________________
આત્માનું અસ્તિત્વ
આત્માને સમજવાની આવશ્યક્તા:
આ શાશ્વત સુખના ઈચ્છક મનુષ્ય ધર્મને સમજતાં પહેલાં આત્માને ઓળખવાની-સમજવાની જરૂર છે. કહ્યું છે કે“જ્યાં લગી આત્મતત્ત્વ જાણ્યું નહિં, ત્યાં લગી સાધના સર્વ જૂઠી.” કારણ કે આત્મસ્વરૂપ સમજાશે તે પરભવ સમજાશે. પરભવ સમજાશે તે કર્મસ્વરૂપ સમજાશે. અને કર્મસ્વરૂપ સમજાશે તે ધર્મ સમજાશે. આત્મસ્વરૂપની અજ્ઞાનતા
કેટલાક લેકેની માન્યતામાં તે આત્મા જેવી કોઈ વસ્તુનું અસ્તિત્વ છે જ નહિ. જગતમાં મૂળ ત તરીકે તેઓ પૃથ્વી, પાણું, અગ્નિ, વાયુ અને આકાશ, એ પાંચ ભૂતે જ માને છે. તેઓની માન્યતા એવી છે કે આ પંચભૂતેથી ઉપરાંત એકપણ એકાન્ત પદાર્થ આ જગતમાં છે જ નહિં, માટે જગતના બધા પદાર્થો એ પંચભૂતના સંમિશ્રણાદિથી જ ઉત્પન્ન થાય છે. જેમ મદિરામાંથી મદશક્તિ પ્રગટે છે, તેમ પંચભૂતના સમૂહમાંથી પ્રાણીઓમાં પ્રાણ ત્યા ચૈતન્ય શક્તિ પ્રગટ થાય છે. મનુષ્યાદિ જ ચેતન છે, એ વાતની તેઓ, ના, પાડી શકતા નથી. પરંતુ ચૈતન્ય છે,
