________________
વર્ષ ૨૭ મું
૪૦૯ ૫૦૭ મુંબઈ, જેઠ સુદ ૧૧, ગુરુ, ૧૯૫૦ અત્રે ઉપાધિનું બળ એમ ને એમ રહ્યા કરે છે. જેમ તે પ્રત્યે ઉપેક્ષા થાય છે તેમ બળવાન ઉદય થાય છે; પ્રારબ્ધ ધર્મ જાણી દવા ગ્ય છે; તથાપિ નિવૃત્તિની ઈચ્છા અને આત્માનું ઢીલાપણું છે, એવો વિચાર ખેદ આપ્યા રહે છે. કંઈ પણ નિવૃત્તિનું સ્મરણ રહે એટલે સત્સંગ તે ક્યાં રહેવું ગ્ય છે.
આ૦ સ્વ૦ પ્રણમ. ૫૦૮ મુંબઈ, જેઠ સુદ ૧૪, રવિ, ૧૯૫૦
.
પરમ સ્નેહી શ્રી સોભાગ,
આપને કાગળ ૧ સવિગત મલે હતે. ઉપાધિના પ્રસંગથી ઉત્તર લખવાનું થયું નથી, તે ક્ષમા કરશે. - ચિત્તમાં ઉપાધિના પ્રસંગ માટે વારંવાર ખેદ થાય છે કે, આવો ઉદય જે આ દેહમાં ઘણું વખત સુધી વર્યા કરે તે સમાધિદશાએ જે લક્ષ છે તે લક્ષ એમ ને એમ અપ્રધાનપણે રાખો પડે, અને જેમાં અત્યંત અપ્રમાદન ઘટે છે, તેમાં પ્રમાદગ જેવું થાય.
કદાપિ તેમ નહીં તે પણ આ સંસારને વિષે કોઈ પ્રકાર રુચિગ્ય જણાતો નથી; પ્રત્યક્ષ રસરહિત એવું સ્વરૂપ દેખાય છે, તેને વિષે જરૂર સદ્વિચારવાન જીવને અ૯૫ પણ રુચિ થાય નહીં, એ નિશ્ચય વર્તે છે. વારંવાર સંસાર ભયરૂપ લાગે છે. ભયરૂપ લાગવાને બીજે કઈ હેતુ જણાતે નથી, માત્ર એમાં શુદ્ધ એવું આત્મસ્વરૂપ અપ્રધાન રાખી વર્તવું થાય છે તેથી મોટો ત્રાસ વર્તે છે, અને નિત્ય છૂટવાનો લક્ષ રહે છે; તથાપિ હજુ તે અંતરાય સંભવે છે, અને પ્રતિબંધ પણ રહ્યા કરે છે; તેમ જ તેને અનુસરતા બીજા અનેક વિકલ્પથી ખારા લાગેલા આ સંસારને વિષે પરાણે સ્થિતિ છે.
તમે કેટલાક પ્રશ્ન લખે છે તે ઉત્તરાગ્ય હોય છે, છતાં તે ઉત્તર ન લખવાનું કારણ ઉપાધિ પ્રસંગનું બળ છે, તથા ઉપર જણાવેલ એ ચિત્તને ખેદ રહે છે તે છે.
આ૦ સ્વ. પ્રણામ.
૫૦૯ મેહમયી, અષાડ સુદ ૬, રવિ, ૧૯૫૦ શ્રી સૂર્યપુરસ્થિત, શુભવૃત્તિસંપન્ન, સત્સંગયોગ્ય શ્રી લલુજી પ્રત્યે,
યથાગ્યપૂર્વક વિનંતિ કે –
પત્ર પ્રાપ્ત થયું છે. તેની સાથે ત્રણ પ્રશ્નો છૂટાં લખ્યાં છે, તે પણ પ્રાપ્ત થયાં છે. જે ત્રણ પ્રશ્નો લખ્યાં છે તે પ્રશ્નો મુમુક્ષુ જીવને વિચારવા હિતકારી છે.
જીવ, કાયા પદાર્થપણે જુદાં છે, પણ સંબંધપણે સહચારી છે, કે જ્યાં સુધી તે દેહથી જીવને કર્મને ભેગ છે. શ્રી જિને જીવ અને કર્મને ક્ષીરનીરની પેઠે સંબંધ કહ્યો છે તેનો હેતુ પણ એ જ છે કે, ક્ષીર અને નીર એકત્ર થયાં સ્પષ્ટ દેખાય છે, છતાં પરમાર્થે તે જુદાં છે; પદાર્થપણે ભિન્ન છે; અગ્નિપ્રાગે તે પાછાં સ્પષ્ટ જુદાં પડે છે, તેમ જ જીવ અને કર્મનો સંબંધ છે. કર્મને મુખ્ય આકાર કઈ પ્રકારે દેહ છે, અને જીવ દ્વિયાદિ દ્વારા ક્રિયા કરતે જાણી જીવ છે એમ સામાન્યપણે કહેવાય છે, પણ જ્ઞાનદશા આવ્યા વિના જીવ, કાયાનું જે સ્પષ્ટ જુદાપણું છે, તે જીવને ભાસ્યામાં આવતું નથી, તથાપિ ક્ષીરનીરવત્ જુદાપણું છે. જ્ઞાનસંસ્કારે તે જુદાપણું સાવ સ્પષ્ટ વર્તે છે. હવે ત્યાં એમ પ્રશ્ન કર્યું છે કે, જે જ્ઞાન કરી જીવ ને કાયા જુદાં જાણ્યાં છે, તે પછી વેદનાનું વેદવું અને માનવું શાથી થાય છે? તે પછી થવું ન જોઈએ, એ પ્રશ્ન જોકે થાય છે, તથાપિ તેનું સમાધાન આ પ્રકારે છે –
સૂર્યથી તપેલા એવા પથ્થર તે સૂર્યના અસ્ત થયા પછી પણ અમુક વખત સુધી તપ્યા રહે છે, અને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
