________________
માલતી શાહ
-
શાંતિદાસ ઝવેરી
(જન્મ - આશરે ઈ. સ. ૧૫૮૫ આસપાસ, અવસાન – આશરે ઈ.સ. ૧૯૯૦ આસપાસ)
ઈસુની સત્તરમી સદીમાં મોગલ રાજ્યકાળ દરમિયાન સક્રિય જીવન પસાર કરનાર આગેવાન જૈન વ્યાપારી શાંતિદાસ ઝવેરીની પ્રતિભા આજે પણ સમાજને આદર્શ પૂરો પાડે તેવી છે. મારવાડરાજસ્થાનના સિસોદિયા વંશના કાકોલા શાખાના ઓસવાલ વણિક શાંતિદાસમાં ક્ષાત્રતેજ, ૨ાજતેજ અને વેપાર-વણજની કુનેહનો સુભગ સમન્વય જોવા મળે છે.
શાંતિદાસ ઝવેરીના છઠ્ઠી-સાતમી પેઢીના પૂર્વજ પદ્મએ એક નાના હરણાનો શિકાર કર્યો. તેને લઈને નાસતા નાસતા પાછળ નજ૨ કરી તો બાળ હરણની માતાને પદ્મ આંસુ સાથે દયાર્દ્ર ચહેરે પોતાના ઘાયલ બચ્ચાની પાછળ દોડતી જોઈ. કાબેલ શિકારી પદ્મ આ દૃશ્યથી મનોમંથન અનુભવવા લાગ્યા. લાંબો પંથ કાપી થાકેલા પદ્મ પાણીની આશાએ દૂર પોતાના શિષ્યવૃંદ સાથે બેઠેલા સાધુ પાસે ગયા. પદ્મના મોં ૫૨ની મૂંઝવણ જોઈને સાધુપુરુષે સહજભાવે જણાવ્યું કે, ‘ક્ષત્રિયનો ધર્મ તો પ્રાણીઓનું રક્ષણ કરવાનો છે, હણવાનો નહીં.' આ વાત પદ્મના દિલસોંસ૨વી ઊતરી ગઈ અને તેમણે અહિંસાપ્રધાન જૈન ધર્મ અંગીકાર કર્યો.
શાંતિદાસના પિતા સહસ્રકિરણ પોતાની પંદર-સત્તર વર્ષની ઉંમરે મેવાડમાં ગામ-ગરાસ વગેરે લૂંટાઈ જવાથી ભાગ્ય અજમાવવા અમદાવાદ આવ્યા અને મારવાડી ઝવેરીને ત્યાં નોકરીમાં રહ્યા અને આગળ જતાં ઝવેરાતના ધંધામાં પાવરધા થયા. પિતાનો આ ઝવેરાતનો હુન્નર શાંતિદાસને ગળથૂથીમાં મળ્યો હતો. શાંતિદાસ
