________________
૩૦
આગમ જીત હોય તેવા મહાપુરુષના આત્માઓ કેવા પરહિતમાં રક્ત હશે? તે સમજવું શ્રદ્ધાળુઓને માટે તે ઘણું સહેલું છે. લોકાતિક દેવેની મહત્તાને અને ભગવાન ઉમાસ્વાતિ
જે કે લેકાંતિક નામના દેવતાઓ કઈ પણ દેવકના ઇંદ્રપદે નથી, તેમજ ઈંદ્ર જેવી સ્થિતિ, રિદ્ધિ અને સમૃદ્ધિવાળા જે સામાનિકે એટલે ઇંદ્રની સમાન રિદ્ધિવાળા ગણાય છે તેવી સ્થિતિમાં પણ તેઓનથી, તે પણ ત્રિલેકનાથ તીર્થકર ભગવાને જગજીવના ઉદ્ધારને માટે તીર્થ પ્રવર્તાવે તેની અત્યંત લાગણીવાળા જૈનશાસનમાં વિશેવતઃ જુદા ઉલ્લેખનું સ્થાન પામેલા છે, અને તેથી જ તેઓ માત્ર પાંચમા દેવલોકમાં રહેવાવાળા છતાં તેમનું વર્ણન ભાષ્યકાર ઉમા સ્વાતિવાચકજી મહારાજે પ્રશ્નોના ઢોરતા એ સૂત્ર અને તારતા-વિરા-વષ્ણ-૯- -સુવિરાણાવાણ-મહતા એમ ભિન્નપણે જણાવી નિર્દેશ કર્યો છે. તત્વાર્થમાં આ ચોથો અધ્યાય જો કે દેવતાઓને અને તેને પટાને છે, તે પણ અંતર્ગતભેદને જે કોઈને માટે પણ સ્થાન મળ્યું હોય તે તે માત્ર આ લેકતિકેનેજ છે. તત્વાર્થ ભાષ્યના વિચિત્ર પ્રગને ખુલાસે
વળી તે જ ઉમાસ્વાતિવાચકજી લેકાંતિક દેવતાઓને કેટલા બધા અગ્રપદમાં મેલે છે તે એટલા ઉપરથી સમજાશે કે તેઓ જ આજ તત્વાર્થનું ભાષ્ય કરતાં જાંતિ એ વિચિત્ર પ્રયોગ વાપરે છે. આ પ્રયોગને વિચિત્ર એટલા જ માટે કહેવામાં આવે છે કે રદ શબ્દના ગે ગૌણ નામથી તૃતીયા થાય અને
જ તથા નિતા એ બેમાં ઈન્દ્રો સમગ્ર દેવલોકના માલિક અને લેકાંતિકના પણ માલિક હેઈને મુખ્ય છે, અને કાંતિક દેવતાઓ ઇંદ્રની આજ્ઞાને આધીન હોઈ, ઇંદ્ર કરતાં તે ગૌણ જ હોય અને તેથી રોજરિતજ એ પ્રાગ બન જોઈએ, છતાં લેકતિક દેવતાઓને જે મુખ્ય બનાવવામાં આવ્યા છે, તે મુખ્યતાએ
