________________
માલતી શાહ
ક૨વા માટે જરૂરી સવલતો મળી રહે; સાથે સાથે તેઓમાં ધાર્મિક સંસ્કરણ થાય અને આ દ્વારા જ શ્રાવક-શ્રાવિકાઓની સામાજિક ઉન્નતિ થઈ શકે, એ વાત યુગદ્રષ્ટા શ્રી વલ્લભવિજયજીના મનમાં સ્પષ્ટ હતી.
206
સંસ્થાના શ્રીગણેશ : ‘શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય' નામ નક્કી કરીને તે સંસ્થાને શરૂ કરવા માટે નવ સભ્યોની એક હંગામી સમિતિ નીમવામાં આવી. મંદીના આ સમયમાં એક સાથે પૈસા કાઢવાને બદલે દર વર્ષે રૂ. ૫૧ આપનારને ‘આજીવન સભ્ય’ તરીકે નીમવાની શરૂઆત કરી. દસ વર્ષ સુધી આ રકમ મળી શકે તેવા સભ્યોની નોંધ કરવાના પ્રયત્ન રૂપે વાર્ષિક રૂ. ૮૯૯૬ની ૨કમ દસ વર્ષ સુધી મળ્યા જ કરે તેવાં વચનો શ્રી મૂળચંદ હીરજીભાઈ (મંત્રી), શેઠ દેવકરણ મૂળજી, શેઠ મોતીલાલ મૂળજી, શ્રી મોહનલાલ દલીચંદ દેસાઈ, શ્રી મોતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા, શ્રી સારાભાઈ મગનભાઈ મોદી વગેરે કર્મઠ આગેવાનો મેળવી શક્યા. દસ વર્ષ સુધી દર વર્ષે લગભગ નવ હજા૨ તથા નાની-મોટી રકમો ભેટ મળ્યા ક૨શે એ વિશ્વાસે તા. ૨૭ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૧૪ના રોજ લાલબાગમાં મળેલ સામાન્ય સભાએ પછીના ઈ. સ. ૧૯૧૫ના જૂન માસથી અખતરા રૂપે સંસ્થા ચાલુ કરવાનો ઠરાવ કર્યો.
વહીવટ : સં. ૧૯૭૦નો ચાતુર્માસ પણ પૂ. વલ્લભવિજયજીએ મુંબઈમાં કર્યો. સંસ્થા સ્થાપવાની પાકી ભલામણ કરીને પછી પૂ. વલ્લભવિજયજી તો વિહાર કરી ગયા, પણ તેઓએ કાર્યવાહકોમાં જે વિશ્વાસ મૂક્યો તે વિદ્યાપ્રેમીઓએ સાચો કરી બતાવ્યો. તા. ૯મી માર્ચ, ૧૯૧૫ના રોજ પંદર સભ્યોની એક વ્યવસ્થાપક સમિતિની રચના કરવામાં આવી. આ વ્યવસ્થાપક સમિતિની છ મિટિંગોમાં પુષ્કળ ચર્ચા કર્યા બાદ સંસ્થાનું બંધારણ, ઉદ્દેશ, નિયમો, પૈસાનો વહીવટ વગેરે અગત્યની બાબત અંગે ૧૦૨ કલમનો ખરડો તૈયાર કર્યો. નોંધપાત્ર બીના એ છે કે “એ વખત તો ધનવાન અને કેળવાયેલા સભ્યોનો સહકાર અને અરસપરસનાં પ્રેમ અને વિશ્વાસ ખરેખર અનુકરણીય હોઈ પરિણામ ઉપજાવનાર નીવડ્યા.” (‘શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય-૨જત મહોત્સવ ગ્રંથ', પૃ. ૧૦).
આ સમયે ટ્રસ્ટડીડ તૈયાર કરવાનું ન હતું. કારણ કે વગર પૈસે ટ્રસ્ટડીડ થાય નહીં. પણ આ બંધારણનો ‘લોનનો વિચાર' તે તેની વિશેષતા હતી. સંસ્થામાંથી કોઈ વિદ્યાર્થી લોન લે તો તે જ્યારે કમાતો થાય ત્યારે એ ૨કમ વગર વ્યાજે સંસ્થાને પાછી આપતો જાય. આ લોન યોજના આગળ જતાં ખૂબ વ્યવહારુ અને કાર્યસાધક સાબિત થઈ.
સંસ્થાની આ પ્રારંભિક અવસ્થાનો તાદશ ચિતાર નીચેના શબ્દો આપે છે : “આ રીતે મધ્યમવર્ગ પર આધાર રાખનારી અને જાહે૨ મતબળ ઉપર ઝઝૂમનારી આ સંસ્થાનું આખું બંધારણ જનમતના વિશિષ્ટ ધોરણ ૫૨ રચાયું અને તેને સામાન્ય સમિતિએ તા. ૨૬-૫-૧૯૧૫ના રોજ સંમત કર્યું. જનતાના ધ્યાનમાં રહે કે આ આખી ચર્ચા દરમિયાન સંસ્થાના હાથમાં એક પાઈ નહોતી, એને રહેવાનું સ્થળ નહોતું, એની સેવામાં એક સિપાઈ ન હતો કે ધારાધોરણને સાફ દસ્તકે લખી આપે તેવો એક મહેતો કે નોકર પણ નહોતો.” (‘રજત મહોત્સવ ગ્રંથ’, પૃ. ૧૧)
