________________ हिंदना लोकनो टुंको इतिहास. प्रकरण 1 लुं. દેશનું વર્ણન સ્થિતિ અને વિસ્તાર –હિંદ માટે ત્રિકોણાકારદા છે.એમ. એશિઆથી માંડી દક્ષિણમાં સમુદ્ર સૂધી ગયેલો છે. એની ઉત્તરે હિમાલય પર્વતની હાર છે, એની પશ્ચિમ બાજુ ઘણે ભાગ હિંદી મહાસાગરને અડકેલે છે, અને પૂર્વ તરફના ઘા ભાગ પર બંગાળી અખાન છે. એ રીતે એની બધી સીમાએ કુદરતે રક્ષણસારૂ પર્વત અને સમુદ્ર રાખ્યા છે. એમાં પિસવાના બે રસ્તા છે, એક વાયવ્ય ખૂણામાં અને બીજે ઈશાન ખૂણામાં તેઓ વડે એ બાકીના એશિઆ સાથે જોડાયેલો છે. ઈશાન ખૂણાની હદપર ચીનાઈ રાજ કે તિબેટ અને બ્રહ્મદેશ વચ્ચેના ડુંગરીવાળાં જંગલે છે. વાયવ ખૂણાની સરહદ પર મુસલમાની ધર્મ માનનારાં અફગાનિસ્તાન, અને બલૂચીસ્તાનનાં સંસ્થાનો છે. એ ઈશાન અને વાયવ્ય તરફનો ઝાંપાને માર્ગે બે કેવળ જુદી જાતના લોક હિ માં આવ્યા છે. હિંદનો વિસ્તાર ઉત્તર અક્ષાંશ આઠથી છત્રીસ લગી છે; એટલે વિષુવવૃત્તના ઘણું ઉષ્ણુ પ્રદેશોથી સમશીતોષ્ણ કટિબંધમાં ઘણે દૂર સુધી છે. રાજ્યધારી કલકત્તા 88 પૂર્વ રેખાંશ પર છે; એથી સાંજના છ કલાકે ત્યાં જ્યારે સૂરજ આથમે છે ત્યારે ઈંગ્લાંડમાં બપોર થઈ ગયા હોય છે. ઉત્તરથી દક્ષિણ સૂધી હિંદની લંબાઈ, તથા પૂર્વથી પશ્ચિમ લગી તેની ઘણામાં ઘણું પહોળાઈ આશરે 1,900 માઈલ છે; પણ દક્ષિણ છેડે કન્યાકમારી આગળ તેને કિનારે જમરૂખના જેવો વાંક વાળે અણીપડે છે. આ તરફથી બંધ મૂલકમાં જે બ્રહ્મદે કે બંગાળી. અખાતના પૂર્વ કાંઠાના પ્રદેશને ઉમે છે. તે પ્રદેશને બદાદરા કહે છે. આ વર્ણનમાં સમાયેલા ભૂલકનું ક્ષેત્રફળ લગભગ 15 લાખ ચોરસ માઈલ છે, અને એમાં 28 કરોડ 80 લાખ માણસની વસ્તી છે. માટે
