________________
૧૫૦
આત્મવિજ્ઞાન કર્યા વિના આવેલ કષ્ટને સહન કરવામાં શુરવીર બની જા. સ્વાધીન અવસ્થામાં કચ્છ અને ઉપસર્ગ સહન કરવાનો અવસર પ્રાપ્ત થવે એ અત્યંત દુર્લભ છે. નરક–નિગદ જેવા સ્થાનમાં પરાધીનપણે ગમે તેટલું સહન કર્યું, પરંતુ તેનાથી આત્માને જરા પણ લાભ થયે નહિં. આ મનુષ્યભવ જ. કષ્ટોને સમભાવે સહન કરી કર્મની નિર્જરા કરવાની ઉત્તમ તક છે. આવા ઉત્તમ પરિણામના વેગે ઉત્તમ આત્માઓ ક્ષપક શ્રેણિ (કર્મને જડમૂળથી ખંખેરી નાખવાને અપૂર્વ પ્રયત્નકાળ) ઉપર આરૂઢ થઈ, ઘાતી કર્મોને ક્ષય કરી કેવલજ્ઞાન તેમ જ કેવલદર્શન પ્રાપ્ત કરી અંતકૃત કેવલી થઈ મુક્તિપુરીમાં પહોંચી ગયાનાં દ્રષ્ટાંતે પણ શાસ્ત્રમાં અનેક જોવામાં આવે છે.આ રીતના “પુણ્યાનુબંધિ પાપ”ના સ્વરૂપને વિચારી હવે “પાપાનુબંધિ પાપ”ના સ્વરૂપને વિચારીએ.
ન્ય પ્રવૃત્તિ એટલે રોગમાં સદાચાર અને સુવિહિત ધર્માનુષ્ઠાનના બદલે પપસ્થાનકેનું સેવન છે. અને સાથે સ થે ઉપગમાં અર્થાત્ આંતરિક લક્ષ્ય અને પરિણામમાં પણ તે પ્રવૃત્તિના સેવન અંગે પશ્ચાતાપના સ્થાને પ્રદહર્ષ હોય છે. એટલે મેંગ અને ઉપયોગમાં આવી અશુભતાના અવસરે જીવ જે પાપ બાંધે છે, તેની પરંપરા અનેક ભાપર્યત ચાલે છે. તેથી તેને “પાપાનુબંધિ પાપ કહેવામાં આવે છે. આ રીતે અનુબંધની દષ્ટિએ પુણ્યપાપમાં શુભાશુભતા વિચારવાપૂર્વક તે પુણ્ય-પાપની ચતુર્ભગી થઈ.
