________________
શીલભદ્ર શ્રેષ્ઠી ઃ શ્રી કસ્તૂરભાઈ લાલભાઈ
પણ મા, મારે તો આગળ ભણવું છે, ખૂબ ભણવું છે.”
“બેટા, હું જાણું છું. મને ખબર છે કે તને ભણવામાં રસ છે. તું હોશિયાર છે પણ તારા પિતા આમ અચાનક આપણી વચ્ચેથી જતા રહ્યા. ૪૯ વર્ષ એ કાંઈ મરવાની ઉંમર છે? પણ કુદરતની કોને ખબર છે ? મિલોનો આટલો મોટો કારોબાર છે. બધું રફેદફે થઈ જશે. તારા પિતાએ કરેલી બધી મહેનત પાણીમાં જશે. આટલો મોટો ધંધો છોડીને તું ઓછો નોકરી કરશે ? બેટા, મારી વાત માની જા. તું શું ભણ્યો છું એ તને કોઈ પૂછવાનું નથી. તારી અક્કલ-હોશિયારીથી ધંધો જમાવી દે. તું તો ડિગ્રીધારીઓને નોકરીએ રાખીશ.” માતા મોહિનીબાએ કહ્યું.
કસ્તૂરભાઈના પિતા લાલભાઈ અને દાદા દલપતભાઈએ પણ સામાજિક સેવા ઉપરાંત જૈન ધર્મનાં તીર્થસ્થાનોનું રક્ષણ, નવાં દેરાસરો બંધાવવામાં ને જૈન સંઘના પ્રભાવનો વિસ્તાર કરવામાં પોતાનાં જીવન અને ધનસંપત્તિને કૃતાર્થ કર્યા હતાં. કસ્તૂરભાઈનાં માતા મોહિનાબા પણ વ્યવહારદક્ષ અને જાજરમાન સન્નારી હતાં. એમના કુટુંબમાં એમની આજ્ઞા શિરોમાન્ય હતી. કસ્તૂરભાઈએ મૅટ્રિકનો અભ્યાસ પૂરો કરી કૉલેજમાં હજી જ્યાં પ્રવેશ મેળવ્યો ત્યાં એમના પિતાશ્રીનો માત્ર ૪૯ વર્ષની વયે અચાનક સ્વર્ગવાસ થયો.
પિતા - શેઠ લાલભાઈ દલપતભાઈએ આંખ મીંચી ત્યારે પુત્ર કસ્તૂરભાઈ માંડ ૧૭-૧૭ વર્ષના. એવી નાની ઉંમરે તે રાયપુર મિલના માલિક બન્યા. વળી મિલની આર્થિક પરિસ્થિતિ પણ તે વખતે કથળેલી હતી એટલે જ તો મિલની ડબતી નાવ બચાવી લેવા માતાએ આવો કપરો આદેશ આપ્યો.
કૉલેજનું બેફિકરું જીવન છોડીને તેઓ મિલના વહીવટમાં
રજની વ્યાસ
