Book Title: Shrimad Rajchandra
Author(s): Govardhandas
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram
View full book text
________________
પરિશિષ્ટ ૫
૮૮૫ જીવ–આત્મા; જીવપદાર્થ.
તીર્થકર-ધર્મના ઉપદેશનાર, જેનાં ચાર ઘનઘાતી જીવરાશિ-જીવસમુદાય.
કર્મ નાશ પામ્યાં છે તથા જેને તીર્થંકર નામજીવાસ્તિકાય-જ્ઞાન દર્શનસ્વરૂપ આત્મા. તે આત્મા કર્મની પ્રકૃતિને ઉદય વર્તે છે. તીર્થને સ્થાપનાર.
અસંખ્યાતપ્રદેશી છે, તેથી અસ્તિકાય કહેલ છે. તીવ્રજ્ઞાનદશા-જે દશામાં જ્ઞાન અતિશય આત્મજોગાનલ-બાનરૂપી અગ્નિ.
નિષ્ઠ હોય. જ્ઞાત-જાણેલ.
તીવ્રમુમુક્ષતા-ક્ષણે ક્ષણે સંસારથી છૂટવાની ભાવના, જ્ઞાતપુત્ર-ભગવાન મહાવીર; જ્ઞાત નામના ક્ષત્રિય
અનન્ય પ્રેમે મોક્ષના માર્ગમાં ક્ષણે ક્ષણે પ્રવર્તવું. વંશના.
(પત્રાંક ૨૫૪) જ્ઞાતા-જાણનાર; આત્મા; પ્રથમાનુયોગના સૂત્રનું નામ. જ્ઞાન-જે વડે પદાર્થો જણાય છે. જ્ઞાન આત્માનો ધર્મ છે. તુચ્છ સંસારી-અલ્પ સંસારી. જ્ઞાનધારા-જ્ઞાનને પ્રવાહ.
તુષ્ટમાન-પ્રસન્ન; રાજી. જ્ઞાનવૃદ્ધ-જ્ઞાનમાં જે વિશેષ છે તે.
ત્રણ અનેરથ-(૧) આરંભ પરિગ્રહને ત્યાગવા, જ્ઞાનાક્ષેપકવંત-સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માનું જ્ઞાનપ્રિય.
(૨) પાંચ મહાવ્રતને ધારણ કરવાં, (૩) મરણય-જાણવા યોગ્ય પદાર્થો.
કાળે આલોચના કરી સમાધિમરણની પ્રાપ્તિ.
ત્રણ સમકિત-(૧) ઉપશમ સમકિત, (૨) ક્ષાયિક ત -રહસ્ય; સાર; સત્પદાર્થ; વસ્તુ; પરમાર્થ
સમકિત અને (૩) ક્ષાયોપથમિક સમકિત; અથવા યથાવસ્થિત વસ્તુ.
(૧) આપ્તપુરુષના વચનની પ્રતીતિરૂપ, આજ્ઞાની તત્ત્વજ્ઞાન-તવંસંબંધી જ્ઞાન.
અપૂર્વ રુચિરૂપ, સ્વછંદનિરોધપણે આમપુરુષની તત્વનિ ઠા-તત્ત્વમાં આસ્થા.
ભક્તિરૂપ, એ પ્રથમ સમકિત કહ્યું છે. તત્પર–એકધ્યાન; બરાબર પરોવાયેલું; તૈયાર.
(૨) પરમાર્થની સ્પષ્ટ અનુભવાશે પ્રતીતિ તે તદાકાર–તેના જ આકારનું; તન્મય; લીન.
સમકિતનો બીજો પ્રકાર કહ્યો છે. તપ-કોઈ પણ પદાર્થમાં લીનતા.
(૩) નિર્વિકલ્પ પરમાર્થ અનુભવ તે સમકિતનો તન-શરીર.
ત્રીજો પ્રકાર કહ્યો છે. (પત્રાંક ૭૫૧) તનય-પુત્ર.
ત્રસ-બે ઇંદ્રિય, તે ઇંદ્રિય, ચૌ ઇંદ્રિય તથા પંચેન્દ્રિય તપ-ઈદ્રિયદમન, તપસ્યા, ઇચ્છાનો નિરોધ; ઉપ
જીવોને ત્રસ કહે છે. વાસાદિ બાર પ્રકારે છે.
ત્રિદંડ-મનદંડ, વચનદંડ, કાયદંડ. તમ-અંધારું. તમતમપ્રભા-સાતમી નરક.
ત્રિપદ-ઉત્પાદ, વ્યય અને ધ્રૌવ્ય; અથવા જ્ઞાન, તમતમા-ગાઢ અંધકારવાળી સાતમી નરક.
દર્શન, ચારિત્ર. તસ્કર-ચોર.
ત્રિરાશિ-મુક્ત જીવ, ત્રસ તથા સ્થાવર જીવ; જીવ, તંતહારક-વાદવિવાદનો નાશ કરનાર.
અજીવ તથા બેના સંગરૂપ અવસ્થા. તાદાઓ-એકતા; લીનતા.
ત્રેસઠશલાકાપુરુષ-૨૪ તીર્થકર, ૧૨ ચક્રવર્તી, ૯ તારતમ્ય-ઓછાવત્તાપાડ્યું.
વાસુદેવ, ૯ પ્રતિવાસુદેવ, ૯ બલભદ્ર એમ ૬૩ તિભાવ-ઢંકાઈ જવું.
ઉત્તમ પુરુષે છે. તિર્યપ્રચય-પદાર્થના પ્રદેશને સંચય; બહુ
પ્રદેશીપાડ્યું. તીર્થ-ધર્મ; તરવાનું સ્થાન; શાસન. સાધુ, સાધ્વી, દમ-ઇંદ્રિયોને દબાવવી તે.
શ્રાવક, શ્રાવિકારૂપ સંઘ સમુદાય; ગંગા, દશ અપવાદ-આ દશ અપવાદોને આશ્ચર્ય પણ જમુનાદિ લૌકિક તીર્થ છે.
કહેવામાં આવે છે. (૧) તીર્થકર પર ઉપસર્ગ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Page Navigation
1 ... 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032