________________
કવિ લબ્ધિસૂરિજીનું જીવન અને કવન
121
હતો અને પ્રતિભાશાળી વ્યક્તિત્વ વિકસ્યું હતું. કવિએ શાસ્ત્રીય રાગમાં પૂજા રચી છે. આરંભમાં હૂમરી અને સાખીનો પ્રયોગ કર્યો છે. પછી પૂજાના વિષયનો વિસ્તાર કર્યો છે. નમૂના રૂપે પંક્તિઓ નીચે મુજબ છે :
કર્મ સકલ વન કાટવા ચંદ્રહાસ સમ સારા મુક્તિ માર્ગમેં જીવકો સાર્થવાહ આધાર હું દેખી શ્રીવીર આભો આભો કરું મંગલી/૧ મમ જીવન મમ પ્રાણનાથ મમ મન એકાકાર રાતદિવસ સુપનાંતરે તુંહી તુંહી આધાર
અબ મોહ પિશાચસે જરી ન ડરું મંગલોર (પૃ. ૧૪૪) મૃષાવાદ વિશેની રચના નીચે પ્રમાણે છે :
મહાવ્રત દુજો વારેજી દિલમેં લો ધાર મન વચ કાયા ઝૂઠ ન બોલો યહ અતિ સુખ સારેજી દિલ લો ના
બોલે બોલાવે નહીં અનુમોદે જન્મમરણ દુઃખવારેજી પૂજાને અંતે કલશ રચનામાં ગઝલનો પ્રયોગ કર્યો છે :
પ્રથમ જિન સ્તુતિ રસવાલા પિયા પ્યાલા સોમતવાલા મિલા હૈ ભાગ્યસે આલા પીતા હૈ કૌ નસીબવાલા ||૧||
ન સોચે દુનિયાદારી કો અમીરી કો નાદારી કો
- ગમીકો ઔર સાદીકો સવારી કો ખુવારી કો રા ઉપરોક્ત પૂજાઓની સાથે અષ્ટપ્રકારી પૂજા રચી છે. આ રીતે કવિનું પૂજાસાહિત્ય નવા વિષયો સાથે સમૃદ્ધ છે. દેશી, શાસ્ત્રીય રાગ, વસ્તુનું નિરૂપણ, ધર્મવિભાજન અને મધુર પદાવલીઓથી સમગ્ર પૂજા-સાહિત્ય, જ્ઞાન અને ભક્તિનું સર્વોત્તમ માધ્યમ છે. તેની સાથે સંગીતના સૂરોનો સમન્વય ભક્તિની રમઝટ જમાવવામાં સફળ નીવડે છે.
સ્તવન :
ભક્તિમાર્ગમાં પૂજા અને સ્તવન વધુ લોકપ્રિય છે. જિનમંદિર અને આવશ્યક ક્રિયામાં સ્તવન ગાવામાં આવે છે. ભગવાનની ભક્તિ માટે સ્તવનનું માધ્યમ સર્વ જનને સ્પર્શે છે. સ્તવન ચોવીસીમાં ઋષભદેવથી મહાવીર સ્વામીનો એમ ચોવીશ ભગવાનનો મહિમા ગાવામાં આવ્યો છે. મહાવીર જિનસ્તવન દષ્ટાંત તરીકે પ્રગટ કરવામાં આવ્યું છે.
પ્રભોડાં દીનતાધારી સમપાતશ્ચરણોસ્ત જન્મ મૃત્યુનિ લગ્નાનિ રક્ષાંસિ નાથ પૃષ્ઠ જો આવા મોચય માં મોચકોડસિ – અદ્રાક્ષનૈવત્વતોડખ્યમ: સકલ ગુણ શાલિન દેવ સુરેશ્વરકૃતપદસેવમ્ |રો.
