________________ હિમાલય. ખીણોની પાછળ હિમાલયની અંદરની હાર છે. એ બીજી ડુંગરોથી થયેલી ભીંતનાં મથાળાં પણ બરફથી ઢંકાયેલા છે. આ બેવડી પહાડી ભતિની પિલીમરમોટા ખાડ કે ખીણોની હારો છે, તેમાં સિંધુ, સતલજ અને બ્રહ્મપુત્રને માટે પાણીનો જમાવ થાય છે. આ ખીણોની ઉત્તર બાજાએ તિબેટનો ઉચ્ચ પ્રદેશ છે. તે દરિયાથી 16,00 ફુટ ઊંચો છે. હિમાલકરીને એરિઆના બીજા ભાગથી હિંદ જુદો પડે છે. તિબેટ અને હિંદની વયેના પતિનાં મથાળાં હિમથી સદા ઢંકાયેલાં છે; અને ઘણું મોટાં ગતિવાળાં બરફનાં મેદાન (લેશીઅર ) હળવે હળવે નીચેની ખીણમાં ઊતરે છે. એમાંના એકની લંબાઈ 60 માઈલની જાણવામાં આવી છે. આ અરણ્યના ઘણાક ભાગમાં માણસથી પેશી શાકાતું નથી, અને એમાં લશ્કરને જવાને એક માર્ગ નથી. પરંતુ હિમ્મતવાળા વેપારીઓ ઘેટાંનાં ચામડાં પહેરી એના 18,000 ફુટ ઊંચા ઘાટની વાટે આવજા કરે છે. થાક અને શ્રમથી મરી ગયેલાં ખાચર અને ટટુનાં પડેલાં હાડકાંવડે તેમનો માર્ગ જણાય છે. યક નામે નાની ગાયો પાસે હિમાલયમાં પોઠીનું કામ કરાવે છે. પીઠ ઉપર ભારે બજે લઈતઓ ઊભા ઢોળાવ આસ્તે આસ્તે ચઢે છે. યુરોપમાં એગાયોની પૂછડીના વાળની શીત કે કોર બને છે. વળી પહાડી કે ઘેટાંની પીઠ પર ટંકણખારની ગુણો લાધી તળેટીના પ્રદેશમાં નજીકના બજારોમાં વેચવા લઈ જાય છે. ત્યાં ઘેટાનાં અંગ પરથી ઉન ઉતારી લે છે, ને તેમને મારીને માંસ ખાવામાં લે છે; થોડાંક ધેટાંના પર ખાંડ તથા કપડાં લાદી પાછાં માંહેના પર્વત પર લઈ જાય છે. હિમાલયની શાખાઓ–હિંદની ઉત્તર દિશામાં હિમાલય બેવડા કેટપે આવી રહે છે એટલું જ નહિ, પણ તેને બન્ને છેડે દક્ષિણભણું શાખાઓ ફુટેલી છે; તેઓ ઈરાન અને વાયવ્ય ખૂણાની સરહદોને બચાવ કરે છે. નાગ અને પ&ોઈ નામે ઈશાન તરફની શાખાએના પહાડે સુધરેલા બ્રિટિશ મૂલક અને ઉપલા બ્રહ્મદેશમાં વસનારા રાની લકની વચ્ચે આડ થઈ રહેલા છે. હિમાલયથી દક્ષિણ ભણી જ્યાં એ આડ વળે છે ત્યાં એમાં માર્ગ છે, તે વાટે બ્રહ્મપુત્રનદ આસામની ખીણમાં ધયે જાય છે. સામી બાજુએ એટલે બ્રિટિશ
