________________
આત્મવિજ્ઞાન
મનુષ્યે સંખ્યાતી સંખ્યા પ્રમાણ છે. ધ્રુવેા અને નારકા વગેરે અસ`ખ્યાતી સંખ્યા પ્રમાણ છે. અને નિગેદાદિ તિય 'ચા વગેરે અનંતી સખ્યા પ્રમાણુ છે.
૧૦૨
સંખ્યાતી સ`ખ્યાવાળા ભાવાને આપણા જેવા સામાન્ય જ્ઞાનીએ જાણી શકે. સ`ખ્યાતી તેમજ અસંખ્યાતી સંખ્યાવાળા ભાગેતે અવધિ, મન:પર્યંવી કે શ્રુત-કેવલી વગેરે જાણી શકે. અને સખ્યાત, અસંખ્યાત, તેમજ અનંત ભાવાને તેા સર્વજ્ઞ ભગવંતા જ જાણી શકે.
અન તભાવાને જાણવા એ કેવલી ભગવ’તને જ વિષય છે. સ` કેવલીએના કેવલજ્ઞાનમાં સમાનતા હેાય છે. સયેાગી કેવલી હાય, અયેગી કેવલી હાય, કે સિદ્ધ કેવલી હાય, પરંતુ એ ત્રણેયના કેવલજ્ઞાનમાં જરાપણ તરતમતા નથી. કારણ કે ક્ષયાપશમભાવે પ્રગટ થયેલ ગુણમાં જ તરતમતા હાઈ શકે. પરંતુ ક્ષાયિકભાવે પ્રગટ થયેલા ગુણમાં તરત— મતાને લેશપણ સંભવ નથી.
ક્ષયાપશમમાં ગુણેાની ન્યૂનતા છે. અર્થાત્ ઓછાશ છે. તે ન્યૂનતા પણ સજાતના ક્ષયાપશમમાં કંઈ એક સરખી જ હોઈ શકે નહિ. કાઇમાં ન્યૂનતા એછી હાય અને કોઇમાં ન્યૂનતા અધિક હોય. અર્થાત ન્યૂનતા પણ વિવિધ પ્રકારની હાઇ ક્ષયોપશમપણું પણ વિવિધ પ્રકારનું હોઈ શકે,
ક્ષાયિકભાવે પ્રગટ થતા ગુણેામાં પૂર્ણતા છે. પૂર્ણતા ત્યારે જ કહેવાય કે કંઇપણ ખાકી કે એછાશ ન રહે.
