________________
પ્રેમ ગુમાવનારની મૂંગી વ્યથા
મીંઢા અવાજમાં પુછાયું : ‘શેમાં મૂકું ? ફાંટમાં કે કાંચળીમાં ?' થોડી શરમ અને થોડી નફટાઈ સાથે જેરામની પત્નીએ કહ્યું : ‘આજ ભલા રજા લેવા રોકાયા ?'
7
આ ઉદ્ગાર ઘણું બધું સૂચવી જતો હતો. જે૨ામને કાળ ચઢ્યો. જઈને પેલાના હાથમાંથી કોદાળી ખેંચી લઈ
-
પણ એ શહેરના રસ્તે આડે આવતા માણસ કે વાહનને અડફેટમાં લેવાને બદલે બ્રેક મારવા ટેવાઈ ગયો હતો. આજે પણ એણે જાત પર કાબૂ મેળવી લીધો. શેઢેથી પાછા વળી ખળા બાજુ જઈ ખોંખારો ખાશે. પણ ચીકણા શેઢા પરથી પગ વાળતાં ખ્યાલ ન રહ્યો અને પગ લપસ્યો. પાસેનો કપાસનો છોડ હાથમાં આવી જતાં એને સહેજ ટેકો મળ્યો. પડતાં પડતાં રહી ગયો. એથી અવાજ થયો. એ સાંભળી એની પત્નીની નજ૨ એના ભણી વળી. ખભો અને પીઠ જોઈ એ પતિને ઓળખી ગઈ. દોડી આવી.
‘જરા જોઈને ચાલવાતા ને, ભીના શેઢે −’
જેરામ બોલ્યો નહીં. બૂટ ચીકણી માટીમાં ખૂંપી ગયો હતો. એ ખંખેરી હાથમાં લીધો. પત્ની સાથે એની કરડી નજર મળી. એની ભોંઠપ વધી ગઈ. જેરામની નજર એની કાંચળી પરથી જલદી ખસી નહીં. એની કો૨ ૫૨ રૂ વળગેલું હતું. થોડી વાર પહેલાં જે કાને પડ્યું હતું એ યાદ આવી ગયું. હાથથી રૂ લઈ લેવાની ઇચ્છા મરી ગઈ. પત્ની જેરામની નજ૨ને કળી ગઈ. ચોંટેલું રૂ જોઈ છળી પડી. પીઠ ફેરવી એણે કાંચળી સાફ કરી. શેઢાની બીજી બાજુની કોરી જમીન પર ફાંટિયું પાથરેલું હતું. એમાં રૂ નાખી પતિ પાસે આવી.
જેરામ કપાસના વાવેતરની અંદર કાંટાળિયા છોડ ગોડતા ભાગિયાને જોવા મથતો હતો. એ કોદાળી ચલાવતો દૂર નીકળી ગયો. એના મનમાં પાપ ન હોત તો એ અવાજ સાંભળી દોડી આવ્યો હોત. નક્કી, આડો વેવાર ખુલ્લો પડી જતાં એ કોદાળી ઉછાળતો સરકી ગયો. પળવાર માટે ચોખવટ કરવાનું મન થયું. પણ જાણે કે જીભ લૂલી થઈ ગઈ હતી. વિશ્વાસઘાતનાં મોજાં નજીક અને દૂરથી એને પાછો ધકેલતાં હતાં. એ કંઈ નિર્દોષ ગમ્મત નહોતી જ. જેને સુખી કરવા મેં અગવડો વેઠવા માંડી એ આ મજૂરને મોહી પડી ? પોતે એક છોકરાની મા છે એય ભૂલી ગઈ ? આને કંઈ પણ પૂછી ચોખવટ ક૨વાનો અર્થ નથી. ખરેખર તો બેયને ઝૂડી નાખવાં જોઈએ. પણ ના. વળી પાછી બ્રેકની ટેવ યાદ આવી ગઈ.
થૈડિયા સાવચેત રહેવાની સલાહ આપતા. પણ પોતે માની લીધું કે જમાનો સુધી ગયો છે. ઊંચનીચના સંસ્કાર જેવો કોઈ ભેદ રહ્યો નથી. ભાગિયો આમન્યા તોડશે એવું સપનેય ધાર્યું ન હતું. પહેલાં તો બધાં બૂધાની બીકે પાંસરાં રહેતાં. પણ આજે મજૂર માણસને મારઝૂડ કરી બેસીએ ને એ ફરિયાદ કરે તો આપણે જેલમાં. ગુનેગારોને મન ફાવે તેમ વર્તવાની છૂટ આપે એવા કાયદા થયા. એ બંધ હોઠે બળતો રહ્યો. જમ્યો નહીં. દીકરો નિશાળેથી આવ્યો ત્યારે એના જીવમાં જીવ આવ્યો. · બે ઘડી વાતો કરી. સવારે એની સાથે નીકળશે. નવું દફતર ખરીદી આપશે. દીકરો ઇજનેર થશે એ એક જ સ્વપ્ન અકબંધ રહ્યું હતું. ઘરઆંગણે વટેમાર્ગુની જેમ ખાટલામાં પડી રહ્યો હતો. ઊંઘ આવી
