Adhyatmamatpariksha Shabdasha Vivechan Part 01

Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 16

:
પૃષ્ઠ
|
૪૪-૪૫
૪૮ ૪૯
૪૯ ૫૦-૫૧
૫૧
૫૨
પર-પ૩
૫૩ ૫૩
અનુક્રમણિકા ગાથા • | વિષય
શરીરની જેમ વસ્ત્રાદિ શુદ્ધોપયોગમાં ઉપકારી. વસ્ત્ર આર્તધ્યાનના પરિહાર દ્વારા શુદ્ધઉપયોગને ઉપકારક અને રૌદ્રધ્યાનના પરિવાર દ્વારા શુભધ્યાનને ઉપકારક. ધ્યાનના આલંબનભૂત સ્વાધ્યાયમાં વસ્ત્રની ઉપકારકતા. મૃતકને આચ્છાદન માટે અને ગ્લાનના પ્રાણની રક્ષા માટે વસ્ત્રની ઉપકારકતા. મુખવસ્ત્રિકા, રજોહરણ અને ચોલપટ્ટાની ઉપયોગિતા ઓઘનિર્યુક્તિની સાક્ષીપૂર્વક વસ્ત્રની જેમ પાત્રગ્રહણના લાભો, વિશેષાવશ્યકની સાક્ષીપૂર્વક ધર્મોપષ્ટભક હોવાથી શરીરની જેમ વસ્ત્ર-પાત્રાદિનો અંગીકાર. શરીરના સંગની જેમ વસ્ત્રસંગમાં પણ પરમ ઉપેક્ષાનો અપ્રતિરોધ. વસ્ત્રની જેમ સાધુને વેદોદયના નિવારણ માટે આધ્યાત્મિકો તરફથી આપત્તિ. વસ્ત્રધારી સાધુનો ઉપહાસ કરનાર દિગંબરમતવાળા કુમારપાળાદિની અજ્ઞાનતાનું આવિષ્કરણ. સુધાવેદનાના પ્રતિકાર માટે આહારાદિની પ્રવૃત્તિની જેમ ધર્મોપકરણમાં સમાનતા. શુભ-અશુભ ઉદ્દેશને ઉદેશીને રાગ-દ્વેષની શુભાશુભતા. શ્વેતાંબરમત અને દિગંબરમત પ્રમાણે રાગ-દ્વેષના પ્રશસ્ત-અપ્રશસ્તનો વિભાગ. પ્રશસ્ત, અપ્રશસ્ત રાગ-દ્વેષનું સ્વરૂપ, ઉદ્ધરણપૂર્વક. પ્રશસ્ત, અપ્રશસ્ત પ્રવૃત્તિનું સ્વરૂપ. -પૂર્વપક્ષીની માન્યતાનુસાર પ્રવૃત્તિ રાગથી થાય, કેષથી નહિ. ઉપાદિત્સા, જિઘાંસા અને જિહાસાનું સ્વરૂપ. સ્વસિદ્ધાંતાનુસાર દ્વેષની પણ પ્રવૃત્તિ. પૂર્વપક્ષી- ત્રણ પ્રકારના જ્ઞાનથી ત્રણ પ્રકારની ઇચ્છા દ્વારા પ્રવૃત્તિ, તેથી રાગથી જ પ્રવૃત્તિ. સિદ્ધાંતપક્ષી-ઈષ્ટઅનિષ્ટપણાનું રાગ-દ્વેષને આધીનપણું, તેથી બ્રેષથી પણ પ્રવૃત્તિનો સંભવ. સમ્યગ્દષ્ટિ એવા ચક્રવર્તી આદિની પ્રવૃત્તિમાં વર્તતા રાગ-દ્વેષનું સ્વરૂપ અને તેઓનું માનસ. સરોગચારિત્ર પણ અંતે દુષ્કતગઈ અને સુકતાનુમોદનાગત પરિણામને ઉપકારી એવા પ્રશસ્તરાગ-દ્વેષથી સંકીર્ણ | પરના ઉપઘાત માટે કરાતો દ્વેષ અપ્રશસ્ત જ છે, એવી દિગંબરની માન્યતાના નિરાકરણપૂર્વક | વિશિષ્ટ કારણે કરાતો પ્રશસ્ત દ્વેષ, પ્રશસ્ત રાગની જેમ ચારિત્રના પરિણામની અપ્રતિબંધક.
સ્ફટિક અને તાપિચ્છકસમના દેખંતથી ઢષ સરાગચારિત્રને અનુપકારી, એ કથનનું યુક્તિપૂર્વક નિરાકરણ
ષ પણ રાગની જેમ સરા ચારિત્રને ઉપકારક છે, એ કથન દ્વારા દેશની પ્રશસ્ત-અપ્રશસ્તતાની સિદ્ધિ, અને પ્રવચનસારમાં દ્વેષને કેવલ અપ્રશસ્ત કહેલ છે એ વચનનું નિરાકરણ. કારણિક દ્વેષ નિષ્કારણે અનુપકારક. વિશિષ્ટ લબ્ધિધારી શ્રાવકના અભાવમાં લબ્ધિધારી શ્રમણને કૂપખનન દષ્ટાંતથી અપવાદથી કારણિક દ્વેષનો અધિકાર. સાર્વદિકત્વ અને કાદાચિત્કત્વ દ્વારા ગૃહસ્થ અને સાધુની પ્રભાવકતાનો ભેદ. બીજાને ઉપઘાત થાય તે પ્રકારે સંઘાદિની ભક્તિ કરવામાં ઉત્કૃષ્ટ શ્રાવકને પણ અધિકાર નહિ હોવાથી યતિને તો સર્વથા અધિકારના અસંભવની પૂર્વપક્ષીની શંકાનું નિરાકરણ. પુષ્ટાલંબન વિના અપવાદનું સેવન પ્રમાણભૂત નથી, સદ્ભૂત અર્થની ગવેષણાપૂર્વક અપવાદનું સેવન પ્રમાણભૂત.
૫૮-૫૯
૬૦
૬૦-૬૧
૬૨-૬૩