________________
૧૨
આત્મવિજ્ઞાન ગણાય. આંધળે એમ કહે કે-હું તે સૂર્યને જો નજરે જોઈ શકીશ તો જ એમ માની શકીશ કે સૂર્ય છે. નહિતર સૂર્યના અસ્તિત્વને હું માનવાને નથી. તો એવા જડભરતને આપણે કેવી રીતે સંતોષી શકવાના હતા? આંધળે માણસ સ્કૂલ વસ્તુને દેખી નથી શકતો એટલે તે સ્થૂલ વસ્તુના સ્વરૂપને જેવાને લાયક નથી. છતાં પણ બીજી રીતે તેને -વસ્તુનું જ્ઞાન કરાવી શકાય.
આંધળાને સોનું અને ચાંદી બન્નેના ટુકડા હાથમાં આપીએ અને પછી તેનું માપ અને વજન તેને કહી બતાવીએ તો તે ઉપરથી અમુક પદાર્થ સેનું છે, અમુક પદાર્થ રૂ૫ છે, એમ તે જાણી શકે.
એક હાથમાં કુલ હોય અને બીજા હાથમાં ઘાસલેટ કે હોય તો તે સુંઘવાથી તેને પારખી શકીએ કે આ કુલ છે, અને આ ઘાસલેટ છે. પાણી ઠંડુ અને ગરમ હોય તો સ્પર્શ દ્વારા તેને સમજાવી શકીએ કે, આ. ઠંડું પાણી છે, અને આ ગરમ પાણી છે. અર્થાત્ આંધળાને આપણે સ્પઊંદિદ્વારા જગતની સ્કૂલ વસ્તુઓનું જ્ઞાન આપી શકીએ છીએ. પરંતુ તેના સ્વરૂપને આપણે દેખાડી શકતા નથી. ! આને અર્થ એ થાય છે કે આંધળે માણસ પદાર્થના સ્વરૂપને દેખવાને લાયક નથી. જો કેઈ વ્યક્તિ એમ કહે કે હું નજરે જોઈ શકું તોજ આત્માને માની શકે તો તેને જવાબ એ જ છે કે જેમ આંધળે ભણસ સ્પર્ધાદિને માટે લાયક છે, પરંતુ સ્વરૂપને દેખવા માટે લાયક નથી. તેજ
