Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 02
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir
गुग्गुलुपकरणम् ]
द्वितीयो भागः।
४३ ]
(१३३२) गुग्गुलुशोधनम् (र.र.।उप.१०) (१३३५) गुग्गुल्वादिवटी (वृ.नि.र.।अर्श.चि.) दशमूलकाथ उष्णे पूते
गुग्गुलुं लशुनं निम्बबीजरामठनागरैः । गुग्गुलुं परिक्षिप्यालोड्य च । गुटी शीतोदकेनोक्ताअर्शान् हन्ति च तत्क्षणात्।। वस्त्रपूतं विधाय चण्डा
गूगल, लशुन (ल्हसन ), निबौली, हींग तपे विशोष्य घृतं दत्वा पिण्डिम् ॥ (घीमें भुना हुवा ) और सोंठ समान भाग लेकर
गूगलको दश मूलके स्वच्छ (वस्त्रपूत) और चूण करके गोलियां बना लीजिए। उष्ण काथमें मिलाकर कपड़ेसे छानकर तेज धूपमें । इन्हें शीतल जलके साथ सेवन करनेसे सुखानेके पश्चात् घृत डालकर कूटनेसे वह शुद्ध अश रोग (बवासीर ) अत्यन्त शीघ्र नष्ट होती है। हो जाता है।
(मात्रा १॥ माशा) (१३३३) गुग्गुल्वादिप्रयोगचतुष्टयः (१३३६) गुडूच्यादिगुग्गुलुः (यो.र.वा.व्या.) (वं. मा. । शोथा. )
गुडूचीत्रिफलाकाथैर्गुग्गुलुः पिण्डितो वरः। परं मत्रेण संसेव्यं पिप्पली वा पयोन्विता। क्रोष्टशीर्ष निहन्त्युच्चैः सेवितो मासमात्रतः ।। गुडेन वाऽभया तुल्या विश्वं वा शोथरोगिणाम् ॥
गिलोय और त्रिफलेके काथमें गूगलको कूटशोथ रोगकी शान्तिके लिए गोमूत्रके साथ
कर गोलियां बना लीजिए।
इन्हें एक मास पर्यन्त सेवन करनेसे भयङ्कर गूगल, वा दृधके साथ पीपलका चूर्ण, या गुड़के
क्रोष्टुशीर्षका भी नाश हो जाता है । साथ समान भाग हैड़ अथवा गुड़ और सोंठ समान |
___(मात्रा- १||माशा, अनुपान त्रिफला या भाग मिलाकर सेवन करना चाहिए। गिलोयका काथ) ( मात्रा प्रत्येक ३ माशे । )
(१३३७) गोक्षुरादिगुग्गुलुः (१३३४) गुग्गुल्धादियोगः
( वृ. नि. र. । प्रमेह., शा. सं. । खं. २ अ. ७; ( वा. भ. । उ. स्था. अ. २८, ग. नि. । भग.) यो. चि. । मिश्र. अ. ७; वै. र. । मूत्रकृ.; ग. गुग्गुलुपञ्चपलं पलांशकामागधिका त्रिफलातथैव। नि. । प्र०; वृ. यो. त.। १०० त.; व. मा. प्र.) त्वत्रुटिकर्षयुतमधुलीढं कुष्ठभगन्दरगुल्मगतिघ्नम्।। अष्टाविंशति संख्यानि पलान्यानीय गोक्षुरात्।
गूगल ५ पल (२५ तोले ) पीपलका चूर्ण विपचेत्पड्गुणे नीरे काथो ग्राह्योऽर्धशेषितः ॥ १ पल, त्रिफलाका चूर्ण १ पल तथा दालचीनी ततः पुनः पचेत्तत्र पुरं सप्तपलं क्षिपेत् । और छोटी इलायचीका चूर्ण १-१ कर्ष (१।तोला) गुडपाकसमाकारं ज्ञात्वा तत्र विनिःक्षिपेत् ।। लेकर एकत्र कृट लोजिए। इसे शहदके साथ त्रिकटु त्रिफला मुस्तं चूर्णितम् पलसप्तकम् । चाटनेते कुष्ठ, भगन्दर और गुल्म रोगकी वृद्धि | ततः पिण्डीकृतं चास्य गुटिकामुपयोजयेत् ।। रुक जाती है।
हन्यात्पमेहं कृच्छं च प्रदरं मूत्रघातकम् । (मात्रा-१॥माशंसे ३ माशे तक) वातासं वातरोगांश्च शुक्रदोषं तथाश्मरीम् ।
For Private And Personal