Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 02
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy

View full book text
Previous | Next

Page 517
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir रसमकरणम् ] द्वितीयो भागः। [ ५०५] (२७७९) त्र्यम्बकाभ्रम् (भै. र. । स्वरभेद.) नामवल्लीदलैः पिष्टं ताम्रपिष्टिं प्रकल्पयेत् । अभ्रं मेचकमारित पल मितं व्याघ्रीबलागोक्षुरम्। रुध्वा लघुपुटैः पच्याभूधरे यामपञ्चकम् ॥ कन्यापिप्पलिमूलभृङ्गषकाः पत्रं तथा वादरम् ॥ आदाय चूर्णयेत्तुल्यैस्त्र्यूषणैः सममिश्रितैः । धात्रीरात्रिगुडूचिकाः पृथगतः सत्वैः पलांशैर्युतम्। अर्धाङ्गकम्पवाता” भक्षयेच्च द्विगुञ्जकम् ॥ सम्मोति मनोरमं सुवलितं कृत्वा यदासेवितम्॥ शुद्ध पारा और गन्धक ५-५ पल तथा वातोत्थं कफपित्तजं स्वरगतं यच्च त्रिदोषात्मक- शुद्ध ताम्रचूर्ण १ पल ( ५ तोले ) लेकर प्रथम मत्युच्चैर्वदतो हतं बहुविधं पानीयदोषोद्भवम् ॥ ताम्र और पारेको एकत्र खरल करें जब ताम्र कासंश्वासमुरोग्रहं सयकृतं हिक्कां तृषां कामला- पारेमें मिल जाय तो गन्धक मिलाकर कजली मीसि ग्रहणी ज्वरं बहुविधं शोथं क्षयञ्चाबुंदम् ॥ बनावें और फिर उसे १-१ दिन जम्बीरी नीबू हन्ति त्र्यम्बकमभ्रमद्भुततरं वृष्यातिवृष्यं परम् । तथा पानके रसमें घोटकर गोला बनाकर उसे वर्वृद्धिकरं रसायनवरं सर्वामयध्वंसि तत् ॥ शरावसम्पुट में बन्द करके लघुपुटमें फूकिये और १ पल ( ५ तोले ) निश्चन्द्र अभ्रकभस्ममें फिर नीबूके रस और पानके रसमें घोटकर ५ कटेली, बला, गोखरु, घृतकुमारी ( ग्वारपाठा ), . पहर तक भूधरयन्त्रमें पकाइये । तत्पश्चात् यन्त्रके पीपलामूल, भांगरा, बासा, बेरीके पत्ते, आमला, स्वांगशीतल होनेपर उसमेंसे औषधको निकालकर हल्दी और गिलोयमेंसे प्रत्येकका ५-५ तोले पीसकर उसमें उसके बराबर त्रिकुटाका चूर्ण स्वरस मिलाकर अच्छी तरह धोटकर ( ३-४ मिला लीजिये। रत्तीकी ) गोलियां बना लीजिये । ___इसे २ रत्ती मात्रानुसार सेवन करनेसे अर्द्धाङ्ग ___इनके सेवनसे वातज, पित्तज, कफज, सन्नि- और कम्पवात नष्ट होता है। पातज और अधिक बोलने या खराब पानीके। (२७८१)त्र्याहिकारिरसः (भै. र. ज्वर.) उपयोगसे उत्पन्न स्वरभङ्ग तथा खांसी, श्वास, रसगन्धशिलातालं सर्वैरतिविषा समा। उरोग्रह, यकृत् , हिक्का ( हिचकी ), तृषा, कामला, रसस्य द्विगुणं लौहं रौप्यं लौहाघ्रि सम्मितम्॥ अर्श, संग्रहणी, ज्वर अनेक प्रकारका शोथ, क्षय, पिचुमदरसेनापि विष्णुक्रान्तारसेन च । अर्बुद और अन्य कितने ही रोग नष्ट होते हैं। सर्व सम्मघु वटिकाः कुर्याद् गुञ्जात्रयोन्मिताः॥ ___यह अद्भुत गुणकारी गोलियां अत्यन्त वृष्य हन्यादतिविषाकाथसंयुतोऽयं रसोत्तमः। ( वीर्यवर्द्धक ), अग्निवर्द्धक और रसायन हैं। व्याहिकादीज्वरान् सर्वान् रक्षांसीव रघूद्वहः॥ (२७८०) त्र्यम्बकेश्वररसः ___ शुद्ध पारा, शुद्ध गन्धक, शुद्ध मनसिल और ( र. र. स. । उ. ख. अ. २१) | शुद्ध हरताल १-१ भाग, अतीसका चूर्ण इन मूतकस्य पलं पञ्च पलैकं ताम्रचूर्णकम् । . । सबके बराबर, लौहभस्म २ भाग और चांदीभस्म जम्बीराणां द्रवैः पिष्टं मूततुल्यं च गन्धकम् ॥ आधा भाग लेकर प्रथम पारे गन्धककी कजली भा० ६४ For Private And Personal

Loading...

Page Navigation
1 ... 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597