________________
152
માલતી શાહ
થયેલ સ્થાનને અપવિત્ર ગણીને ઉપાસકો, આરાધના કરવા ફરીથી ત્યાં પાછા ન વળ્યા.
ઈ. સ. ૧૬૬૬માં ફ્રેંચ મુસાફર થેવેનોએ અને અન્ય એક ફ્રેંચ મુસાફર ટેવરનિયરે ભગ્ન થયેલ આ ઇમારતની મુલાકાત લઈને તેનું વર્ણન કરેલ છે. અંતે આ ઇમારત કાળના પ્રવાહમાં લુપ્ત થઈ ગઈ.
આ ફરમાન ઉપરાંત શાંતિદાસને શાહજહાં, મુરાદબક્ષ, ઔરંગઝેબ દ્વારા બીજાં બાવીસ ફરમાનો પ્રાપ્ત થયાં છે. ફરમાન એટલે બાદશાહ તરફથી વિશિષ્ટ સીલ (છાપ કે મહોર) સાથે બહાર પાડવામાં આવેલ હુકમ કે જેનો અમલ જે તે રાજ્યના અમલદારોએ કરવો પડે. શ્રી એમ. એસ. કોમિસેરિયેટનાં ત્રણ પુસ્તકો ‘Imperial Mughal Farmans in Gujarat’, ‘Studies in the History of Gujarat’ અને ‘History of Gujarat - Vol.II’માં આ ફરમાનો ફોટાઓ સાથે ૨જૂ થયાં છે. તીર્થરક્ષાને લગતાં આઠ ફરમાનો અને અન્ય ચૌદ ફરમાનો તેમની મિલકત, ઝવેરાતના ધંધા વગેરે અંગે મળેલ છે.
ઈ. સ. ૧૭૨૯-૩૦માં શાહજહાં દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલ ફરમાનમાં અમદાવાદનું ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથનું દેરાસર, શત્રુંજય, શંખેશ્વર, ઉદેપુર પાસે લેવામાં આવેલ કેશીનાથનું દેરાસર તથા અમદાવાદની ત્રણ, ખંભાતની ચાર, સુરત અને રાધનપુરમાં આવેલ એક એક પોશાળ શાંતિદાસની છે તેથી તેમાં જૈન સિવાય બીજી વ્યક્તિઓએ પ્રવેશવું નહીં એમ અધિકારીઓને સૂચના અપાયેલ છે. ઈ. સ. ૧૯૫૭માં શાહજહાં દ્વારા શંખેશ્વર તીર્થના ઇજારાને લગતાં બે ફરમાનો તેમને મળેલ છે. : ઈ. સ. ૧૯૫૭-૫૮ના રાજકીય અરાજકતાભર્યા માહોલમાં શાહજહાં દ્વારા બે, મુરાદબક્ષ દ્વારા એક અને ઔરંગઝેબ દ્વારા એક એમ પાલીતાણાનો હક્ક શાંતિદાસને આપતાં ચાર ફરમાનો નોંધાયેલ છે. શાહજહાંના ચાર પુત્રો દારા, સુજા, મુરાદબક્ષ અને ઔરંગઝેબ વચ્ચે થયેલ ગાદીવારસાની હુંસાતુંસીને કારણે જ્યારે જ્યારે જેની જેની પાસેથી પાલીતાણાના હક્ક માટે ફ૨માન મેળવવાની જરૂર જણાઈ ત્યારે ત્યારે તેની પાસેથી ફરમાન દ્વારા તીર્થના હક્કોને જાળવી રાખવા માટેની તકેદારી તેઓએ રાખેલ. આ ઉપરાંત બારમી માર્ચ ૧૯૬૦ના રોજ ઔરંગઝેબ દ્વારા પાલીતાણામાં શત્રુંજય પર્વત, જૂનાગઢમાં ગિરનાર પર્વત, સિરોહીમાં આબુ પર્વત વગેરેને લગતા હક્ક-હિસ્સાઓ તેમને પ્રાપ્ત થયેલ છે. જૈન તીર્થોના હક્ક આપણા સુધી ટકી રહ્યા છે તેના આ પ્રાચીનતમ દસ્તાવેજો છે. જેની પાછળ શાંતિદાસ ઝવેરી જેવા વિચક્ષણ પુરુષોની દીર્ઘદૃષ્ટિ અને ચીવટ રહેલી જોઈ શકાય
છે.
આ સિવાય તેમને પ્રાપ્ત થયેલ અન્ય ચૌદ ફરમાનોમાં પોતાની મિલકતની સુરક્ષા અંગે, ઝવેરી અને ઝવેરાતના ધંધા અંગે, લોંકા જાતિ સાથેના સંબંધો અંગે, લોન રૂપે મુરાદબક્ષને અન્ય વેપારીઓએ ધીરેલ સાડા પાંચ લાખ રૂપિયા જે તે વેપારીઓને પરત કરવા અંગેનાં ચાર ફરમાનો વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. શાંતિદાસ બંદરો ઉપરથી ઝવેરાત અને બીજી વસ્તુઓ ખરીદે તેમાં કોઈએ માથું મારવું નહીં, શાંતિદાસે અમને ઘણા સમયથી અલભ્ય કહી શકાય એવું કોઈ ઝવેરાત મોકલાવ્યું નથી, વગેરે બાબતોની જાણ આ ફરમાનો દ્વારા થાય છે.
