________________
યુષ્ય -પાપ સ્વરૂપે કર્મનું વિભાજન
૧૪૮ પ્રવૃત્તિ અને તે પ્રસંગે પાપ સ્થાનકેનું સેવન હોય. તેમાં ય કેટલીક પાકિયા એવી હોય છે કે કરવાની ખાતર કરાતી ન હોય, પરંતુ ન છૂટકે સંયેગવશાત્ કરવી પડતી હોય અગર થઈ જતી હોય. એમ છતાં સમ્યગદર્શન હોવાના કારણે એ પાપસ્થાનકેના સેવન પાછળ દીલમાં તીવ્ર પશ્ચાતાપ–ડંખ વગેરેને સદ્ભાવ હોય. આવી પ્રવૃત્તિમાં વેગ અશુભ છે. પણ ઉપગ વિશુદ્ધ છે. અહિં અશુભાગના કારણે પાપ તે બંધાય છે, પણ ઉપગની વિશુદ્ધિના કારણે તેમાં સ્થિતિ અને રસની તીવ્રતા નહિ હોવાથી બંધાતા તે પાપને “પુન્યાનુબંધિ પાપ” કહેવાય છે. આ રીતે બંધાતા પાપના (ભગવટાના) ઉદય સમયે ભેગવનાર જીવની ભાવના શુદ્ધપણે વતે છે. ઉદયમાં આવેલા દુઃખમાં તેને સમભાવ વર્તે છે. દુઃખ પ્રાપ્તિના નિમિત્ત પ્રત્યે દ્વેષભાવી નહિં બનતાં દુખપ્રાપ્તિમાં પૂર્વકૃત પાપને જ દોષ વિચારે છે. દુઃખી અવસ્થામાં દીન નહિં બનતાં વિર્યોલ્લાસ થી દુઃખના સંગને સહન કરવામાં કર્મરાજાના કરજમાંથી કરજમુક્ત થવાને આનંદ અનુભવે છે. વિકટ આપત્તિ સમયે પણ આપત્તિ જન્ય સગાને ગૌણ બનાવી, આત્મચિંતવન, પરોપકાર, દેવગુરૂની ભક્તિ આદિ સદૂભાવમાં વર્તી નવું પુણ્ય ઉપાર્જન કરતે હેઈ તેનું ભોગવાતું તે પાપ
પુણ્યાનુબંધિ પાપ” કહેવાય છે. કેટલાક ઉત્તમકેટિના અને તે આવા પાપેદયને સંગ, મોક્ષપ્રાપ્તિને હેતુ પણ બની જાય છે. એવા જીને તે પ્રાણાંતકણ પણ એવી જાગૃતિ આપે છે કે, હે આત્મન ! જરા પણ ખેદને વિચાર
