________________
प्रमेयवाधिनी टीका पद ५ सू.१४ द्विप्रदेशिकपुद्गलपर्यायनिरूपणम् ८६१ स्थानपतितो भवति, 'योगाहणट्टयाए चउट्ठाणवडिए' अवगाहनार्थतयाअवगाहना पेक्षया चतु:स्थानपतितो भवति, 'टिईए तुल्ले स्थित्या तुल्यो भवति, उभयेपामपि जघन्यस्थितिकत्वात् 'वण्णाइ उवरिल्ल चउफासेहिय छाणवडिए' वर्णादिभिः उपरितन चतुःस्पर्शी श्च-शीतोष्णस्निग्धरूक्षस्पर्शपर्यवैः पट्स्थानपतितो भवति, ‘एवं उक्कोसठिइए वि' एवम्-जघन्यस्थितिकासंख्येयप्रदेशिकपुद्गलस्कन्धः प्रतिपत्तव्यः, 'अजहण्णमणुकोसठिइए वि एवं चेच' अजघन्यानुत्कृष्ट स्थितिकोऽपि असंख्येयप्रदेशिक पुद्गलस्कन्धः, एवञ्चैव-जवन्यस्थितिकासंख्येय प्रदेशिकषुद्गलस्कन्धवदेव अवगन्तव्यः, किन्तु-'णवरं ठिईए चटाणवडिए' नवरस्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु स्थित्या चतु:स्थानपतितो भवति, गौतमः पृच्चति'जहण्णठिइयाणं अणंतपएसियाणं पुच्छा' हे भदन्त ! जघन्यस्थितिकानाम् अनन्तादेशिकानां पुद्गलरम्कन्धानां कियन्तः पयेवाः प्रज्ञप्ताः ? इति प्रच्छा. भगवान् आह-'गोयमा ! हे गौतम ! 'अणंता पज्जवा पण्णत्ता' जघन्यस्थितिद्रष्टि से चतुःस्थानातिन होता है, स्थिति की अपेक्षा से तुल्य है क्योंकि दोनों जघन्य अर्थात् एक समय की स्थिति वाले हैं, वर्णादि की अपेक्षा से तथा ऊपर के चार स्पर्शो की अपेक्षा से षट्स्थानपतित होता है। उत्कृष्टस्थितिक असंख्यातमदेशी स्कध भी इसीप्रकार समअलेना चाहिए । सध्यमस्थिति वाले असंख्यानप्रदेशी स्कंध की वयतव्यता श्री ऐसी ही है, किन्तु स्थिति की अपेक्षा वह चतुःस्थानपतित होता है क्योंकि मध्यम स्थिति का जघन्य और उत्कृष्ट स्थिति की तरह एक रूप नहीं होता, उसमें विविधता होती है। ___गौतम-हे भगवन् ! जघन्य स्थिति वाले अनन्तप्रदेशी स्कंधों के कितने पर्याय हैं ? થાય છે. પ્રદેશોની દષ્ટિએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે, અવગાહનાની દષ્ટિએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે, સ્થિતિની અપેક્ષાએ તુલ્ય છે કેમકે બન્ને જઘન્ય અર્થાત્ એક સમયની સ્થિતિવાળા છે, વર્ણાદિની અપેક્ષાએ તથો ઉપરના ચાર સ્પર્શથી ષટસ્થાન પતિત બને છે. ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિક અસંખ્યાત પ્રદેશી કન્ય પણ આ રીતે સમજી લેવું જોઈએ. મધ્યમ સ્થિતિવાળા અસંખ્યાન પ્રદેશી કન્યની વક્તવ્યતા પણ એવી જ છે, કિન્તુ સ્થિતિની અપેક્ષાએ તે ચતુઃસ્થાન પતિત બને છે, કેમકે મકામ સ્વિતિના જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિની જેમ એક રૂપ નથી થતા, તેમાં વિવિધતા હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન' જઘન્ય સ્થિતિવાળા અને પ્રદેશ સ્કના કેટલા પર્યાય છે?
