________________
આત્મવિજ્ઞાન દુર્ગણોને નાશ કરે છે. પુનર્જન્મને માનનારા રાષ્ટ્રમાં જ સહાનુભૂતિ, પ્રેમ, પોપકાર, દયા, નીતિ, લાંચરૂશ્વતને અભાવ, એ વગેરે દિનપ્રતિદિન વૃદ્ધિ પામે છે. આધુનિક શિક્ષણ પ્રાપ્તિમાં ભવાંતરના ધ્યેયની ગંધ સરખી પણ નથી. વર્તમાન જીવનની સુખપ્રાપ્તિના સંગમાં ભવાંતરનું લક્ષ્ય રાખવામાં આધુનિક શિક્ષિતે પાગલપણું ગણે છે. વર્તમાન કેળવણી પામેલાઓની જાહેર સભાઓમાં, મેળાવડામાં, પાટીઓમાં અગરતે કોઈપણ પ્રકારના ઉત્સવમાં, વર્તમાન જીંદગીની ભૌતિક સામગ્રીની અનુકુળતાને અનુસરતાં વક્તવ્ય કે વાર્તાલાપ કરનારા જ વિદ્વાન વક્તાઓ કહેવાય છે. પશ્ચિમની આ સંસ્કૃતિનાં મૂળ, અધ્યાત્મપ્રધાન એવા ભારતની પ્રજામાં પણ હવે ખૂબ ઉંડા ઉતરતાં જાય છે.
ભવાંતરના આત્મીય હિતને અનુલક્ષીને પૂર્વના ધર્માચાર્યોએ નિયંત્રિત ધાર્મિક ક્રિયાકાંડો કે મહોત્સવની આધુનિક શિક્ષિતે દ્વારા ઠેકડી ઉડાવાય છે. આ બધી સ્થિતિ, પુનર્જન્મ પ્રત્યેના અવિશ્વાસ કે ઉપેક્ષાવૃત્તિના સંસ્કારથી જ ઉત્પન્ન થયેલી છે. પરંતુ આ રીતે વહેતી જીવનધારા દ્વારા જગતમાં ગમે તેટલી શાંતિની ઉષણાઓ કરીએ, માનવસેવાની ટેલ ફેરવીએ, દેશેન્નતિની ભાવનાને પ્રચાર કરીએ, તે પણ તે બધાને સ્વીકાર કેવા હૃદયવાળા માનવીઓ કરે, તે વિચારવું ખાસ જરૂરી છે.
કેવળ આ ભવ પૂરતી જ આત્માના અસ્તિત્વની માન્યતાને ધારક મનુષ્ય, કયા હિસાબે પિતાને પ્રાપ્ત ભેગઉપભેગની સામગ્રીને બીજાના માટે ત્યાગ કરશે ? અગર
