________________
20
અનિલા દલાલ
કરી દીધી છે કે પેલા બે દિવસ પહેલાં તે આ ઘરની વહુ હતી, સસરા અને જેઠ આગળ બહાર આવતી નહોતી, એ બધુંય જાણે વિસ્મૃત થઈ ગયું છે. હવે એના મુખ પર કોઈ અવગુંઠન નથી –
જે-તેની તરફ શૂન્ય દૃષ્ટિએ પગલીની માફક જોતી રહે છે; તેનો કંઠ-સ્વર અત્યંત મૃદુ ભાવભર્યો થયો છે; રક્તવર્ણ બે ચક્ષુ સૂજી ગયાં છે; વેશ-વસ્ત્ર વ્યવસ્થિત પહેરેલાં નથી.
રાત્રિનો બીજો પહોર છે. પૂજાના ખંડમાં એક ખૂણામાં ઘીનો દીવો ટમટમ કરતો જ્વલી રહ્યો છે. જાડા કંબલના બિછાના પર રેશમી વસ્ત્રનો ઓછાડ છે, તેના ઉપર દયામયીએ શયન કર્યું છે, શરીર પર એક જાડી શાલ છે. બારણું માત્ર બંધ હતું, સાંકળ દીધેલી નહોતી. ખૂબ ધીમે ધીમે એ બારણું ખૂલવા લાગ્યું. ચોરના જેવી કાળજીથી ઉમાપ્રસાદે પ્રવેશ કર્યો. બારણું બંધ કરી સાંકળ દઈ દીધી.
ઉમાપ્રસાદ દયામયીના બિછાના પર બેઠો. પેલા દિવસના પ્રભાત-સમયની ઘટના પછી પત્ની સાથે આ તેનું પહેલું એકાંત મિલન હતું.
દયામયી જાગતી હતી, પતિને જોઈ બેઠી થઈ ગઈ. ઉમાપ્રસાદ બોલ્યો, “દયા ! આ શું થયું ?”
“આહ આજ ત્રણ દિવસ પછી દયાએ પતિના મોઢે સ્નેહભરી વાત સાંભળી. આ ત્રણ દિવસના સમય દરમિયાન ભક્ત લોકોના “મા-મા” શબ્દથી તેનું હૃદય મરૂભૂમિ જેવું શુષ્ક થઈ ગયું હતું. સ્વામીના મુખમાંથી સરેલી આ સ્નેહની વાણીએ જાણે તેના પ્રાણમાં એકાએક સુધાવૃષ્ટિ કરી દીધી; દયાએ પતિની છાતીમાં પોતાનું મુખ છુપાવી દીધું.
ઉમાપ્રસાદે પત્નીના શરીર પરની શાલ કાઢી નાંખી તેને હૃદય-સરસી ચાંપી દીધી. ઊંચા શ્વાસભર્યા અવાજે તે વારંવાર બોલવા લાગ્યો, “દયા ! આ શું થયું ? આ શું થયું ?”
દયા અવાક્ !
ઉમાપ્રસાદ પણ કેટલીક ક્ષણો નીરવ રહ્યો. તે પછી બોલ્યો, “દયા ! તને શું લાગે છે ? શું આ વાત સત્ય છે ? તું શું મારી દયા નથી ? તું દેવી છો ?'
આ વખતે દયાએ વાત કરી; તે બોલી, “ના, ના, હું તમારી પત્ની સિવાય બીજું કશું જ નથી; હું તમારી દયા સિવાય બીજું કશું જ નથી – હું દેવી નથી – હું કાલી નથી.'
આ વાત સાંભળી ઉમાપ્રસાદે આગ્રહપૂર્વક પત્નીના મુખ પર ચુંબન કર્યું. તે બોલ્યો, ‘દયા ! તો ચાલો, આપણે અહીંથી નાસી જઈએ. કોઈ દૂરના દેશમાં જઈને રહીશું, જ્યાં કોઈને પછી આપણો સંપર્ક થઈ શકે નહીં.”
તો ચાલો –' દયા બોલી, ‘પણ કેવી રીતે જઈશું?” ઉમાપ્રસાદે જણાવ્યું, “એ બધું હું ગોઠવીશ, પણ થોડો સમય લાગશે.”
