________________
70
હસુ યાજ્ઞિક
બંને પેટીઓ યમુનાના પ્રવાહમાં તરતી તરતી આગળ વધી. દૂરના નગરનો એક વેપારી સ્નાન કરવા નદીએ ગયો અને એની નજરે પેટી ચડી. તે હાથ કરી તો સુંદર હૃષ્ટપુષ્ટ પુત્ર! વેપારીએ એને પોતાના પુત્ર કુબેરદત્ત તરીકે ઉછેર્યો. બીજી પેટી બીજા નગરના વેપારીને હાથ ચડી. જોયું તો અત્યંત સુંદર બાળકી અને ગળામાં કુબેરદત્તા નામનું સોનાનું માદળિયું ! આ બાળકીને બીજા વેપારીએ કુબેરદત્તા તરીકે ઉછેરી.
આમ કુબેરસેનાનાં પુત્ર અને પુત્રી પાલક પિતાએ ઉછેર્યા. બંને યુવાન થયાં ને લગ્ન માટે યોગ્ય પાત્રની શોધ ચાલી. એમાં વિધિવશ કુબેરદત્તના પાલક પિતાએ કુબેરદત્તાને જ પુત્રવધૂ તરીકે પસંદ કરી. આથી કુબેરદત્ત અને કુબેરદત્તાનાં લગ્ન થયાં અને એક જ ભવનાં માજણ્યાં ભાઈ-બહેન સંસાર-સંબંધે પતિ-પત્ની બન્યાં.
લગ્નની પહેલી રાતે પતિ-પત્ની બનેલાં કુબેરદત્ત અને કુબેરદત્તા ચોપાટ રમવા બેઠાં. કુબેરદત્તાના હાથે બે-ચાર વારા નિષ્ફળ ગયા ને જોઈતા દાણા ન પડ્યા. આથી કુબેરદત્તાએ પોતાના નસીબદાર મનાતા માદળિયા પર મુઠ્ઠી મૂકીને જોઈતા દાણા માગી દાવ નાખ્યો કે જોઈતા દાણા પડ્યા ને સોગઠું ચોકઠે બેઠું ! કુબેરદત્તા બોલી, “જોયું મારું માદળિયું? મારા માટે શુકનિયાળ છે ને જે માંગું એ આપે છે!”
માદળિયું જોતાં જ કુબેરદત્ત બોલ્યો, “અરે ! મારા ગળામાં પણ આવું જ માદળિયું છે ને મારા માટે એ પણ મનોવાંછિત ફળ આપનારું છે. ને મારે એક વાત જણાવવી જોઈએ કુબેરદત્તા ! મને મારા પિતાએ ઉછેર્યો છે. એ તો અપુત્ર હતા. અને પછી જાણ થઈ કે હું તો એમને યમુના નદીમાં તણાતી જતી પેટીમાંથી મળ્યો ! ત્યારનું આ માદળિયું મારા ગળામાં છે !
એ સાથે જ કુબેરદત્તા બોલી ઊઠી, “અરે, હું પણ મારાં માતાપિતાની પાલક પુત્રી જ છું ને હું પણ એમને યમુના નદીમાં તણાતી પેટીમાં આ માદળિયા સાથે મળેલી!
ઘટસ્ફોટે બંને ચોંકી ઊઠ્યાં, વિચારમાં પડ્યાં, પરસ્પરનાં સમાન ચિહ્નો તપાસતાં ગયાં ને અંતે કુબેરદત્ત બોલ્યો,
માનો કે ન માનો પરંતુ મને લાગે છે કે આપણે સહોદર છીએ. એક જ માતાનાં સંતાનો છીએ. હવે મને સમજાય છે કે મને તારા પ્રત્યે કોઈ જુદો જ સ્નેહભાવ કેમ જાગે છે !'
થોડીવાર બંને મૌન થઈ ગયાં. અંતે કુબેરદત્તા બોલી, “મને ખાતરી છે કે આપણે એક જ માતાનાં સહોદર સંતાનો છીએ. આ માદળિયાએ જ આપણને પરિસ્થિતિજન્ય અનિષ્ટમાંથી બચાવ્યાં છે.”
આ ઘટના બંને માટે અસાધારણ અને અસહ્ય બની. એ જ રાતે કુબેરદત્ત વ્યથા અનુભવી ગૃહત્યાગ કરીને ચાલ્યો ગયો અને દેશ-પરદેશ અથડાતો-કુટાતો પોતાની સૂઝશક્તિ અને નસીબે ખૂબ કમાયો અને અંતે મથુરા નગરીમાં જ સ્થિર થયો.
કુબેરદત્તા પણ ઘેરો આઘાત પામી દીક્ષા ગ્રહણ કરી સાધ્વી બની ગઈ ! કાળક્રમે કુબેરદત્ત
