA jatAM je dharmamAM uNapa che tene sudhAravAnI taka kayAMthI maLaze? * A tulanA paNa khoTI che. dareka dharmo saMsthAgata bane eTale keTalIka vikRtio te dareka dharmamAM Ave. paNa e vikRtio evI nathI ke cera ane zAhukAra jevuM be virodhI cheDA rUpe dharmo banI jAya. dareka dharma sthapAya tyAre te vakhatane mAnava samAja ane paristhiti pramANe banyo che, tyAre kalyANakArI dRSTie ja tenI sthApanA thaI hoya che. eTale temAM AjanI daSTie vikRtio lAge to tenA kAraNe ghaNuM karavAnuM koI kAraNa nathI. sarvadharmopAsake te vikRtio choDIne teno sArAM tane grahaNa karavAnAM heya che. koI paNa nagara evuM nahIM hoya ke tyAM kacare ke gaMdakI bilakula na hoya. paNa sArUM nagara tenAM sArAM tone laIne che ane eja tane loko jue che. evuM ja dharma aMge sarvadharmopAsake vicAravAnuM che. ghaNIvAra pitAnA dharmane zreSTha mAnIne cAlavAmAM paNa udAra dharmane sAMko banAvI devAmAM Ave che. AvuM jainadharma mATe banyuM che. koI jainane pUcho: "tamArA dharmamAM UNapa kharI ?" tarata javAba maLaze. "jainadharma te vizvadharma che. pachI UNapa kayAMthI hoya?" te pachI ame tene mAnIe ke tamArA jainadharmasthAnaka ke maMdiramAM AvIe!" Avo prazna pUche! tarata evo javAba maLaze ke pahelAM amArI kriyAo pALe; amAro veza pahere ane ame je rIte mAnIe chIe te rIte bhagavAna mahAvIrane mAne !" A javAba maLavAnuM kAraNa eka ja che ke tenAmAM pitAnA dhamanI zreSThatAno khoTo ahaMkAra che. eTale ja te potAne sarvazreSTha mAnI bIjAne nIce pADate phare che. jyAM jJAna che; cAritrya che; darzana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59. che tyAM ahaMkAra raheto nathI; paNa jyAM uNapa Ave che tyAMja ahaMkAra pitAnuM svarUpa pragaTa kare che. tenA hAthA bane che dharma, dharmapurUSa ane dharmagraMthe. te jAte bhale game te nakAmo, guNahIna ke cAritryahIna heya paNa "amArA bhagavAna, amAre dharma, amArA dharmagraMtho tamArA Izvara, dharma ane 2 karatAM zreSTha che" evI vAto karate rahe che. eja ahaMkAra vaza te Astika-nAstika, ImAnadAra ke kAri, mithyAtvI ke samati vagere bheda pADato phare che ane saccAI mAnavatA, brAtatva ane sukhazAMtine ahaMkAranI vedIe hemato phare che. A ahaMkAranI pUjA karavA mATe te game te bhoge anuyAyIo. vadhAravAnI ciMtA karato rahe che. pariNAme ItihAsanA pAne pitAnA dharmane kaMDa ropavA lAkho mANasane dharmanA nAme beTI rIte katala, karI nAkhavAnA dAkhalA jovA maLe che. ahaMkAramAMthI je jhanUna pedA thAya che tenuM A pariNAma che. te sAce dharma phelAya e joto nathI paNa dharmanA AMdhaLA anuyAyIonI saMkhyA vadhe enAja prayatna kare che. Ama dharmane anudAra ane saMkucita banAvanAra te te dharmanA aMdha. bhakta hoya che. ekavAra eka prakhyAta musalamAna bhAIne pUchavAmAM AvyuM? "gAMdhIjI kevA che?" temaNe kahyuM: "bahu bhalA che; zarIpha che, satya, ahiMsAmAMmakakama che." temane pUchavAmAM AvyuM: "IslAmanI daSTie tame emane kevA mAne che ?" temaNe kahyuM: "IslAmanI daSTie halakAmAM halakA mANasa che." ahIM vicAravAnuM e che ke saguNane paNa dharma na manAya to pachI dharma kayo? temanA AMdhaLA dharma jhanUna pramANe," pite mAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - lIdhelA dharmasvarUpa sivAya koI bIje dharma haI zake ja nahIM. kurAna sivAya koI dharmagraMtha pavitra na hoI zake. temaja teja musalamAna sAre che je dADhI rakhAve, namAja bhaNe ane sunnata karAve." AvI dharmAdhatAne dUra karavA mATe sAro upAya sarvadharma upAsanAja che, kevaLa IslAmIbhAI nahIM; paNa kaTTara jenabhAIne pUchaze keH gAMdhIjIne tame jene mAnazo ke nahIM?" te te kaheze "nA" kAraNake gAMdhIjI kadamULa khAtA hatA. rAtribhojana paNa karatA hatA. tyAre gAMdhIjInA AcAra vicAra ane temane jaNAvIne temane jaina mAnavAnuM kaheze to paNa te nahIM mAne ane kaheze amArUM samati nahotuM lIdhuM. jaina dharmane A rIte tenA anuyAyIoe saMkucita banAvI dIdhuM che. e te pALe ene dharma che. temAM zrAvakonI maryAdAnI aMdara jeTalA guNa che te AvI jAya che. kyAMye vratomAM ema nathI lakhyuM ke jainakuLamAM pedA thanAre tene pALavAnAM che. paNa guNa kakSAe vikasita AtmAe tene pALIne AtmavikAsa sAdhavAne che. jainadharma to sarvadarzana samanvaya mATe svAvAda Apyo ane enA paraMparAgatanA anuyAyIo samanvaya ke saMzodhana karanArane samakita na gaNe e jainasiddhAMtanI daSTie khoTuM che. AnaMda ghanajIe kahyuM che - jaina jinezvara varamuttamAMgaM aMtaraMga bahiraMgere emaNe jainadarzana (jaina tatvajJAna) ne jinezvaranuM zreSTha aMga kahyuM che. zarIramAM badhuM heya paNa je mAthuM na hoya to kevuM lAge? athavA mAthuM bagaDI gayuM hoya te te kevuM lAge? jenadarzanane mAthuM eTalA mATe gaNavAmAM AvyuM che ke samagra vizvanAM jeTalAM sArAM ta che; badhA dharmonAM je satya che tene samAveza te karI zake che. je ema na thaI zake te pachI te vAta nAmanI rahI jaze. tilaka maryA tyAre temanuM mAthuM pradarzanamAM mUkavAnI mAgaNI thaI evI ja rIte jainadarzana paNa pradarzananI vastu banI jaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhIjIe sarvadharma samabhAvanI sAdhanA karIne vizvadharmagurune mArga khullo karyo che. temanI pAse game te deza, koma, veza ke dharmane mANasa koI paNa prazna laIne jo tene teo dharmanA gajathI mApI uttara ApatA. jene amAro dharma vizvadharma che ema kahe che, tyAre teNe dareka kSetranA prazno dharmadaSTie UkelavA joIe. satya eTaluM badhuM vyApaka che hajAre dharmadhura dharo paraMparAgatathI paNa tene raju kare to paNa tenuM saMzodhana navI peDhI karatI ja raheze; tenI pUrNatAne pAmI zakAze nahIM. jema AkhA vizvanuM pANI ulecI ke pI zakAtuM nathI; ene artha ema nathI ke tarasa chIpAvavA jaLAzaya taLA na bAMdhavA joIe. evI ja rIte virATa satyane na pAmI zakAya to tenA aMzane meLavI zakAya che. eTale ja alaga alaga dharmo satyanA te te aMzone pAmI tene janasamUhamAM vaheMcavA mATe saMgha race che, jethI satyanI tRSA loko chIpAvI zake. tyAre koI dharma saMpUrNa paNe dAvo na karI zake ke AkhI duniyAnuM saMpUrNa satya tenA dharmamAM ja AvI gayuM che, bIjA dharmo pAse satya che ja nahi. zuM koI tIrtha vaDe ema dAvo karI zake kharo ke duniyAnuM badhuM ya pANI tenA tIrthomAM AvI gayuM che ? agara to duniyAnA bIjA tIrthonuM pANI khAruM che; mArA tIrthanuM pANuM ja mIThuM che! pANInI jema satya paNa eTaluM badhuM vyApaka che ke te eka ja dharmamAM sImita rahI zakatuM nathI. tenA anaMta rUpa che. eTale ja kahevAya che ke satyanA anaMtarUpone eka zarIradhArI sadAkALa mATe pragaTa karI zake nahIM. jJAnIo dareka vAtanI sAthe deza, kALa, pAtra bhAva (pariNAma)nI apekSAe jovAnuM kahe che. unALAmAM pAtaLAM vastro paheravAM, satya (hitakara) che paNa ziyALAmAM teja vastro asatya (ahitakara) che. bhUkhe heya tene mATe jamavuM e satya che paNa mAMdA mANase khAvuM e asatya che. Ama satyane nirNaya dravya kSetra, kALa ane bhAva joine ja karI zakAya che. e ja kAraNe sArvatrika ane sArvakAlika AcAra maI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa dharma batAvI zakI nathI, kAraNa ke deza, kALa, pAtra pramANe satyamAM pheraphAra thAya che. ene lIdhe ja duniyAnA dharmomAM AcAra (kriyAkAMDa)nI daSTie pharka jaNAya che. paNa tene samanvaya vivekapUrvaka thavA joie. eja mULa uddezya sarvadharma-upAsanAne che, je A satyane prakaTa karaze. sarvadharma upAsanAnA muddAo sarvadharma upAsanA mATe nIcenA muddAo anivArya che - (1) svadharma niSTha : pitAne vArasAmAM, paraMparAthI je dharma maLyuM hoya te dharma pratye, dharmakriyA ke upAsanA pratye niSThA rAkhavI joIe. bIjA dharmanA ADaMba, prabhane ane prasiddhi joI, vezAMtara, saMpradAyAMtara ke rUpAMtara nahIM karavo joIe. (2) anya dharmo prati AdaraH bIjA dharmonAM sArAM to tAravavAM, sadAcAranI vAto grahaNa karavI ane upAsanA temaja kriyAomAM samanvaya sAdhavo. dareka dharmanA mahApurUSo ane saMto pratye Adara rAkha. (3) sarvadharma saMzAdhana: dharmanA nAme potAnA ke anyanA dharmamAM je aniSTo peThAM hoya; rUDhi ane aMdhavizvAsanA jALAM jAmyo hoya tene dUra karavAM joIe. AdipurUSAe kahyuM tenA UMDANamAM UtarI tenuM rahasya jANuM te mujaba vartAya te ja vikAsa thaI zake. dharmamAM deza-kALa-bhAva pramANe saMzodhana thayA vagara vikAsa thaI zakato nathI. AnA anvaye vaidika dharmane dAkhalo ApI zakAya. tyAM dharmanA nAme cAlatA yomAM pazuo homAtA hatA. temAM jaina ane bauddha dharmoe saMzodhana karI yajJone navAM svarUpe mUkyAM. temaNe pracalita varNavyavasthAne paNa navuM svarUpa ApyuM; Ama dharma sAthe vahevArane meLa besA. dharmasazodhana kevaLa anya dharmamAM karavuM evuM ja nathI; pitAnA dharmamAM paNa je saMzodhana jarUra hoya te karavuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnakavAsI saMpradAyamAM sAdhune mATe muMhapattI moDhe bAMdhI rAkhavAnI prathA che. tene usya vicArI meM emAM eka saMzodhana karyuM. muhapatI rAkhavAne mukhya uddeza te sAtvipAtika (uDatA sUkSma) jIvANuo meMDhAmAM na pesI jAya te mATe kapaDuM dharavuM evuM bhagavatI sUtramAM vidhAna che. paNa meM baMdha hoya, mauna hoya tyAre te rAkhavAnI jarUra nathI evuM meM saMzodhana karyuM. te vakhate amadAvAdamAM mane eka bhAI maLyA. teo kahe, " tame kyAre muMhapattI kADhI nAkhI !" mAre mauna hatuM eTale temane javAba na maLyo. temaNe bahAra jaIne pracAra karyo ke saMtabAle muMhapatI kADhI nAkhI che. teo pharI maLyA tyAre kahe: "dezavAsIone ThIka lAge te mATe muMhapatI bAMdhatA lAgatA nathI. mAre temane zuM kahevuM? keTalAka mane pUche che: "tame celAe kema nathI banAvatA ?" tyAre kahuM chuM: " huM gura thavAne lAyaka banuM! mArA gurane saMtoSa na ApI zakuM; tyAM sudhI mane e adhikAra nathI. je sAce ziSya bane teja ziSya karI zake! " pitAnA dharmamAM saMzodhana karavAno adhikAra te e e dharmavALAne saheje maLI jAya che. tyAre bIjA dharmonAM tattvone paNa vivekanI gaLaNIthI gaLI gaLIne apanAvavAM joIe. (4) adharmano virodha : dharmanA nAme cAlatuM adharma game te kSetramAMthI ahiMsaka Dhabe dUra thavuM ja joIe. daMbha ane jUThANuM game te dharma saMpradAyamAM cAlatAM hoya to temanuM khaMDana karI nikhAlasatA ane saccAIne bahAra lAvavI joIe. A kaDaka rIte thAya te paNa sarva dharmopAsanAne AMca AvatI nathI, mAtra e jarUrI che ke khAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patha khUba ja ucca pAtratA mAge che. te mATe sarvadharma upAsake e kakSAe pahoMcavuM joIe ke je tenA AcaraNamAM potAnA dharmane pakSa ke pArakA dharmane virodha maTIne kevaLa susa; suta ane sAcA dharmanA sidhdhAMta rahI javA joIe. tyAM saMpradAya ke veza tene naDaze nahIM. Ama karatAM karatAM eka divasa evo Avaze ke jyAre badhA dharmo enA pitIkA banI raheze. AvI kakSAe pahoMcyA vagara khaMDanamaMDanamAM paDavuM tethI saMpradAyikatA vadhe che kAM te mithyAbhimAna Ave che ane adharma haTato nathI. (5) vaTALavRttine tyAga : eka vyaktine eka dharma- saMpradAyamAMthI vANI, pralobhana ke bhayanA kAraNe bIjA dharmamAM lAvavo ane amuka aMze parANe kheMco tenuM nAma vaTALavRtti che. sAcA dharmane AvI vaTALavRtti sAthe koI nisbata nathI, paNa dharmAdhatA ane jhanUnanA kAraNe ene dharmanA nAme kSamya gaNavAmAM Ave che. parANe dharmanA nAme AvI sAmuhika vaTALavRtti mATe yudhdho sarjAya che; kaleAma thAya che. ane dharma jhanUnane piSavAmAM Ave che. mANaso mANaso vacce bhedanI bhIte UbhI karAve ke veravirodhanA akhADAo jamAve te dharma nathI. kaI paNa dharma tenuM samarthana karatA nathI. talavAranA jore hiMduone vaTalAvI musalamAna karavA; emanI bhA-dIkarIonI Ijajata lUMTI kharAba karavI e islAma pratye vaphAdArI che." AvA bhrAmaka sutronA AdhAre ghaNuM hiMduone parANe musalamAna banAvavAmAM AvyAM ! ethI IslAma jevA neka bhajhahabanI keTalI badhI nAlezI jagatamAM thaI che te te vicArako ja kahI zake che. khristI mizanarIonA davAkhAnAo ane zikSaNAlayomAM DokaTare, prAdhyApaka rUpe je chuTA chavAyA pAdarIo kAma kare che temAM je tyAga, sneha ane mAnavatA dekhAya che te koIne mATe paNa anukaraNIya che. Ama chatAM e badhAnI pAchaLa je vaTALavRtti che tenI bhayaMkaratAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIne khyAla na AvI zake ! AvA vaTalAyelA khristIo, hiMdujAti prati je dveSa phelAve che te kharekhara icchanIya nathI. hamaNuM hamaNuM DekaTara AMbeDakare harijanone hiMdumAMthI "navA bauddha" banAvavA zarU karyA che. A paNa vaTALavRtti che. kharI rIte hiMdudharmamAM temaNe pitAnA sthAna mATe laDavuM joIe tenA badale vaTalAI javuM e te yogya nathI. khristI loko jyAre lokone khristI banAve che tyAre temanI TIkA karAya che paNa hamaNuM sthA. jaina saMpradAyanA munivare ane zrAvakoe khATakI lokone jaina temAM paNa muMhapatI bAMdhanArA sAdhunA paMthanAja temane banAve che tene zuM kahevuM? A khATakI loko atyAra sudhI hiMdudharma pALatA hatA. temane pazuvadhano dhaMdho choDAva, mAMsAhAra choDAve ke temane sAtvika dhaMdho karavA Arthika madada ApavI, e samajI zakAya che paNa lAbha ApI temane dharma badalavo, e te nathI. A vaTALavRtti eTalI bhayaMkara che ke sAmAnya rIte jenArane tene khyAla bhAgyeja AvI zake. koI khUnI koInuM khUna kare tene te samAja ane sarakAra taraphathI daMDa, sajA, asahakAra ke apratiSThA maLe che paNa vaTALavRtti vaDe te mAnavInuM zarIra ja nahIM, mana ane AtmA paNa haNAya che. gaI kAla sudhIne vinamra mANasa je saraLa hato te Aje dharma parivartana thatAM akakaDa ane kuTila bane che ane je samAjamAMthI vaTalAyo che tenA prati kine rAkhI badalo levA prerAya che. samajaNa pUrvakanuM dharma parivartana ane parANe vaTALavRtti vacce moTuM aMtara che; te chatAM paNa sarvadharmopAsaka keInuM AvuM dharmaparivartana IcchatuM nathI. je dareka sarvadharma samanvayanI vAta samajIne jIvanamAM utAre to vaTALavRttine prazna ja UDI jAya che. eka khejAbhAI mArI pAse AvyA ke "mAre jaina thaI javuM che, Apa mane jaina banAvI de." meM temane dayAnaMda sarasvatInI vAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI ke temaNe kevI rIte pitAnA dharmamAM rahIne sudhAre karyo hato temaja meM zrImad rAjacaMdranuM vAkaya kahyuM: "tame jyAM che tyAM rahIne ja vikAsa sAdhe! " , - jema vaTALavRtti kharAba che tema pitAne dharma choDe e paNa kharAba che. koI kahe ke "mAre sanyAsa le che ? te kyA saMpradAyamAM lauM?" to huM to ene emaja kahIza : paraMparAthI tame je dhamamAM cho temAM ja dIkSA le." tamane bIjA dharmanAM ta ke sadAcAranA niyame pasaMda hoya to te apanAvI lo paNa anya dharmamAM sanyAsa lo, e barAbara nathI. eTaluM ja nahIM, sarvadharmopAsake e vAtanI takedArI rAkhavI joIe ke tenA nAme koI vADe Ubhe na thAya. thiyesephikala sosAyaTInA sarvesarvA je. kRSNamUrtine lAgyuM ke temanA nAme nava vADe Ubho thAya che tyAre temaNe tenuM visarjana karI dIdhuM ane svataMtra vicAraka tarIke teo vicAravA lAgyA. dayAnaMda sarasvatIe hiMdudharmanI aMdara rahIne sudhAro karyo paNa na vADo nahoto karyo. pAchaLathI temanA anuyAyIoe karI mUkyo. evu ja zrImad rAjacaMdranuM thayuM ke temanA avasAna bAda temanA anuyAyIoe paNa eka vADa banAvI mUkyA. ghaNIvAra potAnA dharmamAM kheMcavA mATe saMskAranuM bahAnuM AgaLa dharAya che ke amUka dharmamAM na jaIe to AhiMsA va.nA saMskAro kayAMthI Ave ! paNa temanA aMtaramAM kharekhara saMkhyA vadhAravAne moha hoya che. bhagavAna mahAvIre IdrabhUti gautama jevAne vaidika dharmamAMthI jaina dharmamAM kheMcIne dIkSA ApI. Ane vaTALavRtti kahevI ke nahIM? evuM ghaNanuM kahevuM thaze. temanI vAta barAbara nathI. koIne phosalAvIne, lalacAvIne ke DarAvIne athavA tava samajayA-samajAvyA vagara koIne dIkSA ApI hoya to te vaTALavRtti jarUra gaNAze. paNa bhagavAna mahAvIre e rIte koI dIkSA ApI na hatI. eTaluM ja nahIM temaNe pitAnA ziSyone paNa evA dIkSA ApavAno niSedha karyo hato. tyAre bIje Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna e che ke jo koI samajI karIne dharma parivartana kare te tene vaTALavRtti samajavI? te jamAnAmAM ene vaTALavRtti nahAtA mAnatA ane moTA bhAge je gurue AvI dIkSA ApatA; teo niHsvArthabhAve saMkhyAvRddhi ke jUthavRddhinA koIpaNa prakAranA mehathI para thaIne ApatA. bhagavAna mahAvIrathI temane ziSya ne zAlaka alaga thaze ane jamAli chuTA thayA tyAre bhagavAne AvezamAM AvIne virodha na karyo. temaja eka ziSya chuTo thatAM dharmasamAja rasAtaLe jAya evuM temaNe na mAnyuM. temaNe khare sidhdhAMta samajAvyo ane ghaNAne pAchA vaLyA. Aje evuM nathI. Aje celA-celI vadhAravAne meha khUba ja phelAyelo che. te sivAya kadAca koI ziSya kAraNasara chuTo paDe te tenA prati eTalo badhe virodha karavAmAM Ave che ke te samAjamAM nItipUrvaka jIvI na zake te mATe je taiyArIo karavAmAM Ave che te joine ghaDIbhara ema paNa thaI jAya che ke Aja ahiMsaka jaina samAja che? ghaNuM jaina sAdhuone koIpaNa kAraNasara veza mUkavo paDe che pachI tenI sAthe jaina samAje je vartAva calAge che, te to mahAvIranI udAratAvALA jaina dharmane zobhate nathI. sadharmopAsaka Ama vaTALavRttithI, vaTalAI javAnI bhAvanAthI ke nA vADe UbhA karavAthI sadaMtara dura rahe che, Aje te je jyAM che tene tyAM ja rahevA devAmAM sAra jaNAya che. tene pitAnA dharmamAM uNapa lAgatI hoya te tene dura karavAnuM kahevuM joIe. Aja vaTALavRttino roga nAbuda thaze, ane navAM aniSTo aTakaze. (6) veza ke cila na badalavAM ke badalAvavAM: keTalAka loko jyAre ema jue che ke A sAdhaka ApaNuM tarapha bhAva rAkhe che jijJAsu che, sahRdaya che, vAraMvAra maLe che tyAre teo tene kahe che ke A veza cheDIne amArAmAM AvI jAo A tamArAM cihna cheDI do!" vaTALavRttinA sahedara jevo A paNa bhayaMkara roga che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 . ghaNA vidvAna ane vicAraka loko mane paNa kahe che: "tame jyAre badhA dharmone mAne che, sarvadharmopAsanA svIkAre che tyAre eka saMpradAya vizeSane veza zA mATe rAkhe che ?" vaLI rUDhicusto bIjA AzayathI A vAtane kahe che: "tame amArA saMpradAyanI paraMparAne ame mAnIe ke pALIe chIe tema mAnatA ke pALatA nathI. mATe A vezane zA mATe rAkho cho?" eTale ke utArI do! enA javAbamAM kahevuM paDe che. "mANasa jema eka gharamAM rahevA chatAM te vizvanA vividha loko sAthe prema saMbaMdha rAkhI zake che. tevI ja rIte eka saMpradAyamAM rahevA chatAM vizva dharma saMpradAyo sAthe te AtmIyatA keLavI zake che. eTaluM ja nahIM badhAne AtmaRtu karI zake che, te sarvadharma mAnya sidhdhAMta paddhati zodhI zakaze paNa sarvadharma mAnya cidana paddhati te zodhI zakaze nahIM. navAnI zodha karavA jatAM navo vADe Ubho thaI jaze. eTale ja je dharma saMpradAyane veza dhAraNa karyo che tene choDIne bIjo veza dhAraNa karavAnuM huM vicArI zakatA nathI. ulaTuM mane to ema lAge che ke badhA dharmonA sArane jIvanamAM apanAvavAthI sva ane para banne saMpradAyone vikAsa paNa ApoApa thaI jAya che." eka vastune khulAso karI lauM ke AvA sAdhakane ghaNuM sahana karavuM paDe che. varSo sudhI te pitAnA temaja bIjAnA dharma saMpradAya vaDe avizvasta, amAnya ane upekSita banIne rahe che paNa aMte tenI zubhaniSThA ane akhaMDa zradhdhA kAmamAM Ave che. je vidhividhAne sarvadharma upAsanAmAM sAdhaka che tene choDavAne koI prazna Ubhe thato ja nathI. eka vakhata priya choTubhAIe kahyuM "Apane sthAnakavAsI jaina sAdhunAM cihna hovA chatAM sthAnakavAsI loko kema ApanA prati AkarSAtA nathI?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM kahyuM "tyAMja muzkelI che. ApaNe sarvadharmopAsanAnI vAtane paDatI mUkIe te badhAM deDatA Avaze. ApaNe mahAvIrane AgaLa rAkhIe chIe kharA paNa badhA dharmonA mahApurUSonI sAthe eTale ja kAnajI svAmI kahe che ke " ete khIcaDe che, je ApaNe lokone rAjI rAkhavA hoya te sidhdhAMtonI vAta choDavI paDaze, sidhdhAMtone na choDavA hoya to kadAca prAraMbhamAM teo nArAja thaze; pAse nahIM Ave, paNa aMte te sAcA ane samaju loko AkarSAyA vagara rahevAnA nathI. Aje ATalA vividha loko ApaNane cAhe che tene ja huM ApaNuM siddhAMtane vijaya mAnuM chuM." lokone eka varga ema paNa kahe che ke "saMtabAle te khAnapAna ane sagavaDa mATe veza rAkhI mUkyo cheteo bIjAne ema paNa kahe che: "e to sagavaDatA mATe tamArA dharmanuM nAma le che." naLakAMThAmAM ekavAra pharato hato tyAre loko evuM paNa mArA moDhe kahetA hatA ke "e to jarmana jAsusa che temanA paisA meLavIne phare che. " Ama navuM karavA jatAM sarvadharma samanvaya ane sarvaprANI samanvaya karavA jatAM ghaNI vAto Avaze. paNa, sAdhaka potAnI kriyAo upara makakama rahIne potAnAM cihno nahIM mUke to chevaTe loko ApoApa sAcuM samajavAnA. jene kaMThI paheravI hoya te kaMThI pahere, jene joI paheravI hoya te janoI pahere ApaNe tene choDAvavI nahIM. pitAnI meLe cheDI de te virodha karavo nahIM. (7) dareka dharmane potAne gaNe : sarvadharma upAsake dareka dharmane piotIka gaNavo paDaze. eTale jyAre tene bIjA dharmanI TIkA thaze tyAre te potAnA dharmanI TIkA jema lAgaze. bIjAnI uNapa tene khUMcaze ane te duHkhI thaze. mAtA jema pitAnA dareka bALakane sarakhI rIte vAtsalya varasAve tema sarvadharmopAsaka badhA dharmo prati vAtsalya vahAvaze. mAtA bALaka gaMdu thatAM tene sApha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70. kare evI ja rIte sarvadharmopAsaka karaze. mAtAne jema lohIne saMbaMdha bALaka sAthe che tevI ja rIte sarvadharmopAsakane upAsanAne saMbaMdha badhA dharmo sAthe che. tethI tene koI dharma kharAba nahIM lAge; e mATe sarva prathama teNe badhA dharmone potAnA gaNavA paDaze. : gAMdhIjI pAse sarva dharmanA loke AvatA. eka tarapha prArthanA thatI hoya to bIjI tarapha namAja bhaNatI heya ! prArthanAmAM gAMdhIjI kurAnanI Ayate paNa bolAvatA. ekavAra kaI kaTTara hiMdue vAMdhe uThAvyoH tame hiMdu thaIne musalamAnanI Ayato zA mATe bole che ? teo kahetAH "kurAnanI vAto gItAthI alaga nathI. badhAmAM eka ja prakArane upadeza che. " temanA upadezano e prabhAva paDyo ke paDita suMdaralAlajI jevAe te gItA ane kurAnane samanvaya "gItA aura kurAna" nAmanA pustakamAM karyo che. gAMdhIjI darekane kahetA ke tamAro dharma, bIjAnA dhamathI judo nathI. hiMdu-dharma iralAmathI judo nathI. temaNe to tyAM sudhI kahyuM: ""musalamAne gAyo nahIM bacAve tyAM sudhI hiMduo gAya bacAvI zakavAnA nathI." eTale jyAre khilAphatane prazna Avyo tyAre gAMdhIjIe temAM pUre rasa lIdhA hatA. temaNe musalamAnonA praznamAM eka hiMdu tarIke rasa laIne AtmIyatA keLavI hatI. zrI. mATaliyAe kahyuM hatuM ke huM rAdhA banuM te ja zrI kRSNanI upAsanA barAbara karI zakuM. eTale rAdhA bhAva keLavavo joIe. jene saMskArothI TevAyelo sAdhaka jyAre AvI bhAvanA kare tyAre te adabhuta banI jAya che. svAmI rAmakRSNa paramahaMse IralAmanuM rahasaya jANyuM tyAre te mahatvanuM banI gayuM. sAcA sarva dharmopAsaka tarIke gAMdhIjI darekane potAnA dharma upara rahevAnuM kahetA ane tene tenA dharmanI samajaNa pADatA; sAthe ja sarva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 dharmane Adara karavAnuM paNa sUcavatA. tethI dareka dharmanA loko gAMdhIjIne pitAnA gaNatA. A vAta sarvadharmopAsakamAM AvavI joIe. teNe dareka dharmane pitAne gaNavo joIe, ane te mATe teNe dareka dharmane UMDo abhyAsa karavo joIe, jethI te dharmanA anuyAyIne te dharmanA siddhAMta pramANe samajI zake. tyAre tene lAgaze ke badhA dharmo sArA che; kalyANakAraka che. mAtra tene anusaranAranI kharAbIonA kAraNe te dharmane kharAba kahI zakAto nathI. Ama A sAte aMge sarvadharmopAsanAnA che tenA upara manana karIne sarvadharmopAsanA karavAmAM Ave te vizvazAMti mATenA puruSArthamAM avazya saphaLa thazuM. carcA vicAraNA e vaTALavRtti nathI : . zrI. devajIbhAIe cekhavaTa mAgavA prazna karyo baMdhaka sanyAsI jaina banyA ane biMbisAra bauddhamAMthI jaina thayA temAM vaTALavRttine Teko maLe che ke kema ?" zrI. mATaliyAH "mahAvIra kevalajJAnI thayAbAda IdrabhUti gautama vagere agyAra brAhmaNa paMDita temanI pAse gayA. emane ziSyo sahita samAdhAna thatAM je mArga spaSTa thaye te bhAge gayA. mahAvIre gozAlakanA ziSyone teDavA prayatna na karyo eTaluM ja nahIM pitAnA ziSya jamAlie chUTA thavAnI rajA mAgI te paNa temaNe nathI Aveza karyo, nathI parANe kheMcavA prayatna karyo. pAchaLathI satya samajAtAM sudarzana sAthvI ane bIjA sAdhuo pAchA pharyA te judI vAta ! vaTALavRttivALA te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O tene kahevAya ke pitAnAmAMthI eka khase te dhuMAMkhu thaI jAya ane navA meLavavA AkAza pAtALa eka kare; bhaya, lAlaca ane camatkAra dekhADI ke ajJAnano lAbha laIne potAnI tarapha kheMce. sAcA dharmano svabhAva te jema anna ane jaLa, bhUkha ane tarasa chIpAvI prasannatA Ape, tema (1) skRtidAyaka prasannatA ApavAne, (2) cittane vyApaka vicAra karAvI temAMthI AnaMda zodhavAne ane, (3) bIjAnuM sukha joI AnaMda meLavavAne che. jene sAce dharma sparze tene Ama thAya. dhULa jayAM nIkaLe tyAM dhULamAMthI senAne kaNa zedhI le che tema dharmanI cAvI jene hAtha jaDI te badhAmAMthI sAra kheMcI leze. dharma mATe satya ahiMsAnI kasoTI : pU. daMDI svAmI : "haju te sarvadharma samanvaya uparanI chaNAvaTanA cAra aThavADiyAM thayAM che tyAM ATaluM thayuM che, to dhIme dhIme badhI vAta suMdara rIte chaNAI jaze. mArA vinamra mate satya-ahiMsAnI kasoTImadhyamAM rAkhI dareka dharmane ApaNe mAnIe to jagatamAM abheda lAvavAmAM madada maLe. Aje nemimunie kahyuM tema mahAvIra, buddha, rAma ane kRSNane vizvaguru mAnIe ane Izu khrista temaja hajarata muhaMmadane svIkArI laIe eTale prazno ApoApa patI jaze. pU. nemimuni : "dareka dharmanA judA judA AcAryo, judI judI mAnyatAo, judA judA, karmakAMDe, judA judA tattvajJAne tyAM keTalIkavAra sarvadharma samanvayanA nAme pitAnA paMthanA pracAra karavAnA prayatna thAya che. tenI takedArI rAkhavI joIe. vyApaka bhAvanA thatAM bheda TaLaze: zrI. paMjAbhAI: "gAmamAM pANIne baMdha tUTe ke sau kazA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 bhedabhAva vinA deDayA Ave che kAraNake temAM saunuM hita hoya che tema AjanA yugane prabhAva evo che ke se eka vaI vizvazAMti mATe jhaMkhe che. ApaNe koI matapaMthamAM paDatA nathI ke koIne kheMcatA nathI eTale sahu ApaNu kAryakramamAM detA Ave che. " navasArImAM deDha varSa pahelA nirmAsAhAranI pratijJAne yajJa karyo hato. temAM sai bhaLyA. temAM eka pArasI kuTuMba paNa kheMcAyuM. temaNe potAnA dharmamAM aDaga rahIne AmAM bhAga lIdhe. temAM vyApaka kAryakramamAM dareka dharmonA mANaso kazA paNa bheda vinA bhaLe ja che. jagata eTaluM najIka AvI gayuM che ke eka kAMkare paDatAM tenI lahera AkhA hojamAM phelAya, tema vyApaka kAryakramo dharmonI vyAsapITha uparathI mUkAtAM se tene upADI leze. dharmaguruonI pharaja zuM? zrI balavaMtabhAI : "ghaNIvAra kAryakramomAM sahu sAthe Ave teye dharmanA nAme alagatAvAda rahI jato hoya che. amAre tyAM moleslAma ATha daza kuTuMbo che. Aja lagI janmASTamImAM garabA gAtAM ane hiMdu-muslima ektA te zuM bake otapreta hatAM. paNa koI dharmagurue evuM bhUsuM bharAvyuM ke sAva nokhAM thaI gayAM. ame bIlImorA pravAsamAM gayelA. tyAre eka bhAIe kahyuM : "dareka pitAnA tarapha kheMce che. tyAM sAcuM zuM gaNavuM? dharmaguruoe ekatA vadhAravI joIe ke bhedabhAva ?" sArAM ta saMzodhana karIne apanA : zrI. mATaliyAe kahyuM : "auraMgajebanA dharmajhanUna ane musilama bAdazAhanAM dharmajhanUna chatAM mathurA ane vRMdAvana akhaMDa rahyAM. tyAM mArA vinamra mate islAmanAM sArAM ta levAno prayAsa thayo ane mUrtipUjA choDI nahIM. tevI ja rIte nIDaratA, AkramaNa sAme TakavAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zakti ane svadharma saMzodhanane guNa heya te anero dharma jhanUnanAM AkramaNa sAme paNa TakI zakAya che. dA. ta. IslAmamAM "eka prabhu" te viSNue kahyuM amAre hari paNa eka che. (2) tame namAjha pAMca vakhata bhaNe che te ame paNuM prabhAtI, maMgaLA, bhaga, zayana ane darzana ema pAMca vAra prabhune pUjazuM. (3) tame "jakAta"nI vAta kare che tema ame bhagavAnane bhoga dharAvIne prasAdI laIe chIe. (4) tame jema khudAmAM samarpita thAo cho tema ame paNa brahma saMbaMdha joDIe chIe. ane bahenone paNa chUTa ApIe chIe. (5) nAtajAtanA bheda rAkhatA nathI tema ame paNa nAthajInA paDiyA saune bhedabhAva vagara ApIzuM. A eka rIta thaI. bIjI rIta kabIra nAnakanI thaI. jyAM hiMdu muslima bannenuM saMkalana karI dharmanuM navuM ja svarUpa sarjAyuM. evA yugamAM sura, tulasIe pitAnA tatvane saMbhALI rAkhyuM. TuMkamAM hiMdudharma AvI vIrAcita udAratAthIja TakI rahyo che. saMta maMsUra ane sUphI mata : pU. daMDI svAmIe sUphI matanI carcA nIkaLatAM saMta maMsUrane dAkhalo ApatAM kahyuM: "teNe kahyuM ke huM avatAravAdamAM mAnuM chuM. allAha ane InsAna judA nathI. tene phAMsIe caDhAvavAmAM Avyo te tyAM paNa zabda nIkaLe "analahaka!" rAkhamAMthI paNa eja zabda nIkaLe. ane rAkhane pANImAM nAkhavAmAM AvI to paNa eja zabda nIkaLe. analahaka, eTale yarjuvedanA mahAmaMtra "ahaM brahmAsmi"ne artha thAya che. Ama dharma siddhAMtanI ektA maLe che. te uparAMta saMta phakIra aMge paNa ekatA maLe che. siMdha balucistAnamAM lAmbilA sthaLe hIMgaLA mAtAnuM maMdira che. karAMcIthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 - terame divase tyAM pahoMcAya che. tyAM joyuM te devI hiMdunA ane tenI pUjAraNa muslima phakIrANI hatI. zrI. pUMjAbhAI : "bahucarA mAtAjI AgaLa pAyA hiMdu ane kamAliyA muslima bhakta hoya che." - zrI. brahmacArIjI: satya, ahiMsA, sadAcAra ane dAna e muddAonuM mahatva ApaNe mukhya gaNyuM che. e saune mATe hoI ApaNe prayoga saphaLa thazeja." munizrI saMtabAlajIe jaNAvyuM: "Aje dharmo AMtararASTrIya rAjakAraNane AdhIna thaI gayA che. eTale rAjakAraNane vaza karanArA vizALa anubaMdha sahita kAryakrama levA e khAsa yAda rAkhavuM paDaze. te ja sarvadharma upAsanA sakriya thaI zakaze !" (pa-8-61 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] sarvadharma upAsanAnA prazno? sarvadharma upAsanAnAM vividha pAsAMonI chaNAvaTa thaI rahI che. temaja enI anivAryatA upara vicAraNuM cAle che. A muddo ati agatyane che, eTaluM ja nahIM tenA aMge aneka prazno UbhA thAya che je aMge have vicAra karIe. dharmanA nAmanI sUga : dharma zabdanA nAme ItihAsane pAne eTalA badhA anartho lakhAyelA che ke ghaNA lokone dharmanuM nAma paNa levuM gamatuM nathI. khAsa karIne raziyAmAM ane lAlacInamAM te eTalI badhI napharata che ke dharma jevI koI zabdaracanAne paNa teo pasaMda karatA nathI; ekaMdare sAmyavAdI dezomAM e pracalita koI paNa prakAranA rUpamAM nathI. ItihAsanA tAjA dAkhalAmAM dharmanA nAme bhAratanA bhAgalA paDayA ane pAkistAna juduM thayuM. tibeTamAM lAmAonA nAmonizAna paNa na rahevA dIdhA. dharmayuddho, jehAda, vAdavivAda vagere dharmanA nAme thayA ane tenI pAchaLa lAkho vyakitaonI katala, trAsa ane julama vagere gujAravAmAM AvyA. eTale ghaNAnuM mAnavuM e che ke e zabdane badalI ja nAkhe ane kartavya zabda vAparI "sarva-kartavya upAsanA" evuM nAma rAkhe, emAM zuM khoTuM che? atyAre te paraspara karmakAMDe, vidhi-vidhAne temaja guru ane deva aMge dharmo athaDAI rahyA che. tyAre dareka dharmamAMthI tAravavAnuM che te ahiMsA, satya, nyAya, prema vagere tattva-pavitra kartavyo. te pachI dharmanA badale "kartavya" nAma rAkhavuM vadhAre baMdha besaze. paNa A te thaI dharmanI eka bAju, paNa tenI bIjI bAjune paNa saLaMga bhavya ItihAsa paDe che. temAM dharmanA nAme tyAga-tapabalidAna ane samasta lekanA kalyANa mATe jIvana samarpaNanA e TalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA dAkhalA paDyA che ke enI AgaLa dharmanA nAme keTalAka svArthI tae je svArtha hita sAdhanA karI che tenuM kazuM paNa mUlya nathI. matalaba e ke dharmane nAme anartho karatAM tyAga-tapa-balidAnanI saMkhyA vadhAre thaI che. tethI dharma zabdane sAcA arthamAM grahaNa karanArAonAM kAryone joI dharmane nAme aniSTa AcaranArAonuM thathApaNuM saheje pragaTa thaI jAya che. krodha, Aveza ke jhanUna e kadi dharmanAM tattva rahyAM nathI; koI paNa dhame tene pramANabhUta mAnyA nathI. tyAre dharmanA nAme A to vaDe mANasa potAnI pAzavI ane hiMsakavRttine dara chUTo mUke enI javAbadArI dharma upara na thApI zakAya. kharuM kahIe to dharmanI pavitra bhAvanAnA kAraNe ja "mANasa eka sAmAjika prANI che" e vAkaya pracalita thayuM che. eka vastu kharAba chevI judI vAta che ane tenA nAme kharAbIo phelAvavAmAM Ave e alaga vAta che e rIte jovA jaIe to dareka sArI vastunI othe kharAbIo phUlephAle, tethI karIne sArI vastuone cheDI zakAtI nathI. kartavyamAM sarva hita nathI AvatuM : eka dAkhalo samajavA mATe laIe. rAvaNanA rAjyamAM khAvApIvAnuM badhuM maLatuM hatuM. game te kAma karo, rAvaNanI sAthe barAbara varte. evuM e rAjya hatuM. A rAjyane sAruM ja kahI zakAya ne? paNa mANasa kevaLa khAna-pAnanI jarUrata aMge nathI vicArato te enAthIe vadhAre uttama vastu mATe jhaMkhe che. tyAre ja te anyAyane paDakAre che. sItAne rAvaNa laI Ave che ane rAmane saMdeza AvyA chatAM paNa pAchI nathI vALane tyAre vibhISaNa tene kahe che: "meTAbhAI! tame A kArya dharma-virUddha karI rahyA cho ! rAmane pakSa dharmayukta che." tyAre rAvaNe sattAmadAMdha thaI ene javAba paganI lAtathI ApatAM kahyuM: "tuM tAruM kartavya kara. tAre A pasAtamAM paDavAnI jarUra nathI. tane mahela Ape che. khAnapAna ane vikAsanI sagavaDe ApI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 pachI tAre phariyAda karavAnuM kaMI rahetuM nathI. zA mATe tuM rAmane pakSa le che? zuM sItA tArI sagI thAya che !" vibhISaNa pAda dalita thavA chatAM tene kahe che: "sAce saMbaMdha kevaLa lohIne nathI; paNa nyAya dharmane saMbaMdha eja sAco saMbaMdha che. tame je kAma karyuM che te khoTuM karyuM che. te dharma-viruddha che ane tamane durgatimAM pADanArUM che. mATe ja tamane durgatimAM nAkhanArA A adharma kAryane huM Teko ApI zakIza nahIM. ! kartavyanuM kSetra maryAdita che. jyAre dharmanuM kSetra vizALa che. kartavya bahu bahu te kuTuMbathI mAMDIne rASTra sudhI jaze; jyAre dharma samagra mAnava-samAja ane mAnavetara prANa suSTi-samaSTi sudhI pahoMce che. kartavya-kartA bahu bahu to puNya meLavaze. ANe ATaluM karyuM eTale huM paNa ATaluM karUM. AvI maryAdA puNyanI che. tyAre apakAra upara paNa upakAra karo ke binasvArtha paropakAra kara; tyAga karavo e dharmanI vyApaka maryAdA che. kIDI-maMkoDI va. jIvo upara paNa karUNuM rAkhavI. bhale te ApaNane upayogI na thatAM heya. AvuM vyApaka tattva dharmanuM che. | vibhISaNa pAse khAvA-pIvAnI badhI sagavaDa hatI; badhAM sukhasAdhana hatAM chatAM tene lAgyuM ke eka videzI purUSa rAma sAthe anyAya thaI rahyo che. A jiMdagI kevaLa vyaktigata svArtha sAdhavA mATe ke peTa bharavA mATe nathI paNa dharma mATe che, temAM anyAyanuM nirAkaraNa karavAnuM paNa Ave che eTaleja vibhISaNa rAvaNane kahe che. "moTAbhAI! sItAnI mAphI mAgI meMDhAmo taraNuM laIne rAma pAse jAo. teo udAra puruSa che, teo tamane mApha karaze ane tame adharmathI bacI zakaze." paNa abhimAne caDelA rAvaNe tenuM kahevuM na mAnyuM. aMte vibhISaNane laMkA choDIne potAnI badhI sukhasagavaDo mUkIne dharma mATe cAlyA javuM paDyuM. paNa, dharmanuM eka saMskAra-kiraNa te mUkato gaye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 enuM pratibiMba maMdodarInA aMtaramAM paDyuM. maMdirIe paNa rAvaNane samajAvavAne khUba prayatna karyo, paNa te niSphaLa gaye. dharma koI Dhola-nagArAM vagADIne Avato nathI. te te mANasanA aMtaramAMthI pragaTa che. paNa jenAM hRdaya ane buddhi upara AvaraNa AvI gayuM hoya tene tarata khyAla Avato nathI. laMkAnI prajAnAM aMtaramAM te dharma hato paNa te lobha ane mehathI AvRtta hatA. tene lIdhe te prajA rAjA pratyenI pharaja sudhI jaI zakI AgaLa na vadhI zakI. rAvaNanI pAse bIjuM badhuM hatuM paNa dharma nahatuM. kartavyamAM kevaLa kArya karavAnI bhAvanAne vicAra rahe che tyAre dharmamAM nyAyanI pratiSThApanA ane anyAyane pratikAra karavAnuM hoya che. AjanA samayamAM lAlacInane eka tAjo dAkhalo laIe. tyAM rASTra pratyenI pharaja ene ja dharma gaNavAne kAyade Avyo. eka vakhata rAjyane hukama thayo ke "dareke, pitAnI pAsenuM tenuM rAjyane ApI devuM ?" eka bApAe leviza thaI rAjyane e na ApyuM. dIkarAe bApAne kahyuM : "bApA ApI do ! rAjyane hukama che." chatAM bApAe na mAnyuM. dIkarAe rAjya pAse jAhera karyuM. pariNAme rAjya bApAne samajAvavA ke dabANa karavAne kaI mArga nahIM letAM tene phAMsI ApavAne hukama karyo. te bApAne phAMsI maLI. have ApaNe aMtaramAM DokiyuM karIne vicArIe ke zuM A dharma hatA? ApaNuM hRdaya kaheze "nA. kAraNake rAjyane adhikAra koInI kAyadesara hakanI vastu jhUMTavI levAne na hato. chatAM rAjya A vaTahukama bahAra pADyo. bIjI bAju kartavya bhAvanA kharI; paNa lokonA naitika jIvana-nirmANa mATe kaMI karyuM nahatuM! eTaleja ekAkI kartavyane ThekI besADavA jatAM A prakArane anartha thayo. eTale kartavya nyAyaanyAyane vicAra vivekapuraHsara karatuM nathI ane e kartavya kSetramAM vizALa dharmane pUrI zakAya nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartavya eTale kevaLa AsapAsanI duniyAmAM kema vartavuM eja batAve che. paNa dharma jagatanA sarvajI sudhInI kalyANakArI pharaja batAve che. eTaluM ja nahIM mukhyapaNe UMDANanA satyane sAme rAkhIne AtmavikAsa temaja jagata vikAsa bannenI samatulA sAcavavAnuM kahe che. Aje je ke dharmane sAco artha te dhArmika kSetramAM paNa visarAvI devAmAM AvyuM che ane tethI dharmanI othe comera aMdhazraddhA, camatkAra. ane aniSTo pAMgarI rahyAM che, tene lIdhe mAnava samAja pratyenI pitAnI sAmAnya pharaja paNa cukAI gaI che. ane bhautika sAdhananA pravAhamAM jagatanI vicAradhArAnuM lakSya ja juduM thaI gayuM che. paNa dhamanA vizALa arthanuM anusaMdhAna je AjanI kahevAtI pharajo sAthe nahIM karavAmAM Ave te kartavyanA nAme aniSTa phelAtAM aTakAze nahIM. evI ja rIte dharmanuM jyAM sudhI kalyANakArI ahiMsA-satya prema-nyAyakArI rUpa na svIkAravAmAM Ave tyAM sudhI dharmane dharma kahI zakAya ja nahIM. pachI te te dharmanA nAme game te vitaMDAvAda haze. eka brAhmaNa mAMsAhAra karatA, dArU pIte ane vyabhicAra paNa karatA hatA. paNa te kahyA karataH "meM saba kucha karatA hUM magara merA caukA jUne nahIM detA!" to te kharekhara dharma nathI! pelA brAhmaNe ceka te na abhaDAbe paNa peTa ane zarIra abhaDAvyAM enuM zuM ? evI ja rIte pUchaNI laIne koI jana jIvajaMtunI rakSA kare paNa vadhAre vyAja laIne mAnava zoSaNa kare che te dharma nathI ja. A banne udAharaNa ApavAnuM kAraNa e che ke dharmanA ethe adharmanuM AcaraNa thaI zakatuM nathI. te ughADe paDI jaze. eTale dharma zabda ja sarvakALa ane sarvatra hitanA bhAva mATe ja upayukta che. kartavya zabdathI e dhvani nIkaLatA nathI. temAM ekAMtabhAve ekane yogya lAge te karavAnuM che tyAre dharmamAM badhAnuM hita sAcavIne cAlavAnuM che. eTale ja savakatavyopAsanA nahIM paNa "sarva dharmopAsanA" zabda vApare eja barAbara che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma eTale Atma-maryAdA: A praznanI eka bIjI bAju paNa che. jema eka bAju ApaNuM zarIra che tema bIjI bAju ApaNe AtmA paNa che. te zuddha, buddhi ane cata dhana che; paNa karma sAthe baMdhAyela hoI potAnI zuddha sthitimAM nathI. AtmA uparathI karmanuM AvaraNadUra karavA mATe zarIranI jarUra che; ane A zarIra che tyAM sudhI tenA vaDe ISTa-aniSTa, zubha ke azubha karmo thavAnAM che; paNa tenA kAraNe ApaNe AtmAne naSTa karI nAkhatA nathI. ApaNA mahApuruSoe enI maryAdA bAMdhI che. e maryAdAnuM nAma dharma che. zarIra dvArA thatAM amuka hada sudhImAM aniSTone kSamya gaNI zakAya; paNa te maryAdA oLaMgIne aniSTa kare te tene adhama gaNavAmAM Avyo che. eTale dharma zabda vaDe ApaNe eka bAMdhelI maryAdAne svecchApUrvaka svIkAra karIe chIe. A maryAdA ApaNane tenAthI nIce paDatA aTakAve che ane unnata mArge javAmAM preraNA Ape che. pAMca mahAvratadhArI sAdhuo paNa ghaNIvAra satya-ahiMsA-brahmacarya-nyAya va. nI pratijJA laIne pramAda, rAga, dveSa, kaSAya vaza, pUrNa rIte nathI pALI zakatA. keTalAka apavAdo paNa te mATe zAstrakAroe zarIra maryAdA joIne batAvyA che. tyAre gRhasthonI vAta ja zuM karavAnI ? tene te kuTuMba, svajana, sAthI, mitra vagerene svArtha mATe aneka jAtanA AraMbha-samAraMbha karavA paDe che, tyAre satya-ahiMsAdi kartavyanuM AcaraNa kevI rIte karI zakaze ? eTalA mATe ja tyAM dharma zabda Avyo. vividha dharmonI utpati thaI vividha dezonI kALa, paristhiti pramANe vividha dharmonI racanA thai ane mAnava samAjanI maryAdA baMdhANuM. kadAca koI ema vicAre ke mAre evI maryAdAnI zI jarUra che? huM jAte ja satya, ahiMsAdi kartavyanuM pAlana karIza pachI dharmanI zI jarUra che ! kharekhara to mANasa ekAkI rahI zakto nathI. ene samAjanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacce rahevAnuM hoya che. tyAM eNe TakI rahevAnuM hoya che. tyAM kevaLa pitAnI draSTie kAma cAlatuM nathI. koI kaheze ke "huM satyanuM pAlana karUM chuM;" koI ene virodha karaze ke A khoTuM che. tyAre tene pheMsalo karavA mATe koI zraddhaya vyakita pAse javuM paDaze. te AvA prasaMge pUrvaja AptapurUSanA vacanane AdhAra TAMkaze ane temanA dvArA samAjane maLelI preraNA raju karaze. te uparathI satyAsatyano te nirNaya karaze. e nirNaya koIne koI dharmane AdhAre ja thaze. Ama paraMparAgata kartavya mAgane ekAkI AcaravAthI kAma nahiM cAle paNa te mATe dharmane Azraya levo ja paDaze. Ama sarva kartavya AcaraNamAM dharmane samAveza na thaI zake. sarvajanasevA nahIM, paNa sarva dharma-sevA ghaNA leke kaheze ke kartavyanA badale dharma zabda rAkhavAmAM prathama daSTie te pUjA, devadarzana, namAja va. kriyAkAMDe Ave che. AmAM paNa vitaMDAvAda Ave che ke Ane mAnavuM ke Ane na mAnavuM ! A badhI mAthakuTamAM paDavA karatAM dharmanI bIjI bAju je mAnavasevA che, kAraNa ke dharma mAnavasevAne mArga cIdhe che. eTale sarvadharma upAsanAne badale sarvajanepAsanA rAkhIe to zuM khoTuM ? ene uttara e che ke sarvadharmopAsanAmAM te sarvajane pAsanA AvI jAya che paNa, sarvajanopAsanAmAM sarvadharmopAsanA AvatI nathI, kAraNa ke dharma zabda kevaLa mAnavane ja nahIM samasta prANIonI sevAne mArga cIdhe che. sAco dhArmika to sakaLa cha sAthe AtmIyatA anubhave che, tyAre janasevakanI maryAdA te mAnava jAtinI sevA sudhI ja che. te uparAMta bIjI rIte vicArIe to vizvanI vasati Aje paNa traNa abaja lagabhaga che. eTalI badhI vasatinI sevA karavA ApaNe ja kayAM ? na to eTalo badho samaya che, na eTalA badhA lokonI sevA karI zakAya, paNa sakaLajIvonI sevAnA aMga rUpe badhA prakAranA mANasonI sevA thaI zake. ghaNe ema paNa kaheze ke jainadharma jevA dharmo pRthvI, prANI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vanaspati, vAyu, agni, badhamAM jIva mAne che ane tenI paNa rakSA karavAnu sUcave che. paNa ekendriya jIvanI rakSAne khyAla karavA jatAM kyAreka mAnavasevA cUkAi jAya che. ekavAra mRdulAbene gAMdhIjIne *riyAda karI hatI, " amArA jaina sAdhue saDaka upara rastAmAM pezAba nAkhe che te sUkAtuM nathI ane khIjAnA paga khagayA kare che te hiMsA che ke hiMsA ! - A vAta teA manA nAme aviveka karavAnI thai. dhamakri ema nathI kahetuM ke ekedriya jIvananI ahiMsA mATe mAnavajIvanI hiMsA karI 1 te te vivekapUrvaka dareka kArya karavAnu kahe che. yatanA-sAvadhanI-satata sAvadhAnI rAkhavAnu te sUcave che. Aje ghaNA lAkA pazuvadhanA dharmanA nAme viredha kare che tyAre temanI javAbadArI ghaNI vadhI jAya che; temaNe tyAre suvALA cAmaDAMnA joDA, caMpala ke sAmAna vAparavA na joie; sAthe ja pazune mArIne tenI carakhI lAgela kapaDAM paNa na paheravAM joie; eTalu ja nahIM pannujanya davAo paNa na vAparavI joie. A badhI vAta janasevAmAM nahIM Ave! tyAM leAkeAnAM bhalAM mATe, sukhAkArI mATe, pazu-paMkhI ane aneka jIveAnA nAzane kSamya gaNavAmAM Avaze. yUpa ane amerikAnA dezamAM rUpa sajjana mATe paNa aneka nirdoSa pazu-pa MkhIone mArI nAkhavAmAM Ave che; zakti vadhAravAmAM aneka maraghInAM baccAM (Chickens)nu leAhI pIlavAmAM Ave che. te chatAM ene mAnahitanuM kAraNa TharAvavAmAM Ave che. eTale janasevA ane te paNa anya sRSTi pratye vivekasaranI sAvadhAnI sAthenI janasevA e dharmanA aMza thai zake; paNa vyApaka dharma banI zakatI nathI. zA mATe jUnA dharma ane dharmasaMsthApako joi e ? dhaNA leAkeA ema kaheze ke sarvadharmopAsanAmAM, badhA dharmonAM satyAne tAravavAM; tattvAnA samanvaya karavA; badhAne potIkAM mAnIne temAM rahela dASAne dUra karavA, tyAMsudhI te ThIka che. pazu, pAchA badhA dharma saMsthApakAnA nAme!vALI stuti (prArthanA) zA mATe joie ! tenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badale mAnavatA, ahiMsA, satya e badhA sIdhA sadaguNone ja laIe te harakta zI che? tene uttara ekaja che, saguNanI bhUkha darekanA aMtaramAM hoya che. te kharUM che; paNa tenI prApti mATe sarvaprathama najara enA saddaguNonI preraNA ApIne mAnavajAtine ghaDanAra dharma saMsthApaka ane dharmo tarapha jaze. sadaguNe emane ema jIvanamAM utaratA nathI. e mATe koIne koI preraka puruSa, e puruSanAM vicAre, ugAre ke enA upAsakonA samavicAro dharAvatA jUthanI sahAyatAnI jarUra paDe che. te mATe navA AdhAro zodhavA paDe che kAM te UbhA karavA paDe che. tyAre jUnAM AdhArone saMzAdhIne AgaLa javuM ThIka gaNAze. keTalIka bhAvanAnI vAta dalIlothI samajAvI zakAtI nathI, paNa eTaluM cokakasa che ke sarvadharmopAsanAnI sAthe sarvadharma saMsthApaka rastuti eka evuM baLa che je sarvadharmanA anuyAyIomAM ekatA, sahiSaSNutA ane samanvaya vahelI take sAdhaze. vaLI ekalI sadaguNa upAsanA laIne cAlavAthI vyakti ekalI ataDI paDI jaze; temaja vagara AdhAre ene karavA jatAM pitAnI bhUla age, koI TokanAra ke sudhAranAra paNa nahI maLe ! tethI vikAsa aTakI jaze. mATe sarvadharmopAsanA mATe sarvadharmasaMsthApaka pratye Adara-(stuti) jarUrI che. haMmezA ataDA rahevA ke virodha karatA anya pratye Adara sAmAne potAno banAve che ane tene sanmAna AdarapUrvakanuM jIvana jIvavAnI pharaja pADe che. enAthI vizeSa lAbha e thaze ke te-te dharmane mAnanArA loko potAnA dharmanI viruddha ke mAnavatA-viruddha vartaze te te-te dharmanA saMsthApaka puruSe ane te-te dhamane abhyAsa ane zradhdhA temane sumArge lAvavAmAM jeTalA upayogI thaze, teTaluM bIjuM koIpaNa sAdhana upayogI nahi thAya. te uparAMta keIpaNa dharma mATe Adara ke zraddhAne prAraMbha khAsa karIne te te dharmanA saMsthApaka pratyeno Adara ane zradhdhAthI thAya che. pachI tyAM deza-veza liMga va. nA bhede naDatA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta mukhya dharma: jo ke Aje ghaNuM dharmasaMpradAyo vadhI gayA che ane tenA peTA saMpradAya ane upagaccho paNa ghaNuM nIkaLI paDyAM che. paNa temAMthI mukhya sAta dharmone tAravyA che. te A pramANe che - jaina, bauddha, hiMdu, vaidika, khristI, IslAma ane jarathostI (pArasI) sarvadharma upAsanA mATe jainadharmanA mahAvIra, bauddhadharmanA buddha, hiMdudharmanA rAma, vaidika dharmanA zrI kRSNa, khristI dharmanA Izukhrista, IslAma dharmanA hajarata mahaMmada ane jarathostI-pArasIdharmanA azarastanuM smaraNa prArthanAmAM karIe chIe; ane emanA dvArA te te dharmonA mukhya tane tAravIne darekanA dharmamAM AcarAya te prayatna karIe ja chIe. jo ke badhA dharmo eka sarakhA nathI te te pitA potAnA deza, kALa. yegyatA rUci ane paristhiti pramANe sarjAyA che ane dareka ThekANe pitapotAnI rIte aniSTa paNa che tethI gabharAvAnI jarUra nathI. zarIranA jema alaga alaga raMgo hoya che te cikitsA paNa alaga alaga hoya che, tema samAjanA paNa alaga-alaga rogo-aniTe hAI dharmasaMsthApako dvArA karavAmAM Avela cikitsAmAM viMvidhatA che. badhA rogonI eka davA nathI tevI ja rIte badhA dharmonI sudhAraNA ke saMzodhana mATe alaga prakAro heI zake e svIkArI letAM spaSTa satya samajAtAM vAra nahIM lAge. ane A satya samajAtAM sarve dharmonA saMsthApakonAM jIvana ekasarakhAM na hovA chatAM temanA pratye temanA dvArA karela jagatanI sevAne lIdhe Adara ocho nahiM thAya. ghaNIvAra e mahApuruSane na samajavAmAM ApaNuM abhimAna, ahaMkAra ke paraMparA kAraNabhUta hoya che te tene vijayabhAve dura karavA joIe. paraMparAne teDavAmAM ke saMzodhana karavAmAM ghaNuMne mahAnaanartha thaI jatuM hoya evuM lAge che. A bhrAmaka dhAraNa che. ethI te mahA puraSonA jIvana caritranA mahattamAM koI AMca nathI AvatI. temaNe mUlyAMkana ghaTatuM nathI. tIrthakara lo ke dIpakara le; avatAra le ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ payaMgabara lo, masIhA lo ke bhagavAna le; badhAnA jIvanamAM ghaNuM aMtara hovA chatAM, temaNe pitAnA kALe je kArya karyuM che tenA kAraNe sahune pUjanIya gaNyA che. kadAca emanA jIvana-kavanamAM samAnatA na hoya paNa temanA udezamAM virodha na hatA. teo eTalA ja lokahitaizrI ane lokavaMdha hatA. Ama te jenenA cevIsa tIrthaMkara ane bauddhonA 24 buddhonAM jIvanamAM ghaNuM aMtara hovA chatAM te badhAne ekasarakhA pUjanIya gaNyA che. dareke potAnA kALamAM pitAnI te vakhatanI paristhitimAM lokasamAjamAM je atyAcAra-anAcAra, ke aniSTa phelAto hato tene dura karavA prayatna karyo hato ane tyAMnA mAnava samAjanI te vakhatanI paripATIne sudhAraNAne navo vaLAMka Apyo hato. eTale hajarata muhaMmadanA badale je buddha arabastAnamAM thayA hatA te temane hajaratamuhaMmade karyuM teja karavuM paData. vaLI bhagavAna mahAvIra ane buddha samakAlIna hatA. te chatAM potAnI zakita ane rUci pramANe koIka bhagavAna mahAvIrane kaThera saMyama mArga letA, te kaI bhagavAna buddhanA mArge cAlIne Atmahita karI zakatA hatA. mULa vAta to eja mahatvanI che ke temaNe tAtkAlika jIvananI visaMvAditAone dura karI hatI ane junAM vikRtionAM jALAne khaMkherI dharma saMskRtine zuddha karI hatI. ApaNe tyAM sAravAra karavA mATe alaga alaga cikitsA che, elopathI, homiyopathI, Ayurvedika, yunAnI ane kudaratI upacAra. dareka cikitsA paddhatino dardIo lAbha le che ane dareka paddhatinA niSNAta DekaTara pAse jAya che. kAraNake temane evo vizvAsa che ke tyAM jaIne teo ThIka thaze. paNa enA ThekANe loko bAjhatA nathI ke A paddhati sArI ke A niSNAta sArA ane bIjA kharAba ! evI ja rIte dharmonuM samajavAnuM che. jema dareka vaidakIya paddhatimAM dardIne sAjA karavAnuM dhyeya che. evI ja rIte dareka dharmanuM ane dharma sthApakanuM kArya paNa lokakalyANa karavAnuM che. have jyAM pitAnuM vadhAre kalyANa thatuM hoya tyAM lokoe javuM joIe. paNa, enA kAraNe ekane sArI ane bIjAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDavA na joIe. dareka mahAnapurUSae dharmanI sthApanA karI tyAre te vakhate tyAMnA, te kALanA lokonuM hitaja temanA manamAM hatuM. paNa pAchaLathI temAM mamatva, ahaMkAra ke mAnI lIdhelI zreSThatA graMthanA kAraNe anuyAyIo te mahApurUSonI kheTI tulanA karatA hoya che. ane anya mahApurUSone beTI rIte citaratA hoya che. dareka mahApurUSone Adara karavo eno artha e nathI ke dareka vAtanuM AMdhaLuM anukaraNa karavuM joIe. dareka vAtamAM vivekanAM traNa age ya (jANavuM) heya (tyAjaya) ane upAdeya (upayegI)ne khyAla te rAkhavo ja rahyo ane te A bAbatamAM paNa hovuM joIe. TuMkamAM eja kahevAnuM che ke "mahApurUSo mahApurUSo vacce ucca-nIcatAne bheda ApaNI daSTie pedA karavo na joIe." AnI eka ujajavaLa dizA e che ke badhA dharmanA saMsthApakoe potAnA agAunA mahApurUSenI prazaMsA ane stuti karI che. jemake mUsAe IbrAhImanI, Izue musA ane IbrAhImanI temaja muhammada Izu, mUsA ane IbrAhImanI prazaMsA karI che. bhagavAna mahAvIre pArzvanAthane tIrthakara gaNAvyA che temaja rAmakRSNanI paNa temaNe prazaMsA karI che. bhagavAna buddha pitAnI agAu 23 bIja dIkaro mAnyA che ane hiMdu dharma vilaMbIoe temane pitAnA avatAramAM gaNAvI lIdhA che. eTale rAmakaNanuM nAma AvatAM jene moTuM kaTANuM kare ke buddha mahAvIranuM nAma AvatAM hiMduo meM bagADe te khoTuM che. evuM ja IsAI ane muslimoe samajavAnuM che. sarvadharmopAsakanI pharaja : eTale sarvadharmopAsakanI e pavitra pharaja che ke te dareka dharma saMsthApakanA nAme veravikhera thaela mAnavasamAjane premasutramAM bAMdhavAne prayatna kare dareka dharma saMsthApakonI lokahite pitAnuM mUlyAMkana karI temanuM sanmAna kare. tenAthI paraspara prema vadhaze ane veravirodha zamatAM zAMti thaze ane sonuM kalyANa thaze. ghaNA loko ema mAne che ke sarvadharma upAsanA karavA jatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo vaTalAI jaze; kAphara thaI jaze ke temanuM samakti cAlyuM jaze. sAco dharma kadi vaTalAta nathI, sAcuM ImAna kadi TaLatuM nathI; temaja sAcA deva-guru ane dharmanI zraddhA kadi nAza pAmatI nathI. satya upara koI prakAranI chApa nathI ke A hiMdunuM satya ke A musalamAnanuM satya. satya-je evA raMge raMgAI jatuM hoya to te kadApi satya na hoI zake. te uparAMta samakita bhaMga thaI vanayika mithyAtva tyAre thAya che jyAre koIpaNa vAtano viveka karyA vagara, sArAM mAThAM badhAMne sAro tane gaNavA. vinaya-mithyAtva to viveka vagaranI dareka kriyAmAM lAge che. pitAnA mAnelA dharmamAM rahela azuddhio, de, aniSTone dUra na karIne temanI paNa prazaMsA karavI e vinaya mithyAtva che. te to aviveka darzAve che. tyAre sarvadharmopAsanAmAM prAraMbhathI ja viveka upara te saMpUrNa bhAra mUkavAmAM AvyuM che. eka rIte ApaNe tene vivekanI sImA kahI zakIe chIe. eTale sarvadharmopAsake te satata viveka jALavavAnuM che. kadAca sarvadharmopAsakane ema paNa kahevAmAM Ave ke ame je rIte amArA dharmagurane pUjIe chIe te rIte tamAre paNa pUjavuM-mAnavuM ane samajavuM joIe. A eka bhayasthAna che ane tenA kAraNe zuka kriyAkAMDenI mUDhatA tarapha vaLI javAne aMdeza rahe che. sarvadharmopAsake tyAM saMpUrNa sAvacetI rAkhI guNagrahaNatAne pradhAnatA ApIne AdaramAna pragaTAvI badhA dharmo sAthe AtmIyatA pragaTAvavAnI che. navIna nahIM paNa prAcIna prathA Ama jyAre anya dharmanA devane deva mAnavAnI vAta ATalI makkamatAthI kahevAmAM Ave che tyAre ghaNAne A koIka tUta lAgaze. kharekhara evuM nathI.ApaNe agAu jANI gayA tema agAunA paramapuruSone zraddhAthI mAnavAnI A eka prAcIna praNAlikA che. eTale ja karaDe de, lAkha payagaMbaro, Thera Thera masIhAo, anaMta siho vagere zabdone prayoga thAya che. tenA saMdarbhamAM anyaliMga siddhA, gRhasthaliMga siddhA, atIrtha sihA vagere muktigAmI prakAra jainemAM maLe che, eTaluM ja nahIM jainenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAramaMtramAM te "arihate " ane "siddhAbene namaskAra karavAnuM che. je guNonI ja vadanA che. e ja nahIM kevaLa vatamAna covIzI nahI paNa tenI pUrve thaI gayelI anaMta covIzI. ema bhaviSyamAM thanArI anaMta vIzIne vaMdanAnuM vidhAna che. e ja paripATIe mAnatuMgAcArya kahe che - buddhastvameva vibudhArcita buddhi bodhA, tvaM zaMkaro'si bhuvanatraya zaMkara tvAt / ghAtAsi dhIra ziva mArga vidhervidhAnAt vyaktaM tvameva bhagavan puruSottamo'si // -bhaktAmara stotra -devatAo paNa ApathI bedhi pAme che eTale Apa ja sAcA buddha che traNe jagatane kalyANa mArga batAvanAra A5 heIne Apa ja kharekhara zaMkara-ziva cho. ane puruSamAM te Apa zreSTha heIne sApha puruSottama che. have AmAM budhanI upamA ApI bhagavAna buddhane, zivanI upamA ApI, zivane ane puruSottamanI mAnyatA ApI viSNune; AdaramAna ApavAmAM ja AvyA che. evI ja rIte hemacaMdrAcArye stuti karatAM kahyuM che :- bhava bIjAMkura jananA rAgAdyAH kSayamu pAtratAyasya brahmA vA viSNurvA haro, jino vA namastasmai // -jeNe bhava bhramaNanA bIjAMkura rUpa, rAgadveSane naSTa karyA che tene brahmA kahe, viSNu kahe, ziva kahe ke jina kaho--tene huM vaMdu chuM. kevaLa jainenA AcAryomAM nahIM paNa buddha tripiTakamAM Thera Thera bhagavAna mahAvIra mATe budhe A zabda vAparyA che - "dIrdha tapasvI jJAtaputra zramaNa bhagavAna mahAvIra vadanIya che. " hiMdu dharmamAM gItAe paNa badhA mahApuruSe prati zraddhA rAkhavA vAta spaSTa kahI che : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yad yad vibhUtimatsatvaM zrImadUrjitamevavA tatta devAvagacchatvaM mama tejo'za saMbhavam -je je sAtvika zrI saMpanna ane tejasvI vibhUtimAna santa che tene tuM mArA tejanA aMzathI ja pedA thayelo samajA zrImada bhAgavatamAM bhagavAna RSabhadevane ane budhdhane avatAre tarIke mAnavAmAM AvyA che. e ja rIte vedamAM paNa RSabhadeva, neminAtha vagerene vaMdana karavAmAM Avela che. islAmamAM paNa kahyuM che - anu ku mahima mina kuma -ame te rasUlo ane paigaMbaromAM koI jAtane pharaka karatA nathI. kahevAne TUMka sAra e che ke badhA dharmasaMsthApakone Adara kare e koI navIna praNAlikA nathI, paNa prAcIna zradhdhAnI anukaraNIya parivAhI che. te uparAMta sudeva ke kudeva e to ApaNuM mAnyatAe UbhA karelA bhrama che. je vyakti je yogya hoya tene te rIte pUjavI joIe. mAtA-pitAne vaMdanIya gaNAya paNa temane AhaMta kevaLI mAnavA e kudevapUjA thaze; paNa temanA upakAra gaNavI temanI sevAcAkarI thAya te te sudevapUjA-mAdevabhava va. sutra pramANe thaze. evI ja rIte vItarAganI pUjA dhana-lAlasA ke putra mATe karavAmAM Ave to te kadevapUjA thaze. paNa, sidhdha-budhdha mukta thavA mATe karavAmAM Ave to te sudevapUjA thaze. vakIla, DokaTara, zikSaka darekane tenA dhaMdhA pramANe mAna ApIe ane kAma laIe te te yogya gaNAze. evI ja rIte dareka dharmanA mahApurUSone temanA guNe pramANe mAna ApavuM eja kharI sudeva pUjA kahevAze. eTalA mATe ja sarvadharma prArthanAmAM dareka dharma saMsthApakanA viziSTa guNone ullekha karyo che, jethI te stuti karatA jIvanane upayogI dareka guNa maLe ane dharmane nAme parama zAMti maLe. ' keTalAka loko udAra hovA chatAM eTale pakSapAta jarUra rAkhatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ heya che ke bIjA dharmonA deva ke paramaguruo kaMIka sArA hoI zake paNuM paripUrNa ane pUrNa nirdoSa to amArAja deva che. ahIM sarvadharmopAsake pakSapAta pUrNa AvA kheTA vizvAsanuM khaMDana karI; satya samajAvavAnI jarUra che. A rIte jyAre eka bIjAnA dharmanA mahApurUSonI stuti-kadara thaze; niSpakSa banAze ane UMDANathI vicAra thaze te badhA dharmanA jhaghaDA ApoApa zamI jaze. jayAre samabhAva haze ane sAthe viveka bhaLaze tyAre rAma ane kRSNanA karmayoga upara Azcarya thaze; buddha ane mahAvIranA tyAga tapanuM kharuM mUlyAMkana samajAze. temaja IzuM ane muhaMmmadanI sevA ane saMgaThananuM navuM mahatva samajAze. Ama thatAM badhA dharmasaMsthApaka pitAnAja lAgaze; pUjya lAgaze ane temanAM guNagAna vahAlAM lAgaze. pachI to maMdiramAM paNa tamane parama zAMti maLaze; marijadamAM paNa IzvaranuM ghara dekhAze ane devaLa- carcamAM paNa dharma sthAnakane Adara pragaTaze. carcA- vicAraNuM - zrI. mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "mArA namra mate (1) satya uparanI zraddhA, (2) pAkhaMDane pratikAra, ane (3) samAjamAM zuddha vahevAranI sthApanA thAya, te dharma ane guru tathA sAdhusaMsthA paranI zraddhA TakI rahe ane chatAM mUDhatA sva para bannenI dUra thaI jAya. dharma e jIvavAnI vastu che. A dharma samajIne je AkAra Ape teja sarvadharma samanvaya karI zake. dharmane vepAranI vastu kahevAtA mahetAe prAyaH karI che. prajAnI samaja ane prayoga parathI asarakArakatA jeTalI vadhe teTalI bajArU vastu-vepAranI vastu dUra thaI jAya. bajArU vastu samAjamAM thoDA vakhata, jera kare paNa aMte te satya prakAzatAM te jera jhAMkhuM paDI ja jAya che. ApaNe te vidheyAtmaka mArgeja javAnuM heI bhIti nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmakRSNa paramahaMse nAnapaNathI ja sva sAdhanA karI ane sAcI - sAdhanA AgaLa vadhatAM ApoApa pAkhaDa tUTavA mAMDyuM. emaNe meTA meTA vedAMtIone paNa ThekANe lAvavA jevI paristhiti UbhI karI. temaNe eTalI AtmIyatA UbhI karI ke mathurabAbu nAmanA mANasanI vedanA pite jhIlI lIdhI. vinaya ane prema game tevA virodha ane deza vacce saheje sadhAyAM eTale sarvadharma samanvaya saheje Ave. mA jema bALakanA - caherAne vAMcI zake che; pati ke patnI parasparanA hRdayane saheje pArakhI - zake che, tema sarvadharma samanvayI sAdhaka badhA dharmonAM satya pitIko karaze; kAraNa ke tenI emAM otaprotatA haze. eTale sAthe sAthe peThelAM pAkhaMDI tane pariharaze. amArA vidyAthIo vacce garamAgarama carcA thaI ane nakkI karyuM: "havethI phalANI jagyAe anAja na mokalavuM." paNa teja vidyArthIo samajAvaTathI samajI gayA. anAja aTakAvyuM nahIM paNa e bhaktanI jagyAone lakhyuM..." 1956 saMvata pachI je hetue bhakatae A pavitra kArya zarU karyuM te te sAcuM karyuM hatuM, paNa have jamAnAne oLakhIne kAma ApI pachIja khavaDAvavAnuM thavuM joIe." bhale udyoga dhaMdhA tarata cAlu na thayA paNa davAkhAnAnI vAta te jagyAone sUjhI. TuMkamAM sadaza toDyo nahIM ane asadaza tUTavAnI zarUAta thaI. munizrI saMtabAlajIH "sArI navI prakriyAo UbhI karavI eTale khoTI kriyAo chUTaze ane je dharma, guru ane mULa saMpradAya taraphanI UMDI janazraddhA paDelI che ene AMca nahIM Ave. A carcAmAM ApaNe eka bAbatanuM khAsa dhyAna rAkhavuM ke je dharmasaMpradAyanI koI vyakti A zibiramAM hAjara nathI temanA saMpradAya ke dharmanI vAta -- aMge khUba udAra rahevuM. (12-8-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khristI dharmanA UMDANamAM sarvadharma upAsanA aMge ghaNuM vizada carcA thaI che. temAM e. vicAravAmAM AvyuM che ke (1) koIne vaTalAva nahIM; (2) veza. parivartana karAvavuM nahIM; (3) badhA ja dharmone pitAnA mAnavA; ane (4) potAnA dharmanuM saMzodhana karavuM. A cAra age dharmanA kahyAM che ane tene lakSIne sarvAdhama upAsanAnuM lakSya rAkhavAnuM kahyuM che. jyAM sudhI dharma aMge UMDe vicAra nahIM thAya tyAM sudhI dharmanA nAme je aniSTo, aMdhazraddhA ane vezavirodhe thAya che tene aTakAvI zakAze nahIM. eTale have dareka dharmanA UMDANamAM UtarIne tenI zuM zuM khUbIo che te aMge jarA vadhAre vistArathI vicAra karavAne che. A jagatamAM jene vistAra-prasAra ghaNe che. evA cAra dharmo che. khristI dharma, islAma dharma, bauddha dharma ane hiMdu dharma. A dharmo upara jaina dharma-pArasIdharma va.ne prabhAva eka yA bIjI rIte paDyo che paNa anuyAyIonI draSTie A cAra dharmonuM AgaLa paDatuM sthAna che. Aje khristI dharmanA UMDANamAM UtarIne vicAra karazuM. khristI dharmane pAye : khristI dharmane vistAra jagatamAM moTA pAyA upara che. temAM paNa khristI lokoe zikSaNa ane ArogyanI bAbatamAM AkhA jagatamAM bahu moTuM kArya karyuM che. jagatanI pachAta ane tiraskRta jAtine uddhAra, bhale dharmapracAranI bhAvanAthI temaNe karyo paNa, e moTuM kArya teo karI zakyA che. hiMdamAM AdIvAsI ane harijanene emaNe cAhyA, AphrikAnA ghora jaMgalomAM jaIne paNa temaNe saMskAra reDavAnuM kArya karyuM. A mATe jovA jaIe te khristI dharmanA mULamAM mAnavasevAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAye rahelo che te jaNAyA vagara nahIM rahee ja mAnavasevAne pAye temane raktapittiyAo, AMdhaLAo temaja baherA-mUMgA mATe kaMIka karI chUTavA mATenI preraNA Ape che. dhamane mULa pAye haMmezAM tenA saMsthApakanA jIvanamAMthI Ave che eTale sevAnA saMskAra ATalA daDha zA mATe khristI dharmamAM jovA maLe che. te mATe Izu khristanA jIvana ane siddhAMta kayA che te ApaNe joI jaIe. traNa siddhAMta : bAIbalamAM Faith, Hope and Charity eTale ke zraddhA; AzA ane udAratA upara khAsa bhAra mUkavAmAM Avyo che. prabhu upara zraddhA rAkhe te tamAruM kAma thaze. sArI AzA rAkhI sAruM vartana karo. bIjA pratye mAyALu bane; ane udAratA rAkhe. eTale ke dAna karo. yahudIonuM saMkaraNa thayuM temAMthI khristI dharma Avyo che, e ApaNe jANIe chIe. ahIM khristI dharma age vadhu UMDANamAM jatAM pahelAM ApaNe te vakhatanI sthiti paNa joIe te cagya thaze. izu pahelAnI sthiti : pazcimanI saMskRtimAM rAjya upara mukhya bhAra mUkavAmAM AvatuM. ApaNe tyAM rAjA gauNa hata-prajA mukhya hatI ane rAjA tenA pratinidhi tarIke hatA. paNa pazcimamAM rAjAne "bhagavAnane avatAra" ane devI putra mAnavAmAM AvatA. te icache e rIte prajA upara zAsana karI zakto; rIjhI zakata ane atyAcAra karI zakato. izu agAu yahudIomAM dhArmika saMskAra reDanAra mUsA hatA. susAne janma thayo eTale te hasyA. eTale koIe rAjAnA kAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharyA ke A chokaro apazukaniyALa che. e uparathI rAjAe musAne mArI nAkhavAne hukama karyo. tenI mane khabara paDI eTale te chokarAne eka peTImAM mUkI nadImAM mUkI AvI. A peTI rAjAnI kuMvarInA hAthamAM AvI ane yogAnuyoge enI eka dAsInA hAthe mUsAne uchera thayuM. temaNe prajAmAM utsAha bharyo. te vakhate rAjAzAhIne kAyade vicitra hatA. gulAma bhAgI na zake. nahIMtara jIvatA siMha AgaLa choDI devAmAM Ave. eka AMkha phoDe tenI AMkha phaDavI ane dAMta teo enA dAMta toDavAnI vAta hatI. AvI nItimAM moTo pheraphAra Izue karyo. Izune janma : tyAra pachInA hajAra varSa bAdanI A vAta che. tyAre arabastAnamAM sIriyA nAmanA prAMtanI jerUsalema rAjadhAnI hatI. tyAM heraDa nAmane rAjA rAjya karato hato. tenuM upajaNa ghaNuM hatuM. tene khabara paDI ke mAro koI duzmana pedA thayo che. eTale teNe hukama karyo ke A gAmanAM be varasanI ummaranAM tamAma bALakone ThAra karavAM. badhAne A sAMbhaLI khUba du:kha thayuM. aMdaro aMdara vAta karavA lAgyA, paNa rAjAzAhInI sAme koI mAthuM UMcakIne virodha na karI zakyA. eTale bethala hemanAM badhAM bALakone mArI nAkhavAmAM AvyA. Izune bacAvavA mA-bApa nAsI chUTayA. Izune janma kuMvArI mAtAne peTe thAya che. mAtAnuM vevizALa josepha nAmanA suthAra sAthe thayuM hatuM. paNa kuMvArI kanyAne bALaka janme eTale te vakhate loko mAnatA ke te deve Ape che. AvuM karyuM bAbatamAM paNa ApaNe tyAM mahAbhAratamAM che ke kuMvArI kuMtIne bALaka janmatAM tene sUrya bhagavAnano AzIrvAda mAnavAmAM Avelo. game te heya paNa merI ane josepha Izune laIne nAzI chuTe che. Ama Izane janma zrama karanAra suthArane tyAM thAya che, paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI thAya che. te 12 varasanA thayA tyAre mA-bApa sAthe jerUsalemanA eka utsavamAM gayA. te rastAmAM devaLa pAse mA-bApathI chUTA paDI jAya che. chokare bhUlo paDyo eTale mAtA-pitAne ciMtA thAya che. bahAra na maLatAM temaNe devaLamAM tapAsa karI te Izu pUjArIo sAthe gaMbhIra prakAranI carcA karI rahyo hato. te vakhate be jAtanA loko hatA. eka rUDhicusta ane bIjA sudhArAmAM mAnanAra. pahelo varga karmakAMDamAM nahoto mAnato paNa dharmane UMce mUkIne dhana kamAvAmAM mAnanAro hato. bIjo varga karmakAMDa karatA, rAjAnI khuzAmada karato. ApaNe tyAM bhAratamAM paNa rAjAzAhInA Azraye cAlI janAra AvAja karmakAMDI brAhmaNa varga bhagavAna mahAvIra ane buddhinA kALe hato. devaLanA pUjArIo ane Izu vacce gaMbhIra carcA cAlatI hatI. Izvara zuM che? kayAM rahe che? zuM kare che? IzunA A prazno badhAne muMjhavatA hatA ane teo potAnA pustakIyA jJAna pramANe rAjAne mahatva ApavAnuM kahetA hatA. tyAre Izu eka tattvajJa saMtanI chaTAthI badhAne javAba ApatA ane vahema pAkhaMDano virodha karatA hatA. pUjArIo Izune javAba na vALI zakyA ane temane devaLanI bahAra kADhI mUkyA. ubhelA loko paNa bALakanA AvA tArkika jJAnathI chakka thaI gayA. kharekhara te rAjAzAhIne nAme te samayamAM eTaluM badhuM ghara adhera cAlatuM hatuM ke badhA kaMIka tarka karatA paNa koInAmAM AgaLa AvIne virodha pragaTa karavAnI zakti na hatI. AvI amUka bhAvanA AkhA samUhamAM Ave tyAre te bhAvanA AkAra pAmI mahApurUSane pedA kare. leke e mAnyuM ke IzunA rUpe mahApurUSane janma thaI cUkyuM che. A bAra varSa pachInA viza varSamAM IzunA jIvanane cokakasa vRtAMta maLatuM nathI. paNa jJAnanI khejamAM Thera Thera khAsa karIne pUrva tarapha gayAnuM mAnavAmAM Ave che. A vIsa varSamAM loko upara thatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyAya, atyAcAro ane zoSaNe temanA supta hRdayane jagADe che. Izvara ane tenA devIputra tarIke rAjA ane tene sarvasva mAnIne cAlanArI khuzAmada karatI karmakAMDa-priya purohitenI dharma saMsthAonA AcAra-vicAra navA manomaMthane jagADe che. tamAcAnA badale tamAro ane AMkhanA badale AMkhanI badalAvALI lokanItinA kAraNe paraspara vadhatA jate verabhAva ane aMte sukhazAMtine abhAva. A AkhI paristhitie IzunA jIvanamAM AmULa parivartana ANyuM. temane lAgyuM ke nIDara thaIne AgaLa vadhavAne samaya AvI rahyo che ane enA mATe temanA jevAe pahela karavI joIe. te vakhate yahudI ane samAriyana be jAte hatI ane ApaNe tyAM savarNa ane harijana che tema e lokomAM yahudI samAriyananA hAthanuM pAsuM nehatA pItA. Izu yahudI hatA. ekavAra te be traNa mitra sAthe jerUsalema jaI rahyA hatA. tyAM rastAmAM temane tarasa lAge che. eka bAI kUvA upara pANI bharavA Ave che. Iza tyAM jaIne kahe che: "bahena! pANI pA!" bAI samAriyana hatI. teNe Izune cahere jaIne kahyuM: "bhAI tuM yahudI lAge che. huM samAriyana chuM. zuM tane mAruM pANI kAma lAgaze.?" Izue kahyuM: "bahena ! tuM ane huM sarakhA ja chIe.... lohI badhAmAM sarakhuM che, mAMsa sarakhuM che ane bhagavAne pANI upara koI chApa nathI mArI ke A yahudInuM che ke A samAriyananuM che. mATe tuM pANI pA! Izu jema keInI sAthe bhedabhAva karato nathI tema tuM paNa nA karIza." jeke IsAIo Ano artha jUdo kare che ke bAIe IzunI tasya chipAvI tethI Izu bhagavAne baInI bhavanI tarasa maTADI. paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teNe sarvaprathama mAnava-mAnava vaccenA bhedabhAva nakAmA che, ema jAhera karyuM. tenI sAthenA mANasoe kahyuM: "A kAnuM pANI pIvo cho?" tyAre, Izue eTaluM ja kahyuM: "mANasanA hAthe kudaratanuM ApeluM pANI pIuM chuM. temAM mane bhedabhAva jaNAtuM nathI." ApaNe eka tarapha "mAma sarvabhUteSu"nI vAta karIe chIe tyAre bIjI bAju paDachAyo paNa na laIe--temane khristI dharmane A bhedabhAva vagarane siddhAMta samajavA jevuM che. eTale ja khristI loko bhedabhAva ke AbhaDacheTa vagara dUra dUrathI AvIne sevA karI zakayA che ane lokone AkarSI zakyA che. hiMdudhameM A vAta samajavA jevI che ane teNe te anya dharmanA siddhAMta pacAvyA che. tyAre sevAne A siddhAMta sarva sAdhusamAje khAsa preravA jevuM che. thoDAka rAmakRSNa mizananA sevakoe joke A kArya upADyuM che paNa A kAma te samasta lokoe upADavAnuM che ane temanI sevAne lAbha bhedabhAva vagara darekane maLe, ane sAthe ja mAnava mAnava vaccenA bhedabhAva tUTe e khAsa jAvAnuM che. IzunA jIvana upara jarAka AgaLa vadhIe. tyArabAda te cAlIza divasa sudhI ghera tapa kare che. je je mahApurUSo thaI gayA che temaNe Atma saMzodhana; leka paricaya, pravAsa ane mane maMthana karelAM che. bhagavAna mahAvIre paNa sADAbAra varSa tapa kareluM; buddha cha varSa tapa kareluM. IzuM paNa cAlIsa divasanuM tapa kare che. zarIra ane cetana judAM che evuM bhAna thAya tyAre ja sAco dharma prApta thaI zake che. cAmaDI utArI le te paNa dehanI vedanA cetanane asara na kare, evo samabhAva prApta thAya tyAre ja satyadharma prAptinI parIkSAmAM pAsa thavAya. Izune potAnA A siddhAMta mATe AkarAmAM AkarI parIkSA ApavI paDe che. te zArIrika bhoga-vilAsanI sAdhanArUpI pracalita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAzrita dharma mAnyatAne paDakAre che. te vakhate rAjAzAhInuM upajayuM hatuM. loko khuzAmada kare, nekarIo meLave ane zArIrika sukhenI tuccha prApti mATe kartavyanI ItizrI samaje tyAre AvI vAta karanAra AtmA pAke, krAMti karavAnI vAto phelAve te kayAMthI sahana thAya ? pariNAme zarIranI vedanA AtmAne na lAgatI hoya, te pachI Izu parIkSA Ape-te mujaba tene kese tANIne laI javo ane krosa upara khIle ThokAI javAnI sajA ApavAmAM Ave che. Izu tene parIkSA gaNe che. krosa upara pite khIle ThekAI gayela che, zarIramAMthI lohI nIkaLe che, strIo raDI rahI che tyAre IzuM temane kahe che: "tame kone. raDe che ! IzuM to amara che te punarjanma pAmI rahyo che." ane te krosa upara caDhIne balidAna ApI de che. kahevAya che ke traNa cAra varSa bAda e dharma pAchA jAgRta thAya che. IzunA bAra ziSya hatA temane eka yahudI nAmane ziSya ja bevaphA banI Izune pakaDAve che. paNa IzunA balidAnathI AkhI prajA jAgRta thAya che ane IzunA pagale temanA upadezane pracAra karI; vilAsI rAjAzAhI ane karmakAMDI purohitazAhIne avazeSa karI nAkhe che. je upadeza anubhavomAMthI nIkaLyo hoya che te asarakAraka hoya che. eTale ja Izune upadeza Aje jagatamAM vyApaka rIte prasarI gayo che. IzunA upadeze - Izue mAnavajAti vaccethI bhedabhAva maTADavA mATe je jambara purUSArtha karyo te temaNe upadezelI nIcenI hakIkato uparathI spaSTa thaI jaze. jo ke Aje temanA ja anuyAyIo vacce kALAdhoLAne je bhedabhAva vartavAmAM Ave che te IzunA upadezane anukuLa nathI. Izue nIcenI bAbato upara khAsa bhAra mUkyuM hatuM : (1) zrImate ane garIba bane samAna che. temanI vaccenI , bhedabhAvanI divAla toDavA mATe kahyuM ke dareke pitAnA parasevAne jeTalo meLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 vo joIe, khA joIe. IzunA A siddhAMtane sAro evo pracAra thaye. IslAmanA paNa keTalAka bAdazAhe mahenata karIne roTale khAtA. sIrAjadaulA TepIo bharata, auraMgajeba zrama karatA, khalIphA ummara caTAI upara sUto. (2) garIbomAMthI lAdhava graMthi kADhavA mATe garIbene kahyuM ke "devenuM rAjya tamArUM che." enA anusaMdhAne teNe mahatvanI eka bIjI vAta e karI ke "sAyanA nAkAmAMthI kadAca UMTa pasAra thaI jAya te zakya che paNa zrImatAne svarga maLavuM azakya che." Ama kahIne teNe daridrane biradAvyA ane svarga upara temane adhikAra paNa batAvyuM. AthI rAjA, zrImaMta ane paisApAtra abhimAnI na bane te raste paNa teNe cI. (3) bhedabhAvanI rekhA teDavA mATe trIjI vAta karI ke darekane roTalo meLavavAne sarakhe adhikAra che. A saMskAra Aje sAmyavAda rUpe rahyA che. teo ema kahe che ke have ame koIne roTalAnI ciMtA nahIM rahevA daIe; zikSaNa, Arogya ane raheThANane maphata prabaMdha karazuM. badhA eja vAta vicAre che paNa Izue te vAta mULarUpe dharmanI rIte kahI ja che. hiMdustAnamAM A aMge vizeSa vicAra thaye nathI, kAraNa ke ahIM te parigrahane ja adharma mAnya che. ahIM prajAne mukhya mAnavAmAM AvI che ane rAjyane gauNa mAnavAmAM AvyuM che, eTale ahIM zrImaMta ane rAjAo mATe paNa sarvasva tyAgIne javAnI bhAvanArUpa sanyAsa ane hamaNAM sAdhuvRtti zreSTha gaNavAmAM AvI che. pazcimamAM purohitazAhI rAjAti hatI ane rAjA mATe aMta samaye-adha jiMdagI bAda vAnaprastha ke sanyAsane svaicchika niyama na hatA. IzunA jIvanamAMthI "darekane roTalo meLavavAno adhikAra bhAva" razkine lIdhe. tene "abdu dhIsa lAsTa" nAmanA pustakamAM lakhyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 gAMdhIjIe razkinanA e pustakamAMthI je bhAva lIdhe te "sarvodaya" nAme che. tenuM gujarAtI-hiMdI bhASAMtara paNa thayuM che. emAM eka dAkhalo ApavAmAM Avyo che. eka jamInadArane drAkSanI vADI hatI. drAkSa utAravA majuranI jarUra hatI. eTale majUra zadhavA bajAramAM gayo. tyAMthI eka Ane nakkI karI majUra laI Avyo. baporanA bIjA majUra lAvyo. sAMjanA paNa keTalAka majUra laI Avyo. chelle kAma chuTavAnA eka kalAka agAu paNa keTalAka bekArone laI Avyo. je sau chUTA thayA tyAre darekane sarakhI majUrI cUkavI ApI. savArathI kAma karanArane sarakhI ane sAMjanA AvyA temane paNa sarakhI. eTale pelA majUrone IrSA thaI jamInadAre kahyuM : "tamArI sAthe je belI karI hatI teTalI tamane cUkavAya che. bIjAne zuM ApavuM te mAre jovAnuM che. bIjAne vadhAre apAya temAM tamAre anyAya na mAnavo joIe. bIjAnI IrSyA na karavI joIe. darekane roTalo-meLavavAne eTale ja adhikAra che." (4) cothI vAta e karI ke "prabhu upara vizvAsa rAkhe! te badhAnuM bhaluM icche che. mA jema dareka bALakanuM dhyAna rAkhe-sarakho prema rAkhe che. chellA upara vadhu prema hoya che, kAraNa ke agAunA pAchaLa te teNe jiMdagI kharcA che. chellAne haju e lAyaka banAvavAnuM che. te vAtane lokoe amalamAM mUkavI joIe. ane jene na maLatuM hoya tene kAma khAsa karIne ApavuM joIe." (5) pAMcamI mahatvanI vAta kahI ke bhUla thaI hoya te pastA karo. prabhunI pAse besIne ekarAra kare. aThavADIe ekavAra prabhunA maMdiramAM jAva, pastA jene thAya che te pApI paNa nirmaLa banI zake che. pApIone eka vakhatanA pApa mATe na dhikkAre; kAraNa ke nAnuMmoTuM koIne koI pApa dareke jIvanamAM karyuM hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 A aMge IzunA jIvanane eka dAkhalo ApavAmAM AvyuM che. eka bAIne laI loko temanI pAse nyAya mAgavA gayA. Izue kahyuM: "pace je nyAya karyo che temAM pheraphAra na thavo joIe. paNa eka vAta che. bAIe cAritrya saMbaMdhI je naitika bhUla karI che, temAM te ekalI nathI. bIjI bhUla karanArane te tame koI paNa sajA karatA nathI ? te chatAM paNa sajA karavAno adhikAra kone che ? jemaNe AvI koI bhUla jIvanamAM na karI hoya! evI vyakita AgaLa AvI bAIne sajA kare !" eTaluM kahI IzuM AMkha mIMcI gayA. sau vicAramAM paDI gayA. koI e manathI, te kaI e tanathI te koIe vacanathI koI paNa prakArane doSa te karyo hate. eTale eka pachI eka sau cAlyA gayA. Izue bAIne kahyuM: "samajAyuM ne?" bAI kaheH "hA ! huM bhUlanI mAphI mAguM chuM." Izue kahyuM : "bhagavAnanA zaraNe jA. te tane mApha karI deze!" IzunA jIvanane sAra: IzunA jIvanamAMthI nIcenI traNa vAte mukhyatve sAme Ave che - (1) temaNe rAjAo, dhanika ane pApIone alaga alaga rIte saMbodhIne mAnavajAtane eka karavAno prayAsa karyo. eTale ja IsAI samAjamAM rAjA ane prajA, vALaMda ane vakIla devaLamAM sarakhA bese che ane sahu sarakhA che e siddhAMta sthApita karyo. gAMdhIjIe paNa A siddhAMta pakaDI lIdhA hatA. (2) AjIvikAmAM aMtara na hovuM joIe. saune peTa, paheraNa ane pathArI maLavAM joIe, pachI bhale te game te kArya karato hoya. (3) saunA bhalAmAM ApaNuM bhaluM che. ekane eka Ane maLe ane bIjAne be AnA maLe te IrSA na karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 (4) jaLa ane cetananA sAcA bhedanA jJAna sivAya sAce dhama pALI zakAtuM nathI. (5) sAce camatkAra te prema, zrama, karUNuM vagere saddaguNone jIvanamAM utAravAmAM che. ane e kharekhara bahu ja kaThora sAdhanA mAgI le che. Izune e sAdhanA mATe kesa upara caDhIne balidAna ApavuM paDyuM hatuM. paNa, Aje mAnavatAne e prakhara premInA nAma sAthe jAduI camakAro joDAI gayA che. tenuM eka kAraNa te e che ke ALasa, bhaya ane lAlaca e traNene praveza tyAM thaI cUkayo che. loko ALasu bane ane tapa tyAga balidAnathI pAchA phare to tenI javAbadArI sAdhusamAjanI che, ane sAdhusamAja ALasu bane to tenI javAbadArI samAjanI che. ApaNe tyAM A zibiramAM amadAvAdane eka dAkhalo apAyA che ke eka mahArAjanAM darzana karavA mATe phulahAra, zrIphaLa, me, phaLa, va. laIne base jeTalA UbhelA mANasonI katAra jAmI hatI. darekane ema IcchA hatI ke gurunI najara paDe te beDo pAra thaI jAya ! evI ja vAto Aje IsAInsamAjamAM pracalita che ke Izu hAtha pherave te roga dUra thAya, Izu AMkha pherave to dhana meLave. A badhI lAlacenA kAraNe loko AkarSAya te kharA paNa sAce dharma dabAI jAya ane mUDhatA Ave; A badhuM ALasa, lAlaca ane bhayamAMthI Ave che. gune karyo hoya, kadAca kabUla karatAM apamAna jaNAya paNa, kabUla karanAra pharI gune na kare ane saddaguNonI vRddhi kare to dharma; sAmAnya vahevAramAM zuddhi rAkhe te dharma-AvAM tattavothI sabhara dharmane rAjyAzrita banavAnuM kAraNa te pAchaLanA anuyAyIonI ALasa kacAzaja gaNavI joIe. je kArya thaI na zake tene pachI camatkAra rUpe pheravI nAkhavAmAM Ave che. evuM lokamAnasa ahIM paNa joI zakAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 Alu prakriyAmAM pheraphAra : khristI dharmamAM paNa be varga che. eka khristI ane bIje yahUdI. ane mATe pavitra karAre che khristI dharmanuM pracalana mULa to mUsA (bejhisa) e karyuM hatuM; paNa tenuM saMzodhana Izue karyuM ema kahI zakAya. yahUdIo musAnA junA dharma karIne mAne che. ane tenI sAthe ghaNuM camatkArika vAtone joDe che. tyAre Izue e bhautika camatkArone avagaNyA che. paNa tenA anuyAyIoe aMdhazraddhAthI AvA ghaNuM camatkAro enI sAthe joDI dIdhA che, e paNa hakIkata che. mUsAnA jUnA karAronI daza AjJAo A pramANe che - (1) mA-bApane Adara kare. (2) koI jIvane na mAro. (3) corI na karo. (4) vyabhicAra na karo. (5) jUThA sAkSI na bane. (6) pitAnA khetara mATe nokara-cAkaranI jhaMkhanA na kare. (7) kAmamAM aThavADIe eka divasa rajA pALe. kAraNake pRthvI racanAre paNa pRthvI banAvatAM eka divasanI rajA pALI hatI. (8) jagatakartA izvaranI mUrti na ra. (8) mane ja mAne ! huM kahuM te devane mAne. bIjAne pUjaze te dhanotapanata thaI jaze. - (10) tane parezAna kare tene tuM parezAna kara; dAMta pheDe tene dAMta phoDa; paNa prANa na le! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 jUnA karAranA uparanA pAMca karAre jovA jaIe te bauddha dharmanA paMcazIla, jenAM pAMca vrato ane hiMduonA pAMca yamane maLatA Ave che. Izue navA karAra pramANe je vastuo raju karI temAM teNe navI prakriyA UbhI karI. badala na le. paNa DAbA gAlanA badale jamaNe gAla dharI bhANasAIne jagADavAnI vAta karI. badhA bhagavAnanA putra che. eTale koie koinI sAthe bhedabhAva na karavo joIe. teNe pitAne "prabhune putra" ko ane AkhA vizvanuM bhrAtRtva UbhuM karyuM ke teNe sarjelAM dareka bALako samAna che. bhagavAna aMge teNe anaMta zraddhA vadhArI ane tenA zaraNe jaIne pApa ekarAra karIne zAMti meLavavAnuM kahyuM. jUnA karAra pramANe dhanota pata thaI javAnI vAtane teNe sadaMtara TALI nAkhI ane bhagavAna eTale asIma prema, kSamA ane karUNAno bhaMDAra che ema jAhera karyuM. te vakhatamAM yahUdIo ja khristI dharmane pALI zakatA. paNa Izue tenA daravAjA dareka mATe ughADyA; ane Ama prabhunI chAyAmAM badhAne eka karyA. teNe potAnA jIvananA balidAnathI e siddha karI ApyuM ke, balidAnanuM-eke-eka lohInuM TIpuM ugI nIkaLavAnuM che, ane te vAta satya karI. IzunA avasAnane babbe hajAra varSa vItavA chatAM, sevA, zikSaNa ane Arogya nimitte, isAI sAdhu saMsthAe AkhA jagatamAM je pracaMDa kArya karyuM che e IzunI nasanasamAM vyApta loka-sevAnI bhAvanAnuM ati vistRta svarUpa che. IsAI-sayAjathI karaDe rUpiyA pachAta deza mATe sahAyatA rUpe, davA mATe Ape che, e izunI dAnanI bhAvanAnuM pratibiMba che ane Thera Thera niyamita ravivAre thatI isAI samAjanI prArthanA e temanI bhagavAnanI zraddhAne bhavya paDa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje isAI samAjamAM paNa keTalAMka aniSTo pracalita thayAM che; paNa temaNe vagara bhedabhAve lAMbI lAMbI saphara kheDI ajANyA pradezamAM je sevA, zikSaNa ane ArogyanuM kAma karyuM che te na kevaLa stutya che paNa "mAtmA sarva bhUteSu" gaNanArAonI korI vAto karanAra mATe atyaMta anukaraNIya che. carcA-vicAraNuM balidAnanI zraddhAH zrI. mATaliyAjIe AjanI carcAne ughADa karatAM kahyuM-jUnA karAranI AjJAomAM, cha AzAo te evI che ke je pAtronA pAyA samAna che. dA. ta. (1) mAbApane mAna ApavuM, (2) hiMsA na karavI, (3) corI na karavI, (4) vyabhicAra na kara, (5) . khoTA sAkSI na banavuM (6) tArA pADezInI sahAya ke vastunI jhaMkhanA na karavI. pachI eka divasanI rajAne haka aThavADiye darekane rahe te mATe bhagavAnane dAkhala TAMko ke temaNe (1) AkAza-pRthvI, (2) prakAza-pANI, (3) jaLacara, (4) paMkhI, (5) pazu-bAga (6) Adama ane Iva. Ama cha divasamAM racanA karI paNa sAtame divase ArAma karyo. eTale te divasane prabhune gaNI tenI upAsanA karavAne niyama rAkhyo. tenI pAchaLa eja bhAvanA che ke cha divasa to garIba-majUra badhA bhale zrama kare-karAve, paNa eka divasa te badhA eka sAthe-bhedabhAva mITAvIne bese.' Adama ane IvanI vArtAmAM AgaLa upara ema kahevAmAM Ave che ke temane amUka phaLa khAvAnI manAI karI-paNa bannee khAdhu ane kaleza jhaghaDA zarU thayA. A phaLane mAyAnA phaLa tarIke ghaTAvI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 prabhunuM khiMba na banAvAya. 8mA karAranI AjJA evI che ke kAraNa ke te nira Mjana-nirAkAranI pratimA kyAMthI hAya ! pazu 8-10 A che AjJAo evI che ke A deva sivAya bIjA kAIne na mAnIza; nahIM teA tane herAna-parezAna (deva) karI mUkaze. ahIM dha jhanUna dekhAya che. Ama te dareka dharmamAM saMkucitapaNuM AvyuM ja che. paNa bIjA deva tarapha duzmanAvaTanI vAta yahudI dharmAMmAM vizeSa kahevAmAM AvI hAI te teNe vadhu paDatI saMkucitatA ane jhanUna UbhAM karyAM che. pariNAme Aje yahudIone sArI peThe sahana paNa karavu paDayu che. paNa, Izue peAtAne deva-putra kahIne deva ane mAnavanA saMbaMdha batAvye; Ama deva aMgenI aMdhazraddhA, bhayane teNe dUra karyAM. zue je kaI upadeza ApyA--mAnava mAnava vaccenI divAla dUra karI je Adarza ApyA te Ama te musAnA upadezanA anusaMdhAnamAM ja ApyA che. paNa, te vakhate zune kresa para dharapAI javAnuM kAraNa ApaNane maLe che. Adama ane dhruvane je upadeza deva taraphathI apAyAnuM jUnA karAramAM kahevAyuM che te upadeza--te ane bhUlyAM ane temaNe phaLa khAdhuM. A phaLa eTale ahaMkAra-svAtha' ane halakA prakAranu abhimAna che. temAM "huM ja jIvu 1 huM ja saunA mukhya rahuM" AvI TUMkA svArthInI bhAvanA che. AvA ahaMkAranA lAMchanane dhAvA mATe lohI Apavu joIe. te zunA mahattvanA upadeza hatA. te mATe zue jAte leAhI ApInealidAna daine batAvI ApyuM ke lehInu TIpe TIpu UgI nIkaLyu che. gAMdhIjIe tene pAye banAvyeA ane gAMdhIjInu khalidAna paNa niSphaLa nahIM baya; e AvatA itihAsa jarUra kaheze. balidAna sivAya paNa zue bIjA e siddhAMta ApyA; te che, (1) zraddhA ane (2) udAratA. khalidAna vyartha jatuM nathI; te Akhare Ugaze. eTale jagatanI mAnavajAta mATe udAra :hAthe tuM tArI pAse je kaMi che te pIrasa. AnuM ja nAma Faith, Hope ane Charity Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zraddhA, samarpaNa ane tyAga che. AjanA yuganI sarvAgI krAMtinA mArgamAM, A traNa vastuo pAyA rUpe che." apanAvI zakAze? pU. daMDI svAmI : "je ke bhAratamAM badhA dharmonA siddhAMtane eka yA bIjI rIte hiMdudharmo samAvI lIdhA che; te chatAM IslAma ke IsAI dharmane ApaNe gaNu-gaNuva khUba vicAra mAgI leze." zrI. mATaliyA : kriyAkAMDanA je bheda karyA che; zAstronA arthabheda je bheda pADyA che tene ApaNe gauNa gaNeja chUTako che. e bhedamAMthI AkhA vizvanAM prANI mAtra sAthe abheda tAravI leja paDaze." zrI. baLavaMtabhAI : "Ama ApaNe khristI dharma ane IslAmane apanAvI zakatA nathI; paNa harijana khristI ke musalamAna thaI jAya te calAvI laIe chIe. harijananA paDachAyAthI apavitra thanAra, muslimone aDIne pavitra rahe che ema mAnavAnuM zuM kAraNa che? zrI. pUjAbhAIH rAjyAzrita paNuM ane dharmamUDhatAnA musalamAne rAjA thayA te musalamAne pavitra gaNAyA ane aMgrejonuM rAjya AvyuM te aMgrejo sArA gaNAyA; paNa dharmamUDhatAne kAraNe harijanane "dhUkAryA, ApaNe AvI dharmamUDhatAne hAMkI kADhavI paDaze." e triveNI saMgama : zrI. mATaliyAe IsmAIlabhAI nAgorInA kuTuMbane dAkhalo ApatAM kahyuM: "mAtA brAhmaNa, bApa IslAmI ane khristI kuTuMbanA bahena-badhA sAthe rahe ane potapotAne dharma pALe. Aje tyAM prArthanA, namAja ke koccAra thatuM hoya tyAre suMdara triveNI saMgama lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 pU. munizrI saMtabAlajIH "dharmamUDhatA ane sarvadharma upAsanAnI vAto haju vadhAre vigatavAra ApaNe gaNIzuM. ApaNe ane hiMdane Adarza vizva vAtsalya che. jenadharmanA khamIramAM te vadhu vaNa, chaNA, AcarAye ane AcarAvAya che. reTI-beTInA vahevArone gaNavAmAM AvyA che. eka jaina muslima bahenane paraNe ane jainamuninA upadezathI te daMpati AkhA samAjamAM ane kuTuMbamAM samAI gayA. AmAM navuM kaMI nathI. IslAma dharmane ApaNe mAnavAthI ke, IslAmI hiMdudharmane pitAne mAne, prArthanA ke namAja paDe te kaMI pharajiyAta nathI. joIe te prArthanA kare ane joIe to namAja bhaNe ane Icche te banne kare. kharI vAta te je jhanUna che. amAnavIya tattva che te dUra thavuM joIe; ane nirmAsAhAranuM tattva umeravuM joIe. kurezI kuTuMbane dAkhalo ApaNuM sAmeja che. bApujInA upadezanA kAraNe namAja ne cheDI ane A pavitra ta umeryA. tevI ja rIte hiMduo saMdhyA-vaMdana pUjana na cheDe paNa IslAmanI advaitabhAvanA AcAramAM sAcavIne utAre, A che sarvadharma upAsanAnuM sAcuM rahasya. (18-8-61), Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] khristI dharmanA UMDANamAM-2 [ A pravacana pU. munizrI saMtabAlajInI 58 mI jayaMtinA divase AvatuM hoIne jayaMtinA anya pravacano thayAM heIne anya pravacanI apekSA saMkSipta che. saM.] khristI dharma aMge ApaNe vicAra karI gayA ke temaNe kevA saMjogomAM keTalA virodha vacce paNa mANasa mANasa vaccenA bhedabhAva dura karavAne pracaMDa puruSArtha karyo. e mATe temane potAnuM balidAna paNa ApavuM paDayuM. pitAnA dhyeyanI siddhi mATe jagatanA mahApurUSa haMmezA pitAne prANa paNa heDamAM mUke che. jo ke temanuM balidAna vyartha jAtuM nathI. izuM krosa upara caDhI gayA. loko raDatA hatA. tyAre temaNe kahyuMH " huM maratA ja nathI. tame AnaMda pAme !" kahevAya che ke ethe varase teo pAchA navArUpe AvyA. khristIdharma tarapha lokonI zradhdhA vadhavA lAgI. pacAsame varase to khUba ja vyApti thaI gaI. te vakhate pila nAmane prakhyAta ziSya thayA. teNe khristI dharmane sAro evo pracAra karyo. tyArabAda bIjA nAnA nAnA dharmaguruo ghaNuM thayA. jena, lUka, bhAthI, ane smArTa vagere eja paraMparAmAM Ave che. A lokoe dharmasidhdhAMtone AvarI letI ghaNI suMdara dharmakathAo lakhI che. cAra varSa bAda TelImekasa nAmanA sAdhu thayA. teo ekAMta guphAmAM ja rahetA. te vakhate roma nagaranI aMdara kolejiyala medAnamAM rAjA omeriyasa malayudhdha khelAvatA. hajAre ke tene jovA AvatA. paNuM ghaNuM jAna-hAni thatI. te TelImekase aTakAvI. IsAI dharmamAM moTuM parivartana 16 mAM saikAmAM AvyuM. dharmanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 nAme ghaNAM aniSTo pracalita thaI gayAM hatAM. jyAM bhagavAnanI mUrtinI nA pADavAmAM AvI hatI tyAM IzuM ane saMtanI mUrtio sthapAI gaI hatI. dharma pAcho kevaLa kriyAkAMDa tarapha vaLate hate. dharmaguruo svargamAM javA mATe ciThThIo lakhI detA hatA. te vakhate mArTina yuthara thaI gayA. temaNe tene virodha karyo eTale proTeDaeNTa dharma pedA thayo. e aMge khubaja carcA cAlI ane eka tadana na krAMtikArI vicAraka varga teja arasAmAM thayo. temaNe agAunA romana ketholika dharmane temaja proTesTaMTa dharmanI madhyamamArgIya jAtine paNa virodha karyo. A kadara sudhArAvAdI paMtha te prembiTeriyana varga kahevAya. Avo varga moTA bhAge hijaratI banIne amerikA tarapha gayo ane thoDAka osTreliyA tarapha paNa gayA. dharma-sudhArAnuM A AMdolana kevaLa yurepa sudhI na rahyuM paNa bhAratamAM tenI vyApakapaNe asara cAlu rahI. jainamAM mUrti-pUjAnI pAchaLa je pAkhaMDa-prapaca paSAtA hatA tene virodha lokAzAhe karyo ane sthAnakavAsI saMpradAya alaga phaMTAyA, hiMduomAM paNa AryasamAja, brahmasamAja, devasamAja, premasamAja temaja tattvajJAna saMsthA vagere paNa dharma-sudhAraNanI caLavaLanAM pariNAma rUpe che; e niHsaMdeha che. IsAI dharmamAM Aje je tapa, tyAga ane sevA tarapha vadhu dhyAna lokonuM kheMcAyuM che. teno zreya 18mI sadImAM thaI gayela saMta-phAMsisane phALe jAya che. khristI dharmanI carcAnA UMDANamAM jatAM ApaNuM samakSa traNa samajavA jevI vAta AgaLa Ave che - (1) upadeza game teTalo sAre hoya paNa AcAramAM mUkAvavA mATe samAjanuM dhoraNa paNa taiyAra hovuM joIe, pace teTaluM ApavuM joIe. (2) mRtyu pahelAM anuyAyIonuM jutha UbhuM karI javuM joIe, je bAdamAM paNa pitAnA kAryane AgaLa dhapAvI zake; ane (3) anuyAyIonI daSTi vizALa ane vyApaka hovI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 A mATe saMgaThana, sArAMbaLAne upayoga ane rAjya pAchaLa rahe te puruSArtha karavo joIe. jethI dharma rAjyAzrita banI javAne khatare na rahe. carcA-vicAraNA dharmAzrita rAjyathI rAjyAzrita dharmasudhI: zrI. mATaliyAjIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM " savAranA munizrI saMtabAlajIe samajAvyuM. temAM ApaNe joyuM ke IzunA mRtyu pachI cothe varase samaja pAkI thaI ane pacAsa varSe tethIja pala nAmanA sa ta thayA ane khristI dharma vizvamAM phelAye. khristI dharmanA saMtoe ghaNuMye kaSTo asahya yAtanAo sahI chatAM je zakti pragaTa thavI joIe te kema na pragaTI? e vicAravAnuM rahe che. tyAM paNa sAdhuonA niyamo banyA. saMdha racAya. eka karatAM anekanuM sahaciMtana bhaLatA anubhave vadhyA. AthI khristI dharmane prAraMbhamAM rAjaya upara prabhAva zarU zarUmAM khUba phelAyo. eAchI zaktivALA vadhu zakitavALA banyA. paNa mULa kacAza eka rahI gaI te camatkAranI. "IzuM pANuM chAMTe te mRtaka jIvatA thAya. pANuM pAya te haThIlAM darda maTe" AvI vAtone laIne aMdha zraddhAvALI bhakita vadhu khIlI; paNa nitya vikAsa pAmatI viveka zakti na khIlI. pariNAme janatA sAdhuonI paDakhe AvI, paNa te zuddha ane saMgaThita na banI zakI. eTale rAjya ane dharmaguruo banne vacce sattAne jhADe jAo. gegarI nAmanA pi5 (dharmagurue) te samayanA rAjA sAthe yuddha karyuM; aneka nirdoSa prajAjane hemAyA. ekAda peDhI pachI dharma ane rAjya vacce karAra thayA. te mujaba rAjAe rANI kevI karavI ? temaja be rAjAonI laDAImAM dharmagurune nyAya maMjura thAya; A be zarata rAjya svIkArI. A rIte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 yuropamAM je sabhyatA, nyAya priyatA va. vaLI temAM khristI dharmane phALo. paNuM rAjya bephAma banyuM ane dharmaguruonI sattA paNa bephAma banI. tenuM kAraNa camatkAra priyatAnA phALe jAya che. mArTina lyuthare dharmaguruo sAme paDakAra pheMkyo; paNa rAjaya sAme koIe na pheMkyo. AthI rAjyanI bephAmagIrI vadhI. janatAnI aMdhazraddhA ochI to thaI paNa zuddhikaraNa ane saMgaThana na thayuM. AthI raziyAmAM dharma e Dajhara che. kheDUte rUDhicusta che," te pAyA para kAMti thaI. bIjI bAju rAjAoe vepArI, zahere va.ne Teko lIdhe ane baMne bAjue rASTravAde jhanUnane svAMga lIdhe. "jarmana" ka ane eka jevA bhASAvAda para nAnAM nAnAM rASTra UbhAM thaI gayAM; temaNe jagatamAM yuddha macAvyAM. Izune ahiMsA, prema, bhrAtRtvabhAvano upadeza eka bAjue rahI gayo. dharmaguruo tenI AgaLa na TakI zakyA ane nyAyanI sattA rAjya pAse gaI eka buddhivAdI varga Ubho thaye. te dharma virodhI thaye. bIjI bAjue dharmaguruo paNa karmakAMDI thaI gayA. vijJAnIone rAye kharIdyA ane lokomAM anukULatAe vadhatA loko rAjyAzrita thavA lAgyA. muslima sAme rAjya jhaghaDyA. AvA vakhate lokazAhImAM lokonuM pIThabaLa joIe temAMthI TreDa yuniyanane vicAra AvyA. AmAMthI sAmyavAdane baLa maLyuM. nisteja dharmaguruo ane saMsthAo : lekazAhI rAjya muMjhAyA, dharmaguruo paNa muMjhAyA. kAraNa ke beTI rIte saMgaThita thaIne loko ja maMdirane lUTavA lAgyA. Ama sAmyavAdI baLa AgaLa dharmaguruo nisteja puravAra thayA. eTale tibeTa jevI hAlata thaI. dalAI lAmAno namUno sAme ja paDyo che. bIjI bAju lokazAhI rAjyanA dharmaguruo mAtra AzIrvAda denArA banyA. A badhuM sarvadharma upAsanA karatAM karatAM ApaNe jovuM rahe. (26-8-1) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] islAma dharmanA UMDANamAM jagatanA badhA dharmone samanvaya-upAsanA aMgenI vicAraNAmAM Aje islAma dharma aMge vicAravAnuM che. sAmAnya rIte bIjA badhA ame karAM iralAmanuM nAma AvatAM je kuNI lAgaNI thavI joIe te jatI nathI, islAmanI vAta AvatAM auraMgajheba, alAuddIna, caMgejhakhAna, nAdirazAha vagere AMkha AgaLa Ave che. pariNAme khristIo sAthe haju bhaLI zakAya che paNa musalamAnanA vahevAra aMge lAgI Ave che. paNa islAmanI sthApanA, tyAra pachInA tenA saMcAlakonI mithilatA; dharmane nAme jhanUnI AkramaNakAroe phAyado uThAva vagere vicArazuM te tenA sArA siddhAMto tarapha bhAna thayA vagara nahIM rahe. ApaNe vizvane eka karavuM che. anAyAse te thaI rahyuM che paNa cAcI ekatA dharma vagara sthApI zakAya tema nathI. dharma eka ja evI vastu che je dareka jAtio ane dareka dezane eka sAthe besavAnuM pleTaphorma banI zake che. dharma eTale dhAraNa kare che, paDatAM bacAve che, ane kalyANane mArga batAve che. jaina dharma kahyuM che ke "vastune svabhAva, e dharma che." eTale jagatanI mAnavajAtione hRdayathI eka karavI hoya to koI eka mArga pakaDa joIe. te mATe sarva sAmAnya mArga che--dharma. sthApanA kALa : IslAma dharma pahelAM, prAcIna yahudI dharma ne yahudI dharma tema ja khristI dharma pracalita hatA. te vakhate IsAnI pachI 571 varSa 20mI eprile makkA zaheramAM sUryodaya vakhate hajarata mahaMmada sAhebane janma thayo hatuM. temane janma arabastAnamAM thayo hato eTale te vakhatanI paristhitinI rajuAta karyA vagara hajarata mahaMmada sAheba ane IslAme vizvanAM zAMti baLanI cAlanAmAM zuM madada ApI che, teno sAce khyAla AvI zakaze nahIM. paristhiti: A samaye je ke be dharmo-yahudI ane khristI pracalita hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 te chatAM A bane dharmomAMthI koIpaNa dharma pitAnA suMdara vicAro vaDe mAnavasamAjanI vyavasthA jALavavAmAM saphaLa thayo na hato. te uparAMta dharmanA nAme "badalo" levAnI ane "mApha karI devAnI lekavRtti TheTha sudhI hatI. "mAre eTale tenA kuTuMbane paNa khatama karI nAkho !" A vAta dharmanA nAme eka tarapha cAlatI hatI. tyAre bIjI tarapha "atyAcAra kayAM sudhI karI zakaze mATe sahana karyuM jAva. eka divasa tamArA Avaze" AvI mAnyatA zoSita-pIDita vargamAM jora pakaDatI hatI. ethI paNa vicitra sthiti e hatI ke dharma rAjyAzrita banI gayo hate. prabhAvazALI rAjAo ane jamInadAra loko upara bephAma sitama gujAratA hatA. mAnavajAta upara je jorajulama thatA hatA teno upAya dharma ApI zakatA na hatA. AjathI 1380 varSa pahelAMnI A bhUmikA hatI. yahudI dharmanA tamAM prathama yuge "tamArA gAla upara eka tamA mAre te tamAre be mAravA. ane te paNa evA ke pharI tamA mAravAnI hiMmata na kare !" e hatuM. musAe tene maryAdA ApI. temaNe kahyuM: "je mAre tene badalo Ape. paNa eka mAre tene eka bhAre; paNa evuM mAro ke DaMkha na rahI jAya te mATe nyAya jALa. eTale jeTaluM sAmethI karyuM hoya teTaluM ja tame kare!" paNu, Izue joyuM ke dareka vAtamAM badalAne pradhAnatA ApavAmAM Ave te manamAMthI roSa nIkaLe nahIM. eTale Astika dharmanI jema mAnavuM ke A to punarjanmane leNiyAta che. tenuM leNuM mAre patAvI devuM. eTale gusse nahIM karave-badale nahIM le! je kadAca gussAmAM te jamaNuM gAle tamAce mAre te tAre DAbe gAla AgaLa dhara. tene pastAvo thAya ke meM bhUla karI che. Ama anyAyanA pratikAranI traNa zreNIo tyAMnA lokomAM hatI. janA karAra pramANe : " eka mAre tene e mAro ane te paNa che bhUlI jAya tevI rIte mAre." musAna navA karAra pramANe -mAre tene mAre paNa nyANa jALavavA, nahi ke paMkha vadhAravA; tyAre Izue kahyuM: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113-3 izune aMta kaI rIte Ave te ApaNe joI lIdhuM--paNa IzunA avasAna bAda tenA siddhAMtane pracAra pelesTAInanI uttara-pazcima eTale ke yuropamAM vadhAre thayo. tenA siddhAMtane dakSiNa - pUrva tarapha vega na maLe. kahevAya che ke arabastAna tarapha musAnI sAthe jUnA karArane mAnanArA loko joIna thaIne AvelA. A lokono kAyado hato ke "mAre tene kho bhUle te rIte mAra !" ahIMnA arabaratAnanA lokomAM paNa e ja kAyade hate. jaMgalI avasthAmAM AvuM ja hoya che. ApaNe paNa uzkerATamAM jaMgalI thaIe to ApaNuM mATe paNa A ja kAyado banI jAya che. te vakhate upara batAvyA te traNa alaga alaga dharmo hatA. temanI ApasamAM laDAIo thatI rahetI. jethI purUSo kapAtA ane strIo vidhavA thatI. eTale eka mANasane game teTalI strIo karavAnI-gulAma tarIke rAkhavAnI chUTa hatI. te vakhate dhame rAjayane Azraya lIdhe hato eTale rAjya-rAjA mukhya banI gayA hatA. te kahe te dharma manAte. prajA mATe be vAta hatI. kAM te karmakAMDone AdhIna thAya-ka rAjAne tAbe thAya. AvI prajAne dharmane raste lAvavI hoya to tene tabakkAvAra dharmanI vAta samajAvavI paDe. mahaMmada sAheba AvI paristhitimAM jamyA hatA eTale temane kevA yugamAM, kevI prajAne ghaDavAnI hatI tene sAce khyAla AvI zakaze ane temAM IslAmanuM rahasya jANI zakAze. mahamada payagaMbaranuM jIvana-kavana have mahaMmada sAhebanA jIvana upara najara nAkhIe. temaNe pitAnuM sukha joyuM na hatuM. pitA abadullA temanA janma pachI tarata maraNa pAmyA hatA. mAtA "amInA" paNa janma ApIne bIje varase vidAya thayA. eTale mahaMmada sAhebane je vAtsalyanuM sukha maLavuM joIe te maLyuM nahotuM. temanA paradAdA ane kAkA abutAlIbe temane ucheryA hatA. je prema ane saMskAra mAtApitAthI maLe te dAdA ke kAkAthI na maLI pAke. islAmamAM jehAdanI je vAta AvI temAMnuM keTaluM ka tatva A khAmImAMthI AvyuM che. prema rAkhIne yuddha thaI zake e vAta te kALe temanA mATe navI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113-4 temanA dAdA "banIkAsama" makkAnA hAkema gaNAtA. te vakhate yajJo khUba thatA. deva-devIone dharAvavAne rivAja hato. keTalAka pazu caDhAvatA keTalAka manuSya paNa bali caDhAvatA. mahaMmada sAheba upara paNa te aMge vItI gayeluM. temanA dAdAe vicAreluM ke mane vadhAre dIkarA thaze te eka dIkaro devane caDhAvI daIza. AvI kara prathAnI chApa nAnA bALaka mahaMmada upara paNa paDI ane islAmamAM mUrti pUjAno kaTTara virodha pAchaLano Azaya te kAraNe samajI zakAya che. te vakhatanA lokonI buddhi sAttvika ane tIvra hatI ja nahIM, ema kahIe to cAle ! viveka to hato ja nahIM ! eTale mUrtipUjAne e kadara virodha thayo ke tenAM pratyAghAta rUpe Thera Thera pIra UbhA karyA; tAjIyA kADhyA. ala amIna ! nAnapaNathI ja mahaMmada sAheba vepAramAM niSNAta hatA. dezaparadeza kAphalAmAM jatAM temane lokono UMDo saMparka thayo ane mAnasazAstranA sAro evo anubhava thayo. temanI ImAnadArInA kAraNe temane alaamInane ilkAba maLyo hato. mahaMmada sAheba eka zrImaMtane tyAM nokarI karatA hatA. temaNe pitAnAM kArya ane pramANikatAnI evI suMdara chApa pADelI ke te zrImaMta gujarI jatAM tenI vidhavA bAI khatIjAe tenI sAthe pharI nikAha paDhavAnuM kahyuM. pahelAM te teo kaMIka AnAkAnI kare che ke mAlikaNa sAthe lagna nahIM karI zakuM! paNa bAI pitAnI surakSA; prema vagere batAvI temane rAjI kare che. mahaMmada sAheba tene paraNe che; paNa kharekhara temane lagnajIvana aMge moha hoya tema lAgatuM nathI. kAraNa ke e jamAnAmAM eka puruSa ghaNu yuvAna strIo paraNI zakato, tevI sthitimAM mahaMmada sAheba lagnajIvana mATe, moTI ummaranI strIne paraNe tenI pAchaLa kaIka tatva raheluM hovuM joIe. ene bheda tyArabAdanA temanA jIvana uparathI maLI Ave che. teo TekarIo upara jaIne ciMtana karatA jovAmAM Ave che. keTalAya samaya pasAra thaI jAya che, enuM temane dhyAna rahetuM nathI. teo sAdhanAmAM magna rahe che. A sAdhanAne vahI kahevAmAM Ave che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 vahImAM temane paigAma (khudAne saMdeza) nAda saMbhaLAya che. paNa te eTalA badhA bheLA che ke madInA jaIne raDe che ke mane avAja saMbhaLAyo. kurAnamAM "vahIne je pATha che temAM e zabda saMgharAyelA che. bIjA bhAgamAM anubhaveluM che teo ghera AvIne patnIne kahe che : "huM gAMDe tema nathI thaI gayo ne! mane AvuM kema saMbhaLAya che ?" khatIja kahe che : "mArAM khAviMda ! evuM nathI. tame je sAMbhaLe cho te sAcuM che!" e pati-patnInuM kevuM saraLa jIvana hatuM ! te A uparathI jANavA maLe che. temane traNa cAra cAhanArAM hoya che. teo enI sAthe bhaLe che. temanI pAse khUba saMpatti hatI; chatAM sAdAithI rahetA. teo zaramALa, ekAMtapriya, sAtvika ane vizvAsapAtra hatA. dhIme dhIme teo je kahetA gayA te lokonA magajamAM " UtaratuM gayuM. loko temane dhyAnathI sAMbhaLavA lAgyA. AthI te vakhatanA zAmaka ane amIra varga mAM khaLabhaLATa thayo. teo emane cakAsavA mATe jAtajAtanA prayoga karavA lAgyA. keTalAka prasaMge : eka jeDa nAmane khristI gulAma hato. e mahaMmada sAhebanI majhAka karavA khAtara kahyuM ke "A gulAma che khristI che, tene dharma pamADe ! tamane te vahI Ave che !" tyAre temaNe je javAba Apyo te kharekhara temanI udAratA batAve che. temaNe kahyuM : "dhama evI vastu nathI ke je kahevAthI Ave ke apAya ! eTale Izue je kahyuM che te ja huM kahuM chuM !" ahIM ApaNane temanA jIvanamAM sarvadharma samaya ane payagaMbara samanvaya jovA maLaze. khudAnA badhA baMdA eka ja che. temanI vacce bheda nathI; evuM temaNe kahyuM ane bhAIcArAno pracAra karelo. teno eka prasaMga A pramANe che. mahaMmada sAheba je jhADa nIce prArthanA karatA tyAM keTalAka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113-6 khristIo prArthanA karavA beThA che. hajarata jarA meDA paDyA hatA. teo AvyA ke pelA UThavA lAgyA. eTale mahaMmada sAhebe kahyuM : "tame ahIM ja prArthanA kare ! namAja ane prArthanAmAM bheda nathI. eka adaba vALe che. eka ghUMTaNIe paDe che. bannene sarakhuM ja maLe che. dharma saune sarakhe che. tame je devane mAnatA he ene mAne !" A uparAMta mahaMmada sAheba mANasanA bhAIcArA ane premamAM ghaNuM mAnatA. ekavAra kevaLa cAra pAMca jaNa bAkI rahyA tyAre temanA kAkA "abu tAlibe' kahyuM : "mahaMmada ! have ApaNe cAra-pAMca jaNa rahyA chIe eTale tuM koI camatkAra batAva!" tyAre temaNe kahyuM ke camatkAranI vAta kRpA karIne mane na kaheze. camatkArathI dhama-pracAra thato nathI, paNa prema ane mahAbatathI thAya che. parIkSA prasaMge temaNe satya premathI le kAnAM dila evI rIte jItI lIdhelAM ke tene camatkAra ja gaNa paDaze. temaNe koI bhUrakI nahatI chAMTI paNa temanA anuyAyIo, temane mATe prANa ApavA taiyAra rahetA. eka habasI gulAma bilAlane parIkSA levA mATe dhagadhagatI retImAM sUvADavAmAM AvyA hatA, paNa teNe islAma dharma cheDavAnuM nAma na lIdhuM. temaNe gulAmone paNa mAnava gayA ane premathI potAnA karI lIdhA. eka vAra eka zrImate suveba nAmanA gulAmane kahyuM : "tArA hajaratanI evI dazA karazuM ke khabara paDI jaze !" sube kahyuM : "hajarata karatAM mane mAro heya te mArI nAkhe ! mArA kuTuMbane pAyamAla karI nAkho ! paNa huM IslAmane choDanAra nathI!" evA ja emanA eka bIjA bhakta yAsiha, ane tenI patnI samiyAna, bhAlAnI aNu upara suvADyA ane kahyuM : "IslAma che!" "temaNe kahyuM : "nA! badhA mAne eka che. khudA eka che. te badhAne che. badhA te khudAnA saMtAno che !" A IslAmanuM rahasya che. teNe ImAnadArI ane birAdarI zIkhavI che. hajaratanA jIvanamAM UMDA UtarIe te A badhI bAbate maLavAnI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 islAma pedA thaze te vakhatanI paristhitine khyAla karatAM, taDabUcanI jema mANasane cIravAnI ane bali ApavAnI prathAne vicAra karatAM; ane te vakhatanI vahema ane aMdhazraddhAmAM ucharatI prajAne ThekANe lAvavA mATe, te kALanI sthiti pramANe je vahevArika pagaluM koI paNa dharmanetA lAvI zake to te mahaMmada sAhebe islAmarUpe bharyuM hatuM. temaNe ImAnadArI, birAdarI, eka Izvara pratye atUTa zraddhA ane nyAya e cAreyanuM Araba prajAmAM je sarva bharyuM che te Aje paNa che. jo ke IslAmanA nAme, pAchaLanAM zAsako ane AkramaNakArIoe talavAranA jore vaTALa pravRtti calAvI hatI; paNa kharuM jevA joIe ane UMDA UtarIe te jaNAze ke te vAta islAmanA siddhAMtonI viruddhamAM hatI. paNa teNe je saMjogomAM mANasAInA dIvA pragaTAvyA che te mATe darekane bhAna thayA vagara nahIM rahe. upara joyuM to te vakhatane siddhAMta vagarane samAja eka nizcita mAnavIya Adarzo ane maryAdAmAM baMdhAI gayA hatA. te vyavasthita banyo ane ekabIjAnAM gaLAM kapAtAM baMdha thayAM. mANasonAM balidAno baMdha thaIne bakarAnuM balidAna ApyuM. bhAratamAM paNa vaidika hiMsA kramazaH ahiMsA tarapha vaLI temAM mAnavabalinA badale pazubalinuM ja pagathiyuM AvyuM che. e vakhate paNa temane mAnanAro meTA samUha hatA ane Aje paNa te jagatanA moTI saMkhyAnA anuyAyI dharAvate dharma DeIne tenAmAM jarUra koIne koI vizeSatA-AkarSaNa te haze ja; ema vicAraka tAravyA vagara nahIM rahe. carcA-vicAraNuM pU. gopAla savAmIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "vatyu sahA dhamma"-vastune svabhAva e dharma te vyAkhyA khUba ja gamI che. islAma dharmamAM sArI vAta che paNa kALe karI temAM kacaro vagere paNa bharAya che. tevI ja rIte islAmanI ImAnadArI, vyAja na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1138 levuM, mAnava ekatA e badhI vAte sAra rUpe che; paNa jhanUna, mAMsAhAra vagere tajavA jevI vAto che. zrI. pUMjAbhAI: "ApaNe iralAma tarA saumya najare jovAnI Teva pADavI paDaze. mahaMmada payagaMbara ane bIjA IslAmI mahAtmAonAM jIvana-kavana ane sUcana aMge paNa taTastha bhAve vicAravuM paDaze. kurAnanA sAcA saMzodhanathI ane sarvadharma samanvayI krAMtikAronAM jIvanathI sAruM pariNAma Avaze. gAMdhIjIe je navI daSTi ApI che; tethI raste najare caDe che. - zrI. baLavaMtabhAI: "mane te lAge che ke bhArata hiMdu-muslima ekatAmAM AgaLa vadhaze. ahIM sarvA gIkrAMtikAra, Adi manu bhagavAna, RSabhadeva vageree mAnavajAtane ahiMsA tarapha AgaLa vadhArI che. temAMye prabhu mahAvIre UMDI rIte ahiMsA ApI che. eTale bhArata hiMdu-muslima ektAmAM AgaLa raheze tema ja majhahabanAM jhera dUra thaze!" zrI. gosvAmI : "sAcA Arabe, jemaNe bhAthuM khAvA badala jAna ApyA che ke teTalI hade jhajhUmyA che. Ama tyAM nekI ane pramANikatA che." pra. gopAlasvAmI : "terApaMthI AcArya tulasIjIe kaheluM ke, zaMkarAcArya jevA paNa jainadharmane hiMdamAMthI na kADhI zakyA. tenAM kAraNamAM tenuM kheDANa UDuM hatuM. teNe vaidika dharmane ahiMsaka rUpa ApyuM je islAma dharmane paNa asara pahoMcADaze." zrI. brahmAcArIkha : "muslima dharmanuM paNa saMzodhana thAya te te paNa jagatane upayogI thaI zake tema che." zrI. baLavaMtabhAI: pU. saMtabAlajInI adhyakSatAmAM kAlabAdevI pAse sarvadharma pariSada bharAI hatI. tyAM meM eka maulavIne kahetA sAMbhaLyA hatA ke, "gAyanAM mAMsanI manA amArI koma Aja sudhI pALe che. bhUlathI khAnArane nAtabahAra mUkAya che. matalaba ke IslAmamAM paNa mAMsAhAra saMpUrNapaNe nathI! pU, zrI. saMtabAlajIe upasaMhAra karatAM kahyuM : "eziyAAphrikAnA pratinidhinI pariSada saphaLa thaI. temAMye hiMdu-muslima ekatA kAraNabhUta hatI te na bhUlavuM joIe. (tA. 2-4-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " [9] islAmanI vizeSatAo A agAu jagatanA mukhya dharmonI vizeSatAo tema ja temanI sthApanAnA UMDANanI vicAraNAmAM ApaNe islAma dharmanA UMDANamAM vicAra karI gayA chIe. ahIM IslAmanI vizeSatAo zuM che te vicArazuM. koIpaNa dharma ekAeka UbhuM thatuM nathI ke ya nathI. evuM ja IslAmanuM paNa che. hajarata mahaMmadanuM jIvana tapAsIe, te vakhatanI janasthitino tAga meLavIe ke bhaugolika sthitino vicAra karIe te ApaNI samakSa IslAmanI vizeSatAo ApoApa pragaTa thaze. mUsA ane izunA madhyastha mahemada: te vakhate kurezIo je dharma pALatA hatA te jUne islAmI dhama hato. te mAjhI jane-mUsAne dharma hato. yahudIone te dharma hato. bIjI bAja Izue calAvela khristI dharma hato. mUsAnA upadezamAM ITane badalo ITathI levAno hato. temAM gunegAra dabAI jate paNa ThaMkha rahI jatuM. tyAre bIjI bAju gunegArane zaramAvIne zAMta karavAne ati premane Izune raste hato; paNa te vakhatanI paristhiti pramANe te vahevAru na banI zakyo. mUsAno mArga te vahevAru na hate. ApaNe be vizvayuddho jayAM. pahelI vakhate jarmanIne kacaDIne besADI devAmAM AvyuM te hiTalara pedA thayo. teNe bamaNA vege bIju vizvayuddha AdaryuM. eTale ja hiMsAne badale hiMsAmAM levA jatAM pratihiMsA bamaNa baLe UbhI thAya che, e khataro che. AnI sAthe julamagAranI sAme zAMti rAkhavAthI ane kaMI paNa na karavAthI samAja sukha- zAMtipUrvaka na cAlI sake. temAM julamagArane chUTo dera maLe ane dAMDa to jera kare. eTale e baMnenI vacce mahaMmada sAhebe madhyama mArga kADhayo ke samAjamAM nyAya TakAvI rAkhavA khAtara je kaMI karavuM paDe-sajA ApavI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 paDe te IzvaranI sAkSIe Ape. vyakitagata Sa mATe nahIM, paNa sAmAjika nyAya mATe tema karavuM paDyuM che tevo izvaranI hAjarImAM ekarAra kare. IslAme nyAyane mahatva ApIne yogya kArya karavAnuM kahyuM. musAne ane izune mArga eTalo badhe athaDAto hato ke tyAre dharmanA nAme ra7 vAra dharmayuddho thayA hatA. ekota badalo levAnI rIta ke kSamA ApavAnI rIta e banne vahevArika banI na hatI. IzunA sidhdhAMtamAM "DAbA gAle tamAce mAre te jamaNe dhara" e vAkya hatuM paNa tyAMthI AgaLa vadhIne je bezarama thaIne kaI jamaNuM gAle paNa mAre te zuM karavuM e prazna hato. jene uttara muhaMmada sAhebe islAmadhama rUpe Age hatA. . ATha Adeze : kurAnamAM najajAsI bAdazAhane hajarata muhaMmada payagaMbare je ATha Adeza ApyA che te vicAravA jevA che. temaNe kahyuM : (1) khudAne mAne: badhuM bhUlI jAva ! ATaluM yAda rAkho ke khudA eka ja che. tene ja pU-bIjA badhA gauNa che. "vimirca mAna rura rahIma ! " allA tAlA eja moTA dayALu che-dayA yAcavI hoya to tenI yA, anya devanI nahI. jIvanamAM khudAI tatva AvavuM joIe, abhimAna haze tyAM sudhI khudA AgaLa sApha thaI zakaze nahIM. (2) satya AcAre : jIvanamAM khudAI ANavA mATe khudI" ahaMkArane tyAga karI satya Acare. baMdagI mATe pavitra bane -pavitra nA bane tyAM sudhI baMdagI nahIM thAya. (3) pADozI hakaka jALa : bIjA upara vadhAremAM vadhAre rahema kare tame je khudA pAse rahema Iccho cho te tamArAthI nAnA che; ochI zakitavALA che; ochAM sAdhanavALA che temanA tarapha rahema rAkho ane tamArA pADozI upara prema rAkho. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 (4) thApaNa na pacAve: koIe vizvAse rAkhelI rakamane ucApata na karo kAraNa ke khudAne kevaLa yakInavALA ImAnadAra loko ja pasaMda che. (5) sInuM sanmAna kare: tenA caraNamAM svarga che mATe tenI pratiSThA kare. te vakhate gulAma ane temAMya strI gulAmenI prathA hatI. mAtra arabastAnamAM ja nahIM, AkhA yuropamAM ane eziyAmAM paNa te phelAyelI hatI. jenenA atiyAremAM pazu-paMkhI jema dAsadAsInI maryAdAne ullekha che. (6) pavitra rahe! (7) baMdagI kare. (8) rahema kare temaNe nekarane paNa bhAInI jema gaNavAnuM kahyuM gulAmone paNa birAdara mAnavA kahyuM; temaja khAna-pAna aMge koI paNa prakArane vera-vace na rAkhI ekatA sAdhavAnuM kahyuM. dArUne niSedha: IslAmanA pavitra AdezamAM eka Adeza e paNa che ke sAce musalamAna kayAre paNa dArUne aDaze nahIM. dArU pIne pitAnI jAtane bhUlI javAya che tyAre tevI vyakti kaI rIte khudAne yAda karI zake ? eTale dArU pIvAnI sadaMtara manAI IslAme karI che. vadhu strIo zA mATe? te vakhate khristI loko ane Araba vacce dharmanI bAbatamAM aNabanAva cAlato hate. dhIme-dhIme te yuddha sudhI pahoMce. AvAM ra7 yuddho thayAM eTale ghaNuM puruSe bharAyA ane strIo vidhavA banI. have Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 Ane nikAla kema karavo? AvI paristhitimAM mArga kADhavA hajarata sAhebe vadhAre strIo karavAnI chUTa ApI paNa gulAma ke rakhAtA tarIke rAkhavAnI nA pADI; lagna karIne rAkhavAnI chUTa ApI. je vadhu strIo vezyA thAya, gulAma thAya; tenA karatAM lagna karavAnuM kahyuM, sAthe-sAthe strIonA caraNamAM svarga che ema jaNAvI temaNe strIonA adhikAronA niyame ApyA ane vAsAhaka vagerenI jogavAI karI. Ama temaNe lagnajIvanano svIkAra karAvI brahmacaryanuM tatva vadhAryuM. haja karavA jAya tyAre brahmacarya pALavuM ja joIe evuM temaNe pharamAna karyuM. haja karIne pAchA pharanAra mATenA niyamomAM "saMyama" paNa Ape. te vakhate lokonuM mAnasa eTaluM badhuM jaMgalI hatuM ke mANasone kApIne khAI jAya tevI kakSAvALA hatA. temAM paNa strI jAtine eka jIvatI milkata gaNanArA ane jarAka vAMka thatAM tenuM DokuM kApavAmAM na acakAnArA loko hatA. tyAre muhaMmada sAhebe je karyuM tenuM mUlyAMkana karazuM to ja IslAmane sAco nyAya ApI zakAze. je ke bhAratamAM IslAmIo lUMTa karavA AvyA, kAM sattA meLavavA AvyA hatA. enI sAthe IslAmanA siddhAMtone kaMI paNa lAgatuM vaLagatuM nathI. je lUMTa ke atyAcAraja IslAmanA siddhAMta hota te akabara, jahAMgIra, zAhajahAM je kaLA sthApatyano vikAsa sAdhI zakyA te zakya na thAta. caMgejhakhAna ke nAdirazAha jevA lUMTArAone anya lUMTArAoja gaNAvI zakAya. temane koIpaNa kakSAe sAcA musalamAna kahI zakAya nahIM. sarvadharma ane payaMbara samabhAva kurAnamAM be vibhAga che. eka "vahI" vibhAga che jemAM preraNAo ApelI che. bIjo "hadIsa vibhAga che jemAM samajaNa AjJAe ApavAmAM AvelI che. temAM kahyuM che ke " ema na mAnaze ke kevaLa IslAma dharma, eja sAce dharma che, bIjA dharma paNa sAcA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ema na mAnatA ke huM eka ja payagaMbara chuM; Aja sudhImAM aneka payagaMbare thaI gayA che ane bIjA thaze." te uparAMta hyuM che ke "dareka deza ane jAtimAM pagabara thAya che." AmAM pAMca payagaMbara te jANItA che :-nUra, ibrAhIma, mUsA, IsA ane muhamada. bIjA aneka thaze. je saMdezo khudA Ape che teja huM ApuM chuM." Ama ApaNe joI zakIe chIe ke islAmamAM badhA dharma pati apUrva samabhAva batAvavAmAM Avyo che, eTaluM ja nahIM badhA dharma saMsthApakone paNa mAnya rAkhavAmAM AvyA che eTaluM ja nahi je navA dharmasthApako thaze tene paNa mAnya karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. eTale eka hAthamAM talavAra ane eka hAthamAM kurAna e IslAma dharma che, ema mAnavuM bhUlabhareluM che. je ke anyAyonI sAme nyAya bharI laData ApavAne--khudAnI sAkSIe daralAmamAM vidhAna che; paNa te anyAya thata hoya tyAre. mAMsAhAranuM vidhAna kaI kakSAe? ghaNuM lokone, khAsa karIne hiMduo ane jenone islAmanA mAMsAhAranuM vidhAna tene sAre dharma ma navA mATe roke che. A aMge paNa te kALanI paristhiti ane arabastAnanI bhaugolika paristhiti savizeSa javAbadAra che. IslAmanI jema IsAI dharma mATe paNa mAMsAhAra aMgene prazna bhaugolika che. ApaNe tyAM paNa prAcIna kALamAM, loke vanaspati tarapha nahotA vaLyA tyAre RSimunioe jaMgalamAM mAMsAhAra karyAne ullekha purANomAM maLe che. haju paNa ghaNA sthaLe dharmasthAne ke maMdire upara balidAna apAya che ane mAMsAhAra pracalita che. mAMsAhArane sarvaprathama jIvadayAnI dRSTie, jabbara virodha karyo to bha. ariSTa nemie ane bhagavAna mahAvIre...hiMdamAM temanI e vicAra-saraNI AgaLa dhapI.hiMduo ane jaine temAM bhaLyA paNa bauddhone akALanA samaye namatuM mUkavuM paDyuM ane Aje bauddha bhikSuomAM sUjhate mAMsAhAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 kalpanIya gaNAya che. temAM bAdha gaNAto nathI. jagatamAM eTalI badhI vanaspati pAkatI nathI ke kherAka tarIke dareka nirmAsAhAra karI zake A badhuM kahevAno sAra eTalo che ke ApaNe mAMsAhArane uttejana ApavA besatA nathI paNa kurAnanA mAMsAhAranA vidhAnane te vakhatanI paristhitie cakAsavA mAgIe chIe. e vakhate mANasane kApIne khAvA jeTalI jaMgalIyata hatI. eka to arabastAnano retIvALo pradeza temAM kaMIpaNa pAke nahIM-jorAka maLe nahIM. eTale lokonI bhUkha mANasane khAIne paNa saMtoSAtI. tevA samaye muhamade kahyuM: "tuM mANasanuM mAMsa na khA!" e uparAMta khAsa karIne kahyuM: "tuM garbhiNI pazunuM mAMsa na khAje." AnI pAchaLano uddezya che je ekathI cAlatuM hoya te bene na mAraje; e che. sAmAnya rIte maryAdA ke paccakakhANa ApavAno je niyama che te e ke kaMdamULa khAtA hoya tyAM mAMsAhAranI bAdhA apAya. lIlotarI khavAya tyAM kaMdamULanI bAdhA apAya ane tyAgInA jIvanamAM acUka tithioe lIluM paNa na khAvuM evI bAdhA apAya. Ama je je sthaLe khorAka nimitte je hiMsA thatI hoya tenAthI ochAnuM vidhAna thAya, mANasane khAvAnA badale mAMsAhAra Ave; mAMsAhAra pacedriyanI hiMsA karatAM kaMdamULanuM vidhAna karavAmAM Ave ane kaMdamULa hoya tyAM lIlotarInA paccakakhANa Ave. pachI lIlotarI paNa amuka divase choDavAnuM jaNAvavAmAM Ave A vizvamaitrInA arthamAM Ave. hiMduomAM narabalimAMthI, pazubali, pachI keLa vi. vanaspatine bhoga e paraMparA AvI che. Ama chatAM paNa ApaNe e jANIne Azcarya pAmazuM ke "haja" tIrtha karavA jatAM tyAM mAMsAhAra karavAne niSedha karavAmAM AvyuM che. haja karavAnA niyamo : IslAma dharmamAM haja (tIrtha) karavA javA mATenAM ghaNAM pavitra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 niyama ApavAmAM AvyA che. te mujaba (1) hathiyAra sAthe levA nahIM (2) koInuM dila dubhavavuM nahIM; (3) haja karatI vakhate strIonuM sanmAna jALavavuM. saMyama pALa (4) haja karyA pachI saMyama pALavo, (5) kIDI paNa na caDAI jAya te mATe paheravA paDe te bahu ja mulAyama jeDA paheravA, ane (6) sAdA kapaDAM paheravA-A niyama ApavAmAM AvyA che. jyAre haja karavA javA sahu nIkaLyA tyAM badhAne Dara lAgyo ke "ame hathiyAra vagaranA chIe. kaI amane mAraze te ?" tyAre hajarate kahyuM : "sAmevALe jaze ke A te hathiyAra vagarane che eTale upadrava karavA nathI Avyo. e jANIne tenA hRdaya upara asara thaze. mATe hathiyAra vagara jAva, lokone samajAve ke khudA eka che. payagaMbarane saMdezo eka che. nekI-TekIthI rahe, rahama karo !" temaNe A rIte jabaradasta ahiMsaka pratikAra zakti loko AgaLa rajU karI. haja-eTale tIrthayAtrAne temaNe saMpUrNa dhArmika svarUpa ApyuM. temaNe dAtaNanI saLIne paNa durUpayeAga na karavA-lAMbI calAvavI; pANI nakAmuM na DhoLavuM va. suMdara niyamo AyA. talavAra kayAre upADI? hajarata muhaMmada sAhebe talavAra upADI hatI. e vAta sAcI che. paNa temane e kyAM saMyogomAM karavuM paDyuM hatuM ? teno vicAra nahIM karIe te AjanA jhanUnane Teko maLI jaze. eka divasa evo Avyo ke makkAmAM kevaLa 40 mANase ja rahyA. madInAne Teko temane ocho maLyo hato. Ama paNa mahAna mANaso gAmamAM pUchAtA nathI. tulasIdAsajIne badhA tulasIo kahetA. tema muhaMmada sAhebane herAna karavA temanA rastAmAM kAMTA veravAmAM AvyA. emanA bhakata yAsIra ane tenI patnI sAmiyA upara atyaMta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 jalma thayo. bhAlAnI aNI upara temane suvaDAvyA. bilAsa nAmanA eka habasIne garama retImAM zekI nAkhavAmAM Avyo. tyAre hajarata sAhebe vicAryuM ke huM kSamA dhAraNa karI zakuM... paNa mArA kAraNe lokone asahya yAtanAo sahevI paDe te sAruM nathI. eTaluM ja nahIM, AvI nirmAlya-zAMtine koI artha nathI. je zAMti sAmA mANasanA anyAyane TALI zakatI hoya te sArI vAta, nahIMtara talavAra upADavI joIe. evA vicArathI prerAIne muhaMmada sAhebe talavAra UpADI. dharma upara jyAre AkramaNa thAya tyAre koI cUpa na besI rahe. jaina muni kAlikAcArya TheTha aphaghAnistAna jaIne, videzIonI sahAyatA lAvIne gadilabha rAjA sAthe laDayA ja hatA. eTale temaNe dharma yuddha nahIM paNa dharma upara thatA atyAcArono pratikAra karavA "jehAda" upADI. te AMdolana sIriyAnI uttarathI zarU thayuM te TheTha hindI-mahAsAgara sudhI laMbAyuM. A jehAdanI pAchaLanI bhAvanA kharI rIte samajavAmAM AvatI nathI. bAdanA khalIphAo rAjya ane dharmane meLavI detA. temaNe dharmanA nAme pradeza jItavAnI svAthI bhAvanAne "jehAda"mAM khapAvI, pariNAme muslima humalAkhoro-lUMTArAone eka saLaMga ItihAsa AlekhAyelo che. paNa kharekhara to dharma ke nyAya sivAya islAmamAM kayAMye laDAI karavAnuM sUcana nathI. eTale ja karIne sthira thayelA muslima rAjya laDAInI vAte karatA nathI. aMgrejoe bhedabhAvanI nIti apanAvI jhanUnanuM jhera khUbaja reDayuM hatuM ane hiMdanA be bhAgalA thayA. bhArata ane pAkistAna, pAkistAne IslAmanA nAme tUta vahetuM to mUkyuM paNa tene bahu Teko maLato nathI. AkhA vizvane IslAmI banAvavAnI ane IslAmI rASTranuM eka saMgaThana karavAnI vAtane anya muslima rASTrono Teko na maLe. IslAma rAjya Azrita kema thayuM? . IslAma rAjya Azrita kema thayuM tenuM kAraNa rAjya vadhAravAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 vaNaja hatI. dharmaguru eja rAjA hoIne rAjya ane dharma eka thaI gayA. alI hajarata je muhaMmada sAhebanA jamAI thatA hatA temaNe khalIphA hovA chatAM je upadeza Ape tethI rAjya ane dharma maLI gayA. khristIonA samayamAM rAjyAdhIna dharma banyo. ahIM dharmAdhIna rAjya banyuM paNa lokasaMgaThane bAkI rahI gayAM. rAjyane zuddha karanArA tarava dharmanI asara UThatI gaI. pariNAme ati hajaratanA be dIkarA ImAma hasena ane ImAma husenane sahana karavuM paDayuM. hajarata sAhebanA kuTuMbI suAviAnA putra yajhade bahu julma karavA mAMDaze. teNe A be bhAIne mArI nAkhavAno prayatna karyo. teNe hasanane jhera ApyuM ane husena nAsI chUTayo. te pahelAM je ke teNe laDAI ApelI paNa ghAyala sainikone mUkIne te karabalAmAM jAya che. tyAM khUba tarasa lAge che. bebo bharIne ja pANI rahyuM hoya che. tyAre temane potAnA sAthIo vAda Ave che ke teo pANI vagara taraphaDIne maryA ane huM kema pANI pI zakuM ! husenanI pitAnA bhAIo mATenI A jabardasta kurabAnI hatI, tenI yAdamAM Aje paNa tAjiyA nIkaLe che ane musalamAna loko maraziyA gAtAM "hAya husena yA husena" karIne chAtI kuTe che ane pANuM chAMTe che. bIjAnI sAthe AtmIyatA keLavanAra e vyaktinI kurabAnInA nAme Aje te tenA pratIka rUpe bicArA bakarAne kApIne kurabAnI caDhAvavAmAM Ave che A pAchaLathI AvelI loka-mUDhatAja che. IslAmane sUphI vAda: balakha prAMtanA bAdazAha IbrAhIma Adama thaI gayA. temaNe IslAmane saMdeza traNa vibhAgamAM Apyo che. ziyA, sunnI ane sUphI. sUkI oliyAo upara vedAMtanI asara che. A saMpradAya advaita tattva upara bahu jora Ape che. emAM je eliyAe, saMta thaI gayA temaNe ghaNuM pavitra jIvana jIvyuM che. IslAmamAM hiMduonI jema pavitra gRhasthAzrama upara ghaNe bhAra mUkavAmAM Avyo che. eTale IsAImAM jema sAdhvIo che tema koI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 bahene IslAmamAM oliyA thaI nathI. kadAca koI saMta kaTinI haze te paNa tenuM saMkalana oliyA tarIke thayuM nathI. te chatAM A oliyAo keTaluM UMcuM chavana jIvatA tene eka dAkhalo A che : saMta habIba nAmanA eka oliyA thaI gayA. eka vakhata koI kAma mATe bAjumAM UbhelI strIne kahyuM : "jhubedAne bolAvo ! jhubedA temanI jUnI dAsI hatI. trIsa varasanI jUnI hatI. nAnapaNathI ja tyAM hatI ane juvAna hatI. te bAI jhubedAja hatI. teNe AzcaryathI kahyuM : "huM ja jhubedA chuM! Apa mane oLakhatA nathI ? belo zuM kAma che?" saMta habIbe kahyuM: "huM Izvara sivAya bIjA koIne jete nathI!" A uparathI khyAla AvI zakaze ke teo keTalA saMyamI haze? sUphI saMta bAdazAhomAM bahakhanA IbrAhImanuM nAma AgaLa Ave che. pahelAM to te khUba ja vilAsamAM jIvana gALatA hatA. te vakhate eka prasaMga bane. eka oliyA jevA mANasa temanI pAse Avyo. teNe kahyuM "mArUM UMTa khovAyuM che. ahIM to nathI bharAyuM ne ?" tyAre bAdazAha kahe che: " are mUrakhanA jAma ! eTalI khabara nathI paDatI ke UMTa A traNa mALanA makAna upara caDhI zake ? e to jaMgalamAM heya ! kAMI vasatimAM thoDuM ja hoya !" tyAre te mANasa kahe che: "huM mUkha nathI. tame mUrkha che ! ATalI badhI bAdazAhImAM, ATalI badhI vasatimAM khudAne zodhe che te maLaze kharo !" ibrAhImaAdamane dila upara coTa lAge che. UMTa jaMgalamAM mane te khudA kyAM maLe ? tenA jIvanamAM palaTo Ave che. teja vakhate eka bIjo prasaMga bane che. eka phakIra temanA mahelamAM AvI caDhe che. te pitAne bistare tyAM mUke che. bAdazAha kahe che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 "sAMI A te bAdazAhane mahela che-dharmazALA nathI. te te paNe che. - tyAM jAva ! " pelo kahe ! "A musApharakhAnuM ja che. tane bhale e mahela lAge" bAdazAha jANavA tejAra thAya che. sAMI kahe che: "A mahela koNe baMdhAvyA ? tArA dAdAe ! e to gayo. tArA bApa AvyA. tArA bApa gayA ke tuM Avyo. have tuM jaIza eTale tArA dIkarAo Avaze. Ama mahela raheze-peDhIe rahenArA badalAtAM raheze. have ene musApharakhAnuM na kahIe to bIjuM zuM kahI zakAya." bAdazAhane ciMtana cAlyuM - nathI sukha putra pyArAmAM nathI dila jAna dArAmAM nathI mahela khajAnAmAM tamArUM che tamArAmAM ) tame jenI zodhamAM che, tenI khabara kevaLa anubhavIne che! bAdazAhane jabara coTa lAge che ane te eka divasa mahela choDI cAlI nIkaLe che. rastAmAM potAnAM kapaDAM ane ghareNAM kADhIne eka bharavADane ApI de che ane tenAM kapaDAM pote paherI le che. jaMgalamAM lAkaDAM kApIne tene vecIne jIvana gujAre che. islAmanuM pavitra ane sAcuM jIvana eTale pavitra rahe, hakanuM khAva, kedanI thApaNa oLo nahIM, pADozI sAthe prema rAkhe ! A badhAM vrato jIvanamAM utAravAno prayatna kare che. Ama karatAM padara varSa nIkaLI jAya che. gayA te vakhate temane eka varSane putra te soLa varSane thavA jAya che. pitA haju hajathI pAchA pharyA nathI eTale te mAne laIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 temanI zodhamAM nIkaLe che, dharmasthAnakamAM pUchA kare che te javAba maLe. che. "ahIM IbrAhIma nAmanA koI oliyA ke phakIra nathI paNa eka majura che." evAmAM e mAthe bhAre upADIne Ave che. zarIra paraseve rebajheba thaI gayuM che. kapaDAM phATI gayAM che; zarIra sUkAI gayuM che. eka vakhatanA bAdazAhanI A dazA ? strInI AMkhamAM daDadaDa kastAM AsuM sarI paDe che. pelo lAkaDA vecIne leTa lAve che ane roTalI banAve che ke tenI begama kahe che "mane reTI banAvavA de !" badhA khAvA beThA che begamanI AMkhamAMthI AsuM baMdha thayA nathI tyAre bhUtakALane e bAdazAha kahe che: " tuM mane raDe che ! paNa, mArUM dila tane rahe che. tAruM dila mAla-milakatamAMthI haju chUTuM thatuM nathI !" AvA AvA eliyA thaI gayA che islAmamAM...! islAmanI sArI vAta : IslAmanI sArI vAto ApaNe levAnI che. jagatane zAMtinA raste laI javuM haze to sArAM to laIne joDavAM paDaze. meM evA ghaNu muslima kuTuMbane joyAM che-je gAMdhIjInA saMparka pachI tana pavitra raste gayelA che. e navA phAlane apanAvavAnI jarUra che. khAnapAnanA saMbaMdhe joDavAnI jarUra che, nahIMtara je kaTTara loko che. temAMthI e tarachoDAI jaze. A babAtamAM khAsa karIne hiMduoe sAtha Apavo joIe. eTale ja ApaNe sArAM ta tAravavAM paDaze. ApaNe jyAre tAravaNI karazuM te nIcenI vAta spaSTa AgaLa Avaze:- (1) prabhu sahune eka che. dharma badhAne eka che. dareka payagaMbare sarakhAM che. eTale prabhunA pyArA sahue eka thavAnuM che. sahu ekabirAdarInA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) badalAne badalo Apa ja paDe te prabhunI sAkSI rAkhI tenA nAme badale Apavo. te paNa nirdoSa upara anyAya thato hoya tyAre ! anyAyane cUpacApa sahI na le ! (3) nekI ane parasevAnI roTalI khAvI, anAmatamAM khayAtana na karavI. (4) vyAja levuM harAma che kAraNake te mANasa-mANasa vacce bheda pedA kare che. pADozI pratye prema rAkho. (5) strIonI Ijajata kare ! temanA pagamAM svarga paDyuM che. temane paNa jIvanamAM saMpUrNa adhikAra che. mATe tene paraNo, paNa rakhAta ke gulAma tarIke na rAkho. tenAM saMtAnone samAna vAraso Apa. tene talAka (TacheDA ApatAM pahelAM tenI maMjUrI lo ane pAchaLanI kharcAnI vyavasthA karI Ape. tallAka pAmelI strI paNa Irache te bIjAne paraNI zake che. je jamAnAmAM temaNe strInI svataMtratAnu A jAheranAmuM bahAra pADayuM e vakhatane kALa jaMgalI hate. ughADI strIone pazunI jema bajAromAM vecavAmAM AvatI. eTale te kALa pramANe temaNe je hiMmatabharyuM strInI samAnatAnuM pagaluM lIdhuM te kharekhara amUlya che. Aje che ke ApaNane ema lAge che ATalI badhI strIo karavAnI zuM jarUra che ? te vAta paNa vicAravA jevI che. eTale pAkistAna jevA dezamAM paNa eka strI karavAno kAyado Avyo che. Aje vidhavAo vezyA thAya che tenA badale temanuM saMzodhana karIne temane gRhasthAzramamAM lAvavI mahattvanuM kArya che. eka strI paNa ema kahe ke huM enI zoka thaIne AnaMdathI rahIza te IslAmane tALo maLI jaze.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 (6) sAdagI che ane khudAnI baMdagI kare. ane rahema pAmavA bIjA upara rahema kare. (7) khudAe bIjI ghaNI vastuo khAvA mATe ApI che te mANasane kApe nahIM, balie caDAve nahIM ke tenuM mAMsa khAva nahIM. (8) dArU na pIe. kAraNake te insAnane behoza kare che. Ama eka taddana asabhya mAnava samAjane IralAme navo rAha dekhADyo ane te upara mujabanI sArI vAtothI bharapura che. jo ke emAM AvI gayela jhanUna, vaTALavRtti ke hiMsA sArAM nathIpaNa te IslAmanA Adarzo sAthe meLa khAtA nathI. te Aje jarUra che ke IralAmamAM je sAmAjika tatta birAdarI, nekI, rekI, rahema dilI ane strI sanmAna ene UbhAravAM joIe tethI ghaNuM sAmAjika samasyAonuM nirAkaraNa thaI jaze; ane vizvazAMtimAM mahAna phALe ApI zakAze. carcA-vicAraNuM bhASAne pharaka paNa upadeza te eka: zrI. pUjAbhAIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM. ahIM je zodhanathI kahevAya che ane UMDANathI vicArIne carcAya che tene khuda musalamAnone paNa khyAla haze ke kema e savAla che? savAre nAsI bAdazAhe sUcavelAM ATha niyame juo - (1) eka khudA pUjo ! (2) satya Acare ! (3) paDozI haka jALa ! (4) thApaNa na oLa! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 (5) strInA caraNe svarga mAne ! (6) pavitra rahe ? (7) aMtaranI bhakti karo! (8) rahema karo ! -A pharamAne hiMdudharmathI kyAM judA che? kevaLa bhASAnA bheda che. temaja amuka kriyAkAMDa te bhaugolika paristhitine AbhArI che ema zuM to pharka nahi lAge. dA. ta. pANI ochuM hoya eTale vaju va. karmo nakakI thayAM. vAta sahu ekanI eka kare che. masidamAM hiMdumuslima banne prakAranAM ATha vevAI-velAM thAya che. tyAM brAhmaNa paNa Ave che ane kAjI paNa Ave che. Ama jotAM sAmAnya lokomAM dharmanA bhedabhAvanI divAla te che ja nahIM. eTaluM ja nahIM je mAMsAhArane mahatva ApavAmAM Ave che tevo bheda halakAM varaNamAM nathI. tyAM hiMdue. paNa mAMsAhAra kareja che. rAjapUto mAMsAhAra kare che. paMjAba, kAzmIra ane baMgALamAM sabhya hiMduo paNa mAMsAhAra kare che. eTale e bheda paNa nathI. kevaLa ekatAnI vAta samajaNa pUrvaka jJAna-vijJAnamaya rIte goThavI devAya te ekatA majabUta thaI jAya. hiMdu-muslima ektAnI vAta : pU. daMDI svAmI : "kAlAvADamAM zItaLA mAtAnuM pUjana cha mAsa hiMduo ane cha mAsa muslima kare che. eTale virodhane bhaDakAvavAmAM Ave te ja te jhanUnanuM rUpa dhAraNa kare che. bAkI zaMkarAcArya, hajarata mahammada, maskendranAtha temaja siddhasena divAkara badhA I 647 thI 188 daramyAna thayA che ane temanA siddhAMto ane jJAna prAptinA mArgo vacce addabhUta rIte sAnya maLe che. e aMge saMzodhana karI ekatA sthApavI joIe. karatA! pU, nemimuni : "muslimomAM kaTTaratA evI che ke te ghaNuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 prazno pedA kare che. teo kurAna sivAya koI dharmagraMthane mAnatA nathI. ahIM AvyA ane lAkaDAM maLavA chatAM daphanAvavAnuM cAlu rAkhyuM che. muslima dharnaguruo paNa prAyaH rUDhicUsta heya che. hiMduo te bIjAmAMthI ghaNuM tAravIne le che paNa tevuM musalamAnonuM nathI. vaLI temanI sAthe etata thavAmAM tene bahoLo bhAga mAMsAhArI heIne tyAMnI bhikSA kAmamAM Avaze nahIM ! e sarvadharma samanvayamAM bAdhaka nahIM bane ? zrI. baLavaMtabhAI : muslimamAM ImAnadArI ane bhrAtRtvabhAva vizeSa kahevAya che. paNa amadAvAdamAM mane je murilamone anubhava thayo te vicitra che. teo khUba dArU pIe che, jUThuM bole che, jhaghaDe kare che. A badhuM jotAM ane nemimuni kahe che tema mAMsAhAra va. jotAM, sarvadharma samanvayamAM ApaNe IslAma dharmanI vizeSatAo jarUra tAravI zakIe paNa emanI sAthe otapreta kaI rIte thaI zakAya ? jo ke kurezI kuTuMba, nAgerI kuTuMba va.nI vAta judI che. paNa, bApunA vakhata pachI ATalA prayatnae pAMca-pacIza kuTuMba paNa mAMDamAMDa taiyAra thayAM heya te keTalo lAMbo samaya lAgaze? saMsargathI prema vadhe : zrI, savitAbena : "ame mAMgaroLamAM rahevA gayA tyAre muslima lattAmAM rahevuM paDayuM. prAraMbhamAM te mAMsa-macchInI durgadhane kaI anubhava thayo. paNa trIjA dahADe tyAMnI bAlikAo AvavA lAgI. pachI te gADha saMbaMdha baMdhAyA. teo amArA mATe ghaNI ghaNI rIte ghasAtAM. ane je ImAnadArI ane sneha dekhADatAM te evA hatA ke jyAre chUTA thavuM paDayuM tyAre AMkhe AMsU AvyAM hatAM. zrI brahmacArIjIH "eka sAdhanA siddha purUSa pAsethI meM jANyuM ke te muslima kuTuMbamAM bAra varSa rahyA. te kuTuMbe temanI sevA cAkarI karI hatI eTaluM ja nahIM, e kuTuMbamAM mAMsAhAra to zuM DuMgaLI-lasaNa paNa khAtA na hatA. bhakti ane ImAnadArI te ajabanI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 pUrvagraha TALIe : zrI. baLavaMtabhAI : "ApaNe agAuthI kaIka napharata ane pUrvagrahathI joIe chIe te beThuM che. miyAM-mahAdevanI jaTila gAMTha te suprasiddha che; te paNa je kharekhara vizeSatA tAravazuM ane jIvanamAM bharazuM te sarvadharma samanvayanA mArge javAnuM thaze." ekavAra huM sArA evA muslima kuTuMbane tyAM jamavA beThe paNa prathama te keme karIne phAve nahIM. jyAre barAbara joyuM ke A te pAkuM nirAmiSahArI kuTuMba che tyAre gaLe UtaryuM. paNa vAta kharI che ke pUrvagrahe paNa emAM kAraNarUpa bane che. eTale sarvadharma upAsanAmAM zuM zuM karavuM ? e prazna Ubho thAya che. gAMdhIjI ane rAmakRSNa jevAnA upadezonI asara chatAM paNa A raMge thoDA kuTuMba raMgAyA ane je raMgAyA te kuTuMbe samAjamAMthI tarachoDAya; eTale bAkInAM Dare che. gAmamAM paNa dharmAdhatAnuM jhera phelAvavAmAM Ave che. eka gAmamAM eka muslima kuTuMba gaNapatinI pUjA khAnagI rIte karavuM paNa eka maulavI sAhebe AvI matabheda pADI dIdhuM. Ama jevA jaIe te ghaNu sthaLe parasparamAM bhaLatA kuTuMbe maLaze paNa temane vizvanA dhoraNe kaI rIte sAMkaLI zakAze? ahIM kadAca ApaNe be-cAra bhegA maLIe to zuM tenI vyApaka dhArI asara thaze ! AvA aneka savAlo ukelavAnA che. prazna-vicAraNuM zibira kAryavAhInA vAMcana bAda Avela eka prazna pU. nemimunie mUkyo - (1) prazna:-potAnA paraMparAgata prApta saMpradAyanA dharma upara jeTalo yAra Ave ane nizcala mane sAdhanA thai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 zake tevI bIjA dharma upara Ave kharI! ane te yogya gaNAya ke kema? potAnI mA upara jeTalA prema Ave teTalo bIjAnI mA upara Ave khare?" uttara sAra: "musilama kuTuMbe prArthanA kare ke hiMduo namAja bhaNe athavA musalamAno pharALiyA upavAsa kare ke hiMduo rajA kare e anivArya nathI. tevI ja rIte nAme paNa badalavAnI jarUra nathI. jarUra che IslAmane hiMduo patIke gaNe ane musilame hiMdudharmane pitAno ja mAne. gAMdhIjI kevaLa sarvadharmanI vyAsapITha laIne nahotA cAlatA. emanI mukhya vyAsapITha te kALane anurUpa sarvarASTra ejya hatuM. rAmakRSNa paramahaMsa vakhate huM kAma te thayuM hatuM. paNa te agAu auraMgajheba ane nAdirazAhanI prattione lIdhe hiMdu-muslima gharSaNa vadhyuM hatuM. tenI agAu kabIra, rahIma ane sUphI saMtanA pracArane lIdhe ekatA vadhelI. have vijJAna, rAjanIti ane jagatanI prajAnuM lokamAnasa jotAM A ekatA jaladI AvI zake tema che; paNa A mATe sahune pitapotAnA dharmanuM pAlana karavuM eja bahetara che. temAM ja emaNe saMzodhana karavuM paDaze jene samAjavALA ja virodha karaze. temaja bIjA dharmavALA to vahemAze paNa kharA. paNa, aMte satya bahAra Avaze. yuga te anukuLa che. bAkI, sarvadharma upAsanAnA eka geLa madaranI kalpanA paNa che, temAM pharatA sAta oraDA, sAta dharmanA heya. dareka dharmavALA pitapitAnA rUmamAM upAsanA kare. paNa, eka rAta evI hoya ke sAte vizva vAtsalya ke maiyAnI sAthe upAsanA kare. A. sAte oraDAmAM sAte dharmanAM pustaka ane upAsanAnuM vAtAvaraNa heya. IslAmamAM mAMsAhAranA badale nirAmiSAhAra, aneka patnIonA badale saMyamalakSI tyAga ke gRhasthAzrama, dharmajhanUnavALA rAjyane badale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 rAjya upara dharmano prabhAva Ubho thAya tevI susaMsthA sAthenA AdhyAbhikavALA saMbaMdhe; Ama karavAthI alaga vADAno bhaya Ubho nahIM rahe ane chatAM saMzodhanapUrvaka sarvadharma samanvayane kAryakrama amalI thaI zakaze. bIjo prazna pU. daMDI svAmIe A rIte mUka :(2) prazna :-hiMdu mAnavajAti abhaDAvAmAM mAnanArI hevA chatAM, ATaATalAM IslAmI, khristI dharmonA AkramaNa thavA chatAM kema TakI ane ATalI meTI saMkhyAmAM kema rahI zakI? uttara sAra: kAThI, rabArI, jhAlA rAjapUta va. mAnA keTalAya huNa, zaka vagere che. chatAM hiMdu dharmamAM samAI gayA che. tenuM kAraNa badhA dharmonuM kheDANa UMDuM thayuM che. udAratA ane saimAMthI sArUM tatva levAnI vAta bhAratIya hiMdUdharmanA khamIramAM che. aneka sAdhusaMta RSio, brAhmaNo pratApa, zivAjI jevA ane rAmakRSNa jevAne A paraMparA maLI che, je mUDhatA, aspRzyatA vagere na heta to A gharma kevaLa rAjya kSetre nahIM, balake sarvakSetre ajoDa hota ane jagatane guru siddha thAta. (23-4-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] islAma dharma ane ahiMsA [ A pravacana sarvadharma upAsanAnA pravacananI hAramALAmAM nathI paNa anya divase apAyela che. islAma aMgenAM pravacane eka sAthe raju thAya te nimitte ene ahIM ApavAmAM Avela che. khAsa karIne gAMdhIvAdanI vicArasaraNa tarapha DhaLela pIDha ane prakhara kAryakartA taraphathI rajU thayela hoIne tenuM AgavuM mahatva che. IslAma eTale zuM? tenA age beTI chApa kevI rIte paDI che tyAMthI teNe jagatanI ahiMsAmAM zuM phALo Ape che tenI saMpUrNa paNa muddAsaranI chaNAvaTa ghaNAne IslAma aMgenI gerasamajUtI dUra karaze. saM.] Ajane prasaMga mArA mATe ane ane mujhavaNabharyo che. ane eTalA mATe ke AvA prasaMge heya tyAre dharmanA nAme jIva kholavAnA bahu ja ochA avasaro Ave che ane muMjhavaNabharyo eTalA mATe ke AvA prakAranA zibiramAM, AvA mahAnubhavo vacce mAre kaMIka kahevuM e mane saMkoca anubhavAve che chatAM huM islAma dharmamAMthI je kaMI zIkhyo chuM te viSe thoDuM kahIza ! najI paricaya: lagabhaga eka hajAra varSathI hiMdu ane islAmI bhAIo sAthe rahevA chatAM dharma ane jANakArImAM ApaNe khUba pAchaLa chIe; e ApaNI kamanazIbI che. eka bIjAnA maLavAnA prasaMge kharekhara khUba ja ochA bane che. eTaluM ja nahIM eka bIjAnA dharmanI vAstavika jANakArI ane ApaNane bahu ja ocho rasa rahyo che. kamanazIbe eka bIjA ane uzkerATanA prasaMgo ja vadhAre pedA thAya che-karavAmAM AvyA che. AvA kharAba prasaMgamAM mAnavatAne nAme paNa eTaluM to thavuM joIe ke evuM pharI na bane tenI javAbadArI mahAna purUSo upara Ave che. A mATe IslAma ane hiMdu dharmane uMDANathI paricaya thavo joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 islAma aMge beTI chApa ApaNA dezamAM islAma dharma viSe be bhAsa thayo hoya evuM lAge che. enI pAchaLa kAraNa e banyuM che ke hiMdane IslAma sAthe saMparka lUMTa, raMjADa ane mAradhADanI rIte ja thayo. musalamAnamAM sarva prathama ahIM AvanAra AkramaNakAra hatA. temaNe AMtaka phelAvIne islAmane phelAvyo eTale evI chApa paDI ke islAma dharma hiMsakono dharma che. AvI mAnyatA baMdhAvAne paNa vajuda che, kAraNake hiMdustAnamAM muhaMmadagArI, zAhabuddIna, bAbara, taimura, nAdirazAha vagere AvyA tyAre badhA mAradhADa, raMjADa, lUMTaphATa ane atyAcAra karatA ja AvyA. ethI hiMdanI raMjADa thaI ane pariNAme hiMdanA loko mAnavA lAgyA ke e rAjAe muslime che, eTale IslAma dharma paNa raMjADanAra dharma che. AmAM samajavAnI vAta e che ke A rAjAo jyAMthI hiMdustAna upara hamalo laIne AvyA hatA te madhya eziyA ane jayAM islAmane udaya thaye te arabastAna; bannenI saMskRti, raheNukaraNuM; samAjavyavasthA ane jIvananItimAM ghaNe phera che. AkramaNakAranI prAdezika sthiti: A AkramaNakAra rAjAono pradeza mukhyatve madhya-eziyAja hatuM. tyAMnI paristhitine vicAra karazuM te jaNAze ke teo jIvavA mATe AkramaNa sivAya bIjuM zuM karI zake? varSane moTebhAga barapha ane zaradImAM jyAM gALavo paDe tyAM jIvavA mATe zo purUSArtha kare ? AjathI 800 thI 1200 varSa pahelAMnA madhya eziyAnI A vAta che. te vakhate tyAM jIvavA mATe sAdhanasAmagrI pUratI nahatI. RtumAnanI asare vyApaka rIte thatI hatI. ziyALo vI ke ghaDA upara palANa mAMDIne nIkaLatA. khetaromAM koI anAja thatuM na hatuM. jyAM jAya ? jamaNA hAthe IrAna ane DAbA hAthe hiMdustAna hatuM. caMgejhakhAnathI laIne taimura ane nAdirazAha sudhInA sabaLa loko upara madhya eziyAnI A saMskRtinI asara hatI. eTale temaNe potAnA ghaDA nIce DAbI tarapha doDAvyA. hiMdustAnane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 raLiyAmaNe samRddha ane hariyALo pradeza temane game. dhanadhAnyathI bharapura, kudaratI rIte samRddha A pradeza jaIne temanuM mana lalacAyuM. emaNe vicAryuM ke A bhUkhanI veTha kyAM sudhI karavI ? pitAnA pradezamAM to pAMca mAIla cAlIe to mAMDa zikAra maLe paNa ahIM te kudarate paheLA hAthe ApyuM che. zikAra karavA mATe lAMbuM rakhaDIne temanAM zarIra to khaDatala ane kasAyelAM thaI gayAM hatAM. temAM paNa saheja capaLatA zikAra karavAnA kAraNe AvI gaI hatI. tethI "baLiyAnA be bhAganA nyAye 5-15nuM ToLuM laIne temane kAM te IrAna upara kAM hindustAna upara AvavuM paDayuM. te vakhatanI A lokanI paristhiti vaza evI ja saMskRti banI gaI : "mAre, lUTe, kabaje karo !" Ama lUTaphATa dvArA je kaMI sAdhana sAmagrI maLe tene pitAnA pradezamAM laI jaI amane-camana karavAnI temanI vRtti paDI hatI. A loko AkramaNa na kare to temane koNa gharamAM pesavA de? lUMTaphATamAM lAbha dekhAto gayo tema tema A ToLAMo vadhAre ne vadhAre vyavasthita : thatAM gayAM. te vakhatanA hiMdu lokomAM paNa AjanA jevI nabaLAI na hatI. Aje TrenamAM eka gUDe caDhI AvIne capunI dhAre koIne lUMTate heya te bIjA yAtrALuo jotA rahe che. te vakhate to ekanI Aphata eTale sahunI Aphata, ema mAnI badhA deDI AvatA. namAlA na rahevuM e temane siddhAMta hato. eTale A AkramaNakArI TeLAe moTAM thavAM lAgyAM. temano eka ja siddhAMta hato nIcenA pradezamAM jaIne lUMTI AvI. je kaMI dhana, Dhera ke mANase maLe tene paNa upADI lAve ! AvI saMskRti ke jIvananI nItivALA pAse bhArata te vakhate zI apekSA rAkhI zakata ? A loko kevaLa lUMTArA hatA-jIvananI jarUratonA abhAve temaNe AvAM AkramaNa karyA hatAM. A vAtano ItihAsa sAkSI che. eka dAkhale laIe nAdirazAhane. te bhArata upara caDhI Ave che ane dilhImAM kaleAma calAve che. lUMTaphATane hukama Ape che. te vakhatanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 dilhIvAsIomAM hiMdu-musalamAna banne varganA loko hatA ! have kyAM islAmanA nAme AvuM thaI zake? e IslAmane paigAma ja nathI. te te sareAma lUMTa ja hatI. je dharma ema kahe ke hiMduone ja mAravA te eTaluM karata; paNa evuM na hatuM. hiMdu ane musalamAna badhA upara teNe kera vartAvyo hato. evI ja rIte taimuralaMgane dAkhalo laIe. te dilhI upara caDhI Ave che ane lUMTaphATa karI bagadAda pAchA phare che. tyAM tenI IcchA mUMDakAne pahADa racavAnI thAya che? A kenA mUDako ? tyAM hiMdu to hatA ja nahi-muslima ja hatA. zuM eka musalamAna tenA bhAIonA mUMDakAne pahADa race ane tevI AjJA IslAma dharma Ape ! A te tenI vyakitagata krUra prakRtine paricaya che. hisTarI opha nezansamAM eno spaSTa ullekha che ke e badhA musalamAne madhya eziyAnA hatA ane krara prakRtinA hatA. jyAre islAmano ugama arabastAnamAM thaye hato. paNa, A badhuM ApaNe pahelI najare jANI zakatA nathI. temaja parasparanA taddana ochA paricayanA kAraNe samajavA icchatA paNa nathI. vayagALAmAM ApaNA deza upara zAsana karanArA briTIzarAe kunehapUrvaka evo ItihAsa racyo ane evA pAThe ApaNane bhaNAvyo ke ApaNe parasparanA vaMzaparaMparAnA verI na hoie ! kAraNa ke hiMdustAnanuM khamIra to evuM hatuM ke badhAne pitAnAM karIne rAkhI levA. te keTaluM sAruM hatuM teno eka dAkhalo ApuM. dilhImAM bahAdurazAha garanuM rAjya hatuM. ane aMgrejo bhAratane pacAvI pADavA mAgatA hatA. te vakhate bahAdurazAhanuM rAjya dilhInI AsapAsa hatuM. chatAM tenI paDakhe madada mATe jhAMsInI rANI lakSmIbAI paNa AgaLa AvI. A rANInA manamAM hiMdu muslima bhedabhAva na hatuM. 1857nI krAMti vakhate te hiMdu muslima e rIte eka thaI gayA hatA ke je e rIte ja e loko sAthe rahe te aMgrejo rAjya na karI zake. eTale temaNe Dagale ne pagale bhAgalA pADavAnI nIti lIdhI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parasparane kaleza vadhAratA gayA; AthI je hiMdu musalamAne thoDA thoDA najIka AvelA te haTatA gayA. aMgrejonI A eka bhedanIti rahI ane temaNe kunehapUrvaka ItihAsamAM e rajU paNa karI che, ane ahIMthI gayA tyAre enA aMtima pheja rUpe bhAgalA karAvIne gayA. A badhuM rajU karavAnuM kAraNa eTaluM ja ke zA mATe hiMdu-muslima eka bIjA tarapha zakti najare jue che tene khyAla AvI zake ! khAsa karIne IslAmanA vazaparaMparAgatanA koI dharmaguru ke khalIphAe makakA-madInAthI AvIne ahIM caDhAI karI nathI. caDhAI karanArA lUMTArAo ane AkramaNakAro hatA. temanI lUMTaphATa-raMjADa eTalI badhI vadhI gaI haze ke teo bhAratanA lokomAM anya AkramaNakArIo-hiNa, zaka va.nI jema na bhaLI zakyA, e paNa hakIkata che. Ama A tuTI hamezAM kAyama ja rahetI AvI che. aMgrejoe tene vadhArI che. je eka thavA de te temane svarAjaya ApavuM paDatuM hatuM. IslAmanuM udagama : have ApaNe UMDANathI joIe ke IslAma dharma zuM che? tene ApaNe muhaMmada sAhebe Apelo dharma che, ema na kahI zakIe. IslAmanI rajuAta je rIte musalamAne AgaLa thAya che, te joIe. sRSTinA maMDANa vakhate khudA AdhapurUSa Adama ane mAtA havvAne pedA kare che. kevI rIte pedA kare che tenI kathanI lAMbI che. Adama ane hablAnI racanA ApaNe zA mATe karI tenA kAryakAraNamAM ApaNe UtaratA nathI. emane ane sRSTine racIne Izvare kahyuM : A svargabhUmimAM tane badheya pharavAnI chUTa che. paNa eka zarata che ke A nAnAkaDA cheDanAM phaLa khAIza nahIM ! je tuM khAIza te zikSA bhegavavI paDaze ane pachI tane svargamAM rahevA nahIM maLe; paNa, mRtyulokamAM javuM paDaze !" Adame vicAryuM ke, " allAhanI mArA upara eTalI dayA che ke teNe mane badhIya vastu bhogavavAnI chUTa ApI che. A pazudhana che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 saudarya che. tyAre huM eTalI cheDanA phaLane na khAuM." te kadara karuM ke A nAnakaDA divase vItyA. phaLa emane ema rahyuM. have zaitAna Adama pAse Avyo. zaitAna khudAnA bhaktonI parIkSA karatA hoya che. hiMdudharmanI mAnyatA pramANe dAnava eTale A zetAna ane deva eTale pharisto. zaitAne Adamane kahyuM: "o Adama! tArA upara IzvaranI apAra dayA che. bhagavAna tArA upara khuza che tyAre badhA phaLa kema khAte nathI !" zaitAna sAthe pharizna hato. teNe zaitAnane kahyuM ke Adamane vaMdana kara paNa zaitAne eTalI badhI bhagavAnanI upAsanA karelI ke te pote ja vaMdanIya banI gayo hato. IzvaranI AjJA na mAnanArane te ThekANe lAvatA hatA. Adame zaitAnane cekakhuM saMbhaLAvI dIdhuM: "mAre tArI saMgata karavI nathI." ahIM pitAnuM kaMI paNa cAlavAnuM nathI te joI zetAna havyA pAse jAya che. tenI AjIjI kare che ane aMte bahekAve che! "tamAruM bIjuM badhuM te ThIka che paNa bhagavAne jyAre tamArA upara ATalI badhI dayA karI che tyAre pelA choDavAnA phaLa khAvA mATe kema re kayA che? A nAnuM phaLa khAvAnI paNa svataMtratA nathI !" halvAe kahyuM: "mane khabara nathI. huM Adamane pUchIza." havAnuM mana caMcaLa thaI gayuM hatuM, teNe Adamane pUchyuM: "A phaLa zA mATe khAtA nathI ?" Adama kahe che"huM IzvaranI AjJAnuM ullaMdhana nahIM karI zakuM ! mane teNe je kahyuM che tenAthI huM pAcho pharavAne nathI. vaLI ghaNuM divase nIkaLI jAya che. eka divasa taka joine haLyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 vaLI Adamane kahe che: "bhagavAna tamArA upara khuza che. pachI A nAnA choDanA phaLa khAvAmAM zuM bagaDI javAnuM che ?" aMte Adama havAnI vAtane vaza thaI jAya che. pariNAme, tene svarga mUkI mRtyu lokamAM AvavuM paDe che. ApaNe manuSya temaja sA prANIo enAM saMtAna chIe. IzvaranI AjJAnuM ullaMdhana thayuM tethI Adamane mRtyu lokamAM AvavuM paDayuM. tethI Adame manuSyone kahyuM: "IzvaranI AjJAnuM ullaMdhana kadi karavuM nahIM," Ama AdamathI zarU thayela dharma IslAma dharma kahevAya. IslAma eTale zAMtine mArga: have ApaNe islAmane artha zuM e vicArIe. A zabda mULa arabI bhASAno che. jema ApaNe tyAM dhAtu uparathI rUpa laI zabda banyA che. tevuM ja arabI bhASAne salama' zabda paNa dhAtu uparathI banyo che. " salama" eTale zAMti ane islAma eTale zAMtino mArga. mANase sahuthI pahelAM izvaranI zaraNAgati svIkArIne zAMti meLavI; A zaraNAgatimAM koI paNa prakAranI zarata nahatI. emAMthI zAMti ane AnaMda meLavavAno mArga te IslAma dharma thayo. pachI e zaraNAgatane dADhI hoya ke ceTalI evI kaI zarata hotI nathI. islAmanI prAcInatA ane payaMgabare: IslAma paNa anya dharmo jema prAcIna che. lAkhe ke karoDa varSa june che e aMge koIne cakkasa mAhitI nathI. lagabhaga pAMca hajAra varSo pUrve payagaMbare AvyA hatA. payaMgabarane artha thAya che paigAma-saMdezo lAvanAra Izvarane saMdeza lAvanAra-pahoMcADanAra paigaMbara kahevAya che. AvA pagamaMbaromAM jeno ullekha sahuthI pahelo islAmamAM maLe che IbrAhIma payagaMbara. tyArabAda IsmAIla, musA, IsA, sulemAna, yAkuba, hAma, IhAka vagere thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mUsAnA niyamo : musa-mejhijha payagaMbara viSene kaMika ahevAla maLe che. lagabhaga 3000 varSa pahelAM e thaI gayA. te vakhatanI eziriyasa jAtinA lokonI vacce e pedA thayA hatA. manuSya samAja jyAM bhegA thAya tyAM samRddhi, saMpatti, svArtha mATe laDAIo cAlyA ja kare che. eziriyasa jAtimAM paNa laDAIo cAlatI hatI. khUnane badale khUnathI levAta. eTaluM ja nahIM, mAranAra marI gaye te tene sagA saMbaMdhIo badhAne paNa mAre. saMpUrNa rIte badalo lo jethI gune vadhe nahi, guno karavAnI hiMmata cAle nahIM. ene mUsAnA niyamo kahetA. AmAM bIjA sArA niyame paNa sAmAjika vyavasthAnA hatA. IzunI vAta : mUsA pachI kALa jatAM bIjA payagara isA (jisasa krAisTa) AvyA. temaNe kudaratane maMgaLakArI ane kalyANakArI batAvI; sIdhe rasta lokone daravAnI taiyArI karI. mUsAnA AdezomAM AsapAsanuM vAtAvaraNa ane sago pramANe kaluSitatA AvI hatI. vikRti AvI hatI. temaja pratihiMsAnI bhAvanAnuM pradarzana arerATI chUTAve tevuM thaI gayuM hatuM ane kevaLa baLiyAe ja manaphAve tema karatA hatA. pharatA vyApaka thatI jatI hatI. pariNAme samAjanuM stara divase divase nIce jatuM hatuM. mUsAe kahyuM hatuM ke "badalo le !" paNa "jema tema karI badalo laI ja lo" AvA khoTA arthane laIne AkramaNa eTalAM badhAM vadhI paDayAM hatAM ke isAmasIhane kahevuM paDayuM ke ene rokavA mATe bIje cheDe besavuM joIe. badale pratihiMsAthI nahIM, paNa sAmAne zarama upaje e rIte zAMti rAkhIne le "jamaNuM gAle tamAce mAranArane DAbA gAla AgaLa dhare. koTa laI le tene paheraNa paNa Apaje." Ama verano badalo prema, kSamA ane udAratAthI ApavAnuM IsAe sUcavyuM. zirajorI, jarma, atyAcArane mAnava samAjanA pAyAmAMthI kADhI nAkhavA mATe, jagatane badalavA mATe IsA masIhe evuM vidhAna karyuMpaNa e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 vAtane vahevAramAM mUkI zakAya. tenuM mArgadarzana ApI zakAya te pahelAM te Izuneja kosa upara ThokI besADavAmAM Ave che. pariNAme te siddhAMta vahevAruM na bane. jo ke pacAsa varSa pachI tenuM mahatva paNa svIkArAyuM. muhaMmada sAheba : A pachInA payagaMbaronA nAma Ave che paNa temaNe AkhA mAnavasamAjanI paristhitine Amukha pheravavA mATe kaMI karyuM hoya te jANavAmAM AvatuM nathI. eTale ApaNe muhaMmada payagaMbara tarapha AvIe. pahelA, IbrAhIma payagaMbara arabastAnamAM kureza khAnadAnanA thayA hatA. temanI ja jJAtinA banI-hAsama kula thayA. temanA putra abdula mukAma abdullA thayA. temanA dIkarA muhaMmada sAheba hatA. teo mAnA peTamAM hatA tyAreja bApa gujarI gayA hatA. paNa kudaratane duniyA AgaLa no camatkAra dekhADavAnuM hatuM. jema kRSNa bhagavAnane janma kArAgAramAM thAya che ane naMdagopAlane tyAM vrajamAM teo uchare che tema muhaMmada sAhebane paNa koI ucheranAra hetuM nathI. eka eka karI bApa-mA-dAdA-kAkA avasAna pAme che ane muhaMmada sAhebane paNa gheTAM-bakarAM carAvIne jIvana pasAra karavuM paDe che. kudaratanI khullI kitAba temane jJAna mATe maLe che ane bakarAM gheTAM carAvatAM te ghaNIvAra tallIna thaI jAya che. tyAMthI te ghaNIvAra guphAmAM dhyAna karavA jAya che. dhyAna ciMtanamAM eTalA badhA lIna thaI jAya che ke bhUkha-tarasa bhUlI jAya che. daMDavata ghUMTaNIe paDI bhagavAnane prArthanA (namAja) kare che. upavAsa te saheje thaI jAya che. dareka jJAnI ane ucca koTinA sAdhake mATe AvI sthiti Aveja che. AvA samaye paNa vahevAramAM nekI ane ImAnadArI e bane temanA jIvanamAM vaNelA hoya che. tene eka dAkhalo ApuM. te vakhate muhaMmada sAheba payagaMbara nahotA thayA. muhaMmada sAheba bajAramAM cAlyA jatA hatA tevAmAM eka mANasa AvIne kahe che: "muhaMmada ! tArI sAthe vAta karavI che. ahIM Ubhe raheje. huM hamaNuM AvuM chuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 * pelo mANasa Ama kahIne cAlyo jAya che ane vAta bhUlI jAya che. paNa muhaMmada sAheba tyAM ja UbhA che. AvatA jatA loko pUche cheH "ahIM zA mATe Ubho che ?" teo kahe che: "meM phalANuM sAhebane vacana ApyuM che ke ahIM Ubho rahIza! tethI vacana bhaMga kema thAuM?" Ama eka Akhe divasa pasAra thayo. pelA bhAIne koIe khabara karI eTale AvIne teNe mAphI mAMgI ane muhaMmada sAhebanI prAmANikatA joIne te khuza thaye. AvI prAmANikatAnAM kAraNe lokoe temane "amIna" eTale ke vizvAsapAtra kahIne bolAvavAM zarU karyA. nAnI uMmaramAM paNa temanA cAritryanI suvAsa cAre bAju phelAI gaI muhaMmada payaMgabara banyA: 40 varSanI vaye eka vakhata jayAre muhaMmada sAheba guphAmAM beThA beThA Izvara ciMtana karatA hatA te vakhate eka gebI avAja Avyo : " muhaMmada bela!" muhaMmada kahevA lAgyA: "huM zuM beluM? huM bhaNyo nathI zuM belI zakuM ?" tyAre pharIthI gebI avAje kahyuM: "IzvaranA nAma upara bela ke " A duniyA tArA sarjanahAra mAlike banAvelI che. lohImAM teNe pUryA che. eTale teNe mAnavane pAmaratAmAMthI vikAsa karyo che. khudAnI sArI peThe upAsanA mAnavaja karI zake che. mATe e mAnane upAsanAne pATha bhaNAva !" payagaMbarI (gAma ApavAna)ne pahelo pATha guphAmAMthI paDhIne muhaMmada Ave che ane jagata AgaLa dhare che. te pATha muhaMmada sAheba pitAnI mAtRbhASA arabImAM A rIte Ape che - " , lA ilAha in allAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 ene artha thAya che -lA = koI nathI, ilAha = sivAyaupAsya, lalallAha = Izvara je; eTale ke Izvara sivAya koI upAya bIje nathI. muhaMmada sAhebe A mahAna sUtra ApIne eka IzvaranI upAsanA upara mahera mArI. A Izvara ke khudA eka ja che paNa te aMge ye hiMdu-musalamAnamAM pUrvagraho che. mArA saMbaMdha bane sAthe ghaniSTha rahyA che. paNa, ahI mane nAnapaNane eka prasaMga yAda AvI jAya che. jyAre huM nizALamAM bhaNato tyAre eka musalamAna vidyArthI allAha kaheto te hiMdune te pasaMda na paDatuM ane hiMdu Izvara kahe te musalamAnane pasaMda paDatuM ne hatuM. paNa banene God-goDa kahevAmAM saMkoca na thato. A traNe zAne artha ane bhAva eka ja thatuM hovA chatAM, ajJAnI loko tene jhaghaDAnuM kAraNa banAve che. paNuM, muhaMmada sAhebe payagaMbara banIne kahyuM: "mANasa mATe Izvara sivAya, Izvara jeTalI koI vyakita AdaraNIya nathI." jo ke temaNe Izvarane paigAma pahoMcAze te chatAM temaNe pitAne kadi pUjavA ke page lAgavA na gaNo . paNa te mATe-upAsanA mATe Izvarane ja zreSTha batAvyuM. Ama islAma, payagaMbara ibrAhImathI payagaMbara muhaMmada sAheba pAse Avyo. IslAmanA dharmagraMtha : muhaMmada sAhebe AmAM saMzodhana karyuM. temaNe IzvaranA saMdezA rUpe "kurAna ApyuM. jIvana mATe dhArmika zodha karavI hoya te kurAna juo. paNa jo kurAnathI saMtoSakAraka samAdhAna na thAya to zuM karavuM? te mATe payaMgabaranA vacanAmRta rUpe "sunahadIsa" juo. jo kurAna ane hadIsamAMthI samAdhAna na maLe te zuM karavuM? te mATe phatabAne svIkAro. phatabAmAM muslima dharmanetAono pheMsalo che. jevI rIte korTane pheMsalo thAya tevuM ja AmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144. che. je vAtano nirNaya kurAna ke hadIsamAM na maLe tene nirNaya IslAma dharmamAM A rIte phatabA dvArA levAya che. dA. ta. IslAmamAM kahyuM che ke "Izvara sivAya koIne pUjanIya upAsanIya nahIM mAne, temaja IzvaranI mUrti ke koIpaNa prakAranI dhAtu, kASTha, kAgaLa ke pattharanI mUrtine pujavI nahIM mAnavI nahIM." have tyAre namAja paDhatI vakhate paisA ke sikakA upara koInI chApa heya che e paNa mUrtipUjA thAyane ! te namAja paDhatI vakhate tene rAkhavA ke nahIM. kurAnamAM te samayanA dezakALa pramANe lakhAyuM hoya, sikakAnuM pracalana na levAthI tene ullekha ke nirNaya apAye nathI, tyAre islAmanA AgevAnoe maLIne te aMge kesale Ape ke, namAja vakhate khissAmAM pisA hoya te cAle kAraNa ke tenI pAchaLa upAsanAnI bhAvanA rahelI nathI." AvA ghaNA pheMsalAo, guMcavAtI bAbaLe aMge phatanA dvArA levAyA che. muhaMmada sAhebane madhyama mArga: Ama jovA jaIe te mUsA payagaMbare eka vAta kahI, izue bIjA prakAranI vAta kahI ane hajarata muhaMmada sAhebe trIjA prakAranI kahI. traNe vAtonuM saMkalana te cheja. mUsAnA kAyadA pramANe jagata cAle te nikaMdana nIkaLI jAya; IsAne niyama sAra paNa mAnavapravRttinA vahevArathI thoDoka virUddha paDe che. mANasamAM bhalI lAgaNIonI sAthe khoTI lAgaNIo paNa che. Aveza, roSa ane dhaNunI vRttio paNa che. to pachI karavuM zuM? e mATe muhaMmada sAhebe madhyama mArga kADhaye ke tamane jeNe anyAyI rIte AkramaNa karIne jeTalI hAni pahoMcADI che; tene teTalI ja hAni pahoMcADavAne tamane adhikAra che, paNa tenAthI vadhAre nahIM. A te kevaLa tamArI mAnava pravRttine saMtoSavA mATe kahyuM che paNa je, badalo levA karatAM tame mAphI ApI zake te IzvaranI sAthe che. paNa je kaMI karo temAM Izvarane sAkSI jarUra rAkhe. ahIM manuSya prakRti ane Izvara saMdeza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 145 baMnene tALa muhaMmada sAhebe meLavyo che. musAnA vakhatanI manuSya prakRtinI vAta kevaLa pratihiMsA janmAvatI hatI ane IsAna vakhatanI mAtra mApha karavAnI vRtti uccastaranI hatI. paNa banne vaDe sAmAjika prazno ukelAtA na hatA. eTale muhaMmada sAhebe vaccene kalyANakArI mArga samAjane ahiMsAnI dizAmAM laI javA ane ghaDavA mATe batAvyuM. eka sikakAnI banne bAjunI jema nyAya ane kSamAne emaNe lIdhAM. AmAM te vakhate hiMsAnuM je pracalana hatuM te ochuM karavAne ja prayAsa thayelo. muhaMmada sAheba vakhatanI vicitra paristhiti : eka prazna e Ave che ke muhaMmada sAhebanA samayamAM yuddho zA mATe thayAM ? enuM kAraNa tapAsavA mATe ApaNe temanA jIvanane cAra bhAgamAM vahecavo paDaze. (1) 25 varSo sudhI jIvanakALa, ( 2 ). 25 thI 40 varSa sudhInA jIvanakALa, (3) 40 thI 53 varSa sudhIne ane, (4) 53 thI 63 varSa sudhI jIvanakALa. 25 varSa sudhIne kALa te temaNe potAnI janmabhUmimAM vItAvyo. "gharakI mUgI dAla barAbara" jema muhaMmada sAhebanuM thayuM. arabastAnamAM muhaMmada sAheba rahyA. arabane ghamaMDI samAja te vakhate emanI zuM kadara kare? 100-100 varSo sudhI vaMzaparaMparAgatathI jyAM yuddho cAlatAM heya, ekabIjAnuM khUna karIne ja verano badalo levAto hoya, jagAra ramAtA heya, dArUnA carUnA carU niHzaMka rIte pIvAtA hoya, strI jAtinI bilakula kIMmata ja na hoya te samAjane sAthe mArge vALavAmAM muhaMmada sAhebane keTalI jahemata uThAvavI paDI haze? . islAma dharmanA pracAra pahelAM arabastAnamAM strI jAtinI bilakula kadara na hatI. bApa gujarI jAya to teno dIkaro, potAnI sagI mAtA sivAyanI badhI ja strIone potAnI patnI banAvI zake ! putrI janmatAM jema ApaNe tyAM "pathara-Avyo" ema kahevAnI rIta che tema tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNuM kaI lahAvo letA nahIM. e putrIne dUdha pItI karI devAmAM agara khADAmAM nAkhavAmAM bhAre gaurava levAtuM hatuM. evA pachAta strI varga mATe muhaMmada sAhebe kahyuM: "tAre svarga zodhavuM hoya te mAtA (strI jAti)nA pagamAM che. jeTalA adhikAra patinA che teTalA ja adhikAra patnInA che. je A kAyadAno bhaMga pati karaze te tene zikSA thaze." A uparathI te vakhate muhaMmada sAhebe karelA sudhArAnI kiMmata jaNAze. 25 varSane yuvaka muhaMmada eka zrImaMta bAIne tyAM vepArI peDhImAM nokarI kare che. e bAInuM nAma khatI jA. ene pati gujarI gayA hatA. muhaMmada sAheba ene dhaMdhA rojagAra calAvatA hatA. te bAI temanA kArobAranI chAnI tapAsa karAve che. te chAnI tapAsa karanAra vyakitaone pUche che: "munImajI kevA che? dhaMdhAmAM golamAla te karatA nathI ne? barAbara kAma kare che ne ?" te vyaktio kahe che : " amArI pAse enA guNo kahevA mATe zabdo nathI. bahu ja kAryakuzaLa, imAnadAra, cAritryavAna ane khaMtIlA che." te varSe sArI peThe naphe thayo. bAI e vicAryuM ke A mahetAjI dhaMdhAmAM nipUNa, ImAnadAra ane kartavyaniSTha che. zA mATe emane mArI saMpattinA mAlika na banAvI dauM? arabanA te vakhatanA niyama pramANe strI ekalI na rahI zake! eTale 40 varSanI e bAIe 25 varSanA muhaMmada sAhebane kahyuM : "tame mArI sAthe lagna karaze?" jemane musalamAnanA kULane khyAla haze temane Azcarya thaze ke kayAM eka kureza kuTuMbane neka juvAna nabIre? kayAM yAtrAnuM dhAma makA ane makakAnI aMdara kAbAmAM hAsima kuTuMbanI eka 40 varSanI vidhavA ? te paraNavAnuM kahe! paNa, muhaMmada sAheba ene svIkAra kare che. pacAsa varSanI ummare e bAI gujarI jAya che, ane pachI muhaMmada sAhebanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 zI dazA thAya che? jema rAmacaMdrajIne cauda varSane vanavAsa bhogave pa; pAMDavone 13 varSa vanavAsanA bhogavavA paDayA hatA tema muhaMmada sAhebe paNa A tera varSa gharabArathI dUra rahIne gALyA hatA. eTale temane pAchA vaLatAM dareka sthaLethI phiTakAra, dhikkAra yAtanA ane trAsa maLe che. Aja arasAmAM temane khudAna gebI avAja saMbhaLAya che ane teo ene pracAra kare che. tethI gaNatrInA anuyAyIo, paNa virodhIo ghaNa. je koI "lAIllAha, IlalAha" kahe tene dhakhadhakhatI retI upara sevAmAM Ave. kAbAmAM jyAM aneka deva-devIonI mAnyatA cAlatI hoya tyAM temanI eka IzvaranI vAta koNa sAMbhaLe? temane mArI nAkhavA sudhInI dhamakIo ApavAmAM Ave che. e devI prasaMga! muhaMmadane dharma pALe tenuM khUna karavAnI vAte cAle che. makAne eka yuddho umara pratijJA kare che je muhaMmadanuM mAthuM laI Avaze tene 100 kAbAnuM puNya thaze. huM paNa enuM mAthuM nahIM laI AvuM tyAM sudhI talavAra myAna nahIM karuM !" cAre bAja loko umaranA nAmathI prajatA. A vakhate muhaMmada sAhebane Azcaya koNa Ape ? emanA dharmane Teko paNa koNa Ape ? paNa eja umaranI bahena muhaMmada sAhebane mAnatI hoya che; "lAIlAha IlilAha" karatI hoya che. - umara bahenane tyAM jAya che. tene lAIlAha IlilAha kahetI sAMbhaLe che ane pUche che "tuM zuM kahetI hatI ?" bahena kurAnanI AyAte saMbhaLAve che. tethI gusse thaIne mAravA doDe che. bahena kahe che: "tuM mAre che zA mATe? sAMbhaLa te khare!" umara Amate vIra ane satya zedhaka hatA. tene AyAta sAMbhaLI bhAna thAya che. bahena kahe che : "bhAI mArA ! tuM je mANasane mAravAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kahe che te beThuM che. jenAmAM jIvADavAnI zakti nathI te koIne mArI ja kema zake? muhaMmada sAce che, ene jIvate rAkha emAMja jagatanuM kalyANa che." tyAre umara kahe che: "mane muhaMmada kayAM che te batAva!" "to jaIne zodhI kADha, bahena kahe che." mAre satya mATe muhaMmadanuM khUna karavuM che. huM joI lauM chuM ke ene bacAvanAra koNa che ?" umara kahe che ane tyAMthI jAya che. - te ughADI talavAra laIne muhaMmadane tyAM jAya che. te gharanA badhA loko aMdarathI sAMkaLa vAsIne beThA hatA. sAMkaLa koNa udhADe ? rakhe dhasI AvIne umara AkramaNa kare che? bahAra umara dhamapachADA kare che. evAmAM zAMtacitta muhaMmada sAheba jAte jaIne sAMkaLa udhADe che ane kahe che: "umara zuM che?" ATaluM sAMbhaLatAM ja camatkAra thayo hoya tema talavAra tenA hAthamAMthI nIce paDI jAya che, muhaMmada sAheba talavAra hAthamAM laIne umarane pUche cheH "bala have tane bacAvanAra koNa che ?" koI nathI?" umara kahe che che. je mane bacAvanAra hato te ja tane bacAvanAra che !" muhaMmadasAheba kahe che. koNa jANe zuM thayuM ? umara ekadama muhaMmadasAhebanA pagamAM DhaLI jAya che ! te kahe che mApha kara hajarata mArI bhUla thaI?" muhaMmada tene Ubhe kare che ane kharo dharma samajavAnuM kahe che Ama eka uzkerAyelAne potAne banAve che. A eka daivI prasaMga ja 'gaNAvI zakAya. jyAM hiMsA upara ahiMsAne vijaya thayo. - Avo ja eka prasaMga rAjakoTamAM thayo hato. mahAtmA gAMdhIjI - rAjAnI sAme upavAsa kare che tyAre rAjavIo ane rAjAnA sagAo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 uzkerAI jAya che. khUna karavAnI cetavaNuM Ape che. banne bAju uzkerAyelI tAra khaDI che. bApu prArthanAmAM tallIna thaI jAya che! koNa jANe zuM thayuM? badhAnA dilamAM bIjAnI vRtti AvI jAya che ane sahu bApunA anuyAyI bane che. dharmajhanUnane paDade haTAvyo: eka divasa evo hato ke jyAM sudhI umara IslAma dharmane svIkAra na kare tyAM lagI kAbAmAM jaIne namAja paDhavAnI koInI himmata na hatI. muhamada sAhebe vAta te teja karI hatI je janA dharmavALA karatA hatA. paNa dharma jhanUnanA kAraNe keTalIka vAto upara paDado paDI jAya che. agAu meM Izvara, allAha ane geDane dAkhalo Ape ja che. evI ja rIte "allAha akabara" ke "harahara mahAdeva" e bannene artha te "Izvara moTo deva che" eja thAya che paNa lokone e rIte koI dharmaguruo samajAvavA prayatna karatA nathI, ane pariNAme e aMge bAjhavAmAM dharmane prabhAva gaNAvyuM e khoTuM che. drAkSa kahe ke aMgura banne sarakhAM che. evI ja rIte bhASA bhedanuM hiMdu muslima vaccenuM che. muhaMmada sAhebe janatAne A satya samajAvavA mATe 40 mA varSathI pa3 mAM varSa sudhI A sAdhanA karI. e gALAmAM temane makakAthI hijarata karIne madInAmAM javuM paDyuM. pitAnuM ghara, kuTuMbakabIlA badhAne choDavuM paDayuM. madInAmAM muhaMmada sAheba upara thatAM AkramaNane rokavA mATe yudhdha thayAM. temane khatama karI nAkhavAnA prayatna thayAM; paNa temaNe bedhaDaka thaIne khudAne sAce payagAma Apavo cAlu ja rAkhe. pariNAme temanA anuyAyIo upara sItama gujAra zarU thayo. have prazna e AvyuM ke AkramaNakArIone rokavA ke nahIM! e AThamaNune bacAva kare ke kAyara thaIne cUpa paDayA rahevuM ! koIpaNa dharma kAyara banIne anyAya sahevA mATe te kaheto nathI. AkramaNa karavAnI temaNe rIta badalI ane pitAnI kurabAnI karIne paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 nyAyanA rakSaNa karavAnI vAta karI. temaNe kevI rIte yuddha karyuM-zuM thayuM te kahevAnuM. atyAre prasaMga nathI paNa ahIM sAmAnyata kevI kaparI paristhitimAM muhaMmada sAhebane kArya karavAnuM hatuM, temaNe keTale hada sudhI kSamA rAkhI hatI tene khyAla AvI zakaze. dharmanI rakSA mATe rAma ane kRSNa paNa talavAra upADI ja hatI. evI ja rIte muhaMmada sAhebane paNa upADavI paDI hatI. sadeza ane vidhiniSedhanI vAte muhaMmada sAhebe vidhiniSedhanI cAra vAto ApI, paNa saMdezo eka ja Ape. A cAre vAte je hRdayathI svIkAre, vANIthI svIkAre ane amalamAM mUke te musalamAna che. cAra vAte A pramANe che - namAja, rojA, haja, ane jakAta. namAjamAM izvaranI sAthe sIdhe saMbaMdha baMdhAya che. temAM pitAnI tucchatA jAhera karIne jIvanane namra banAvAya che. divasamAM pAMca vakhata namAja paDhavAnuM hoya che. tyAM Izvarane saMbodhIne kahevAya che. " tArI AgaLa huM tuccha prANI chuM." ema kahI pitAnuM hRdaya ughADuM karAya che. - "sUre phAtehA " - ( khullAM kurAna)mAM sAta AyAta ( ko) che. dareka musalamAnane namAja paDhatI vakhate A sAta AyAta kahevAnI hoya che. (1) pahelI AyAtamAM che ke " huM A brahmAMDenA racanAra sarjanahAra allAhanI stuti karUM chuM. (2) bIjImAM che ke allAha kevo che? rahemAne rahIma! kapALa ane dayALa che. A bannemAM cheDe pharaka che. ApaNe jo upara tenI kRpA to eka sarakhI che; paNa rahema eTale jyAre koInI bhUla thAya che tyAre tene ugArI le che. (3) trIjI AyAtamAM allAhane "mAlike cokhkhadina" mAnyo. eTale ke kayAmatanA divase nyAya kartA mAlika mAnyo. eTale sArA-narasAna nyAya tenAmAM mAne. (4) cothI AyAtamAM satyanI upAsanA daDha rahevAnuM kahyuM che. tene kRpALu dayALu ane nyAya karanAra mAnyo paNa puNya pApa zuM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 tenI khabara na paDe to tenI daDha upAsanA karavAnuM kahyuM. (5) pAMcamI. AyAtamAM sAce mArge mane calAvaje ema kahyuM che. kAraNa ke mane kaMI khabara nathI. huM badhuM tArA uparaja choDuM chuM. (6) chaThThI AyAtamAM sAce mArga kayA e batAvavA kahyuM ke mArA pUrve je e mAge gayelA emanI sAthe prasanna thayelA teja sAce mArga che ema huM mAnuM chuM. (7) sAtamI AyAtamAM vinavaNuM che ke huM beTA mArge DhaLI paDuM. je mArge cAlanArA upara tAre khopha che te mArgamAMthI mane bacAvI leje. AmAM "uMDA aMdhArethI prabhu parama teje tuM laI jA" ane asAmAMthI prabhu parama satye tuM laI jA"nI bhAvanA rahelI che. A vAte je kharekhara samajavAmAM Ave te jaNAze ke bhagavAna pAse hiMduo ke IsAIe AnA sivAya bIjuM zuM mAMgI zake? ghaNIvAra kheTA kharAne pheMsale thaI zakatuM nathI tyAre ApaNe Izvaraneja khare mAnIne te nyAya karaze ema kahIe chIe. rakhe koI ema mAne ke namAja bhaNatI vakhate koInI hiMsA karavAnuM sUcana thayuM hoya ! IslAma ane ahiMsA : paNa, agAu meM kahyuM tema kaMIka gerasamajUti ane kaMIka parasparanA dharmamAM UMDANathI utaravAnI upekSAnA kAraNe loko emaja mAne che ke IslAma dharma te hiMsAnI vAta karI che. ahiMsAnI vAto. heya chatAM paNa AcAramAM zuM che? IslAma pramANe IzvaranI zreSTha kRti mANasa che ane tene badhI vastuone upabhoga karavAnuM Izvare kahyuM. paNa ema nathI kahyuM ke amUka vastune upabhega nahIM kare to tane sajA karIza! jyAre musalamAne sAme kherAkane prazna Avyo tyAre tyAMnI arabastAnanI paristhiti pramANe nirNaya levo paDe; ane te paNa te vakhatanI sthiti pramANe ahiMsAnI dizAmAM ja hatA. musalamAnee bhAratanI saMskRtine yazane kalaza caDhAvyo che kAraNake ahIM je krAMti thaI tenI pAchaLa keTakeTalo bhoga saMskRtinA ghaDavaiyAne Apavo paDe che ? zikAramAMthI khetI tarapha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra A deza sarvaprathama vaLe. koIpaNa cAlatA pharatA prANIne zikAra na kare paNa zramathI khetI karavI. e tarapha samAjane vALavAmAM mahAna parizrama karavo paDyo haze. mAMsAhAra taraphathI annAhAra tarapha lokone vALavA jatAM te vakhate RSimunio upara phiTakAra varasyA ja haze. paNa Aje ghI-dUdha ane anAjane anahAra e susaMskRta khorAka gaNAya che. evI rIte bhagavAna mahAvIre aparigrahavAdanI sthApanA mATe cheluM kapaDuM paNa dAna daI nagnAvasthA svIkArI haze tyAre lokoe prathama te temane vaMdana paNa nahIM karyA hoya. temanI tarapha tiraskAranI najare joyuM paNa haze! evI rIte muhaMmada sAhebe te vakhatanA mANasakhAu lokone ATalI chUTa te vakhatanI paristhiti pramANe ApI haze e kharuM; paNa temaNe ema nathI kahyuM ke mAMsAhAra na kare to koI pApa paDaze. temaNe te vakhatanI paristhiti pramANe ahiMsAne vahevArU mArga batAvyo ! "tuM mANasanI hiMsA karavA jaIza e moTo gunha thaze tArA mATe e barAbara nathI!" musalamAna te dareka payagaMbarane mAne ! koI paNa deza ke samAjamAM Izvarano saMdeza kahenAra na hoya te te samAja AgaLa vadhI zaktA nathI. A saMdeza lAvanArane ApaNe avatAra, dUta ke payagaMbara kahIe chIe. IslAmane mahAna graMtha kurAna che. tema hiMdudharmane mahAna graMtha gItA che. A gItAmAM kahyuM che ! yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavati....... tarAtmAne sRjAmyahama jyAre dharmanI glAni thAya che ane adharmanI vRddhi thAya che tyAre tyAre Izvara pitAnA avatArane mokale che. tevI ja rIte kurAnamAM kahyuM che ke "meM dareka deza ane dareka jAtimAM paigaMbare mokalyA chedareka dharmanA evA mahApuruSone Adara kare. eTale khare musalamAna jema muhaMmada sAhebane payagaMbara mAne che tema mUsA ane IsAne paNa paigaMbara mAne che. te uparAMta te koIpaNa anya dezanA payagaMbaro (avatAre-dIpakara-tIrtha karo)ne InkAra karaze nahIM. evA payagaMbara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 jema arabastAnamAM thayA tema cIna, IrAna, hindustAnamAM paNa thaI gayA che. chellA payagaMbara muhaMmada sAheba thaI gayA. aNasamajane laine yahUdIo khristIone na mAne, khristIo yahUdIone na mAne ke musalamAne bannene na mAne e khoTuM che. te jamAnAmAM paNa khristIo yahUdIo ane musalamAne e saMdhi karI hatI ane madInAmAM eka ja dharmasthAnakamAM sahu sAthe rahyA hatA. mAnava samAja" eka ja bApanI olAda che ema muhamada payagaMbare kahyuM che. tema bIjA mahApuruSoe paNa kahyuM che. A satya che ane te hiMdustAnanuM hoya ke arabastAnanuM-badhe sarakhuM che. A rIte prANImAtra pratye bhrAtRbhAva ane premathI rahevAnI vAta IslAmadharme karI che. te tamArI samakSa te vakhatanI paristhiti ane kamavAra tamArI . AgaLa rajU karI che. te kamane jotAM je ekAMgI nirNaya levAya te islAmadharmane anyAya thAya. TuMkamAM, thoDA vakhatamAM meM tamArI AgaLa "islAma dharma ane tenI ahiMsAnI vAta mUkI che. tame badhA vicAra karaje, ane duniyAnA bIjA dharmonI sAthe islAma dharmane samanvaya karatI vakhate A bhUmikAne dhyAnamAM rAkhaje. Aje gAMdhIjI pachI duniyAmAM ahiM sAne DaMko vAgavA lAge che. tevA samaye badhA dharmovALA ahiMsAnI vyAsapITha upara eka nahIM thAya te duniyA upara je moTI Aphata UtarI rahI che tenuM nivAraNa, dharmavALA nahIM karI zake. carcA-vicAraNuM IslAmI leke pitAnuM saMzAdhana kare : zrI, devajIbhAIe carcA prAraMbha karatAM kahyuM : "Aje kurezI bhAIe IslAmanI khUbIonI khUba suMdara vAta kahI, madhya eziyAnA pradezamAMthI je AkramaNakArIo AvyA hatA teo kharekhara islAmane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajyA na hatA e vAta sAcI che. paNa, islAmanI khAmI ke khUbI tenA anuyAyIonA vartana uparathI ja tAravI zakAya. eTale islAmane jema bIjA dharmanA anuyAyIo sArI rIte samaje, tevI ja rIte tenA anuyAyIoe paNa khUba saMzodhana karavAnI jarUra che. bAkI muhaMmada payagaMbara sAhebe naramAza, nyAya, nIti vagerene saMdezo pitAnA jIvanamAM siddha karIne Ape enI vAta kharekhara AkarSaka che. Aje bhAratane ekatAnI jarUrI che, temAM islAma ke itara dharmo saMbaMdhI dareka dharmanA lokonA manamAM ochI samajaNane lIdhe bheda che te kADhI nAkhave ja rahyo. zrI. puMjAbhAI : badhA dharmo "kharAba na kare, sAruM karo !" e pAyAnI bAbatamAM sahamata che. te ApaNe e dizAmAM khUba khUba kArya karavuM joIe. bhASAbhedane dUra karIne cAlavuM joIe. gAMdhIyuge sarvadharma samanvayane sahayoga Ape che te te sAdhavA mATe sarvadharma upAsanAnI suMdara bhUmikA UbhI thaI cUkI che. ' islAmanI ahiMsA : zrI. daMDI svAmIe kahyuM : "mazarUvALAe zrI muhaMmada payagaMbara sAhebane ahiMsaka kahyA che. gItAmAM jema kaurava-pAMDanuM yuddha anivArya banyuM tema te vakhate muhaMmada sAheba mATe anivArya thayuM tevuM joIe. paNa, khorAkanI bAbatamAM, "tArA peTane pazu-paMkhInI kabara na banAva !" ema je kahyuM che te ahiMsA sUcave che. ahIM aMgrejo ane bahAranAM to na rahyAM hota to hiMdu-muslima ekatA thaI cUkI hata ane laDAIo na thAta, bAkI laviMgAbAdazAhanI putrI paMDita jagannAthane apAi, ToDaramalanA dIkarA vere abulaphajalanI dIkarI varI cUkI hatI. tema ja gAMdhIjInA prabhAve abdulagaphArakhAna, saiyabajI, jhAkira husena, maulAnA AjhAda, gulAma kurezI, humAyu kabIra va. aneka muslima kuTuMba taiyAra thayAM che. gAMdhIjIe hiMdu-muslima ekatAnI ApelI addabhUta bheTane AgaLa calAvI draDha ekatA sAdhavI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMparka vadhAre : pU. nemimuni : "kurezabhAIe pitAnI adhikRta bhASAmAM IslAmanI UDI vAta karI tenAthI A zibiramAM IslAmI pratinidhinI rahelI khAtrI Azika rUpe dUra thavAmAM madada thaze. IslAmanA nAme dharmajhanUna evI rIte pesI gayuM che ke tene dUra kareja chUTake che. A dizAmAM gAMdhIjInA kAryanuM vizeSa mUlyAMkana che. udAra dharmaguruonI muslima samAjamAM atyAre bhAre taMgI dekhAya che. kharI muzkelI te e che ke meTA bhAganA muslima kuTuMba mAMsAhArI che, eTale amAro nikaTane saMparka amUka kuTuMba sAtheja thaI zake che. kurezIbhAInA kuTuMba jevA namUnAe ochA maLe che. vepArI ke bIjA saMbaMdhothI paNa muslima kuTuMbanA saMparkamAM AvavuM atyaMta jarUrI che." saMzAdhana Avazyaka che : zrI, mATaliyAH "ApaNane kurezabhAI e IslAmanI cAra vAte tattva rUpe ApI :(1) namAja, (2) rojA, (3) haja ane (4) jakAta. evI ja rIte bIjI traNa bAbato che -(1) kherAta. (2) jamAta ane (3) jehAda. Ane vizALa arthamAM kahevAmAM Avela che chatAM pitAnAja baMdhuonuM saMgaThana. teneja dAna ApavuM; ane eja saMgaThananI niSThAnI kaTTaratA eTalI ke bIjAne nApAka gaNavA; ANe khoTI mAnyatA besADI dIdhI che. e uparAMta kurAna eja ajoDa pustaka che, game te sthAne rahete musalamAna khalIphAnI AjJAthI virUddha na vartI zake. temaja chellA payagaMbara muhaMmada sAheba thayA. have koI thaI zake ja nahIM; AvI vAtanuM saMzodhana thAya te IslAmamAMthI ghaNuM ghaNuM levA jevuM che. je e jhanUna 2ze te ja muslima bhAI-bahene bIjA dharmavALAne ArSI zakaze. caMcaLabahena : "paNa, IslAma jagata sAthe, sarvadharma samanvaya ane upAsanAnA saMdarbhamAM ekarUpa thayeja chUTako che. gujarAtane dAkhalo laIe. te sUphI vAdanI asara bAlAzaMkara kavithI mAMDIne sAgara kavi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 "lagI thayelI che. maNibhAI kalApI, bApu ane saMtabAla A badhAnA nimitte thayelI ekatA ane saMtabAla nimitte AvelI anubaMdha vicAradhArAe deza ane duniyAmAM sarvadharma samanvaya sAdheja pAra thavAnuM che." keTalAka khulAsAo : pU. zrI. saMtabAlajIe thoDA khulAsAe ApyA hatA :- (1) bhagavAna RSabhadevanuM nAma jaina, hiMdu ane bauddha traNene mAnya che. te sarvadharma samanvaya che. daMDavAmIjIe IbrAhImanuM nAma laI temAMthI "abrAhmaNa" artha tAravIne bhagavAna RSabhanAthane ghaTAvyA. te payaMgabarane to khristI dharma paNa svIkAre che. (2) mArA namra mate je IslAmI kuTuMba dezanA balidAna yajJamAM hemAyAM ane najIka AvyAM; te badhAnuM gAMdhIjI gayA bAda ApaNuM tarapha vadhu leNuM che. je teone ApaNe dilathI eka pAka-IslAmI tarIke na apanAvIe te ApaNe evA gunegAra TharazuM ke jene Izvara kahe ke kudarata kahe saheje mApha nahIM kare ! koNa jANe kema paNa kurezI kuTuMba jevAM IslAmI kuTuMba upara mane te khUbaja saddabhAva phare che. ApaNe sau IslAmI jagatathI vadhune vadhu nikaTamAM AvIe enI Aje ' jagatane anivArya jarUra che." (13-11-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] vaidika dharmamAM yajJa atyAra sudhI ApaNe IslAma dharma ane IsAI dharma aMge vicAra karI gayA chIe. have hindudharmane vicAra karIe. hiMdudharma eTale hiMdustAnamAM pracalita thayelA dharmo che. tenI traNa zAkhA che(1) vaidika, (2) baudhdha, ane (3) jaina. hiMdu dharma e vizALa artha hiMdamAM rahenArAone dharma; e rIte samAyela che. Aryo bhAratamAM AvyA tyAre sauthI pahelAM je tatva maLyuM te vaidika dharmanuM tatva kahevAya che. A tatvane veda evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. vede atiprAcIna graMtha gaNAya che. tene "apauruSeya" eTale ke kaI purUSe racyA nathI ema kahevAya che. kharekhara te vakhatanA alaga alaga RSione je anubhava thaye tene saMgraha AmAM guMthAcele che. mULada traNa che: - Rgyeda, sAmaveda, ane yarjuveda. kharI rIte traNeya nAmo kriyA upara che. RcAone uccAra karo te Rgaveda che. gIta dvArA vANIne vadhAre te sAmaveda, ane yajJa karavAnI preraNA Ape te yajurveda che. AmAM atharva veda pAchaLathI umerAya che. emAM maMtra, zastra, vijJAna vagere Ave che. AnI vigatomAM paDIe eTalo samaya nathI. paNa, hiMdudharmanI vaidika zAkhAmAM sarvadharma upAsanA aMgenA kyA to paDyA che te aMge vicAra karavAno che. vaidika dharma sAthe yajJa zabda haju sudhI paNa joDAyo che. yajurveda zabda ja yajJa batAve che, yajJane ATaluM badhuM sthAna kema maLyuM je Aje paNa paraMparAgata cAlu che te viSe atre vicAra karazuM, yajJanA devo mAnavajAti jyAre vikasavA lAgI tyAre A yajJo zarU thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ane IsAI-IslAma dharmanA pracAra pahelAM Aryo jyAM jyAM gayA - tyAM yajJone pracAra khUba ja hatA. jaina zAstra pramANe bhagavAna RSabhadeve manuSyone prathama asi, masi ane kRSi, matalaba ke rakSaNa, vANijya ane gaurakSA zIkhavyAM. Ama saMskRtinAM prathama caraNa maMDAyAM. loko bheLA hatA. eTale temane nAnA moTAno upakAra ghaNo lAgata. varasAda Ave eTale temanI najara gaI ke varasAda kayAMthI Ave che? eTale AkAza tarapha najara gaI. temaNe e AkAzanA devane indra nAma ApyuM. A idramAM temaNe apUrva zakitanI kalpanA karI ke te vAdaLAM gherAve, vijaLI camakAve, tephAna karAve ane pachI varasAda varase. A varasAdathI ghAsa thAya, pazuone cAro maLe, khetInAM anAjathI manuSyone anna maLe. AvA upakArI Idra devane kaIka te samarpaNa karavuM joie? eTale yajJa karI tene samarpaNa karavuM ane temAM IdranuM sthAna prathama AvyuM. pAchuM AvyuM--ene deva koNa! te varaNa! varUNa pApa-puNyane jANanAre; te guptamAM gupta vAtane jANanAra che. pANI ApaNane chavADe che; khetI mATe upayogI che. eTale jaLanA deva tarIke varUNane upakAra mAnyo. pachI najara gaI prakAza tarapha! pANI maLe paNa prakAza na hoya te? aMdhArAmAM kaI rIte jIvAya? prakAzanI te meTI asara che. tenA vagara jIvana asta vyasta thaI jAya. eTale temaNe prakAzanA deva tarIke sUryane mA. paNa pANI Ave, vijaLI camake, upadrava thAya A badhAmAMthI rakSaNa meLavavuM rahyuM. te rakSaNanA deva tarIke temaNe rUdrane mAnyA. je ke prakAza hato, garamI maLatI hatI chatAM paNa khAvAnuM - kAcuM khAIe te duHkhe, zaradI bhayaMkara paDe te tenAthI paNa bacavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 joIe. AmAM vanamAM lAkaDAM athaDAya ane agni pragaTe eTale temaNe pAcananA deva tarIke agnine deva ga. paNa vicAranI eka zreNi AgaLa vadhIne mAnave vicAryuM ke game te khAIe tenuM pAcana thAya, chevaTe bahAra nIkaLe, temAMthI sAta dhAtu bane ane kacare maLamUtra ke UlaTI vATe bahAra nIkaLe. A badhAne niyAmaka koI have joIe eTale ene yamadeva mAnyA. mANasa marI jAya eTale tene yama laI jAya. e A devanI zakti gaNavAmAM AvI. upakArIne kaMIka ApavuM joIe, te yA! A pramANe che deva thayA. idra devone rAjA, varUNa pApa-puNya jenAre, sUrya prakAza ApanAra, rUdra rakSaNa karanAra, agni pAcana karAvanAra ane pakAvanAre ane yama mRtyu pachI laI janAro temaja niyAmaka. Ama adazya baLe aMge devAnI mAnyatA vadhatI gaI. sAthe sAthe ghI-dUdha-anAja ApyAM. mana ane buddhino vikAsa thayo eTale devanI kRpAthI A badhuM thAya che. mATe tene kaMika ApavuM ja joIe e vicAra AvyuM. to zuM ApavuM? devane vahAlAmAM vahAlI vastu apAya! e vahAlAmAM vahAlI vastu kaI? alaga alaga ya pAchaLanuM prAjana! vahAlAmAM vahAlI vastune nakkI karavA mATe jema jema mANasanI vicAraNA kALe kALe badalAtI gaI tema alaga alaga yA AvyA. have te vakhate vahAlAmAM vahAlI vastu kaI ene javAba te dIkare hatA! eka kyA Ave che. harizcaMdra nAmanA rAjA pAse nAradajI ekavAra jAya che. tene pUche che: "kema che ?" rAjA kaheH "chuM te bahu AnaMdamAM, paNa eka vAtanuM duHkha che. koI saMtAna nathI!" nArade kahyuM: "te kare varUNadevane prArthanA !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * rAjAe varUNane prArthanA karI. varUNa prasanna thayA ane kahyuM: "tane bALaka thaze, paNa e bALaka mane ApI devuM paDaze." rAjA kaheH "kabUla!" rAjAne bALaka thAya che. te nArada kahe che ke tamAre e varUNane ApI devuM joIe. rAjA kahe che: "thoDuMka mAnuM vAtsalya te pIvA de. moTe thavA de. pachI laI jajo ! " bhale!" ema kahI nArada vanamAM cAlyA jAya che. chokaro moTe thAya che. samajaNe thAya che. te vakhate rAjA jaMgalamAM jAya che ane kaMika khAi Ave che. pitAne Ahuti ApI nathI eTale varUNa rAjA upara gusse thAya che. rAjAne jalodara roga thAya che. dIkarAne thAya che ke pitAnuM A darda maTADavuM joIe. te mATe te hemAvA taiyAra thaI jaMgalamAM jAya che. te vakhate IMdra deva Ave che. teo pUche che: "kyAM jAya che?" te chokaro kahe che: "mArA pitAne roga thayo che te maTADavA huM hemAvA jaI rahyo chuM." Idra kaheH "tuM zA mATe homAya che. rastAmAM tane maLe tene laI jaje. " chokaro AgaLa gayo. rastAmAM tene ajagati nAmane brAhmaNa maLyo. tene pUchayuM: "kema zuM karo cho?" te brAhmaNe kahyuM : "bhUkhyA chIe. A chokarAone zuM khavaDAvuM? patnIne zuM khavaDAvuM?" rAjakumAra kaheH "rAjA pAsethI huM tamane badhuM apAvIza paNa eka zarata ke traNamAMthI eka chokarAne Apavo paDaze." , brAhmaNe vicAryuM ke je badhA sukhI thatAM hoya te pachI eka bhale jAya ! eTale "zunaH zema" nAmanA dIkarAne bali mATe, so sonAmahera sAra Ape che. chokare balidI upara baMdhAyo che. ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 hAIne tene homavAnI taiyArI cAle che. tyAre choko vicAre che ke "sagA bApa paNa mAre nathI." eTale teNe bIjA devanI upAsanA karI. brahmA, agni, sUrya pachI ane varUNane yAda kare che. varUNa kahe "meM te tane levAnuM varadAna ApyuM che. ApavAnuM kAma mArUM nathI. e kAma indranuM che!" chokare IndranI prArthanA kare che. indra vacamAMne rasto kADhe che ane svarganA vaidyarAja azvinIkumAra tene bacAvI le che. sAra e che ke paisAne khAtara bALakane temanA pitA maLe che. hisaka ane ahiMsaka yajJo : A uparathI vicAravAnuM e che ke yajJanA prAraMbhamAM vahAlAmAM vahAlI vastune bheTa ApavAnI, kRtajJatA pragaTa karavAnI bhAvanA hatI. temAM prathama putra ane pachI temanA badale bIjAnA putrone balie caDhAvavAnI prathA hatI. te naramegha (naravadha) yajJa kahevAtA. paNa A naramegha lAMbo samaya na cAlyo. kAraNake yajJamAM balie caDhanAranI prArthanA Akrada vagere tema ja manuSya ja manuSyanI ja bali Ape e suzobhita kRtya nathI. evuM mAnavanI buddhinA vikAsanuM satata bhAna eNe mAnavane naramedha taraphathI bIjI vastuo hemavA tarapha vALya. tyAre vicAra thayo ke sahuthI vadhu upayogI vastu gau che. eTale gemeva cAle. tyAM vicAra thayo ke gAya to suMdara dUdha Ape che, baLada khetI mATe upayogI che, tene hemavuM ThIka nahIM; eTale azvamegha yajJa Avyo. azva paNa upayogI janAvara hatuM eTale bakarInuM balidAna ApavAne krama cAlyo. Ama hiMsaka yajJone kama puSTiyA, narameghayajJa, gameghayajJa, azvameghayajJa ane aMjameghayajJa rUpe Avyo. temAMthI paNa nIce haTatAM maraghAM-kukaDAM balie caDhAvavAnuM AvyuM. paNa zubha bhAvanAe upakArane badale vALavA je puNya kArya 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16ra mAnIne karavAmAM AvatuM tenuM dazya vibhitsa ubhuM thatuM; te uparAMta yajJa mATe balie caDhanArane prArthanAne adhikAra ApavAmAM Avyo hate. pazu-paMkhI te kayAMthI prArthanA karI zake? che eTale vikasatI mAnava buddhie vicAryuM ke Ate bAhya ane anya jIvonuM balidAna apAya che. paNa pitAnI jAtamAMthI zuM apAya che? eTale dravyone yajJa ane japa yajJa AvyA. tyAM eTalA mATe thatAM ke temAMthI anAja, dhana, varasAda vagere maLeeTale yajJamAM je vastunI siddhi thavA lAgI tene cheDe bhAga yajJamAM homavA lAgyA. paNa pachI vaLI pAchI yajJanI vyAkhyA badalAvA lAgI. sAcuM sukha te bhautika dravyo uparathI prabhubhajanamAM--dhyAnamAM-japamAM manAvA lAgyuM. tulasIdAsajI kahe che : tabalaga kuzalana jiva kahaM sapane hu~ mana bisarAma; jabalaga majata na rAma kahaM zoka ghAma taji kAma. jyAM sudhI badhI kAmanA je duHkhanuM dhAma che tene tajI de tyAM sudhI jIvane sapanAmAM paNa ArAma nathI tene sAcuM sukha te rAmanA bhajanamAM che. gItAmAM paNa kahyuM che - sAna nA ma" eTale ke yajJamAM japa yajJa huM chuM. eTale sAce yajJa bhagavAnanuM bhajana karavuM, nAma levuM e gaNAvA lAgyA. tyAMthI vadhu UMDA jatAM ema lAgyuM ke japa te karIe paNa jJAna meLavIe sAruM ! prabhunuM bhajana na karIe, temAM lIna na thaIe, balidAna na ApIe to cAle, paNa aMtaranuM balidAna ApI daIe to Izvara rAjI thAya che, paNa AvA bhAva yajJanA balidAnanuM pratIka hovuM joI e ne ? eTale kahyuM - zreyAn dravyamayAdyajJAt jJAna yajJaH paraMtapa / sarva karmAkhilaM pArtha! jJAne parisamApyate / badhAM ja karmo jJAna-yajJamAM samAI jAya che. e ja paraMtapa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 Ama hiMsaka yajJomAMthI ahiMsaka yajJo dravyathA, japayajJa, ane jJAnayajJa tarapha vaLAyuM. bhakti yajJa: paNa A jJAnayajJa sAro hate. paNa jJAnavAdamAM te badalAtAM carcAo cAlI. zaMkarAcArya jevAoe e carcAmAMthI tatva meLavyuM paNa bIjAo vitaMDAvAdamAM paDI gayA. A vitaMDAvAde kevo bhayaMkara anartha sarjake tene khyAla jainadharmanA haribhadrasUrinA jIvanamAMthI AvatA eka prasaMgathI AvI zakaze. te vakhate bauddha vidhApITha hatI. eTale tyAM jJAna meLavavA mATe potAnA bhANeja be jaina vidyAthI haMsa ane paramahaMsane veza parivartana karAvI mokalavAmAM Ave che. bauddhone zaka gayA ke Ate jene che; eTale kahyuM ke bauddha dharma na svIkAre tyAM sudhI jJAna na ApIe. pachI herAna karavA mATe vicAryuM ke evuM kaMIka karavAmAM Ave ke jene cAlyA jAya! eTale eka tIrthaMkaranI mUrti banAvI tene pagathiyAM tarIke upayoga zarU karyo. pelA vidhAthIo oLaMgIne javA lAgyA eTale temaNe pharaja pADI ke paga mUkIne cAle ! ane bane kaMTALIne tyAMthI bhAgyA. paNa baudhe temanI pachavADe paDayA, ekane rastAmAM temaja bIjAne pAdare khatma karyo. je bhagavAna buddha je karUNA yajJamAM homAtAM pazuone bacAvI levAnuM kahe te budhdha bhagavAnanA anuyAyIo pitAthI judA matavALAnAM khUna karavA sudhI jAya te keTalI badhI du:khada bInA gaNAya. paNa, jene ochA utare tevA na hatA. haribhadrasUrine A samAcAra maLyA. temane vicAra thaye ke karavuM ? kumaripurane rAjA devapALa temane ziSya hatuM. tene kahyuM: "ApaNe bauddha sAdhuo sAthe vAda karAve che. mATe bolAvo." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - badhe taiyAra thayA eTale haribhadrasUrie kahyuM ke "je vAdavivAdamAM hAre tene garama telanI kaDAImAM nAkhavA!" jaine te udAra kahevAya, ahiMsAmAM mAnanArA gaNAya temane kevI rIte A kUra vicAra AvyuM haze ? pelA bauddha 1444 hatA. eka be kaDAImAM ukaLatA telamAM taLAyA bAda temane vicAra Avyo ke mArA bhANeja haMsa-paramahaMsanA mATe ATalI badhI hatyA karUM? ahiMsaka che ane bauddhonI carcAvitaMDAmAMthI hiMsA upara utarI paDavAne kise vicAravA jevuM che. chevaTe te haribhadrasUrine khuba ja pastAvo thayo ane temaNe prAyazcita lIdhuM. A vitaMDAvAda bahu ja bhayAnaka che. yAjJavAhayaRSi carcAmAM paDayA. vedavAdI loka carcA karavA AvyA ? veda keTalA ? te kahyuM "cAra !" deva keTalA ?" aneka Idra vagere devone mAne che te yajJa ApavuM joIe !" Ane pAya karyo ?" "satya jJAnamanta drA!" jJAna satyarUpa che te anaMta che ane vyApaka che, te brahmamaya che. brahmamAMthI pedA thaI AkAza badhAne vIMTe che paNa pite viTAtuM nathI paNa tethI AgaLanuM tatva "akSara " che je kazAmAM levAtuM nathI." gAgI ane maitrayI Azcaryamugdha thAya che. kharI rIte te prathama jJAnacarcA ja cAle che paNa "vAre vAre vAre tava vo:" pachI vitaMDAvAda thaI jAya che. Ama vitaMDAvAdamAMthI je vAta yajJa rUpe AgaLa AvI te bhajana bhakti kahevAi. tene ApaNe bhakitayA kahI zakIzuM. kabIra, nAnaka, mIrAM tulasI, suradAsa narasiMha mahetA vageree bhajana mahAmya upara ghaNI ghaNI vAta kahI che. ane IzvaranuM smaraNa bhakti ene yajJa mAnavAmAM AvyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramayA : - A yajJanI paripATI Ama bhakti yajJa sudhI AvI. paNa "bhUkhe bhajana na hoI gepAlA!" temaja kabIre kahyuM tema "kara sAheba kI baMdagI ora eke anna de!" e pramANe mANasa bhUkhyo hoya te tenuM mana bhajanamAM na lAge eTale yajJanI e paripATImAM mahAtmA gAMdhIjIe ApaNane zramayajJa Ape. tenA pratIka rUpe reMTiyo Avyo. reTiyA dvArA maMjUrI ApI. Ama krame krame yajJane vikAsa thato gaye. yAnI navI samajUtI : A yajJonI eka navI samajUtI e AvI ke hiMsaka ya ne ahiMsaka yajJa tarIke ghaNAvavAno prayAsa thaze. hiMsaka yajJomAM narameva, gomedha, azvamedhaajamegha, mahiSameLavIne vikAsa joyo. narameghane navI rIte ghaTAvatAM A zarIra ne zramayajJa dvArA siddhi lAyaka banAvavAnuM kahevAmAM AvyuM. AtmAne brahma mAnavAmAM Avyo ane badhA devono vAsa A zarIramAM che ema mAnavAmAM AvyuM. jemake ge eTale gAya kharI, ane ge eTale idri paNa kharI. agni eTale pAcaka rasa, sUrya eTale vIrya, mana eTale iMdra Ama badhA devone ghaTADavAmAM AvyA. A badhe jJAnane pratApa hato eTale jJAnayajJa, vAdayajJa, japayajJa, zramayajJa sudhI paheMcyuM. paNa zramayajJanI saphaLatA mATe temaNe satyane Agraha rAkhavA batAvyuM ane satyAgraha dvArA tapayajJa paNa zarU karyo.. gAMdhIjIe satyanAM traNa nAme ApyAM. satanAma sAhebakA satya eja Izvara ane satya prAptinuM sAdhana-satyAgraha. cittanI vRttine saMpUrNa vilaya kare che to te tapa dvArAja thaI zake. yajJanA vikAsamAM ApaNe Ama tapayajJa sudhI pahoMcyA. zramayajJa vakhate ema vAta rajU thaI ke janatA eja janArdana che. zarIranI aMdara badhA deva samAyelA che. tene ja brahma mAnI zakAya che. Ama tapayAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navI bhUmikA ane vyAkhyA ApaNane maLI. brahmanI aMdara, vyakitathI, samaSTine samAveza karavAmAM AvyuM ane eja brahma vihAra che ema mAnavAmAM AvyuM. te sAthe ja e brahma tatva mArAmAM paNa che ane prANI mAtramAM che ema mAnatA AtmA , ane paramAtmA banane levA. paDaze. temAM badhA ja AvI jAya che. eTale mAro zramayajJa ane tapayajJa samasta samAjane sukhI karavAmAM tenA caraNe pitAnuM suMdara tarava rajU karavAmAM Ave che. harizI muni cAMDALa jAtinA hatA. jyAM yajJa thAya che tyAM jaIne UbhA rahe che. pelA loko kahe che: tame nAstika che. tamArA mATe ahIM sthAna nathI!" harikezI kahe : "tame je thAmAM hemavA taiyAra thayA che te badhuM mArAmAM che te mane kema te ApatA nathI." revAna mAvA tAjena te devA mAvayaMti : eTale ke dee je tamane ApyuM che te devone kema ApI detA nathI? arthAta ke samAjarUpI dee tamane je ApyuM che te tamAre samAjane ApavuM joIe." harikezIe yajJanI navI vyAkhyA upara pramANe ApatAM AgaLa upara kahyuM: "tame mAtra anAja mAtrathI jIvatA nathI. paNa jJAnathI jIve che. e jJAna RSioe ApyuM che. eTale ame vedane mAnIe chIe. jeno artha jJAna thAya che. te anAdi che. Ama veda anAdi che. jenAthI tame tamane pitAne jANI zako tenuM nAma veda. tavo joi jIvo joiTANaM, jogA suyA sarIraM kArisaMga; kammehA saMjamajogasantI, homaM huNAmi isiNaM pasathyaM / * tame je agnine Ati Ape che te agni bIjo koI nahIM paNa ta5 rUpI agni che. jemAM badhe kacaro baLI jAya che. AkhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 vizvane bALavuM hoya te nirAthI thAya ane A nirjarA tapa vaDe Ave che." AmAM upavAsanI vAta Ave che. gAMdhIjIe. A tapayAne sAmudAyika upavAsa rUpe AgaLa karyo che. A tapane jalatI ti kahevAmAM Ave che. pArasIomAM tine kAyama rAkhavAnuM che. te A taparUpI ti che. jagatanAM badhA aniSTone dUra karavAnuM sAdhana A tapa ja che. jIva e ja devatA che. A AtmarUpa devatAne meLavavA mATe tapa che. e tapa satyAgrahamAMthI Ave che ane jagatanAM badhAM aniSTone nAza karI zake che. hajarata muhaMmada sAheba makakA yAtrAe gayA. tyAre hathiyAra na laI gayA. temaNe kahyuM ke hathiyAra sivAya naitika baLe-tapanA teje ame pratikAra karavA AvyA chIe. AjanA yugamAM e sUtra gAMdhIjIe tAjuM karI batAvyuM che. temaNe zramayajJa rUpe reMTiye ApI ane tapayajJa rUpe sAmudAyika ahiMsaka satyAgraha ane upavAsa vaDe lokonI ghaNuM zuddhi karI che. ApaNe (vidhavAtsalya prAgakAra) ene zuddhi-ga kahIe chIe emAM tapa ane prArthanA Ave che. sAthe ja bhakti rUpe kara sAhebakI baMdagI ane zramayajJa rUpe bhUkhe ke anna de-A karavA mATe sau loko yAhema karavA taiyAra thAya e ja vyApaka arthamAM, sAce yajJa thaze. cittazAMti ke bIjA zabdomAM vizvazAMti kahIe, te carcAthI yathI, tApathI nahIM thAya paNa tapa karavAthI thaze. jJAnanI ADe AvelAM AvaraNe dUra nahIM karIe tyAM sudhI sAcuM jJAna maLaze nahIM. - Ama ApaNe joyuM ke prAcIna RSi-muniothI laIne mahAtmAmAMdhI sudhInA saMtoe vaidika dharmamAM yAnA vikAsamAM pitAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 rIte phALe Ave che ane yAne vikAsa thatAM thatAM tapa yajJa sudhI pahoMcI gayo che. yajJa e vaidika dharmane pAyAne vicAra che--jene artha thAya che upakArIne upakAra, upakAra karIne vALa; paNa teNe maLa ane krama pramANe vikAsanI sAthe vikAsa sAdhave joIe. carcA vicAraNa yajJa eTale? pU. daMDI svAmIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : yAmAM rahelo "yaja" dhAtu mArA namra mata mujaba yajana ane pUjana bane arthamAM vaparAya che. sAdI rIte kahIe te yajamAna goranuM pUjana kare tyAre svAgata thayuM gaNAya, paNa jamADe tenuM nAma yajana thayuM gaNAya. jaiminI vagere keTalAka muni yajJamAM kevaLa devane arpaNa karavAmAM nahIM, paNa temanI pAsethI pAmavAmAM mAne che. kharekhara te yajJa e che je manuSya deha maLe che tene AtmarUpI devanI siddhi mATe balie caDhAvavo. jaina ane bauddhoe je dravya yajJone virodha karyo che te saMyama ane ahiMsAne mukhya rAkhIne gaNe che. vikAsa sAthe yajJanI navI daSTi zrA pUMjAbhAI: "jyAM sudhI daSTi nahatI vikasI tyAM lagI naramegha, gamegha, ajamedha, azvamedha, mahipImedha ,va. cAlyAM. vahAlAmAM vahAlI vastu ApavAnI daSTie paNa AjanA yugAnurUpa vaLAMka ApavA joIe. meM 125 maNa dUdha lo kone narmadAmAM padharAvatA joyA ane huM dhrujI UThayo. le kone chAzanAM paNa darzana na thAya tyAM A vAta te mUDhatA ja che. ApaNuM ane samAjanAM aniSTone bALanAra navAM ya thavI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 19 zrI devajIbhAi : "beTA artha karI ke sAMkaDAvADanA kAraNe do artha karIe te alaga vAta che, paNa munizrI saMtabAlajIe kahyuM te pramANe tapane agni ane tapati ne jIvana jyoti mAnavI; manavacana kAyAnA yogo rUpI kaDachI vagerene jenomAM thayela prayoga cAnI vikasita dazAja che. e ja rIte vikasita thatAM gAMdhIjIe zramayajJa Ape ane ApaNe zuddhi-prayogarUpe tapa-yajJanI vAta karIe chIe. zrI. baLavaMtabhAI: "dayAnaMda sarasvatIe kahyuM che ke "vedanA mULamAM kyAMye hiMsaka yajJanuM vidhAna che ja nahIM. e rIte jotAM yajJanI rItamAM pheraphArane samaya AvI pahoMcyA che. ghI-dUdha va. hemavA karatAM vizvazAMti mATe prANa, pratiSThA ane parigraha homavAM e Ajane suyaza gaNAze. | zrI brahAcArIkha: "Aje yajJa pheraphAra mAge che. kharekhara te AtmA ane jagatanA kalyANa mATe ja yAnI vAta AvI che. te pramANe AjanA yugane yajJa zodha paDaze ane tene mAnya kare paDaze. have zuddhi prayoga ' pU. nemimuni : "eka kALe mAMsAhAranuM pracalana hatuM. temAMthI buddha mahAvIre saMzodhana karyuM ane khuda zaMkarAcArya jevAe paNa dAna, dayA, jJAna va.ne yajJasAmagrImAM samAveza karyo. Ama jagata mAMsAhAra taraphathI nirAmiSAhAra tarapha vaLyuM che. emAM ahiMsAnA vikAsane khyAla saheje AvI zakaze. phAMsInI sajA khUnIne paNa na thAya" e vicAra ahiMsaka prakriyAnA kAraNe gatimAna thayuM che. | munizrI saMtabAlajIe pitAnA viSayamAM yajJa viSe kahyuM te sAcuM che. yajJanA kAryakramanI bheTa e vaidika dharmanI bheTa che. paNa, jema krame krame yajJanA vikAsane itihAsa ApaNe kamabaddha sAMbhaLI gayA tema, have zuddhi prayoganA yajJane apanAvyA vinA chUTako nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra Aje te maharSi dayAnaMde kahyAM tevA yajJanI paNa jarUra nathI rahI. kAraNa ke Aje, aNumanA prayogathI je havA bagaDI rahI che, tene nAnA sarakhA yajJanA dhUmADAthI nahIM, paNa vaijJAnika varatuonA sadupayogathI ja sApha karI zakAze. eTale have te aNumanI ahiMsaka avejI pUre te yajJa ja joIe. AvA yajJa rUpa zuddhipayoga ApoApa siddha thaI jAya che. zrI. puMjAbhAI mANasa jevo, tevA bhagavAna banyA che. tema Aje mAnava vizvamAnava banyo che te eno yajJa paNa eja joIze." zrI devajIbhAi : jema bhagavAna RSabhadeve saMzodhana karI, khetI ApI. bhagavAna pAzvanAthe yajJabali tarIke naramegha thato bacAvyo. bha. neminAthe kherAkamAMthI mAMsAhAra jAya e mATenuM paheluM nimitta purU pADayuM hatuM. eTale bhagavAna mahAvIra ane buddhe pazuyajJa baMdha karAvyA ane mAnava jAta hiMsaka yajJa taraphathI vaLIne zramayajJa sudhI pahoMcI che. gItAmAM te jJAnayajJanI vAta Ave che. tevI ja rIte mahAtmA gAMdhIjIe je tapayajJa jAte Acaryo hate teja tapayajJane sAmudAyika banAvavo paDaze. eja zuddhiga che. , (30-9-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] vaidika dharma ane lagna prathA sarvadha upAsanAmAM alaga alaga dharmonA UMDANane vicAra, ApaNe karI rahyA chIe. temAM vaidika dharma aMge vicAra thaI rahyA che. bhAratIya leka-jIvana upara ane tenA ochAvattA prabhAvanA kAraNe anya prajAo upara vaidika dharmano ghaNo prabhAva che. A paNe "yajJa" zA mATe ane tenuM arvAcIna temaja prAcIna svarUpa zuM che te vicArI gayA chIe. Aje tenA bIjA muddA "lagna' aMge vicAravAnuM che. lagna eTale jevuM - A aMge vaidika dhame khUba UMDANathI vicAryuM che, anya dharmoe A aMge je ke vicAryuM che, paNa vaidika dharmo jeTaluM paddhatisaranuM vicAryuM che, teTaluM IsAI, IslAma ke bauddhadhame vicAryuM nathI, vaidika dharme lagnane paNa dhArmika opa Ape che. vaidika dharmamAM cAra purUSArtho batAvyA che dharma, artha, kAma ane mekSa, AmAM dharmane pradhAnatA ApavAmAM AvI che. mANasanI vizeSatA e che ke te dharmane jANe che. nItikAroe kahyuM che - .. " AhAra nidrAbhayamaithanaM ca sAmAnyametat pshubhirnraannm| . dharmo hi te SAmadhiko vizeSo, dharmeNahInAH pazubhiH smaanaaH||" eTale ke pazu ane mANasa vaccenI vizeSatA e che ke mANasa dharma jANe che. nahIMtara, AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e to paNa ane mANasa bannemAM samAna hoya che. mANasamAM traNa eSaNAo-- puNe, viauSaNa ane lekeSaNa-rahelI che, temaja traNa jAtIya vRtti rahelI che. emAM paNa kAmanI vRtti mukhyapaNe hoya che. A kAma ne paNa vaidika dharmamAM puruSArtha kahyo che-paNa jo te dharmAdhIna thAya to gItAmAM kahyuM che - "dhavi2 moDakSmi maratama" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 dharmanI sAthe kAma hoya te temAM huM chuM. vedika dharmanA mukhya be AdyapurU thaI gayA che, jemano prabhAva haju paNa saMpUrNa rUpe te dharma upara che. A mahApurUSo che rAma ane kRSNa. zaMkaranuM nAma Ave che kharuM, paNa temaNe rAmabhakita batAvI che. A banne mahApurUSoe lagna aMge bahuja suMdara vAta kahI che. e saMsthApake pariNIta hoine gRhasthAzrama aMge ane temAM paNa lagnanI bAbata aMge bahuja sArI maryAdAo batAvI che. vaidika dharmamAM lagnanI paddhati viSe suMdara vikAsa thayo che. have ApaNe lagna prathAne prAraMbha ane AjasUdhIne tene vikAsa e upara najara nAkhazuM. gugaliyA-lagna: prAcInakALamAM saMskRtine prAraMbha thaze te vakhate lagna prathA kevA prakAranI hatI, tene ullekha maLatuM nathI. alaga alaga vaMza kuLanA ane lagnanI AjanI prathA upara mAnava samAja kayAre Avyo te paNa cokakasa rUpe kahI zakAtuM nathI. jemAM yugaliyA kALanI vAta Ave che. yugala-eTale je, eka mA-bApane eka putrI ane eka putra thatA ane te banne lagnagraMthithI joDAI jatAM. pazu pakSIomAM paNa AvuM jovAmAM Ave che. A lagna prathAne niMdha gaNavAmAM AvI temaja samAjanI sAkSIe apara kuTuMbanA strIpurAnAM lagna vidhivat ane zAstrIya mAnavAmAM AvyAM. Ama je svacchadAcAra hato tenA upara aMkuza mUkavAmAM Avyo. yugaliyA lagna prathAnI thoDIka asara muslima kuTuMbomAM che. tyAM kAkAnA dIkarA bhAI-bahenenAM lagna vidhisaranAM gaNAya che. evI ja rIte dakSiNa bhAratanAM lokomAM bahenanI chokarI eTale ke mAmA-bhANejInAM lagna mAnya gaNAya che. jo ke dhIme-dhIme tenI asara ochI thaI rahI che. aneka patnIe nahIM paNa eka patnI lagnanI sAthe e vicAra Ave ke eka purUSa keTalI strI sAthe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 lagna karI zake ? te vakhate mAnavasamAja ToLAMmAMthI samAjamAM rahevuM zIkhI gayo hato ane samAjanA netA tarIke rAjAne svIkAravAmAM Avyo hatuM. ane "sa kADhasya ra" pramANe te vakhate rAjAo aneka patnIo karatA eTale bahupatnI prathA prajAmAM paNa cAlu hatI. eTale rAjA rAmane vicAra Avyo ke rAjAe Adarza banavuM joIe. je strI ekaja purUSane paraNatI hoya te purUSe paNa ekaja strIne Adarza rAkhavo joIe. dazaratha rAjAne traNa patnIo hatI, paNa rAme eka patnI vrata dhAraNa karyuM ane sItAne vanavAsa ApyA pachI paNa temaNe bIjI patnIne vicAra na karyo. tyA sudhImAM temaNe pitAnI patnInI svarNa pratimA besADI, paNa bIjI na karI. rAmanA jIvanane eka-patnI-vratane Adarza mAnavajIvanamAM vyApaka paNe jovA maLe che, ane eka upara bIjI patnI karavI; ene duniyAnA lagabhaga ghaNA dezomAM gerakAnUnI ane siMdha mAnavAmAM Avela che. iralAma-saMskRtavALA deze jemAM dharma pramANe cAra patnIo karavAne Adeza che tyAM paNa eka upara bIjI na karavAno Adeza che. tyAM paNa eka upara bIjI na karavAne kAyade AvI gayo che. Ama yugaliyA kALanA bhAi-bahenanAM jAtIya jIvana uparathI mAnava samAja, apara kuTuMbanA lagna saMbaMdhamAM AvyuM ane aneka panIomAMthI eka patnIvrata upara Avyo. Ama jAtIyavRtti upara svacchaMdatAmAMthI; baMdhana pUrvakanI vAta AvI. baMdhanapUrvakanI vAtamAM atizayatA mUkIne eka patnI sudhInI vAta AvI. eTale ke jAtIyavRtti to kharI; paNa te pavitra baMdhanarUpe. mANasa pazu-paMkhI karatAM sAro che. pazu-paMkhInA jAtIya Avega mATe amUka kALa varSano nakkI heya che tyAre ja te vAsanasevana kare che. to mANase tenA karatAM vadhu saMyama rAkhavo joIe. Ama lagna prathAmAM eka patnIvratane Adarza Avyo. ethI ja gRhasthAzrama zobhe te nakkI thayuM. AvA gRhasthAzrama dharma aMge kahevAmAM AvyuM. " sthAzrama samo pa ne mato, na mavizvati" A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 gRhasthAzrama eTale ke brahmacaryAzrama barAbara pALo ane pachI gRhasthAzramane zobhAvo. eno artha e thayo ke jAtIya-vRttine saMtevI kharI. paNa te kevaLa saMtAna nimitte ! radhuvaMzamAM kahevAmAM AvyuM- saMtAnAga 2 punama' mAtra saMtAna nimitta ja maithunasevana heI zake. A badhA sutro dvArA bhagavRtti upara niyaMtraNa mUko. paNa saMtAna prApti upara niyaMtraNa na mUko. ene mATe sUtra ApyuM"nA saMtAnataMtuM-mavacchesI:" eTale ke "saMtAna paraMparAne ucheda tuM karate nahi." aputranI gati nathI : tyAM vaLI vicAra Avyo ke dharmapUrvaka patnI te karI paNa te suMdara nathI. managamatI nathI te puruSanuM mana bIje gayA vagara na rahe te mATe bIjuM sUtra ApyuM ke - aputrasya gatirnAsti, svargA naivaca naivaca / tasmAta putramukhaM dRSTavA pazcAt dharmanu samAcaret // eTale ke vidhisaranI patnI vaDe jyAM sudhI putra na thAya tyAM sudhI puruSane gati thatI nathI; svarga te maLatuM nathI. temaja putranuM mukha joyA pachI ja dharmanuM sArI rIte AcaraNa te karI zake che. AmAM gati zabda eTale ke vaMza-paraMparA kAma karavAnI vAta AvI che. tenI sAthe ja; paraNIne koIpaNa kAraNasara bhAgI na nIkaLavuM; strIne paDatI na mUkavI eTale A vastu upara bhAra mUkavAmAM Avyo. AnuM pariNAma e AvyuM ke saMtAna vagaranAM patnI-patinIkaLyAM hoya te loko kahevA lAgyA ke "vAMjhiyAnuM moTuM na jevu!" sAmA maLe te apazukana gaNAvA lAgyA. AnA anusaMdhAnamAM mahAbhAratamAM keTalAka kissA Ave che. A kissAo sAthe tatvanI rIte vicAra karavAno che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 .. vaidika dharmamAM lagna ane sAmAjika jIvanamAM je paddhatisaranI vicAraNA ane saMzodhana thayAM che tema bIjAmAM thayAM nathI. hajarata mahaMmada pitAnAM karatAM meTI ummaranI vidhavA strI sAthe paraNe che. tyAre vaidika prathA pramANe vara-vadhu vaccenI vaya-maryAdA bAMdhavAmAM AvelI che; purUSanI ummara mATI svIkAravAmAM AvI che. evI ja rIte IzunuM joIe to te paraNatA ja nathI. temaja temane janma mAtA mariyamanA peTe kuMvArI avasthAmAM thAya che. A paraspara virUddha lAgatI vAta che. tene koI khulAso maLatuM nathI. ghaNuM ema kaheze ke vaidika dharmamAM paNa kuMvArI avasthAmAM putra thayAnuM Ave che. dA. ta. kuMtIne karNa thAya che. e jamAnAmAM te e vastune leke saraLatApUrvaka letA haze, ema mAnavuM rahyuM. paNa, mahAbhAratamAM patithI patnIne saMtAna na thAya te aMge kutI temaja citravIrya vicitravIryanI patnIonA : niyoga'nI vAta jarA dhyAna mAge evI che. te vakhate putra na thAya te zrAddha koNa kare-piMDa koNa Ape ? evI bhAvanA hatI. eTale kuMtIne pAMDu rAjA paraNe che paNa te je saMbhoga kare te pAMDu rAjAnuM zarIra naSTa thAya, tema hoya che. eTale temaNe kuMtIne anya puruSa sAthe "niyAma" karavAnI chUTa ApI. te vakhate kutI kahe che: "A barAbara nathI. ApaNe prajA mATe lagna ryA nathI!" paNa rAjA " putra ratanati" vALI vAtamAM mAnato hoI chUTa Ape che. e ja eka prasaMga citravIrya ane vicitravIyane che. jyAM temanI mAtA matsyagaMdhA agatya RSi pAse viryadAna mAge che. A uparathI lAge che ke putra thavA mATe anya puruSano "niyAga" karavAnI te vakhate chUTa apAtI ane tene kharAba na manAtuM. paNa, AvI chUTa strIone game ke na game; paNa saMtAnane ATaluM badhuM mahattva ApavuM ke nahIM te prazna te vakhate mAnavasamAja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 pAse Ave che. Aje pitAnI patnIne anya puruSa sAthe javAnI chUTa ApavI evuM vidhAna vicitra lAgaze. paNa te vakhatanI mAnanI saraLatA, kakSA ane paristhitine vicAra kare joIe te vakhate kevaLa pAMDurAjA ja nahIM, paNa putra na hoya te munio paNa patnIene niyoga karatA. tene dAkhala paNa maLe che. eka brAhmaNa uddAlaka muni pAse Ave che ane kahe che: "mAre saMtAna nathI. saMtAna joIe ! tamArI patnI Ape." RSi vicAre che ke A paropakAranuM kAma che. tene bIjo koI hetuM nathI. eTale kahyuM: "bhale laI jAva !" temanA putra zvetaketune duHkha thAya che ke A rIte tame mArI mAne anya brAhmaNane sepe? khUba gusse caDe che, tyArathI AkhI vyavasthA badalAya che. putra vagaranI eka patnI ja hevI joIe tyArathI lagna prathAmAM navuM sUtra Ave che ke eka ja patnI rAkho tenAthI putra thAya ke nahIM te paNa svargamAM jaI zakAze. e mATe kahevAmAM AvyuM - anekAni sahassANi kumAra brahmacAriNAm svarge gacchaMti rAjeMdra ! akRtvA kula saMtatim --he rAjendra kulasaMtati pedA karyA vagara paNa aneka loko brahmacArI rahIne svarge gayA che. Ama vaidika dharmamAM jAtIya vikAranA saMyamarUpa lagnaprathA AvI. sauravihAramAMthI aparakuTuMbanA strI purUSo joDAya e AvyuM. aneka strIomAMthI eka patnIvrata AvyuM ane temAM paNa strIne tajI na devAya te mATe "putra vagara svarga nahIM" e sUtra AvyuM temAM paNa visaMgatio AvatAM putra vagaranA paNa aneka svarge gayA che ema AvyuM. khuda bhISma pitAmaha kuMvArA rahyA hatA. Ama Adarza gRhasthajIvanamAM strIpuruSanuM milana paNa saMyamI bane e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 lagna prathAne Adarza hatA. sanyAsa letAM pahelAM gRhastha jIvananI saMpUrNa pharaja bajAvavI joIe evuM svIkAravAmAM AvyuM hatuM. gRhasthadhAma pALa: Ane suMdara dAkhalo rAmAnujAcAryanI paraMparAnA rAmAnaMda svAmI, je kabIranA guruM thAya temanA jIvanamAMthI maLe che. teo kAzIthI rAmezvara jatA hoya che. tyAre mahArASTramAMthI pasAra thatAM AnaMdI nAmanA gAme Ave che. tyAM bIjA bhAI bahene sAthe rUkamaNIdevI paNa temanA darzane Ave che mahArAja tene AzIrvAda Ape che. "pUtravatI bhava !" kaIke kahyuM: "svAmIjI ! emanA pati te sanyAsI thaI gayA che " svAmIjI te vakhate te kaMI na belyA paNa, jyAre kAzI pAchA pharyA tyAre pelA sanyAsI caitanyAzramane maLyA. caitanyAzrame pUchyuM: "kema mAruM zuM kAma che?" rAmAnujAcArye kahyuM: "AvI rIte sanyAsa na levAya ! gRhasthAzramanI pharajo bajAvavI joIe !" Ama kahI tene AzIrvAda ApI pAcho gRhasthAzramamAM mokale che, A sanyAsIne ghare gayA bAda cAra pUtro thAya che, nivRtti, jJAnadeva, saMpAna ane muktAbAI kahevAno artha eTalo che ke jAtIya vAsanAnuM upazamana saMpUrNa rIte na thAya tyAM sudhI sAdhutA na levI evo te vakhate Adarza hato. A chatAM paNa Adarza rUpe lagna prathAmAM saMsAramAM rahevA chatAM nilepa rahevAnuM jaNAvavAmAM AvyuM. zrI kRSNa aneka patnIonI vacce rahevA chatAM brahmacArI kahevAyA! aneka karmo karavA chatAM niSkAma bhegI kahevAyA chatAM lagna jIvana mATe arthakaraNIyukata vegInuM jIvana na thAya. tyAM te maryAdA purUSottama rAmanuM ja thAya ke eka patnI vatane pALavuM 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bIje kayAMka mana na doDAvavuM. kahyuM che "ala mAmuti ' eTale ke strI jayAre RtumatI thAya tyAra pachI ja strIno saMga kare te paNa putra prApti mATe !" pega karavA chatAM saMtAna na thAya te paNa tRpti mAnajo. AvuM rahasya vaidika lagna prayAmAM batAvavAmAM AvyuM che. zaMkarAcAryanA jIvanane eka prasaMga paNa samajavA jevuM che, teo sAta varasanA hatA tyAre ja temaNe badhuM zAstrajJAna meLavI lIdheluM, nadImAM ekavAra nAhavA gayA. magare paga pakaDI lIdho. mAtA kinAre beThI jotI hatI paNa kaMI karI zakatI na hatI. zaMkarAcArye kahyuM: "mArI eka vAta mAna ke huM sanyAsI thaI jAu te magara paga choDI deze !" mA kabUla thAya che ane zaMkarAcArya sanyAsI bane che. paNa temanuM gRhasthAzrama saMbaMdhI jJAna adhurU hoya che. teo ekavAra maMDanamizra sAthe vAdavivAda kare che. tene nyAya karavA temanI patnI ubhaya bAratI hoya che. maMDana mizra hAre che tyAre ubhaya bhAratI kahe che: sanyAsIne te eka ja aMga hoya che paNa gRhane be aMga hoya che, purUSa ane strI ! tame emane harAvyA paNa mane harAve te jANuM.." kahevAya che ke zaMkarAcArya ubhaya bhAratI AgaLa hArI jAya che. eTale kahe che ke "mane samaya Apa! tamArA prazno gUDha che." ubhaya bhAratI temane samaya Ape che. eTale zaMkarAcArya parakAyapravezanI vidyAthI rAjAnA zabamAM praveza karI, gRhastho bAbatano anubhava laI Ave che ane pachI jIte che. pachI zarata pramANe maMDana mizna ane ubhaya bhAratI anyAsa grahaNa kare che - A badhA dAkhalAo ApavAnuM kAraNa e che ke bhoga upara kevI rIte niyaMtraNa karavuM e vicAravAnuM che. rAmakRSNa paramahaMsa parathI chatAM paramahaMsanI samAna rahyA. kahevAnI matalaba eja ke kevaLa strIne tyAga karavAthI sanyAsI thavAtuM nathI! paNa strI pAse hovA chatAM jAtIya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ttio upara niyaMtraNa rahI zake te ja kharo sanyAsI thaI zake che. jaina satramAM eka vAkya Ave che - jeyaM ke te pIo bho ladai vipiThI kumvai, / sAhINe cayai bho se hu cAitti vuccaha // mAtra strIne tyAga karavAthI saMyamI thavAtuM nathI, paNa aneka sagavaDe vacce rahevA chatAM bhogomAM saMyamI thAya te tyAgI che. ekAMta sAdhanAmAM koI rata rahe tenA karatAM anekavidha kAryo karavA chatAM, nimitte maLavA chatAM je anAsakata ane nirbhogI rahe teja UMce tyAgI che. te ja sAdhu che. sthUlibhadra kozAne tyAM rahyA; nagaranArI ane temAM agAunI priyapAtra. bIjA sAdhu siMhanI guphAnA dvAre rahyAM, chatAM sthUlibhadra ucca kahevAyA ane anya sAmAnya sAdhu gaNAyA. hadayanAM lagna Ama bhegamAM saMyamanI vAta karI, bIjIvAta saMtAnanI karI ane saMtAna na thAya to paNa saMtoSa mAnavA kahyuM. te chatAM kAmaga vagara paNa, AtmAnAM lagna, hRdayanAM lagnanI vAta AgaLa AvI. be dila maLe e sAco prema te aMge narsa kahe che - e rasane svAda zaMkara jANe-ke jANe zuka jogI re, kaI eka jANe vrajanI gopI, bhaNe narasaiye bhegI re..! je loko kharekhara jAtIya vAsanAnA bhogI che ane eka bAju alaga rahIne tatvane bhoga kare te baMnene vicAra karavo joIe. zrI. araviMde A bAbatamAM suMdara dAkhale Ave che - phUlane dUrathI joIe te te be AnaMda Ape che. eka to gaMdhane ane bIjo tenA nirIkSaNane. tyAre cUMTI letAM te tene najIka pAmI gadha-rUpanAM vadhu AnaMda Ape che, paNa te kSaNika hoya che. thoDIvAramAM gaMdha UDI jAya che ane rU5 cImaLAI jAya che. " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI ja rIte strImAM Asakta thayA vagara tenAM cetananAM saudayanuM pAna kare; mAtra hRdayathI tenI najIka e rIte Ave che te saMpUrNa yogI bane che. ardha nArI-naTezvara bane che. eka Ama lagna kare che. tyAre sAmAnya rIte bIje deha lagna kare che. Ama lagnanI bhAvanAmAM eka no jheka AvyuM. lagna karavAM saMtAna mATe, paNa saMtAna na hoya teya hRdayanAM AtmAnA lagna karI, AkhA saMsArane pitAnuM kuTuMba mAnIne cAlavAnI vAta AvI ! Ama lagna prathAne krame krame vikAsa te gayo. brahmacaryAzramamAMthI sanyAsI thayelA zukadevajI gRhasthAzramI ane rAjakAraNamAM paDelA evA janaka rAjA pAse jJAna levA jAya che. gRhasthAzramI guru ane tyAgI cele ! zukadevane thayuM ke AvA guru hoya ! temane zaMkA gaI. ekavAra joyuM te janakane eka hAtha rANInA zarIra upara che ane bIjo hAtha agni upara che. eka hAtha gRhasthAzramI ane bIje tyAgI che. matalaba ke bannemAM samabhAva che. kamaLatA ane kaTheratA janakane mana sarakhAM che. zukadevane bhAna thayuM ke sanyAsI thavuM viziSTa nathI paNa kAma karI batAvavuM viziSTa che. te vakhate emane je jJAna maLyuM te temane prasaMgasara kAma AvyuM. rUparUpanI aMbAra raMbhA AvI tyAre mAtA kahIne jema bALaka tenI godamAM ALoTe tema e ALeTI paDayA. eTale ja te kahyuM :- e rasane svAda zaMkara jANe, ke jANe zuka jogI re..! evI ja rIte vrajanI gopIonuM citta zrIkRSNamAM hatuM. temanA patio dehanA pati hatA. temane mAnyA paNa hRdayanA-mananAM lagna te zrIkRSNa sAthe ja temaNe karelAM ane mananA pati zrIkRSNane ja mAnyA ! Ama lagnamAM sAcAM hRdayanAM milanane mahatva ApavAmAM AvyuM. ziva ane pArvatIne lagna mATe Adarza gaNavAmAM AvyA. ane sArAM lagna mATe temane yAda karavAnuM kahevAmAM AvyuM. kAraNake adhuM aMga ziva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 ane adhuM pArvatI! ekabIjAmAM evA otapreta ke paramezvaranI kalpanA bane vagara thaIja na zake ! eTale ja temane nArI-naTezvara kahyA. gRhasthAzramI sAdhu ke niSkriya sAdhu? hamaNAM eka mAravADI bhAI AvelA temaNe kahyuM: "jaina sAdhu gRhasthAzramI karatAM AgaLa che." meM pUchayuM : " kAraNa zuM?" to, kahe: "koImAM rasa na le, AbhAmAM masta rahe!" Ano artha e thayo ke teo kevaLa kAMte pitAnA tanamAMja masta che nahIMtara pitAnA AtmAneja kevaLa temane vicAra karavAne nathI. samasta vizvanA AtmAone vicAra karavAnuM che. teo bhale deha-lagna ke dunyavI vaMzavRddhithI dUra rahe paNa jyAre temane cha kAyanA pIyara kahyA che; eTale prANImAtranAM mA-bApa kahyAM che. eTale sAmAnya grahasthAnI maryAdA kuTuMba sudhInI hoya paNa sAdhunA uttama gRhasthAzrama" to AkhA vizva sudhI pahoMce te aMge temanI pharajo paNa eTalI ja che! eTale zuSka ke ataDA thaIne rahevAnuM kyAMye pharamAna nathI. ghaNIvAra evuM paNa jovAmAM Ave che ke sanyAsI ataDe thaIne pAchaLa rahI jAya che ane gRhasthAzramI AgaLa nIkaLI jAya che. Ama jovA jaIe te kevaLa eja sAdhu mahAna che je samanvaya kare che anubaMdha kare che; ane AkhA vizvanAM prANIo pratye vAtsalya vahevaDAvI zake che. A kevaLa Atma lagnathI ja thaI zake che. 20 lagnathI Atma lagna : Ama ApaNe joyuM ke vaidika dharmamAM sarva prathama lagna prathA bhAI-bahenanAM lagna ane svecchAcAranA badale strI-purUSanA jAtIya Avegene saMyama tarapha vALavA mATe zarU thaI. tene vikAsa dAyanAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagna ane aMte Atma-lagna sudhI thaye. A lagna-prathA upara mahatva eTalA mATe ApavAmAM AvyuM che ke brahmacarya pALavuM paNa strIthI bhAgavuM nahIM. lagna karIne paNa Asakita choDavI; temaja strI pAse tevA chatAM paNa potAne vikAsa karavo e ja sAdhanAnI saphaLatA che. jaine paNa gRhasthAzramane svIkAra kare ja che ane temAM paNa svapatnI saMtoSa e to Adarza zrAvakanuM vrata che. temaja saMtAna nimitte rI-sagane svIkArya gaNavAmAM Ave che. paNa zreSTha lagna rUpe te vizvane kuTuMba mAnI saMyama mArge javAnuM ja vidhAna che. Ama A lagna prathAne, deha lagnamAMthI Atma 9gnamAM vikAsa e vaidika dharmanI deNaja kahI zakAya che. carcA-vicAraNuM navI rIte lagna : zrI. baLavaMtabhAIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "manu smRtimAM ATha prakAranAM lagna kahyAM che - (1) brAhma (2) deva (3) Arya (4) prAjApatya (5) gAMdharva (6) Asura (7) rAkSasa ane (8) paizAca. AmAM prathama traNa lagna uttama kAraNa ke saMyama pradhAna che, thA ane pAMcamA rAga pradhAna he madhyama kahyAM che, ane chellAM traNa adhama gaNAya che, kAraNa ke temAM vyApeha, baLAtkAra kuceSTA va. kharAba to hoya che. e kALe varNabhedane mahatva apAtuM nahatuM. saMyama pradhAna vRtti hatI. kanyAnI pasaMdagIne khyAla rakhAto paNa Aje mA bApa khoTI Ijajatane vadhAre khyAla kare che. nAnA goLa (kuMDALA) karI nAkhatAM lagnajIvana Anadamaya nathI banatuM. A eka cheDe che, te bIjA cheDAmAM jemane premalagna kahI zakAya e vyAmoha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 lagna banI jAya che. eTale keI loka sevaka (sarvAgI daSTivALA) heya temanI hAjarImAM mA-bApanA sahayoge, samAjanI zubha lAgaNIe vara-kanyAnI bannenI IcchA mukhya rAkhIne vivekapUrvaka lagna thAya te AkhIye paristhiti badalAya. Aje enI khAsa jarUra che." pU. daMDI svAmI : "savAre A viSaya upara ghaNuM suMdara kahevAyuM che. A agAu varNabheda TALIne lagna thatAM. gAMdhIjIe guNakarma pramANe navAyune lagnanI himAyata karI che. 5. javAharalAle kahyuM che: "dezAMtaranA lagna Aje IcchanIya che." TuMkamAM saMyamane mukhya sthAne rAkhI nAtajAta ane dezanA bhede choDIne je lagna prathA apanAvAya ane aMte muni saMtabAlajI kahe che tema naranArI paraspara hRdaya-lagnathI joDAI rAmakRSNa paramahaMsanI mAphaka sajoDe brahmacarya pALe athavA avivAhita rahI, strI-purUSa maryAdA jALavI, hadaya ekatA sAdhI koI sarvAgI dRSTivALAM sAdhu-sAdhvInAM mArgadarzana taLenAM kAryamAM lAgI jAya te AjanA yuge te avivAhitapaNe nara-nArI pUrakatAnI ja vizeSa jarUra che. hadayalagna ane brahmacarya pAlana zrI. pUjAbhAI: "prathama ekanA lagnamAM keTalAye umedavAre thatA. tethI kanyAo mATe laDAI cAlatI. pachI kanyAo varanI pasaMdagI karavA lAgI. paNa, banne jAte pasaMda kare temAM bhUla rahI jatI. eTale kuLa ghara vagere jovAmAM vaDIle madada karatA thayA. eka dhaMdhe, eka guNakarma ema lagna thavAM lAgyAM. chevaTe samAja rasa levA lAgyo. lakhatapatrI te Aje thAya che, te kALe vAjhAna ja mukhya hatuM. chatAM e vAdAna samAjavyApI bane te mATe hela, varADe ema modI jAherAta pachI lagna thatAM. samAja sAme saptapadI dvArA varava6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184. pratijJA letA. Ama keme krame vikAsa thayo che. paNa, keTalIka rUDhio rahI gaI che. dA. ta. divase paNa rAmaNa-dIvaDe. evI evI mUDhatA kADhI nAkhavI paDaze. ochA kharce, vaDIlane sahAra, saMyamI purUSanI zubhecchA, nAtajAta ke dharmanA bheda vagaranAM lagna thAya. AvuM badhuM jevuM paDaze. svacchatA na Ave te paNa jevuM paDaze. kuTuMbanuM rakSaNa thAya, paraspara jhaghaDA na thAya, e mATe islAmIomAM sagAmAM lagna thatAM. have sAva sagAmAM nahIM, tema sAva alagatAmAM nahIM evo madhyama mArga vicAra paDaze. bAkI hRdaya lagnathI saMpUrNa brahmacarya pALI, paraspara pUrakanuM kAma karanArAM naranArIo AdarzarUpe vadhu pramANamAM thAya te ApoApa madhyama mArga sahele thAya. zrI, devajIbhAI: "Ama lagnamAM ja sAcuM sukha, sAco AnaMda che, jenuM varNana na thaI zake. tevA naranArIo ja aDaga, nizcita, ane satata prasanna rahI zake che. bhArata sAme duniyA bhavyasaMskRtinA kAraNe ja mITa mAMDe che. Aje savAre lagna-prathAnA vikAsa upara muni zrI saMtabAlajIe ghaNuM suMdara rIte samajAvyuM che. ( tA. 7-10-1) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] vaidikadharmamAM varNAzrama - puruSArtha vyavasthA vaidika dharmanA DANamAM je vicAraNuM cAlI rahI che tene anvaye yajJa ane lagna aMge vicAra thayo che. tenA krame varNa, Azramane ane puruSArtha vyavasthA upara vicAra karavAnuM che. vaidika dhame mULa jIvananI zakitaone cAra bhAgamAM vaheMcI paccIsa varSane eka Azrama go. te pramANe (1) brahmacaryAzrama; (2) gRhasthAzrama, (3) vAnaprasthAzrama ane (4) sanyAsAzrama. ema so varSanI jiMdagInA bhAga karyA. evI ja rIte varNavyavasthAne paNa kama (dhaMdhA ane guNa) pramANe cAra bhAgamAM vahecavAmAM AvyA. (1) brAhmaNa, (2) kSatriya, (3) vaizya, ane (4) zudra. evI ja rIte jIvananA puruSArthanuM vargIkaraNa paNa cAra rIte karyuM. (1) dharma, (2) artha, (3) kAma, ane (4) mokSa. ahI varNAzrama puruSArtha vyavasthA upara vicAra karavAnuM che. cAreya varNo banAvavAmAM AvyA. paNa brAhmaNa kahevo kone ? A bAbatamAM matabheda che. keTalAka kahe che ke brAhmaNa kuLamAM janme te brAhmaNa kahevAya. paNa, AvI vyAkhyA kayAMye maLatI nathI, eTaluM kharuM ke pitAne je dharma hoya, te je dhaMdho karatA hoya, te tenA bALakomAM te saMskAra Ave e svAbhAvika che, paNa enAthI virUddhamAM paNa thAya che. bApa evo che eTale dIkaro evo ja thaze evuM na mAnI zakAya. gItAmAM kahyuM che ke agAu te ekaja dharma hato-pazu, pachI dhaMdhA ane guNane lIdhe cAra bheda paDayA - cAturvaNya mayA sRSTaM guNakarma vibhAgaza : tasya kartAramapimA viddhayakartAramavyayam ' vaidika dharmamAM vedamAM eka virATa purUSanI kalpanA ApI che. temAM brAhmaNane mukhanI upamA ApI che. kSatriyane hAthanI, vezyane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piTanI ane jadhAnI ane zudrane paganI upamA ApI che. Ama cAra varNa bhegA thaIne samAjarUpI saMpUrNa zarIra bane che. paNa je mAthuM kahe ke huM ja meTuM, hAtha kahe ke huM moTa-peTa kahe ke huM mAruM ane paga kahe ke mArA vagara cAlI ja na zake; Ama karmendrio ane jJAnendriyo jhaghaDA karavA lAge, paNa emAMthI AtmA ne cAlyo jAya te badhAM nakAmAM thaI jaze. tevI ja rIte cAra varSanI utpatti eka bIjA sAthe mULa tatvathI joDAyelI che. A vAta khyAlamAM AvI jAya te A brAhmaNa, A kSatriya, A vezya, A zudra evA bheda, jhaghaDAo maTI jAya. guNa ane karma pramANe jAti gaNavI joIe. junA samayamAM brAhmaNa kSatriyanI kanyA parasparamAM levAtI. bIjA vargo vacce paNa roTI-beTI-vahevAra cAlu hatuM. eTale brAhmaNanA chokarAne brAhmaNanuM kAma phAve paNa bIjA vaNanuM kAma na karI zake evuM nathI. varNa pharatA rahyA che. brAhmaNane chokare brAhmaNa, kSatriyane chokare kSatriya, DokaTarane kara DokaTara, vakIlane chekare vakIla ja heya; evuM kaMI nathI! kRpAcArya, droNAcArya, parazurAma va. brAhmaNa chatAM kSatriyo banIne laDyA ja che ! vidura, vizvAmitra, e kSatriya hovA chatAM RSi kahevAyA che. paNa, ApaNe tyAM junI ghareDa cAlI AvI ke bApane varNa ane dharma te chokarIne. jo ke AmAM visaMgatio eTalI badhI hatI ke tene navuM svarUpa ApavAnI jarUra hatI. sArA pratApe gAMdhIjI AvyA ane temaNe navI daSTi ApI. zikSaNanuM ane sevAnuM kAma game te komano mANasa kare te brAhmaNa che. rakSaNanuM kAma kare te kSatriya che. saphAInuM kAma brAhmaNano putra kare che te zUdra che. zUdra eTale halake nahi, samAjanI sevA kare te zudra. khetI kare, vepAra kare te vazya. varNavyavasthAne pAye zrama ane guNa hatA. bhAratanI paraMparAnI e vizeSatA che. teNe ja hiMdanI mahAnatAmAM moTo phALo Apyo che. potAnuM kAma barAbara kare : varNavyavasthAnI moTAmAM moTI vizeSatA te e che ke brAhmaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 brAhmaNanuM kAma karavAnuM ane kSatriya kSatriyanuM. paNa vaphAdArIthI karavAnuM.. jo emAM phera paDe te mATe anartha thaI jAya che. sve sve karmaNyabhirataH saMsiddhi labhate naraH pitapotAnA kama (dhaMdhA)mAM barAbara rata rahe te mANasa siddhi. meLave che. potAne varNa-dharma choDI bIjAne pakaDe te varNazaMkaratA Ave. ghaNA loko evuM mAne che ke kSatriya-brAhmaNe paraspara paraNe te vaNazaMkara jAti pedA thAya. evuM nathI. ahIM te karma badalAya te evuM thAya e abhiprAya che. A aMge ApaNe thoDAka dAkhalA joIe. parazurAma mATe kahevAya che ke pitAnA pitAnA apamAnane, badale levA teNe ekavIza vAra pRthvIne kSatriya vagaranI karI mUkI hatI. Ama ekanA kAraNe AkhI jAti sAthe badalo le ThIka na gaNAya. pariNAme sItAnA svayaMvara vakhate rAmacaMdrajIe kahyuM : "Apa brAhmaNa cho. paNa, A parazu joIne ema thAya che ke Apane zuM kahevuM? eTale ja lakSmaNa ApanI ThekaDI uThAve che. brAhmaNa hatA te te ApanA pagamAM paData ! be hAtha meMDhAnuM, moM paganuM ke paga mAthAnuM kAma karavAnuM zarU kare to zarIra tUTI paDe. evI ja rIte brAhmaNa kSatriyanuM ane kSatriya vaizyanuM kAma kare te saMskRti cUMthAI jaya. roNAcArya brAhmaNa hatA; guru hatA. paNa, rAjyane lAbha lAge; eTale arjunane kahyuM : "kupada sAthe mAre vera che. ene tuM pakaDIne lAva! eTalA mATe tene ziSya banAvI badhI ja zastravidyA zIkhavuM chuM. e ja kAraNasara temaNe ekalavyane aMgUThe gurudakSiNAmAM bhAgI gurupadane kalaMka lagADyuM. rAmacaMdrajI yugapurUSa thaI gayA. paNa jayAre dvija maLe tyAre. namaskAra karatA temanI vAta sAMbhaLatA. RSimunio temane namana karatA tyAre kahetA ke "tame ja mane jJAna Ape. huM to tamAro ziSya chuM." Ama teo brAhmaNanuM sanmAna karatA temane pUjya mAnatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 evI ja rIte bhagavAna kRSNa yugapurUSa hatA. chatAM sudAmA jevA - garIba brAhmaNane mAna ApI temaNe potAnI barAbara besADyo hato. rAjA karatAM paNa brAhmaNa maTe che, e temaNe sAbita karyuM. lokakrAMti karavI hoya te te sattAdhArA na thAya paNa zikSaNa saMskAra vaDe lokone taiyAra karIne ja krAMti thAya. paMDitajI viSe lokone game teTalo Adara che. paNa krAMtinI vAta rAjya dvArA karavAnI vAta kare che tyAre temanI maryAdA che, ema samajavuM joIe. rAjayanI satA Ave eTale kAyadAnA pAlana mATe hathiyAra ApavA paDe. je brAhmaNe aMkuza na rAkhe te sattA pitAnI mAjhA mUkI de te ApaNe joI gayA chIe. rama, grIsa, ITAlI, yuropa va. ne ItihAsa ApaNe joI gayA chIe ke dharmagurUone prabhAva rAjya upara nA paDe paNa rAjyanI asara e badhA upara paDI; pariNAme sattAne prabhAva vadhavA lAgyo. vaidika dharmo A badhA karatAM UMcI vastu ApI. te varNa vyavasthA. paNa jamAne badalAye. sattA ane mUDI upara AvI ane guNa nIce gayA. Aje zramajIvIo vadhAre che eTale temane yuga che. eka kALe brAhmaNone yuga hata; rAjAo paNa temanuM sanmAna karatA. pachI kSatrione yuga Avyo. temane gobrAhmaNa pratipALa ane devavaMzInI upAdhi ApavAmAM AvI. have vaizya ane zudrone jamAne Avyo che. AkhI duniyAmAM madhyama varga ane majUronuM calaNa vadhatuM jaI rahyuM che. na vaLAMka Apavo joIe : keTalAka kahe che ke have varNAzrama vyavasthA paDI bhAMgI che tene bhaMgAraja karI nAkho. zarIramAM roga thAya te rogane kADho joIe paNa zarIrane na kaDhAya. ApaNuM sadbhAgye gAMdhIjIe A AkhI vyavasthAne na vaLAMka Ape che. vaizya, kSatriya ane brAhmaNa upara aMkuza hovo joIe temaja zraddhane paNa na vaLAMka Apavo joIe. gAMdhIjIe racanAtmaka kAryakarone -A yuganA navA brAhmaNe gaNyA. koMgresane temaNe navI kSatriya saMsthA rUpe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 UbhI karI temaja zramajIvI mATe mahAjana mUkyuM. Aje zaheromAM je zramajIvI varga che tenuM saMdhAna gAmaDAMnA zramajIvI sAthe thaI jAya to teo AgaLa AvI jAya. AjanA vepArIonuM lakSya moTe bhAge dhana tarapha gayuM che. saddabhAgye gAmaDAmAM haju keTalIka vyavasthA TakI rahI che. tene lAbha levAya to AjanI vyavasthAmAM bahu moTo phera paDaze. Aje saMgaThanane yuga che ane lokasaMgaThanamAM janasaMkhyA sAme jovAya che. e rIte saMkhyA gAmaDAmAM vadhu che. je temanA saMgaThane karI devAya che te vizvamAM bhAre asara karanArAM nIvaDe. Aje navA brAhmaNe rUpI sarvasevAsaMdha ane prAyogika saMdhonAM saMgaThane thayo. navA kSatriya tarIke koMgresa cheja. vaizya ane zudranAM saMgaThananI racanA tarapha dhyAna apAya to varNavyavasthAnA navA vaLAMkane samatala barAbara sacavAI jAya. navI Azrama vyavasthA : varNavyavasthA sAthe Azrama vyavasthA eTale ke taiyArI zikSA dIkSAnuM paNa eTaluM ja mahatva che. pahelAM ApaNe tyAM gurukuLa hatA. tyAM bALako rahetA ane abhyAsa karatA. brAhmaNa pite bhaNatA ane temane bhaNAvatA. paNa A kALamAM vaizya ke zUdrone bhaNAvavAne kayAMye ullekha maLato nathI. buddha ane mahAvIrane kALa AvyA. te vakhate paNa zudranAM bALakone zikSaNa apAyuM nathI. kevaLa brAhmaNa ane kSatriyo vacce saMskAra pAmavAne adhikAra cAlata; banne maLIne rAjyanI vyavasthA sAcavatA, nyAya ApatA ane rakSaNa paNa karatA. Aje AkhI paristhiti badalAI gaI che. eTale ApaNe sata svAvalaMbananAM kAryakramo gAmaDAMmAMthI UbhA karIne vizva samakSa mUkavAM joIe. Aje Azrama vyavasthA je vaidika dharmanI moTI deNa che tenuM svarUpa badalAI gayuM che paNa tenI chA5 hajue jovA maLe che. jUnI gurukuLa prathAne Aje Residential School rUpe joI zakIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 "chIe. paccIza varSanA brahmacaryAzrama aMge te amerikAmAM paNa vicAra cAle che ke paccIsa varSa sudhI kuMvArA rahenArane amUka prakAre pratiSThA ApIe. - jUnA vakhatanAM be Azramo te Aje che ja. brahmacarya ane gRhasya. vAnaprastha ane sanyAsa AzramamAM zramaNa saMskRtinA prabhAve ghaNuM saMzodhana thaI gayuM che. gAMdhIjIe temAM navo vaLAMka Ape che. jUnI paddhati pramANe, Aje lokasevako navA vAnaprasthI ke sevaka jevA loko Thera Thera Azrama sthApI buniyAdI tAlIma bALakone ApI rahyAM che. temAM zikSaNa ApavAmAM Ave che; pUrva buniyAdI, uttara buniyAda, navI tAlima, gRhaudyoga, khetI va. zIkhave che. zrI mATaliyA, navalabhAI va. badhuM kAma kare che, paNa mukhya dhyAna zikSaNa upara jAya che. matalaba ke AzramanI navI vyavasthA thaI che. nAnAbhAI bhaTTa, manubhAI paMcolI, jugatarAmabhAI dave, divAnajIbhAI va. navA kAme laIne besI gayAM che; paNa dakSiNAmUrti jevI saMsthAo jUnI gurukuLa paddhatinuM navuM rUpAMtaraja hatuM. Aje tenI vadhAre jarUra che. evI saMsthAo navAM navAM rUpe vikasatI jAya che. janA kAryakaromAM keTalAka lokazikSaNanuM kAma kare che. keTalAka brahmacArI rahIne babalabhAInI jema kAma kare che. tyAre ravizaMkara mahArAja jevA keTalAka nivRtti laIne kAma kare che. A rIte AzramanI navI praNAlikA UbhI thaI che. purUSArthamAM prathama dharma vaidika dharmo puruSArtha vyavasthA paNa ApI che; puruSArtha cAra che - dharma, artha, kAma ane mokSaemAM dhamane pahelo mUke che. enuM ja prathama sthAna rahevuM joIe. paNa, Aje dharmanuM niyaMtraNa artha ane kAma upara rahyuM nathI. pariNAme mekSa dUra gayo che. have navuM niyaMtraNa lAvavuM paDaze. Aje jo ke artha ane kAma upara rAjya caDI beThuM che ane te kahe che ke jIvanadhoraNa vadhAro. A jIvanadhoraNane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 ApaNe tyAM e sUtra hatuM ke "sAdu jIvana ane pavitra vicAra". paNa te badalAIne "khAo, pIo ane majhA karo " ema banI gayuM che. gAMdhIjIe paNa A aMge ghaNI judI vAta karI che ke " sAMje vahelAM khAva, satAM pahelAM zrama karo, jethI kheTA vicAre na Ave, bahu zakita na vadhAre ke jethI viSaya vikAranA vicAro Ave. zarIra hRtimAM rahe eTaluM ja khAva!" tyAre AjanuM vijJAna judu ja kahe che ke "vadhAre khAva, vadhAre kamAva ! vadhAre kharco vadhAre bhoga-vilAsa kare" Ama kAma vAsanA pAchaLa jiMdagIne kharcavI ane te mATe pisa raLavo e je jIvananA puruSArthanuM zreya rahyuM te jIvana barabAda thaI jaze. Aje artha upara dharmane aMkuza nathI. vyakti ke samaSTinA saMtulana mATe dareka pravRtti upara dharmane aMkuza ANavo jarUrI che. Aje rAjya, surAjya rahyuM nathI te kevaLa jIvanadhoraNa uMcuM karavuM eTale kharca-ga vilAsa vadhAravAnI vAta kare che. ene sudhAravA mATe loka saMgaThanene aMkuza lAvavo paDaze. lekasaMgaThano upara navA brAhmaNo rUpI racanAtmaka kAryakarone aMkuza lAvo - paDaze ane e brAhmaNe upara sAdhusaMta (dharmasaMsthA) ne aMkuza kaho ke preraNA kahe, lAvavAM paDaze. A kAma bahu ja sAvacetIthI karavAnuM che. pitA nivRtta thaIne beThA che. putra kAma karIne thAkIne Ave tyAre tenI pahelAM pITha thAbaDaze. pachI pUchaze ke zuM zuM kAma karyuM ? pachI badhuM sAMbhaLIne dhIre rahIne kaheze ke Ama karavAne badale Ama karyuM hota te sAruM thAta. A kAma upadezathI nahIM thAya paNa preraNA-mArgadarzanathI thaze. vahevAramAM artha ane kAma bane rahevAnAM. lagna thaze eTale vikAra utpanna thavAne; dhana paNa kamAvuM paDaze. paNa tenA upara dharmane aMkuza lAvavuM paDaze. e mATe sahakArI prayoga, zuddhi prayoga, lavAdI pracAra e badhA niyaMtraNa ' karavAnAM Adhunika sAdhane che. sahunI vacce cetana tatva eka che. samAja tattva eka che. mAtra guNa ane karma pramANe vyavasthA judI che. kSatriya ane vaio upara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra dharmarUpI aMkuza, kAma upara dharmane aMkuza, sAdhuo sAthe brAhmaNane saMbaMdha, brAhmaNa sAthe kSatriyone saMbaMdha, kSatriyo sAthe vaine, vaizya sAthe zUdrone saMbaMdha-pachI bhale e harijana heya, AdivAsI hoya ke pachAta varganA hoya Ama jAgatI cekI UbhI thAya to ApaNe navI vyavasthA UbhI karI zakIe. vaidika dhame je umadA varNa, Azrama ane puruSArthanI vyavasthA ApI che. tene navI Dhabe goThavIne samAja vikAsa mATe upayogI banAvavAnI che. gAMdhIjIe keTaluMka te zIkhavyuM che. temaNe dhanavAnene sAthe rAkhyA, garIbene paNa sAthe rAkhyA, kAryakarone sAthe rAkhyA, temaja lagna ane brahmacaryanAM navAM mUlyonI vAta karI. e uparathI vaidika dharmo varNAzramanI dezane je bheTa ApI che tene sadu payoga karI levAya te saunA mATe upayogI thaze. carcA vicAraNuM vaidika varNAzrama-puruSArthanI badhA upara asara - pU. daMDI svAmIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : vaidika dharmamAM cAra varNa, cAra Azrama ane cAra purUSArthane mahimA moTe che; paNa Aje tenI sthiti zocanIya che. Ama te jemAM paNa bharate cAra vede racyAnI vAta Ave che -(1) saMsAra darzana (2) saMsthAna parAmarza, (3) tavabedha, ane (4) vidyA pradha. evI ja rIte harikezI jevA cAMDALa kuLane paNa dIkSA ApI sanyAsapadane lAyaka TharAvyA che temaja rAjA zreNika jevAne garIba puNiya zrAvaka AgaLa namAvIH sata-purUSArthane jainadharme biradAvyo che. zrama-purUSArtha jainadharmane pAme che ane te vaidika dharmane paNa prANa che, Ama joIe te jaina dharmanA pAyAmAM vaidika dharma che, ane jainadharmathI vaidika dharma dIve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 Aje cAreya puruSArthanI punaH vyavasthA ane cAra Azrama ane varNane navuM rUpa ApavAnuM kArya ApaNI AgaLa mahatvanuM paDayuM che. te kAma kevaLa sanyAsIo karI zakaze ema mane lAge che. temaNe navesarathI AzramanuM mahattva batAvavuM joIe. guNakama pramANe varNavyavasthA karavI joIe ane samAjamAM chaDecoka thatI arthakAmanI pratiSThA upara dharmanuM niyaMtraNa lAvavuM joIze. e mATe naitika saMgaThane UbhAM karI; rAjya upara paNa prabhAva nAkha joIze." * vyavasthita purUSArtha : zrI. pUjAbhAI : " nAnAmAM nAnA kAryane purUSArtha viveka ane vyavasthA mAgI le che. jemake nahera khodatAM mATI pAse nAkhavAmAM Ave te varasAda thatAM, te pAchI kheMcAIne naheramAM vahI jaya; ane naherane pUrI nAkhe. eTale sAco purUSArtha paNa vyavasthita ane vivekapUra:sarano hevo joIe. te mATe dharmanI jarUra che. dharma hoya teja purUSo anartho thatAM heya tene premabharI rIte aTakAvI zake che. navI varNa vyavasthA : pU. nemimuni : " prAcIna samayamAM gurUkuLamAM bALako AvyA pachI tyAM temanA svabhAva pramANe varNa niyata thatA ane te samAja mAnya banI jatA. Aje saMgaThano anuba dha mujaba goThavAtAM kudaratI rIte ja varNa goThavAI javAnA. keTalAye AjanA pachAta harijana komanA, zikSaNa, Arogya ane prajA utthAnanuM naitika kAma leze jyAre keTalAye AjanA brAhmaNo dhovAnuM, hajAmatanuM, jhADU mAraphata saphAInuM, rasoInuM, evAM sevAnAM kAmo upADI leze. naitika janasaMgaThana dvArA A rIte navI varNa racanA svayaM thaze. eja rIte navA AzramenuM paNa thaze. keTalAka brahmacArI bhAI-baheno avivAhita rahIne jiMdagIbhara lokasaMgaThananAM kAma karaze; keTalAMka vAnaprasthAzramI rUpe brahmacarya pALI; - 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAMka vivAhita thaIne paNa A kAmamAM jiMdagI Apaze. sAdhu-sAdhvIo sanyAsIo A navI varNa, Azrama ane purUSArtha vyavasthAnA mArgadarzaka banI raheze." zrI. mATaliyA : sarvAgI krAMtikAranuM A ja mukhya lakSaNa che ke teo cUMthAelI vyavasthAne yogya rIte goThave che. kRSNayugamAM AkhA samAjanA teo yugapurUSa hatA. mATe zaMkhathI brAhmaNa; cakrathI karmacakra rUpe akhaMDa sevaka evA zUdra (kAraNa ke zUdranuM sthAna vedamAM caraNamAM batAvyuM che ane caraNa pUjArUpe hoI zUdranuM sthAna samAjamAM vaMdanIya gaNAya) gadAthI nyAya rakSakakSatriya ane pavathI, lakSmI-vaizya ema dareka varNanA te pUjanIya banyA hatA. te yuge eTalAthI cAlyuM. AjanA jagatanI suvyavasthAmAM sAdhu-sAdhvIoe mArgadarzana ApavuM paDaze. kAraNa ke temaNe vizva paryaMtanA comeranAM kAmo goThavavAmAM prANuM, parigraha ane pratiSThA, je jJAnapUrvaka homavAnAM che te krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo mATe ja zakya che. (14-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 14] . vidika dharmamAM pratikAra zakti vaidika dharmanA UMDANamAM vicAraNA karatAM, yajJa, lagna ane varNAzrama tathA purUSArtha aMge vicAra thaI cUkyo che. paNa samAja zAstrIo samAjanI samatulA jALavavA mATe niyamo ghaDe che ane amUka manasvIo tene toDavAnuM zarU kare che-manamAnI kare che, AvA samaye zuM cUpa besI rahevuM ! anyAyano sAmano na karanAra karatAM sAmane karanAra UMce che. te A sAmane kaI rIte karavo ? "na nihahavIja viriya" eTale ke vIryane geLavavuM nahIM ! kAraNa ke samAja thayo eTale AvA prayane AvyA tyAre nyAya-anyAya banne Ave. AmAM anyAyane pratikAra kaI rIte karavuM ? eTale je niyamano bhaMga kare tene "zikSA karavI evo kAyade Ave. AmAM sarvaprathama te AtatAyI hoya to kazo ja vicAra karyA sivAya tene aMta lAvavo ema kahyuM - mAtAnamAyAnta TrAvAvAya haNe tene haNe : vaidika dharmamAM be bhAga che. zruti ane smRti; zruta eTale sAMbhaLeluM. ane smRti eTale yAda kareluM. tenI be zAkhA thaI zrauta ane smAta. jyAM vyakitaono samUha bhego thAya eTale saMgharSa pedA thAya. saMdharSa pedA thAya eTale pratikAra pedA thAya. enA krame "AtatAyIne mAro' e sUtra AvyuM. AvA AtatAyIo cha prakAranA kahyA che. agni mUkato hoya, cerI-gAI karato hoya; jhera Apato hoya ke hiMsA karate; vane samAveza thAya che. AmAMthI e sUtra maLyuM ke " haNe tene haNue " paNa A rIte haNe tene haNavAthI je prazna hato tene ukela Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatuM na hatuM. emAMthI zatrutAnI paraMparA janmavA lAgI. eka AtatAyI maravAthI tevI navI jamAta pedA thatI nA aTake. te judI judI rIte pedA thavAnA ja! naLakAMThAmAM bhAre javuM paDayuM. tyAM loko ghAsa bALatA hatA. kAraNa pUchyuM te kahe ke avelI (paraNelI) strIne laI gayuM che eTale A jAse che. matalaba ke samAja je rokI rAkhe to AvuM kAma na thAya. eTale AtatAyI na pedA thAya e mATe samAjanI cekI Avazyaka gaNAvA lAgI. sAthe ja gunAnA guNadoSa sAthe AtatAyIne zadhe kaNa e prazna paNa Avyo ! e kAma kSatriyone soMpAyuM. have kSatriya kone kahevo? tenI vyAkhyA karatAM kahevAmAM AvyuM - "zudhe pAzcayana" -eTale ke yuddhamAMthI je pAchA na phare te kSatriya. eTale ja kuMtAmAtAe pAMDavone kahyuM:- "artha kSatriyA sUte sAthe jI: samAtaH " jene mATe kSatriyANI bALakane janma Ape che te samaya AvI gayo che. anyAya mATe laDe te kSatriya. eTale emanA hAthamAM aMkuza mUkyo. kSatriya dharma : kSatriyadharma eTale ke anyAyane pratikAra kare enA mATe marI miTavuM e thaye. ane TheraThera ApaNe tevA kSatriyanA dAkhalAo maLI Ave che. Aje ApaNane vicitra lAgaze paNa rAmayugamAM vizvAmitrajI, rAma ne lakSmaNa jAya che tyAre rAkSasI to rAma nAza kare che. vanavAsa vakhata paNa khara, dUSaNa, trATakA va. rAkSasane mArI nAkhe che. kadAca ema kahI zakAya ke "trAnA sAdhunAM vinarAyana TukRtam"-- sAdhutAnA rakSaNa mATe ane duSTatAnuM damana karavA mATe temaNe ema karyuM hoya! paNa, e ja kAyade cAlato rahe te samAjanI vyavasthA na TakI zake. jo ke rAma te samartha hatA ane "samaya che nahIM ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 nuMsAra"--pavitra hoya tene ja e adhikAra hatA. anAdhikArI mANasa zastra vApare to zuM hAlata thAya ? vaLI kAyade sahu koI hAthamAM laIne phare te anartha ja thAya. parazurAmano dAkhalo laIe. ekavAra tenI mAtA reNukA, citraratharAja apsarAo sAthe jalakrIDA kare che te jovA mATe rokAya che. gAMdharvanuM rUpa joIne te Asakta thaI jAya che. ethI ghera meDA pahoMcatAM homamAM moDuM thAya che. tethI RSi jamadagni pUche che, "kema meDuM thayuM? te teNIe gallAM tallAM kya, eTale RSine krodha caDhyA. ane aSi jamadagni pitAnA moTA dIkarAne kahe che : " tArI mAtAnuM mAthuM uDAvI nAkha." chokare vicAra kare che : "mAtadevobhavaH prathama kahyuM che. pitadevabhavaH pachI che." eTale teNe na mAnyuM. bIjAne kahyuM, teNe na mAnyuM. trIjAne kahyuM ke teNe paNa na mAnyuM. tyAre cothA parazurAmane hyuM to teNe cArenAMya mAthAM uDAvI nAkhyAM. A banatAM to banI gayuM paNa have zuM karavuM? eTale vicAra thatAM, teNe pitAne vinaMti karI ke tamArI badhI zakti-sAdhanA vAparIne badhAne sajIvana karo. badhAne pitA sajIvana kare che. A badhAM rUpake che. temAMthI sAra grahaNa karavAne che ke te vakhatanuM vAtAvaraNa evuM hatuM ke - AtatAyinamAyAMtaM - hanyAdevAvicArayan Aja parazurAmanI eka bIjI vAta Ave che, te A pramANe che. ekavAra sahastrArjuna rAjAe jamadagni munine saparivAra jamavA netaryA. temAM khAdha sAmagrI sArI heIne RSine lobha lAgyo. temaNe rAjAne kahyuM: AvuM suMdara khAdha kaI rIte meLavyuM " rAjAe kahyuM: "mArI pAse kAmadhenu gAya che. ene A pratApa che. RSie te mAgI. rAjAe kahyuM ke bIju kaMIka mAge! paNa, RSinI haTha vadhatI gaI. temane vicAra na thayuM ke mAre A parigraha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 sA mATe! rAjAne paNa gusso vadhatuM gayuM ane temaNe jamadagninuM bhAthuM vADhI nAkhyuM. putre (parazurAme) joyuM ane tenI mAtAe paNa A joyuM. tene khUba duHkha thayuM. teNe potAnuM mAthuM ekavIza vAra bhUmi para paTakayuM. parazurAme te pramANe ekavIza vAra pRthvIne nakSatrI karI. ahIM nyAyane daMDa samartha puruSane ApavAne prazna hato. paNa, samartha koNa? parazurAma samartha na hatA. e kAma kSatriyanuM hatuM. tene kharo khyAla te rAma-lakSmaNe sItAnA svayaMvara vakhate temane Ape. tyArabAda ApaNe purANa-yugamAM AvIe chIe; eTale ke mahAbhArata kALamAM. purANanA be bhAga che. ekamAM jUnI vAto maLe che; bIjAmAM navI vAte maLe che. emAM daSTAMte-rUpako rUpe mUkyAM che te vakhatanA samAjanI kakSAno vicAra karIne vAte mUkAI che. temAMthI sAra ja grahaNa karavAno che. zrIkRSNa bhagavAne bakAsura, arAsura, kaMsa, jarAsaMdha, zizupAla va.no vadha karyo. pUtanA mAsI jhera pAvA Ave che to tene paNa mArI nAkhe che. mahAbhAratanuM yuddha dharma-yuddha gaNAya che jemAM pAMDavo-kauravone nAza kare che te tene dharma gaNavAmAM Ave che. A badhI vAto uparathI eja sAra levAne che ke anyAyI-AtatAyIne mArI nAkhavAmAM te vakhate koI doSa na gaNAto. samAja vyavasthAne bagADanArane jarA paNa bardasta nahete karAta! paNa kSatriya dharma jyAre bagaDavo zarU thaze ane AtatAyIne mArI nAkhavAnA nAme anartho phelAvA lAgyA tyAre temAMthI navo vicAra Avyo ke zuM Aja rIte anyAyane pratikAra karavAthI anyAya TaLaze! kharekhara kharAba tatva te "anyAya che, anyAyIne AtmA te ApaNA jevo AtmA che. zuM tene anya rIte sudhArI na zakAya? AmAMthI je navI vicArasaraNuM janmI tene ApaNe naitika pratikAra, ahiMsaka pratikAra evuM nAma ApazuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ahiMsaka pratikAranI maryAdA: A ahiMsaka pratikAra eTale ke anyAyanI sAme makkama rahIne tene naitika rIte pratikAra karavo. AnA saMdarbhamAM bauddha dharmamAM kahevAmAM AvyuM ke "verathI vera zamatuM nathI. paNa avaira (prema)thI vera zame che." eTale AtatAyIne kaje karI teno badalo lIdhA vagara te keTalo yuddha che e dekhADavo. tene mApha kara A bhAvanA AvI. vaidika dharmo paNa A ahiMsaka pratikAranI bhAvanA lIdhI. khAsa to tenuM kAraNa ema paNa kahI zakAya ke jema jema mAnavasamAja hiMsA taraphathI ahiMsA tarapha vaLyo tema tema ahiMsaka pratikAra Avato gayo. zastra vagara, naitika ahiMsaka zaktivALo pratikAra ghaNA loko mATe hasIne viSaya banyo; paNa mahAtmA gAMdhIjIe ahiMsaka pratikAranI zakitane je rIte rASTravyApI banAvI dIdhI, tene ajaba siddhi tarIke gaNAvI zakAya; eTaluM ja nahIM temaNe vizvane paNa zAMti-sulehanA paMthe javA mATeno rasto batAvyuM che. A ahiMsaka pratikAra vakhANavA lAyaka che; paNa tenI pe maryAdA che. Aje ahiMsaka pratikAranA bahAnA heThaLa ghaNuM loko chatI zaktie anyAyano sAmano karatA nathI athavA kahe che ke amane zuM ? to e temanI nabaLAI gaNAze. anyAyane sAmano karyA sivAya je bhAge; ke pAmaratA pAme tenA karatAM to zastrathI paNa sAmano karavA e UMcI vastu che. khAsa karIne A vAta jainabhAIoe zIkhavA jevI che. ahiMsaka chIe ema samajIne anyAyathI paNa bhAgavuM e te narI kAyaratA che. pahelAM temaNe vaidika dharmamAM pAkA thavAnI jarUra che. kAraNake vedika dharme kSatriyone kahyuM che- - mRtaH kanoti svavA rAtre suvA suvAni jA ____ ubhAvapi hi zUrANAM guNAvetau sudurlabhau / / eTale ke kAyaratA karatAM anyAya sazastra pratIkAra karavAmAM phAyade che. marI jAya to tene svarga maLe che. zatrune haNe che te sukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 maLe che. e banne guNo zUrAo mATe dularbha che. mATe vaidika dharmanI vIratA zIkho ane pachI jaina thAva! dhiratA hoya te ja jJAna Take ane pace. Aje ahiMsAne othe jainomAM kAyaratA poSAya che. eTale huM jaina tattvajJAnane vaidika tattvajJAna jANyA pachI levAnuM kahuM chuM. ApaNe tyo kahevata paDI gaI che: "vANiyA mUMcha nIcI-to kahe sAtavAra nIcI !" AvI kAyaratA jainonI namratA mATe nathI. sAce jaina te namratA AgaLa sAta vAra name paNa siddhAMtane prazna Ave tyAre aNanama rahe. sAce vANiye ke jaina kadi kAyaratAne namato nathI. enA ghaNA dAkhalA ItihAsane pAne jovA maLe che. vanarAja ane cAMpAnI vAta Ave che. cAMpe ekavAra keTalIka sonAmahora laIne UMTa upara musApharI karato hato. te vakhate tene vanarAjanI ToLI maLI. vanarAja te vakhate lUTaphATa karato hato. teNe kahyuM: "koNa che? utara heTho ane mUkI de je hoya te !" cAMpAe huMkAra karyo: "jyAM sudhI A LiyAmAM prANa che tyAMsudhI hAtha nahIM aDADI zako!" ema kahe ke te UtarI paDyuM. tenI pAse bANa jeIne vanarAjane Azcarya thayuM. teNe pUchyuM. "koNa cho ?" cAMpAe kahyuM : "vANiyo. temAM paNa jaina vANiyo ! " vanarAje pUchayuM : "vANiye ane bANa?" cApa kaheH "hAaparAdha thAya te ja bANa mAruM !" vanarAja kahe : "to pelA keLAnA phaLane tAka!" caMpo kahe : "e sajIva che ene na mArI zakuM !" vanarAja: "te ame zuM mUA chIe " cAMpe : mUA to nathI, paNa aparAdha na thAya tyAMsudhI koIne bhArate nathI. tamArA mATe paNa kevaLa be bANa basa che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 vanarAja tenAthI ghaNo ja prabhAvita thayo ane jAte dahADe jyAre te rAjA thayo tyAre tene maMtrI banAvyuM ane tenA nAme cAMpAnera nAmanuM nagara paNa vasAvyuM. kahevAne bhAva e che ke khare jaina anyAya AgaLa macaka namUke. e mATe vimaLazAha maMtrI, vastupAla-tejapAla va.nA dAkhalAo paNa ApI zakAya che. taphAne, anyAya, atyAcArone bardAzI karatA thaIe to te gunAnA guNAkAro thaze. eTale anyAya sAme AMkhacImaNuM na karavAM joIe eTale ja samarthamAM pratikAra zakita hamezAM hevI joIe. kadAca brAhmaNa, kSatriya kare to cAle paNa saMtathI to besI na rahevAya! enA saMdarbhamAM kAlakAcAryanuM dRSTAMta ApI zakAya che ! paNa AnI eka bIjI bAju che. je e ja paraMparA cAlu rahe to mAnavasamAjanI parasparanI zAMti ' kadi na rahe ! Aje ahiMsaka pratikAranI dizAmAM mAnavasamAja ghaNo vadhI gaye chatAM paNa ApaNe ghaNuM prasaMge hiMsAno upayoga thato joIe chIe. AnuM kAraNa e che ke agAunA pUrvajo je karI gayA; tenI chApa AjanI peDhI upara rahe che. rAmayuga ane kRSNayumano siddhAMta hato ke gunA pAtrane samajAve nahIM--paNa ThAra karavo. te yuganI samAjavyavasthA, lokasamajaNa ane vikAsa pramANe te mahApuruSoe kAma lIdhuM che. Aje ahiMsaka ane satyane, nyAya ane premane ghaNo vikAsa thayo che. te chatAM rAmAyaNa-mahAbhAratanI samAja upara vyApaka asara che. pariNAme mahArASTramAM svAmI rAmadAsa, tukArAma, ekanAtha vagere saMto thayA. temaNe saMskRtinI rakSAnI vAta karI. sAthe enA rakSaNa mATe bhavAnI, talavAra, trizULa va. zAstronI prazaMsA paNa karI. svAmI dayAnaMdanA bhakto AryasamAjIo zUravIra ghaNuM che. anyAyane sAmane karavA taiyAra thaI jAya. hamaNuM ja eka AryasamAjI bahene kaI mavAlIne cheDatI karavA badala caMpala mArI hatI. Ama anyAyIne phaTakAra e pratikAra zakitanuM pramANa che. kevaLa prazna e che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 jyAM sudhI zabda, vacana ke Atmazakitae anyAyane TALI zakAte hAya teA zastro--hiMsA va.nA sahAro levA ke kema ? 86 amadAvAdamAM hullaDeA phATI nIkaLyAM. te vakhate ravizaMkara mahArAja tyAM hatA. teo jemane guru mAnatA te mAhanalAla paMDyA paNa tyAM hatA. baMnee A samAjanu dUdha pIdheluM eTale tAnA sAmane karavAmAM mAte, jyAre gAMdhIjI ahiMsAmAM mAne. temaNe kahyuM ke kAyara ane tenA karatAM sAmane kare te mane game che; paNa tattva samajajo. ApaNe hathiyAra rAkhIzu te sAmeA mANasa paNa hathiyAra rAkhaze. tame patthara rAkhazeA te te paNa patthara rAkhaze. eTale UMcA raste e che ke maravAnI taiyArI rAkhA...!'' mArane kA nAma mata lo; pahale maranA zIkha lo | " gAMdhIjI zaiva ane vaiSNava bhUmikAmAMthI pasAra thayA che. eTale ke vANiyA ane brAhmaNanI bhUmikAmAMthI pasAra thayA che. pachI jainanI bhUmikAmAM AvyA; eTale ke kSatriya bhUmikAmAM AvyA. kAyara na thavuM' paNa e bahAdurInuM lakSaNa che. vIranuM lakSaNa che. pachI te ahiMsaka naitika zakita e te krame krame saMskRtinuM lakSaNa paNa bane che. gAMdhIjInA jIvanamAM jozuM te ApaNane evI keTalIka bhUmikA dekhAze. pahelAM vaidika dharmanI bhUmikA AvI, pachI jainadhamanI bhUmikA AvI. eTale eka vAra strI veza paherIne yurepiyanAnA hAthamAMthI chaTakI jAya che; pachI temane lAge che ke e khATu kAma karyuM che. eTale AgaLa jatAM ApaNe joi zakIe chIe ke te ekalA jAte briTIza saltanata sAme kevaLa satyAgraha ane anazana e baMne ahiMsaka pratikAranA sAdhanA vaDe jhajhUmI zakayA. temane vaidika dharmanI pIphrikA maLI hatI. ane jainadhamathI temanA vikAsa thayA hatA. vaidika dharmamAM pratikArane sa pUrNa vikAsa gAMdhIjInA ahiMsaka pratikAra vaDe thayA che. ema darekane lAgyA vagara nahIM rahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 : pratikAra bhAvanAnI zreSThatA paNa ahiMsaka pratikAra bhAvanAmAM anyAya sAme laDavAnuM; sAthe ja kSamA dhAraNa karavAnuM eTaluM ja nathI; enAthI paNa eka pagaluM AgaLa vadhIne cAlavAnuM che. eTale sAmo bhUla kare che te temAM paNa ApaNI kaMIka javAbadArI che ema mAnavAnuM che. A tenI zreSThatA che. zaukataalI ke jhINA jevAnA komavAdamAM ApaNI paNa kaMIka bhUla che. ke nahIM tene vicAra karI, tenuM nivAraNa karavuM joIe. lokamAnya tilake "svarAjya amAro janma siddha adhikAra che." e sUtra ApyuM. paNa e svarAjya levuM kaI rIte ? lokamAnyanuM mAnavuM hatuM ke "je te mATe hiMsA AdaravI paDe to pApa nathI. sArA mATe jUThuM bolavuM paDe to tene calAvI levuM joIe." AmAM vaidika dharmanI paraMparAnI pratikAra zakitano paDa hato ke aMgrejo AtatAyI che ane AtatAyIne haNavAmAM pApa nathI. tyAre gAMdhIjIe temane kahyuM : " huM to ahiMsAthI svarAjya levA mAMguM chuM. tamArAthI nAnuM chuM paNa A aMge to lAge che te kahuM chuM ane te mujaba vartu chuM. gAMdhIjInI ahiMsAne cepa paM. neharUne lAgyo che. te game teTalA lAla--pILA thaI jAya paNa bIjI kSaNe ThaMDA thaI jAya che. temaNe ahiMsAnI zakti joI che ane tenAthI kAma levA mAge che. ahiMsA pratikAranuM kevuM jambara kAma karI zake che te lokone jaNAvavAnuM che. te prayoga karIne batAvavuM joIe. Aje ene rASTravyApI banAvavAnI jarUra che. te mATe navI prakriyAo UbhI karavAnI jarUra che. vinobAjIe dAnane nave rasto batAvyo ke tamArI dareka vastumAM bIjAno bhAga che. bhUmimAM bhAga che; buddhimAM bhAga che eTale sau vahecIne khAva. paNa, jyAM sAmAjika pratikAranI vAta Ave che tyAM kAma aTake che. pratikAra ke laDAI e kArya rAjyanuM che ema teo mAne che sAthe ja rAjaya paNa na joIe ema mAne che jethI. laDAI Ave nahIM ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 204 paNa, A gUDA tattvonuM zuM? te vinebAjI kahe che ke "temane samajAve, hRdaya parivartana karAtame te e prayatnanA adhikArI che. pariNAma zuM Ave che te na juo." AnuM pariNAma e AvyuM che ke gAMdhIjIe je pracaMDa ahiMsaka zakti rASTramAM bharI hatI te osaratI jAya che ane Aje ahiMsA vyakti sudhI pahoMce che paNa te sAmAjika prakriyA banatI nathI. ghaNuM, ema kaheze ke game teTalI ahiMsAnI vAta kare paNa samAja hiMsA vagara cAlatuM nathI. eTale ja "patya mAryA, bALyuM, lyuM toDyuM jAnathI khatma karyA" A badhA banAvo avirata gatie samAjamAM thayA ja kare che. paNa, ethI evuM to nathI ke nirmAlyA thaIne gUMDAgIrI, degAI ke dAMDatone vadhavA devA? evA hiMsaka tane pratiSThA te na maLavI joIe! tyAre tenI bIjI bAju paNa vicAravAnI che. guMDAgIrI, desAI vadhe che ane korTa kacerI kaMI paNa karatI nathI. samAja herAna thato rahe che. kyAreka korTamAM kesa cAle che te strIne na bolavAnuM besavuM paDe che. purAvAnA abhAve buddhimAna vakIlo, vadhAre phI meLavavAnA bahAne sAcA kesone paNa dalIlabAjIthI khoTA Therave che. te A sAmAjika anyAya mATe zuM karavuM? sahana karavuM ke pratikAra kare! AnA mATe ahiMsaka pratikAranI dizAmAM ApaNe AgaLa vadhIne zuddhi prayoganI vAta karIe chIe. jyAM jyAM anyAya ne hiMsAne A rIte pratiSThA maLe tyAM tyAM sAmAjika kAryakaroe lokasamUhanI vacce tene pitAnuM pApa gaNI tenI zuddhi mATe prayoga karavA. enAthI loka jAgRti paNa Avaze; loko anyAya sahetA aTakaze ane anyAya karatA paNa pAchA vaLaze. pratikAra zaktinA hamaNunA tabakake te eja zreSTha mArga che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 vaidika dharmanA cAra aMge : vaidika dharma cAra vAta mUkI che -(1) yajJa-ane tene vikAsa thatAM te tArUpe AvyuM. (2) lagna :-bhAIbahenanAM joDANamAMthI vikAsa thatA thatA lagna sudhI pahoMcyA; pUla saMtAna karatAM vizva saMtAnane paNa upogI batAvyAM. strI-purUSa baMne eka bIjAnA pUraka kevI rIte bane te jANyuM ane strInI pratiSThA kema vadhe te aMge paNa vicAra thaI cUkyA che. (3) zrama -paNa jIvanane saphaLa banAvavA mATe zrama ane tenI vahecaNI paNa eTalI ja jarUrI che te aMge varNa--Azrama ane purUSArthanuM vibhAjana teNe ApyuM. Aje varNavyavasthA badalAI rahI che te mujaba navA brAhmaNe navA kSatriyoe maLIne zuddha rUpe pachAtavarga, AdivAsI ane bahene AgaLa lAvavAnAM che. A Akhuye kAma saMkalanApUrvaka anubaMdhanI rIte karavAnuM bAkI che te karavuM joIe (4) pratikAra :- pratikArane saMpUrNa sidhdhAMta vaidikadhame suMdara rIte pUro pADe che. zrI kRSNa arjunane kahe che ke "huM tArI sAthe rahIza paNa hathiyAra nahI lauM !" AmAM anyAya sAthe bhale game teTalAM pitAnAM zastra-sainya hoya; te chatAM nyAyI AtmA enA mATe laDanAra zreSTha che enuM suMdara pratIka rajU thAya che. gAMdhIjInA jIvanamAMthI sAce yajJa, sAcuM lagna; sAco varNAzrama ane puruSArtha e badhAM tatva maLI rahe che. sAthe ja temaNe ahiMsaka pratikAranuM je vizvavyApI AMdolana calAveluM; te pratikAra zakitane khIlavavAnI jarUra che. sAdhusaMtoe A kAma kevI rIte levuM ane saMgaThana UbhuM karavuM tene vicAra karavAnuM che. pratikAra zakitane ahiMsA tarapha vALIne vadhu kAryakSama banAvavAnI jarUra che. vaidika dharme ApelI A cAreya vastuo sarvadharma upAsake samajavA jevI che kAraNa ke mAnavasamAjane susaMskRta banAvavA mATe vedika dharmamAM jeTalo paddhatisarane vicAra Azrama, varNa, purUSArtha, ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 pratIkAra thayo che teTalo bIjA dharmomAM ocho jovA maLaze. jo ke keTalIka junI rUDhio che tene khaMkherIne ja A kArya teNe hAtha dharavAnuM che ane sAra grahaNa karavAne che. - carcA-vicAraNuM nyAya mATe ahiMsaka pratikAra AjanI carcAne prAraMbha karatAM zrI baLavaMtabhAIe kahyuM : "prAraMbhamAM dUda yuddho thayAM haze. vAlI sAme rAvaNa; jarAsaMdha sAme bhIma; paNa bAdamAM jue jUtha sAme lAkaDI, paththara ane zastro ema zepa AgaLa cAlatI gaI lAge che. rAjya thayAM tema rakSaNanI sAthe bIjAne khaMDiyA karavAnI vAta paNa AvI. gunegArane sajA karavAnI vAta paNa AvI. A badhAmAM mahAvIra budhdha ahiMsaka pratikAranI vAta zIkhavI. jenI asara mahAtmA gAMdhIjI upara thatAM temanI paddhati saphaLa pAmI ane paMDitajInI rAhabarI nIce paMcazIlanI vAta paNa AgaLa vadhI che. raziyA ane amerikA paNa saha astitvanI vAta karatAM thaI gayAM che e paNa moTI vAta che. eTale have krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo je zuddhi prayoga dvArA saMgaThane UbhAM karI, susaMsthAnA anubaMdhanI vAta jagata samakSa kare ane sarvadharma upAsanAne rajU kare te deza ane duniyAmAM addabhUta kArya thaI zake. hiMsaka pratikAranA ItihAsamAM to garIbanuM zoSaNa ane nIti nyAyavALAone herAnagati eja be mukhya vAta jovA maLe che. eTale ahiMsaka pratikAranI vAta ja yogya che." pU daMDI svAmI : "A ahiMsaka pratikAra samaSTine lakSamAM rAkhIne badhAnA anubaMdhanuM lakSa sAme rAkhIne karavAmAM Ave ane te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 paNa kAMtipriya sAdhu-sAdhvIonI rAhabarI heThaLa karavAmAM Ave teja sAruM pariNAma AvI zake. pratikAranuM kAma Aja lagI te kreIe ahiMsaka paddhatie karyuM nathI. brAhmaNe AgevAna rahyA to teo potAnI zreSThatA ane samAjanI niMdA karavAmAM rahyA. bhagRSie viSNu bhagavAnanI chAtI upara lAta mAravA jevAM bAliza kArya karyA. kSatriyoe mArAmArI karI. vaizyae zoSaNa rUpe hiMsA karI, zo to kadi upara AvyA ja nahIM. teo ahiMsaka vAhana banI zake ema mAnI zakAya che. A badhA uparathI lAge che ke munizrI saMtabAlajI gAmaDAM (zramajIvI vasya, zudro) mAtAo ane zaherI majare vagerene ahiMsaka sAdhanAnAM mukhya vAhane gaNe che te yathArtha che. vaidika dharmamAMthI jainadharmamAM ane gAMdhIyugamAM ApaNe je bhAlanaLakAMThA prayoga bAda ahiMsaka pratikAranuM sAdhana zodhI zakayA chIe te ajoDa che (tA. 21-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] bauddha dharmanI vizeSatA sarvadharma upAsanAnA saMdarbhamAM ApaNe IsAI islAma ane vaidika dharma aMge vistArathI vicArI gayA chIe. hiMdudharmanI traNa zAkhA -vaidika, jaina ane bauddha che. AmAM koNa pahelo ane koNa pachI tenI carcA karavAnI atre jarUra nathI. vigatanI daSTie vaidika dharma pahelo lAge che ane tattvanI daSTie badhA dharmo jUnA che. eka rIte jovA jaIe te vaidikadharma ane jainadharma vacce eka moTuM aMtara che. bauddha dharmane e aMtaranI kaDI tarIke gaNAvI zakAya ! baudhdha zabda buddha uparathI Avyo che. temane tathAgata sarvajJa vagere nAmoe paNa saMbodhavAmAM AvyA che. vaidika dharmanA mULa puruSo rAma ane kRSNane ApaNe pustakathI jANI zakIe chIe. bIjA koI etihAsika AdhAro maLatA nathI. paNa paccIsa varasathI je ItihAsa maLe che temAM buddha ane mahAvIranAM aitihAsika pramANe maLe che. eTale vaidika dharmane saMpUrNa rIte samajavA mATe, prathama bauddhadharma ane pachI jaina dharma aMge jANavuM jarUrI che. budhdhanuM jIvana kathA : baudhdha dharmanA saMsthApaka budhdha hatA. vaidikadhame temane pitAnA eka avatAra tarIke gaNAvyA che. tyAre khuda bauddho emane pitAnA 24 dIpaMkonI zreNamAM aMtima dIpakaro gaNAve che. temano janma kapilavastumAM zuddhodhana rAjAne tyAM thaye hate. sahu enI vigato jANe che eTale enA vistAranI jarUra nathI. buddhane atyaMta vaibhava-vilAsamAM ucheravAmAM Ave che. temanA pitAne e Dara hato ke je putra bahAranAM duHkhe joze te vairAgya pAmaze. evAmAM ekavAra buddhane pharavAnI icchA thAya che. putrano Agraha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 joI bApa badhI vyavarayA karAve che. jIvananAM traNa duHkhe che; saMga; ghaDapaNa ane maraNa. roga hoya to koI paNa jAtanuM sukha rahetuM nathI. ghaDapaNa AvatAM zarIra kRza thaI jAya; svabhAva badalAI jAya, mRtyu Ave eTale mANasa jAya te pharI jovA na maLe. eTale rogI, vRddha ane zaba traNe na dekhADavA evo rAjAe prabaMdha karyo. paNa, banavAkALe banyA vagara rahetuM nathI. rAjAe je vAtanI manAI karI hatI te ja vAto buddhane jovA maLe che. temAMthI temane maMthana jAge che ke "zuM mane paNa roga thaze ? zuM huM paNa gharaDe thaI? zuM mAruM paNa maraNa thaze ? je sukhemAM huM rahuM chuM te kAyamI nathI. te pachI kAyamI zAzvata sukha kyu che?" enA ciMtanamAM vairAgyane uddabhava thAya che. kAyamI sukhanI zodha mATe ghara, kuTuMba, mahela tyAgavAM joIe. manomaMthana ugra bane che ane buddha sUtalI patnI, vilAsapUrNa mahela; priyaputra badhAne tyAga karIne nIkaLe che. temanuM A manomaMthana mAnava-mAnasanA manomaMthanomAM Aje paNa zreSTha zraddhAne lAyaka gaNAya che. teo mahela tyAgIne ekadama ugra tapa vageremAM UtarI paDe che. temane vega pracaMDa hatuM eTale AkarA upavAsa upara Utare che. eTalI badhI azakita vadhI jAya che ke UbhA rahevAnI zakita rahetI nathI. lethaDiyAM Ave che. paNa prakAza maLato nathI. e samaye tyAMthI vArAMganAo pasAra thAya che. te eTaluM bole che: "vAjiMtranA tAra bahu na khecazo temaja bahu DhIlA paNa na rAkhaze. madhyasara rAkhaje." buddhane te prasaMga uparathI boddha maLe che. ekavAra ativilAsamAM hatA. have atyaMta tapa karIne zarIra kRza karI nAkheluM. ati kahevAya evuM tapa karyuM. A be cheDAmAMthI je tatva maLyuM tene madhyama pratipadA, mAga kahevAmAM Ave che. AmAMthI bauddha dharma prakAzayo ane dhIme dhIme 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 te AkhA eziyAmAM prasarIne Light of Asia eziyAne prakAza banI gayo. have to bhArate azoka cakra svIkAryuM che. e rIte bauddhadhama vizvamAM phelAya evI zakyatA che. Agika mArga: A dharmane Arya AjhAMgika mArga paNa kahevAmAM Ave che. tenA ATha aMga che. (1) paheluM aMga che samyakdaSTi koIpaNa vAta samajavA mATe sAcI daSTi prathama hovI joIe. draSTi eTale jagatamAM keTalAM tattva che? tene khyAla AvI ja joIe. bauddha dharmo cAra Aryasatya batAvyAM che -duHkha, samudaya, mArga ane niradha. duHkha zA mATe Ave tene vicAra, brahmAnuM svarUpa zuM? jIvanuM svarUpa zuM? enuM yathArya jJAna thAya tene (1) samyaSTi kahe che. (2) bIjuM aMga samyaka saMkalpa, pachI (3) samyapha vAcA, (4) samyaka karma, (5) samyapha AjIvikA, (6) samyaka vyAyAma, (7) samyaka smRti ane (8) samyak samAdhi. Ama ATha aMge che. samyaka draSTi aMge vicAra karI cUkyA chIe. samyaka dRSTi AvI darzana AvyuM ke pachI zuM? to samyapha saMka9pa Avyo. prANImAtra tarapha vizuddha prema jALa ! pachI samyaka vAcA Ave che. je mAre mata sAce che to mAre evI vANI rAkhavI joIe ke AkhA vizvane prANIo sAthe prema karavAnuM saraLa bane. A vANI eTale satya, hitakara, madhura ane arthasahita belavuM joIe. ekAMtamAM besIe eTale mananI kriyA cAle. saMka95 thAya, kAma karIe te vAcA Ave, pachI vartana Ave e vyavasthita thAya tenuM nAma samyaka kama che. karma kare te AjIvikAne prazna Ave ja che. eTale sAdhuone mATe kahyuM ke gocarI kara-gAya ghAsa ghAsane pharI pharIne care paNa mULiyAM na tUTe tevI rIte levuM. madhukarI bhramaranI jema thoDuM DuM cUsavuM-levuM paNa gadhAcarI nA karIza. eTale ke badhuM khAI-pIne khedAnamedAna na karavuM joIe. gRhasthone mATe zeSaNayukta AjIvikA nahi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnuM kahyuM; e che samyaka AjIvikA. paNa A badhA mATe sAce vicAra joIe; paNa aMdara te bagADa paDyo che tene to kADhavo joIe. eTale kahyuM ke vyAyAma karaje. kharAba vicArone kADhI sArA vicAro bharaje. kasarata kevaLa zarIranI nahIM, paNa mana ane buddhinI paNa karaje. Ane sAra e nIkaLe ke kharAba kADhI nAMkhavuM ane sAruM levuM; paNa sAruM Ave kyAMthI ? te kahe sabhya smRti keLava ! avadhAna prayoga aMgenI vAtomAM ApaNe joI gayA ke zaMkarAcArya UMDA UtaryA. "ke huM ?" te kahe, "huM brAhmaNa, huM zarIra !" vadhu UMDA gayA ke javAba maLyo : "ahaM brahmAsmi...!" jagata ane zarIra vagerenA saMbaMdhe saMbhAratAM saMbhAratAM jagata zuM? jIva zuM ? enA saMbaMdha zuM? e badhA vicAro Avaze ane sAthe ja brahmanuM aMdara samAI gayeluM svarUpa paNa bahAra Avaze. A smRtine pratApa che. tyAra pachI je Avaze te che samyaka samAdhi. emAM vAsanAmAtra samAI jaze. eTale pachI parama buddha avasthAne prApta thavAze. A ATha mArgane bedhimArga paNa kahyo che. madhyama mArga ApaNe vaidika dharmane zuM te jaNAze ke te moTA bhAge gRhasthane ja dharma che; sanyAsAzrama tyAM che paNa tene eTale khulAse maLatA nathI. tyAre jainadharmane zuM che te tadana Atma-sAdhakanA dharma je che temAM gRhasthajIvana aMge spaSTa mArgadarzana nathI; je sAdhaka mATe karavAmAM AvyuM che. tyAre bauddha mArga bannenI vaccenA madhyama mArganI garaja sAre che. eTale gRhastho bhega-vilAsamAM rahe te temane sAdhumArganI khabara na paDe te mATe dareka bauddha mATe e jarUrI che ke te nAnapaNamAM eka vAra to sAdhu thAya ! tene e khyAla rahe joIe ke tuM nAnAmAM nAno che bhikSA mAganAra che e khyAla rahe. barmAnA vaDApradhAna unuM paNa bauddha sAdhu tarIke rahyA hatA. tyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu tarIke kevaLa atitapamAM paNa bauddhadharme zreya na mAnyuM. sAthe lokakalyANane paNa dhyAnamAM rAkhavAnuM kahyuM che. lokasaMgraha mATe prayatna: paNa sAdhu dIkSA le eTale teNe kaika te karavuM joie ! te mATe tene lokasaMgrahane prayatna karavAnuM kahevAmAM AvyuM. A rIte azake pitAnA mANasane zrIlaMkA, tibeTa, cIna vagere sthaLoe mokalyA ane e prakAza bhArata maTIne eziyAne thaye. yajJane navuM svarUpa : te vakhate yajJanI belabAlA hatI. loko mAnatA hatA ke yA karavAthI svarga maLe che. budhe tene navuM svarUpa ApyuM ane yajJamAM bhoga ApavAnI navI paddhati batAvI. te aMge eka dAkhala suprasiddha che. ekavAra buddha bhagavAna rAjagRhI nagarImAM gRdhrakUTa parvata upara vicaratA hatA. te vakhate mAgha nAmane brAhmaNa AvIne temane pUche che -"yane mArga puraya mATe che. huM yajJa karI rahyo chuM te mAruM puNya vadhe che ke nahIM." tyAre buddha kahe che -"tame yajJa jarUra karo paNa, yajJa kevo karavo ? temAM konI AhUti ApavI? tene vicAra karavo joIe. AhUti evI ApavI joIe ke AtmA ujajavaLa bane. eTale doSone hemavA joIe; IdriyonA viSaya-vikArone hemavA jaIe. Ama temaNe navA yajJanI kalpanA ApI. ane e na yajJa karI koNa zake? te kahyuM ke je purUSa rAgadveSathI rahita thayo che, jenuM jIvana vizvanA kalyANa mATe che, tene buddha kahe, vItarAga kaho ke tathAgata kahe, evAja purUSa yajJa karavA mATe uttama che. buddha bhagavAne brAhmaNane karma mArgathI haTAbe nahIM, paNa jJAna ane kamanuM joDANa karyuM. sAdhu purUSone yajJa mATe zreSTha TheravyA ane e mAge te zuM mAge ? tamArA de dUra kare eja emanI cAhanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 heya. mATe doSane dUra kare ane saMyamane pALe. budde Ama yajJanuM khaMDana na karyuM paNa na vaLAMka Apo. gRhasthane na Adarza : bauddha dharmanI bIjI vizeSatA che bhikSA ane dIkSAnI. rAjA hoya ke prajA hoya. teNe dIkSA te levI ja joIe. ane bhikSA mAgavIja joIe. A temaNe gRhasthAzramane Adarza banAvyo. nirAzaktinI meTI moTI vAte karavAthI dIkSAnuM lakSya chavanamAM kadApi paNa na AvI zake. jyAM sudhI jIvanamAM sanyAsanuM sthAna na Ave, bhoga-vilAsethI pAchA na vaLI zakAya! Azrama vyavasthAmAM pacAsa varSa pachI vAnaprasthano ullekha hovA chatAM paNa moTI ummara sudhI paNa bhoga-vilAsamAMthI lokone pAchA na vaLatA joIne; buddhane dareka mATe pharajiyAta dIkSA-saMskAra jarUra prazasanIya gaNI zakAya. tevIja rIte temaNe tyAgIne paNa lokakalyANa tarapha deryA. temaNe kahyuMH "jagatanuM nirvANa nahIM thAya, jagatanAM duHkho dUra nahIM thAya tyAMsudhI tamAruM kalyANa thavAnuM nathI." koI ke buddha bhagavAnane kahyuM: "ApanA mATe mekSamAM javAnuM viyAna teyAra che!" temaNe kahyuM: "lokonuM nirvANa na thAya tyAM sudhI mAre mekSamAM javuM nathI!" Ama temaNe tyAgane loka-kalyANa sAthe bAMdhe ane tyAga sAthenA gRhasthAzramane InkAra na karyo. purUSArthanI navI dizA : - bauddha darzana keTaluM vahevArika chetene eka prasaMga "sabhiya sutAmAM Ave che. sabhiya nAmane sAdhu che. tenA aMtaramAM keTalAka prazno UThe che. te badhA ekAMgI vicAre hoya che. ekAMta sAdhanA sArI? ekAMta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 AtmavAda sAro ke zuSka carcA karavI sArI! athavA guphAmAM sAdhanA karuM ke pitAne mekSa meLavuM!" evuM evuM te kahe ane vicAre. A purUSa jJAna levA gayA. paNa cha dArzaniko tene savAlonA javAba na ApI zakyA, paNa buddha bhagavAna ApI zakyA. temaNe samAdhAna ApyuM ke Ane sAdhu kahevAya, Ane zravaNa kahevAya ane Ane brAhmaNa kahevAya ? sabhiyane saMtoSa thAya che. eTale te buddhane kahe che ke mane dIkSA Ape bUdhdha kahe che : "tame bhikSu te cho ja! mAtra bauddha dharmanI dIkSA joIe te saMghanI AjJA levI joIe." Ano artha e thAya che ke teo saMghamAM mAnatA hatA. ekAMkIpaNamAM nahotA mAnatA. A saMghamAM sAdhu-sAdhvIo ane bauddha strI ane puruSa hatA. bauddha dharmo strIonI dIkSA mATe pAchaLathI jogavAI karI hoya tema lAge che. mahAkAsyanI nAmanA pitAnA ziSyanI vinaMtithI bhikSuNI banAvIne sanyAsa dIkSA ApI che. bha. buddhanA gRhastha pakSanA mAsIbA ne AnaMdI AmrapAlIne paNa svIkAravAmAM AvI che. vaidika dhame varNAzrama vyavasthAne pAyo nAkhyo tyAre bauddha dharmo-badhA varNone cheDI javA mATe tema ja badhA mAnavonI eka ja jAta che ema kahI varNAzramanI navI vyAkhyA ApI. varNAzrama vyavasthA AkhI zrama upara UbhI hatI. puruSArtha tene AdhAra hatA. budhe tyAM zreSTha zrama kone kahevAya ? e samajAvI "zramaNa paddhatino pAye nAkhyo. emAM jene paNa eTaluM ja phALe che. tenI chApa vaidika ghama upara paNa paDyA vagara na rahI. pratikAranI navI rIta : atyAra sudhI vaidika dharmamAM AtatAyIne mArI nAkhavo eja vAta paraMparAgata cAlI AvatI hatI. budhe A pratikArane navI rIta ApI. temaNe ahiMsaka pratikArane pAye nAkhyo ane kahyuM - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 " nahi vaireNa verANi samaMtIdha kadAcan avereNa hi verANi samaMtIha sanAtana / " " eTale ke vairathI vera kadi zamatuM nathI, avera (prema)thI ja vera zame che. Ama zatrune paNa mitra banavAne temaNe mArga mokaLo karyo. bauddha dharmanI AjanI sthiti Ama bauddha dharmo vaidika dharmanA taddana gRhasthAzramanA Adarza ane jainadharmanA ekAMta adhyAtmavAdanA Ardaza vaccenI khAI pUravAmAM sAro phALo Apyo. paNa muzkelI tyAM AvI ke lokasaMgraha vaLe tema sAdhue rAjyanA mAlika banyA; kAMte rAjyanA Azrita banyA. temAMthI kAMte pachI paraMparAgata rUDhicustatA baMdhANI kAM pachI moTA moTA maTho, vihArone parigraha vadhate cAlyo. vedika dharma sanyAsa upara jhoka Avyo ane ekAMta sAdhanA vadhI ke potAnuM ja kalyANa karavuM. tyAre bauddha dharma vizvakalyANanI vAta ApI paNa AtmasAdhanA bhUlI javAya te sthiti AvI. pariNAme bauddha dharmane mAnanArUM cIna ekadama sAmyavAdI thaI gayuM. TibeTamAMthI dalAI lAmAne bhAgavuM paDayuM. je bhagavAnane aMza gaNAte tenI AvI paristhiti thAya te e jarUra vicAravA jevuM to che ja. bauddha dharmane phelA khAsa karIne tenA sAdhuo keTalA lokasaMgrahI hatA tene uparathI khyAla AvI zakaze. tenA ghaNuM suMdara draSTAMta maLe che. emAnAM eka dAkhalo nIce pramANe che. upagupta nAmanA sAdhu upara kosAMbI nagarInI eka vezyA mugdha banI. e vezyA kozAbInI sarvamAnya hatI, rAjA-mahArAjA, zrImaMto tene cAhatA. tenI kaLA, saudarya, nRtya vagere sahuthI uttama hatAM. te chatAM teNe ekavAra upaguptane joyo ane tenA upara mugdha banI. upagupta rUpavAna ane vidyAsaMpanna hatA. yAvane khIleluM temanuM zarIra sauSThava te bAIne gamI gayA. vezyAe tene vinaMti karI, "Apa ekavAra mAre tyAM padhAre, huM tamArI sAthe rahevA mAMgu chuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 upagute kahyuM: "vicArIne pachI kahIza! " tyArabAda ghaNA divaso nIkaLI jAya che. vezyAne cama roga thAya che ane tenuM zarIra saundarya sUkAtuM jAya che. te vakhatanA kAyadA pramANe evA rogIne nagara bahAranI khAImAM nAkhI AvavAmAM AvatuM. te bAIne paNa khAImAM nAkhavAmAM Ave che. te vakhate upagupta pharatA pharatA tyAM Ave che ane kahe che: "le, huM Avyo chuM !" bAI kaheH "have zuM kahuM ?" paNa, upagupta temanI sevA karavAmAM lAgI jAya che. teno roga dUra thAya che ane zarIra sudharI jAya che. tenAmAM navuM jIvana Ave che ane te bAI sAdhvI thAya che. eka vezyAnI badamAgaNIthI paNa labhAI na jatAM, na gabharAtAM eka sAdhu tene uddhAra kare che. A enA lokasaMparkane namUne che. evI ja rIte tyAgamAM sAdhvIo keTalI AgaLa hatI tenA udAharaNa rUpe zubhA nAmanI bhikSaNane dAkhalo ApI zakAya. vanamAMthI te ekalI cAlI Ave che. te bharayuvAna ane seMdaryavAna hoya che. te vakhate eka laMpaTa mANasa sAme AvIne UbhuM rahe che ane naphaphaTa thaIne kahe cheH "tArI AMkha to bahu kAmaNagArI che. huM tane cAhuM chuM." bhikSuNa paristhiti mApI gaI jyAM pelo kaMI vadhAre vAta karavA jAya te pahelAM potAnA nakha vaDe AMkhane DoLA kADhIne tene ApatAM kahe cheH "laI le.... !" lohInI dhArA vahe che. te dazya joIne pelo namI paDe che. je vikArI hoya che te dAsa bane che. AvA lokasaMgrahanA ghaNA dAkhalA jovA maLe che. paNa bauddha bhikSuo emAMja eTalA badhA otaprota thaI gayA temaja saMyama AtmasAdhanAmAM zithila thaI gayA ke temane bhAgavuM paDyuM. eTaluM ja nahIM anAjanA dukALanA samaye mAchalIo-mAMsAhAra va. paNa temanAmAM pracalita thaI gayA. lokasaMgraha sAthe lokakalyANanI koI paNa vahevArika rojanAnA abhAve te dharma maTha-vihAramAM Aje goMdhAI rahyo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 Aje vizvanA kalyANa mATe tenI vadhAre agatya che. vizvanA prazno ukelavAmAM bauddha dharma mArgadarzana ApI zake tema che. gAMdhIyugamAM tenA Adarzo kevI rIte upayogI thAya te ApaNe goThavavAnuM che. carcA vicAraNA auddha dharmane upayogI banAve pU. daMDI svAmI: "savAranA mahArAjazrIe je kahyuM hatuM te khUba ja suMdara ane samayasaratuM hatuM. bauddhadharmamAM sautrAMti, bhAvika, yogAcAra ane mAdhyamika emA cAra zAkhAo che. jemAM jIva, jagata ane paramAtmAnuM suMdara ane vyavasthita samanvayIkaraNa che. alabatta bauddha dharmane baheLo phelAve chatAM rAjyAzraya ane rAjyalAlasAne kAraNe tenuM patana thayuM. che. hamaNuM jarmana tattvajJAnIoe bauddha dharmanuM je ujavaLa bhaviSya kahyuM che te jotAM; temaja anubaMdha vicAradhArA jaina dharmamAM paravisAna pAmI vizvamAM sarvadharma upAsanAno jya jayakAra jarUra jarUra vartaze ema lAge che. zrI. caMcaLabena : " bhagavAna budhe, rAhula-yazodharA vagerene sanyAsa tarapha khecA ane khuda azokanAM sagAM paNa kheMcAyAM. Ama gRhasthasaMdha ane sAdhusaMgha baMnenuM mahattva bauddhadharmamAM svIkArAyuM che. eTaluM ja nahIM, AmrapAlI jevI vezyAone paNa keTalI uMcI caDhAvI? eTale Aje je uNapa che temanI pUrti karI e dharmane AgaLa vikAsanA paMthe mUkavo joIe. pU. daMDI svAmI : "biMbisAra, ajAtazatru, kaniSTha, azoka jevA rAjAo thayA. azakane putra mahendra ane putrI saMghamitrA silenamAM gayA, ane be bhAIo bhikSu rUpe, bIjA bhikSu-bhikSuNIonI sAthe barmA tarapha gayA. Ama sAdhusaMsthAnI upayogitA bauddha dharma, gRhasthAzramanA kSetramAM paNa siddha karI. A badhAM to levA jevAM che. (28-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] jainadharmanI mULa khUbIo sarvadharma upAsanAnA saMdarbhamAM hiMdudharmanI be zAkhA vaidika dharma ane bauddha dharma upara vicAra thaI cukyo che. Aje jaina dharmane vicAra saMkSepamAM karavAno che. eka rIte ema kahI zakAya ke mAnava samAjane ahiMsaka saMskRtinI ane sahaastitvanI bheTa ApanAra jaina dharma che. ane tenI eka yA bIjI rIte vyApakapaNe asara anya dharmo upara paDI che. atre jainadharmanI mULa khUbIo aMge vicAra karazuM. jainadharmanI mULa khubIo mATe dazavaikAlika sUtranA prathama adhyAyanI pahelI gAthA raju karI zakAya. A gALAmAM jainadharmanI khUbIno sAra AvI jAya che. sthAnakavAsI saMpradAyanA mULa gurUSa lokazAhane A ekaja gAthAthI ghaNI preraNA maLI hatI ane teo ekaja gAthA pakaDIne potAnA krAMtikArI vicAro upara sthira ane makarma thayA hatA ema kahevAmAM Ave che. te gAthA A pramANe che - ghame maMtra muvi 4, isaMgemo tavo / devAvi taM namasaMti jassa dhamme sayAmaNo / / -dhama utkRSTa maMgaLa rU5 che. te ahiMsA-saMyama-tapa ema tripuTI rUpe che. jenuM mana hamezAM dharmamAM lIna rahe che tene devatA tayA bIjA samRdhdhazALI purUSo paNa namana kare che. vizva cetanya sAthe ramaNa : "vatyu sahA dho-vastune svabhAva e dharma che ema agAu vicArI gayA chIe. kaI paNa tAva ke dravya hoya tene svabhAva te hoya ja che. evI ja rIte caitanya AtmAne pitAne svabhAva zuM che? ene svabhAva e ja che ke vizva caitanyamAM ramaNa karavuM vizva caitanyamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 ramaNa karavA mATe vahevArika to batAvyAM che-ahiMsA, saMyama ane tapa. A traNe zabdo ghaNIvAra sAMbhaLavA chatAM, ati paricitta thaI jatAM tenA UMDANamAM javAnuM dhyAna thatuM nathI. eTale ApaNe dharma tatvanA upara uparanA khAmAM te pharatA rahIe chIe. ramaNa karavuM eTale pharavuM-upara upara ramyA karavuM tene dravya ramaNa kahevAya. te bhAvaramaNa nathI. bhAva ramaNa eTale tatvanA UMDANamAM utarI sArane prApta karI te mujaba jagatanA badhA caitanyo sAthe ramaNa karavuM te che. AtmAne caitanya sAthe ramazuM karavuM e svabhAva che ane tenA mATe ahiMsA e paheluM sAdhana che. ahiMsA tattva aMge paNa dravya ahiMsA sudhI ja tene amala jovA maLe che paNa bhAva-ahiMsA tarapha dulakya ja dekhAya che. ahiMsAnuM svarUpa udAratAthI vicArAyuM nathI. udAratA AvatA mAnava vizALa banavA prerAya che. sarvaprathama tenI samakSa mAnava jAtio Ave che ane tyAra pachI samaSTi Ave che. jaina dharmo je dharmanuM svarUpa batAvyuM che temAM vizva caitanya sAthe ramaNa karavAnA athe samaSTi sudhInI AtmIyatA ekatA sAdhavAno prayAsa karyo che. eNe pRthvImAM cho kahyA che. dharatInA peTALamAM ane dharatInA kaNamAM avyakata caitanyavALA jIvo che, ethI ja e mATImAM zilAo vRddhi pAme che, pRthvI khAtara ApavAthI phaLadrupa bane che. pANInA pratyeka biMdumAM cho kahyA che. sUkSmadarzaka yaMtra vaDe jevAthI ane have to vijJAna paNa kahe che tema eka TIpAmAM 36000 thI vadhAre jaMtuo jovA maLaze. vAyumAM paNa chavo che. agnimAM paNa sajIvatA che. vanaspatinI sajIvatA te vaijJAnika jagadIzacaMdra basue siddha karI batAvI che. Ama paNa vAtAvaraNamAM rahela jaMtu ( germs)ne vejJAnika sidhdhAMta dareka padArthamAM jIvo batAve ja che. A badhA cito sAthe AtmaraNa karavuM te dharmane svabhAva che; AtmAnI prakriyA che. ? (1) ahiMsAnuM vyApaka kSetra: caitanya sAthe Atma ramaNa karavA mATe vahevAramAM je paheluM tatva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara0 nadhameM kahyuM te ahiMsA che. ahiMsA eTale koIne paNuM jIvana prANathI rahita na karavuM, AtmIyatA sAdhavA mATe jIvana-prANa jarUrI che. koI maDadAM sAthe AtmIyatA sAdhatuM nathI. eTale ahiMsAnuM tatva mAnavAmAM vikasaze tyAre sauthI pahelAM enI udAratA pitAnA jevA mAnava prati varasaze tene badhA mAnA pitAnA jevA lAgaze. te emanI vacce vera-virodha ke bheda bhAva nahIM nihALe paNa badhAne samAnabhAve joze. A mAnavasamAjamAM alaga alaga dharmo, samAje, saMskRtio vicAradhArAo haze. deza-rASTra-prAMta vagerenA bheda paNa haze. bhASAo paNu alaga haze, tyAre khare mumukSu je je kakSAe haze tene te kakSAe nihALIne AtmIyatA anubhavaze. paNa koInA tarapha ghaNu-dveSathI nahIM jue ke temanA nAzanI kalpanA nahIM kare. koI dhama vALA pahele pagathiye haze; tenA mATe vicAraze ke temane bAkInAM pagathiyAM caDavAnA che. evI ja rIte bIje-trIje ane tethI uparavALAM pagathiyAMnA lokone vicAra karaze ane samabhAvathI joze. pitAne UMce ke bIjAne nIce nahIM kahe. vicAranI ahiMsA : eka maMdiranI sAta Toce che. temAM AvanAra alaga alaga Toce hoya to tenI sAthe jema bhAvika darzakane bhedabhAva nahAya-te te badhAne zraddhAthI mAne che. evI ja rIte sAce ahiMsaka badhA mAnavasamAjane tenA dhoraNa pramANe nihALaze. eka nizALa che temAM paheluM dhoraNa paNa che. agyAramuM paNa che. have alaga alaga dhoraNamAM besanAra vidyArthIo jhADa na kare ane pita pitAnA dhoraNamAM bese che. emanuM dhyeya te zikSaNanuM che. evI ja rIte skUlo, kaleje ke vizva vidyAlayo paNa paraspara jhaghaDyA vagara zikSaNa ApavAnuM kAma kare che. evI ja rIte te dareka dharma ane samAjane joze! eneja jainadharma svAdavAda, sApekSavAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 ke anekAMtavAda kahe che. sAcI ahiMsAnuM pAlana anekAMtavAdanI draSTi vagara na thaI zake ! je e daSTie badhA dharmone jovA jaIe udAratAthI badhA dharmo eka bIjAne jue te dharmanA jhaghaDA TakI zake nahIM. jyAre dharmane arthe vizva caitanyamAM ramaNa karavAne che tyAM Atma-ekatA sAthe jhagaDo TakI zake ja nahIM. dharmanA nAme jhaghaDe karavo e mAnasika ane vaicArika hiMsA che ane hiMsAne dharma sAthe kazo saMbaMdha nathI. bhagavAna mahAvIre A vastune barAbara samajI lIdhI hatI. eTale teo ahiMsAnAM UMDANamAM UtaryA. temaNe kahyuM: "mAtra bAhya (dravya) hiMsAja hiMsA nathI paNa, AMtarika hiMsA (bhAva) e paNa moTI hiMsA che," prasannacaMdra rAjarSi ane taMdula mAchalAnA daSTAMtothI e vAta sArI peThe samajI zakAya che. IbhUti gautama bhagavAna mahAvIrane ghaNu vakhata prazno pUchatA ane tenA javAbamAM ema paNa pUchatAH "bhagavan! vicAruM chuM te vAta barAbara che?" bhagavAna mahAvIra svAmI te vastu barAbara hoya te tene barAbara kahetA jo kaMIka tattva khUTatuM hoya te kahetAH "barAbara nathI!" gautama svAmI pUchatAH kaMI daSTie, kaI rIte A barAbara che, ke A barAbara nathI?" eTale bhagavAna te vAtane bIjAnI draSTie, bIjAnI bhASAmAM, pAribhASika zabda pramANe samajAvatA. teo dareka vastune dravya-kSetra-kALa bhAvanI kasoTIe kasIne, tene AcaraNamAM mUkavAnI vAta karatA. Aneja temaNe anekAMta evuM nAma ApyuM hatuM. Avo anekAMta kuTuMba jIvanamAM paNa jovA maLe che. koI mANasa mAMdo paDe to kuTuMbane AgevAna tene kahe che: "tamAre khicaDI. khAvI." paNa, te sAjo sAro thaI jAya tyAre tenA mATe cAlu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 piSTika khorAkanuM vidhAna karaze. A vakhate pelo mANasa je ema kahe ke "tame to khicaDI khAvAnuM ja kahyuM hatuM eTale huM to khicaDI ja khAIza." te e barAbara na kahevAya. kAMte teNe poSTika khorAka le paDaze nahIMtara tenAmAM zakti nahIM Ave, eja rIte dharma aMge paNa dravya-kALa-kSetra-bhAvane vicAra anekAMta che, ane te jarUrI che. sarvAgI najara : ghaNA loko A vAtane samajI zakatA nathI. teo kahe che ke sarvoe je dIThuM che tethI anyathA na hoI zake. eTale dravya kSetra kALa bhAva pramANe emAM pheraphAra heIja na zake. AmAM be bAbate vicAravAnI che. eka te sarvajJoe je kahyuM tene aMza mAtra vANImAM Avyo che ane tene lipibaddha karIne sarva ApI nathI gayA. atyAranA dareka dharmo mATe e vAta eTaleja aMze satya che. lipibaddha zAstro thayAM tyAre tenA upara ghaNAM kALanA saMskAre caDI gayAM che. te uparAMta eka mahAna vastu e paNa samajavAnI che ke sarvajJoe kadi bIjA dharmo sAthe laDavAnuM ke hiMsA karavAnuM kadi jaNAvyuM nathI. eTale je ApaNe pAse upalabdha che tene pUrNa patto meLavavA mATe aMzane vizALa arthamAM jovA mATe anubhavanI eraNa upara mUkavAM ja paDaze. zrImad rAjacaMdrajIe kahyuM che : je 50 zrI sarva dIThuM jJAnamAM, kahI zakyA nahIM te paNa zrI bhagavaMto teha svarUpane anyavANuM te zuM kahe? anubhava necara mAtra rahyuM te jJAna ja che Aje "dharma Ave che ke dharma te che" e vAdavivAda moTA pAye cAle che. ane potAnA matane zreSTha mAnIne bIjAne utArI pADavAno prayAsa thAya che. ene jainadharme bhAva-hiMsA kahI che ane te utkRSTa AcarAya te mokSe janAro paNa sAtamI narakanuM baMdhana bAMdhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 ' zake che tema rAjarSi prasannacaMdranA mAnasika adhyavyavasAya uparathI bhagavAna mahAvIra kahI gayA che. A vAta jenee temaja anya dareka dharmoe samajavA jevI che. jainadharma bhAva-ahiMsAnA AcaraNa upara ghaNuM jora ApyuM che, paNuM Aje jainadharmane ekAMta AtmavAda taraphano vaLAMka enAthI tadana virUddha dizAmAM ja lAge che. vizva caitanya sAthe ramaNa karavuM e AtmAne dharmane svabhAva che ane e tyAre ja zakya bane jyAre Itara mAnava samAjonI vacce javAya; temano saMparka sadhAya. "amane zuM !" ema kahIne je udAsInatA ke upekSA AtmavAdanA nAme sevavAmAM Ave che te kheTo che. A aMge jaina tIrthakaronA ja dAkhalo laIe. tIrthakara ane vahevAra dhAma bhagavAna RSabhadeva traNa jJAna laIne AvyA hatA. teo paraNayA, rAja thayA ane temaNe bIje vahevAra paNa karyo. temaNe lokone khetI-kaLA-hathiyAra vidyA zIkhavI ane samAja racanA karI. eTaluM ja nahIM jyAre emane lAgyuM ke have lekIne adhyAtma vidyA zIkhavavI jarUrI che tyAre temaNe dIkSA lIdhI. ahIM samajavA jevI vAta e che ke traNa jJAnanA dhAraka, parama avadhijJAnI evA e kSAyika samakita purUSa mAnavasamAjane dareka prakArane vahevAra jAte Acare che ane bIjA pAse acarAve che. enI sAthe ekAMta AtmavAdane kayAM meLa thAya che? prabhu pArzvanAtha paNa badhe vahevAra kare che. eTaluM ja nahIM pADozIdharma bajavavA mATe senA laIne laDavA paNa jAya che. pachI paraNe che ane rAjyanI badhI suvyavasthA joyA bAda saMyama le che. bhagavAna mahAvIra paNa badhe vahevAra pALe che. mA-bApane rAjI rAkhavA paraNe che; bhAine rAjI rAkhavA be varSa saMsAramAM vadhAre kAya che. pachI varSo dAna kare che. A varSIdAna paNa samajavA jevuM che. temAM darekane koIpaNa jAtanA bhedabhAva vagara teo dAna kare che. dareka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 224 tAryakara mATe paNa evuM ja vidhAna che. tyAM teo dharmanA, prAMtanA jAtinA bhede UbhA karatA nathI. ATaATaluM karyA pachI paNa dareka tIrtha kara amUka kALa lokasamudAyamAM vicare che. upasargo sahe che paNa koinA prati dhaNuM ke tiraskAra dAkhavatA nathI. bhagavAna mahAvIrane te kAnamAM khIlA ThekAvA, pagamAM khIre raMdhAvI, anAryonI raMjADa va. ghaNuM upasargo Ave che. tyArabAda temane pUrNa AtmajJAna thAya che ane teo caturvidha saMghanI racanA kare che. teo ema vicAratA nathI ke anya AtmAonuM huM kazuM karI zakavAmAM nimitta banI zaktA nathI, pachI A saMdharacanA zA mATe karUM? mAro ja Atma uddhAra ja basa che. teo jJAnI-dhyAnI hatA. teo jANatA hatA ke saMghamAM aneka sAdhu-sAdhvIo, zrAvaka-zrAvikAo Avaze, temanAM palAjaNa thaze .chatAM temaNe vyavasthita saMdha sthApo.kAraNa ke temanA mane hatuM ke badhAya chavAmAM ahiMsA kema phelAya ? ahiMsA samAja vyApI kema bane? temanA mane svabhAvane artha kevaLa pitAnA AtmAmAM ja ramaNa karavuM e saMkucita nahate. paNa, sva eTale AtmA-arthAt vizvamAM jyAM jayAM caitanya che tyAM tyAM pitAnA AtmAnuM ramaNa karavuM; je svabhAvamAM ramaNa kare tene anumodana ApavuM e temaNe vyApaka artha lIdhA hatA. eTale ja teo ArArAMga satramAM "turi namA te va = ceva hRtavRtti masa" evAM sa kahI zakyA. temanI ahiMsA-udAra hatI. eTale kevaLa pitAnA ja kevaLajJAnathI saMtoSa na mAne paNa potAnA cauda hajAra sAdhuo ane chatrIsa hajAra sAdhvIo uparAMta te yuganA lAkha zrAvakonA prazno laI temaNe navuM ghaDatara karyuM karAvyuM. A saMdhanA paNa pitAnA gUMcavAtA prazno hatA. AvaDo moTo saMdha ekale saMbhALavo e paNa aTapaTo prazna hato. Aje te nAnI evI jaina peTA saMpradAyanA prazno AcAryone muMjhave che; tyAre bhagavAna mahAvIra sAme saMghasabhyonI saMkhyA ja keTalI mujhavanArI hevI joIe ! paNa ekAMgI AtmavAdanA nAme teo ene paDatuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 mUkIne dhyAna dharavA na besI gayA. gAme-gAma pAdavihAra karIne temaNe saMdhane vyavasthita karyo. gaNadharo banAvyA ane saMghamAM vikendrIkaraNa karI badhAyanuM vyavasthita saMcAlana ane mArgadarzana karI-karAvI zakyA. temaNe dareka bAbatamAM traNa to vicAra karavAnuM kahyuM - (1) -eTale dareka vastumAM jANavA jevuM jANo, (2) heya. temAM choDavA jevuM hoya tene tyAga (3) upAdeya eTale ke prahaNa karavA lAyaka hoya tene levuM ! Aja vaherika samanvaya vyaktivAdI vicAradhArAone che. sAthe sAthe sAdhuo mATe e vastu batAvI dIdhI ke tamAre dareka kSetranA, samAjanA prazno jarUra levA; dharmadaSTie mArgadarzana ane preraNA paNa ApavAM, paNa dravya-kSetra-kALa-bhAvano pratibaMdha rAkhyA vagara dareka kSetranA praznomAM vicAravuM. A AkhI dRSTi jainadharmo ApI. ethI ja jaina dharma saMdhava dI hoI vahevAramAM ahiMsAne acarAvavAnI zakyatA UbhI kare che. bhagavAna mahAvIre Aja cAlanA judA judA dharmone ApI. ahiMsAnuM sarva sAmAnya AcaraNa : keTalAka loko A rahasyathI ajANa hoIne kahe che ke teo to mahApuruSa hatA; e teo ja AcarI zake; sAmAnya mANasa na AcarI zake. enA mATe vahevAra sUva-bhASya ane bRhakalpa sUtra bhASya jevA jevA che. jemAM ahiMsAne sarvasAmAnya rIte AcaraNIya banAvavA mATe khulAsAthI kahevAmAM AveluM che. sAdhuo mATe paNa jainAcAryo ahiMsAnA vahevAra saMbaMdhI keTalI jhIvaTathI UtaryA che tenA ghaNuM dAkhalA maLe che. vahevAra bhASyane eka dAkhalo laIe. eka rAjA hato. tene traNa dIkarA hatA. sAmAnya paraMparA pramANe moTA dIkarAne gAdI maLavI joIe. paNa, rAjAe vicAryuM ke prajApAlaka, guNI ane ahiMsakane mAre gAdI ApavI che. teNe temanI 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parIkSA lIdhI. teNe khIra banAvI. traNene jamavA besADyA. te ja vakhate zikArI bhUkhyA kutarAne paNa choDayA. moTe rAjaputra te kutarAne joI bhANuM mUkIne bhAge. rAjAe vicAryuM A te Darapoka che. te zuM rAjya calAvaze? bIjA rAjapune pitAnI talavAra kheMcI ane te UbhuM thayuM. rAjAne thayuM ke A to kevaLa sazastra pratikAramAM ja mAne che. prajAne kacaDIne ja rAjya karaze. trIje rAjaputra tyAMthI na bhAge paNa pitAnI pAsenI khIranI thALImAMthI thoDIka pelA kutarA tarapha AgaLa karI; ane pote nirAMte khAvA lAgyo. rAjAe vicAryuM ke A ahiMsaka Dhabe rAjya karI prajAne pALaze ane pite sukhethI raheze. teNe ene rAjya sepyuM. * A daSTAMta bhale kalpita heya paNa emAM ahiMsAne vahevAramAM utAravAnI kaLA batAvI dIdhI che. "jIvo ane jIvavA de"nuM sUtra paNa emAMthI nIkaLe che. | sarve sAthe Atmavata bhAva rAkhavAnI vAta gItAmAM kahI che; tene jaina dharmo vahevAramAM AcarI batAvI che. rAjA mATe zabda Ave che : "go-brAhmaNa pratipAla !" emAM gAyanI rakSAnI vAta AvI. e gAya kayAMthI AvI? e jaMgalamAMthI AvI tyAre ahiMsaka to nahatI ja. AphrikAmAM jaMgalI gAyane jozo te tarata ja mAravA doDaze. mANase tene piSaNa ApyuM, vahAla ApyuM; AtmIyatA sAdhIne tenI pAsethI kAma lIdhuM. tethI ja Aje gAya manuSya mATe vArasalyanuM sAdhana banI zakI. grIka sAmrAjyanI vAtomAM eka gulAmanI vAta Ave che ke teNe siMhanA paMjAmAMthI kAMTe kADhI nAkhe, pariNAme siMha teno mitra bane. jayAre gulAma pakaDAyA ane siMhanA pAMjarAmAM tene mUkvAmAM Avyo te e ja siMha hato. te ene mAravAnA badale, tenA paga cATavA lAge. ame jyAre kAThiyAvADamAM saM. 1886mAM gayelA. eka chokarAne gAyane dhAvatA je. mane Azcarya thayuM ke gAya tene lAta kema mAratI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 nathI. te bhAIne pUchavAthI teNe kahyuM: "gAyane ame evI Teva pADI che. eTale bALaka ene dhAve tyAre te ene cATIne vahAla kare che; paNa bALakane IjA karatI nathI." A uparathI joI zakAya che ke jaMgalI pazuo paNa ahiMsaka banI zake che. paMkhIo pitAnA mATenuM caNa game tyAMthI meLavI zake che, paNa loko temanI sAthe AtmIyatA sAdhavA mATe caNa nAkhe che ane paMkhIo tene caNavA Ave che. loko gAyane khavaDAve che tema vAMdarAne hanumAnajI mAnIne khavaDAve che; kAgaDAne vAsa nAkhe che; khIsakolIne pavitra gaNe che; are, kIDIyArA pAse loTa nAkhe che eTaluM ja nahIM gharanA AMgaNe tulasI kayAre. rAkhI pANI sIMce che. vaDa-pIpara ane lIMbaDAne pUje che. A sAmAnya rIte AcarAtI ahiMsAne pratyakSa vahevAra che. A badhI jIvasRSTimAM paDela caitanya sAthe potAnA AtmAne parovavA mATe ja A bAbato batAvavAmAM AvI che. AtmavatnI vAta kevaLa nizcayarUpe na rahe paNa vahevAramAM AcaravA mATe bhagavAna mahAvIre kahI. jainadharmanI A ahiMsAnA kAraNe vaidika dharmamAM, yajJa-yAgamAM je pazubali apAtI-mAMsAhAra thato, te bahu ja ochA pramANamAM thavA mAMDyo. vaidikadhameM to yajJanI - vedikI hiMsAne hiMsA na thAya ema gaNIne chUTa lIdhI. tyAM jaina dharma to avyakta caitanyavALA jIvo sAthe AtmIyatA sAdhI-ahiMsA pALo ema lokamAnya tilakane paNa kahevuM paDayuM. ahiMsAne viparIta krama : eka cetavaNuM jene mATe jyAM ahiMsaka-saMskRti ApavAnuM gaurava levA jevuM che tyAM Aje ahiMsAne je viparIta krama cAlu thase che tyAM cetavA jevuM che. Aje jene kIDI-makoDInI dayA pALe che, paNa mANasanuM zoSaNa karI, cUsIne jevA vepAra kare che tenA kAraNe temanI ahiMsA hasIne pAtra banI gaI che. pANInA jIvanI rakSA karavI ane rezamI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ke carabIvALAM vastro kevI rIte paherI zake ke ene vepAra kaI rIte karI zake ! eTale ja eka jaina bhAIe ja gAyuM che - sudharI kema bane sArI? jene paDI prakRti naThArI, nAnA jIvane pUjANIthI pakSe, ne mANasane cUse bhArI arere... nAkhe mArI -matalaba ke jemAM ahiMsAe vikRta rUpa-viparIta krame pakaDyuM che. jIvadayA te thAya che paNa mAnava-dayAne vicAravAmAM AvI rahI che. te uparAMta ahiMyAnA nAme anyAyane pratikAra Aje jemAM rahyo nathI. "teno jIva duHkhAze" evA lUlA bacAvanA nAme teo ahiMsAne pAMgaLI banAvI rahyAM che. ahiMsAno artha, badhA sAthe AtmIyatA sAdhavI e kharUM che, paNa anyAyane tAbe thavuM, ke kAyara thaIne sahevuM evuM jaina dharmamAM kyAMye lakhyuM maLatuM nathI. anyAyanA pratikAra mATe sAparAdhInI sAthe raNasaMgrAmamAM jhajhUme; evA ceTaka rAjAnA keNika sAthenA saMgrAmamAM eka karoDa eMsI lAkha mANasa marI jAya che chatAM rAjA ceTaka zrAvaka AtmabhAna nathI cUkatA. A che bhagavAna mahAvIranI batAvela ahi sA-enI vyAkhyAmAM jaina dharmanA mahAna AcAryoe khUba ja vikAsa karyo che. [2] sarasa saMyama : ' jainadharmanI bIjI khUbI che saMyama. saMyama aMge jainadharmanI daSTa ekAMgI ke zuSka nathI; paNa saMyamane sarasa ane vyApaka banAvavA aMge ghaNuM kahevAmAM AvyuM che. zrImad rAjacaMdrajIe saMyama viSe kahyuM che - nirdoSa sukha, nirdoSa AnaMda, ho game tyAMthI bhale, e divya zaktimAna je thI je jIrethI nIkaLe -A cheDe ke piluM choDe e bAhya tyAga eja mAtra saMyama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI; saMyama to rasiktAne pUja che, jemAMthI nirdoSa sukha AnaMda maLe che. zrI araviMde kahyuM che -" tame dareka vastune upaga bhale cheDe, paNa upayoga na choDe! badhI vastuone tajazo te ene svAda cAlyo jaze." eTale ja nirdoSa sukha ane nirdoSa AnaMda game tyAMthI levAmAM vAMdho nathI. IzAvAsya upaniSadamAM kahyuM che : tenA tenA muLIyA: - padArthane upayoga karavo hoya te enA doSane tajIne bhega. enuM nAma che tyAga karIne bhogavuM. zrIkRSNamUrtie badhA saMbaMdhane taTastha tapAsavAnI vAta karI che. jenadharma kahe che ke-badhA saMbaMdhone mIThA banAve; nirdoSa banAve emAMthI mIThAzane cUsI le-bhramara jema rasa le che paNa bIjuM grahaNa karato nathI; tema dareka mAnavIe vastumAMthI satyane rasa cAkha joie. A rasikatAne guNa choDavAnI vAta jaina dharme na karI. uttarAdhyayana sUtranA 32mA adhyayanamAM spaSTa kahyuM che ke viSayo pate baMdhanakAraka nathI; paNa temAM mUcha ane Azakti baMdhanakAra che. AcArAMga sUtranI prastAvanAmAM meM lakhyuM che - je vikRta rasanI jhaMkhanA vadhAre te vilAsa je saMskRta rasanI lijajata cakhADe te saMyama -A vAkayo meM bahumaMthananA aMte lakhyAM che. taTastha rahIne dareka padArtha ke saidayamAMthI nirdoSa rasa levAnI vAta jenAgamomAM che. paNa, durbhAgyanI vAta e che ke jyAM vikAra-mUcha ne kADhavAnI vAta hatI ane tenAM sthAna-manane kAbUmAM rAkhavAnI vAta hatI tyAM bAhya padArthomAM vikAronuM AropaNuM karI tene choDavAnI vAto AjanA kahevAtA AdhyAtmika karavA lAgyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 brahmacarya ane nArI : saMyama AvyuM eTale brahmacarya sAthe ja heya ! tyAM strIthI ataDA rahevAmAM brahmacaryanI sAdhanA che evuM vidhAna karI, strIne nIcI gaNI tarachoDI enAmAM vikAronuM AropaNa karyuM. strIthI ataDA rahevAnI vAta jainadharma sAthe susaMgata nathI lAgatI, kAraNa ke bhagavAna mahAvIre ja jainadharmanA nAme nArIne jJAna ane muktinI adhikAriNI jAhera karI che, eTaluM ja nahIM cAratIrthamAM be tIrtha sAdhI zrAvikA strIone karyo che je ataDA rahevAnI vAta hota to sAdhIsaMgha alaga Ubhe karata ke bahenene dIkSA na Apata. temaNe strIne kadi narakanI khANa ke tADana kI aMdhakArI' kahI nathI. temaNe strIothI DarI DarIne cAlavAnI kadi vAta ja karI nathI. tethI ja temanA ane sAdhuonA darzane strIo paNa Ave che. vanaDemAM sAdhu-sAdhvIonI alaga alaga suvAnI jagyA hatI paNa, teo sAthe rahyA che. nArI jAti prati thata anyAya sahana na thayo eTale temaNe caMdanabALA sAdhvIne sauthI pahelAM dIkSA ApI hatI ane nArI jAtinA prazno ukelavA mATe mAdhyama banAvI hatI. bhagavAna RSabhadeve ekAMtamAM dhyAna karanAra bAhubalijI pAse brAhmI ane suMdarI nAmanI sALI (strIo)ne mokalI hatI. bhagavAna RSabhadeva pAse ghaNuM sAdhuo hatA koI purUSa sAdhune temaNe tyAM na mokalyA; paNa be strI sAdhvIone ja mokalI. A AkhI ghaTanA samajavA jevI che. ene artha sAra e che ke brahmacaryamAM jAgRta rahe temaja vAsanA-vikArathI paNa sAvadha rahe. chatAM jokhama kheDavAM paDe te kheDavAM joIe. je jokhama na kheDavAnI ke strIthI ataDA rahevAnI vAta hoya te yulibhadra muninA guru temane vezyA kozAne tyAM zA mATe mekalita ? kadAca ghaDIbhara ema mAnI laIe ke syulibhadra mananA pAkA hatA. paNa bIjI vakhata temanA guru bhAI sAdhune temanA AcAryo mokalyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 teo eTalA badhA pAkA na hatA chatAM bahAcaryane akhataro karavA mATenuM temaNe jokhama kheDayuM hatuM. bhagavAna mahAvIranA samaye zreNika rAjAnI patnI celAne paNa eka prasaMga che. rAtre hAtha bahAra rahI jatAM, kakaDatI zaradImAM hAtha huMThavAI jatAM tenA mukhamAMthI zabdo nIkaLe che. "e bicArAnuM zuM thaze?" rANInA manamAM te vakhate upavanamAM khullAmAM tapa karatAM joyelAM muni hatA, paNa rAjA vahemAya che ane savAre dhuMA tha bhagavAna mahAvIra pAse jAya che. bhagavAna mahAvIre zraNikanI za kAnuM samAdhAna karIne kahyuM " tamane celaNa jevI pativratA strI pratye khoTI zaMkA che. ethI calaNa sAthe ja nahIM, AkhI nArI jAti prati anyAya thaze!" bhagavAna mahAvIra rahasya khuluM kare che ane zreNikane pazcAtApa thAya che. je bhagavAne strIothI ataDA rahIne ja brahmacarya sAdhanAnI vAta karI hatI to teo bahenonA AvA aTapaTA prazno laIne cadanabALA sAdhvInA mAdhyamathI agara te potAnA anubhavathI tene ukela na karI zakata! kharekhara jovA jaIe te nArIne brahmacaryamAM bAdhaka jenadharmo kadI mAnI nathI. eTale ja mallinAtha svAmI strIvede paNa tIrthakara thayAM che ema batAvyuM che. temaja paMdara bhede siddha kahyAM temAM strIliga siddhA' paNa kahyuM che. kharuM jotAM nArImAM vikAra nathI; te paNa nirvikAra banI zake che. jemAM purUSa bane che. paNa, je tenAmAM vikAra na jevo hoya te pahelAM potAno vikAra dUra karavo joIe ane tenA pratyeka aMgamAMthI jharatA vAtsalyanuM pAna karavuM joIe. raya nemimunine koI pUche te khabara paDe ke te vikAramayI che ke preraNAmUti? bAhuline preraNA paNa eja nArIe ApI hatI. jo ke ahaka, AkumAra vagere keTalAka sAdhuo strI AzakitathI saMsAramAM pAchA pharyA hatA, paNa aMte te eja nArInI preraNAthI upara AvyA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. ApaNe joI gayA tema jainadharma te cAra tIrthamAM be tIrtha to nArIneja sepyA che. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA e cArene sAthe rahevAnuM sUcavyuM che. sAdhuo ghera ghera bhikSA levA jAya che tyAM temane meTA bhAge te strIonA hAtheja gocarI levI paDe che. je strInA paDachAyA mAtrathI bagaDI javAtuM hoya to sAdhvIone purUSa kema vAMdavA jAya? jainadharma te nArIne paNa kalyANamayI mAne che. vikArothI sajAga rahevAnuM vidhAna avazya che. te jema purUSa mATe che temaja strI mATe paNa che. emAM jokhama nathI; ane che to jokhama kheDIne pAra utaravA jevuM che. ATalI badhI spaSTa vastu hovA chatAM jeo UMDANamAM nathI UtaryA ane rUDhine pakaDIne beThA che teo kahe che ke "strI kathA nA karavI!" eTale ke strI saMbadhI vAtaja na karavI! zAstramAM te Thera Thera strIonI kathA ja nahIM; aMgopAMganA vaNane paNa Ave che. strI kathAne kharo artha te e che ke strIonA vikAranI kathA na karavI. mAtajAtimAM paDelA, vAtsalya, sevA, dayA, kSamA, vagere guNene kema bhUlI zakAya? mAtajAtija ratnakakSa dhAriNI che. teNeja jagatanA mahAna puruSone janma Ape che. e bhUlI jaIne tene tarachoDavAthI ke apamAnita karavAthI brahmacaryanI sarvAgI sAdhanAmAM ane tenA anurUpe saMyama-sAdhanAmAM kacAza raheze. - jaina sAdhu mATe te jaina dharme kahyuM che: "tuM muni bhale thA. eka kuTuMbane cheDI jagatane kuTuMba mAnaje. zrAvakazrAvikAne mAtA-pitA samAna mAnaje. temaja potAnA kuTuMbane paNa saMyamanA mArge kheMcaje! bhagavAna mahAvIre pitAnI eka mAtra putrIne ane jamAli nAmanA jamAIne saMyama mArge kheMcyA. evuMja anya mahApurUSenuM che. bhagavAna budde rAhulane kheMco. IsA masIhe geleliyo jevA mAchImArane saMyamanA bhArge javAnuM zIkhavyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 saMyamanuM vidheyAtmaka svarUpa : eTale saMyamane niSedhAtmaka artha vastu choDe-choDe kahevAya che eTaloja nathI; paNa manane divya banAvI Asakti tajI nirdoSa sukha ane AnaMda le; e paNa che. zrI araviMdanA siddhAMta pramANe je tame vijJAnamaya kozamAM AvI jazo te bhagavatI mAtA UcakIne tamane AnaMdamaya kozamAM laI jaze !" enuM rahasya paNa Aja che. zrImadjIe paNa eja kahyuM che - eka paramANu mAtranI rahe na sparzanA, pUrNa kalaMka rahita aDela svarUpa je. zuddha niraMjana, cetanya mUrti, anyamaya, aguru laghu, amUrta, sahajapada rU5 -apUrva.. ene artha spaSTa che. paNa, paramANune sparza cheDavAnI sAthe kartavya paNa choDI devuM na joIe. kevaLI thayA bAda kaMIpaNa karavAnuM rahetuM nathI; chatAM AyuSya pUrNa thAya tyAM sudhI temaNe lokakalyANa mATe badhuMye karavuM paDe che. paNa temane dravyanI kaIpaNa Asakti sparzatI nathI. je purUSa kahe ke strIne cheDe, ane strI kahe ke purUSane cheDe te chevaTe raheze zuM? cAreya Azramo rAkhavAnA che. je 100 mAMthI ekaDe kADhI nAkhIe to be mIMDAja raheze. tenI kiMmata zuM raheze? be mIMDAmAMthI paNa 88 kADhazo to chevaTa 0 (zUnya) raheze. mATe paMcaviSaya ke strI jAtine choDavAno artha e ja che ke emAMthI rAgari vikArane choDavA joIe. A saMyamanI rasikatA che. je jainadharmanI khUbI che. [3] tapa : trIjI khUbI jainadharmanI che ta5, eno paNa vyApaka artha le paDaze. je samaSTi sudhI pahoMcavuM hoya te tamArI jAta upara niyaMtraNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 rAkhavuM paDaze. pitAnI jAta upara kaThora rahIne paNa bIjA prati udAratA dAkhavavAthI, samaSTi sudhI pahoMcavAne AnaMda maLaze. mAtAne pote jame enA karatA, bALaka jamI le emAM vadhAre AnaMda Ave che. evI ja rIte sAdhaka ne tyAga-tapamAM AnaMda Avato joIe. judI judI rIte mANasanI tAvaNI thAya to temAMthI AnaMdarasanI cAsaNuM maLe. te samaSTa sudhI AnaMdarasa cakhADe. caMdraguptanA samayamAM bAra varSanA dukALamAM sAdhuoe anazana eTalA mATeja karyA hatAM. bhagavAna mahAvIre cha cha mahinAnAM tapa karyA, abhigraha karyo, sADAbAra varSa maunamAM rahyA. tyAre ghaNuM loko emane kaSTa paNa ApatA ane pralobhane paNa ApatA. bhagavAna mahAvIre tapa sAthe samatAnI sAdhanA paNa rAkhI. e tapamAMthI samaSTi prerAya che. tenA dAkhalA rUpe mRgale sAdhune gocarI mATe laI jAya che. deDako (naMdana maNiyAra,), caMDakauzika viSadhara, sasalo, va ahiMsaka bane che. eTale tapa sAthe samatA sAdhIne samaSTi sAthe AtmIyatA keLavavAnI rahe che. pate marIne bIjAne jIvADavAnI sarakRtinI rakSA mATe anazana che. A viSe A yugamAM upavAsa-anazananI hAramALA aMge jyAre gAMdhIjI vicAra Avyo tyAre temaNe pitAnA vahAlasarI vinobAjIne lakhyuM. vinobAjIe lakhyuM : "A bahu ja suMdara vicAra mane lAgyo. Apa A calAve. huM Apa gayA pachI khuzIthI saMbhALIza." gAMdhIjInA anazane temanI loko sAthe ane vizva sAthe keTalI vyApaka AtmIyatA jagADI hatI te sarvavidita che jaina dharma kahe che ke jJAna, darzana, cAritra ane ta5 pachI ene vyApaka banAvavA mATe vIya phoravAnuM hoya che-brahmacarya pALIne prayatna karavAnuM che. emAMthI caturvidha saMgha nIkaLe che. je vaidika dharmanuM ATaluM kheDANa na heta, bauddha dharmane madhyama mArga na hota te jaina dharmamAM saMzodhana karavAnI khUbI kayAMthI Avata. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 A traNe mULa vizeSatAomAMthI karmavAda, anekAMtavAda ane purUSArthavAda nIkaLyA che, je A traNa khUbIomAM jainadharmo vaNa lIdhA che. have e khUbIomAMthI jainadharme AgaLa vadhavAnuM che. carcA-vicAraNuM parasparanA samanvayanI bhUmikA pU. daMDI svAmIe "jainadharmanI mULa khUbIo" e viSaya upara carcA prAraMbha karatAM kahyuM : "e khUbIo amArA jevA ghaNAne AkarSe che. vaidika sanyAsIomAM nirmAsAMhAra moTAbhAge dekhAze paNa gRhamAM tevuM nahIM dekhAya. e sAthe sazastra sAmAnAnI vAta vaidikomAM vadhAre dekhAze; bauddhomAM ethI e chI ane jemAM te ethIye ochI e sahaja svAbhAvika che. eTale jene sAthe AjanA yugano samanvaya atyaMta jarUrI che, kAraNa ke Aje vizvanA rASTra vacce jhagaDAnuM samAdhAna zakaya banyuM che to te ahiMsAne AbhArI che. jaina ane vaidika dharmane sAMdhavAmAM bauddha dharmo phALo Apyo che. zaMkarAcAryuM Ama te bauddhonuM ghaNuM khaMDana karyuM che, paNa bauddhonuM grahaNa paNa ghaNuM karyuM che. tethI teo "pracchanna bauddha gaNAyA. purANuM che. pU. 20thI laIne I. sa. 500 lagI lakhAyAM. tyAra bAda sAtamI sadImAM zaMkarAcArya thayelA heIne samanvaya jAte ja AvI gayA. digaMbara jainAcArya kuMdakudee paNa vedAMtane apanAvI lIdhuM. islAmanI sahI zAkhA upara vedAMtanI asara thaI. Aje A parasparanA samanvayanI bhUmikA khUba khUba che ja. jaina dharma ane enuM tatvajJAna paNa khUba udAra che. Aje je saMkucitapaNuM dekhAya che te dUra thaI zake tevuM che." kAMtipriya sAdhusAdhvIonuM kArya : zrI. devajIbhAi : "pU. mahArAjazrIe sarvadharmonA abhyAsa dvArA amane jainone moTI bheTa ApI che. eka rIte joIe to jaina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 dharma nyAyAdhIza jevo che; paNa te Aje vAdI-prativAdI rUpe ghara jhAlIne besI gayela che. te mATe jeneja vadhAre javAbadAra che. ahiMsAsaMyama-tapa va. nuM vizleSaNa jotAM jagata zAMtine tene dAvo sarvopari hevA chatAM nAnI bAbatamAM saMkucita banIne jhaghaDAo cAlyA kare zobhatuM nathI. | zibiranI kAryavAhI ane abhyAsathI eTaluM to spaSTa thayuM che ke jainadharma sarvotkRSTa dharma che; te chatAM Aje vahevAramAM te barAbara besatuM nathI; e paNa hakIkata che. enuM kAraNa e che ke jaina samAjanuM jIvana dharmanA sidhdhAMtothI vegaLuM thaI rahyuM che. pAMcamA guNa sthAnaka (zrAvaka)thI uparanI vAta kahevI, sAMbhaLavI ane carcavI kharI, paNa mArgAnusArIne mULa pAye ja majabuta na hoya te kema cAle? sadabhAgye zrImatI asarathI gAMdhIjIe saDaka banAvI ApI che. jaina sAdhUsasthA varSothI cAlI AvI che. ghaNuM caDhANu utarANa joyAM chatAM te ghaDAyelI saMsthA che. AthI kaMtipriya sAdhu sAdhvIone Aje vizvanA cogAnamAM jhukAvavA mATenI A suvarNa paLa che." bahenemAM te sAdhvIjInuM mArgadarzana : zrI. pUMjAbhAI : khAMbhaDA zuddhi prayoga vakhate kAThI bahene pAse mAre beekavAra balavAnuM thayuM. paNa garIbAI khUba ane pachAta dazAmAM bahene vase. tyAM jainadharmane sAdhvIvarga, bhikSAcarI temaja pAdavihAra vaDe dhAre te gAmaDe gAmaDe ane ghare ghare jaIne ghaNuM kAma karI zake che. jaina dharmanI bhikSAcarI ane pAdavihAra te dezane ja nahIM vizvane maLelI ane khI bheTa che. pU. mahArAjazrI paNa ATale UDe janasaMparka karI zakyA hoya to te jaina dIkSAne AbhArI che. dharma aMge haMmezAM bahene AgaLa hoya che, paNa temAMye jaina bahenomAM dharmanI je jhINavaTabharI samajaNa dekhAya che temAM sAdhvI vargane phALe uttama have joIe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 jainadharmanI je khUbIo mahArAjazrIe varNavI te ane khI che. mAsa mAsanA upavAsa karI nAkhavAnI tAkAta paNa jena bhAI-bahenomAM che. dharma sAthe ArogyanA niyamo khUba sArI peThe varNavAmAM AvyA che. AyaMbikA jevuM tapa-svAda tyAga mATe keTaluM upakAraka che ! garama pANI pIvAnuM vidhAna ane jainadharmane satya ahiMsAno jhINAmAM jhINe AcAra vicAra keTalo preraNaprada che? nAtajAtanA bhedanuM te nAma ja nahIM. nara-nArInA sarve bAbatanA adhikAra samAna. ame varSothI bhAla naLakAMThA pagamAM khUyA chIe paNa, A zibiramAM dareka viSayanI chaNAvaTathI ane temAMye jaina dharma viSenI vAtothI je jANavA maLyuM che tethI khUba ja prabhAvita thayA chIe. paNa, thoDA vakhata pahelAM bhAI mATaliyAe kahyuM hatuM tema e jAjavalyamAna prakAzavALA agni upara rAkha vaLI gaI che. chatAM paNa bIjA koI dharmanA sAdhusamAja karatAM jaina sAdhu kamAja tyAgI, tapasvI ane jAgRta che. durbhAgye te sAdhusamAjane Ama janatA sAthe vizALa saMparka taddana chUTI gayo che. have ame paNa temanI sAthe saMga karavA prerAIzuM ane prema-hUMphathI sAdhu vargane jarUra kheMcIzuM. ahiMsAnI jhINavaTabharI bheTa : zrI. baLavaMtabhAI: " mA gulina, santu nirAma, raje mArA gharayatu mA tu: mAn matatemaja "AtmA kamUteSu : yati : paMDitaH "--A vaidika sUtranA AcArane je keIe paNa amala karI batAvyuM hoya te jaina dharme ema huM vinamrapaNe mAnuM chuM. vyakitathI mAMDI mAnavajAti ja nahIM paNa samaSTi sudhI ahiMsA AcarI batAvI heya te te jainadhame che. ane e bAbatamAM te bAddha dharma karatAM paNa jaina dharma AgaLa che; paNa deva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 bhAIe kahyuM tema pAyA ane caNatara vagara te TakI zake nahIM. A daSTie saMtabAlajInA sau AbhArI chIe ke temaNe je sarvadharma samanvaya AcarI na batAvyA hatA te ApaNe jaina dharmanI mULa khUbIo zI rIte jANata? calAlAvALA khAdI kAryAlayanA bhAI nAgaradAsa kahetAH "dAtaNa kApIne bAvaLanI kSamA mAgajo." A vAta ahIM zibiramAM AvyA bAda spaSTa samajAya che. ahiMsAnI ATalI jhINavaTa jatAM ane sAMbhaLatAM ekedriya ke evAM bIjAM jIvajaMtuonI aNasamaje ke adhUrI samaje je hiMsA thAya che te Aje khUba sAle che. bApune ahiMsAnI jhINavaTabharI bheTa jaina dharma ja ApI che. koI DokTare bApu pAse dalIla karI : "bApu hiMsA romera paDI che tyAM ApanI ahiMsAnI vAta koNa sAMbhaLaze ?" bApue spaSTa kahyuM: "mANasa mAtramAM hiMsArUpI zetAna jeTalo che tenA karatAM ahiMsArUpI bhagavAna bheTa che. A rIte jotAM mANasa svabhAve hiMsaka nahIM paNa ahiMsaka che. hiMsA te duSTa asarane lIdhe tenAmAM Ave che. mANasane rojano ke matanA moTA bhAgane vahevAra ahiMsAthI ja cAle che. tenuM e senuM che. mATI e mArI che. mAnavI senuM che. hiMsAnI mATImAM te game teTalo garaka thayo hoya chatAM pitAne ahiMsaka svabhAva cUkato nathI." A vAta sAcI che. kUramAM phara mANasa paNa ahiMsaka mAnavI AgaLa tarata ahiMsaka banate anubhavAya che. jaina dharmanI mULabhUta khUbIomAMthI jagatane maLelI ahiMsAnI bheTa mATe duniyA sadA saNuM raheze." che jene saMzodhana kare : * zrI. suMdaralAlaH "huM jaina chuM. satyanI daSTie mAre ekarAra karavo joIe. AjanA moTA bhAganA jaine kothaLAmAM pAMcazerI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 bharIne hiMsA kare che. uparathI ahiMsAne DoLa kare che ane vahevAramAM bharapUra hiMsA paDI che." pU. nemimuni : "tethI ja ApaNe saMzodhana ane umeraNa karI rahyAM chIe. jemAM ATalI vikRti AvI ane vadhI hoya to temAM jaina sAdhuvarga sauthI vadhu javAbadAra che. tethI ja krAMtipriya sAdhusAdhvIo yajJamAM, AzramamAM, varSomAM, strInyAsamAM, Izvaraktatva nahIM chatAM IzvaranI sAkSIpaNumAM-A badhAmAM navInatA umere ane pitAnA saMpradAyanuM saMzodhana karAve. A kAma sarva dharma upAsanA vagara nahIM thAya. mane to A leka egya lAge che - zrotavyo saugato dharma: kartavya: punarAtaH vaidiko vyavahartavyo; . tavya: paramaH zivaH paramAtmAnA ciMtanamAM-AjanA janasamAjanA vahevAramAM vaidika, bauddha ane pachI jaina eTaluM ja nahIM, duniyAbharanA IslAma, khristI, jarathostI tathA nAnA moTA sahune samanvaya anivArya che. - zrI. suMdaralAla: "je samyaka daSTi krAMtipriya sAdhu sAdhvIo ApI jAya te jaina dharmanI mULa khUbIo satya, ahiMsAne prakAza sarva dharma samanvaya vagere dvArA jarUra vizvane maLI jAya. - zrI. pUMjAbhAIH jaina dharma mULa to vIrone dharma paNa vANiyAne lIdhe A badhuM banI gayuM. te chatAM AhArazuddhi ane ahiMsAnI sUkSma paraMparAne lIdhe e dharmanA sAdhu sAdhvI ane gRhasthAzramI bhAIbahenomAM evuM ghaNuM che je AjanA jamAnAmAM kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. Ave e ApaNe kabUlavuM joIe. satyaniSThA, vyApakaSTi, zuddhine Agraha vagere to ApaNI AgaLa beThelA A jaina munivare temanI pAse ja beThelA sanyAsIo va. nA sAthathI zibiramAM pUrAM pADI rahyA che daMDIvAmIe prazna karyo tema jaina dharmanA ahaMta vyaktigata mekSanI ja nahIM, sAthe sAthe samaSTinA mekSane bhAga khullo kare che." carcA- sAra zibira kAryavAhInA paDaghA rUpe sarvadharma samanvaya aMge AvelI zakAnI carcA cAlelI. pratyutara sAra A te -" jaina sAdhu sAdhvIo bIjA dharmanA bhAI-bahenanA gADha paricayamAM AvavAmAM saMkocAya che. paNa saMkecAvAnuM koI kAraNa nathI. vaidika sanyAsI jaina sAdhuonA gADha saM5mAM Ave te sauthI prathama jarUrI che. jaina saMghe vaidika saMdhe pAsethI vizALa draSTi zIkhe ane jeno pAsethI vedaka niyamane Agraha zIe. A mATe banneno Azramo-upAzrayamAM paraspara bannee UtarIne gADha ane mIDe paricaya sAdhave tathA pitAnI dharma saMzodhana sAthe nI mULa vAte daDha chatAM paNa, zakya teTalI pArasparika udAratA rAkhI sAcavavI. AthI sarvadharma samanvaya upAsanAno mArga spaSTa ane vahevAru tema ja vyApaka thaI jaze. (4-11-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [17] jagatanA dharmono samanvaya ApaNe sarvadharma upAsanAnA anvaye badhA dharmo upara vicAra karI rahyA chIe. jyAM sudhI ApaNe vividha dharmone temanA dravya, kSetra, kALa bhAvanI apekSAe nahIM samajIe tyAM sudhI sarvadharma upAsanA na thaI zake. Aje jagatane je eka karavuM hoya, hRdayathI najIka lAvavuM hoya te te kAma dharma sivAya thaI zakaze nahIM. jo ke rAjyanI vyAsapITha upara duniyAne eka karavAnuM kAma to thaI rahyuM che paNa tene AdhAra kAyade ane daDa che eTale e ekatA hiMsA, bhaya ke dhamakIthI upara uparanI thaze. paNa aMtarathI nahIM thAya. daMDane kAyado game teTalo sAra hoya to paNa anubhavanA aMte ema lAge che ke kevaLa mAnavajAtija nahIM, jagatanA prANImAtrane ahiMsA. vAtsalya, ke premanAM ta dvArA ja najIka lAvI zakAya che. mAnava jagatamAM A rIte ja sthAyI ekatA sthApI zakAya. mAnava samAjane bhaya, lAlaca, daMDa ke pralobhana nahIM khecI zake paNa prema, satya, nyAya ane avyaktabaLa vagere kheMcI zakaze ene vyApaka rUpa ApavuM hoya to te dharma dvArA ja ApI zakAze. eTalA mATe ja ApaNe sarvadharma samanvaya sAdhIne sarvadharma upAsanA karavAnuM sUcavIe chIe. emAM muzkelIo che temAM AvelI vikRtio aMdhazraddhA ke rUDhio ene sApha karavAmAM Ave to mAnava samAja dharmanI vyAsapITha upara eka thaI zake ane vizvamAM sukhazAMti prasarI zake eTalA mATe ja dharmanA pAyA upara duniyAnI racanA karavA IcchIe chIe. lokazAhI paNa dharmanA pAyA upara hoya to te nIti, lakSI ane lokalakSI banI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24ra e kAma koNa karI zakaze? e mATe ApaNuM daSTi dharmaguruosAdhu saMsthA upara Thare che kAraNake sAdhupuro vizvakuTuMbI heI krAMti ane navAM mUlyonI sthApanA balidAna ApIne karI zake. enuM avasAna thaI jAya te kaI raDatuM nathI paNa aMtaramAM sahune duHkha thAya e svAbhAvika che. sAdhu dIkSita thayA pachI eka nAnakaDA kuTuMbane maTIne mahAsamAjane banI jAya che. paNa, duHkhanI vAta e che ke Aje sAdhu-sanyAsIo dIkSA lIdhA pachI paNa nAnA nAnA vartuLa ane vADAmAM pUrAi jAya che ane vizvanA praznomAM teo sakriya vicAratA nathI. eTale ja Aje vizvanA vividha kSetramAM dhamanI asara nathI; kAM te bahu ja thoDI che. jagatamAM dharmanI vyApaka asara phelAvyA vagara mAnavasamAjane sukhazAMti nahIM maLe. sAthe ja dharma ke dharma-guruonuM paNa mahatva nahIM rahe. eTale ja sarva dharmanA sAdhuoe bhegA maLIne sarvadharma samanvaya sAdhI, sarvadharma upAsanAnI vyAsapITha upara duniyAne eka karavI paDaze. te mATe kadAca thoDo bhoga Apavo paDaze ke DuMka tyAgavuM paNa paDaze. | sarvadharma upAsanAnA muddA mAM jagatanA pAMca dharmo aMge vicAraNA karI -(1) khristI dharma, (2) IslAma dharma (3) hiMdu dharmamAM vaidika dharma, (4) bauddha dharma ane (5) jaina dharma. Ama te bauddha dharma hiMdu dharmanI eka zAkhA rUpe che paNa tene pracAra hiMda bahAra thaze heIne tene alaga sthAna ApyuM che. hiMdu dharmamAM vaidika dharma ane jaina dharma Ave che. Aje saMkhyAmAM jene bhale ochA heya, paNa jaina dharmamAM vizvadharma banavAnI tAkAta che, tenI pAse atyaMta ghaDAyelI sAdhu saMsthA che; temaja jIvana dharmanI sUkSma samajaNa che. jo ke Aje tenA anuyAyIonuM AcaraNa ghaNuM saMzodhana mAgI le che. evI ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte bIjA dharmo nAmaulika tatva ane tenA anuyAyIonA AcAra vicAramAM meLa khAto nathI. temAM paNa saMzodhana karavAnI khUba jarUra che. ahIM eziyAkhaMDanA bIjA dharmo aMge Deka vicAra karI laie. jApAnane prAcIna riTe (zita) dharma: eziyA khaMDamAM jApAna ane cInamAM bauddha dharma gayo te pahelAM tyAM je dharmo hatA; temAM bauddha dharma pitAnAM to umeryA kharAM, paNa e dharmo pAyAmAM na heta to tyAM bauddha dharmane phAlavA phUlavAne avakAza na maLata. jApAnano prAcIna dhama siMTa (zito) che jeNe tenA vikAsamAM moTe phALo Ape che. e dharmanuM mULa tatva sUrya-pUjA che. e uparathI ema mAnI zakAya che ke tyAM AryonI koI eka zAkhA jaIne vasI hovI joIe. AryonI judI judI zAkhAo eziyA, Ijipta ane yuropanA pradezomAM phelAI gayelI. temaNe prAkRtika devanI pUjA upara vizeSa dhyAna ApyuM hatuM. sUrya-pUjA paNa e prakRti pUjAmAMthI phalita thaI che. sUrya eka te tejasvI che, bIjuM e pratyakSa dekhAya che eTale IzvaranI pravRti rUpe sUryane mAnIne tejasvI tatvanI pUjA jApAnamAM zarU thaI. bIjI bAju prajAnA pratinidhi rUpe pratyakSa rAjA dekhAye. rAjAnI tejasvitA, vyavasthAzakita, tApa ApavAnI zakita vagere joIne sUryadevanA pratinidhi rUpe rAjAne mAnavAmAM Avyo. ApaNe tyAM vivasvAna (sUrya) dvArA manu bhagavAnane karmayoganuM tatvajJAna maLyuM ema manAya che tema tyAM paNa manAya che ke sUrya rAjAne potAnA kamaganuM tatva ApyuM che. eTale ziTe dharmamAM rAjabhakita ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ane sUryapUjA be ta hatA. enA upara tyAM bauddha dharmanA maMDANa thayAM. bauddha dharma paNa e be tatva upara vyavasthita thatuM gayo. pachI zire dharmamAM navAM navAM ghaNAM tatvo bhaLatAM gayAM ane prajAnuM ghaDatara thatuM gayuM. paNa, ziTe dharmanuM mULa tatva rAjyabhakti ke rASTrabhakita aMta sudhI kAyama rahI. jApAnanA nAnA bALakane paNa ema zIkhavavAmAM Ave che ke tamArA mAtApitA te tamane mAtra janma ApanArA che. kharA mAtA-pitA te tamAro deza che. e rASTrabhakitane eTalI hada sudhI mahatva apAyuM che ke dezanI khAtara cAritryanuM paNuM balidAna ApavAmAM tyAM vadhe nathI gaNAto. bIjA vizvayuddha vakhate jApAnI nArIo zatrupakSane bheda levA zIla hemIne jAsusInuM kAma karatI hatI. tyAre bhAratanA dharmomAM e vastu nathI ke deza mATe brahmacarya teDIne rASTrabhakita sidhdha karo; paNa ahIM zIla ane sadAcAranuM deza-bhakita karatAM vadhu mahatva aMkAyuM che. tyAre jApAnanA ziTa dharmanA mULamAM rASTrabhakita hoI; te bauddhadhamI banyuM hovA chatAM, cIna sAthe laDayuM sIAma (zyAma) ane brahmadeza sAthe paNa laDayuM. cIna, brahmadeza ke sIAma A rASTra paNa bauddha dhamI hatAM; budhdha bhagavAnanI pUjA karatA hatA. prArthanAmAM cInIo jApAnane parAjaya jhakhe ane jApAnIe cInane parAjaya jhaMkhe. A prathama daSTie ghaNI ja asaMgata vAta lAgaze. paNa jApAnanI sabaLatA rASTrabhakitamAM samAI eTale ene deha rajoguNamUrti banyo A bhumikAmAM bauddha dharmane praveza thayo ane teNe pacazIla rUpa dharmane pAye jApAnanA dhamAM nAkhe. bauddha dharmanI paMcazIlanI pAyAnI vAtanA kAraNe ja jApAna ane cIna bannee paMcazIlanI vAta svIkArI che. cInane prAcIna dharma tAo : cIne paNa paMcazIlanI vAta svIkArI paNa te have emAM pIchehaTha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 karI rahyuM che. te dharmane paMcazIlane pAyo kema nathI raho e vicAravAnI vAta che. A mATe AjanA cInanI paristhiti joIe. cIna Aje be bhAgamAM vibhakata che. eka moTo bhAga sAmyavAdI - cIna taLe che. e lAlacIna kahevAya che. bIje nAne sarakho bhAga rASTravAdI cIna kahevAya che jenA netA cAMga kAI zake che. te bhAga amerikana briTIza jUtha vacce gherAyelo che. lAlacInamAM bauddha dharmanI asara nahiMvata che. teNe ribeTamAM je rIte lAmAo sAthe vartAva karyo che te uparathI tenuM nAma badanAma thayuM che, paNa cInamAM bauddha dharmane ATalo badhe phelAve chatAM; bauddha bhikSuo upara thayela atyAcArone cInI janatA joI zakI, tenA saMdarbhamAM cInane jano prAcIna dharma itihAsa jANavo jarUrI che. (1) lAje : bhutakALamAM cInamAM be mahApurUSo thayA. (1) vAje, (2) kozisa. lAjee "tAo dharmanuM pravartana karyuM. tenA mATe teNe "tAo te kina" nAmanuM pustaka lakhyuM. emAM AdhyAtmika jIvana ane upadeza upara vaijJAnika draSTie vakhANa thayeluM che. temAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke sRSTi saMcAlana sarvavyApI zakita "tAo" dvArA thAya che. "tAoe cina ane yAMga (prakRti ane purUSa)ne banAvyA. e prakRtithI virUddha cAlavuM te hiMsA che. lAjeno A dharma ekAMta AtmaciMtana upara vadhAre jora Apato hato. teNe dareka vyakitanI zreSThatA mATe traNa vastuo batAvI; "prema, namratA ane samayAnukULa saMsAramAM sadAcAra pUrNa jIvana gALavuM. premathI vIratA, namratAthI mahAnatA ane samayAnukuLa sadAcArathI adhikAranI rakSA meLavAya che. tAo dharma vyakitavAdanuM ja pratipAdana karato hoIne tenI lAMbI vyApaka asara cIna upara na rahI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke kevaLa vyakita kalyANathI kArya na paDe; tenI sAthe samAja ane rASTra joDAyelA ja che. vyakitagata vikAsa karavA mATe kadAca cheDe samaya lAge, paNa samAja ane samaSTi sAthe anubaMdha dharmamAM na heya te sarvAgI AtmakalyANa na thaI zake ane te dharma vyApaka na banI zake. dharmanA sidhdhAMte jyAM sudhI samAjamAM vyApaka na bane e rASTravyApI na banI zake. tAo dharmanAM maMDANa vyakitagata sAdhanA sudhInA hatA, pariNAme cInamAM vyakitavAda AvyuM ane te susaMgaThita dhArmika rASTra rUpe na rahI zakayuM. (2) kensayuziyasa : cInanA bIjA mahApurUSa kanphayuziyasa thayA. emaNe cInanI rAjyavyavasthA sudhArI. vyavasthA mATe paraspara saMbaMdhane sidhdhAMta batAvyo ane mAnavatAne pracAra karyo. parasparatAnA sidhdhAMtamAM rAjA-prajA, pitA-putra, pati-patnI, bhAI-bhAI temaja mitra -mitra ema pAMca prakAranA saMbaMdhanI samajaNa che. mAnavatAne temaNe pAMca AdhAra batAvyA -prema, nyAya, zraddhA, viveka ane niSThA. jyAre bauddha dharme cInamAM praveza karyo tyAre A be vastune pAye lokajIvanamAM nakhAI cUkyo hato, eTale cInamAM baudhdha dharma judI ja rIte mUlya phAlyo. ApaNe bauddha dharmane eka sarakhe mAnIe chIe ane bhArata, laMkA, brahmadeza, tibeTa, cIna ane jApAnanA bauddha dharmane eka kakSAmAM mUkI daIe chIe. paNa kharuM jotAM bauddha dharma judA judA dezomAM judI judI rIte goThavAya che. jyAM tene ugama thaye tyAMnA sAdhuo bIje gayA hoya paNa emanA zikhe tyAMnA ja vatanI hoIne ane tyAMnA saMskArothI ghaDAyelA heIne temaNe bIjI ja rIte bauddha dharmane pracAra karyo haze ema mAnI zakAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 . hamaNAM hamaNuM raMguna najIka bauddha dhamAM bhikSuo vaDe muslima upara julma gujAravA, temanA dharmasthAnake bALI devAnI bInA banI che. A badhuM batAve che ke bhagavAna buddhanA mULa upadeza-averathI vera zame che-verathI vera zamatuM nathI-thI jaina sAdhue keTalA dUra che? hiMdustAnamAM dharmasaMsthApako thayA, emaNe sa racA, dharmane pracAra karyo, paNa dharmanA nAme talavAra ahIMnA koI paNa dharmanA sAdhuoe lIdhI nathI. talhAranA jore, ke baLajarIthI dharma parivartana karavAnuM kAma bhAratanA dharmoe na karyuM. ahIM te dharma lokonA jIvanamAM tANuM- vANAnI jema vaNAI gayo che tenI sAkSI itihAsa pUre che. tema ja Aje ahIM jeTalA zreSTha mANaso maLaze teTalA duniyAmAM kayAMye nahIM maLe. A te dharmanA UMDA kheDANanI vAta thaI bhArata aMgenI. tyAre cInamAM evuM na thayuM. tyAM bIjA vizvayudhdhanA aMte lahiyALa krAMti thaI ane rAjaya dvArA krAMtinI vAta thaI che. tenAM kAraNomAM to cInanA prAcIna dharmo che. je be dharma saMsthApako thayA temAM eka vyakitagatavAdane pracAra karyo ane bIjAe rAjya vyavasthAvAdane, paNa, emAM parasparatAnA kAraNe ekAMgI paNuM AvI gayuM. saMgha dvArA samAjanuM rASTravyApI ghaDatara na thayuM. bauddha dharma saMghano pAyo nAkhyo paNa te upara ceTiyuM ja kAma thayuM. kAM te baudhdha bhikSuo rAjyAzrita banyA, kAM te baudhdha lAmAo pote rAjayakartA banyA. pariNAme prajAmAM bauddha dhama prati tiraskAra vadhavA lAgyo. raziyA najIka heI eno cepa cInane lAge. koriyAnI laDAI temaja cIna-jApAnanuM yudhdha emAM kAraNa banyuM. cInI sattAmAM palaTo Avyo ane lAla cIna sAmyavAdI thayuM! jUnA cInamAM jAgIrazAhI, maThazAhI ane amaladArazAhInA eTalA badhA julmo hatA ke badhAye prAraMbhamAM sAmyavAdI cInane vakhANyuM ane te cInI prajAnI sukha-saMpattino vadhAre karaze ema mAnyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 paNa, lAlacIne dhIme dhIme pitAnuM pita prakAzavuM zarU karyuM, bauddha dharmanI sArI vAte kADhI nAkhI, paMcazIlane paNa phagAvI dIdhuM. (ane have tene Akramaka paje bhArata upara paNa paDyo che.) AnuM mULa kAraNa te cInanA jUnA dharmo che ane upaTiyo baudhdha dharma che. jeNe kadi prajAnuM ghaDatara ja na thavA dIdhuM. teNe cInI prajAne vilAsI, aphINI ane vyasanI karI mUkI hatI. Aje cInamAM kyAMka tAo dharma ke kanphayuziyase batAvela naitika, sAmAjika baMdhAraNanA avazeSo rahyA haze. mULa vastu Aje rahI nathI.' a jarathostane dharma : cIna ane jApAnanA prAcIna ane arvAcIna dharma viSe vicAra thaI gayA che. bhAratanA dharmo aMge paNa vicAra thayuM che. temaja arabastAna ane pelesTAinanA dharmo viSe paNa vicArI gayA chIe. Ama badhA dharmone vicAra thaI cUkyo che. kevaLa eka ja dharma bAkI rahe che te IrAnane azo jarathostI dharma. - lagabhaga 3500 varSa pahelAM irAnamAM azojarathusta pedA thayA. emaNe pArasI ke rastI dharma upara kheDANa karyuM. emaNe be vAta upara bhAra mUkyo je azo-jarathosta zabdamAMthI uddabhave che. "a" zabda asa nAmanI saMskRta dhAtumAMthI banela "aza' zabda uparathI banyo che. jeno artha che vidyamAna thavuM. ene artha che satya. satyane payagAma ApanAramAM pavitratA hovI ja joIe eTale jarathosta dharmamAM kahyuM che - neka manasmI, neka gavakkI, neka kuztI' -pavitra vicAra, pavitra vANI ane pavitra karma-A traNe sUtromAM pavitratAne mahattva apAyuM che. A zabdo vedakALanI saMskRta bhASA sAthe maLatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 249 Ave che. AvA ghaNA zabdomAM sAmya che. jemake addhara = asUra, jarna = yajJa vagere. kistI jaInA arthamAM vaparAya che enA badale tyAM kamarapaTTo vaparAya che. enI pAchaLanuM tAtparya e che ke tuM bahAdura thaje paNa pavitra raheje. pArasI dharmamAM traNa to mukhyatve saMskAramAM vaNAyA -(1) ulaga, (2) paropakAra, (3) pavitratA. A kAmamAM vizeSa rUpe jovAmAM Ave che. pArasI dharmanuM mukhya tatva jovA jaIe te samanvayavRtti che. te pArasIone vArasAmAM hoya che. emAMthI pArasIomAM e saMskAra AvyA ke je rAjyamAM rahe tenA pratye vaphAdArIpUrvaka raheje. enI pAchaLa keTalIka vAra khuzAmadArIne durguNa AvI jAya che. hamaNuM e vAta AgAkhAne pakaDI che. temaNe pitAnA dharmane vizvadharma kahyo che ane pitAnA anuyAyIone kahyuM che ke je dezamAM rahe tenA prati vaphAdAra rahe. AgAkhAnanuM AvuM valaNa vizvapravAhane AbhArI che, tyAre pArasIone e vAta vArasAmAM maLI che ane temanA mATe e phAyadAkAraka nIvaDI che. pArasI loko IrAnanA kudaratI prakopa vakhate beeka hajAra varSa pUrve hiMdamAM AvyAnuM manAya che. temaNe ahIM AvIne joyuM ke hiMdue yajJa kare che ane agnine deva mAne che eTale teo paNa "Ataza baherAma" agni pavitra che ema mAnavA lAgyA. joyuM ke hiMduo gAyone pUjya mAne che to temaNe paNa gAyane pujya mAnI. pArasI dharmanI eja vizeSatA che ke te dareka dharma sAthe samanvaya karI zake che. je dezavALA je raste jAya tenI sAthe te paNa jAya. khAdIne raMga vAge te khAdI pahere, yuropiyana pizAka priya lAge te e pahere. renca nRtya game te te kare. TuMkamAM koI paNa dezanA AcAra vicAra ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 poSAka temanA mATe bAdhaka nathI. eTale ja te koma sAro evo vikAsa sAdhI zakI che. jasta dhamanI bIjI vizeSatA "mAjada yagnI" stutimAM varNavela che -"amAre dIna (dharma) sarvazreSTha che. amAro dharma hathiyArane choDAve che." enA saMdarbhamAM temanuM kahevuM che ke aze jarathosta paNa rAjAone hathiyAra mUkAvyA hatA ane rAjakAraNamAM mahembatanI vAta karavAnuM ane lAI mUkavAnuM sUcavyuM hatuM A tatva je ke dareka dharmamAM maLe che. ane zastra tyAga bauddha bhikSuoe karAvyo hato. ghaNuM rAjAone rAjya tyAga paNa jaina temaja bauddha bhikSuoe karAvyo che. tenA karatAM paNa jaina itihAsanI vizeSatA rUpe bharata-bAhubalinuM ahiMsaka yuddha che. banne nakakI kare che ke amArI vizeSatA mATe prajAne na laDAvavI joIe. eTale daSTiyuddha, muSTiyuddha, vagere dUdha yuddhone temaNe Asare lIdhe hate. evI ja rIte pArasIo aMge ApaNe joI zakazuM. teo sAva kuNa mAkhaNa jevA komaLa lAgaze. aze jarathostanA dharmamAMthI A vAta vArasAgata maLelI heine dAdAbhAI navarojI jevAoe koMgresamAM praveza karI. koMgresanA baMdhAraNamAM zAMtimaya rIte AgaLa vadhavAnI vAta kabUla karAvI. te vakhatanI gresanI hAlata jotAM e vAta jarA Azcaryajanaka lAge. kAraNake baMgALanuM pANI juduM hatuM. mahArASTramAM paNa baMgALanA keTalAka puruSa gayA haIne temaNe paNa sazastra krAMtinI vAtane virodha nahoto karyo. keTalAka paMjAbI ane baMgALIo te baba banAvI aMgrejI rAjyane sAmane karavAmAM mAnatA hatA. A badhI bAbatamAM paristhitivaza krodhane Azaro le paDe te e kSamya nagaNo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra51 joIe. ghaNAM yudhiSThiranuM "no vA kuMjaravA nuM vAkya ke kRSNanuM sudarzanacakra dhAraNa karavuM raju karaze. emAM vyakti karatAM paNa paristhitine deSa vadhAre che. te chatAM AvA prasaMge raju karIne hiMsAnuM AcaraNa pratipAdita na thavuM joIe. evA samaye dAdAbhAI navarojIe koMgresane je zAMti ane ahiMsAnI cAlanA ApI tene zreya temane vArasAmAM maLela pArasI dharma hata; ema kahuM te kheDuM nahIM thAya. TuMkamAM jarathostI dharmamAMthI be vastu maLI -(1) pUrvagraha rAkhyA sivAya, manane pavitra rAkhIne bIjA lokonI sAthe otapreta thavAne prayatna; (2) gharathI mAMDIne vizva sudhI koIpaNa rIte hiMsaka zastra na Ave tevo prayatna. Aje je vizvanI sapATIe ahiMsAnA prayatna karavo hoya te mAtasamAje upara moTI AzA rAkhI zakAya. mAtajAtimAM kamaLatA, vatsalatA ane ahiMsAnAM guNe che. evI ja AzA jarathostIo pAse rAkhI zakAya. temanI bIjAonI sAthe otaprota thavAnI je vAta che temAM komaLatA che, paNa keTalIkavAra nizcita Agraha-satyane Agraha na hovAne lIdhe e vevalApaNumAM pariName che. ApaNuM nItikAree kahyuM che - ____vAdapi kaThorANi, mRni kusumAdapi siddhAMta khAtara vajathI paNa kaThera tyAre bIjI bAju bhUlathI paNa komaLa ! je satyanI sAcI tAlAvelI na hoya to mANasa jyAM tyAM DhaLI paDavAne che. satya, caMdramAM hAthamAM na batAvAya tema batAvI na zakAya paNa jAta anubhavathI taTastha rahI pitAnuM nirIkSaNa karavAthI ApoApa jaDe che. bhale e nAnakaDuM heya, kharabacaDuM heya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5ra paNa dhIme dhIme emAM vyApaka satyanuM darzana thaI zake che. eTale jarathostI dharmamAM premanI sAthe satyanAM darzana hoya te e dharma vikasI zake che.. sarvadharma upAsanA mATe bhArata yogya eziyAmAM Ama te judA judA dharmo vikasyA che. eziyAnI prajAe jaMgalI avasthAmAMthI dhIme dhIme vikAsa sAdhyo che. emAM judA judA dharmoe mahatvane bhAga bhajavyo che. Aje ApaNe AdhyAbhika krAMti karI vizvanI ekatA karavI hoya te sarvadharma samanvayane khapa lAgavAne. eTaluM ja nahi vizvazAMti mATe je sarvadharma upAsanAnI vAta ApaNe karIe chIe tenI bhUmikAmAM sarvadharma samanvaya karavo atyaMta jarUrI che. A kAma bhArata dvArA vizeSa thaI zakaze. jagatanA mukhya dharmomAM vaidika, bauddha ane jaina dharmane janma ahIM ja thayuM che. te uparAMta jagatanA anya mukhya dharmo-IsAI, IslAma ane pArasI dharmavALA ahIM AvyA ane temanI sAthe hiMdustAne samanvaya sAdhyo ja che. khristI dharmanuM kheDANa ahIM thayuM che. temanA sevA ane premanA be guNe grAhya ane anukaraNIya che. sAthe sAthe vaTALa pravRtti choDavA jevI che. IslAma dharmanuM "saba khudA ke bada"ne bhrAtRbhAva suprasidhdha che. paNa kevaLa e pitAnI jamAta sudhI nahIM jagata sudhI phelAvavAnI jarUra che. temaNe pachAta varganA lokone apanAvyA kharA paNa dharmajhanUnanA kAraNe pAkistAnahiMdustAna ema be TukaDA thayA. pArasIdharmamAMthI pavitratA, udyoga ane dAnanA ta grAhya che. bauddhane madhyama mArga jagatanA ghaNA praznone sAMkaLI zake tema che. vaidika dharmamAMthI zruti-smRtinA viSaye, tatvajJAna ane sadAcAranI rIte grAhya che. jaina dharmamAM anekAMtavAdane guNa che. emAM vipUlatA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 udAratAnuM tatva paDela che. kadAca koIne ema lAge ke huM jainadharmamAM dIkSita chuM eTale e dharmanA guNagAna karUM chuM. paNa zrImad rAjacaMdra jevA taTastha mANasa jemanA pitA vedAMtI-vaiSaNava hatA ane mAtA jaina hatA temane paNa jainadharmane raMga vizeSa lAgyo hato. gAMdhIjIe te sarvadharma samanvaya AcarI batAvye hate. sarvadharma samanvayanI vAta mULe te sayAjIrAva gAyakavADanA manamAM upajI hatI. jainadharmamAM samanvayanAM bIja vizeSa rUpe paDyAM che. jainadharma eTale zvetAMbara ke digaMbara vagere veza nathI; mUrtipUjaka ke sthAnakavAsI nathI, paNa te guNa pUjAmAM mAnanAre tattvapUjaka dharma che. je samanvaya jaina zAstramAM dekhAya che te ja samanvaya gItAmAM dekhAya che. eka bAju IzvaravAdane Adarza rUpe svIkAre che tyAre bIjI bAju IzvarakartavavAdane asvIkAra paNa che. bauddha dharmane madhyama mArga eTale A samanvaya tattvathI bharapUra che. Aje jarUra che sakriya samanvayanI. te mATe jainadharmanA anekAMtavAda, svAdravAda ke sApekSavAdanA masAlAnI jarUra che. aMbaDa nAmanA sanyAsIne jaina tattvajJAna pratye zradhdhA hatI, bhagavAna mahAvIrane te pitAnA guru mAnato hato. chatAM bhagavAna mahAvIre tene vezapalaTo karavAnI vAta na karI. tene eja sanyAsI vezamAM rAkhyo. jaina thaI jAo ema na kahyuM. jainadharmanI A khUbI che. tene gAMdhIjIe pakaDI ane badhA dharmonAM tatvone tAravyAM. sarvadharma samanvayavALe nyAyAdhIzanI jema dareka dharmamAM UMDo paNa utare chatAM eka nirNaya levA mATe DIvAra alaga rahIne tapAsa paNa kare. A rIte dareka dharmane samanvaya taTastha rIte thAya te vizvadayanI najIka vahelI take AvI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 carcA-vicAraNA samanvaya mATenI be catuSTayI zrI. mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM; sarvadharma samanvaya mATe dareka dharmanA AcAryo, mumukSuoe keTalAka guNe khIlavavA paDaze. A mATe be catuSTayI jarUrI che - (1) sAdhanA catuSTayI ane (2) kArya catuSTayI. sAdhanA catuSTayImAM (1) pUrvagraha parihAra, (2) satyAgrAhI vRtti (3) vaijJAnika ciMtana-vAstaviktA ane ciMtanane meLa pADavo. pite samaje te bIjAne AcaraNa dvArA samajAvavuM; (4) anAgrahavRtti eTale ke pitAne je satyalakSI mUlya tAravyAM che tene Agraha kharA, paNa vaTALavRtti nahIM. A catuSTayIthI badhA dharmonA guruo ane anuyAyIo sAva najIka AvI ja jaze. kArya catuSTayAmAM (eTale ke sAmAjika AcAra mATe) (1) sadAcAra sevana, (2) saMyamalakSI jIvana, (3) sakriya zAMtine prayatna-kevaLa upadezAtmaka nahIM, paNa racanAtmaka, ane (4) mUlya saMzodhana jemAM e saMzodhana paNa kriyAtmaka hovuM joIe. Aje je vyavasthA gUMthAI gaI che tene ThekANe pADavAnuM kArya badhA dharmoe ja karavuM paDaze. A prakriyAne samAja vyApI banAvavA be prakAranA kAryakrama ApavA paDaze. (1) racanAtmaka (2) pratikArAtmaka, racanAtmakamAM sahakArI pravRttithI mAMDIne lavAdI prathA tathA sAhitya vagere bAbate Avaze tema sAhitya paNa Avaze te bIjA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 pratikArAtmaka bhAgamAM tapa vagere Avaze. AvuM je sarvadharmonuM eka vyAsapITha para milana thAya te ghaNuM meTuM kAma thaze. AnA pariNAme karaNa ane sevAvALA dhArmika saMghone rAhata uparAMta krAMtinI dRSTi maLe; Aje je kAMi khAM nokhAM dhArmika saMgaThane che temanI sAthe paNa A rItanA saMbaMdha baMdhAtA temane paNa mArgadarzana maLe ane mArganusArI saMgaThanane paNa saheje cAlanA maLI jAya. jo ke sAmAnya janasamAjanAM saMgaThane, sIdhA vrata jIvanane na pakaDI zake, te satya ane ahiMsAnI dizAmAM temanuM ghaDatara AgaLa ; vadhe ane tethI rAjya ane prajA, baMnenAM vividha kSetre upara temane prabhAva te paDe ja. Ama sAdhusaMsthA A bhagIratha kAryamAM agresara banI zake e viSe vadhAre kahevAnI jarUra nathI. sAdhusaMsthAne pAye AdhyAtmika heya, ane bIjI vidyAo paNa enA jIvanamAM vaNAI jAya, ane tevI sAdhusaMsthA, A badhI saMsthAo dvArA prayoga karAve. A prayoganAM eka bhAla naLakAMThA pradeza jevA bhale mAMDa zarUAtamAM jillA ke tethIye nAnA vistAramAM heya. Ama prayoga karanArA kendro, mArgAnusArI saMgaThana, sAdhu pariSada ane A badhonI saMkalana samiti, A cAra aMgo dvArA vartamAna yuge sakriya prayatna thAya te sarvadharma samanvaya ApoApa sakriya rIte thAya ane pUrvagraha rahita sakriya prayatna thAya te prabhAva khUba vadhI jAya." zrI. pujAbhAI: "sarvadharma samanvaya mATe mArA namra mate bahu abhyAsanI jarUra che. tenA karatAM te ahiMsAnA vyaktigata ane sAmudAyika jhINavaTabharyA AcaraNanI jarUra che. vizvamAM mAnava mAnava vacce ja nahIM, paNa prANImAtra pratye potApaNuM rAkhe teja dharmanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra56 rahasya che. mUrtipUjA ke amUrtipUjA, dhoLI ke bhagavAM vastro A badhAM cihane gauNa vastu che. samagra mAnava jAtinA hitanAM kAryakrame, savadharmoe eka vyAsa pITha para bhegA thaIne ApavAno samaya pAkI gayo che. raziyA ane cInanI hiMsaka krAMtie jagatanA baLa gurUone cetavaNI ApI dIdhI hatI. chatAM ATaluM kheMcAyuM. have vahelI te cetavuM ja rahyuM. gAMdhIjIe pharI pAchI sarvadharmanI bhUmikA UbhI kare hatI. temanA gayA pachI jeTaluM moDuM thayuM te sAruM nathI thayuM. paNa thayuM te thayuM. have te vahelAmAM vahelI take cetavuM ja rahyuM. bhUtakALamAM aneka sAdhusaMtono bhArata upara je mahAna upakAra che te bhUlI na zakAya chatAM hamaNuM je sAva saMkucita daSTi AvI gaI che te badalAvavI che rahI ane sarvadharmanA dharmaguruone A dizAmAM sakriya banAvavA krAMtipriya sAdhu-sAdhvIoe pahela karavI joIe. (tA. 18-11-11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com