________________
૨૪
આત્મવિજ્ઞાન
થવાની માન્યતા તદ્દન ખોટી છે. કેમકે શરીરધારી તરીકે જન્મ પામ્યા પહેલાં તે જીવનું અન્ય કેઈ સ્થાને અસ્તિત્વ હતું જ નહિં. અગર તે શરીરમાંથી છૂટી ગયા બાદ પુનઃ દેહધારી તરીકે તે આત્માનું અસ્તિત્વ હશે જ નહિં, એવી માન્યતા ધરાવનાર ખોટા જ છે.
અનેક દાર્શનિકશાસ્ત્ર પ્રમાણે, અનુમાને, સંસ્કારે, વિજ્ઞાનકારે તથા પ્રત્યક્ષ પુરાવાઓથી પણ પુનર્જન્મ સિદ્ધ છે. તેમાં પ્રથમ દાર્શનિક શાસ્ત્રપ્રમાણથી પુનર્જન્મનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કર્યા બાદ અન્ય પ્રમાણોથી પણ તેના અસ્તિત્વ અંગે વિચારીશું. જૈન દર્શનકારનું કથનइह खलु अणाइ जीवे, अणाइ जीवस्स, भवे, अणाइकम्म संजोग निव्वत्तिए, दुःखरूवे, दुःखकले, दुःखानुवन्धे
ભાવાર્થ–આ સંસારમાં નિશ્ચયથી જીવ અનાદિ છે. જીવને સંસાર અનાદિ છે. એ સંસાર, અનાદિ કર્મ સંગથી થયેલ છે. તથા દુઃખરૂપ છે. દુઃખના ફળવાળે છે. અને દુઃખને જ અનુબન્ધ કરાવનાર છે.
ઉપરોક્ત કથનમાં જીવનું અનાદિપણું હોવાના અંગે નવું શરીર ધારણ કરવા ટાઈમે (જન્મ પામવા ટાઈમે) આત્માને પુનર્જન્મ સિદ્ધ થાય છે.
एवं अणोरपारे, संसारे सायरंमि भीमंमिः पत्तो अणंतखुतो, जीवेहि अपत्त धम्मेहिं ।।
