________________
આત્માનું અસ્તિત્વ
૧૧.
અસ્વીકાર કરી શકાતા નથી. વસ્તુનું કદાચ રૂપાંતર થાય પણ મૂળ દ્રવ્યને કદાપી નાશ થતા જ નથી.
5
આપણી પ્રાચિન આ વિદ્યા પ્રમાણે એક વાત માન્યું. રાખવી પડે છે કે આ જગતમાં જે કાંઈ છે, તેના નાશ. નથી જ. તે જ રીતે વરાળના પણ કોઈ રીતે નાશ થતા જ નથી. એટલે વરાળ છે, એમ તે વરાળની અદ્રશ્યતા દરમિયાન પણ માન્ય રાખવુ જ પડે છે. હવે સાધારણ બુદ્ધિથી વિચાર કરીએ તે કહેવુ જ પડશે કે વરાળ જેવા પદાર્થ કે જે પૌદ્ગલિક છે, જેના પરમાણુએ છે, જે દ્રશ્યમાન છે, જે સ્થૂલ છે, એવા પદાર્થ પણ હોવા છતાં તે દેખી શકાતા નથી એવુ બને છે. તે પછી આત્મા જેવા અમૃત્ત પદાર્થ પણ હોવા છતાં દેખી ન શકાય તેમાં શુ આશ્ચય ?'
'
''
શ્રદ્ધાળુ છે, તે તા આ દ્રષ્ટાંત ઉપરથી આત્મા
!.
છે, એવું માન્ય રાખવામાં વાંધા લેશે નહિ'. પરંતુ અદગ્ધ છે, તેઓ હજુ પણ આત્માને માન્ય રાખવામાં આનાકાની જ કરશે. અને જેથી તેઓ એવી દલીલ કરે કે વરાળ તે સ્થૂલ પદા હોવાથી તેનુ હાવાપણું તો તેની ગેરહાજરીમાં પણ માની શકાય છે. પરંતુ આત્મા તો અરૂપી ચીજ છે, તો પછી રૂપી 'ચીજનુ' ઉદાહરણ અરૂપી ચીજને કેવી રીતે લાગુ પડી શકે? અરૂપી ચીજ જો દ્રશ્યમાન હોય તો જ તેના અસ્તિત્વની સાબિતી થાય.
શકાવાદી એની આવી દલીલ ખરેખર વિચિત્ર પ્રકારની
*
