________________
સુખ દુખ પ્રાપ્તિની સાચી સમજ
૧૭e છે. ગુણાનુરાગથી આત્માના ગુણેનું ભાન થાય છે. આત્માના ગુણોનું ભાન થવાથી તે ગુણેના રોધક ત પ્રત્યે તિરસ્કાર ભાવ જાગે છે. તિરસ્કાર ભાવથી તે રોધક તને હટાવવાનો પ્રયત્ન કરાય છે. આત્મગુણેને રેધક તને હટાવવાને જેમ જેમ પ્રયત્ન કરાય તેમ તેમ તે તને હાસ થત રહી સ્વગુણે પ્રગટ થતા જાય છે. એ રીતે ક્રમે કરીને આત્માના જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર અને વીર્યગુણેની પૂર્ણતા પ્રગટ થતાં, આત્મા કૃતકૃત્ય બને છે.
અપ્રશસ્ત રાગને તથા દ્વેષનો ઉદય વર્તવા સમયે, આત્મિક ગુણેની ઉપેક્ષા અને અજ્ઞાન હોવાના કારણે તેવા ગુણી પુરૂષના સંસર્ગથી અને તેમના ગુણાનુરાગથી જીવ વંચિત રહે છે. ગુણ પુરૂષના સંસર્ગ અને ગુણાનુરાગના અભાવે જીવના જ્ઞાનાદિ ગુણોનાં રોધક તો ઓછાં થવાને બદલે વૃદ્ધિ પામી જીવની વિષમ પરિસ્થિતિનાં સર્જક બને છે. જેથી જીવને દુઃખની પરંપરામાં વૃદ્ધિ થાય છે.
અપ્રશસ્તરાગથી જીવને મુક્ત બનાવી સમ્યકત્વાદિ આત્મગુણની પ્રાપ્તિ-પુષ્ટિ અગર સ્થિરતા કરતાં કરતાં અંતે વાસ્તવિક સર્વવિરતિભાવ અને અપ્રમાદાદિની પરાકાષ્ટાએ પહોંચાડી, પ્રશસ્તરાગ સ્વયં છૂટી જાય છે. આત્મામાંથી મુક્ત બની જાય છે.
જ્યાં સુધી આત્મા ઉપર અપ્રશસ્ત રાગનો પ્રભાવ ચાલુ રહે છે, ત્યાં સુધી આત્મા દુઃખી થાય છે. તે અપ્રશસ્તરાગને છેડાવનાર તે પ્રશસ્તરાગ જ છે. પશસ્તરાગથી બંધાતું પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય, જીવને ભવાંતરમાં મોક્ષસાધક સાધનને
