________________
प्रो योनी टी । पद३ सू.३० क्षेत्रानुसारेण नैरयिकाद्यल्पवहुत्यम् २८३ भवन्ति, तस्य प्रतरद्वयस्य ज्योतिष्काणां प्रत्यासन्नत्वेन स्वस्थानत्वात्, भवनपतिवानव्यन्तरज्योतिष्काणां मन्दरादी सौधर्मादिकल्पगतानां स्वस्थाने गमनागमनात्, सोधर्मादिषु देवत्वेन उत्पित्सूनां देवायुः प्रतिसंवेदयमानानां स्त्रोत्पत्तिदेशमभिगच्छताम् पूर्वोक्तप्रतरद्वयसंस्पर्शनात्, साकल्येन पूर्वोक्तप्रतरद्वयसंस्पर्शिनां प्ररूपणेऽति वहुत्वाच्च प्रागुक्तेभ्योऽसंख्येयगुणत्वं भवति, तेभ्योऽपि 'तेलोक्के संखेजगुणा' त्रैलोक्ये-लोकत्रयवर्तिनो देवाः संख्येयगुणा भवन्ति, भवनपतिवानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकानां देवानां तथाविधप्रयत्न विशेपवशात् वैक्रियसमुद्घातेन समवहतानां लोकत्रसंस्पर्शनात्, तेपां पूर्वो कमतरद्वयसंस्पर्शिभ्यः संख्येयऊर्ध्वलोक मे सब से कम देवों का होना सिद्ध होता है। उनकी अपेक्षा ऊर्ध्वलोक-मध्यलोक नामक दो प्रतरों के देव असंख्यातगुणा अधिक हैं, क्योंकि ये दोनों प्रतर ज्योतिषक देवों के समीपवर्ती हैं, अतएव उनके स्वस्थान हैं। इसके अतिरिक्त भवनपति, वानव्यन्तर और ज्योतिष्क देव सुमेरु आदि पर गमन करते हैं। सौधर्म आदि कल्पों के देव अपने स्थान में आते जाते हैं, या सौधर्म आदि देव लोकों में देवरूप से उत्पन्न होने वाले जो देवायु का वेदन कर रहे हैं, वे जब अपने उत्पत्ति देश में जाते हैं लब पूर्वोक्त दोनों प्रतरों का स्पर्श होता है। ऐसे देव पूर्वोक्त देवों से असंख्यातगुणा अधिक हैं। उनकी अपेक्षा भी त्रैलोक्य में अर्थात् लोकत्रयवर्ती देव संख्यातगुणा हैं, क्योंकि भवनपति, वानव्यन्तर, ज्योतिष्क और वैमानिक देव एक प्रकार के विशेष प्रयत्न से जब वैक्रिय समुद्घात करते हैं, तव तीनों लोकों का स्पर्श करते हैं। वे पूर्वोक्त दोनों प्रतरों को स्पर्श करने वालों की अपेक्षा संख्यातगुणा अधिक हैं। उनकी अपेक्षा अधोलोकદેવેના સમીપવતી છે. તેથી જ તેમના સ્વસ્થાન છે. તેના શિવાય ભવનપતિ : વ્યાનવ્યન્તર અને જ્યોતિષ્ક દેવ સુમેરૂ આદિ પર ગમન કરે છે, સૌધર્મ આદિ કોને દેવ પિતાના સ્થાનમાં આવે જાય છે, અગર સીધમ આદિ દેવલેમાં દેવરૂપથી ઉત્પન્ન થનાર જે દેવાયુનું વેતન કરી રહેલ છે, તેઓ
જ્યારે પિતાના ઉત્પત્તિ દેશમાં જાય છે ત્યારે પૂર્વોક્ત બને પ્રતોને સ્પર્શ થાય છે. એવા દેવ પૂર્વોક્ત દેથી અસંખ્યાત ગણ અધિક છે, તેમની અપેક્ષાએ પણ શૈલેકમાં અર્થાત્ લકત્રયવતી દેવ સંખ્યાત ગણું છે, કેમકે ભવનપતિ, વાનન્તર, તિષ્ક અને વિમાનિક દેવ એક પ્રકારના વિશેષ પ્રયનથી જ્યારે વૈકિય સમુદૃઘાત કરે છે, ત્યારે ત્રણે લોકોને સ્પર્શ કરે છે. તેઓ પૂર્વોકત બને પ્રતને સ્પર્શ કરનારની અપેક્ષાએ સંખ્યાત ગણા
