________________
આત્મવિજ્ઞાન નામાં જ આત્માના વાસ્તવિક સુખની પ્રાપ્તિ છે. એ રીતની સમજ, અનુષ્ઠાનકારકેને અવશ્ય હોવી જ જોઈએ.
ભારતીય સર્વ દાર્શનિકોનું કહેવું એ જ છે કે, શાશ્વત સુખ પ્રાપ્તિના ઈ એ સદ્-ચિ અને સિદ્ધ-બુદ્ધ અવસ્થા પ્રાપ્તિના થેયવાળા બની રહેવું જોઈએ. એ ધ્યેયથી જ આધ્યાત્મિક વિકાસમાં કમે કમે આગળ વધી અને આત્મા પરમ સુખની પરાકાષ્ટાએ પહોંચી શકે છે. વ્યક્તિ ચાહે ગૃહસ્થ હેય યા સાધુ હોય, તેના જીવનની દિશા આ ધ્યેય તરફ જ હોવી જોઈએ. આત્મવિજ્ઞાનની જાણકારીની સફલતા ઉપરોક્ત ધ્યેયમાં જ છે. તેમાં જ અધ્યાત્મ પ્રાપ્તિની પૂર્ણતા સાધી શકાય છે. આ ધ્યેયની સાથે સાથે જીવનને પહેલું તે સદાચારી બનાવવું જોઈએ. સદાચાર એટલે પાપકર્યો અને તેનાં પાપકોને ઉપસ્થિત કરાવનાર જીવનચર્ચાથી દૂર રહેવું. જ્યાં પાપકર્મોની સમજ અને તેનાથી છૂટવાને પ્રયત્ન હોતું નથી, ત્યાં વાસ્તવિક જીવનશાંતિ અને પરમ શાશ્વત સુખસ્થિતિની સંભાવના હોઈ જ શકતી નથી.
