________________
૪૬
vities
माराः स्तनितकुमारा अपि नियमेन पहूमासावशिष्टायुकाः पारभविकायुष्यं बध्नन्ति इत्यर्थः, गौतमः पृच्छति - 'पुढविकाइयाणं भंते! कतिभागावगाड्या परमवियाउ पकरेंति ?' हे भदन्त । पृथिवीकायिकाः खलु कति भागावशेपायुप्काःकियद भागावशिष्टायुपः पारभविकायुष्यं - परभवसम्बन्ध्यायुष्यम् प्रकुर्वन्ति ? वध्नन्ति ? भगवान् आह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'पुढविकाइया दुविधा पण्णत्ता' पृथिवीकायिका द्विविधाः प्रतप्ताः 'तं जहा- सोवकमा उया य, निम्वकमाउया य तद्यथा - सोपक्रमायुकाच निरुपक्रमायुष्काच उपक्रमेण सहितमायु येषां ते सोपक्रमायुष्काः नास्ति उपक्रमो यस्मिन तादृशमायुर्वेषां ते निरुपक्रमायुपः 'तत्थ णं जे ते freeकमाउया ते नियमा तिभागावसेसाउया परभविचाउ पकरेंति' तत्र खलु सोपक्रमनिरुपक्रमायुक मध्ये ये निरुपक्रमायुकाः पृथिवीकायिकाः सन्ति, उदधि कुमार, छीपकुमार, दिक्कुमार, पवनकुमार और स्तनितकुमार भी वर्तमान आयु के छह मास शेष रहने पर अगले भव की आयु का बन्ध करते हैं ।
गौतम - हे भगवन् ! पृथ्विीकायिक जीव वर्त्तमान भाग शेष रहने पर परभव की आयु का बन्ध करते हैं
भगवान - हे गौतम! पृथ्वीकायिक जीव दो प्रकार के कहे हैं - सोपकम आयु वाले और निस्पक्रम आयु वाले । आयु का विवात करने वाले विप, शस्त्र, अग्नि, जल आदि उपक्रम कहलाते हैं । इन उपक्रमों के योग से दीर्घ काल में धीरे-धीरे भोगी जाने वाली आयु शीघ्र ही भोग ली जाती है । जो आयु उपक्रमयुक्त हो वह सोपक्रम कहलाती है और जो आयु उपक्रम से प्रभावित न हो सके वह निरुपक्रम कहलाते हैं । पृथ्वीकायिक जीव दोनों प्रकार के होते हैं - सोपक्रम કુમાર, પવનકુમાર અને સ્તનિતકુમાર પણ વમાન આયુના છ માસ શેષ રહેતા આગલા ભવના આયુને અન્ય કરે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી:-હે ભગવન । પૃથ્વીકાયિક છત્ર વર્તમાન આયુના કેટલા ભાગ શેષ રહેતા પરભવના આયુષ્યના અન્ય કરે છે?
શ્રી ભગવાન :–ગૌતમ 1 પૃથ્વીકાયિક જીવ એ પ્રકારના કહ્યા છે–સેપક્રમ યુવાળા અને નિરૂપક્રમ આયુવાળા, આયુષ્યના વિદ્યાત કરનારા વિષ, શસ્ત્ર અગ્નિ, જળ આદિ ઉપક્રમ કહેવાય છે. આ ઉપક્રમેાના ચેગથી દીર્ઘ કાળમાં ધીરે ધીરે ભેળવાતુ આયુ જલ્દીથી ભેળવાઈ જાય છે. જે આયુ ઉપક્રમ યુક્ત હાય તે સેાપક્રમ કહેવાય છે અને જે આયુ ઉપક્રમથી પ્રભાવિત ન થઈ શકે તે નિરૂપક્રમ કહેવાય છે. પૃથ્વીકાયિક છત્ર બન્ને પ્રકારના હાય છે-સેપકમ
आयु का कितना
