________________
સંસાર-સંબંધની નશ્વરતાની કથા
– સાધ્વીનું આ વિચિત્ર હાલરડું સાંભળી કુસુમશ્રીને હસવું આવ્યું. બહારના સંચારથી ગૃહિણી અને ચાકરો આવી પહોંચ્યાં. આદર સાથે ગોચરી વહોરાવી. સાધ્વી સાથે બહાર નીકળતાં જ કુસુમશ્રીએ પૂછ્યું, “પેલા બાળકને તમે તમારો ભાઈ, દિયર, દીકરો, કાકો, ભત્રીજો કહ્યો એ મને સમજાય છે. ભવોભવમાં તો જીવને આવા અનેક સંબંધો બંધાય છે.”
“ભવોભવમાં જ નહીં, એક ભવમાં જ એકના બીજા સાથે સંસારી સંદર્ભજન્ય સંબંધ હોઈ શકે!'
એ કેવી રીતે ?' કુસુમશ્રીએ સાશ્ચર્ય પૂછ્યું, “એક જ ભવમાં જે ભાઈ હોય તે ભત્રીજો, કાકો, દિયર થોડો બની શકે ?”
હા, કુસુમશ્રી ! એક જ ભવમાં એક જ જીવને બીજા જીવ સાથે આવા પરસ્પરવિરોધી સાંસારિક સંબંધ હોઈ શકે છે. આ વાત સમજાય એ માટે એક વાર્તા કહું છું.” સાધ્વીએ કહ્યું ને વાર્તા કરી :
– આ મથુરા નગરીમાં એક પ્રખ્યાત નગરવધૂ રહેતી હતી. એ વૃદ્ધ થઈ ત્યારે એની યુવાન પુત્રી કુબેરસેનાએ નગરવધૂનું સ્થાન સંભાળ્યું અને પ્રથમ ગર્ભ ધારણ કર્યો. પેટમાં પીડા થતાં માતાએ નગરના પ્રખ્યાત વૈદ્યને બોલાવ્યો અને રોગના કારણનું નિદાન કરીને વૈદ્ય ઔષધનો ઉકાળો આપ્યો અને તેનો પ્રભાવ જણાવ્યો.
માતાએ ઔષધનો કઢો કુબેરસેનાને આપતાં કહ્યું, “દીકરી ! આ કાઢો પી જા. તારું દર્દ શમી જશે અને સાથે જ તારા ગર્ભનો પણ નિકાલ થઈ જશે.” આ ઔષધને હડસેલતાં કુબેરસેના બોલી, “માતા ! મારે આ ઔષધ પીને મારા ગર્ભનો અને મારા પ્રથમ સંતાનનો નાશ નથી કરવો. હું બધી જ પીડા સહન કરીને મારા ગર્ભને ધારણ કરીશ અને મારા સંતાનને જન્મ આપીશ.'
માતાએ ખૂબ સમજાવ્યું, “પુત્રી, સંતાનને જન્મ આપી ઉછેરવાનું આપણને ન પોષાય ! તારી તો ઊગતી યુવાની છે અને માગે તે મૂલ્ય તને મળે છે. આ વય કમાઈ લેવાની છે. માતા બની સંતાન ઉછેરવાની પળોજણમાં પડીશ તો તારું મૂલ્ય ઘટી જશે ને કામીજનોને તારું આકર્ષણ નહીં રહે.”
ગમે તે થાય, મારા પ્રથમ ગર્ભને પોષીશ અને સંતાનને જન્મ તો આપીશ જ.” કુબેરસેના દૃઢતાપૂર્વક બોલી. માતાની કોઈ જ દલીલ કુબેરસેનાએ ન સ્વીકારતાં માતાએ અંતિમ તોડ કાઢતાં કહ્યું, ‘તારી રઢ અફર હોય તો તારે મારી એક શરત માનવી પડશે. તારા સંતાનને જન્મ આપી તારે તજવું પડશે. એના ઉછેરની હું બીજી વ્યવસ્થા કરીશ.'
કુબેરસેનાને માતાની શરત સ્વીકારવી પડી. યોગ્ય સમયે કુબેરસેનાએ જોડિયાં ભાઈ-બહેનને જન્મ આપ્યો. માતાએ શરત પ્રમાણે જ બંને સંતાનોની ગુપ્ત રીતે યોજના કરી. પુત્રનું નામ કુબેરદત્ત અને પુત્રીનું નામ કુબેરદત્તા પાડ્યું અને બંનેના નામ સાથેનાં માદળિયાં બનાવી બંનેને અલગ - અલગ પેટીમાં મૂકી નદીમાં વહાવી દીધાં.
