________________
૧૭૮
આત્મવિજ્ઞાન
જ્ય કહ્યા છે. મેહષ્ટિને ત્યાગ કરી, જ્ઞાનદષ્ટિ રાખવાનું કહ્યું છે. તે પણ રાગ, બે પ્રકારના છે.
(૧) પ્રશસ્ત રાગ અને (૨) અપ્રશસ્તરાગ. દુનિયાદારીની વસ્તુઓ પ્રત્યે જે રાગ વતે છે, તે અપ્રશસ્ત રાગ છે. અપ્રશસ્તરાગથી પાપ મોંધાય છે. અને પ્રશસ્તરાગથી પુણ્ય અંધાય છે. દેવ-ગુરૂ અને ધર્મ પ્રત્યે જે રાગ વતે છે, તે પ્રશસ્તરાગ છે. કોઈ પણ જાતના આશ સાદોષરહિત, દેવ-ગુરૂ-ધર્મ પ્રત્યે પ્રવૃત્િત રાગ તે “ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય ”નું કારણ બને છે.
બંને પ્રકારના રાગ, આત્મામાંથી છૂટી ગયા ખાદ જ આત્માના છૂટકારા સ’સારમાંથી થઇ શકે છે. પરંતુ જીવના સ્વભાવ, અનાદિકાળથી રાગ-દ્વેષમાં એટલા બધા સુદૃઢ બની ગયેા છે કે તે રાગ અને દ્વેષને ત્યાજ્ય માનવા છતાં પણ ત્યાગ થઈ શકતા નથી. માટે જ રાગ-દ્વેષથી મુક્ત થવાને માટે સર્વ પ્રથમ અપ્રશસ્તરાગ હટાવી પ્રશસ્તરાગના આશ્રય લેવા જરૂરી છે. જીવને અપ્રશસ્તરાગમાં લિપ્ત બનાવી રાખનાર મિથ્યાના સંબધને આ પ્રશસ્તરાગથી જ તેડી શકાય છે.
જે મનુષ્ય રાગને એકાંતે ત્યાગ માની, રાગત્યાગની અશક્ત અવસ્થામાં, પ્રશસ્ત રાગના આશ્રય લેતા નથી, તે જીવ નિપ્રતિદિન અપ્રશસ્ત રાગની જાળમાં ફસાતા રહી ક્રુતિના ભોક્તા બને છે.
પ્રશસ્ત રાગથી જીવ, કૃતજ્ઞ અને ગુણાનુરાગી અને
