Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnazekharasUriviracitaM svopajavivaraNasahita | T!.vArA prakaraNama saMkalanAm munijayadarzanavijayo gaNI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanasamrATa tapAgacchAdhipati AcArya zrI vijayanemisUrIzvarajI jJAnazALA, amadAvAda-1 zrI ratnazekharasUriviracitaM svopajJavivaraNasahitaM zrI zrAddhavidhiprakaraNam -: sakalanam : suvizAlagacchAdhipatipUjyapAdAcAryadevezazrImadvijayarAmacandrasUrIzvara paTTaprabhAvakapUjyapAdAcAryadevazrImadvijayaravicandrasUrIzvaraziSyaratna munijayadarzanavijayo gaNI -: prakAzanama : zrI jinAjJA prakAzana vApI -: pAritasthAnamaHzrI valasADa jaina zvetAmbara mahAvIrasvAmI bhagavAnanI peDhI moTA bajAra, mahAvIra coka, valasADa-396 001. 0 vi. saM. 2056 0 prataya : 500 0 mUlyam 80 rUpyakANi zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaIm / prstaavnaa| nyAyAjhoniSi-zrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapagrebhyo namaH / mupasidaM tat parizAtapUtapArameparamavacanaparamArthAnA paNDitapravarANAm / yaduta mukhyatayA'pikArideSidhyena prakAzitapantaH sAdhupamai zrAdadharma ca apAre'smin saMsAranIrAkare nimajjajjantujAtasya pohityakatsA dharmabarasArvabhaumA bhImacI. podhipatayaH / saMhandhavantaya stratayA samavApyotpAdavyayadhauvyAtmikA tripadI dvAdazAGgayA nirmAtAro zrImahalamRttapAdAH / tadanusAreNa nirmito'yaM bhIjinaniketana-patikati-saparyA-tanirUpitANuvratAdirUpayADaparmapratipAdaka saptazataikapaSvyavikaSaTsahasrasaGyAtmikayA svopAvidhikaumapAkhyavRtyopetaH saptadazamULagAthAtmakA bhAdavipinAmA nivandho bhanyAmmoabhAsanabhAnubhiH suvihitanAmadheyaH shriimdrtnshekhrsuurivraiH| evaM pUjyapravarAH keSAM vineyAvataMsAH ?. kasmiMzca zubhasamaye samAsAditavanto janmadIkSAdikaM ! kaoNskaoNma nirmitapanto nivandhAn ? kadA pAyato'yaM pranyA ityatat jijJAsava: ___"zrIdevasundaraguroH, paDhe zrIsomasundaragaNendrAH / yugavarapadavI prAptAsteSAM ziSyAca paJcaite // 1 // mArItyavamA nirAkRtisahasranAmasmRtiprabhRtikRtyai / zrImunisundaraguravazcirantanAcAryamahimabhRtaH // 2 // zrIjayacandragaNandrAH nistandrAH sahakAryeSu / zrIbhuvanasundaramarivarA duurvihaargnnopkRtH||3|| viSamamahAvidyAtAviDambanAmghau tarIva dRciyaH / vidadhe yata mAnanidhi madAdiziSyA upAjIvan // 4 // ekAGgA apyekAdazAniya jinasundarAcAryAH / nigranthAH granthakRtaH zrImAjinakItiguravazva // 5 // eSAM zrIgurUNAM prasAdataH padkhavidhi varSe / zrAddhavidhisUtravRttiM vyapatta- zrIratnazekharasAriH // 6 // vidhikaumudIti vRttAvasyAM vilokitairvaNaH / zlokAH sahasrapadaka saptazatI caikaSaSyaSikAH // 7 // " _ "zrImunimundararipaTTe catuHpaJcAzattamaH zrIratnazekharasUristasya vikramasaptapazcAzadadhike janma, triSaSThyaSike vratam, vyazItyadhike paNDitapadama, trinavatyadhika vAcakapadama dhucare pAdazazatavarSe maripadam, saptadazAdhike poSakRSNaSaSThIdine svargabhAka, stambhatIrthe pAMbInAmnA bhaTTena bAlasarasvatIti nAma datta, tatkatA anyA:zrAdamatikramaNattiH zrAdavidhimatravRttirAcAramadIpazcati" ___ityetadgranthamAntaprathitazlokasaptakena pAThakapadaparipUSita zrImadarmasAgaragaNiviracitapahAvalyA ca spaSTatayA svayamAvedayivyantItyato viramyate tadullekhAt / etena kSetrasamAsa-guNasthAnakramAroha-zrIpAlacaritrAdipavandhapaNetAraH zrIpadratnazekharasUrayastu bRhatpAgacchezazrImaddhematilakasUryantevAsilenaitatmavandhamaNetRsamakAlInA na tu ta eveti spssttmvsiiyte| dinakRtya-rAtrikRtya-parvakRtya-cAturmAsika kRtya-vArSikakRtya-janmakRtyeti SadkRtyaprakAzAtmakesmin prabanne dinakRtyanAmakapathamamakAze zrAddhAnAM mAdhyasthyAdicaturgaNopavarNanam, upalakSaNenaikaviMzatiguNavarNanam, zrIzatruJjayatIrthasya sAnvarthanAmasaMsthApakam , zrIzukarAjacaritraM tadantargatazrIdattakevalinaH candrazekharasya ca caritram, nAma-sthApanA-dravya-bhAvabhedaiH zrAdasvarUpam, zrIjinapratikRteH savigrahasaparyAyAzca svarUpam , supAtradAna-parigrahaparimANaniyamapAlane ca ratnasArakumAracaritraM ca nyavaNi / naca vaktavyamatra jinamatimApatipAdanaM viphalam , jinanAmato'pi tasyAstattadguNAnAM smRtijanakalena prakRSTa mAdhyavasAyajanakatvAt, kazcidbhAvajinasvarUpatvAcca / tacadguNAnAM smRtijanakatvaM ca tasyAH samAlokitasaMpUrNazubhAGgasandaryAH mohavatA mohajanakatvamiva, kAmAsanasya kAminAM kAmAdijanakatvamina, yogAsanasya yogInAM yogAsanAbhyAsazemuSIjanakatvamiva, bhUgolalokanAlikAnandIzvaradIpapuTa-laGkApuTAdInAM nidhyAnavatA pratipAdyatvena tadvatapadArthajJAnajanakatvamiva anubhavasiddham / yadAha" yathAhi saMpUrNazubhAnaputrikA, dRSTA satI tAdRzamohahetuH / kAmAsanasthApanatazca kAmakelIvikArAnkalayanti kAminaH // 1 // yogAsanAlokanato hi yoginAM, yogAsanAbhyAsamatiH pariSyAt / bhUgolatastadgatavastubudiH, syAlokanAleriha lokasaMsthitiH // 2 // nandIcaradvIpapuTAttathA ca lakApuTAcagatavastucintA / evaM jinezamatimApi dRSTA tatcadguNAnAM spatikAraNaM syAt / / 3 // " ___ ata eva jinapatimA nAtyantajaDasvarUpA navA mithyAtvaguNasthAnavartinI,yena namaskArAdikartRNAM sarvavirasyAdInAM baadhaasyaat| etena jinamatikRtiH namaskArAyanIM, jaDatvAt, mastaragovat , prathamaguNasthAnavartitvAdA, mRdAdivat , ityapyapAstamavasAtavyam / na cajinamatimaikAntana tattaddaNasmRtijanakatvena prakRSTazubhabhAvajanikaiva nakintu pratyuta keSAzcita dveSavAMpraSTAzubhabhAvajanikApIti vAcyam / abhavyAnAM tIrthapativAkyavat bhavAzAnAM bhavAbhinandinA tathAtve'pi apunarbandhakAdInAM tathA'bhAvAt / yadA pradevatA zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvajinAdhyAropAbhAvena tatra sthApanAjinasyApyabhAvAt / na ca sthApanAnikSepe bhAvajinatvamasiddhamiti malapitavyam, bhAvajinAdhyAropeNaiva sthApanA nikSepasya svIkRtatvAt / na cAzaGkanIyaM vikalpaviSayatvenAdhyAropasyAva stutvam, kathaJcit adhyAropasyApi vastuviSayatvasvIkArAt / anyathA tavApi mAtAbhaginyAdiSu strItvasAmyena svabhAryAyAmiva pravRttiprasaGgaH saMpatsyate / kizva bharata sArvabhauma niSpAditASTApadagiricaturviMzatijinasyAtItacaturviMzatikAyAM brahmendrakRta zrInamijinasya, ApAdizrAddhakAritazrIzaGgezvarapArzvanAthasya, zrIbharatana rezamudrikAgatakulyapAkatIrthasthamANikyasvAminaH, stambhanapArzvanAthasya caityAdi vimAnavidyA nAmAvazyakAdizAstreSu spaSTapAThasya nirvarNanAt, paJcamArake'pi mauryavaMzamUrdhanyaparamAIta zrIsaMpratimahArAjena, caulukyavaMza cUDAmaNizrI kumArapAla bhUpAlAdinA ca nirmApitAnekajinabimbAnAM vidyamAnatvAcca namaskArAdyatvena mAnyA / yadi mUlAvazyake tAdRzolekhAbhAvena niyuktyAdInAmaprAmANyatvenAdhunikavimbAnAM tvanAbhimatatvena ca na bhavatAM kApISTasiddhiriti cet ? na tvadabhimatasUtrakRtAGga - sthAnAGga - vivAhamajJapti - jJAtAdharmakathAGga- upAsakadazAGga - aupapAtika-rAjapraznIya-jIvAbhigama - jambUdIpa majJaptyAdisamayaratnAkareSu nirUpitatvAt / AptatvavyAitiprasaGgenAptamavRttiH naiva saMbhAvyate niSprayojikA / na ca siddhAnte nityA pratikRtiraMga pratipAditA, jJAtAdiSu draupadyadhikAre anityAyA api pratipAdanAt / tasthA niyatasthAne evaM vartitvAt sA'pi nityaivetikalpanA nAzcati sAmaJjasyam / kRtanidAnatvena tasyA mithyAdRSTitvAt udvAhaprasaGgAcca yakSapratimaiva tatra sambhAvyata iti vicAro'pi na kSodakSamaH, anyathA sarveSAmarddhacakravartinAM midhyAdRSTitvaprasaGgAt, tatsamaye surUpavatAM bhartRRNAM yAJcAprasaGgAcca / naca tayA tathA yAzvA kRtA, api tu zakrastavena jinastutireva kRtA / astu nAma pratimApratipAdanaM paraM apkAyAdijIvopamadarnatvena hiMsAsaMbhavAt hiMsApAtha " samve pANA sabve bhUA " ityAdI hiMsAtvAvacchedenAniSTasAdhanatyatipAdanAt pratimApUjAmA vipAdanaM nAvaiti saunukamiti naika nodanIyaM evaM sati dAnAdikriyAyA adhyabhAvApatteH, tasmAt jinAnaivAnveSaNIyA / api ca yatanayA kriyamANA binAca na pApamayojikA, matyuta cittazuddhiphalakatvena puNyAdimayojikA / arcAyAM dAnAdAviva svarUpahiMsAsambhave'pi anubandhahiMsAyA asambhavAt / yadyapyayatamayA kriyamANA hiMsAntarbhUtatvena pApaprayojikA tathApi bhaktyA'vidhinApi vidhIyamAnA na tathA, bhaktiguNenAvidhidoSasyApi nirnubndhikRttvaat| kiJca Agame 'pi sUryAbhadevAdyadhikAre sumAdibhirjinAcAryAH pratipAdannamamevAzobhanaM pratimArthApratipAdanam / na ca vikurvitakusumairaca kRteti vAcyam, rAjaprazrIyasUtre jalasthalasamudra bhUtakusumAnAM moktatvAt / devAnAM tathAkalpatvena bhavanibandhanaM tadAcaraNaM na tu deza viratAdInAmata eva devA adhArmikA iti procyante iti vAkpaTutA naiSa prakaTanIyA, evaM sati taba saMyamAderapi bhavanibandhanasvaM syAt / arcAyAM virAdhanAsambhavAt bhavatyetat, atra tu tasyA asambhavAt caitat sambhavatItyapyalIkaM, tavApi gamanAgamanakriyAsu vAyukAyAdInAM virAdhanAsaMbhavAt / vibudhAnAmadhArmikatvakathanena sUtrAyAtamAM mA vidhedyanyayA bhavAntare bodhirapi durlabhA bhaviSyati, teSu zrutadharmAdInAM vidyamAnatvAt kiM bahunA saMyatatvAvidyamAne'pi niSThuravacanatvena devAnAmasaMyattasvavyapadezasyApi nirastatvAt / tathAcoktaM paJcamazatake caturthodeze "devANaM bhaMte! saMjaya ci vacanaM siyA ? goyamA ! no iNaDe samadve ammakhANameyaM devANaM / devANaM te asaM vaci vacanaM siyA ? no iNDe samadvai niThuravayaNameyaM devANaM / devANaM bhaMte! saMjayA'saMjaya ci nacavvaM siyA! goyamA ! no iNDe samaTTe asaameyaM devANaM / se kiM khAieNaM bhaMte ! deva tti bacavvaM siyA 1 goyamA ! devANaM no saMjaya si vasavvaM siyA / " yattu devAnAmadhArmikatvamuktaM tattu saMyamadharmApekSayA pratyetavyam, tasmAt AgamopadiSTakUpajJA tena suvyavasthitaM saphalatvamityalapati pallavite / asmin viSaye'dhikajijJAsubhistu samavalokanIyA vAdidviradapazcAnanazrImadyazovijayavAcakavarAvaracitamAtamAzatakAdiprabandhAH / zrI jinapratikRti sa paryAniSedhakastu sAmpratasamaye vidyamAna jainAbhAsaDhuMDhakasya lumpakanAmA'dipuruSo'sya nibandhasya nirmAtari bhagavati vidyamAne prAdurabhUt / etadvattAntastu kumavamatatAtitiraskaraNataraNitulya zramiddharmasAgaravAcakAnAM " tadAnIM ca lumpakAkhyalekhakAt vikramASTAdhipaMcadazazate 1508 varSe jinamatimotthApanaparaM luMpakamataM pravRttam / tadveSadharAstu vikramIyatrayatriMzadadhikapaJcadazazatavarSe jAtAstatra prathamo veSadhArI bhANAkhyo arahaTavADAvAsyabhUditi / " etadullekhena spaSTamavasIyate iti / rAtrikRtyanAmakadvitIyamakAze daivasika-rAtrika-pAkSika-cAturmAsika-sAMvatsarikapratikramaNAdyanekavidhayo vihitAH / parvakRtyAkhyatRtIyamakAze parvatithi - aSTAhnika- pauSadhavidhyAdisvarUpaM samadarzi / cAturmAsikakRtyanAmakacaturthaprakAze cAturmAsikaniyamANuvratAdisvarUpaM saMkalitam / varSakRtyanAmaka paJcamaprakAze - saMghArcana - sAdharmika vAtsalya - zrIjinasya rathayAtrAdikRtyAni kathitAni santi / janmakRtyanAmakaSaSThaprakAze vAsasthAna - vidyAgrahaNa - vivAhavidhi - zrIjinacaityakArApaNAdyaneka kRtyAni pratipAditAni / granthasyAsya mudrApaNArtha tapagaganAMgaNagaganamaNi-nyAyAmbhonidhi - zrImadvijayAnanda ( AtmArAmajI ) sUrIzvara - zrIzrAddhavidhiprakaraNam 3
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahavirAjitabhImadvijayakamalasUrI parasadupadazAmatAsaktena 'gopA'nivAsinA meSThivareNa-jayacandra-tanajanmanA bhImajjIvanacandrana lpasAhAyyaM davam / zuddhiviSaye cAsya sujhAtasamayasArairvAcakavaryazrImadIravijayacaraNasaroruhasevAhevAkibhirasmanuvAzvarya-anuyogAcAryazrImadAnavijayagaNibhiH kRte'pi yathAzakti prayAse "manuSyasArako prAntayo dunirAH" iti niyamena yA kAvana cyutayaH sthitAH bhaveyuH zIzakAkSarayojakadoSeNa yantrezadaulakSyeNa ca pampo jAtA vA kapAlatA viSAva svabhAvasundarAH sahada: sNshossyntu| likhitA ceyaM sadhvI prastAvanA mesANAmAmasasthivena bhImahinayakamanasUrI paramasAmAjye mavarSamAnenAnuyogAcAryabhImadAnavijayapAdapabaparicaryAparAyaNamunizrImavijayAntavAsanA munirAmavimasena vaikramIye 1974 saMvatsare jyeSThamAsasya kuNatrayodazyAM / zrI jaina AtmAnanda sabhA-bhAvanagara saMsthAyAH pUrva (vikramAbda 1974) prakAzite zrAddhavidhi granthe sthiteyaM prastAvanA punaratra tatsaMsthA saujanya svIkArapUrvaM mudriteti sucyate / RO saMpUrNa Arthika sahayoga A zrIzrAddhavidhiprakaraNa granthanu pustaka zrI valasADa jaina zvetAmbara mahAvIra svAmI bhagavAnanI aiThInA jJAnaravAtAnA dravyamAthI prakAzita karavAmAM AvyuM che. 5 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ patrAGka: 9 37 zrIzrAddhavidhiprakaraNasya viSayAnukramaNikA viSayAH patrAGka: viSayAH - maGgalAcaraNam - caturdaza niyamAH - dinakRtyAdidvAranAmAni - pratyAkhyAnasya grahaNavelA phalaM ca - zrAddhatvayogyaguNAH - azanAdicaturvidhAhArasvarUpam. - zukarAjakathA. - anAhAravastunAmAni. - zrAddhasya nAmAdibhedAH - pratyAkhyAnasya paMcasthAnAni. 9 bhAvazrAddhasya bhedA: - laghunItivaDInItyAdInAmutsargavidhi: - vratazrAddhe surasuMdarakumArabhAryAjJAtam - dantadhAvanavidhi: zrIsthAnAGgokte zrAddhAnAM caturbhaGgike. - snAnavidhi: 0 zrAddhazabdasyArthaH kSaurakarmaNi vidhiniSedhau. - nidrAtyAgasamaya: - azauce bhUpatitapuSpaizca pUjAyAM- nidrAtyAge dravyAdhupayogavidhi: mAtaGgakathA - rAtrau uccaiHsvaraM zabdakAsitakArahuGkArAdi - pUjAyAM vastradhAraNavidhiH na kAryam. - pUjAyAM nUtanavastraparidhAne- candrasUryanADyoH pRthivyAditatvAnAM ca svarUpaM __ zrIkumArapAlanRpajJAtam. - zubhAzubhatvaM ca. - pUjAyai dravyabhAvazuddhiH - namaskAramantrAdijApasya vidhi: phalaMca - jinAlayampratigamanavidhi: - namaskAramantrasyaihikaphale zivakumArajJAtam 32 - dazArNabhadranRpadRSTAnta: D namaskArasyAmuSmikaphale zabalikAdRSTAnta: - dvAtriMzadbaddhanATakanAmAni. - dharmajAgaryA.. - paMcavidhAbhigamasvarUpam. - kusvapnaduHsvapnakAyotsargaH - pradakSiNAvidhi: - svapnavicAra: caityabahirbhAge dikatraye bimbavidhi: 0 niyamasvarUpam - jalAbhiSekavAlakakUcikAvyApArAGgarUkSaNasacittAcittamizravastusvarUpam. __pUrvakAGgapUjAvidhi: - zAlyAdidhAnyAnAM sacittakAla: - nirmAlyalakSaNam - piSTasya mizrakAla: - aGgapUjAvidhiH D saktuyatanA. - pUjAyAMsaMjJAkaraNe pApaMtatra jinahAkadRSTAnta: - pakvAnnakAlaniyama. - sarvebhya: prathamaM mUlanAyakasya pUjA kAryA. - dvidalasvarUpam. - vyaktyAkhyAkSetrAkhyAdipratimAsvarUpam - abhakSyAnantakAyasya vaya'tvam - agrapUjA. 0 prAsukajalasvarUpam. - bhAvapUjA. - sacittasya niyamagrahaNam. trividhacaityavandanam. sarvasacittatyAge'mbaDaparivrAjakasaptazata - pratyahaM sapta caityavandanA. ziSyajJAtam - jinasyAvasthAtrikabhAvanA. 37 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pUjAyA: paMcopacArAdibhedA: - ekaviMzatibhedapUjAdividhi: 0 puSpasvarUpam. - snAtravidhi: - ArAtrikamaGgalapradIpAdipUjA. 0 gurUkAritAdipratimAnirNaya: - nizrAkRtAdicaitye stutinirNayaH - jinAlayasammArjanavidhi: - anRddhimatA zrAddhena sAmAyika muktvA puSpagrathanAdikarttavyam. 0 vidhyavidhyozcitrakAradRSTAnta: - avidheralpaphale dRSTAntaH - aGgAdipUjAtrikaphalam. 0 parakRtajinArcAdveSe kuntalArAjJIjJAtam. - jinAjJApAlanarUpabhAvastavasvarUpam - dravyastavabhAvastavayo: phalam. - dravyastave kUpakhananadRSTAnta: - jinagRhagamanamanorathAdiphalam. - pUjAyAM vidhibahumAnayozcaturbhaGgI - prItibhaktivacanAsaGgAnuSThAnacatuSkasvarUpam. D pUjAyAM vidhibahumAnayodharmadattanRpakathA. - caityocitAcintA. D jJAnasya jaghanyamadhyamotkRSTAzAtanAH - jinasya jaghanya dazAzAtanA: Djinasya catvAriMzat madhyamAzAtanAH - jinasyotkRSTAzcaturazItirAzAtanA: - bRhadbhASyoktA: paMcAzAtanA: - gurostrayastriMzadAzAtanAH - gurorAzAtanAyA jaghanyAdibhedA: - sthApanAcAryAzAtanA. - utsUtrabhASaNArhadgurvAdyavajJAdirmahatyAzAtanA devajJAnasAdhAraNAdidravyANAM vinAze upekSAyAM ca mahatyAzAtanA. D devadravyarakSaNe sAdhoradhikAra: D devadravyarakSaNe vRddhestIrthakaratvaphalam - devadravyavRddhi: karmAdAnAdirahitasadvyavahAravidhinaiva kAryA - devadravyarakSaNabhakSaNAdau sAgarazreSThijJAtam - jJAnasAdhAraNadravyayoH karmasArapuNyasArajJAtam. - devadeyavilaMbakaraNe RSabhadattadRSTAnta: D devajJAnasAdhAraNasambandhigRhATTakSetrapASA NeSTikA kASTavaMzakavellukamRtsudhAdikaMsvakArye na vyApAryam. - devadIpena gRhakAryArambhe kramelakIdRSTAntaH / - devajJAnasatkaM gRhATTAdikaM bhATakenApi zrAddhena na vyApAryam D devasatkopakaraNaM nijakArye vinA niSkrayaM___ na vyApAryam. - udyApanAdau stokaniSkraye lakSmIvatIjJAtam. - gRhacaitye'rpitataNDulAdInAM vyavasthA. paradravyasya sAdhAraNadravyasya ca yAtrAdau___ vyaye niyama: D antyAvasthAyAM pitrAdInAM mAnitadravyasyavyavasthA sasvebhyo ni:svasAdharmikANAM darzanamodaka lambhanAdau viziSTamevArpayituM yuktam. - yAtrAdau mAnitadravyasya vyavasthA. - gurordvAdazAvarttavandanAdividhi: - gurordezanAzravaNavidhiH - dharmopadezazravaNe pradezinRpadRSTAnta: dharmopadezazravaNe thAvaccAputradRSTAnta: - kriyAjJAnayorvivekaH D sAdhUnAM sukhapraznAdi dAnanimantraNaMca. D dAnanimantraNe jIrNazreSThijJAtam. D glAnayatiparicaryAyAM mahatphalam. - yatInAmupAzrayadAne phalam. D jainadharmasya sAdhUnAMca nindakAnAM zikSAdAnam. - sAdhvInAM sukhapraznAdi. - guroH pAzve'dhyayanam nyAye yazovarmanRpajJAtam AjIvikAyA vANijyaM vidyA kRSi:pAzupAlyaM zilpaM sevA bhikSA ceti saptopAyA: 66 D sevAyA bhedAsteSAM svarUpaMca. bhikSAyA bhedAsteSAM svarUpaMca. 67 55 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 vANijyavidhi. D vANijye dravyakSetrakAlabhAvabhedataH caturvidhA 0 vyavahArazuddhiH D uddhArake kasmaicidapi na deyam D putrazikSAyAM mugdhakadRSTAntaH D RNacchede kAlakSepo na kAryaH D RNasambaMdhe zreSThabhAvaDasya jJAtam udyamAllakSmIprApti: - gatadhanAvAptAvAbhaDazreSThajJAMtam D bhAgyavato dAyAdasya bhAgyenApi lAbha: bhUridhanAgame'pi garvo na kAryaH D kalaho na kAryaH D dantakalaho'pi tyAjyaH nyAyakaraNe zreSThaputrIdRSTAntaH matsaratyAgaH manomAlinye mitravyavahAriNorjJAtam. 0 kUTamAne doSa: - vyavahArazuddhayA lAbhe helAkazreSThijJAtam D vizvastavaMcane visemirAjJAtam D pApabhedA: puNyAnubandhipuNyAdikarmacaturbhaGgI D satye mahaNasiMhadRSTAntaH satye bhImasauvarNikadRSTAntaH mitrakaraNam D prItisthAne lAnadAne tyAjye 0 sAkSiNaM vinA sthApanikA na sthApyA - asAkSinyAsakartRdhanezvarazreSThidRSTAntaH yAdRzi tAdRzi sAkSiNyapi lAbha eva devagurvAdiviSayaM sapathaM na kAryam D paradeze vyApArasambandhaH bhAgyavatA saha vighnAbhAve dRSTAntaH D paradezagamanAdinItayaH RddhibhedA: pApaddhadRSTAMta D atilobho na kAryaH D yathA'vasaraM trivargasaMsAdhanam - lobhivivekino: parIkSAyAM navavadhUdRSTAntaH zrIzrAddhavidhiprakaraNam 68 68 68 68 68 69 69 69 69 70 70 70 70 70 70 70 71 71 71 71 72 72 72 72 72 72 73 73 73 73 73 73 74 74 74 75 75 dharmakaraNe bahudhanAgame vidyApati zreSThijJAtam D nyAyAnyAyadhane devayazomitradvayadRSTAntaH - nyAyopAttavitte laukikadRSTAntaH - nyAyArjitavittasupAtraviniyogAbhyAM caturbhaGgI D anyAyopArjitavitte raGkazreSThajJAtam D vyavahArazuddhirdharmasya mUlam - dezakAlanRpalokadharmAdivirUddhatyAgaH pitaryaucityam mAtaryaucityam D sahodarANAmaucityam striya aucityam. putraucityam D svanaucityam guroraucityam D paurANAmaucityam D paratIrthikaucityam D samayocitavacane'mbaDamantrijJAtam mUrkhazatakam. D apalakSaNAni nItivAkyAni - vyavahArazuddhayAdinA dravyopArjanedhanamitrajJAtam supAtradAnasvarUpam. D supAtradAne parigrahaparimANe ca ratnasArakumArakathA. D bhojanasamaye dayAnukampAdAne. dAdAne zrImAlajagaDudRSTAntaH 0 bhojanavidhiH D rajanIbhojanavratAkhyAne eDakAkSavRttam. ( dvitIya: prakAza:) . zraddhAnAM pratikramaNasiddhi: D paMcAnAM pratikramaNAnAM kAla naiyatyam D pratikramaNavidhiH sAdhUnAM vizrAmaNA. upadezamAlAkarmagranthAdiparAvarttana svarUpasvAdhyAyaH - zIlAGgAdirathasvarUpam. 75 75 76 76 76 77 77 78 79 79 80 81 81 82 82 82 83 83 83 84 85 85 86 1'01 102 102 103 , : : : : : : 105 106 106
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 109 110 110 124 - namaskArAnAnupUrvyAdigaNane phalam. 106 svAdhyAyakaraNe dharmadAsazrAddhadRSTAnta: 106 D kalatraputramitrAdInAM dharmadezanAkaraNam. 107 D nItizAstrAnusAreNa nidrAvidhi: 107 - AgamAnusAreNa nidrAvidhi: 107 D kAmajayArthaM strItanorazucitvAdicintanam. 108 - kaSAyAdidoSajaye upAya: 108 0 caturgatau bhavasthiteratyantaduHsthatA 108 (tRtIya: prakAza:) - pauSadhAdiparvakRtyam. 109 - parvatithayasteSAM phalaMca. - sacittAhArAdityAgaH 109 - zAzvatAzAzvatASTAhikA 110 tithinirNayaH - ekAdazyArAdhane zrIkRSNajJAtam. - parvatithau dharmAnuSThAne phalam. 110 - pauSadhavidhi: 110 pauSadhe dhanezvarazreSThijJAtam. 112 (caturtha: prakAzaH) - cAturmAsikakRtyam 113 - asadvastutyAge dramakamunidRSTAnta: - cAturmAsyAM dvAdazavratAdyabhigrahaH 114 0 caturmAsIniyame vijayazrIkumArajJAtam. 114 - laukikAzcAturmAsikaniyamA: 115 (paMcamaprakAzaH) - saGghArcAyekAdazadvAranAmAni. - saGghArcAvidhi: 116 - sAdhUpakaraNasaGkhyA 116 - sAdharmikavAtsalyam. 116 zrAvakavacchAvikANAmapi vAtsalyam D sAdharmikavAtsalyadAyeM daNDavIryanRpadRSTAntaH 117 D sAdharmikavAtsalye zrIsambhavanAthasvAmidRSTAnta: 117 - jagatsiMhAbhusaGghapatisAraGgazAhadRSTAntAH 117 - rathayAtrAvidhi: 117 - kumArapAlarathayAtrA. 117 - tIrthayAtrAsvarUpam. 118 - zrIvikramAdityakumArapAlamantrivastupAlAdInAM tIrthayAtrAvarNanam. 118 - caitye snAtramahaH 118 D devadravyavRddhiH 119 - mahApUjA rAtrijAgaraNaMca: 119 - zrutajJAnapUjA. 119 0 udyApanam. 119 - tIrthaprabhAvanArthe guroH pravezamahotsava: 119 - guroH pravezamahotsave sAdhupethaDadRSTAnta: 119 - AlocanA 120 - AlocanA dAtRgurorguNA: 120 - Alocakasya doSA: - sazalyAlocanAyAM lakSmaNAryAdRSTAnta: 121 (SaSThaH prakAza:). 0 susthAne vAsa: 122 0 kugrAmavAse dRSTAntaH 123 0 gRhasvarUpam. 123 0 likhitapaThitavANijyadharmAdikalAnAM grahaNam. 124 - pANigrahaNavidhiH 124 - mitram 124 - caityavidhApanavidhiH - jIrNoddhAraH 125 0 mantrivAgbhaTAdikAritazrIzatrujayAdhuddhArA: 125 - jIvatsvAmipratimAyA adhikAra: - zrIjinabimbavidhi: 127 aSTApadacaityaraivatAcalacaityapratimAyA:____ mANikyasvAmyAdipratimAyAzcAdhikAra: 127 - zrIbharatacakridaNDavIryanapasagaracakrihariSeNacakrisampratinRpAmanRpakumArapAlanRpasAdhupe thaDanaravAhananRpAdikAritacaityapratimAdhikAra: 127 - pratimAnAM pratiSThAvidhi: 128 0 putrAdInAM pravrAjanAvidhi: 128 - AcAryAdipadasthApanA. 128 - pustakalekhane sAdhupethaDamaMtrivastupAlAdInAmudAharaNAni 128 0 pauSadhazAlAkArApaNam. samyaktvAdidvArANi. 129 - bhAvazrAddhasya saptadaza guNAH 129 zrAddhapratimA. 130 - antyArAdhanA. 130 - dinakRtyAdiphalam. 130 - prazastiH 131 zrIzrAddhavidhiprakaraNam 113 125 116 116 128
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIratnazekharasUriviracitam zrAddhavidhiprakaraNam (svopajJavivaraNasahitam) arhatsiddhagaNIMdravAcakamunipraSThAH pratiSThAspadaM, paMca zrIparameSThinaH pradadatAM moccairgariSThAtmatAm / dvaidhAnpaMca suparvaNAM zikhariNaH modAmamAhAtmyatazcetaciMtitadAnatazca kRtinAM ye smArayaMtyanvaham // 1 // zrI vIraM sagaNadharaM praNipatya 'zrutagiraM ca suguruMca / vivRNomi ' svopajJazrAddhavidhiprakaraNaM ' kiMcit // 2 // yugavaratapAgaNAdhipapUjyazrIsomasuMdaragurUNAm / vacanA dadhigatatatvaH satvahitArtha pravarte'ham // 3 // tasya ceyamAcagAyA sirivIrajiNaM paNamia'suAo'sAhami kimavi saDhavihIM / rAyagihe jagaguruNA'jaha bhaNiyaM abhayapuTeNaM // 1 // zriyA kevalAlokAzokAdimAtihAryapaMcatriMzadvacanaguNAdhatizAyilakSmyA yuktaM vIrajinaM caramatIrthakaraM karmavidAraNA dhanvaryAca vIraH / uktaM ca-vidArayati yatkarma tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazca'tasmAdvIra iti smRtaH ||1||raagaa parijetRtvAca jinH| vIratvaM ca' dAnayuddhadharmavIrabhedAt vidhA / yadAhuH-kRtvA' hATakakoTibhirjagadasadAridrayamudrAkarSa' itvA'garbhazayAnapi sphuradarIn mohAdivaMzodbhavAn / taptvA dustapamaspRheNa manasA kaivalyahetuM tapasnedhA vIrayazo dadvijayatAM' zrIvIratIrthezvaraH // 1 // evaM ca 'zrIvIrajinamityetAvatApAyApagamajJAnapUjAvacanAtizayAzcatvAropyasUcyanta, praNamya prakarSeNa bhAvapUrvakaM manovAkAyairnatvA'zrutA siddhAMtAt punarAvRttivyAkhyAnena zrutAd 'gurusaMpradAyAderAkarNitAca zrAdasya zrAvakasya 'vakSyamANAnvarthasya vidhi sAmAcArI kenopadiSThAM ? rAjagRhe nagare' samavastena jagadguruNA 'aryAda vIrajinenAbhayakumAra pRSTena' yayA yena prakAreNa bhaNitamupadiSTaM tayAbhUtaM kimapi saMkSepeNa " sAhemi" kathayAmIti yogaH iti prathamagAthArthaH // 1 // bhAdavidhau daaraannyaah| 1 baarlilokoguruH| iti kacit diNatti pavva caumAsaga vacchera jammai kiccadArAI / sahANaNuggahaTThA saDhavihie'bhaNijaMti // 2 // dinarAtrirvacarturmAsarvatsarajanmanAM kRtyAni kAryANi tAnyeva dvArANi / ayamarthaH dinakRtyarAtriketyaparvakRtyacaturmAsakRtyavatsaMrakRtyajanmakRtyarUpANi Sad dvArANi zrAdAnAmanugrahArya zrAdavidhau bhaNyaMte viviyate iti dvitIyagAthArthaH // 2 // evaM maMgalapUrvakamabhidheyaM abhidhAya yogyasyaiva vidyA rAjyaM dharmazca deyAnItyAdau zrAdadharmasya yogyamAha sadvattaNassa'juggo bhaigapagaI visesaniuNamaI / nayamaggaraI taha daDhaniavayaNaThiI viNidiTTho // 3 // IDagguNaH zrAddhatvasya yogyo vinirdiSTaH sarvariti shessH| tatra bhadrakamakRtirmAdhyasthyAdiguNopeto na tu kadAgrahagrastahRdayAdiH / uktaM ca-ratto duTTho' mUDho puvvaM buggAhio'a'cacAri / ee dharmANarihA ariho puNa hoi manathyo ||1||rkto dRSTirAgI yathA bhuvanabhAnukevalijIvaH prAgbhave bhUpabhUvizvasenakhidaMDibhakto'tikRcchreNa sadgurubhirbodhitaH svIkRtadarzane dRDhIkato'pi mAparicitatridaMDigirA dRSTirAgollAsAdvAMtadarzano bhrAMto'naMtabhanaM 1 / dviSTo bhadrabAhubaMdhuvarAhamihirAdivat 2 / mUDho vacanabhAvArthAnAbhijJo grAmeyakakulaputrakavat / yathA samAtrA rAjasevArtha zikSito vinayaH kAryaH, samAha vinayaH kaH? tayoce zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jotkAranIcairgaticchaMdAnudRtyAdiH sa nRpasevArthaM puraM gacchannaMtarA mRgavadhArthanilInavyAdhAnAM mahAzabdena jotkAramakaronmRgeSu naSTeSu taistADitaH ukte sadbhAve tairuktamIdRkArye channaM gaMtavyaM, tato'gre rajakAn dRSTvA sa channaM gacchan prAk caurahRtavastraistaizvoro'yamiti baddhaH uktazca zuddhaM bhavatviti vAcyaM, agre bIjavApakAnAM tathokte kuTTayitvA tairukto bahu bahu bhavatviti vAcyaM, agre mRtakaM dRSTvA tathokte tathaivoktastairIdRg mAbhUditi vAcyaM, vivAhe tathokte kuTTitastacchikSayA nigaDaM badhyamAnaM daMDikasya zAzvatamastvityuktau tathaiva tacchikSayA maitrIM kurvatsu laghumokSostvityukte hato muktazcaikaM daMDikaputraM sevate, anyadA durbhikSe tajjAyoktyA rabbA siddhAstIti sabhAMtargADhamukte lajjitena tena gRhe kuTTitaH uktazredRk channaM vAcyaM, samaye pradIpane tathokte gRhe dagdhe zikSita IdRzi laghu svayaM kacavarajalAdi kSepyaM, anyadA kezAn dhUpayatastasya mUrdhni dhUmaM dRSTvA gobhaktaM kSiptamiti 3 / pUrva nyugrAhito gozAlakAdivyudgrAhitAniyativAdyAdivat 4 / ete dharmasyAnarhAH arhastu madhyastho'raktadviSTo dharme ArdrakumArAdivadityuktaM bhdrkprkRtiH| tathA vizeSeNa vizeSe vA heyopAdeyAdyaMtararUpe nipuNA na tu mUDhA matiryasyaitAvatA'naMtaroktadRSTAMtasya mUDhasyArhatvaM nirastaM / tathA nyAyamArge vakSyamANavyavahArazuddhyAdau natvanyAyamArge ratiryasya / tathA dRDhA na tu zithilA nijavacane sthitiryasya dRDhapratijJa ityarthaH / ebhizcaturbhirguNairAgamoktA ekaviMzatirapi zrAddhaguNA AkSiptAste caite - "dhammarayaNassa juggo' arakuMddo' rUvaivaM 'pagaiisomo | lorgepio akU~ro bhIrU asa~Dho sardarikaNNo || 1 || lajjAluo daryAMlU maththo somadiTTi guNairAgI / sarkeha suparakaijutto sudIhaMdaMsI virsesannU ||2|| buDDANugo' viNIo kayaNuo parahiadhyakArI a / tahacaiva larjelarako igabIsaguNehiM saMjutto " // 3 // vyAkhyA-3 - akSudro'tucchahRdayaH / rUpevAn spaSTapaMceMdriyaH / prakRtisomaH svabhAvato'pApakarmA sukhasevyazca / lokaeNpriyo dAna vinayazIlavattayA / akrUro'kliSThacittaH / bhIruH pApAyazobhyAM bibheti / azaThaH parAvaMcakaH / sadakSiNyaH prArthanAbhaMgabhIruH / lajjAlurakAryavarjakaH / daryAMluH satvAnukaMpakaH / madhyastho rAgadveSarahito'taeva soma ( saumya ) dRSTiH sa ca yathAvasthitadharma vicAravittvAddUraMdopatyAgI / guNairAgI guNipakSapAtI nirguNopekSakazca / satkaithaH satI dharmyA kathA'bhISTA yasya sa tathA / suparkSeyuktaH supakSena suzIlAnukUlana parivAreNa yuktaH / sudIrghadarzI sarvatrAMyatidarzitvAdbahulArbhAlpaklezakAryakarttA / vizeSajJo 'pakSapAtitvena guNadoSavizeSajJaH / vRddhAnugo vRttasthajJAnavayovRddhasevakaH / vinato guNAdhike gauravakRt / kRrtejJaH paropakArAvismArakaH / parahitIrthakArI nirIhaH san parArthakRt / labdhalakSo dharmakRtyeSu suzikSitaH iti / ete caikaviMzatirapi bhadrakatvAdicaturguNasadbhAve prAyaH prApyaMte, tatra bhadrakatve'kSudratvamakRtisaumyatva krUretvasadAkSiNatvada pIlutvamadhyasthatvasomadRSTitvadRddhAnugaitvavinItatvAni, vizeSanipuNamatitve spaSTapaMceMdriyatvarUpavattvasudIrghadarzictva vizeSajJatvakRrtajJatvaparahitIrthakRttva labdhelakSatvAni, nayamArgaratitve ' bhIrutvAzaThatvalajjAlutvaguNarogitvasatkathaitvAni, dRDhajinavacanasthititve lokapriyatvasurpakSayuktatve ca prAyo dRzyaMte ityatra taccatuSkamevoktaM / eSu caturSvadyaguNatrayaM vinA kadAgrahagrastatvAnmUDhatvAddurnayAsaktatvAt zrAddhadharmapratipattireva na syAt / dRDhapratijJatvAbhAve tu pratipanno'pi zrAddhadharmo dhUrttamaitryamiva grahilagRhItasuveSa iva kapikaMThanyastahAra iva svalpanirvAha eveti / evaMvidhaguNa eva gRhI subhiciriva citranyAsaM, sudRDhapIThabaMdha iva prAsAdaM, sughaTitakAMcanamiva mANikyaM zrAddhatvamarhati zrAddhadharmAdhikArI syAt / samyagdarzanAdikaM collakAdidazadRSTAMtairdurlabhamapi gurbAdiyoge labhate samyaktvaM nirvaha prAgbhave zukarAja iveti bhAvaH iti tRtIya gAyArthaH // 3 // // zukarAjakathA ceyam // atraiva bharatakSetre' kSetre zasyaikasaMpadAm / kSitipratiSThitamiti khyAtaM puramabhUtpurA // 1 // yatra nistriMzatA khaje lAMgale ca kuzIlatA / jale ca jaDatA puSpe baMdhanaM na punarjane // 2 // makaradhvajarUpazrIrRtudhvajanRpAMgajaH / rAjA mRgadhvajastatra dhUmadhvaja iva dviSAm // 3 // rAjyalakSmIrnyAyalakSmIrdharmalakSmIzca nissamAH / tisro'pi spardhayevozcairvarei yaM svayaMvarAH // 4 // krIDArasamaye saiSa vasaMtasamaye'nyadA / krIDodyAnaM yayau krIDAM karttuM sAMtaHpuraH puraH || 5 || jalakrIDAdikAH krIDA vividhA vasudhAdhavaH / sAvarodho vyadhAttatra karIva kariNIvRtaH // 6 // sahakAraM sadAkAraM tatraikaM chatravadbhuvaH / nirvarNya varNyammurvIzaH sakarNo'varNayayathA ||7|| "chAyA kApi jagatmiyA dalatatirdatte'tulaM maMgalaM, maMjaryudgama eSa nistulaphalasphAternimitaM param / AkArazca manoharastaruvarazreNISu tanmukhyatAM' pRthvyAH kalpataro rasAlaphalada brUmastavaiva dhruvam // 8 // sarvAMgINa paropakArakaraNavyagrAtsamastAMginAM ' zrImannAmrataroM'paro'stu bhavataH ko nAma dhAma stuteH / dhigdhiktAnitarAMstarUnapi gurUn dhiga du:kavIMstAMzca ye spardhate bhavatApi pApivacaso ye ca prazaMsaMtrtyamUn ||9|| " tatastacchAyamAsthAya svarducchAyamivA " 10 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'maraH / aMtaHpuraparIta saMbhiSasAda 'sa' sAdaram // 10 // udAraM sArazRMgAraM zrRMgAramiva jaMgamam / svaM zudAMtaM sa nidhyAya dhyAyatismeti vismayAt // 11 // aMtaHpuraM puraMdhrINAM sArodAra ivAvaneH / mayaitatyApyata vidheH kAryaho sumasamatA // 12 // IzaH sudRzaH saMti nUnaM nAnyasya' kasyacit / tArAstArApatereva 'dArAH sarvagraheSu vA // 13 // ityuccaiH praudisumApA-yAva honnRpasya hRd / pUrAdiva' saridvarSAsumApAtplavate bahiH // 14 / / tAvatprastAvavakteva paMDitaH piMDitaH zriyA / kazciducaiH zukaH zlokaM, mAkaMdastho'bravIdyayA // 15 // kSudrasyApi'na'kasya' syAdrvacittaprakalpitaH / zete'pAtabhayAd vyomnaH pAdAvukSipya 'TiTibhaH / / 16 // taM nizamya nRpo dadhyA-caho dhRSNurayaM zukaH / evaM garva prakurvataM kharvIkurvIta mAM kimu // 17 // yadivAjAkapANIyAtkAkatAlIyato'thavA / ghuNAkSarIyAtkhalatibilvIyAdathavA 'nayAt // 18 // svabhAvenaiva kIro'muM 'pApaThIya'zaThAzayaH / dhyAyatyevaM nRpe kIraH punaranyoktimuktavAn // 19 // yugmm|| pakSin prAptaH kutastvaM nanu nijasarasaH kiMmabhaM tanmahIyaH kiM me dhAmno'pi kAma alapasi kimare matpuraH pApa mithyA / bhekaH kiMcittato'dhau sthita iti zapate haMsamabhyarNagaM ghig dRpyatyalpe'pi tuccha samucitamiti vAtAvadevAMsya boddhaH // 20 // zrutvetyaiciMtayabhUpaH kUpamaMdUkakalpatA / kalpiAnena me nUnamanyoktiM jalpatA satA / / 21 // tadayaM zukakoTIrazcitra 'jJAnI munIzavat / iti dhyAyati dhAtrIze sa evapunararyavAk // 22 // grAmINasya jaDAgrimasya ' nitamA grAmINatA kApi yaH' svaM grAmaM diviSatpurIyati' kuTI mAnI vimaaniiyti| svarbhakSyIyati ca svabhakSyamakhilaM 'veSaM yuveSIyati svaM zakrIyati cAtmanaH parijanaM sarva saparvIyati // 23 // vyadhAda budhAgraNIryAmyasAmyamapyeSa me tataH / ito'pyaMtaHpurAtkApi parA'rAmAsti kiM parA // 24 // ityaMtAyinaM dhAMcyAH svAmina'sa zukAgraNIH / dvidhA manojJaH prAhetyaM nArdoktirhi nRNAM mude // 25 // yugmam / / tAvadeva svakIyaM bho' bhUpate'taHpuraM param / manyase prekSase yAvanna gAMgaliRSeH sutAm // 26 // sarvogazubhagA vizvatritaye'pyatizAyinIm / sRSTA'yAM mRSTikRtsRSTizramasya phalamAptavAn // 27 // sA kanyA yena 'no dRSTA niSphalaM tasya jIvitam / dRSTApi yena nAzliSTA" niSphalaM tasya jIvitam // 28 // tAM bAlAM dRSTapUrvI yastasyAnyAsu ratiH katham / rajyate'nyatra kiM kutrApyaliAlokya mAlatIm // 29 // bAlA kamalamAlAM tAM sutAmiva divaspateH / ghedikSurjighRkSuzca samAgacchestadA drutam // 30 // evamuktvA' samuDDIne tUrNa tatra ptttrinni| atyautsukyaM dadhaccitteM'bhidhatte sma'muhurnRpaH // 31 // bho bhoH pavanavegaM me hayaM satyAnvayAhayam / AnayadhvamAnayadhvaM praguNIkRtya bhRtyakAH // 32 // bhRtyairapi saparyANamaNimupaDhaukitam / tamArUDhaH 'kSmApakoTIkoTIraH kIramanvagAt // 33 // rAjJo'nyena hi kenApi sA ca kenApi hetunA / AsannenApi nAMzrAvikIroktirdaragairiva // 34 // tenAdya rAjJaH kiM jajJe kacodyAtIti viddlaaH| maMtryAdayonyavartata kiyanmArge'nugamya'tam // 35 // zuko'gre'pArthivaH pazcAdityudyAMtau ca tau kSaNAt / yojanAnAM paMcazatImatIyatuH samIravat // 36 // kiMcid divyAnubhAvena' bhUmIMdro'pi hayo'pi saH / tAvanmArgamatikrAMtI'na tu zrAMtI manAgapi // 37 // karmaNevAmunA kRSTaH ' pakSiNA 'vighnarAkSiNA / bhavAMtaramiva prANI mApaH'pApa'mahATavIm // 38 // ko'pyaho' prAgbhavAbhyAsavyAsavAsaH' satAmapi / sthAnAdyanirNaye'pyasyA' yaddadhAveti bhUdhavaH // 39 // tasyAmaTavyAM divyAMzu meruzrRMgamivAgatam / asti svastidamAMcAIccaityaM svarNamaNImayam // 40 // nivizya tasya kalaze kalagIstaM ' jagau shukH| zrI AdidevaM vaMdasva'rAjannAjanmazuddhaye // 41 // rAjApi kIrarAjasya gamanArekayA rayAta / hayAdhirUDha evoccaiH praNanAma jinAdhipam // 42 // vijJo vijJAya tatpakSI hitaiSI kSitipasya sH| aMtazcaityamupAgatya kRtyavimANamatprabhum // 43 // rAjApyuttIrya vAjIdAdataH prAsAdamIsadat / anukIramanujJAnaM sanmanoM'tarvivekavat // 44 // maNImayImaMpratimAM pratimAM tatra cArSabhIm / praNipatya nRpastuSTastuSTuve' suSTuvAgiti // 45 // ekasmAdraNaraNakaH parasmAcca na naipuNam / stotre te bhaktyazaktibhyAM ceto dolAyate mama // 46 // tathApi tvAM yathAzakti nAtha stutipathaM naye / mazako'pi kimu vyoma notplaveta svavegataH // 47 // kathaM ' tAmitadAturmitadAH svardumAdayaH / upamAmupayAMtIti nopameyo'si kenacit // 48 // na prasIdasi kasyApi na dadAsi ca kiMcana / tadapyArAdhyase sarvairaho terItiragatA // 49 // nirmamo'pi jagattrAtA niHsaMgo'pi jagatpabhuH / lokottarasvarUpAya nIrUpAya namo'stu te // 50 // iti jineMdrastavaH / azRNonmamRNodgArAMtAmudArAM mudA stutim / maharSigAgiliH pratyAsannamAzramamAzritaH // 51 // tataH kuto'pi saMketAtmAptaH 'so'rhaniketanam / jaTAzAlI valkavAsAH kRttivAsA ivAMparaH / / 52 / / so'pi zrIRSabhaM bhaktyAMbhivaMdyAMniMdyavighahRd / hayAnavadyasadyaskagadyaistuSTAva ' tadyayA / / 53 // jaya ! trijagadekanAtha! vizvatrayopakRtiprathAsamartha ! sadanaMtAtizayazrIsanAtha! jaya zrInAbhibhUpAlavipulakula kamalasamullAsahaMsa! tribhuvanajanastavanIya! kamanIyazrImarudevAsvAminIkukSisarovararAjahaMsa! jaya trailokyastiokalokamanaHkoka niHzokatAkaraNasahasrakara ! aparasarvadaivatagarvasarvakaSa ! nistuSanissImanissamamahimakamalAvilAsakamalAkara ! jaya svarasabhaktirasapasaraprasphuradahamahamikAmaNamadamaranaranikAziraHkoTisaMTakimANikyakoTIrakAMtinIralaharipakSAlitapadakamala! 1 mahAdevaH zrIzrAddhavidhiprakaraNama 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhvastasamastarAgadveSAdidoSamala ! jaya prAstApArasaMsArapArAvAranimajjajjaMtusamuttAramahAyAnapAtrapravara ! zrIsiddhavadhUvara ! ajara ! amara ! acara ! adara ! apara ! aparaMpara ! paramezvara ! paramayogIzvara ! zrIyugAdijinezvara ! namaste / stutveti / hArihArItagadharItyA' mudA' jinam / rAjAnaM prati / niyAjaM, vyAjahAra RSIzvaraH // 54 // raajn| mRgadhvajaRtu-dhvajarAjakuladhvaja / vatsAMgacchAzrame ' diSTyA'smAkamAkasmikotithiH // 55 // svocitAmAMtitheyIM te 'prathayAmo yathA ' mudA / bhAgyairevopalabhyate'tithayo hi bhavAdRzAH // 56 // ko'yaM maharSiH kaM hetuM mAmAhayati sAgraham / mAmakInAbhidhAnAdi jAnAti ' kathameSa vA // 57 // ityuccairvismitamatiH kSamApatiryatinA samam / jagAmAMzramamAryA hi mArthanAbhaMgabhIravaH / / 58 // mahakhinastasya punaH pratipattiM tapasvinaH / mahAtapasvinastenu'sarvA zazvadyazasvinaH // 59 // bhUpatiM prati sa' prItatamaH prAha mahARSiH / atrAMgatena' bhavatA kRtAsmAkaM kRtArthatA // 60 // asmatkulAlaMkaraNa kArmaNaM vizvacakSuSAm / asmAkaM jIvitasyApi jIvitaM jaMgamaM kila // 61 / / kanyA kamalamAleyaM puSpamAleva daivatI / ahoM tavaiva tatpANau kuruSva svIkuruSva naH / / 62 / / yugmam // iSTaM vaidyopadiSTaM ca 'tanmanvAno'pi bhuuptiH| prApadyatAMgraheNaiva satAM hi sthitirIhazI // 63! / tatazca sa 'mudA'mAdAttasmai vismarayauvanAm / kanyAM svAmacirAtko vA cirayediSTakarmaNi // 64 // valkalAkalpayApyuccairanayA pipriye'nRpaH / yuktA vA rAjahaMsasya prItiH kamalamAlayA // 65 // sAnaMdatApasI,dasphUrjavalamaMgalam / svayaM vidhApyamAnArhaniHzeSavidhibaMdhuram // 66 // nRpeNa pariNAyyainAM sa tasmai karamocane / putrArtha pradade maMtra deyaM vAnyanmuneH kimu // 67 // yugmam // jAte vivAhe smAhema'maharSi sa mahIzitA / rAjyaM zUnyaM vimucyAhamihAyAto'smi 'satvaram // 68 // sajjikAM kArayadhvaM taccalituM tApaso'pyavak / dikpaTAnAmiAsmAkaM bhavetkA nAma sajjikA // 69 // kiMtu divyaM bhavadveSaM zaucaveSaM ca'vAlkalam / darza darza dadhAtyeSA khedamedasvalAtmatAm / / 70 / / kiMca secanamevaiSA vRkSANAM kRtapUrviNI / rIti tapasvinAmeva 'sarvadA dRSTapUrviNI // 71 / / asyA AjanmamugdhAyAH snigdhAyAstvayi nirbharam / mAbhUtkApi sapatnIbhyaH parAbhUtistataH kacit / / 72 // nRpo'pyAha parA bhUtirevaitasyA vidhAsyate / sarvAMgINApi yauSmAkI na coktiH khaMDayiSyate // 73 // chekacchekoktitaH prIti 'tApasAya vidhAya saH / tApasIprabhRtiprItyai sphuToktyetyuktavAn punH||74|| sarvAn svasthAnamApto'syAH pUrayiSye'manorathAn / kautaskRtamidAnIM tu veSamAtrAdyapIha bhoH / / 75 / / RSirviSIdaMstvavadatpucyA veSopi dhiG mayA / niSkiMcanena no kartuM zakyate 'nityaniHsvavat // 76 // tasyaivaM vadataH petunetrato'zruNi duHkhataH / yAvatA 'tAvatA pratyAsannataH sahakArataH // 77 // adRSyadRSyAbharaNazreNayastatra tatkSaNAt / spardhayevApatan vAridhArA dhArAdharAdiva // 78 // yugmam // sarve'pi tadvIkSya 'camacekrIyAMcakriretarAm / nizcikyire ca ' kanyAyA' bhAgyavattAmanuttarAm // 79 // patetphalAdi phaladAjjalAdi jaladAdiva / na tu dRSyAdyaho' puNyaprAgalbhye kimuvAdbhutam // 8 // yataH-" puNyaiH saMbhAvyate puMsAmasaMbhAvyamapi kSitau / terurmerusamAH zailAH kiM'na rAmasya vAridhau // 8 // " tataH praharSiNA kSoNipAlaH saha maharSiNA / dattacittaprasAdaM taM prAsAdaM sapriyo'pyaMgAt // 82 // punaH kSipraM prabho ! bhUyAddarzanaM tava pAvanam / sthirIbhUyAzca maccitte samutkIrNa ivAzmani / / 83 // uktvetyAMdyajinaM tatra sa praNaMnamya sapriyaH / prApto bahirjinagRhAnmArga pa ra utkRSTA samRddhaH / 2 nirmalAH / / maccha tApasam / / 84 tApaso'pyAha 'naivAhaM vebi mArgAdyatho nRpH| pAha'tarhi kathaM nAma mannAmAdi viveditha // 85 // RSireSa 'babhASe'tha zRNu bho bhUpate'nyadA / mudainAM cArutAruNyAM kanyAM vIkSyetyaciMtayam / / 86 / / anurUpo varaH ko'syA 'bhavitA tAvatA zukaH / sahakArasthito'vocaciMtA mA bhoH kRthA vRthA // 87 // RtudhvajamahArAjAMgajaM nAmnA mRgadhvajam / rAjAnamAnayantrasya'dyaivAsmin devavezmani // 88 // tameva vizvapravaraM varaM kanyeyamarhati / kalpavallIva kalpadru'mArthe'smin saMzayaM kRthaaH||89|| ityuktvA'sa'gatastvaM cAMgatastata imAM mudA / tubhyaM deyamiva pAdAMnAnyajAnAmi kiMcana // 90 // ityuditvA munau maunaM nRpe ciMtAM ca cakRSi / samayajJa ivopetya sa evAzu zuko jagau // 91 / / AgacchAgaccha bho bhUpa! paMthAnaM darzayAmi te / ahaM vihaMgamAtro'pi nopekSe ' svAzritaM janam // 92 // kSudro'pi kila'nopekSyaH vAzritaH kiM punarmahAn / zazAMkaH / svAMkataH kApi muMcatyapi ' zazaM zizum // 93 // vyasmArSImikasmAttvamAryadhuryo'ryanAryavat / vismereyamahaM ' tu ' tvAM' kSudro'pyakSudravatkatham // 94 // tatazcamatkRtaH ' pRthvIpatiyatipatiM / drutam / ApRcchayAruhya vAjIMdraM / smiyH| zukamanvagAt // 95 // evaMmAgacchatastasyotsukasya shukpRsstttH| kSitimatiSThitapuraM kiMcidaggocare'carat // 96 // tAvatkAra / sthirastasthAvArukhaikaM 'mahIruham / bhUkAMtaH 'zaMkitasvAMtaH soparodhaM tamabhyadhAt / / 97 / puraH purasya prAsAdavaprAdhaM yadyapIkSyate / tathApi hi puraM dUre kimasthAH 'kIra ruSTavat // 98 / / huMkRtya vihagaH mAha mahadatrAsti ' kAraNam / mekSAvatAM pravRttihi naiva nirhetukA kacit / / 99 / / kiMtadityudite 'tena 'saMbhrAMtena'mahIbhujA / vyAjahAra kIrarAjaH zRNu rAjan ! yathA ve // 100 // caMdrapuryA adhIzasya'caMdrazekharabhUbhujaH / svasA caMdravatItyasti vallabhA vallabhA tava // 101 // sAMtarduSTA mukhe miSTA gomukhvyaaghrruupinnii| zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArINAmiSa nArINAM mAyeNa viSamA gatiH // 102 // tvAM virakamiva tyaktarAjyaM dUragataM kacit / vicitya landhachalayA zAkinyeva tayA' rayAt // 103 // azApyata nijabhrAtustvadrAjyagrahaNakSaNaH / abalAnAM sveSTasidhdhye chalamevAtulaM balam // 104 // yugmam / caturaMgabalopetastato drAk 'caMdrazekharaH / tvadrAjyagrahaNAyAMgAtkastyajedrAjyamAMgatam // 105 // madhyasyaiH subhaTaistUrNa tvatpuraM'dattagopuram / bhogeneva nidhi bhogI' cambAsau paryaveSTayat // 106 / / tavodbhaTAzca subhaTAH purAMtaH paritaH sthitAH / yudhyamAnAH sphuradIrAbhimAnAH saMti saMprati // 107 / / pratyarthivijayastaistu' kathaM nirnAthamAnibhiH / laukikairapyabhihitaM hataM sainyamanAyapham // 108 // haMta gaMtavyamAvAbhyAmevaM sati kathaM pure / iti hetoraI rAjamiha tasthau suduHsthahad // 109 // iti vyatipharAtkIroditAdaMtarbhidaH zrutAt / jAtamArga'iva mApa saMtApaHkSmApatermanaH // 110 // tataH' livipatithice ciMtayAMcakavAniti / dhigaho duzcaritrAyAH striyA hRdayaduSTatAm // 111 // tasyApi sAhasamaho aho nizzaMkacicatA / svAmirAjye'pi tRSNAho' aho durnayaniSThatA // 112||dossH ko vA tasya zUnyaM rAjyaM ko na jighRkSati / arakSaka kSetramapi grasyate zUkarairna kim // 113 // dhig dhig'mAmeva rAbhasyakAriNaM pAravazyataH / avivekaH' kAryavidhAvudreka sakalApadAm // 114 // avimRzyakRtaM staM vizvastaM datcamAitam / uktaM muktaM ca bhuktaM ca 'prAyo'nuzayakRnnRNAm // 115|| uktaM ca-"saguNamapaguNaM vA kurvatA kAryajAtaM pariNatiravadhAryA yatnataH paMDitena / atirabhasakRtAnAM ' karmaNAmovipatterbhavati hRdayadAhI zalyatulyo vipAkaH / / 116 / / ityaM nRpaM sAnuzayaM bhraSTarAjyAbhayaM zukaH / sasmayaM mAha nRzreSThAMnuzayiSThAH ma mA mubhA // 17 // madukte vihite haMta bhavetkathamivAMzubham / prayoge vijhavaidhoke vyAdhiH kiM bApate kacit ? // 118 // mA'zAsiSThA gataM rAjyaM mudhA me vasudhApate / / tvamadyApi ciraM rAjyaM mAjyaM bhokSyasi saukhyabhAk // 119 // tasya naimittikamyaiva tena vAkyena bhptiH| svarAjyaprAptaye jAtamatyAzo yAvatAbhavatu // 120 // tAvad dAvamivAMdrAkSIdAturaM cAtaraMgiphama / sainyaM sabadamAgacchadadhyAsIca sabhInRpaH // 121 // yenAhamapi hA ninye dainyaM sainyaM riporidam / dhruvaM vadhAyAdhAviSTa vijJAyA'yAtamatra mAm // 122 // rakSAmi' kathamekAkI kAMtAmetAmayo kayam / yudhye cetyAdi kiMkRtyajato yAvadbhavennRpaH // 123 // tAvajjIva jaya svAminAdiza svakasevakAn / diSTyAdya deva dRSTo'si hastabhraSTo nidhiryayA // 124 // saMbhAvaya snigdhAzA sevakAn' bAlakAniva / ityAdivAdinI senA khAmevaikSya visimiye // 125 // hRSTazca pRSTavAn sainyAn kathamatrAMgatAH stha bhoH / te'pyUcuH'svamihAyAtameva vaikSiSmahi prabho! // 126 // na vigrastu' kathaM kenApyonAyiSmahi raMhasA / deva ! divyAnubhAvo'yaM ko'pyabhUt 'bhAgyayogataH // 127 // etad vyatikarAduccairvizvavismayadAyinaH / camacekriyamANaH mAzakrastarkamiti vyadhAta // 128 // devasyevAMvisaMvAdA kApi kIrasya gIraho / saMmAnyastadayaM naikamakArairupakArakRt // 129 // kathaM pratyupakurve'smai spRhayAlurayaM tu kim / na cAnRNI syAM mAgasyopakRto'pi / bahUpakRt / / 130 // yaduktam-"pratyupakurvan paravapi na bhavati' pUrvopakAriNastulyaH / eko'nukaroti kRtaM niSkAraNameva kurute'nyaH // 131 // " iti mItyA zukaM pratyAlokate yAvatA nRpaH / tAvad budhamiva prAtarnaSTaM naikSiSTa taM kacit // 132 // aciMtayaJca niyataM dataH kApyayaM yayau / bhItyaiva matyupakaterupakRtyeva sattamaH // 133 // yataH-"iyamuccadhiyAmalaukikI mahatI kApi kaThoracisatA / upakatya bhavaMti 'dUrataH parataH pratyupakArabhIravaH / / 134 // " IDagaGgAnanidhinityaM yadi syAtsaMnidhisthitaH / tarhi kiM vipamaM mAnaM pazeSaM sumatikriyam // 135 // I sahAyayogo vAna prAyaH pApyate kacit / jAtu prApto'pi na ciraM / sthiraH syAbhiHsvavittabat / / 136 // kiM ca ko'yaM zuko jJAnI kathaM me vatsalaH kutaH / kuta AgAdagAt kAsyA vRkSASyAcaMbhUtkayam / / 137 / / varUyinI kathaM caiSAMtrAyAtetyAdisaMzayaH / guhAMtardhAtavaddhvaMsyaH' kena' taM. dIpakaM vinA // 138 / kSoNIbhRdagraNIrevaM vyagraH sevAvidhAyinAm / dhuryaiH paryanuyuktaH sannuktavAn vyaktameva tat // 139 / / AditaH kIracaritaM tvaritaM tadudIritam / zrutvA sarve'pi te'pyuzcarvismayasmayamaiyaruH // 140 // acire cAMcireNApi sa te saMgasyate kacit / hitAkAMkSI hi yo yasyA'napekSI naiva tasya saH // 141 // saMzayo'pyeSa niHzeSaH supeSaH zuSkaparNavat / zAnipRcchAprayogeNa jJAninAM kimagocaraH // 142 // etAM ciMtA tatastyaktvA pavitraya nijaM puram / moravatpauraloko'pi modatA devadarzanAt / / 143 // teSAmuktamidaM yuktamamanyata 'mahIpatiH / uktaM kRtaM ca no kasya saMmataM samayocitam // 144 // prasphurjattUryanirghoSaidikSusAM rAvigaM kSaNam / prathayamaya pRthvIzaH pratasthe svapuraM prati // 145 // AyAMtaM taM tathodIkSya sapakSamiva takSakam / vilAd drasthoMduravad'vyadravacaMdrazekharaH // 146 / pratyutpatramatiH so'ya tadAtvotpanayA dhiyA / bhaTTa kiMcibhisRSTArtha vyasRSTa nRpatiM prati // 147 / / AgatyAcaSTa bhaTTo'pi he bhaTTAraka naH prabhuH / devapAdAn / prasAdArtha vijJAn / vijJapayatyadaH // 148 / / tvAMdhULacchalitamiva tyaktvA rAjyaM kacidgatam / jJAtvA tvatpurarakSArthamupatasye'smi (upasthito'smi) sausthyakRt // 149 // 1 kyanAtha. zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajAnAnairbhaTaistAvattAvakInarudAyudhaiH / sanadairyoddhamArebhe vidiSeva mayA samam // 150 // mahArAnapyAM sehe rakSan didampastu te puram / sa hi kiM sevakaH svAmikArye' pyekamanA' na yaH // 151 // putraH piturguroH ziSyaH svAmino'pi ca sevakaH / patnI patyuH punaH kArye yuktaM 'mANAMstRNIyati // 152 // zrutveti satyAsatyatve saMdihAno'pi kiMcana / tatsatyameva dAtiNyAdinA bhUmAnamanyata // 153 / / vavamanyata cAhAyAbhyAyAtaM caMdrazekharam / dAkSyadAkSiNyagAMbhIryadhuryatA nRpateraho // 154 // tataH zriyeva zrIkAMtaH samaM kmlmaalyaa| praviveza vizAmIzaH svapuraM prmotsvaiH|| 155 // ucitaM dayitAM tAM ca pAlA caMdrakalAmiva / devyA paTTe 'bhAlapaTTe mahezaH sa'nyavIvizat // 156 / / dharma evAtmajAdyAptau jayAmAviva pArthivaH / heturmakhyaH sahAyI syAnmaMtrAdyapi tu pattivat / / 157 // iya'nyedhurmunidaptamaMtraH putrakRte'munA / jepe vyapetakaMpena kSitipena yathAvidhi // 158 // sarvAsAmatha rAjInAmekaikojani naMdanaH / nimittAnAM hi saMyoge bhavenaimittikodbhavaH // 159 // rAjJo mAnyApi dAkSiNyAtputraM caMdravatI punaH / prAciMtitapatidrohapAtakAdiva nApnuSI // 160 // suSuptayA tadA rAtrau rAyA kmlmaalyaa| divyopalaMbhanallebhe svapno gajhe nyavedi ca // 161 / / prANezAca nizAzeSe suptajAgarayA mayA / tatrAMzramasi jinH||162'| tadA ca samasAdena prabhuNAhamabhANipi / bhadre! kIraM gRhANenaM haMsaM dAsyeca te'nydaa||163|| ityAdizaMstIrthakaraH' kare kIravaraM mama / arpayAmAsa sarvAMgasubhagaM divyavastuvat // 164 // tena prabhoH prasAdena prAptaizcaryeva sarvataH / pocaH pramamude tulyakSaNaM prabubudhe'pyaham / / 165 // aciMtitopalandhasya' svamasyAsya taroriva / kA kAMta ! naH phalaprAptisaMpatsaMpatsyatetarAm / / 166 / / zrutvAdaH paramAnaMdakaMdakaMdalatAMcudam / jagAda jagatIjAninan svapnavidheH phalam / / 167 // evaMvidhasya svapnasyApyasvamasyeva darzanam / durlabhaM labhate bhUribhAgyaiH pUrNaphalaM ca tat // 168 // divyarUpasvarUpI te dinyasvapnAdataH priye!| caMdrArkAviva pUrvasyA (pUrvasyAH)bhAvinA nadanA'kramAt / / 169 // zreSThau patikule phAramarAlau'sarvathA ythaa| tathA bhaviSyataH sudha ! puno no kSatramaMhale / / 170 / / prasAdadAnaM bhagavAn kRtavasteina 'to'sutI / bhAvinI bhagavatta saMzayaH // 171 / / zrutvetyAnaMda saMdarma gatA garbha dhabhAra sA / ratnagarbheva sadratnaM ghoratnaM dyaurivathivA / / 172 / / rAjJA kramAtpUryamANe ramyairdhamyaH sa dohadaiH / vavRdhe sadasairukSmAMtaH kalpadrukaMdavat // 173 / / dine zubhe zubhe lagne lagnAMze'pi shubhe'nydaa| prAcIva pArvaNaM candraM sA mAmUta sutottamam / / 174 // paTTarAzyAstanUjatvAttasya janmamahotsavaH / vyadhAyi sarvAtizAyI rAjJA rAjJAmiyaM sthitiH // 175 / / tatastRtIye divase divasezanizezayoH / narezaH' kArayAmAsa svasUnodarzanotsavam / / 176 // SaSThe divase ' paSThIjAgaraM / sAgaraM zriyAm / yuktaM / prollAsayAmAsa rAjA ' sphUrjanmahaH zriyA // 177 // mahIzastasya ' sotsAhamatucchotsavapUrvakam / zubheta zupharAjeti nAma svamAnugaM vyadhAt // 178 // dhAtrabhiH / premadhAtrIbhaH' pAlyamAnaH sa paMcabhiH / zrIsaMyamaH' samitibhiriva pravadhe kramAta // 179 / / anasyAsvAdanaM pitrAdInAmauhalAdanaM param / 'riMkhaNaM prekSaNaM zrINAM kramaNaM kAraNaM mudAm // 180 // jalpastaMlpaH zriyAM celAparNa cittaikatarpaNam / baMdhazca vatsaragraMtheH premagraMtharivAMgavAn // 181 // ityAdikatsnakRtyAni krameNa niramImayata / mahAmaharmahIMdro hi mahatArItirIzI / / 182 // tribhirvizeSakam // sa kramAdvardhamAno'bhUdayasA'nayasAra ra bhasvamasya devasya / 2 sUyan / 3 savAtizayAsyApa pATha / 4 AnubhyA calanam / dhIH / paMcavarSo'pi saphalaNyApAraH 'sahakAravat // 183 // taM jayaMta jayaMtasyApyadbhutA rUpasaMpadAm / spardayevAMzrayam sArda sarvAMgINA guNazriyaH // 184 // vAcA cAturyamAdhuryapATavairatisauSTavaiH / abAla iva bAlo'pi raMjayAmAsa sajjanAn // 185 // surabhI surabhIbhUtaM puSpairudhAnamanyadA / sutena tena devyA ca sAkaM mAnAyako yayau // 186 // tasyaiva sahakArasyAsIno'sau nistule tale / smRtvA mAgattavRttasya prItaH poce miyAM prati // 187 // AmraH kamraH piye! so'yaM yasmin kIroditAM tava / zrutvAbhidhA dadhAve'haM mahAvegAttamAzramam // 188 // tatra tvAM pariNinye ca svaM ninye ca kRtArthatAm / ityudaMtaM suto'auSIpiturutsaMgasaMgataH // 189 // saghazcAtucchamU ticchannazchinna ivApatat / bAlakalpadramaH saMtrA pitroharSocchayeNa saH // 19 // atyaMtamAturau'mAtApitarau tau vitenatuH / nistulaM tumulaM yena milati smaoNkhilo janaH // 191 / / AH kimetaditi moccairloko'pi vyAkulo'bhavat / mahatAM sukhaduHkhe hi sarvasAdhAraNe yataH / / 192 // zItalaizcAMdanajalaiH kadalIdalamArutaiH / pracurairupacAraizca cirAcaitanyamApa saH // 193 / / netrapatre padmapatre ivaitasyonmimIlatuH / bhAsvacaitanyayoge'pi na punarvadanAMbujam // 194 // cakSubhyAM maikSata prekSApUrvakaM sarvato'pi saH / na punarvAdito'pyurvadati sma kathaMcana / / 195 / / chagrasthe kila sarvajJe tasminmaunamupeyuSi / nUnamasyacchalaM jajJe daivAtkicivaMzAmyata // 196 / / paraM jihavA sthitaivAMsya hA 'durdaivavazena naH / iti ciMtAturau putraM pitarau 'vezma ninyatuH / / 197 // nAnAprakArAn bhUpo'sminnupacArAnacIkarata / te tvosan viphalA evopakArA'iva durjane // 198 // tathAvasthasya tasyAsItSaNmAsI'na tu so'bhya 1 jayaMtastha iM putrasya / 2 bakhate / 3 hapomanohare 4 pUrvabhUtavRttAntasya // 5 trAsaha / 6 arzazamIt ityapi pAThaH / 14 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAt / na ca kazcijagau samyagnidAnaM tadabhASaNe // 199 // zazI salakSmA tIkSNo'rphaH 'khaM zUnyamanilazcalaH / dRSadevamaNidaivatarurdAru dharA rajaH // 20 // kSAro'bdhiyaH kRSNAsyo'nirdAhI nimnagaM payaH / meruH kaThoraH'karpUro'sthiraH kastUrikA zitiH // 201 // nirdhanaH sajjanaH zrImAnmUrkhaH kSamApazca lolupaH / IdRk putro'pi mUkazca ratnadRSI hahA vidhiH // 202 // zuzocetyuccakaistatra loko'stoko'pi sarvataH / virUpaM mahatAM kasya na hi khAda kurute hRdi // 203 // caturbhiH kalApakam // arthAgAjanatAnetrakaumudI kaumudiimhH| yasminnujjAgaraH puMsAM syaatkriiddaarssaagrH||204|| tadA punastadudhAnaM prAptaH putrapiyAyutaH / mApastamAnaM prekSyAkhyat khinnAtmA preyasI prati // 205 // devi! dUrataraM tyAjyastarurepa viSadruvat / atra svaputraratnasya jajJe vaizasamIdRzam // 206 // ityuktvA' purato yAvadhAti tAvatmamodakRt / tale cUtasya tasyaiva divyo'bhUda duMdubhidhvaniH // 207 // pRSTazca kazcidAcaSTa zrIdattasyAdhunA muneH / kevalajJAnamutpede tanmahaM tanvate'marAH // 208 // sutasvarUpaM pRcchAmItyutsukaH saparicchadaH / tatra gatvA muni natvA sasUnuH sa niviSTavAn // 209 // tenodezi sudhAdezyA dezanA kleshnaashinii| pArthivo'bravInAthAsthAtkuto'syAMgajasya gIH ||210||Rssimukhyo babhASe bhobAlo'yaM bhaassyissyte| haSitaH kSitipo'pyAkhyat prekSyate kiM hi trhinH||21|| muninAMvAdi vaMdasva vidhinA shukraajaanH| tamacaMdata so'pyuccaiHsUtroccAra purassaram // 212 // aho mahIyAn mahimA maharyadayaM shishuH| drAgeva sphuTavAgmaMtrataMtrAdyapi vinA'jani // 213 // iti cittacamatkArAdvaite jAte sabhAsadAm / kimetaditi bhUpenAMnuyuktaH proktavAn prabhuH // 214 / / sakarNAkarNayAtrArthe kAraNaM prAgbhavodbhavam / AsInmalayadezAMtaH zrIbharilapuraM purA // 215 // tatra citracaritrazca jitAririti bhUpatiH / alaMkArAdhitAMzcakrerthinaH mtyrthinshcyH|| 216 // cAturyodAyezoyodiguNAnAM sthaanmnydaa| AsthAnasthaM tamuzimevaM vetrI vyajijJapaTa // 217 // rAjho vijayadevasya deva ! devadikSayA / dUtaH pUtahadAkUtastiSThati dvAri vAritaH // 218 / / pravezayeti rAjJokte tena so'ta: prveshitH| nRpaM praNamya satyoktiH kRtyavitkRtyamityavak // 219 // deva! devapuraM nAma sAkSAdevapuraM puram / rAjA vijayadevazcAsmitrivikramavikramaH // 220 // paTTAtiSThitA tasya miyA prItimatI satI / sAsanItirivopAyAn prAsta caturaH sutAn // 221 // teSAmrapari tasyAzca putrI pAtrI zriyo'jani / haMsI haMsIva vizadobhayapakSA sulakSaNA // 22 // svalpamucaiH piyamiti putrebhyo'pi priyAya sA / vardamAnA' kramAcAvadajaniSTASTavatsarA / / 223 / / tAvattayA dvitIyApi pAsUyata sutottamA / sArasI sArasIvocailAvaNye sarasIjale // 214 / rodasyoH sAramAdAya dhAtrA te nirmite dhvam / tayoreva mitho yasmAdupamAnopameyatA // 15 // dvayorapi tayoH kApi prItiH sphItimagAttathA / yathA tAbhyAM vapurbhedo'pyuTegakadamanyata // 26 // prAptApi yauvanaM krIDAvanaM / madanadaMtinaH / hNsii| vivAhaM nAmasta tadviyogabhiyAturA || 227 // kramAca sArasI sApi kanyAbhUdhauvanonmukhI / sAbhyAM prItyA pratijJAtameka eva varo'stu nau // 28 // tatastayoH svayaM pitrA' svayaMvaraNamaMDapaH / amaMbyata mno'bhiissttvrmaaptyai| yathAvidhi // 229 // tatrAsInmaMcaracanA vacanAtigavaibhavA / tRNadhAnyasamUhAstu kSmAbhRdanyUhA ivaavbhuH|| 230 // aMgavaMgakaliMgAMdhA' jAlaMdharamarusthale / lATabhoTamahAbhoTamedapATavirATakAH arthinaH yAcakAna bhUSaNAmitAn pratyarthinaH zatrana bhaI paripUrNatayA kArAmitAn kArAgRhapatitAn cake / 2 lAvaNyasA sIbale ityapi paatthH| // 231 // gauDacauramahArASTrasarApdAkurugurjarAH / AbhIrakIrakAzmIragaulapaMcAlamAlavAH // 232 // huNacINamahAcINakacchakarNATakuMphaNAH / sapAdalakSanepAlakanyakunjakakuMtalAH 233 // magadhA niSadhAH siMdhurvidarbhadraviDodakAH / ityAdhanekadezAnAmAhayaMta nRpA isa // 234 // caturbhiH kalApakam / / svAmin ! malayadezezaH tavAvAnAya naH prbhuH| mAM preSIttena tatraityAlaMkuruSva svayaMvaram / / 235 / / tenetyudite tatra' yAtuM sthAtuM ca tnmnH| tatmAptyAzAsaMzayAbhyAM dolAMdolitAM dadhau / / 236 // paMcabhiH saha gaMtavyamiti dhyAyaMzca' so'calat / pautsAhitazca vihagaiAk ' tatrAgAtpare'pi ca / / 237 / / uccairAvarjitAH sarve bhUpA bhUpena tatra te / maMcAnucAnalaMcakrurvimAnAniva nAkinaH // 238 // atha snAtAnulipte te zucivanavibhUSaNe / tasminsukhAsanAsIne brAjhIlakSmyAviveyatuH // 239 // ahaMpUrviphayArpi' mAnAyakaiH krAyakairiva / tayovattIpsayomUlyamatulyaM svasvahaGmanaH // 240 // tataste vivazAH sarve'pyurvIzA vividhotmaabhiH| ceSTAbhiH paryaceSTaMta spRSTayaMta ivAMzayam // 241 // eSa niHzeSarAjAnA' rAjA 'rAjagRhezvaraH / eSa deSisukhadhvaMsikauzalaH' kauzalezvaraH // 242 / / ayaM / svayaMvarazrIbhiH sphUrjan / gurjrraajbhuuH| ayaM jayaMtajaitrardibaMdhuraH siMdhurAjasUH / / 243 / / asau sa zauyaudAryazrIraMgabhUraMgabhUpatiH / asau susaumyaH kAmyardikatAliMgaH kaliMgarAd // 244 / / rUpeNAyaM dviniMgagarvakadaMgapArthivaH / nissImamAlayo'pyeSa mAlaveza iti zrataH // 245 // saMSa nepAlabhUpAlaH prajApAlaH kapAlayaH / so'yaM tattadgaNodgIrNagauravaH kauravamabhuH // 246 // bhUSAniSedhI niSadhAdhIzo'yaM vaSiyoSitAm / yazaHsaurabhyamalayAcalo'yaM mala 1 kayakArakariva / 2 pattiprAptIcamyA / / nissImalakSmyAkhyaH / zrIzrAddhavidhiprakaraNama 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 247 // sakhyA prakhyApyamAneSu nAmagrAhaM nRpeSviti / vatre jitAriretAbhyAmidumatyA'jarAjavat // 248 // - lakas / spRhotsukatvasaMdehadarpAnaMdaviSAditAH / trapAnutApAsUyAzca tadanye'nvabhavannRpAH // 249 // svayaMvare nRpAH spi kespi svAgamane pare / svakadaive bhave'pyeke tadA nirvedamAsadan // 250 // upAyaMsta mazaste'hni mahezaste mahAmahaiH / dhanasainyapradAnAdyairbahusanmAnamApa ca / / 251 / / puNyairvinA mano'bhISTa prAptirneti sunizcitam / mahato'pi hatAzA yattatrAnye bhUbhujo'bhavan / / 252 / / ISyatkarSAt dviSaMto'pi taM bhUyAMso'pi te'dbhutam / na kiMcidvimacakuH ka jitArervA parAbhavaH || 253 // saratiprItikaMdarpa darpa caparabhUcajAm / viDaMnayabhayaM tAbhyAM bhrAjiSNuH svapuraM yayau // 254 // tataH kRtAbhiSeke te devyau divyAvirvApare / rAzo'timAnye jajJAte tulyameva dRzAviva / / 255 // kiMcittathApi sApatnyAttAbhyAM mene'dhikonatA / ekadravyAbhilASo hi premasthemAnamAnayet // 256 // haMsI ca saralA nityaM prakRtyA sArasI punaH / kiMcinmAyAvinI mAyAM nirmAti smAMtarAMtarA // 257 // rAjAnaM raMjayaMtyevaM dRDhaM svIkarma nirmame / haMsI tu zithilIcakre rAzo mAnyaiva cajini || 258 || aho mahIyasI mUDhAtmatA kApIha dehinAm / yanmAyayA mudhAtmAnamadhaH kurvatyamutra te // 259 // nRpo'nyadAnvitastAbhyAM vIkSate sma gavAkSagaH / nRsaMghamanaghaM mArge saMcaraMtaM purAdbahiH || 260 / / amAkSIcca naraM 'sopyAkhyat deva ! yAtyayam / vimalAdvimahAtIrtha saMghaH zaMkhapurogataH // 261 // tataH kautukataH saMghamadhye bhUpa upeyivAn / zrutasAgarasUrIMzca tatra dRSTvAbhyavaMdata / / 262 / / tAn pRSTavAMzca ziSTAtmA vimalAdririhAsti ka: ? / kaM kavA 1 premAsvirasam " hetuM tIrthatA tasya mAhAtmyaM kiM nu tasya ca / / 263 // kSIrAzravamahAlabdhipAtraM te'pyadizabhidam / dharmAdeveSTasiddhiH syAdvizve sAraM sa eva tat / / 264 // dharmeSvapyAIto dharmastasminnapi sudarzanam / yadvinA' vratakaSTAdyamevakozatarUyate / / 265 / / tacca tattvatrayIrUpaM' tasyAM mukhyaH punarjinaH / jineSvAdiryugAdIzastIrthe'timahimAsya ca // 266 // vimalAdrizva tIrthAnAM prathamaM tIrthamIritam / tasya nAnAbhidhAnAni bhinnabhinnAvadAtataH / / 267 // yadAhuH - " siddhakSetraM tIrtharAjo marudevo bhagIrathaH / vimalAdrirbAhubalI sahasrakamalastathA / / 268 // tAladhvajaH kadaMbazca zatapatro nagAdhirAT / aSTottarazatakUTaH sahastrapatra ityapi / / 269 / / DhaMko lauhityaH kapardinivAsaH siddhizekharaH / puMDarIkastathA muktinilayaH siddhiparvataH / / 270 / / zatruMjayazceti' nAmadheyAnAmekaviMzatiH / gIyate tasya tIrthasya kRtA suranararSibhiH / / 271 / / " caturbhiH kalApakam // ityasyAmaMtrasarpiNyA' nAmA'nya'syaikaviMzatiH / kAnicitteSu bhUtAni bhAvInyatha ca kAnicit / / 272 / / eSu zatruMjayetyakhyA bhaata bhavAMtare / nirmAsyate 'nubhUtArthetyaM zrauSma jJAnisaMnidhau // 273 // mahAkalpe zrIsudharmasvAmyupajJe punaH smRtam / zatamaSTottaraM ' nAmnAmasya tIrthasya tadyathA || 274 || vimalAdriH surazailaH siddhikSetraM mahAcalaH / zatruMjayaH puMDarIkaH puNyarAziH zriyaH padam // 275 // subhadraH parvateMdraca dRDhazaktirakarmakaH / mahApadmaH puSpadaMtaH zAzvataH sarvakAmadaH / / 276 / / muktigehaM mahAtIrthaM pRthvIpIThaM prabhoH padam / pAtAlamUlaH kailAzaH kSitimaMDalamaMDanam // 277 / / ityAdi / asyAmevAvasarpiNyAM ' caturNAmAdito'rhatAm / jAtA'tra samavasRtiradyApyekonaviMzateH || 278 || bhAvinI nemivarNAnAmanaMtAnAM ca siddhayaH / bhUtA api bhavitryazva siddha 1 dhyAyate / kSetramidaM tataH / / 279 // yugmam || asya siddhagireH zlAghAM vizvazlAghyA jinA api / kuryurmahAvidehasthA bhavyAH zazvatsmaraMti ca / / 280 / / tIrthe'tra zAzvatamAye yAtrA snAtrArcanA tapaH / dAnAdi cAnaMtaphalaM susthAne bIjavadbhavet / / 281 / / uktaMca-" palyopamasahasraM ca' dhyAnAMllakSamabhigrahAt / duSkarma kSIyate mArge sAgaropamasaMmitam || 282 / / zatruMjaye jine dRSTe durgatidvitayaM kSipet / sAgarANAM sahasraM ca pUjAsnAtravidhAnataH / / 283 / / ekaikasminpade datte puMDarIkagiriM prati / bhavakoTikatebhyo'pi pAtakebhyaH pramucyate // 284 // anyatra pUrvakoTayA yat zubhadhyAnena zuddhadhIH / prANI badhnAti satkarma' muhUrttAdiha tad dhruvam / / " 285 / / " jaM koDIe puNNaM kAmiaAhArabhoiAe u / taM lahai tiththapuNNaM egovAseNa setuMje / / 286 / / jaM kiMci nAmatithyaM sagge pAyAli mANuse loe / taM savvameva diThaM puMDarie vaMdiesaMte / / 287 / / paDilaMbhaMte saMgha didiTThe asAhu sittuMje / koTiguNaM ca adiTThe diTThe anaMtamaM hoi || 288 || navakAraporisIe purimaTTegAsaNaM ca AyAmaM / puMDariaM ca saraMto phalakaMkhI kuNai abhatta / / 289 / / chaThThaThThamadasamaduvAlasANamAsa mAsakhamaNANaM / tigaraNasuddho' lahaI sittuMjjaM saMbharaMto a / / 290 // navitaM suvaNNabhUmI' bhUsaNadANeNa annatithyesu / jaM pAvai puNNaphalaM pUAtavaNeNa sittuMje // 291 // dhUve pastuvanAso mAsarakavaNaM kapUradhUvaMmi / kattiamAsarakavaNaM sAhU paDilAbhie lahai / / 292 / / ityAdi / " sarvANyanyAni tIrthAni mahAtIrthamidaM punaH / parANi syurapAM sthAnAnyabdhireva tvapAnidhiH // 293 // kiM tasya janmanA jIvitavyena ca dhanena ca / kuTuMbena ca tattIrthayAtrAtaH svAryakRnna yaH // 294 // jAto'pyajAtaH sa pumAn jIvanapi na jIvati / ativizo'pyavizazca tattIrtha natavAna' yaH / / 295 / / dAnazIlatapastItrakriyAdi yadi duHzakam / suzakaM zrIzrAddhavidhiprakaraNama 16
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanna' kiM kuryustIrthavaMdana'modarAt // 296 // dhanyA mAnyAzca' jagatAmapi ' te 'svAMghricArataH / siddhakSetre yAtrA yathAvidhi viSaMti ye / / 297 / / AhuA " cheTuMNa bhatteNaM apANaeNaM tu satta jattAo / jo kuNai sittuMje so taiabhave lahai siddhiM // / 298 / / " tasyaitA bhadrakatvAdi guNavattvAdgurorgiraH / hRdi kRSNamRdi kSmAyA mArdavaM vArdavad vyadhuH // 299 // jaganmitraguroryuktaM ' govilAsaiH saparthabhUt / kSamApatiH kSINatamAH samyaktvatvamakAzayuk || 300 / / tadAptasamyaksamyaktvastadyAtrotkaMThayA' rayAt / maMtriNaH so'bhyadhAd' bho bhostvaryatAM sajjikAvidhau / / 301 / / vimalAdrau yugAdIze vaMdite'na yA grAhye gamyaM cAMghricAreNaivertyabhyagrahIcca saH // 302 // zrutveti iMsIsArasyau bhUyAMso'nyajanA Apa / tathaivA tathA prajAH / / 303 // sa 'kiM' bhAvo bhavedyatra kArye kApi vicAraNA / na vyacAryata rAjAhI tIrvA // 304 / / kedaM sthAnaM karcAtyaMtaM dUre zrIvimalAdrirAT / ahahA sahasA ko'yamabhigrahamahAgrahaH / / 305 // ityAdyAdiSutrimukhyAH kSitipatiM prati / guravo'pyUcire rAjanvicAryaivAbhigRhyate / / 306 / / avicAryakRte kArye pazcAttApo'pi jAyate / tasminna kazcilAbhazca duSkRtaM pratyutArttitaH // 307 // mahotsAho mahInetA pratyavocata he prabho ! | abhigrahe gRhIte prAMkA vyarthAya vicAraNA / / 308 / / pItanIrasya kiM nAma maMdirAdika pRcchayA / kRtakSaurasya vA puMsaH kiM 1 nakSatraparIkSayA // 309 // paJcAttApaM vinaivAhaM 'nirvAhaM svamabhigraham / netarnetAsmi 'zrIdevagurupAdaprasAdataH || 310 || vyomnoM'tameti kiM / nArkaprasAdAdaruNo'nvaham / ityuktvA' saMghasArthe drAk sabalo'pyaicalannRpaH // 311 // karmavairiSvavaskaMdadAnAyeva ' javAd vrajan / dinaiH / kiyadbhiH 1 viSati iti nAmadhAturUpaM / 2 meghavan / 3 abhipramakurvan / kAzmIradezAMtaH prApa 'so'TavIm // 312 // kSuttRcaraNacAritvamArgakhedAdinA tadA / rAjho rAjyozva saMjAtAtyaMtikI vyAkulAtmatA / / 313 / / tatazciMtAturaH siMhazcaturaH sacivezvaraH / sUrIn mAha prabho ! yuktyA nRpaH paryavasApyatAm ||314 // dharmasthAne'nyadA nUnamuDDAho bhavitA jane / gatvA te'pyabhyadhurbhUpa ! lAbhAlAbhaM vibhAvaya / / 315 / / sahasA vihitaM kAryaM na prAyeNa pramANyate / AkArAH sahasAkArAdayaH sarvatra hi smRtAH / / 316 // atiklAMto'pi vapuSA'natikAMtastu cetasA / bhUpo'bhyathAtmartyazaktamupadezyamidaM prabho ! / / 317 || ahaM tu svokta nirvAhe'laMkarmINaikavikramaH / prANaprahANamapyastu nAnyathAbhigrahastu me // 318 // utsAhayaMtyau sotsAhe tannirvAhe nijaM priyam / vIrapatnyau vIrapatnIvrataM te api tenatuH || 319 / / aho dharmaikacittatva'ma'ho dharmakuTuMbatA / aho sAtvikatetyuccaistadA zlAghi na kairnRpaH // 320 // atha kiM bhAvi kiM kRtyamiti ciMtAcitAkulaH / tatra rAtro siMhamaMtrI suptastaptahRdaMbujaH || 321 / / vimalAderadhiSThAtA svapnAMtaryakSagomukhaH / sAkSAdbhUyAMcacakSe taM ciMtAM' maMtrIza ! mAkRthAH || 322 || mahIzasAhasAkRSTastuSTo'haM divyazaktitaH / vimalAdrimahAtIrtha pratyAsannaM samAnayam // 333 // prAtazvaladbhistadyAmasamaye drakSyate dhruvam / tatra natvA jinaM sarvaiH pUraNIyA abhigrahAH || 324 || maMtriNA svama evoktaM jJApayetthaM parAnapi / yathA sarve'pi manyate'nyebhyaH svamAn dade'tha saH || 325 / / tasyAmaTavyAM navyaM tattIrthaM tadrUpamAzu saH / girerupari cakre ca kiM vA devairna sidhyati / / 326 / / devairvikurvitaM pakSamevotkarSeNa tiSThati / kRtaM tu ciramapyanmUrttivadaivatopara || 327 || jAte prabhAte sUrIMdranareMdrasacivAdayaH / anye'pi saMghalokAzca svamAn prAhuH parasparam / / 328 / / saMvAdasAhagaH 1 niMdA / sarve' prasthitAH puratastataH / tathaiva tIrthaM tattatra dRSTvA mumudiretarAm || 329 / / natvArcitvA jinaM sarve'bhigrahAn svAnaMpUpurana / dehaM ca harSaromAMcairAtmAnaM sukRtAmRtaiH // 330 // tatra snAtradhvajAropamAlo dughaTTanamukhya kaiH / kRtyaiH samatraiH sarve'pi dhanyaMmanyAstato'calan // 331 // bhagavadguNacUrNaikakArmaNAtkila pArthivaH / calito'pi punaH pazcAdvavale'rhannamasyayA // 332|| ehireyAhirAmetra sasavArAn vinirmame / svAtmano rakSaNAyeva saptadurgatipAtataH / / 333 / / kimetaditi pRSTazca nRsiMhasiMhamaMtriNA / mAha moktumazakto'smi tIrthavAmivarbhikaH / / 334 / / tadatraiva puraM navyaM sthApyatAM sthitaye mama / jahAti kaH sudhIrlabdhAsthAnamiSTaM nidhAnavat // 335 // vAsturItyA tatastatra maMtrI puramatiSThipat / svAminoktaM ca yuktaM ca na kaH kuryAdviviktadhIH / / 336 / / pure muktakare taMtra lobhataH svArthatIrthayoH / zrIsaMghasatkA anye ca bhUyAMso'pyavasan janAH // 337 // nAmnA zrIvimalapuraM puraM tacca pratiSThitam / tasyaiva nAmnaH prAmANyaM yasya sArthakatA bhavet / / 338 || bhuMjAnaH prAjyarAjyarddhi zrIjinadhyAnavAsanaH / rAjA tatra khaM tasyau'dvAravatyAmivA'cyutaH / / 339 / / ekaH zukazca tacaitye susvaraH kalahaMsavat / manovinodakRt krIDAbhUmirbhUmibhujo'bhavat / / 340 / / AseduSo'pi prAsAdaM tatkrIDArasato'sya ca / arhaddhyAnaM dhUmramuccairdhUmAccitramivAbhavat / / 341 / / bhUtiH pratisamaye puraH zrIRSabhaprabhoH / prapede'nazanaM so'tha rItireSA hi dharmiNAm / / 342 || dhIrasvati ubhe kAMte tasya niryApa nApare / namaskRtIrdadAtasma' samayajJA hi saddhiyaH || 343 / / tadA prAsAdaMgAgre'zabdAyata zukaH sakaH / devAdeva nipasyApi dhyAnaM 'tasminnupeyivAn / / 344 // dhyAnAkRSTa ivAtmApi zukayonau prayAtavAn / nijacchAyeva durlaghyA kApyaho bhavitavyatA 1 zrIsaMghasaMbaMdhinaH saMghasthAjanA ityarthaH / 2 ' acyutaH ' kRSNaH / zrIzrAddhavidhiprakaraNama 17
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 // 345 // aMte hi ' yA matiH saiva gatirityucyate budhaiH / mudhaiveyaM zrutirmAbhUditIva sa zuko'bhavat // 346 // yuktaM zukAdikakrIDAnarthahetuH smRtA jinaiH / tasya samyagdRzo'pyAsIdyattayA tAdRzI gatiH // 347 // tAdRg dharmyekayoge'pi yadabhUttasya sA gatiH / tajjIvagativaicitryaM syAdvAdo vA sphuTIkRtaH // 348 // durgatidvayaduSkarma prANI tIrthe'tra yAtrayA / kSipetparaM punarbaMdhe tasya bhogo'pi saMbhavet / / 349 / / nacaivaM tIrthamAhAtmyahAniryad vaidyasajjitaH / bhuktvA' kR'pathyaM' cenmaMdI syAttatkiM bhiSajo'yazaH / / 350 / / prAg durdaivotthadurdhyAnA'dyadyapyeSo'bhavattathA / tathApyaptA dutaM samyak' samyaktvaikaphalaM mahat / / 351 // pretyakRtye kRte rAjJaH pravrajya prathamedyavi / krameNa haMsIsArasyau devyau devyau babhUvatuH // 352 / / tAbhyAmavadhinA prekSi priyajIvo'sti kutra nau / adarzi ca zukaH' khedAdAgatya pratyabodhi ca // 353 // tatraiva tIrthe'nazanaM 'grAhitazca mRtastataH / so'bhUddevastayorbharttA yuktaM tasyedRzaM drutam // 354 // kAlakrameNa te devyau cyute pUrva tato'nyadA / devena kevala pRSTo'smi kiM sulabhabodhikaH || 355 // prabho ! durlabhabodhirvA bhavAn sulabhabodhikaH / ityukte jJAnanA' tenAyUce' kathamidaM punaH || 356 / / jajalpa kevalI yatte cyute devyAvubhe purA / haMsIjIvastayormadhyAtpure kSitimatiSThite / / . 357 / / mRgadhvajAhayo rAjA RtudhvajanRpAtmajaH / jAto'sti' sArasIjIvaH punaH sthAnAMta'zyutaH // 358 // upakAzmIramadhyasthavimalAcalamazrime / prAk lRptamAyayA putrI jAtAsti gAMgalermuneH // 359 // nAmnA kamalamAleti tayorjAtismaraH sutaH / tvaM bhAtIti suraH zrutvA zukarUpaH saduktibhiH // 360 // tvAM tasminnAzrame ' ninye kanyahilaMkRtardade / 1 prApsyati / 2 prathamasvargaloke / pazcAdAnIya sainyena tvAM saMyojya divaM yayau / / 361 / / paMcabhiH kulakam / / tatazyutvA punaH so'yaM yuvayostanayo'jani / svadvRttaM ca tadA zrutvA jAti smRtvA vimRSTavAn / / 362 / / pitarau prAgabhUtAM me patnyau tatkathametayoH / tAta mAtariti brUyAM / maunameva varaM tataH / / 262 / / doSaM kiMcidvinApyeSa joSapoSaM vyadhAditi / asmadvAkyamanullaMghyaM manvAna'stvaidhunA'bhyadhAt / / 364 / / nizcalaM bAlabhAve'pi prAgbhavAbhyastamasya ca / samyaktvAdyaM hi saMskAraH prAgabhyAsavazaH kila / / 365 // zukarAjo'pi nirvyAjaM vyAjahAra tathaiva tat / taM jJAnI punarapyUce zuka! kiM 1 citramatra bhoH || 366 // bhavanATakamIdRkSamevAMste yadanaMtazaH / sarvajIvairmithaH sarvasaMbaMdhA labdhapUrviNaH || 367 // yataH - " yaH pitA sa bhavetputro yaH putraH sa bhavetpitA / yA kAMtA sA bhavenmAtA yA mAtA sApi sA bhavet // 368 // na sA jAI' na sA joNI na taM ThANaM na taM kulaM / na jAyA na luyA 'jaththa'savve jIvA anaMtaso / / 369 ||" tasmAnna rAgaH karttavyo naiva dveSazca kutracit / vyavahAroM'nusarttavyaH kevalaM' samatAbhRtA / / 370 / / mamApIdRkSasaMbaMdho vairAgyaikanibaMdhanam / vizeSeNa yathA jajJe tathA samyag nizamyatAm / / 371 / / zrImaMdirapure zrINAM maMdire'sti narezvaraH / durdAtaH sUrakAMta: strIlaMpaTaH kapaTapriyaH / / 372 / / vadA'nya'stasya ' mAnyazca somaH ' zreSThidhuraMdharaH / zrIrUpajaitrarUpazrIH somazrIMstasya ca priyA // 373 // zrIdattastu tayoH putraH zrImatI dayitasya ca / teSAM caturNA saMyogaH puNyayogAdajAyata || 374 // yataH - " yasya putrA vaze bhaktA bhAryA chaMdAnuvarttinI / vibhaveSvapi saMtoSa - stasya svarga ihaiva hi // 375 / / samaM somazriyA somazreSThI krIDitumanyadA / udyAne'gAnnRdevo'pi mApa tatraiva daivataH 1 mauna puSTim / / / 378 / / " / / 376 / / tAM ca somazriyaM prekSya prakSubhya'drAgasAgaraH / duSTasvAMtaH kSaNAt kSoNikAMtaH svAMtaH pure'kSipat // 377 // yataH - " yauvanaM dhanasaMpattiH / prabhutvamavivekitA / ekaikamadhyenaryAya kiM punastaccatuSTayam rAjyalakSmIlatAyAM hi / dAvAgbhirdurnayaH smRtaH 1 tatkathaM rAjyavRddhyarthI kAmayetanyikAminIm // 379 // anyAyato'nye rAjJaiva nivAryate janAH sadA / svayaM kuryAtsa cettaM tanmAtsyo nyAyaH pravarttatAm // 380 // zreSThipraNunnairmatryAdyairityAdyuktaH sa 'yuktibhiH / tAn 'pratyemucaddurvAkyajvAlAmAlAM na' tAM punaH / / 381 : dhiMgaho duSTacittatvaM yuktA bA vahnivarSitA / pradhAnabhAnugoyoge' sUrakatisya' tatkSaNam / / 382 // prAhurmatryAdayaH zreSThin ! ko'pyupAyo'tra nekSyate / karNe kathaM dhAryaH kathaM vAryaH prabhurbhuvaH || 383 || rakSArthameva vihitA 'cirbhaTAnyatti ced' dRtiH / tadA teSAM kathaM kAryA' rakSA' dakSAgragairapi || 384 || lokepyuktaM - " mAtA yadi viSaM dadyAdvikrINIta pitA sutam / rAjA harati sarvasvaM ' kA ' tatra paridevanA || 385 / / " zreSThimukhyo vilakSo'tha putraM prAha mahAnaho / babhUva durdaivavazAdasaMbhAvyaH parAbhavaH || 386 / / yataH" sayaMte prANibhirbAdaM pitRmAtRparAbhavAH / bhAryAparibhavaM ' soDhuM tiryaMco'pi na hi kSamAH || 387 // " yena tenApyupAyena' yujyate'tra pratikriyA / upAyazcaika evAsti dravyavyayamayaH sa tu / / 388 / / SaD dravyalakSAH naH saMti tanmadhyAllakSapaMcakam / sArddha sA~rddhaM gRhItvAhaM' yAsyAmi' kApi dUrataH || 389 / / seviSye' kaMcana prodyairbhUpAlaM balavattaram / vAlayiSyAmi teM'vAM ca tadbalAtakSaNAdapi || 390 || svayaM prabhutvaM svahastagaM vA prabhuM vinA no nijakAryasiddhiH / vihAya potaM tadupAzritaM vA vArAMnidhiM ' " 1 duSTahRdayaH / 2 sUryakAMtamaNeH pradhAnabhAnurazmiyoge'gnivarSaNaM yuktam tadvat sUrakAMtanUpasya maMtrivAmyoge vAkyajvAlA mAlAdarSagaM ktaM / 3 ha / 18 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaH kSamate tarItum // 391 // ityuktvA'draviNaM nItvA zreSThI kAMcid dizaM rahaH / prayayau kiM na vA' kuryuH pumAMsaH preyasIkRte // 392 // yataH-" duSkarANyapi kurvatI priyAH prANabhiyAkRte / kiM naoNndhi laMghayAmAsuH pAMDavA draupadIkRte // 393 // " gRhe sthitasya jajJe'tha zrIdattasya sutAjanuH / avApyAMvasaraM'mAyaH prabhavedevamaya'ho // 394 // zrIdattazca tadAdadhyau dhigme daHkhaparaMparAm / pitrorviyogaH ' zrIhAnirdeSI rAjAMgajAjanuH // 395 // paravinaikasaMtoSi daivarmadyApi kaI kim / iti khinnAtmanastasya vyatIyurdivasA daza // 396 // zrIdattaH'zaMkhadattena 'suhRdA vaaditstdaa| khidyasva ' mAtmazrIhetoryAtrAM' yAvo mahAMbudhau // 397 // tavArddha ca mamA ca'zrIdatto'pi prapadya 'tat / svabhAyo mAlayitvA ca svebhyastAM putrikAmapi // 398 / / sajjIbhUyAMcaTadyAnapAtre mitreNa sNyutH| siMhaladvIpamAptazca nava varSANi tasthivAn / / 399 // vibhAvya bhUrilAbhaM ca kaTAhadvIpamapyam / jagmatustasthatuzca dve varSe 'harSeNa vANijau // 400 / / arjayAmAsatuzcaSTiau dravyakoTIH krameNa' tau / karmopakramayooMge kimAzcarya 'dhanArjane // 401 / / paNyaiH puNyairivAgaNyaiH karIM Traizca girIMdravat / bhUrIn prapUrya tau potAn' prIto pshcaatmceltuH||402|| aTTAlakasthau maMjUSAM' taratImeyaitI jale / dRSTvAnyadA nAvikaistau grAhayAmAsardutam / / 403 // grAhya madhyasthamAmitthaM madhyasthasAkSikam / udajIrghaTatAM tAM ca yAvattAvardapazyatAm // 404 // niMbapatrAvRtAM kanyAM nIlAMgI gatacetanAm / sarvaH kimetadityuktau zaMkhadatto'bhyadhatta tAn // 405 / / yugmam ||dssttaaN duSTAhinA hyetAM ko'pi paaviivhjjle| ityuktvAMchovya tAM maMtrAMbhobhiH sa'udajIjivata // 406 // avadaca mudA pratyujIviteyaM mayaiva bhoH / enA rUpazriyA menAM pariNeSye'hameva tata / / 407 / / 1 putrIjanma / 2 prArabdhodyogayo: yoge / 3 Agatom / 4 udghATamAsatuH / / mainA asarasam / zrIdatto'pi tadAvAdInmaivaM vaadiirydaaditH| mayArdamUce zeSAdapade tvAdatsva me dhanam // 408 // etAM tu'svIkariSye'hamevaM vivadamAnako / tau prIti maidanaphalAbhilASAdapi vematuH // 409 / / uktaMca-" ramaNIM vihAya na bhavati visaMhatiH snigdhabadhujanamanasAm / yatkuMcikA sudRDhamapi'tAlakabaMdhaM dvidhA'kurute // 410 // " vivAdasAdarau vaadiprtivaadivduddhrau| niryaamkenn| poktau tau svasthau saMpati tiSThatam // 411 // suvarNakUlAkhyaM velApuraM / potaH prayAsyati / dinadvayena vivoM tatra nirNeSyate bdH|| 412 // svasthIbhUte zaMkhadatte zrIdatto'tha vyaciMtayat / pratyujjIvanatastairapyeSAMsyaiva hi dAsyate // 413 / / anAgataM tataH kiMcitsUtrayAmIti maMtrayan / durAzayaH svakaM mitraM bhRzaM visaMbhamAnayat / / 414 // rAtrau ca yAnapAtrasyAhAlake sa niviSTavAn / mitramAcaSTa bhozcitraM pazyASTospastimivrajet // 415 // tatraitya kautukAcchaMkhadatto'pyaikSiSTa yAvatA / mitreNAmitravattAvatpayasyAMpAtyatAMbudhau / / 413 // adraSTavyamukhIM dhig dhik sumukhImapi durmukhIm / yadartha mitradrohAcaM kuryustadbhavikA api / / 417 // duSTadhIriSTasikhyA ca dRSTaH kRtrimapUtkRtiH / prAtaH mAha suhRnme hA iMho dhika kApi nekSyate // 418 // ityAdikapaTATopaM phaTATopamivAphalam / phaNIva nirviSaH kurvastadvelApuramApa saH // 419 / / zrIdattena ca daMtIMdrAH kSitIMdrAya Dubaukire / uttArya sotsavaM so'pi hRSTastaM bahamAnayata // 420 // dade ca daMtinAM mUlyaM zuklaM ca mumuce khilam / bhAMDazAlAmupAdAya so'tha svairaM vyavAharat // 421 / / tatkanyodvAhanaM ca jagRhe svagRhe ca saH / kurvansamagra sAmagrI yAti bhUpasabhe'nvaham // 422 // rUpazrIhAriNIM vIkSya rAjazcAmarahAriNIm / tasyAH' svarUpaM cApRcchat 'kaMcitmovAca so'pi ca / / 423 / / 1 kAmaphalAbhikApAt pakSe madanaphalaM " mIDhala " iti prasiddhaphalaM tad bhakSaNAda vamanaM bhavati / 2 timathaH iti pAThaH kacit / eSA suvarNarekhAMtarekhA vezyA nRpaashritaa| dhanalakSArthadAnena vinA vArtApi naniyA // 424 // iti zrutvA pratizrutya'tasyai lkssaarddhmpysau| raye'dhyAropya tAM vezyAM tAM ca kanyA vane'vajat / / 425 // niSkaMpazcaMpakacchAyamAzritaH pArthayoyoH / te nivezya sa nirmAti narmakarmAdi yaavtaa||426|| ekachekatayAnekakapIbhiH kpipuNgvH| kAmukakrIDayA' krIDaMstatrAyAti sma tAvatA / / 427 / so'pi gANikyamANikyamapAkSI prekSya taM tathA / kiM 'svAH syurvAnarasyAsya vAnaryo'mU: priyAyitAH // 428 // suvarNarekhApyAMcakhyau pRcchA tiryakSa dakSa! kaa| kAzcijananyo'pyetasya bhaginyo'pi ca kAzcana // 429 // kAzcidahitaraH kAzcitsaMbhAvyaM' te'parA api / viviktacittaH zrIdatto'bhyadhattodAttagIstataH // 430 // dhig dhig niMdyatamaM janma' pazUnAmavivakinAm / svamAtRputryAdivibhAgo'pi na vidyate // 431 / / kiM tena janmanA pApajanmanA jIvitena ca / kRtyAMkRtyaviviktatvopalabdhau yatra mugdhatA // 432 // tadAkarNya parAkSipta iva vAdI madoddharaH / gacchannapi kapiH pazcAdvalitaH pratyuvAca tam // 433 / / re re duSTa ! durAcAra ! paradoSakabhASaka! / jvalatpazyasi zailAgre na punaH pAdayoradhaH // 434 / / yataH-" rAIsarisavamittANi paracchihANi gavesae / appaNo billamittANi pAsaMtovina pAsaI // 435 // " re svaputrI savitrI ca nivezyaivaM svapArzvayoH / svamitramabdhau kSiptvA ca'pApa! mAmiti niMdasi // 436 // jalpitvetyullameva 'sa'svayuthe samIyivAn / vajrAhata ivAtyAtaH zrIdattazceti dadhyivAn // 437 // dhikimetadanenoktamasamaMjasamaMjasA / bAleyamaMbudhau labdhA' putrikA mAmikA katham // 438 // eSA suvarNarekhApi janayitrI kuto mama / somazrIrjanayitrI me kiMciduccairvapuzca sA || 439 // kimapi zyAmalAMgI ca sA na 2 gnnikaagnnrtnm| zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ caiSA tu tAzI / vayovarSAnumAnAtsyAdvAleyaM jAtu me sutA // 440 // pramUrriyaM tu naiva syAdimAM pRcchAmi ceti sA | pRSTA spaSTarmabhAviSTa bhoH kastvAmupalakSayet / / 441 // pazuvAcA vibhrame kiM patito'si mudhA budha ! / tayetyukto'pi sAzaMkacittaH zrIdatta utthitaH // 442 // na yuktanizaMkAyAM pravRttiH sudhiyAM kacida / vizatyanizcitastAghe'zreyaskAmaH kimabhAsi // 143|| itastataH sabaMbhramyanmunimekamavaikSata / natvemamRce kapinA pAtito'smi bhramodadhau // 444 // jJAnenAddhara'mA svAminmunIMdro'pyAha 'madguruH / kevalI dezamadhye'sti bhAnuvadbhuvi bodhakRt // 445 // jAnana jAne'vadhinA'dhunAhamapi vacmi ca / yathA bhoH! kapinA proce tattathaivAptavAkyavat // 446 // kathamityamiti prokte'munA munivaro'pyavak / AkarNaya saMkarNa! mAka putryA vyatikaraM bruve // 447 // tvapitA svapriyAhetoH pracchanaM prasthitastadA / samaraM samarakrUraM pallIpatimupAsthitaH // 448 / / Igevocito'treti tasya / tavya dAnataH / acIcalanmahAsainyaM zrImaMdirapuraM prati // 449 // tasmAdvArivodvelAH' prabalAstatpuraprajAH / bhiitaaH| sthAnaM zivaM gaMtumIghurbhavyA bhavAdiva // 450 / / tadA tvaddayitA gaMgAtIre siMhapure pure / sutAyutA piturvezma' sumukhI jagmuSI javAt / / 451 // tatraiSA bahuvarSANi tasthau svabhrAtRsaMnidhau / strINAM patyAyoge hi pitA bhrAtaiva vA gtiH|| 452 // mAse kadAcidApADhe viSAgAdena sA sutA / adaMzi daMdazUkena dhiga duSkarma durAtmatAm // 453|| nizcaitanyAtha sA kanyA jnnyaayairvidhaapitaiH| prApopacAraizcaitanyaM na vaMdhyeva stanaMdhayam // 454 // sahasA vahisAtka mahigrastaM hi nAiti / AyurdAAdisaMyoge projjIvatyapi jAtacit // 455 // i. 1 anizcitagAMbhIrya / * he nidvan ! / tyaMtamaMjumaMjUSaM kSiptvA' nibadalai tAm / te tyaktaraMgA gaMgAyA: pravAhe 'tAmavAhayat / / 456 // tadAbudamahAdRSTyA gaMgA puurmupeyupii| durnItiriva tIradra n svAzritAn drAgupAdravat // 457 // tena pUreNa dareNa preritA vAyuneva nauH| mApuSI maMjumaMjuSA sAbdhau labdhA tatastvayA // 458 / / puraH sarve svayaM vetti seyaM putrI bhavettava / atho mAtubruve vRttaM cittaM kRtvA sthiraM zraNa / / 459 // tasmAtpallIpateH sainyAvAdiva 'sudussahAta / nistejAH sUrakAMto'bhUdyuktamabhyarNamIyUSaH // 460 // sajjIcakAra pAkAraM so'nukAraM girestataH / purIM ca pUrayAmAsa' tRNyAdhAnyendhanAdibhiH / / 461 / / madhyedurga durdarSAnyadhAdhodhAnudAyudhAn / yo'bhyetya yodhdhumanalaM balaM tasyehageva hi // 462 / / sernAthapallinAthasyApyakrameNa pracakrame / kiyadetikayA bhattaM darga duSkarmavanmuniH / / 463 / / tatsainyAzca'tadA durgoparisthasubhaTAMzugAn / nAjIgaNaMstRNAyApi dvipA mattA' ivAMkuzAn // 464 // te'tha pratolI ghaNairbhaktvA' zIrNAmiva 'kSaNAt / prAvikSastatpurAMtAk saritpUrAnukAriNaH // 465 // puraH puraM vizan' somaH kAMtotkaste pitA tadA / lalATalagnabANAH sadya eva vyapadyata // 466 / / anyathA ciMtyate kArya daivena kriyate'nyathA / miyAkRte hi prAraMbhaH svAtmaghAtakRte'bhavat // 467 // Aha ca kathAsaMgrAhaka gAthA kRt / " annaM gayassa hiae, annaM vAhassa annamuragassa / annaM siyAlahiae annaM hiae kayaMtassa // 468 // " AtyaMtikabhayabhrAMtasvAMtaH kAMtaH kSitastataH / sarakAMtaH paNasyogAtkuto 'vA pApinAM jayaH // 469 / / somazrIzca 'tadA'kaMmA trasyaMtIva kuraMgikA / drAk palliAbhillairjagRhe duSTairgoSTazunairiva // 470 // viluMkhya nagaraM svairaM svasthAnaM pratigacchatAm / teSAM pAtmanaSTA sA kathaMcidaivayogataH // 471 // tayAraNye / tRNyA tRNasamUhaH / 2 patA kiyat kimAtram iti budhyA / 3 AzugAn bANAn / 4 dughaNaiH mudgaraiH / bhramaMtyA cAMbhakSi' kiMcittaroH phalam / isvAMgI ' tadabhUtkiMcid gaurAMgI ca viziSya sA // 472 // ko'pyacityo maNimaMtrauSadhInAM mahiAtha sA / vaNibhiradhvagaiH kaizcid dRSTA pRSTA ca vismitaiH // 473 // kA tvaM devAMganA nAgAMganA vA vanadevatA / sthaladevyaMbudevI' vA mAnavI tuna sarvathA // 474 // jagAda gadgada sApi kApi naivAsmi devatA / mAM / mAnavImeva vidAkurvatvetAM / vidAMvarAH ! // 475 // duHkhakUpAnupAto'smAdrapAdevAbhirUpataH / mamAbhavadvidhau Rddha doSAyaiva guNo'pi hi / / 476 // mukhaM 'naH saMnidhau tiSThetyuditvA muditAstataH / te'pyagopAyiSurguptaM tAM ratnamiva' yatnataH // 477 / / tAM tAdRkSaguNAkrAMtAM' kAMtA kartumathaiSiSuH / pratyekamapi te bhakSyaM prekSya ko na bubhukSate // 478 // prAptAH suvarNakule'smiMste kramAtsadupakramAt / nAnAvastUnyodadire tadartha hi tadAgamaH // 479 // samarSIbhUtamadhikaM tadA tvekaM krayANakam / te'jikSata sAkSepaM vaNigrItiriyaM khalu ||480||maacypunnyvid bhogyaphalabhogena nisstthitaa| naivAsti nIvi prAgvastvAdAnenopaMtadaM tadA // 481 / / tadvyakINaMta tepyetAM vezyAsthAne dhanecchayA / lobha evodbhaTaH puMsAM viziSya baNijAM punaH // 482 / / vezyA'vibhramavatyAkhyA drvylkssaarpnnaanmudaa|sviickre tAM ca tajjAtaryuvatiH kila kaamdhuk||483|| tasyAH suvarNarekheti navyAkhyAkhyApyatAMnayA / gRhAMtaragatau prAyaH strINAM nAmAMtaraM bhavet / / 484 // zikSAdakSA ca sAkSepaM zikSayAmAsa tAmasau / gItanRtyAdinaipuNyaM paNyaM paNyamRgIdRzAm / / 485 / kramAdojanmavezyeva sApi taddharmamIyuSI / vAri saMpRcyate yena tena tanmayatAM zrayet // 486 // dhidhikusaMgatiM sApi yayonyeva babhUvuSI / tadbhave'pi bhaveyurvA' durdaivAdarayo bhavAH // 487 // kSoNIzaM 1 tadA ityavyayasyAvyayImAvasamAse upatadam / 20 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ prINayAmAsa sA sarvAMgINa naipuNAt / tathA yathAmunA saiva cakre cAmara hAriNI // 488 // seyaM tava savitrI bho bhavAMtaragateva tu / rUpasvarUpAdibhidA 'pratyabhyajJAyi' na' tvayA / / 489 / / tvAM tu' pratyabhijajJau sA hiyA lobhAzca nabhyadhAt / aho lobhasya sAmrAjyaM sarvAgINarmabhaMguram // 490 // dhig dhik paNyAMganA pApakarma duSkarmasImagam / mAtrA yatrArthamAtrArtha putro jJAtvApi kAmyate // 491 // niMdyA nidyAdapi tyAjyAstyAjyAdapi paNa striyaH / sthAne vijJairvinirdiSTA yAsAM duHzIlatedRzI // 492 // viSAdavismayA'yattacittastamavadattataH / zrIdattastrirjagadvettaretadvetti kathaM kapiH // 493 / / sAdho ! sAdhurivoddha kUpe tataH sa me / kathaM ca mAnuSIM bhASAM bhASate'thAbhyadhAdRSiH // 494 || yastadA te pitA somazriyaM dhyAyan puraM vizan / akAMDakAMDaghAtena mRtaH sa vyaMtaro'bhavat / / 495 / / vanAdvanaM paribhrAmyan bhRMgavaccittaraMgavAn / daivAdatrAgato' mAtrA - saktaM sa tvAmavaikSata / / 496 // so'vatIrya lavaMgAMge' tvAM tathA pratyabUbudhat / sUnoH 'pitA' hitAkAMkSI bhavAMtaragato'pi hi // 497 // sa cainAM prAgbhavapremNA kapirUpeNa sAMpratam / yAsyatyAropya pRSThe drAk tava pazyata eva bhoH // 498 // vadatyevaM deva tAm / siMhoMsbikAmivAropya pRSThe sveSTaM kapiryayau // / 499 / / mohavisphUrjitamaho aho bhavaviDaMbanA | bruvannevaM ziro dhunvan so'gAnItvA 'gRhe'gajAm // 500 // tAvatsuvarNarekhA keyaMkiyA pranitA jaguH / dAsyo'numatya lakSArddha' zrIdattastAM vane'nayat // 501 // AhAtuM tAM tayA dAsyaH mahitAH kApi haTTake / dRSTvopaviSTaM zrIdattaM pRSTavatyaH' sasaMbhramam // 502 / / suvarNarekhA kutreti' zrIdatto'pyavadattadA / ko vetti kutra yAteti tasyA anucaro'smi kim // 503 // 1 sarvaca || gavAya 'dauSpapeTIbhizreTIbhiH kathite tathA / roSeNa rAkSasIdezyA sA vezyAMgre nRpaM yayau // 504 // muSitA suSitAsmItyucaiH cakruSI ca sA / kimetaditi rAjJAya pRSTAM bhASiSTa kaSTabhRt // 505 // suvarNarekhAM' sAkSAnme' suvarNapuruSaM 'prabho! / zrIdattaH kApyapAhArSit pazyanoharazekharaH // 506 // tasyAzvorikeyamuSTrasyevAtaryeti vismitaH / tataH zrIdattamAhAya pRSTavyaM pRSTavAnnRpaH // 507 // vyaktaM tadAnIM nAMdatta zrIdattaH kiMciduttaram / na kazcitsatyamapyuktamidaMmaMteti ciMtayan // 508 // yataH-"asaMbhAvyaM na vaktavyaM pratyakSaM yadi dRzyate / yathA vAnarasaMgItaM yathA tarati sA zilA // 509 / / " duSkarmaNaiva narake' kArAyAM' cikSipe'ya saH / rAjJA ruSTena tadbhAMDazAle mudrApyadApyata // 510 // akSipyata ca ceTISu' tatputrI nijamaMdire / vidhAtrevaoNvanIbhartrA' satrA 'mitrAtmatA kutaH // 511 // anuktyA vAtyayervAbhUdbhUpakopAgnidIpanA / yathArthameva tad vacmi ' jAtu ' bhadraM bhavettataH // 512 // dhyAtvetyarakSakairvijJApita'stena tathA nRpaH / cArAtkRSTvA tamamAkSIt ' so'pyAkhyattAM kapirlalau // 513 // tataH' sarve' hasaMtisma'zaMsaMtisma ca vismitAH / satyaM kIdRgaho proktamaho duSTasya dhRSTatA / / 534 / / kopakameNa ca kSipraM rAzAdiSTo' vadhAya saH / roSastoSazca mahatAM tatkAlaM hi phalegrahiH // 515 // saunikairiva gaurbhUbhRdbhaTairatyudbhaTaiH sphuTam / badhasthAnaM nIyamAnaH sa cetyaMtaraMciMtayat / / 516 / / putrIsevitrIbhogecchAmitradrohAdi pAtakam / dhruvaM me'traiva phalitaM dhig durdaivaduraMtatAm / / 517 / / kimidaM satyavAde'pi niHsamaM tvasamaMjasam / vidhiM viruddhaM roddhuM vA kaH kSamaH kSubhitabdhivat // 518 / / yataH-" dhArijjai iMto jalaNihI vi' kallolabhinnakulaselo / gahu' aNNajammANammia, suhAsuho' divvapariNA 1 rAkSasadRzI / 2 puskAraM kRtavatrI 3 coracUDAmaNiH / 4 phalegrahiH saphalaH / 5 savitrI mAtA | * mo / / 519 / / " tasya puNyairivakRSTo' rASTrAMtarviharaMstadA / kevalI' municaMdrAhaH punItesma vanAMtaram // 520 // udyAnapAlavijJaptaH kSmApAlaH saparicchadaH / gatvA natvA yayAce' taM dezanAM prAtarAzavat // 521 // gururja jagadvaMdhurnadharmo yasya no nayaH / tasya kA dezanA dezyA maNimAlA' kariva // 522 // saMbhrAMtaH kSoNikAMtastaM mAhirmanayI kutaH / tenoktaM satyavaktuH zrIdattasya kuruSe nu kim // 523 / / tataH zrIdattamIhAyya hINaH kSoNIdurIdarAt / nivezya 'svAMtike yAvatmoce'sau satyavAkatham | // 524 // vahan suvarNarekhAM sa tAvadIgAt evaMgamaH / tAmuttArya' niviSTazca sarvairdRSTazca kautukAt / / 525 // zrIdattaH satyavAdIti nRpAdyaiH zlAghitastataH / pRSTazvAzeSavRttAMtaH prabhuNA pratyapAdyata // 526 // zrIdattazca tataH pRcchAM cakre vakretarAzayaH / kutaH putryAM savitryAM cAnurAgo'jani meM prabho ! // 527 // guruH proce prAcyajanmasaMbaMdhAttaM punaH zRNu / AsItpaMcAladezAMtaH kAMpilyapurapattanam / / 528 // agnizarmA dvijastatra tatputracaitranAmabhRt | gaurIgaMgAiye ' tasya mahezasyeva vallabhe / / 529 // nAmnA maitreNa mitreNa saMtrA caitro'nyadA yayau / yAzcArthaM kuMka deze ' bhikSeSTA ' hi' dvijanmanAm / / 530 // baMbhramyaMtau bahu dravyamarjayAmAsatuzca tau / caitre supte'nyadA maitro vyatatarka kutarkahat // 531 // sarva dravyaM nihatyainaM gRhAmIti kSaNAdayam / uttasthau haMtumapyenaM hA dhigarthamanarthadam // 532 / / vivekasatyasaMtoSatrapApremakRpAdikAn / vidhvaMsate'rthalubdho drAg durvAyuriva vAridAna / / 533 / / tatraiva devayogAzca vivekAdayAdayam / vidhvastayuktalobhAMdhatamasaH samacitayat / / 534 // vizvastamitraghAtArthaM ' dhig dhig mAmAtatAyinam / niMdyaM niMdyatamebhyo'pi dhyA 1 prabhAtabhojanavat / zrIzrAddhavidhiprakaraNama 21
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ svaityasthAttathaiva saH // 535 // lAbhAllobhaH zrayed'vRddhi' kaMDUH kaMDUyanAdiva / iti tau' lobhasaMbhrAMtau' baMbhrAMtaHsma punarbhuvi // 536 // atilobho hyanayAtrApItyekapade'nyadA / lobhAviSTau' praviSTau ' tAvaMtarvaitaraNIsarit / / 537 / / lobhapUre ' purA magnau tasyAH pUre tadA' punaH / mRtau tau prApya tiryaktvaM bhramatuH katicidbhavAn // 538 // bhrAMtvA ca nRbhavaM prAptau yuvA jAto suhadarau / tena pAk tvadvadho dhyAtastvaryAbdhau so'tra' paatitH|| 539 // yadyathA yAdRzaM karma kriyate pAra tathA purH| anubhUyeta tattAhag' vRddhiyugalabhyadeyavat // 540 || viyogena'tyaktaraMge gaurIgaMge' bhavatmiye / jAte mAsopavAsinyau te taapsyau| viraktitaH // 541 // kulastrINAM hi vaidhavye 'dharma evaucitIM zrayet / dvau bhavau'nRbhavaM prApya ' hArayetkaH kudhIrmudhA // 542 // udagrodanyayA dainyamanyedyuH pratipAditA / gaurI'nIraM'muhuH kAMcidyayAce paricArikAm // 543 // tadA' madhyaMdinonmudranidrAtaMdrAlulocanA / sAMtarhitasthitiH'mAdAdurvinIteva'nottaram // 544 // tasyai / tato'lpakopApi' cukopanilpameva sA / tapasvivyAdhitakSuttadakSINeSu sulabhAH krudhaH // 545 / / krudhAbhyadhAcca'sA'kiM re bhakSiAtyugrabhoginA / tucche ! datse mRtervAdya yanna' pativaco'pi me / / 546 // itthaM tayA bhartyitayA rayAdutthAya sUktibhiH / anunIya' samAnIya sA pAnIyamapAyyata // 547 // paraM durvacasA gauryA baddhaM duSkarma dussaham / hAsyenApi hi 'duSTaM syAdurvAkyaM kiM punaH krudhA // 548 // gaMgArmyagAdIdAdezyAmAdezAvasarAtyaye / jAtu prAptAM svavaiyagyAt' zaThadAsIMmiva krudhA / / 549 // baMde ! dhRtA bhUH kenApi kiM. re yenAdhunAgamaH / gauryAH sparddhAdivA'badhnAtsApyevaM karma dhik krudham // 550 // gaMgA ca gaNikAmekAmanekaiH kAmukaiH samam / vilasaMtI vi 5 vyAjavRddhisahitAthamarNavat / 2 tIvra tRpyaa| 3 AdezyA sevAkAriNIm / lokyoccaiH kadAciditi dadhyuSI // 551 // dhanyeyaM kAmukaiH kAmyA' phullanmallIva SaTpadaiH / nirbhAgyAbhyo'pi nirbhAgyAM dhi mAM bharcApi varjitAm / / 552 // sA badhnAditi durdhyAnAtpunarduSkarma durmatiH / prAdakAlAdiva malaM lohaM hI mauDhyamaMginaH // 553 // kramAnmRte te jyotiSkadevIbhUyamupeyatuH / tatazyute punaH putrIsavitryau te babhUvatuH // 554 // durbhASitena' tenAbhUtputryAste' vyAlaviplavaH / jananyA api dainyAptikabhillaibaMdavidravaH 555 / / tava mAtuzca vezyAtvamAsIdvezyA prazaMsayA / na saMbhavedasaMbhAvyamapi kiM prAcyakarmaNA // 556 // vAGmAtreNAya'te karma manomAtreNa vApi yat / hI tadapyapratikrAMtaM kAyenaivAnubhUyate // 557 // bhavAMzca prAgbhavAbhyAsAtkAmayAmAsa te ubhe / prAdurbhavedyathAbhyAsaM saMskAro hi bhavAMtare // 558 // bhRzAbhyAse'pi saMskArA dhAH / pretya / na yAMtyapi / maMdA ' amaMdAstvitare' yAMtyevAMgresarA iva // 559 // zrutvaivaM / bhavanirvedakhedamedurito'vadat / zrIdattastAta ! saMsAra / nistAropAyamAdiza // 560 // bhavedyatra bhave puMsAmIdRzyapi viDaMbanA / apretastatra' kaH pretavanamAye ratiM / vrajet // 561 // so'pyAhA~pArasaMsArakAMtArotaraNaM bhavet / caraNaikabalAdeva / tadyatasvA'tra ' satvaram // 562 // so'vaka ' preSTamidaM' kiMtu' kanyA deyAsti' kasyacit / bhavAMbhodhi titIrSorme taJcitA'zmazilAyate // 563 // gururUce 'mutAciMtA' tvaccitte 'bAdhate mudhA / tvanmitraM zaMkhadatto yattvatputrI pariNeSyati / / 564 // zrIdattaH / khedato'vAdItsagadgadamudadRk / mitraM ' kutr| jaganmitra ! pApino niSkRpasya me // 565 // guruNA'bhANi bho bhadra ! mA viSIda ca sIda ca / samAhUta ivAMgaMtA' saMmatyeva suhattava // 566 // 1 shmshaansdRshe| yAvadvismayavismerIbhAvamAvahate'tha saH / taM vayasyaM 'samAyAMtaM ' tAvadUrAnirIkSata // 567 // zrIdattaM so'pi nirvarNyavaivayaM krodhato dadhata / dadhAve tadvadhAyocaiH kRtAMta iva kopanaH // 568 // nRpatyAdInupatadaM ( upapadaM) prekSya cakSubhitaH kSaNam / tasthau staMbhitavadyAvattAvatsAdhustamabhyadhAt / / 569 / / he zaMkhadatta ! cittsy| muMca muMca prakopitAm / kopaH kRzAnuvattItraH svasthAnamapi nidehet // 570 / / kopaH syAtkila cAMDAlastattasyA'spRzyatocitA / spRSTA tu citraM no gaMgAsnAnAdyairapi zudhyati / / 571 / / shrutveti| tAtvikI vAcaM ' vaacNymshiromnneH| jAMgulImiva bhogIdraH prazAMta iva so'bhavat // 572 / / zrIdattastaM tataH prItyai bAhau dhRtvA nijAMtike / nyavIvizadvaimanasya dure syAdevameva hi / / 573 / / tataH kevalinAM varyamArya: paryanvayukta'saH / svAminneSa kathaMkAramAra vArinidheriha / / 574 / / so'pyUce'sau 'tadAbhodhau daivAtphalakamAptavAn / kSudhAtaH phalavannava mRtyuratruTitAyuSaH // 575 // kUlAnukUlapavanapreritAcca' tato'tarat / saptAhena suvaidyoktAdvArddha vyAdhi mivauSadhAta 576 // so'tha sArasvataM. nAma nagaraM sAgarAMtike / sArasvataM / zrAMta iva pravAhaM prApya / pipiye|| 577 // tAdRzyaM / vIkSya vailakSyA'saMvaraH'saMvarAhayaH / premAtulastamAninye' mAtulaH' svaniketanam / / 578 / / sadauSadhAdinyAsena' mAsena 'punarenekam / paTUcakre'bdhidagdhAMga mUrkha ziSyaM ' gururyathA // 579 // zuddhiM suvarNakUlAderzAtuM mAtulamAdRtaH / tamasau ' praznayAmAsa kathayAmAsa so'pyatha // 580 // ito viMzatiyojanyA' tatpuraM 'haMta tatra ca / mayA zrutaM / mahebhAnAM mahadahanamAgatam // 581 // zuyeti toparopAbhyAM 'naTavadbhAvasaMkaram / bhajanmAtulamApRcchaya ' pure'trAgacchadAzu' sH|| 582 // krutparItaH parIpRcchan tvAM 1 Ara, AjagAma / 2 enakaM enam / 3 koSAnuraH / 22 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ punaH' prApirvAniha / saMyogAzca viyogAzca karmayogAnugAH kila // 583 // muni punaH prAcyajanmasaMbaMdhakhyiAnapUrvakam / zaMkhadattaM prati moce ' kAruNyaikamahArNavaH // 584 // jighAMsitastvaryAyaM prAk tvamanena ca saMprati / ghAtena ' ghAto vavale' gAlirgAlyeva' bhoH kila / / 585 || ataH paraM parAM prItisphItimAtanutaM yuvAm / atrAmutrApi maitryeva' dhruvaM sarvArthasAdhanI / / 586 / / mithaH kSAMtAparAdhau tau tataH prItimupeyatuH / AdyameghAdivamoghadguruvAkyAMna kiM bhavet // 587 // didezAtha gurudharma' dharmaM 'bhavyA vidhatta' bhoH / samyaktvAdyaM yadvazAtsyuH sarvAH sveSTArthasiddhayaH // 588 / / yataH- " dharmAH paire para apyAmrAdikavatphalaMti' niytphlaiH| jinadharmastvaMkhilavidho'pyakhilaphalaiH kalpaphalaMda iva / / 589|| zrutveti dezanAM dezaviratiM pratipodare' samyaktvapUrvamurvazammukhyA' mokSAbhilASiNaH 590 // sa vyaMtaraH' svarNarekhApyAMsedatuH sudarzanam / divyaudArikasaMyogo'pyabhUnmohAttayozciram // 591 // zrIdattaH svapade prAptaH kSmApena bahu mAnitaH / vittasyArddhaM svaputrIM ca zaMkhadattA' dattavAn // 293 // saptakSetryAM svavittaM ca vApaM vApamapApadhIH / pravrajya jJAnipArzve'sau prAptavAn viharanniha / / 593 / / jJeyo' jitvA 'mahAmohaM' so'haM' saMjAtakevalaH / mamApi prAk priye jAte ' zukarAjAMbikAsute // 594 || tasmA'dasmi'inna saMsAre citrakRtkiMcidapyadaH / vyAvahArikasatyena vyavahAryamato' budhaiH // 595 // uktaM ca siddhAMte dazadhA satyaM / tathAhi 1 anye / 2 para: utkRSTaH / " jaNavaya' saMmaya' ThavaNA, nAme rUve paDucasacce a / vava~hAra bhAva joge, same uvammasacce a // 19 // " tatra kuMkaNAdiSu payaH piccaM nIramudakAmityAdi, janapadasatyaM 1 kumudakuvalayAdInAM tulye'pi paMkaprabhavatve loka 44 Gong syAraviMdameva paMjakaM saMmatamiti saMgatasatyaM 2 lepyAdiSvaIdAdi sthApanA ekakAdyakavinyAsaH kArSApaNAdau mudrAvinyAsAdi vA sthApanAsatyaM 3 kulamavarddhayannapi kulabarddhana iti nAmasatyaM liMgamAtra dhAryapi vratItyucyate tadrUpasatyaM 5 pratItyasatyaM yathAsnAmikAyA itare aMgulyau Azritya dIrghatvaM hrasvatvaM ca 6 tRNAdau dahyamAne girirdazyate, galati bhAjanaM, anudarA kanyA, alomikA eDakA ityAdi, vyavahArasatyaM 7 varNAdirUpo bhAvastatsatyaM yathA zuklA balAketi, satyapi hi paMcavarNasaMbhave zuklavarNasyotkaTatvAt 8 daMDayogAt daMDIti yogasatyaM 9 samudravacaDAga ityaupamyasatyaM 10 " " ityakarNyakarNAtmA tAta ! mAtariti sphuTam / vaktuM 'zukaH pravaTTate sarve 'pimiyire'pi ca / 596 // prAha bhUpaH prabho ! dhanyA yUyaM yeSAmabhUditi / vairAgyaM yauvane'pyevaM bhAvi me'pi kadApyadaH / / 297 / / munIMdracaMdraH proce yA tava caMdravatI priyA / tatputre dRkpathaM prApte vairAgyaM bhAvi' te dRDham // 998 // jJAnyuktamiti nizcitya ' jJAninaM praNipatya ca / sa sollAsaH / svamavasamAsadatsaparicchadaH / / 299 / / dvidhA sudRksudhAvarSe dazavarSe zuke'tha ca / rAjJyAH kamalamAlAyA dvitIyastanayo'jani ||600 || rAjasya haMsarAjeti sotsavaM nAma nirmame / prAkziSTajananIdRSTadivyasvamAnusArataH / / 601 / / rUpAdibhiravarddhiSTa pravarddhiSNusamRddhibhiH / vailakSapakSapIyUSamayUkha iva so'nvaham || 602 / / kramAcca paMcavarSo'sau harSotkarSotsavo nRNAm / zukena sAkaM ' 1 zukrapakSacaMdra | cikrIDa zrIrAmeNeva lakSmaNaH || 603 / / putrAbhyAmarthakAmAbhyAM sevyaM dharmamivanyidA / vetrI dhAtrIzamIsthAnasthAsnumitthaM vyajijJapat / / 604 / / dvAryAgAd ' gAMgaliMgAMga zrotaH saMkhyasuziSyayuk / vismitorvIzanirdezAtso'taH prAvezi tena ca // 605 || bhUpaH' svAgatikIbhUyAMsanAdyaistarmanaMdayat / so'pi sauvastikIbhUyAMzIrvAdena punarnRpam || 606 || tIrthe tathAzrame kSemapraznapUrvatho' munim / nRpo'nvayuMkteha yate ! kaM hetuM kathamAgamaH || 607 || AkArya kamalamAlAM pratisIrAMtare sutAm / RSirAkhyad gaumukhAkhyayakSaH svapne'dya mAmavak || 608 // mukhyaM zrIvimalagiriM gaMtAhaM tIrthamityatha / mayoktametat kastIrthaM rakSitA ? so'pyu~vAca' mAm // / 609 // lokottaracaritrau hi dauhitrau haMta yau tava / bhImArjunAviva parau zukahaMsAbhidhAbhRtau / / 610 // anayorAnayerekamatra 'bhAnyanupadravam / tanmAhAtmyena mahatAM mahimA nahi mAnayuk / / 611 / / kSitimatiSThanagaraM 'nanu dUrataraM ' katham / tadAMhAnakRte yAmi mayetyukte sa ' uktavAn / / 612 // gamAgamau tava 'mune ! tatra dUre'rpyadUravat / madhyemadhrdhyAhnarmahnAya matmabhAvAd' bhaviSyataH || 613 / / ityAkhyAya 'gate yakSe prabuddho'haM maige tataH / prasthito'trAMgatazca drAk kiM na divyAnubhAvataH // 614 // tad dakSa ! dakSiNAvanme drAg devanyitaraM sutam / sakAle zItale yena yAmaH svAMzramamaM zramAt / / 615 / / dvitIyo'pyadvitIya zrIrbAlo'pyaMbAlavikramaH / jagAda sAdaramatho haMso haMsollasa dhvaniH / / 616 / / yAsyAmi tIrtharakSArtha tAteti pitarau' tataH / procaturyuchane' vatsa ! bhavAvastava bhASite / / 617 || RSizvakhyit' citrapAtraM kSAtraM bAlye'pyaho 'mahaH / satAM bhAno'na' kyo'pekSiNI 'vA' mahasvitA // 618 || bhUpAlo'yAMha' bAlo'yaM prahetuM zakyate katham / zakte'pi hi ' zizau pitroH premNA1 trisaMkhyaka suziSyasahitaH / 2 jabanikAMtare / 3 prAtaHkAle / 4 AzcaryapAtraM / zrIzrAddhavidhiprakaraNama 23
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAyaikazaMkitA // 619 / / bhayAnyaho! prema pazyatya'pade'pi pade pade / siMhI siMhe'pi zAve kiM nAniSTAzaMkinI kacit / / 620 // sotsAhaH pAha'tatkAlamaucitIcaturaH zukaH / prAg ninaMsAmi tattIrtha kArya caitadupasthitam // 621 // mRdaMganAdo nRttecchorbubhukSozca nimaMtraNam / zayyAnyAsaH zayAlozca mama diSTyedamopatat // 622 / / pUjyAdezAd 'vrajiSyAmi tattatrAhamayo nRpH| maMtriNAM mukhamaikSiSTa mNtrinno'pyocckssire||623|| RSIMdro'rthI pradAtA tvaM rakSitavyA ca tIrthabhUH / rakSakaH zukarAjazcaidanumanyAmahetamAm // 624 // tatpAyase ghRtasitAkSepaM matvotsukaH shukH| samaM tenaaNclpitrontvaaNdhii'saashrunetryoH||625|| sa pArtha iva tUNIradhanurdaraNadurdharaH / tatkSaNAtmApya tattIrthamArAdhyastatra tasthivAn / / 626 // tatmabhAvAdabhUttatrAzrame puSpaphalocchrayaH / duHshvaapddvaagnyaadinopdudraav'c kacit / / 627 // ko'pyaho pAgbhavAcIrNazrIdharmamahimA mahAn / nRmAtrasyApi tIrthezasyeva yenezI sthitiH // 628 // tApasAnAM sa sAnidhyAtsukhaM tatrAzrame vasan / rajanyAmanyadAzrauSIta 'sudatIM rudatI kacit // 629 / / kAruNyAMcunidhiH satvanidhirgatvAtha tatra'tAm / AlApya' mamRNAlApairamAkSIt duHkhakAraNam / / 630 // sApyAha puri caMpAyAM niSkaMpAyAM ripuvrajaiH / rAjAsti'nAmataH zatrumardanaH zatrumardanaH // 631 // guNaiH padmAvatI'sAkSAttasya 'padmAvatI sutA / mayA dhAnyAnyadotsaMge nItA raMgeNa yAvatA // 632 // tAvanmayA samaM vidyAbhRtA kenApi pApinA / heryakSeNApajahe sA javAdatseva dhenuyuk // 633 / / tyaktvAtramA ca tAM nItvA kAkanAzaM nanAza sH| taduHkhAMdrodimItyukte tAmAzvAsitavAn shukH|| 634 // tAM ca muktvauTaje kApi khecaraM zodhayantrayam / bhrAmyan pazcimayAminyAM caityapRSTamupeyivAn // 635 // adrAkSIca naraM kaMcit / naMtumicchAmi / 2 ghRtazarkarAprakSepaM / 3 komalAlApaiH / 4 siMhena / 2 uTaje parNakuTyAm / kraMdaMtaM patitaM bhuvi / apAkSIcca'dayAdakSaH kastvaM duHkhaM ca te kimu // 636 // kRpaaloH| samyagAkhyeyamityAkhyatso'pyaho ahama / suunurggnvllbhpureshkhecroshituH|| 637 / / vAyuvegeti satyAhaH kanyAM hatvA brajatriha / tIrthasyollaMghanAdabhraSTavidyaH sadyaH prativAn // 638 // anya kanyA'pahRtijAt' pAtakAnnu ' prapAtu ' kaH / vyamucaM ' kanyakA ' rAgabuddhimapyarditAgakaH // 639 / / zakunIva 'zAkunikamuktA sApi' yayau kacit / hA mAM laabhecchyaa| mRlahAriNaM ' pApmakAriNam // 640 // jijJAsitavyatikaraupalabdhimuditastataH / zuko'nviSyannavaikSiSTha / caityAMtastAM' surImiva // 641 // dhAtrIputryau' zukenAtha melite kelite' mudA / khecaro'pyupacAreNa' paTUcakre'munA' kramAt // 642 // jIvitopakRti krItaH sphiitpriitiH| zukasya sH| babhUva 'khecaro'pyasyAnucaraH sukRtAnyaho // 643 // bho! nabhogAminI vidyA vidyate te na veti ? saH / zukapRSTo'nyadAvAdIdvidyate 'na 'punaH sphuret // 644 // kazcitparaH siddhavidyaH' punardadyAdyadi svakam / mUrbhi kRtvA kara tarhi mama 'sphurati nanyithA // 645 zukaH smAhatamAM mahyaM tarhi dehi yathA hyaham / sidhdhvidyH| punastubhyaM tAM dde| pratideyavat // 646 // tuSTena tena sA tasmai dalAnenApi saadhitaa| devasya dRSTau' puNyAta sidhdhA zudhdhAtmano'sya ca // 647 // sAsmai dade zukenApi sidhdhA ca pAThasidhdhavat / tato dvAvapi 'jajJAte khecarau' bhUcarAvapi // 648 // vidyA vidyAbhRtAnyA appadIyaMta zukAya ca / agaNyapuNyasaMyogaiH kiM kiMvA durlabhaM nRNAm // 649 // vikuryoccairvimAnaM tau nirdezAda gaaNglesttH| vanite te sahAdAya purii| caMpAmupeyatuH // 650 // kanyAharaNasaMbhUtaprabhUtArttitamogreham / rAjJaH saMgatya sadya 1 mUladhanahAriNam / 2 tamograhaM rAhum / 7 rAjJaH pakSe caMdrasya / stau budhavatmatyaSedhatAm // 651 // rAjJA jijJAsite vyomagAminApi prakAzite / vRtta samaste / so'jJAsIta zukaM svakamuhasutam // 652 // zAstreSu mitraputrasya rAjA ripuriti sthitiH / citraM mitrabhuvastvaisya sa rAjA premabhUrabhUt / / 653 / / sa tasmai mitraputrAyApyamaMdAya mudA dadau / tAM naMdanA nijAmevaM prItiH sphItimupaiti hi // 654 // vadhUvarasyavinipaH paraM 'pariNayotsavam / cakre varaM ca saccakre 'proccaiH premNaH sthitihyasau // 655 // vilalAsa kiyatkAlaM / salIlaM ttr| caityaa| padmAvatyA sabhogIMdraH kSitIMdrapArthanAvazAt // 656 // vyApArA aihikAH sarve syuH puNyenaiva stphlaaH| lavaNenaiva susvAdurasA rasavatI kila // 657 // tatsAMsArikakRtyAni kuvoNena vivekinaa| tadaMtardharmakAryANi kAryANyeva yathocitam // 658 // ityanyeyuranujJApya nRpamApRcchaya ca priyAm / zukaH sakhecarazcaityanatyai vaitADhyamIyivAn // 659 // citrAdvaitADhyavaitAtyazriyamAsvAdayannayam / gacchaMzca mArge gaganavallabhaM puramIpivAn // 660 // svapitroH khecarastatra zukopakRtimuktavAn / hRSTau tau dadatuzcAsmai vAyuvegAM nijAMgajAm // 661 // tAbhyAM vivAhya / so'bAbamItyAsthApyata ' satkRtaH / tIrthanetyarthamatyarthamapyutkaH katicid dinAn // 662 // bhAgyabhAjA tathAnyeSAM viSkaMbhAH syuH pade pade / ekeSAM satkRteH kiM tu pareSAM tu tiraskRteH / / 663 // tau parvAnyecuruddizya ' bhaginIbhartRzAlakau / naMtuM tiirthe| pratasthAte vimAnasthAvimirau // 664 // zukarAja! zukarAjetyuccaiH pazcAcca kAMcana | tadA zadvAyamAnAM tau nizamya vismitau sthitau // 665 // kA tvamityanuyuktA sA vyakta 1 pakSe budhapraivat / 2 "kSe sUryaputrasya zanaizvarasya / 3 rAjA caMdraH / 4 AzcaryakatAyupavatAvyatriyam / 5 tIthanananArtham / 6 utkaH urakaThitaH / 7 vistArAH / 24 zrIzrAddhavidhikaraNama
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ maktavatIti ca / devI' cakrencarInAmnA devI cakrezvarI pahama / / 666 // gomukhAkhyasya yakSasya zikSayA suguroriSa / rakSArya tIrthamukhyasya' kAzmIramaSitasthuSaH // 667 // prayAMtI zitipratiSThapuroparyahamIyayo / tatraikA rudatIM mocaiH' mudatIM nizazAma ca' // 668 / / yugmam // tataH sapadi taduHkhagrastA'vastAdavAtaram / sa ki jIvana duHkhI' yaH paraM prekSyApi duHkhinam // 669 // ramAmiva pahArAme tAM vyAlokyokuLA zucA / paryanvayumi' pAkSi ! kiM te duHkhamAha sA // 670 // mAmakInaH zukaH sUnurninye gAMgalinAMbhame / kuzAdi cirAttasya naiva'vedhIti rodimi // 671 // mayAyAvAdi'mA rodIdre ! tatraiva yAmyaham / kuzalaM baLamAnAMza samAneSye 'sutasyate // 672 // tAmityAMcAsya tattIrtha prayAtA' tvAmavIkSya tu / samIkSya / cAvadhijJAnAdapAyAtAsmi' saMmati // 673 / / drAktadAMgatya vijJAtmanAtmamAtaramAturAm / svadarzanAmRtarasaiHsiMcasvAmRtameghavat / / 674 / / suputrAtha muziSyAca susnuSAya vizeSataH / sarvathaivAnuvartate gurUn 'bhRtyA 'iva prabhUn // 675 // prepsyante pitRbhiH putrAH svAtmanaH sukhahetave / te'pi cedu:khahetuH syurutthito'gnistadodakAt // 676 // jananI mAnanIyA ca pitrorapi vizeSataH / yaducyate piturmAtA sahasraguNagauravA // 677 // taduktaM-"Udo garbhaH prasavasamaye' soDharmapyugrazUlaM pthyaahaaraiH| spnvidhibhiH| stanyapAnaprayatnaiH / viSThAmUtraprabhRtimagniH kaSTamAsAtha sayaH trAtaH putraH kathamapi yayA ' stUyatAM saiva mAtA // 678 // " iti zrutvA' zuko'Ni sravan'zokalavAniva / pro'tike ' kayaM' tIrthamanatvA' devyupaimyaham // 679 // chekenApyutsukenApi kAryameva yayocitam / sadarmakarmAvasarInumAptamiva bhojanam // 680 // mAtAtra svArthakatIrthamatrAMmutrApyadaH punH| etadAnatya tacatrAMgarAmasmi samatsukaH // 681 // AyAtameva mAM mAturvaderityuditA dutam / devI ' tayAMkarotsAtha' so'pi / tIrthamupAsthitaH // 682 // vismaryAyatane siddhAyatane tatra zAzvate / natvAMrcAH zAzvatIH sa 'svaM kRtArthIkRtavAn januH // 683 // vyAghuvya drAgaMthAdAya' dayite zvazurAvubhau / mAtAmahaM cAnujJApya yugAdIzaM praNamya // 684 // niHsamAnavimAnasthaH prodaMDADaMbareNa yaH / sevyo vaidyAdharai,daiH svapurAsannamiyivAn // 685 / / yugmam // sushlaaghaamukhrmukhairviikssymaanno'khilairjnaiH| jayaMta 'iva zakrasya'sa'puraM prAvizatpituH // 686 // akAri ca pure 'pitrA putrAgamamaho'mahAn / sArvatriko hi mahatAM harSaH prASikAdavat // 687 // zukarAjo rAjyaciMtA cakre'tha'yuvarAjavat / sa kiMputraH pramuSNuryaH paitRkI noddhareddharam // 688 // krIDAsiMghau meghau'sabbhapasare'tha narezvaraH / iyAya 'satrA putrAbhyAmArAma' saparicchadaH // 689 / / yAvatsarve'pi nirvIDa' krIDAMtisma pRthaka pRthak / tAvatkalakala: ko'pi dussahaH sahasabhivat // 690 // rAjA pRSTazca niSThakyAMcaSTa'ko'pi bhaTaH'prabho ! / nRpo'sti' nAmnA vIrAMgaH sAraMgapurapattane // 691 // zUrastasya sutaH suurnaayiN| pUrvavarataH / tvatputraM / haMsamabhyAgAt / kruddho hastIva hastinam // 692 // nizamyati sphurasarkastarkayAMcavAn'nRpaH / rAjyaM karomyahaM rAjyaciMtA punarayaM shukH|| 693 // matsevakazca vIrAMgastadahI hNssuuryoH| vairasya hetorasya bhavet kiM'nAma' kAraNam / / 694 / / dhyAyaMniti' zukahaMsayuka / yAvattAvatkazcidetya bhaTo'bhASiSTa bhUbhujam // 695 // prAgbhave deva ! putraste ' iMsaH mUraM parAbhavat / tena vaireNa so'yaM yAcate samAhevam // 696 / / vIrAvaMtaso haMso'tha pitaraM bhrAtaraM bhRzam / saMnayaMta nivAryAza / idauke yoddhamuddharaH 1 mAH pratimAH / 2 puitraH kutaH putraH ityayarthaH / 3 vasaMte / 4 nizcitya / 5 bhAhavaM yudam / ro'pi bharizastraugherugraM'sAMgrAmikaM rathama / ArudaH prauDhadarpaNa / sNgraamaaNgnnmogmt||698|| sarveSvanyeSa pajhyassa panApani 'tayozviram / mahAyuddhamabhUtpArthakarNayoriva citrakRt // 699 // tau dvAvapi bhRzaM yuddhazradAlU zrAdabhojinau / brAhmaNAMviva' no tRpti kiyatApyAMpatustadA // 700 / tau dvAvapi varau vIrau mahotsAho mhaavlo| tulyau vIkSya kSaNaM bheje 'jayazrIrapi saMzayam / / 701 // atha iMsena sUrasya zastrANi nikhilAnyapi / chimAni' kramazaH'kSmAbhRtpakSA iva viDojasA // 702 / / tataH sUraH sphurtkrodhpuurdudhersiNdhureH| iMsaM ' iMtumadhAviSTa ' muSTimupAvya vajravat // 703 // zaMkitena' tadA rAjJA' zukasaMmukhamIkSite / dasaH zuko'pi iMsAMge svaviyAH samacimat // 704 / / tabalAttatkSaNaM haMsaH 'sUramutpAvya' duutH| sAdhikSepaM pracikSepa pocaiH kaMdukalIlayA / / 705 // sUraH svasainyamullaMdhya papAta paratastataH / sainyasya nyuchanamiva mArchanmA ca socchyAma // 706 / / sevakairudakaiH siktaH kRcyAdvAyAM sacetanAm / pApa kopasphuTaphalAt sukhenAbhyaMtarI punaH / / 707 / / dadhyau ca pigmayA' kroSAnmudhA ubhe parAbhavaH / bhavazca purato raudradhyAnenAnaMtaduHkhadaH // 708 // iti dhyAyan vizuddhAtmA tyaktakopaviroSadhIH / bhamayAmAsa bhUmIzaM sadviputraM mRgadhvajam / / 709 // sa bhUbhujAzcaryayujA bairaM vetsi kathaM nviti / pRSTo'bhyadhatta zrIdattaH kevalI mApa naH pure // 710 // matpRSTaH mAgbhavaM so'vak' bho bhadilapure nRpH| jitArihaMsIsArasyau dekhyau siMhazca maMtrirAT // 711 // sa'mAdAbhigraho yAtrA vajan yakSAvatArite / kAzmIrAMtaH zrIvimalagiritIrthe'namajjinam // 712 // atiSThipaJca vimalapuraM tatra ciraM sthitH| kAlena so'pi bhUpAla kALadharmamupeyivAn / / 713 // maMtrI siMhastatastasya samagraM nAgaraM janam / sA reNa / 2 siMdhuraH gjH| 3 saMkrAmayAmAsa / 4 putradvaya sAhitam / zrIzrAddhavidhiprakaraNam 25
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdAya bhaddikapuraM martyacatattarAs / / 714 // jananI janmabhUmitha nidrA pazcimarAtrijA / iSTayogaH sugoSTI' ca duryocAH paMca dehibhiH / / 715 / / arddhamArge gatasyAtha maMtriNaH smRtimAgamat / tatraiva vismRtaM kiMcidvastu' sArataraM nijam // 716 || bhIsaMkhenathi'carakaH 'svakasevakaH / bhoH prayAhi purasthAne vastu tacUrNamAnaya / / 717 / / so'pyavak kathamekAkI zUnyasthAne prayAmyaham | kopaM kRtvA tataH maiSi' maMtriNA' tatra' so'yaMgAt / / 718 / / bhillastantu nijagRhe jagRhe kopi vastvataH / na le' satataH pazcAtyAMmAtyaM tathAbhyabhAt // 719 // kruddho'mAtyastvayaivAttamiti vyaktarmatADayat / gADhaM tatraiva mUrchA jahA~ hI kobhamUDhatA || 720 / / maMtrayaMtho kokayuk prAptaH khaM bharipuraM kramAt / sacetanazca carakaH zItaLairani DhairabhUt // 721 // sArtha svArthaparaM sarvagataM dRSTvA ca dadhyakau / dhig bhim bhIsakharmadhamaM pratAgarvagarvitam // 722 // yataH - " caura-ciMllakAI gaMbia bhaTTA ya vijjapAhuNayA / besA anariMdA parassa pIDaM' na' yANaMti // 723 || " dhyAyamityeSu paMthAnamaijAnamaTavImaTan / bhrAmaM bhrAmaM mriyate sma tRSAyAMtaraudrahat / / 724 / / sa ca sarpaH sphuraddarpo'bhUd bhaddikapure bane / tena tatrAMmato maMtrI daSTo' ruSTAtmanA mRtaH / / 725 || sarpaH so'pi mRtaH prApa narakaM narakAtpunaH / udghRto'jani vIrAMgadhUpaputro bhavAnayam / / 726 / / maMtrI ca mRtvA vimalAle ' vApIjale'jani / marALabALastattIrthaM dRSTvA svAM jAtirmasmarat // 727 || samyag nArAdhitaH ' svAmI prAk tattiryatvamApnuvam / dhyAtveti jinamAnartha paMcAnItaiH sumairayam // 728 // bhRtvAMbhobhirubhau pakSau sArvamukhyamasisnapat / ityAdyArAdhya mRtvasau saudharme nirjaro'jAna / / 729 // tatatvAdhunA puNyairmRgadhvaja mahIbhujaH / 1 maMtriNA / 2 asaM gRhItam / zikSavaH 4 putrI sumaiH kumaiH / 6 mukhyannim / haMsarAjAMgajo jAto'stIti zrutvA munervacaH // 730 // tatprAgbhavabhavaM vairaM smaran jAtismRteriva / iMsaM hanmItyait / jalpahaMkArAdihAgamam // 731 // yugmam // vAryamANo'pi pitrAhaM tadAnIM naiva tasthivAn / ihAgatastu' nirjigye yugye tvatsUnunA'dhunA // 732 || etasmAdeva vairAgyAd bhAgyAdIsAditAdaham / dIkSAM kabhIkariSyAmi svAmizrIdattasaMnidhau / 733 // ityuktvA dustarmaH sUraH sUraH svasthAnamAptavAn / mAtrAjIdevilaMba ca dharme 'zlAdhyA' tvaraiba' hi / / 734 / / yo yammanAstadAMsaktaM so'nyaM dRSTvA tadutsukaH / syAditi kSitipo'pyuccairdIkSotko dadhyivAMstadA / / 735 / / naudyApi kiM me berAgyaraMgaH saMgamakRnmudA / yadvA kevaLinA' jJAnavalinA 'jagade tadA || 736 || tadA te bhavitA samyag vairAgyaM yogyatAvazAt / yadA kadAcittvaM caMdravatyAH prekSiSyase'gajam // 737 // tasyAstu putro nAdyApi ' vaMdhyAyA' iva jAyate / tatkiM kuryAmiti dhyAyedyAvat kSmAbhRdrahaH sthitaH / / 738 / / tAvattatrorutAruNyapuNyaH ko'bhyAgamatpumAn / anaMsIzca narezAya kaMstvaM tenApyapRcchadyata / / 739 / / mativati sa taM yAvattAvadAvirabhUddivi / divyA vAga bhUpa ! vijJeyacaMdravatyAH suto yam / / 740 / / tatra yadi saMdehastavaizAnyAbhito dizi / paMcaiva yojanAnyadridvayAMtaH kadaLIvanam / / 741 / / Aste' yazomatI tatra yoginI jJAnayoginI / praSTavyA sA samastaM te vRttAMtaM vyAhariSyati / / 742 / / ityAkarNya dharitrIzaH procaizvitrIyamANahRt / puMsA tena sajJAnadizi' tatrAMzu jagmivAn // 743 || dadarza yoginIM tAM ca sApi mItyAha taM prati / bhUbhartaH ! satyamevaitadyattvayA zuzruve vacaH // 744 // viSamaH ko'pi saMsArakAMtAragahanakramaH / citraM yatra vimucaMti tasyAstvA 1 yuddhe / 2 raMkAre sUryaH / 2 dokSotsukaH / dRzA api / / 745 / / bhAmUlacUDhametasya vRttaM zRNu bhaNAmi bhoH / caMdrapuryA somacaMdraH sitIMdracaMdrasadyazA: / / 746 || bhAryA bhAnumatI' tasya' kSetrAddhaimavatAdatha / yugmaM saudharmazarmANi bhuktvA tatkukSimAMgamat // 747: / putraH putrI ca jajJAte 'jJAteH pramadadAyinau / * nAmnA khyAtau ca tau caMdrazekhara caMdravatyapi // 748 // sArddha pravarddhamAnau tau sparddhamAnau vapuH zriyA / bhavaM sasmaratuH pUrvamaMpUrva yauvanaM bhitau ||749|| tAvaccaMdravatI pitrA tubhyaM prAdAyi sAdaram / vivAhitA punazcaMdrazekhareNa yazomatI / / 750 / / tau ca pUrvabhavAbhyAsAnmithoM 'tyaMtanurAgiNau / sakAmau kartukAmau prAgbhavasaMbaMdhameva dhik / / 751 / / jIvAnAM kApyanirvAcyA hI hI bhavakuvAsanA / yuyA pravRttirIdRk syAttayoruttamayorapi / / 752 / / yadAcAlIMrgAga lestvamAzramaM pratyavizramam / AhUtazcaMdravatyAsau veSTasiddhyai tadA mudA / / 753 / / tvadrAjya grahaNAyaivAMyAto'pi sukRtAttava / usaMbhAdivAbhirdrAg viphaLIbhavati sma saH // 754 // tvaM ca vaMcanayA nAnAvacoracanayA rayAt / paryavAsAyathAstAbhyAM vidadho'pi hi bhavat / / 755 / / ArAdhitastatastena' kAmadevAkhyayakSarAda / pratyakSaH kSimamAcakhyau kiM kurve taba bhoH priyam / / 756 / sosvak caMdravatIM me drAg dehi yazastatoM'janam / tasmai datvabravIdasmAdadRzyIkaraNAMjanAt / / 757 // na mRgadhvaNarAd yAvad draSTA 'caMdravatIsutam / tayA vilAsinaM tAvana' tvAM jJAsyati kazcana / / 758 // yugmam / / tasmin dRSTe punArAmA sphuTIbhAvyaMkhilaM vadaH / iti yakSoktihRSTo'sau yayau caMdravatIgRham // 759 / / svairaM ciraM tatra tiSThan adRzyoM'janayogataH / so'jIjanaccaMdravatyAM putraM caMdrAMkanAmakam // 760 / / yakSaprabhAvAnna' jJAtaM tasya janmAdi kenacit / jAtamAtraM ca taM 1 mimaM vibhatirahitaM yathAsyAttathA / 2 nirvApaNAt / 3 caturo'pi / 26 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ putraM 'svapriyAyai sa Arpayat // 761 // sA taM' yazomatI' tvAtmajAtapAlamapAlayat / patyurAsyamayapazyatyahI sneho pgiirnnaas||762!! kramAta 'sphAratAruNyalAvaNyollAsazAlinam / nidhyAya' dadhyaSI saucairviyogArtA yazomatI // 763 // caMdravasyAM bhRzAsakticetasaM' caMdrazakharam / nityapoSitakAMteva' jAtu prejhe'pi no patim // 764 // enamevAtha ramaNaM ramaNIyaM viSAyatat / pAlitasyava sAlasya gRGgAmyasya svayaM phalam / / 765 // evaM dhyAtvA ca hitvA ca vivekacchekatAmiyam / tamabhASata bho bhadra! mAM tvamAdriyase yadi // 766 // tadA'te' prANyarAjyaM syAdahaM ca vazavartinI / bhutvetyaMtarkisAMtyupraghAtAta iva so'bravIt / / 767 / / mAtaH! kimidamazravyamavaktavyamayuktakam / bravISi sabrivIbhAI mubhaga! syAM premUstava // 768 // kiMtu caMdravatI rAzI mRgadhvajamahIbhujaH / iti zrutvAMzu'tatvArtha jJAtumAturamAnasaH // 769 // tadIyAM duHbhavAM vAcamavamanya sa stybiiH| pitrorvIbhAparIkSArtha nirgato'dya ca te'mImat / / 770 // yumpam // sA vakIvobhayabhraSTA patiputraviyoginI / vairAgyApoginI jajhe jainsaadhvyaayyogsH||771||saahN yazomatI samyagbhavabhAvanayAMzu me| utpedAnaM kiyadajJAnaM jAne tenAkhivaM daH // 772 / / senaiva dakSayakSeNA'tarIkSyotyA mdNtike| mAhAyiSTA' mayApyettadAkhyAhi yathAsthitam // 773 / / iya'nAkarNyamAkarNya cukrodhopaizvikheda ca / mahIMhadurvRttAMJcittaM kasya na dadyate / / 774 // tatastatpratibodhArtha sAbhyadhAnmadhuradhvaniH / yoginI yoginIvANIrItyA satyArthavedinI / / 775 // " kavaNa kerA putra mitrAre, karaNa kerI nArI / muhibhAM mohio merI, mUDha bhaNai avicArI // 776 / / jAgi na jogI ho ho hoho jAIna joga vicArA / malihA mAraga Adari. mAraga jima pAmi 1 vRkSavizeSasya / 2 mAlA // 3 aMtarIkSoktyA ityapi pAThaH / 4 raajaa| bhvpaaraa||777||(aaNclii)atihiN gahanA atihiM kUdA, atihiM athira sNsaaraa| bhAmao chAMDI yoga jumAMTI, kIjai jiNadharmasArA 778 / / jaaginjogii0||mohiii mohimo kohii khohio, kohi vAhio dhAi / muhiA bihuM bhavi avarakAraNi, maladuHsiothAi / / 779 / / jaagin0|| ekane kAjiiM bIhe khaMce, triNi saMce cyAri vAre / pAMcai pAle chaii TAle, Apida Apa utAre // 780 // jaaginjogi0|| iti yoginiivaannii"| tabhizamya 'nRpaH samyag jAtazAMtaviraktahat / tAmanujJApya' caMdrAMkayuga 'yayau 'svapurIpanam // 781 // preSya'caMdrAMkamIkArya maMtryAdIn / svasutAnvitAn / sa ' vyAjahAra ' saMsArodvignastatva nimgnpiiH||782|| tapasyAmahAdAsye dAsyeneva bhavena' yat / parAvave'smi bhRzaM rAjyaM deyaM zukAya tu / / 783 / / gRhameSyAmi naivaaiimaahumNtryaadysttH| gRhamogamyatAdeva! doSaH ko hi gRhAgame // 784 // nirmohatAyAM gRhamapyaraNyamanyathA punH| apyaraNyaM gRha mohAdeva 'baMdho hidehinAm // 785 / / tadAMgrahAda 'gRhaM mApa mApatiH 'saparicchadaH / upakSitIMdraM cAMdrAkSIcaMdrAMka caMdrazekharaH / / 786 // tataH saMsmatatapAvacana: sa kathaMcana / kenApyajJAta evAMgAtsvapuraM jIvavajjavAt // 787 // zukarAjAya rAjathi rAjya prAjyotsardade / prasthAdade ca pravrajyAMnumatiM vetanaM 'tataH // 788 // rAzi ' tasminnabhibhavodayabhiyamupeyuSi / yuktamAsAdayApAsa pollAsamaya yAminI / / 789 // tamobhare'pi pitamAstadA dadhyo 'mRgdhvjH| kadAMdha bhAvi supAtarmodiSye dIkSayA kadA // 790 // kadAca niratIcAra cArucAritracaryayA / cariSyAmi'kariSyAmi kRtsnakarmakSayaM kadA // 791 // ityuccaizcaTadutkarSaH zumadhyAnakatAnadhIH / sa tathA bhAvanA kAMcita vibhAvaryAmabhAvayata // 792 // pAtaryathA nizIthinyA samaM duSkarmaNAM kssyaat| pramajyA / 2 caTadurakA isyapi pAThAMtara / spAdivodagAttasya kevaLa herinA saha // 793 // mahAyatno'ppaihikaH syAdvihito'pi hiniSphalaH / dharmasaMkalpamAtreNApyevaM kevagyapyaho // 794 // tasyAM zeSavidaH sapaH sAdhuveSapadAyibhiH / mahIyAn mahimA'manimame nirmamezituH / / 795 // tadeyuH zakarAjApAH samamodAH savismayAH / rAjarSiya sudhAdeyAmAdidezeti devanAm // 796 // bhavyAH! sAdhuzrAvadhauM setubaMdhau bhavAMbudhau / abakravakrI viSamasamau yAta yathepsitam // 797 / / tadA kamaLamAlAIdamahaMseca haMsarAT / caMdrAMkana prabudhyAttavratA siddhAtrayaH kramAt // 798 // khasamyaktvapUrva ca yathAzakti shukaadyH| yatidharmakRtazraddhAH' zrAdadharma / prapedire // 799 // asatyAcaMdravatyAstu durvataM ' naucyata'kacit / rAjarSiNApi' caMdrAMkenApi vairAgyavattayA // 800 // kiM nAma' samyagvairAgye'nyeSAM doSamaghoSaNaiH / bhavAbhinaMdinAmeSa ' parivAde / vidagdhatA / / 801 // svazlAghA paraniMdA ' ca / lakSaNaM nirguNAtmanAm / parazlAghA svaniMdA tu lakSaNaM sadguNAtmanAm // 802 // pAdanyAsaiH pupAvonIM 'tato'sau mAnibhAnumAn / rAjyaM ca pALayAmAsa zukaH / zakraparAkramaH // 803 // duAyazekharacaMdraze rnpdaa| caMdravatyAmaMtisniyan / dudhn| zukamahIbhuje // 804 // bhRzaM klezavazAMdrAjyAdhiSThAtrIM gotradevatAm / cirAdorAdhayAmAsa dhikAdhikadAgraham / / 805 // sApi pratyakSatA prAptA moce vatsa ! varaM vRnnu| tenoktaM zukarAjasya rAjya devi! pradehi me // 806 // sA mAha zukarAjasya ' hadasamyaktvazAlinaH / na prabhUSNurahaM haMta ' siMhasyeva kuraMgikA / / 807 // ziSTaM tenApi taSTA covI tvaM ca dadhAsi ceTha / baLenApicchalenApi tadvidheyaM vidhehi me // 808 // ityAdhuktyA ca bhaktyA ca' 1 sarvega / 2 sarvasya / 3 bhamayaH deyaH / 4 amRtatulyAe / 5 ahaMda meM haMsarUpaH / / "devAca dAte cet" ityApa pAThaH / khrH| pranakA zrIzrAddhavidhiprakaraNam 27
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ toSitA devatA'vadata / chanaupayikamevAsti'na'balopayikaM tviha / / 809 / / zukarAje gate'nyatra bajestvaM tatra satvaram / matyabhASAca te mAvi zukasArUpyameva hi // 810 // tadrAjyaM svecchayA bhojyamityuktvA sA tiro'bhavat / so'pi prItaH svarUpaM tacaMdravatyai nyavedayat / / 811 // zukarAjo'nyadA yAtrotkaMThayA svamiyAdvayam / moce piye| prayAsyAmi tIrtha naMtuM tamAzramam // 812 // te pAhatuH sadaSyAva AvAmapi ytsttH| asmatpitrorapi bhavet / saMgamaH prItisaMgamaH / / 813 / / tatastAbhyAM yutaH kasyApyanuktvaiva sadaivataH / vimAnayAnaH pAcAlIjJAto'pi ca kenacit // 814 // caMdravatyA ca tadvRttaM jnyaapitcNdrshekhrH| tatpuraM praviveSa 'drAk 'parakAyamiva chalAt // 815 // jAtazca zukarUpeNa jJAtazca / zuka evaM saH / sarvairapi janaiH kUTa sugrIva iva daMbhavAn / / 816 // rAtrau pUtkRtya cottasthau'bho bho dhAvata dhAvata / apahRtya hi matpanyau vidyAbhRdyAti yAtyayam / / 817 // hAhAkAraparAH sarve'maMtryAdyAstata aiyaruH / procire ca prabho! vidyAstAvakInA gatAH katAH / / 818 // saduHkha 'iva / so'vAdIt / kiM / kurve'so durAzayaH / hA vidyaa| apyapAhArSItmANAniva / yamo mama // 819 // te mAhAtu tA vidyA dayitAsahitA api / maheza ! pipriyimahe vapuSaH zreyasaiva te // 820 // evaM rAjakulaM sarva kapaTena paTIyasA / pratyAyya rAjyamakarotpItiM caMdravatI nayan / / 821 / / zuko'ya'natvA tattIrtha gatvA zvazurayoH pure / sthitvA kiyahinI pApa svapuropavanAMtare // 822 // svakRtyazaMkitazcaMdrazekharastu gvaakssgH| zukamAyAtamolokya vyAkulastumulaM vyadhAt // 823 // uce ca sacivaM vidhAH patnyau ca mama yo'harat / sa eva kRtvA madrapaM. mAmupadrotumetyayam / / 824 / / tad gatvA 1 AjagmuH / 2 pratIti gamavizvA / / tata evAMzuta kayaMcibhivarttaya / paGktiyuktyA sAmaiva balaM hi balinaM prati / / 825 // kArya susAdhaM dussAdhamapi syAkSa ! sakhyataH / ityamAtyo'nvito' dakSastaM pratimAcalattataH // 826 // saMmukhaM me sametyetatsarvamevarmakharvamut / zukaH svayAnAduttIrya rasAlataLamIyivAn / / 827 // maMtrI ca gatvA taM natvA vyAjahAra vicAravit / vidyAdhareMdra ! zaktiste vAdyuktiriva niHsamA // 828 / / yadasmatsvAminaH palyau / vidyArthApahRtAstvayA / atha prasadya sadyastu 'yAhi sthAnaM nijaM javAt // 229 / / bhrAMto'yaM zUnyocitto vA vAtakI vA pishaackii| ityaaynlpsNklpH| zuko'jalpat ' savismayaH // 830 // agAdi kimidaM maMtrin ! tvayA / haMta zuko'smyaham / maMtryUce' khecaraivaM 'mAmapi 'vaMcayase kimu // 831 // mRgadhvajamahAvaMzasahakArazukaH zukaH / bhavane'sti prabhurnastadrapabhRttvaM tu khecrH||832 // kiMvA bahUkyA naH svAmI zukaste darzanAdapi / otoriva vibhetyuccaiH kaMpaH simarmato vraja // 433 / / zukena 'khinnacittena ciMtitaM 'niyataM chalAt / madrUpaM ko'pi nirmAya / mAyAvI rAjyamagrahIt / / 834 / / rAjyaM bhojyaM ca zayyA ca'varavezma varAMganA / dhanaM caitAni zUnyatve'dhiSTIyante 'dhruvaM paraiH // 835 // kiM kAryamatha 'hatvaine 'rAjyaM gRhNAmi yadyaham / tadA lokApavAdo me bhavitai suduHzravaH / / 836 // dhUrtaH ko'pi mahApApI mRgadhvajanRpAtmajam / zukaM jaghAna rAjyaM ca jagrAha graahdurgrhH|| 837 // tenAneke'ya saMketAH proktAH kAMtAdvayena ca / paraM na kazcinmanyeta dhigaho'daMbhama~bhitam // 838 // ciNtaaH'shukbhuukaaNtH| kaaNtaadvityyukttH| vimAnamAnI vyomnAgAdvimAnamadhirUDhavAn // 839 / / maMtrI ca muditaH kuuttshukbhuupsmiipgH| pAhaH tadgamanaM so'pijhrssH| smaratarSabhRt // 840||shukH zuka . 1 jAnataLam / 2 mArjArasya / 3 mAho makara vizeSaH / 4 tena neke Ityapi pAThaH / 5 mAramAnaM vimAnaM mpanarahitaM manyate iti / / saharSa ityapi paatthH| iva 'vyonni / sasaMbhramamaya / bhraman / hiyaa| miyAprerito'pi na yayau / zvAzuraM puram // 841 // svapadabhraSTena padena gmymuplkssitsy| na svasya / nitarAM / zvazurasya' tu ' yattaducitamADaMbarasyaiva / / 842 // yataH-" sabhAyAM / vyavahAre ca vairiSu / zvazuraukasi / ADaMbarANi pUjyaMte / strISu / rAjakuleSu ca // 843 // " vidyaabhiH| pUrNabhogAMgasAmagrIko'pi ciMtayA / sa ' saduHkhaH zUnyavAsI' SaNmAsImatyavAhayat // 844 / mahAtmanAmapi / hahA mahAn ko'pyeSa viplavaH / kasya vA divasAH sarvesarvAgINamukhAtmakAH // 845 // yataH-"kasya vaktavyatA nAsti ko na jAto mariSyati / kena'na' vyasanaM prAptaM kasya saukhyaM niraMtaram // 846 // " anyadA tasya saurASTrarASTre vicarataH sataH / vimAnamaskhalat khe'pi saritpUro girAviva // 847 // dagdhopari sphoTako'yaM prahAraH patitopari / kSArakSepaH kSate'pIti zuko'masta vihastahRt // 848 // tato'yaM svayamuttIrya viirybhRtttkssnnaaddhH| vimAnaskhalanahetuM iMta' yAvada vyalokayat // 849 // tAvatkevalimaM tAtameva saurya dadarza'saH / maMdAramiva merusthaM svarNAjasthaM suraiH zritam // 850 // praNatya satyabhakyAtha prItaH sphItatarAzruTak / tAtaM' prati svarAjyasya 'bhraMzamAMzu zazaMsa saH // 851 // pitrAdeH priyamitrasya svAminaH svAzritasya vA / nivedyApi nijaM duHkhaM syAtsukhIva sakRjjanaH // 852 / / guruNAMtha purA karmavipAko'yamitIrite / sa mAha kiM mArji' mAk krmedRggururpyvk||853|| jitAritaH pUrvabhave bhavAn bhadrakabhAvabhUva / nyAyaniSThaH / ukuro'bhUda 'praaye| zrIprAmanAmani // 854 // pitRdattAparagrAmabhoktA bhrAtA ca te'bhavat / prakRtyaivAtaMkaniSTaH kaniSTaH paramAtRjaH // 855 // zrIgrAmagrAmamAgatya sonyadA svapadaM vrajan / 1 vyAkula hRdayaH / 2 svakIyam / + zaucamityapi pAThaH / 28 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavatA sthApayAmAhe ' hAsyAdvaMdagRhItavat // 856 / uktazca ' sukhamatraiva tiSTha kiM graamciNtyaa| sati jyeSThe * kaniSThasya kA ciMtA klezakanmudhA // 857 / / vaimAtraiyatayA bhIrutayA cAMnyastvaitarphayat / hA 'dhruvaM me gataM rAjyamahahA kimihAgamam / / 858 // atha hA kiM kariSyAmItyeSo'tivyAkulastvayA / muktaH kiyanmuhurtAte svaM jIvitamamAnayat // 859 // tadA tu dAruNaM karma baddhaM hAsyAdapi tvayA / tasyodayAttavApyAsIdrAjyabhraMzaH suduHsahaH // 860 / / garvitA iva kurvati jIvAH / sAMsArikI kriyAm / tadvipAke tu dInAH syuH 'phAlabhraSTaplavaMgavat // 861 // yaticaMdrazca taccaMdrazekharasya viceSTitam / vida pyavadatraiva vyatyAmAkSIna ' yannRpaH // 862 // kiMcidIkSamAkhyAti na ca praznaM vinA jinAH / audAsInyaM kevalaM hi phalaM kevalasaMvidaH // 863 / / zukarAjo'tha zizuvaMdvilagya svapituH padoH / proce rAjyaM kathaM yAtu'tAta! tvayyapi vIkSite / 864 // dhanvaMtarAvapi prApte ko'yamImayaviplavaH / pratyakSe kalpavRkSepi keyaM dausthyakathAprathA // 865 // kaiSA tamo'tirudite'pyoditye kaMcidIza! tat / tatyAdhyupAyamacirAcirapAyamupAdiza / / 866 // ityAyuktyAtyarthamevAbhyarthitaH' prabhurabhyadhAt / bho! bhavedapi duHsAdhaM susAdhaM dharmakarmaNA // 867 // Asanameva vimalAcalo'yaM tIrthamodimam / atrAdimaM tIrthanAthaM natvA stutvA ca bhaktitaH / / 868 / / idamIyadarImadhye SaNmAsAn smaryate yadi / parameSThimahAmaMtraH svataMtraH sarvasidiSu // 869 // yugmam / / svayameva tadApaiti zatruvitrastapheruvat / naMSvA 'javAjjIvanAzaM viphalIbhUtakaitavaH // 870 // guhAmadhye mahAtejaH'posrIti yadA tadA / tatkAryasidirjAteti jJeyaM dheyaM ca cetasi / / 871 / / svazatrodurjayasyApi jayasyaupayikaM shukH| zrutveti tAtvika manoramanuriva hRSTa rogopaH / 2 daurasya dAridrayam / 3 idIyA astha tArthasya iyaM idamIyA darI guhA taHmadhye / 4 atizapena raphuti / 5 asUnuH putrahitaH sUnAH putrasya vArtA / vAn // 872 // tato vimAnArUDho'sau 'gatvA'zrIvimalAcalam / jajApa pApahanmaMtraM yogIMdra'iva nizcalaH // 873 // yathoktarItyA paNmAsAtikrame 'vakrameNa 'sH| tejo vidhvadhagadrAkSItsvapratApamivoditam // 874 // tasminnavasare gotramurIsAcAdrazekharI / babhUvuSI niSpabhAvA mocuSI'caMdrazekharam / / 875 // bho! yAhi yAhi svasthAnaM gatA te zukarUpatA / ityuditvA gatA'sApi so'pi svaMrUpamApa ca / / 876 // bhraSTazrIka ivodinazciMtAmagnaH sa bhagnamut / cauravAmiragAdyAvacchukastAvatsamAyayau // 877||maacyN ca zukarUpaM tamapazyataH 'zukaM ca tam / pazyaMtaH sacivAdhAste 'sarve'pi bahu menire // 878 // duSTaH ko'pi praviSTo'bhUmaSTavAn 'kiMtu sAMpatam / ityeva sarvairvijJAtamadhikaM tu'na kenacit / / 879 / / spaSTadRSTaphalaH so'tha shukraajH| sureMdravat / divyanavyasphuramAnAvimAnApuruDaMbaraH / / 880 // srvsaamNtsNbNdhikhecraiH| parivAritaH / prAcAlIdvimalagiri prati niSpatimotsavam // 881 // yugmam // kenApyajJAtadurvRttaH sttdvdshNkitH| caMdrazekharabhUpo'pi sahaivAMgacchadutsukaH // 882 // zukarAjastatra 'gatvArcitvA / stutvA ca / taM jinam / kRtvA mahotsavaM / sarvasamakSamidamUcivAn / / 883 // maMtrasya sAdhanAdatra' jAtaH 'zatrujayo mama / ttH| zatrujayetyAkhyA ' prakhyApyasyi vicakSaNaiH // 884 // tenaivaM tasya tIryasya sArtha'nAma pratiSThitam / pRthivyAM paprathe poccainaivyaM prAyaH prasiddhibhRt // 885 // jineMdracaMdraM dRSTvA ca vinidrshcNdrshekhrH| svakRtaM duSkRtaM niMdana pazcAttApamaivApivAn // 886 // tato mahodayaM vaaNchn| mahodayamahAmunim / so'pRcchat / svacchadhIH / zudiH syAnmamApi kathaMcana / / 887 / / vAcaM vAcaMyamaH'proce samyagAlocya' yadyagham / tIvaM / tapastapyase'smistIrthe / zuddhistavApi mamatAt vyApaka ta:-"janmakoTikatamekaDelayA karma tIvratapasA vilIyate / kina dAyamati bahapikSaNAdasikhena zikhinAtra dayate / / 889 // " bhutvetyAlocyamAlocyAsa tatpAH 'vrataM zritaH / mAsikAdi tapastaptvA tatraiva zivamIyivAn // 890 // atha niSkaMTakaM rAjyaM bhuMjAnaH zukarAjarAd / paramAItabhUpAnAmabhUdekanidarzanam // 891 // dedhA zatrujayanedhA yAtrAH 'zrIsaMghabhaktayaH / caturdhA bahudhA caityarcAidi tena vitenire / / 892 // padmAvatyagramahiSI' vAyuvegAparAMsya ca / baho'pyanyAH priyAzcAsan nRpkhecrputrikaaH|| 893 / / padyAvatyAH sutaH'padmAkaraH'padmAkaraH zriyAm / satyAho vAyuvegAyA bAyusArazca vizrutaH // 894 // janyo janakasaMkAza iti yAbhyAM nijairguNaiH / nidarzyate'cyutasutapaMcamadhumnavatpurA // 895 // padAyAMdhAya putrAya zukarAjanRpaH'kramAt / khaM rAjyaM yauvarAjyaM ca dvitIyAyAMdvitIyamut / / 896 / / pravrajya samiyaH prAjyosavaiH'zatrujayArthyasau / yuktaM zajhuMjaya tIrtha pratipAsthita susthitaH / / 797 // yamalam // tatrAMdhyArohatastasya shukldhyaanaadhiroitH| prAg 'jajhe kevalajJAnamaho kabdhirmahAtmanAm // 898 / / ciraM dharitryAM vihrn|hrnmohtmo nRNAm / bhAryA yukto'sau' muktAvakrAmata 'kramAt / / 899 / / prAgbhadrakatvAdiguNaiH sudarzanArdhavApti tamirvahaNAdikaM phaLam / zrutvetyapUrva ekarAjabhUmajastadarjenAyA prayatadhvamAratAH // 900 // // iti bhadrakatvAdiguNeSu zukarAjanRpa kathA // 1 mAmAbhyaMtara prakArAbhyAM shtrujyH| 2 pAkaraniyAmizyapi pa.ThaH zrIzrAddhavidhiprakaraNam 29
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrAdasvarUpamAha nAmAI caubheo, saTTho bhAveNa ittha ahigaaro| tiviho 'a'bhAvasaTTho, daMsaNavayauttaraguNehiM // 4 // vyAkhyA-nAmasthApanAdravyabhAvaizcaturbhedaH zrAdaH, tatra nAmazrAdo'nvarthazUnyazrAdanAmadhArI IzvarAdinAmadhArakadAridradAsAdivat 1 sthApanAzrAdo lepyamayAdiH 2 dravyazrAdo bhAvazUnya zrAddhakriyAkardabhayakumAravaMdhanArthacaMdamayotanRpAdiSTakapaTazrAvakIbhUtagaNikAvat 3 bhAvazrAdo bhAvapUrvakazrAddhakriyAniSThaH 4 / atra ca bhAvazrAddhenAdhikAro nAmazrAdAdInAM nAmagavAdInAmiveSTasAdhyAsAdhakatvAt / bhAvavAdazca trividho, darzanezrAddho vratazrAddha uttaraguNazrAddhazca / tatra darzanazrAddhaH kevaLasamyatvadhArI zreNikAdivat 1 / vratazrAdaH samyaktvamULANuvratadhArI surasuMdarakumArabhAryA iva, tAsAMvataH paMcake muninopadizyamAnerahaHsthatabhA iAlunA muneHpaMcasvaMgeSu paMcapaMca lakuTamahArAn dAsye iya'citi, muninA tvAMdhANuvrate sadRSTAMtamakte tAbhiH svIkRte ruSTA api etA mAnamArayiSyaMtIti hRSTaHsa ekaikaM prahAraMnyUnIcakre tAbhicaivaM paMcANuvratI svIcakre, tataH sa dhig duAtaM mayeti bhRzaM sAnuzayaHkSamayitvA muneHpArSe sapiyo vrataM lAtvA svargataH 2 / uttaraguNAHtrINi guNavratAni catvAri zikSAvratAni ca samyaktvANuvratasahitAnyetAni dharannuttaraguNazrAdaH sudarzanazreSThyAdivat 3 / athavA samyaktvamUladvAdazavratadhArI vratazrAdaH, uttaraguNavAdastapUrvoktaguNayuktaH sarvasacittaparihAraikAhAratrividhacaturvidhAhAramatyAkhyAnabrahmacaryabhUmizayanamatimAdivizeSAbhigrahavAn maanNdkaamdevkaartikshresstthyaadivt| ekadvayAdivatabhAve'pi cavratazrAdatvaM syAt,tatra ca dAdazavatAnAmekadikatrikacatuSkAdisaMyogairdvividhaM trividhenetyAdibhaMgayojitairuttaraguNAviratarUpabhedadvayayutaiH shraaddhbhNgksrvaagrmityuktN| "terasakoDisayAI,culasIijuyAI bArasa ya larakA / sattAsIi sahassA, dubhisayA taha duraggA ya // 1 // " nanu trividhaM trividheneti bhedo'tra kutrApi kiM na yojitaH ? ucyate, gRhiNA svayaM putrAdibhirvA prAk pAradhAraMbhAdAnumateniSedamazakyatvAt, yatpunaH prajJaptyAdau trividhaM trividhenetyapi pratyAkhyAnamuktamaMgAriNastadvizeSaviSayaM / tathAhi-yaH khalu pravijiSureva putrAdisaMtatipAlanAya vilaMbamAnaH pratimAH pratipadyate, yo vA vizeSa svyNbhuurmnnaadigtmtsymaaNsaadi| nRkSetrAdvahiH sthaLAhiMsAdikaM vA kacirdavasthAvizeSeNa pratyAkhyAti sa eva trividhaM trividheneti karotItyalpaviSatvAdatra na vivakSitaM / mahAbhASye'pyuktaM-" keI bhaNaMti gihiNo, tivihaM tivihieNa natthi saMvaraNaM / taM na jao nididvaM, pannattIe viseseu / / 1 / putAI saMtatinimittamittamekArasiM pavaNNassa / jaMpati kei gihiNo dirakAbhimuhassa tivihaMpi // 2 // jai kiMcidappaoaNamappappaM vA visesiaM vatthu / paccarakeja na doso. sayaMbhuramaNAdimacchanna // 3 // " "appaoaNaMti" aprayojanaM kAkamAMsAAdi, appaSpaM' aprApyaM nRkSetrAhidatidaMtacitrakacamAdikaM vishissttN| nanu Agame'nyathA zrAvakabhedAHbhayaMte / yaduktaM zrI sthAnAMge-"caubihA samaNovAsagA panattA, taMjahA-ammApiyasamANe 1 bhAyasamANe mittasamANe 3 savattisamANe 4 / athavA caunvihA samaNovAsagA pannattA, taMjahAAyasamANe 1 pahAgAsamANe 2 thANusamANe 3 kharaMTayasamANe 4 / " ete ca sAdhUnAzritya draSTavyAH, te cAmISAM caturNA madhye kasmibhavataraMti? / ucyate, vyavahAranayamatena bhAvabhAvakA evaite tathA vyavahiyamANatvAt , nizcayanayamatena punaH sapatnIkharaMTa samAnau mithyAdRSTiprAyau dravyazrAvako zeSAMstu bhaavshraavkaaH| taduktaM-ciMtai jai kajjAiM, na dikhaliovi hoi ninneho / egaMtavacchalo jaijaNassa jaNaNIsamo saTTho // 1 // hiae' sasiNeho cia, muNINamaMdAyaro viNayakamme / bhAyasamo sAhUNaM, parAbhave hoi susahAo // 2 // mittasamANo mANA isiM rUsai apucchio kajje / mannato appANaM, muNINa sayaNAu thambhahi aM / / 3 // yaddho chiddappehI, pamAyakhaliANi niccamuccarai / saTTho savattikappo sAhUjaNaM taNasamaM gaNai // 4 // " tathA dvitIyacatuSke-"gurubhaNio suttathyo, biMbijjai avitaho maNe jassa / so AyasasamANo, susAvao vanio samae // 1 // pavaNeNa paDAgA iva, bhAmijjai jo jaNeNa mUDheNa / aviNicchiyaguruvayaNo, so hoi' paDAiAtullo // 2 // paDivanamasaggAhaM, na muai gIatthasamaNusiTThovi / thANusamANo eso, apaosI muNijaNe navaraM / / 3 / / ummaggadesao ninhavosi mRDho. si maMdadhammosi / ia saMmaMpi kahataM kharaMTae'so' khrNttsmo||4|| jaha siDhilamasuidavvaM, chuppaMta pihu'naraM kharaMTei / evamaNusAsagaM pihu dUsaMto bhannai kharaMTo // 5 // nicchayao micchattI, kharaMTatullo savattitullovi / vavahArao u| saTTA, vayaMti jaM jiNagihAIsu // 6 // " zasayoraikyAt 'sravati muMcati dAnazIlatapobhAvanAdinA zubhayogernASTaprakAraM karmeti, zRNoti yatibhyaH samyaka sAmAcArImityAdirvA zrAvakazadvArtho'pi bhAvabhAvakamevAzritya ghaTate / yadAhu:-"sravaMti yasya 'pAvAni' pUrvabaddhAnyanekazaH / Avatazca terninyaM 'zrAvakaH so'bhidhIyate / / 1 // saMpattadaMsaNAI, paidiahaM / jaijaNA'suNeI a| sAmAyAriM paramaM, jo khalu taM sAvagaM viti // 2 // zraddhAlutAM zrAti padArthaciMtanAnAni pAtreSu vapatyanAratam / kiratya'puNyAni susAdhusevanAdato'pi taM zrAvakamIhuruttamAH // 3 / / yadvA-zraddhAlutAM zrAti zRNoti zAsanaM dAnaM vapatyIzu vRNoti darzanam / zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRMtartyapuNyAni 'karoti saMyamaM taM zrAvakaM prAhuramI vicakSaNAH // 4 // " tathA - zraddhA samyag dharme'syAstIti 'prajJAzraddhAdvatterNa:' iti Napratyaye zrAddhaiti, zrAddhazadvAnvartho'pi bhAvazrAddhatvApekSa evetyatroktaM bhAvazrAddhenAtrAdhikAra iti caturthagAthArthaH // 4 // evaM zrAddhasya svarUpamuktvA prAgukte dinarAtryAdi kRtaSaTke prathamaM dinakRtyavidhimAhanavakAreNa vibuddho, sarei so ' sakuladhammaniyamAI / paDikamia' suI' pUia, gihe jiNaM kuNai saMvaraNaM // 5 // T ca vyAkhyA- 'namo arihaMtANaM ' ityAdinA vibuddhaH sa zrAddhaH svakuladharmaniyamAdIn smaret / ayamarthaH, zrAvaNa tAvat svalpanidreNa bhAvyaM pAzcAtya rAtrau ca yAmAdisamaye sakAle utthAtavyaM tathA sati yathA vilokyamAnaihalaukikapAralaukika kAryasiddhyAdayo'nekaguNA anyathA tatsIdanAdayo doSAH / loke'pyuktaM - " kammINAM dhaNasaMpaDai, dhammINAM paraloajihiM / suttAM raviuggamai, tihiM naraAo na oya // 1 // " nidrApAravazyAdinA yadi tathotthAtuM na zaknoti / tadA paMcadazamuhUrttA rajanI tasyAM jaghanyato'pi caturdaze brAhme muhUrte uttiSThet, dravyAdyupayogaM karoti / dravyataH ko'haM zrAddho'nyo vA, kSetrataH kiM svagRhe'nyatra vA uparitale'dhastale vA, kAlato rAtrirdinaM vA, bhAvataH kAyiSyAdinA pIDito'haM na vA, evamupayoge datte nidrAnuparame nAsAniHzvAsaM niruNaddhi / tato sunidraH san dvAraM dRSTvA kAyikyAdi ciMtAM karoti / uktaM ca sAdhumAzrityaughaniryuktau - " davvAIuna ogaM UsAsaniraMbhaNA - loaMti " rAtrau ca yadi kiMcit kAryAnyasmai jJApayati tadA maMdasvarAdinaiva, uccaiH svaraM tu zabdakAsitakhuMkArahuMkArAdyapi na kuryAt, rAtrau tatkaraNe' jAgaritairgRhagodhAdihiMsrajIvairmakSikopadravAdyAraMbhaH, prAtivezmikairvA svasvAraMbhaH pravartsnyeta pAnIyAhArikAraMghanakArikAvANijyakArakazokakArakapathikakarSakArAM mikAra paTTikagharaTTAdiyaMtramavAhaka zilAkuTTakacAkrikarajakakuMbhakAralohakArasUtradhAradyUtakArazastrakAramadyakAramAtsyikasaunikavAgurikalubdhakaghAta kapAradArikataskarAvaskaMdadAyakAdInAmapi paraMparayA kuvyApArapravRttiriti nirarthakamaneke doSAH / taduktaM zrI bhagavatyaMge - " jAgariA dhammaNaM, ahammINaM tu suttayA seyA / vacchAhivabhaiNIe, akahiMsu jiNo jayaMtIe // 1 // " nidrAcchede ca ' tajjJena bhUjalAgnivAyuvyomasu kiM tattvamityAdyanveSyaM' yataH- "aMbhobhUtatvayornidrAvicchedaH zubhahetave / vyomavAyvagnitatveSu sa punarduHkhadAyakaH // 1 // vAmA zastodaye pakSe site kRSNe tu dakSiNA / trINi trINi dinAnIMdusUryayorudayaH zubhaH // 2 // zuklapratipado vAyuzcaMdre'thArke tryahaM tryahaM / vahan zasto nayA vRttyA' viparyAse tu duHkhadaH // 3 // zazAMkenodaye vAyoH 'sUryeNAstaM zubhAvaham / udaye raviNA tvaMsya zazinAMstaM shubhaavhm| / / 4 / / " keSAMcinmate vArakrameNa sUryacaMdrodayau, tatra ravibhauma guruzaniSu sUryodayaH somabudhazukreSu caMdrodayaH / keSAMcit saMkrAMtikramAdyathA 'mesavise ravicaMdA' ityAdi / keSAMcicaMdrarAziparAvarttakrameNa - "sArddha ghaTI dvayaM nADirekaikAMkadayAdvahet / araghaTTabhrAMtiyA punaH punaH // 5 // SatriMzadguruvarNAnAM yA velA bhaNane bhavet / sA veLA maruto nADyA nADyAM saMcarato Laget / / 6 / / paMcatatvAni caivaM - " UrdhvaM vahniradhastoyaM tirazcInaH samIraNaH / bhUmirmadhyapuTe vyoma sarvagaM vahate punaH // 7 / / vAyorvahnerapAM pRthvyA vyomnastatvaM 'vahet' kramAt / vatyorubhayornADyorjJAtavyo'yaM kramaH sadA // 8 // pRthvyAH pakAni paMcAzaMccatvAriMzattathAMbhasaH / agnestriMzatpunarvAyoviMzatirnabhaso daza / / 9 / / tatvabhyAM ' bhUjalAbhyAM syAcchati kArye phaLo - tiH / dIptA sthirAdike kRtye 'tejovAybaMbaraiH zubham // 10 // jIvitavye' jaye ' lAbhe sasyotpattau ca varSaNe / putrArthe yuddhaprazne ca gamanAgamane tathA // 11 // pRthvyaptattve zubhe syAtAM vahnivAtau ca no zubhau / arthasiddhiH sthirorvyAM tu zIghramaMbhAsa nirdized / / 12 / / yugmam / / pUjAdravyarjanodvAhe durgAdisaridAkrame / gamAgame jIvite ca gRhe' kSetrAdisaMgrahe // 13 // krayavikrayaNe' dRSTau ' sevA kRSidviSajjaye / vidyApaTTAbhiSekAdau zubhe'rthe ca zubhaH zazI || 14 || yugmam // prazne prAraMbhaNe vApi kAryANAM vAmanAsikA / pUrNA vAyoH pravezattadA siddhirasaMzayam // 15 // baddhAnAM rogitAnAM ca prabhraSTAnAM nijAtpadAt / prabhe yuddhavidhau vairisaMgame sahasA bhaye // 16 // snAne pAne'zame' naSTAnveSe putrArthamaithune / vivAde dAruNArthe ca sUryanADiH prazasyate // 17 // yugmam // kacittvevam-" vidyAraMbhe ca ' dIkSAyAM zastrAbhyAsavivAdayoH / rAjadarzanagItAdau maMtrayaMtrAdisAdhane // 18 // sUryanADI zubhA / " dakSiNe' yadi vA vAme yatra vAyurniraMtaram / taM pAdamaigrataH kRtvA nissaret' nijamaMdirAt / / 19 / / adhamarNAricaurAdyA SigrahotpAtino'pi ca / zUnyAMge svasya karttavyAH sukhalAbhajayArthibhiH || 20 || svajanasvAmigurvAdyA' ye cAnye hitaciMtakAH / jIbAMge' te 'dhuvaM' kAryAH kAryasiddhirmabhIpsubhiH // 21 // pravizatpavanApUrNanAsikApakSamAzritam / pAdaM zayyotthito dadyAtprathamaM pRthivItale / / 22 / / " evaM vidhinA tyaktanidraH zrAvaka 'AtyaMtika bahumAnaparamamaMgalArtha namaskAraM smareMdaivyaktavarNa yadAha - " paramidviciMtaNaM mANasaMmi sijjAgaraNa kAyavvaM / sutto'viNayapavittI nivAriA hoi evaM tu // 1 // " anye tu na " zrIzrAddhavidhiprakaraNam 31
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ " " 99 sA kAcidavasthA yasyAM paMcanamaskArasyanidhikAra iti manvAnA avizeSeNaiva namaskArapAThamADuH / etanmatadvayamadyapaM - cAzakaTTatyAdAvuktaM / zrAddhadinakRtye tvevamuktaM - "sijjAThANaM pamuttUrNaM, ciTThijjA gharaNIyale / bhAvabaMdhuM jagannAhaM, namokAra tao paDhe / / 1 / / " yatidinacaryAyAM caivaM - " jAmiNipacchimajAme, savve jaggati' bAlabuTThAI / paramidviparamamaMtaM bhaNati' savAo || 1 | " evaM ca namaskAraparAvarttanavidhirayaM hRdi namaskAraM smaran suptotthitaH palyaMkAdi muktvA pavitrabhUmau' Urdhva sthito niviSTo vA padmAsanAdisukhAsanAsInaH pUrvasyA uttarasyA vA saMmukho jinapratimAdyabhimukho vA cittaikAgratAyarthaM kamaLabaMdhakarajApAdinA namaskArAn parAvarttayet, tatraSTidale kamale karNikAyAmAdyaM padaM, dvitIyAdipadAni catvAri pUrvAdidicatuSke, zeSANi catvAryAgneyyAdividik catuSke nyasedityAdi / uktaM cASTamaprakAze zrIhemasUribhiH- " aSTapatre' sitabhoje karNikAyAM kRtasthitim / AdyaM saptAkSaraM maMtraM pavitraM ciMtayettataH // 1 // siddhAdikacatuSkaM ca dikpatreSu yathAkramam / cUlApAdacatuSkaM ca vidikpatreSu ciMtayet || 2 || trizuddhyA ciMtayannasya zatamaSTottaraM muniH / bhuMjAno'pi labhetaiva caturthatapasaH phalam || 3 ||" karajApo' naMdyAvarttazaMkhA varttAdinA' iSTasiddhyAdibahuphalaH / proktaM ca- " kara Avatte' jo paMcamaMgalaM sAhupaDimasaMkhAe / navabArA 'bhAvattai chalaMti taM no pisAyAI // 1 // " baMdhanAdikaSTe tu' viparIta zaMkhAvarttAdirnAkSaraiH padairvA viparItaM namaskAraM ' lakSAdyapi japet kSimaM klezanAzAdi syAt / karajApAdyaizaktastu sUtraratnarudrAkSAdijapamAlayA svahRdayasamazreNisthayA paridhAnavastracaraNAdArvalagaMtyA mervanullaMghanAdividhinA japet / yataH - " aMgulyagreNa yajjaptaM yajjataM merulaMghane / vyagracittena yajjaptaM ' tatmAyo'lpaphalaM bhavet // 1 // saMkulAdvijane bhavyaH sazabdAnmaunavAn zubhaH / maunajanmAnasaH zreSTho' jApaH zlAghyaH' paraH paraH // 2 // japazrAMto vized dhyAnaM' dhyAnazrAMto' vizejjapam / dvayazrAMtaH paThet stotramityevaM gurubhiH smRtam // 3 // zrIpAdaliptasUrikRtapratiSThApaddhatAvapyuktaM, " jApastrividho mAnasopAMzubhASyabhedAt, tatra mAnaso manomAtrapravRttinirvRttaH svayaMvedyaH, upAMzustu' parairazrUyamANo'taH saMjalparUpaH, yastuH paraiH zrUyate sa bhASyaH, ayaM yathAkramamuttamamadhyamAdhamasiddhiSu zAMtipuSTayaMbhicArAdirUpAmu niyojyaH, mAnasasya prayatnasAdhyatvAda, bhASyasyadhimasiddhiphalatvAdupAMzuH sAdhAraNatvAtprayojyaH iti / " namaskArasya paMcapadIM navapadIM vA'nAnupUrvyApi cittaikAyyArthaM guNayet, tasya ca pratyekamekaikAkSarapadAdyapi parAvartya / yaduktamaSTRmaprakAze -- " gurupaMcakanAmotthA 'vidyA' syAt ' SoDazAkSarA / japan zatadvayaM tasyAMzcaturthasyAMpnuyAtphalam // 1 // gurupaM cakaM parameSThipaMcakaM, SoDazAkSarA - " arihaMtasiddha AyariyauvajjhAyasAhu " rUpA / tathA -- " zatAni trINi SaDvarNa' catvAri caturakSaram | paMcAvarNa' japan yogI caturthaphalamazrute // 2 // " SaDvarNa ' arihaMta siddha' iti, caturakSaraM 'arihaMta' iti, avarNa 'akAra' meva maMtra - " pravRttiheturevaitadamISAM kathitaM phalam / phalaM svargApavargau tu vadaMti paramArthataH // 3 // " tathA "nAbhipadme sthitaM dhyAyedekAraM vizvatomukham / sivarNa mastakAMbhoje AkAraM vadanAMbuje || 4 || ukAraM hRdayAMbhoje sAkAraM kaMThapaMjare / sarvakalyANakArINi bIjAnyenyAnyapi smaret // 5 // " 'asiAusA' iti bIjAnyanyAnyapi ' namaH sarvasiddhebhya ' iti / - "maMtraH praNavapUrvo'yaM phalamaihikamicchumiH / dhyeyaH praNavahInastu nirvANapadakAMkSibhiH || 6 || evaM ca maMtravidyAnAM varNeSu ca ' padeSu ca / vizleSaM kramazaH kuryA lakSya bhAvopapattaye // 7 // " jApAdeva bahuphalatvaM, yataH - " pUjAkoTisamaM stotraM stotrakoTisamo japaH / japakoTisamaM dhyAnaM dhyAnakoTisamo layaH || 1 ||" dhyAnasiddhyai ca jinajanmAdikalyANaka bhUmyAdirUpaM ' tIrtharmanyadvA' svAsthyatuM viviktaM sthAnAdyAzrayet / yaddhyAnazatake - " niccaM citra juvaipasUnapuMsagakusIlavajjiyaM jaiNo / ThANaM viaNaM bhaziaM, visesao' jhANakAlaMmi || 1 | thirakayajogANaM puNa, muNINa jhANesu niccalamaNANaM / gArmami jaNAine, sunne ranne bana viseso || 2 || to jattha samAhANaM, hoi maNovayaNakAyajogANaM / bhUovaroharahio, so deso jhAyamANassa || 3 || kAlo vici jahiM jogasamAhANamuttamaM lahai / nau divasa nisAvelAiniyamaNaM jhAiNo bhaNiaM || 4 || jacci 'dehAvatthA, jiANajhANovarohiNI hoi / sAijjA tadavattho, Thio' nisanno nivanno vA // 5 // savvAsu vaTTamANA' muNao 'jaM 'desakAlAcehAsu / varakevalAlAbhaM, pattA bahuso samiapAvA || 6 || to desakAlaciTThA, niamo 'jhANassa natthi samayaMmi / jogANasamAhANaM, jaha hoi tahA payaiavvaM // 7 // " ityAdi ! | namaskArazrAtrAmutrApyatyaMtaM guNakRt / uktaM hi mahAnizIthe, " nAsei corasAvayavisahara jalajalaNabaMdhaNabhayAI / ciMtijjaMto rakasaraNarAyabhayAI 'bhAveNa // 1 // " anyatrApi - " jAe jo paDhijjara, jeNaM jAyassa hoi ' phalariddhi / avasANevi paDhijjai, jeNa mao suggaI jAi // 1 // AvahiMpi paDhijjara, jeNaya laMghei AvaisayAI / riddhIevi paDhijjara, jeNa ya sA jAi vitthAraM / / 2 / / navakAraikka arakara, pAva pheDei satta ayarANaM / pannAsaM ca paraNaM, paMcasayAI samaggeNaM // 3 // jo guNai laraka megaM, pUei vihIra jiNanamukkAraM / titthayaranAmagoaM, so baMdhai natthi saMdeho // 4 // aThThevaya aTThasayA, aTTasahassaM ca aTThako| gurake, so taiabhave lahai siddhiM // 5 // " namaskAramAhAtmye - iha loke zreSThiputrazivAdayo dRSTAMtAH, yathA - sadhUtAdyAsakto ' viSame namaskAraM smareriti ' pitrA zikSitaH pitari mRte vyasanAnnirdhano dhanArthI duSTatridaMDigiro 32 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ parasAdhakIbhUtaH kRSNacaturdazIrAtrau zmazAne khaDgapANiH zavasyAMnI mrakSayan 'bhIto'namaskAraM sasmAra, trirutthitenApi zabena taM pratya'mabhUSNunA tridaMDyeva hataH svarNanaraH siddhastasya tato mahardi zivacaityAcIkarat , ityaadi| paraloketu baTazabAlikAdayaH, yathA sA mlecchavANaviddhA sAdhudattanamaskArAtsihalezasya mAnyaputrItvenotpamA kSutasamayamahebhyoktanamaskArAdyapada zraterjAtismarApaMcazatyA potairAgatya bhRgupure zabalikAvihArodAramakArayadityAdi / tasmAtsuptotthitena pUrva namaskAraM smartavyastato dharmajAgaryA kAryA / yathA-"kohaM kA mama jAI, kiM ca kuladevayA ca ke guruNo / ko maha dhammo ke vA, abhiggahA kA avasthA me||1|| kiMmekaDaM kiccaMmi kicca sesaM, ki sakaNijjaM na samAyarAmi / kiM me paropAsai kiM ca appA, kiM vAhaM khaliaM'na vivajjayAmi // 2 // " evamadya kA tithi: 1 kiM vAItA kalyANakaM ? kiM vAdya mama kRtyamityAdi / atra svakuladharmavatAdeH smaraNaM bhAvataH, gurvAdestu dravyataH, kutra deze pure grAme sthAne vAsmIti kSetrataH, kaH kAlaH prabhAtAdiH saMpratIti ca kAlataH, idaM ca sarvamAdizadvena saMgRhItaM / evaM smaraNe hi jIvasAvadhAnatvatattadviruddhakarmasvadoSAdiparihArasvaniyamanirvAhanavyaguNavizeSadharmArjanAdayo guNAH / zrUyate hyonaMdakAmadevAcairapi dharmajAgaryAmatibudaiH pratimAdivizeSadharmakaraNAdi / athottarArddhavyAkhyA-"paDikamiatti" tatazcetpatikrAmakastadA patikramya rAtri pratikramaNaM kRtvA / tadvidhiragre vakSyate / yo na' pratikrAmati tenApi rAgAdimayakusvapnapraveSAdimayaduHsvapnayoraniSTasUcakatAksvapnasya ca pratighAtAya strIsevAdikusvapnopalaMbhe'STottarazatocyAsamAnaH kAyotsargaH kAryaH / yaduktaM vyavahArabhASye-"pANivaha 'musIvAe, adatta mehu~Na 'pariMgahe suminne| sayamegaM tu aNNUNaM, UsAsANaM jhavijAhi / / 1 / / mahanbayAI jhAijA siloge paMcavIsaI / itthIviSpariAse' a sattAvIsa siloio // 2 // " mANivadhAdicatuSke svapne kRte kArite'numodite ca, maithune tu kRte dvitIyagAthottarArdai STottarazatocchAsotsargasyoktatvAtkArite'numodite ca zatamekamanyUnamunAsAnAM kSapayet paMcaviMzatyucyAsapramANaM caturviMzatistavaM caturo vArAn dhyAyediti bhAvaH 1 athavA mahAvratAni dazavaikAlikazrutabaddhAni kAyotsarge dhyAyetteSAmapi prAyaH paMcaviMzatizlokamAnatvAt , yadivA yAn tAn vA svAdhyAyabhUtAn paMcaviMzatizlokAn dhyAyediti / 2 / tadvattau AdyapaMcAzakavRttAvapi jAtu mohodayAt kusvapne strIsevAdirUpe tatkAlamutthAyaryApathapratikramaNapUrvakamaSTottarazatocchAsapramANaH kAyotsargaH kArya iti / kAyotsarge kRte'pi pratikramaNavelAyA arvAg bahunidrAdipramAde punarevaM kAyotsargaH kriyate / jAtu divApi nidrAyAM kusvpnaadyuplNbhe| evaM kAyotsargaH kartavyo vibhAvyate, paraM tadaiva kriyate / saMdhyApratikramaNAvasare veti ? nirNayo bahuzrutagamyaH / vivekavilAsAdau tvevamuktaM-" susvamaM prekSya na svayaM kathyamati ca sadguroH / duHsvamaM / punarAlokya' kAryaH proktaviparyayaH // 1 // samadhAtoH prazAMtasya dhArmikasyApi' nIrujaH / syAtA puMso jitAkSasya svamau satyau 'zubhAzubhau // 2 // anubhUtaH zruto dRSTaH prakRtezca vikArajaH / svabhAvataH samudbhUtazciMtAsaMtatisaMbhavaH / / 3 / / devatAdhupadezottho dharmakarmaprabhAvajaH / pApodrekasamutthazca svamaH syAnavadhA nRNAm ||4||yugmm / / prakArairAdimaiH paDbhirazubhazca zubho'pi ca / dRSTo nirarthakaH svamaH satyastu tribhiruttaraiH // 5 // rAtrezcaturSu yAmeSu dRSTaH' svapnaH phalapradaH / mAsaidazabhiH padabhitribhirekena 'cakramAt // 6 // nizAMta(tya)ghaTikAyugmedazAhAtphalati 'dhruvam / dRSTaH sUryodaye svamaH sadyaH phalati nizcitam / / 7 // mAlAsvamo'hi dRSTazca tathAdhivyAdhisaMbhavaH / malamUtrAdipIDotyaH svapnaH ' sarvo nirrthkH|| 8 // azubhaH poka zubhaH pazcAta zubho vA prAgathAzubhaH / pAzcAtyaH phaladaH svapno duHsvapne zAMtiriSyate // 9 // " svapnaciMtAmaNizAne 'pi-"svapnamaniSTadRSTA 'supyAtpunarapi nizAmavAthi / na kathaM kathamapi'kathayetkeSAMcit 'phalati 'na'sa tasmAt // 10 // utthAya jinaM pAtAyati yaH stauti vA'yavA smarati / paMcanamaskRtimaMtraM duHsvapnastasya vitathaH / syAt // 11 // pUjAdInyapi 'racayedevagurUNAM tapazca nijazatthA / satataM dharmaratAnA 'duHsvapno bhavati susvapnaH // 12 // devagurUNAM smaraNaM nAmagrahaNaM mutIrthasUrINAm / viracayya 'svapiti yadA na kadApyopnoti duHsvapnam // 13 // niSThIvanena dadravAdestataH kuryAnnigharSaNam / aMgadAAya pANibhyAM vajIkaraNamocaret // 14 // prAtaH 'prathamamethi svapANi dakSiNaM 'pumAn / pazyedvAma' tu vAmAkSI nijapuNyaprakAzakam // 15 // mAtRprabhRtivRddhAnAM namaskAraM karoti yaH / tIrthayAtrAphalaM tasya tatkAryo'sau dine dine // 15 // anupAsitavRddhAnAmasevitamahIbhujAm / avAramukhyAsuhRdAM re'dharmArthatuSTayaH // 16 // iti " / pratikrAmakasya ca pratyAkhyAnoccArAtpUrva saccittAdicaturdazaniyamagrahaNaM syAt / apratikrAmakenApi sUryodayAt prAk caturdazaniyamagrahaNaM' yathAzakti nama vyAsanakAsanAdi yathAgRhItasaJcittadravyavikRtinaiyatyAdiniyamoccAraNarUpaM dezAvakAzikaM ca kArya / vivekinA hi pUrvaM sadgurupAce samyaktvamUlaH zrAvakadharmo yathAzakti dvAdazavratAtmakaH pratipattavyastathA sati sarvAMgINavirateH saMbhavAdviratezca mahAphalatvAdaviratezca nigodAdInAmiva manovAkAyavyApArAbhAve'pi bahukarmabaMdhAdimahAdoSAt / sayA coktaM-" bhAvinA 'bhavinA yena svalpApi viratiH kRtA / spRhayaMti surAstasmai svayaM to 'kartumakSamAH // 1 // akurvto'pikvlaahaarmekeNdriyoginH| yatropavAsapuNyAvyAstattatrAMvirateH' phalam // 2 ||saavdhN cittavAkAyairakurvato'pi janminaH / zrIzrAddhavidhiprakaraNam 33
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMtakAlamekAkSAstiSThatyavirateH khalu // 3 // tiriyA kasaMkusArA, nivaaybNdhmaarnnsyaaii| neva ihaM pAvaMtA, paratya jai miamiA iMtA // 4 // " aviratikarmodaye hi devAnAmiva 'gurUpadezAdiyoge'pi viratipratipattiH kApi na syAdata eva zreNikanRpaH kSAyikasamyagdRSTirapi zrIvIravacaHzravaNAdiyoge'pi kAkAdimAMsamAtraniyamamapi na sviicke| aviratizca viratyA jIyate, viratizcAbhyAsasAdhyA, abhyAsAdeva hi sarvakriyAsu kauzalamunmIlati / anubhavasidaM cedaM likhanapaThanasaMkhyAnagAnanRtyAdisarvakalAvijJAneSu sarveSAM / uktamapi-" abhyAsena kriyAH sarvA'abhyAsAtsakalAH kalAH / abhyAsAda dhyAnamAnAdi phirmabhyAsasya duSkaram // 1 // " niraMtaraM viratipariNAmAbhyAse ca 'pratyApi tadanuvRttiH syAt / yaduktaM-"jaM anbhasei jIvo, muNaM ca'dosaM ca ettha jammaMmi / taM pAvai paraloe, teNa ya anbhAsajoeNa // 1 // " tasmAdyathecchamapi dvAdazavratapatibaddhaniyamA vivekinA svIkAryAH / atra ca zrAddhazrAvikAyogyamicchAparimANaM savistaraM vyAkhyeyaM, yathA tanniyamAnAM samyaka parijJAnapUrva pratipattau bhaMgAdidoSo na syAta niyamAzca vimarzapUrvakaM tathaiva grAhyA yathA nirvoDhuM zakyate / sarveSvapi niyameSu ca sahasAnAbhogAdyAMkAracatuSkaM ciMtyaM, tenAnAbhogAdinA niyamitabahuvastugrahaNe'pi niyamabhaMgo 'na' syAt, kiMtvaiticAramAtraM / jJAtvA tvaMzamAtragrahaNepi niyamabhaMga eva / jAtu duSkarmapAravazyena jJAtvApi bhaMge to niyamaH pAlya eva dharmAdhinA / pratipannapaMcamIcaturdazyAditapodine'pi tithyaMtarabhrAMtyAdinA sacittajalapAnatAMbUlabhakSaNakiyabhojanAdau yadA tapodinaM jJAtaM tadanu mukhAMtaHsthamapi na gilati, kiMtu tatyaktvA pAsukavAriNA 'mukhazuddhiM kRtvA taporItyaiva tiSThati, taddine ca 'yadi bhrAMtyA pUrNa bhuktastadA dvitIyadine daMDanimittaM tattapaH kArya, samAptau ca tattapo vardamAnaM kArya, evaM cauticAra eva syAnatu bhNgH| tapodinajJAnArdanu sikthAdimAtragilane tubhaMga eva narakAdihetuH,dinasaMzaye kalyAMkarapyasaMzaye vA kalpagrahaNe'pi bhaMgAdidoSaH, gADhamAnye bhUtAdidoSapAravazye sarpadaMzAdhasamAdhau ca yadi tattapaH kartuM na zakroti, tadApi caturthAkAroccArAnna bhaMgaH / evaM sarveSu niyameSvapi bhAvyaM / uktaMca-" vayabhaMge gurudoso, thovassavi pAlaNA guNakarI a / gurU lAghavaM ca ne, dhammami ao a'AgArA // 1 // " niyamazca mahAphalaH, " yadi hyAsannakuMbhakRtakhalatiM dRSTAM vinA na bhokSye" iti kautukamAtragRhIto'pi niyamaH zreSThikamalasya nidhAnA prAptyA saphalIbhUtaH tadA 'puNyArtha niyamaphalaM kiyaducyate ? tathAha-" yo'pi 'so'pi' dhruvaM grAhyo niyamaH puNyakAMkSiNA / so'lpo'pya'nalpalAbhAya kamalazreSThino yathA // 1 // " parigrahaparimANaniyamadRDhatAyAM ratnasArakumArakAMgre vakSyate / niyamAzcaivaM grAhyAH, tatra pUrva tAvanmithyAtvaM tyAjyaM, tato nityaM yathAzakti trihniH sakRdA jinapUjA, jinadarzanaM, saMpUrNadevavaMdanaM, caityavaMdanA vA kAryeti niyamyaM / evaM sAmayyAM gurohallaghu vA vaMdanaM, sAmaryabhAve nAmagrahaNena vaMdanaM, nityaM varSAcaturmAsyAM paMcapAdau vA'STaprakArA pUjA, yAvajjIvaM navyAnnapakAnaphalAderdevasya DhokanaM vinA agrahaNaM, nityaM naivedyapugAdeaukana, nityaM caturmAsI trayavArSikadIpotsavAdau vA aSTamaMgalIDhaukanaM, nityaM parvasu vA varSamadhye kiyadvAraM vA khAdyasvAdyAdisarvavastUnAM devasya gurozca pradAnapUrva bhojanaM, pratimAsaM prativarSa vA mahAdhvajapradAnAdivistareNa snAtramahamahApUjAH rAtrijAgaraNAdi, nityaM varSAsu kiyadvAraM vA caityazAlApramArjanasamAracanAdi, prativarSa pratimAsaM vA caityeDagarUkSaNadIpArthapUNI kiyaddIpatailacaMdanakhaMDAdeH, zAlAyAM muskavastrajapamAlAmAchanakacaravalakAdyartha kiyadvastrasUtrakaMbalorNAdezvamocanaM, varSAsu zrAdAdInAmupavezanArtha kiyatpaTTikAdeH kAraNaM, prativarSa sUtrAdinApi saMghapUjAkiyatsAdharmikavAtsalyAdi ca, pratyahaM kiyAn kAyotsargaH, svAdhyAyatrizatyAdiguNanaM, nityaM divA namaskArasahitAde rAtrau divasacaramasya ca pratyAkhyAnasya kAraNaM, dviH patikramaNAdi cAdau niyamanIyAni / tato yathAzakti dvAdazavratasvIkAraH, tatra ca saptamavrate saciva'cittamizravyaktiH samyag / jJeyA / yathA prAyaH sarvANi dhAnyAni dhAnyakajIrakAjamakavirihAlIsoArAIkhasakhasamabhRtisarvakaNAH, sarvANi phalapatrANi, lavaNakhArIkSArakaraktasaiMdhava calAdirakRtrimaH kSAro mRt khaTIvarNikAdiH ArdradaMtakASThAdi ca vyavahArataH saccittAni / jalena leditAcaNakagodhamAdikaNAzcaNakamudagAdidAlayazca klinA api kacinakhikAsaMbhavAnmizrAH, tathA pUrva lavaNAdipadAnaM 'bApAdipradAnaM vAlukAkSepaM vA vinA sekitAcaNakA godhUmayugaMdharyAdidhAnAH, kSArAdipradAnaM vinA lolitatilA, olakAMbikAprathukasekitaphaliphAparpaTikAdayo maricarAjikAvadhArAdimAtrasaMskRtacirbhaTikAdIni saJcittAMta/jAni'sarvapakkaphalAni ca mizrANi / yadine tilakuTTiH kRtA taddine mishraa| madhye'nnaroTTikAdikSepe tu muhUrtAdanu pAsukA, dakSiNamAlavAdI prabhUtataraguDakSepeNa tadine'pi tasyAH mAsukatvavyavahAraH / vRkSAttatkAlagRhItaM guMdalAkSAchalyAdi, tAtkAliko nAlikeraniMbaka niMbAnezvArdAnAM rasaH, tAtkAlikaM tilAditailaM, tatkAlabhagnaM nirbIjIkRtaM nAlikerabhaMgATakapUgIphalAdi, nirbIjIkRtAni pakaphalAni, gADhamarditaM niSkaNaM jIrakAjamakAdi ca muhUrta yAvanmizrANi, muhU duvaM tu mAsukAnIti vyavahRtiH / anyadapi prabalAgniyogaM vinA yatmAsukIkRtaM syAttanmuhUrtAvadhi mizraM tadanu prAsukaM vyavahiyate, yathA mAsukanIrAdi tathA kaccaphalAni kaJcadhAnyAni gADhaM marditamapi lavaNAdi ca prAyo'gnyAdiprabalazastraM vinA na prAmukAni / yaduktaM zrI paMcamAMge'yamartha ekonavize zate tRtIyAdezake-" vajramayyAM zilAyAM svalpapRthvIkAyasya vajraloSThakenaikaviMzativArAn peSaNe / saMtyeke kecana jIvA'ye 34 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ spRSTA api neti / " yojanazatAtparata AgatAni harItakIkhArikikisimisidrAkSAkharjUramaricapippalIjAtiphalabadAmavAyamaakhoDanamijAH jiraMgojAMpistAMcINIkabAbAsphaTikAnukArisaiMdhavAdIni, sajikAbiDalavaNAdiH kRtrimaH kSAraH, kuMbhakA rAdiparikarmitamRdAdikamelAlavaMgajAvitrIzuSkamustAkoMkaNAdipakakadalIphalAnyutkAlitazRMgATakapUgAdIni ca ' prAsukAnIti vyavahArI dRzyate / uktamapi zrIkalpe-" joaNasayaM tu gaMtuM, aNahAreNaM tu bhaMDasaMkaMtI / vAryAgaNidhumeNa ya, viddhatthaM ' hoI loNAI // 1 // " lavaNAdikaM svasthAnAt gacchat pratyahaM bahubahutarAdikrameNa vidhvasyamAnaM yojanazatAtparato gatvA sarvathaiva vidhvastamaMcittaM bhavati / Aha-zastrAbhAve yojanazatagamanamAtreNaiva kathamacittIbhavatItyAha, anAhAreNa yasya yadutpattidezAdikaM sAdhAraNaM' tattato vyavacchinnaM svopaSThabhakAhAravicchedAdvidhvasyate, tacca lavaNAdikaM bhAMDasaMkrAtyA pUra pUrvasmAda bhAjanAdaparabhAjaneSu yadvA pUrvasyA bhAMDazAlAyA aparasyAM bhAMDazAlAyAM saMkramyamANaM vidhvasyate / tathA vAtena vAgninA vA' mahAnasAdau dhUmena vAlavaNAdikaM vidhvastaM bhavati / 'loNAI' ityatrAdizabdAdamI draSTavyA-" iriAlamaNosilapippalI a khajjUramuddiyA abhayA / AinamaNAinnA, tevi'hu emeva nAyavvA / / 2 // " haritAlaM manaHzilA pippalI ca ' khajUraH ete pratItAH, mudrikA drAkSA, abhayA harItakI, ete'pyevameva lavaNavad yojanazatagamanAdibhiH kAraNairacittIbhavaMto jJAtavyAH, parame. ketrAcIrNA apare'nAcIrNAH, tatra pippalIharItakIprabhRtaya AcIrNA iti gRhyate, kharjUramudrikAdayaH punaranAcIrNA iti na gRhyate / atha sarveSAM sAmAnyena pariNamanakAraNamAha-" AruhaNe oruhaNe, nisiaNagoNAiNaM ca gAunhA / bhummAhArachee, uvakkameNaM ca pariNAmo // 3 // " zakaTe 'gavAdipRSTheSu ca lavaNAdInAM yadbhUyo bhUya ArohaNamavarohaNaM ca, tathA yattasmin zakaTAdau'lavaNAdibhAropari manuSyA niSIdaMti, teSAM gavAdInAM ca yaH ko'pi pRSThAdigAtroSmA tena vA pariNAmo bhavati, tathA yo yasya bhaumAdikaH prathivyAdi AhArastadavyavacchede tasya pariNAmaH upakramaH zakhaM. taca tridhA. svakAyapara yatadubhayarUpaM, tatra svakAyazastraM yathA lavaNodakaM madhurodakasya, kRSNabhUmaM vA pAMDubhUmasya, parakAyazastraM yathAgnirudakasya, udakaM cAriti, tadubhayazasvaM yathA udakamRttike zuddhodakasyetyAdi / evamAdIni sacittavastUnAM pariNamanakAraNAni maMtavyAni / -" uppalapaumAI puNa, unhedilAI jAmana dhariti / moggaragajUhiAo, uNhe chuDhA ciraM huMti // 4 // magadaMti a pupphAiM, udae chUDhAI jAma na dhariti / uppalapaumAiM puNa, udae hA ciraM huMti / / 5 // " utpalAni padmAni ca udakayonikatvA duSNe Atape dattAni yAma praharamAtraM kAlaM na dhiyaMte nAvatiSThate kiMtu praharAdarvArovAMcittIbhavaMti / mudgarakANi mRgadaMtikApuSpANi yuthikApuSpANi / coSNayonikatvAduSNe kSiptAni ciramapi kAlaM bhavaMti, saccittAnyeva tiSThatIti bhAvaH / mRgadaMtikApuSpANi udake kSiptAni yAmaM paharamapi na dhiyaMte, utpalapadmAni punarudake kSiptAni ciramapi bhavati / -"pattANaM pupphAgaM, saraDuphalANaM taheva hariyANaM / biTami milANaMmI, nAyavvaM jIvavippajaDhaM // 6 // " patrANAM puSpANAM saraDuphalAnArmabaddhAsthikaphalAnA, tathaiva haritAnA vAstulAdInAM sAmAnyatastaruNavanaspatInAM vA ne mUlanAle mlAme sati jJAtavyaM jIvaviprayuktametat patrAdikamiti / zrIkalpavRttau zAlyAdidhAnyAnAM tu zrIpaMcAMge paSThazate saptamodezake sacittAcittatvavibhAga evamuktaH-" aha bhaMte ! sAlINaM / vahANaM / gohamANaM javANaM javajavANaM eesiNaM dhannANaM / koThAuttANaM / pallAuttANaM maMcAuttANaM / mAlAuttANaM 'olittANaM littANaM pihiANaM muhiANaM' laMchiANaM kevai kAlaM'joNI saMcihai, goyamA! jahaNaM aMto muDuttaM'ukoseNaM timisaMvaccharAI, teNa paraM joNIpamilA(lI)I vidaMsai bIe bIe bhavati / 'sAlINati' kalamAdInAM 'vIhINati ' sAmAnyataH 'javajavANaMti ' yavavizeSAgA, parayobaMzAdimayaH maMcamAlayorayaM bhedaH, " aho hoi maMco'mAlo a gharovari hoi / " AyuktAnAM saMgRhItAnAM, dvAradeze pidhAnena saha gomayAdinA'valiptAnAM sarvato gomayAdinaiva litAnAM, mudritAnAM tathAvidhAcchAdanenAcchAditAnA, lAMchitAnAM rekhAdinA kRtalAMchanAnA, yoniraMkurotpattihetuH / evaM "aha bhaMte ! kaLAyamasUratilamurgagamAsaniphAvakulatthaalisaMdagaINapalimaMthaMgamAINaM eesiNaM nANaM, jahA sAlINaM tahA eANavi, navaraM paMca saMvaccarAiMsesaM taM ceva / " kalAyAstripUTAkhyaM dhAnyaM, aMtyadhAnyatrayaM capalakatuvarIvRttacaNakarUpaM saMbhAvyate / agre gAthAsu tayokteH- " aha bhaMte! ayasikusuMbhagakoIvakaMguvareTa gakoIsagarsaNasarisavamalabIamAINaM ghanANaM, taheva navaraM sattasaMvaccharAI / atra pUrvamarikatAgAthA yathA-'jaye javajavagoDamaisArlivIhidhaNANa kuTTayAIsu / khiviANaM ukkosaM, varasatigaM hoi sajiattaM // 1 // tilamuggamamarakalAyamAsacavalayalatthaturvarINaM' taha / baTTacarNayavallANa' varisapaNagaM sajIvattaM // 2 // ayasIlaTTAkaMgakoI sagasaNe varahasiddhatyAkuIvarAlayamULegabIANaM satavarisANi // 3 // " kaposasya cAcittatA trivA syAta, yaduktaM zrIkarapADAvye-" seDagaM tivarisAI giNDaMti" seDugaM trivarSAtItaM vidhvastayonikameva grahItuM kalpate, seDukaH karpAsa iti tadvattau, piSTasya tu mizratAghevamuktaM pUrvasaribhiH-" paNadiga mIso laTTo, acAlio sAvaNe a bhadavae / cau Asoe kati, magasiraposesu timi diNA / / 1 // paNapahara mAhaphagguNi, paharAcattAri cittavaisAhe / jivAsAle tipahara, teNaparaM hora zrIzrAddhavidhiprakaraNama 35
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ acitto // 2 // " cAlitaM tu piSTha muhUrtAddharmacittaM / nanupiSThAyacittIbhUtaM kiyadinAnyacittabhojinaH kalpate ? ucyate, nAtra dinaniyamaH siddhAMte zrUyate, paraM navyajIrNakaNAdidravyasarasanIrasAdikSetravarSAzItoSNAdikAlatattatpariNAmAdibhAvavizeSeNa pakSamAsAyaMvadhiyAvadvarNagaMdharasAdivipariNAma ilikAdijIvasaMsaktizca na syAttAvatkalpate / sAdhanAzritya saktuyatanA kalpatituryakhaMDe tvevamuktA, yatra dezAdau saktanAM saMsaktiH tatra tena'grAhyA, anirvAhe taddinakRtA grAhyA stathApyanirvAhe dvitridinakatAH pRthak pRthaga grAhyAH, caturdinakRtAdayastu sarve'pyekatra grAhyAsteSAmayaM vidhiH-rajastrANamadhaH prastArya tasyopari pAtrakaMbalaM rutvA tatra saktavaH prakIryate, tata UrdhvamukhaM pAtrakabaMdhaM kRtvA ekasmin pArthe nItvA yAstatroraNikA lagnAstA uddhRtya karpare kSipyaMte, evaM nava vArAn matyupekSaNe yadi na dRSTAHprANinastadA bhoktavyAste, ayadRSTAstadA punarnava vArAn matyupekSyAstathApi cehazAstataH punarnava vArAnevaM zuddhau bhojyAH, atha na zuddhAstadA pariSThApyAH, asaMstaraNe tu tAvatmatyupekSyaMte, yAvacchuddhAH syuH| karaNikAca gharaTTAdipArthasthaprabhUtatuSarUpe Akare / tadabhAve karparAdau / stokasaktUn kSiptvA'nAbAdhapradeze sthApyaMta iti pakAnAdyAMzritya caivamuktaM-" vAsAsu panadivasaM sIuIkAlesu mAse diNavIseM / ogAhimaM jaINaM, kappai' Arambha padamadiNA // 1 // " kecitvasyA gAthAyA alabhyamAnasthAnatvaM vadaMto yAvada gaMdharasAdinA na vinazyati tAvadavagAhima shudhytiityaahH| "jai 'maggamAsapabhiI. vidalaM kaccami gorase pahai / tA tasajIvappatti, bhaNati dahievi dadivariM ||2||'tidinnuvri ' iti pAThastu sabhyag na bhAvyate, 'dadhyahatiyAtIta' miti haimavacanAta-"jamiu pIlijjaMte, neho nahu'hoi taM vidalaM / vidale vihu uppAnaM, nehajuaM hoi' no vidalaM // 3 // " payuSitaM dvidalapUpikAdikevalajalarAddhakUrAdi tathAnyadapi sarca kuthinaM puSpitaudanapakAnAdi cAbhakSyasvena varjanIya, dAviMzatyaMbhakSyadvAtriMzadanaMtakAyanyaktisvarUpaM 'matkRtazrAddhapatikramaNasUtravRtterjeyaM / vivekinA cAbhakSyavad bahuvIjajIvAkulatvAdinA riMgaNakAyamATITiMbarujaMbUvilvApIlupakakaramaMdaguMdIphalapiMcUmadhUkamakuravADaulihadvadarakaccakuThibhaDakhasakhasatilasaccittalavaNAyapi vayaM / yaca raktAdhanIzacchAyaM pakagolhakakakoDakaphaNasaphalAdi yacca yatra dezAdau jane viruddha kAdatuMbakakuSmAMDAdi tatra tadapi tyAjyamanyathA jinadharme'pabhrAjanAdyAMpatteH / abhakSyAnaMtakAyike tu' paragRhAdau pAsukIbhUte api na grAhye, niHzUkatAprasaMgavRddhyAdidoSasaMbhavAt , ataevo tkAlikasellarakaM rAdhAkasUraNatAkAdi pAsukamapi sarva vayaM, prasaMgadoSaparihArAya, mUlakastu paMcAMgo'pi tyAjyaH, zukhyAdi tu nAmasvAdabhedAdinA kalpate, uSNanIraM tu tridaMDotkalanAvadhimizraM / yaduktaM piMDaniyuktau " usiNodagamaNuvatte, daMDe 'vAse apaDiamittaMmi / muttUNAdesatigaM, cAulaudagaM bahu pasannaM // 1 // " vyAkhyA-anudvatteSu triSu daMDeSu utkAleSu jalamuSNaM mizraM tataH paramaMcittaM, tathA varSe dRSTau patitamAtrAyAM prAmAdiSu prabhUtamanuSyapracArabhUmau yajalaM tadyAvanna pariNamati tAvanmizra, araNyabhUmau tu yatmathamaM patati tatpatitamAtraM mizraM pazcAnipatatsaccittaM, AdezatrikaM muktvA taMdulodakamabahuprasannaM mizra, atisvacchIbhUtaM tvacittaM, atra traya AdezA yathA kecidvadaMti, taMdulodake taMdulaprakSAlanabhAMDAdanyatra bhAMDe kSipyamANe truTitvA bhAMDapAce lagnA biMdavo yAvanna zAmyati taavnmith| apara tu tathaiva jAtA yAvada buddhadA na zAmyati tAvat / anyetu yAvattaMdulA na sidhyaMti tAvat / ete trayo'pyanAdezA rUkSetarabhAMDapavanAgnisaMbhavA'saMbhavAdibhireSu'kAlaniyamasyAbhAvAttato'tisvacchIbhUtamevAMcittaM / ' "tivvodagassa gahaNaM, keI bhANesu asuipaDiseho / gihibhAyaNesu gahaNaM, ThiavAse'mIsagaM'chAro // 2 // " "tIvodakaM hi dhUmadhumrIkRtadinakarakarasaMparkasoSpatIvasaMparkArdacitamatastadagrahaNe'na' kAcidvirAdhanA / kecidAhuH svabhAjaneSu tad grAhyaM, atrAcAryaH pAha-azucitvAt svapAtreSu grahaNasya pratiSedhastato gRhibhAjane kuMDikAdau grAhyaM varSati meghe ca tanmizraM, tataH sthite varSe'tamuhAvaM grAvaM, jalaM hi kevalaM pAsukIbhUtamApi praharatrayAcaM bhUyaH sacittaM syAdatastanmadhye kSAraH kSipyate, evaM ca svacchatApi syAditi, piMDa niyuktivRttau / taMdulAnAM dhAvanodakAni prathamadvitIyatRtIyAni acirakRtAni mizrANi, ciraM tiSThati tvaMcitAni, caturthAdidhAvanAni tu ciraM sthitAnyapisacittAni / prAmukajalAdikAlamAnamevamuktaM pravacanasArodvArAdau " usiNodagaM tidaMDukAlaaM' phAsuajalaM jaI kappaM / navarigilANAi kae paharatigovarivi dhariyanvaM // 1 // jAyai sacittayA se, gimhAsu paharapaMcagassuvari / caupaharUvari sisire, vAsAsu jalaM tipaharUvariM // 2 // " vyAkhyA-jAyate sacittatA 'se' tasyoSNodakasya / pAsukajalasya vA glAnAdyartha dhRtasya grISme praharapaMcakasyopari praharapaMcakAvaM kAlasyAtirUkSatvAcireNaiva jIvasaMsaktisadbhAvAt tathA zizire zItakAle kAlasya nigdhatvAtmaharacatuSTayA dUrdhva sacittatA syAt / varSAsu punaH kAlasyAtisnigdhatvAtmAsukI bhUtamapi jalaM praharatrayAcaM sacittaM, tardhvamapi yadi dhriyate, tadA kSAraH prakSepyo, yena na bhUyaH sacitaM syAditi / 126 dvaare| yazcApkAyAdiH svabhAvAdevAcitIsyAnna bAgazastrasaMbaMdhAttamacittaM jAnAnA api kevalamanaHparyAyAvadhizrutajJAnino na parijhuMjate'navasthAprasaMgabhIrutayA / yataH zrUyate 36 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatA zrIvardamAnena zaivalapaTalAsAdirahito ' mahAdo'cittavAripUrNaH / svaziSyANAM / tRbAdhitAnAM / prANAMtasaMkaTe'pi pAnAya nAnujajJe, evaM kSudhA zarIraciMtayA ca bAdhitAnAmapyacittatilazakaTAcittasthaMDilaparibhogAnujJA na kRtA'navasthAdoSasaMrakSaNArtha zrutajJAnaprAmANyajJApanArthe ca, tathAhi-na sAmAnya zrutajJAnI bAhya zastrasaMparka vinA jalAyacittamiti vyavaharati, ato bAhyazastrasaMparkAdvarNAdibhiH pariNAmAMtarApanameva jalAdhacittaM vyaapaary| kaMkaTukamudgaharItakIkulakAdiracetano'pyavinaSTayonirakSaNArtha niHzUkatAdiparihArArtha ca daMtAdibhine bhajyate / yaduktaM zrIoghaniyuktau paMcasaptatitamagAthAvRttI' nanu kasmAdacittavanaspatiyatanA? ucyate, yadyapyacittastathApi keSAMcidvanaspatInAmavinaSTA yoniH syAt 'guDUcImudgAdInA, tathAhi-guDUcI zuSkApi jalasekAttAdAtmyaM bhajatI dRzyate, evaM kaMkaTukamudrAdirapi, ato yonirakSaNArthamacetanayatanApi nyAyavatyeveti / evaM sacittAcittAdivyaktiM jJAtvA saptamaM vrataM nAmagrAhaM sacittAdisarvabhogyavastu naiyatyakaraNAdinA svIkArya, yathA AnaMdakAmadevAdibhiH / tathA saMkSepAzaktau tu sAmAnyato dinaM pratyekanyAdisacittadazadvAdazAdidravyaikadvyAdivikRtyAdiniyama kuryAt , paraM dinaM pratyekasacittAbhigrahiNo'pyevaM niyamagrahaNe pRthak pRthak dineSu parAvartena sarvasacittagrahaNamapi syAt , tathA ca na vizeSaviratiH, nAmagrAhaM sacittanaiyatyAbhigrahe tu tadanyasarvasacittaniSedharUpaM yAvajjIvaM spaSTamevAdhikaM phalaM / uktaM ca paNaM ca rasaM, surAi maMsANa mahiliANaM ca / jANaMtAje virayA, te dukarakArae / vaMde // 1 // " sacitteSu ca sarveSvapi 'nAgavallIdalAnyeva dustyajAni, zeSasacittAnAM prAyaH sarveSAM pAsukIbhavane'pi svAdutAdiyogAdviziSya cAmrAdInAM, nAgavallIdaleSu ca niraMtaraM jalakledAdinA ' nIlIkuMvaMDakAdivirAdhanA bhUyasI'tata eva tAni pApabhIravo rAtrau na vyApArayaMti, ye'pi vyApArayaMti te'pi samyag divA saMzodhyaiva, brahmacAriNA tu viziSya tAni tyAjyAni / kAmAMgatvAtteSAM, pratyekasacitte'pyekasmin patraphalAdAvasaMkhyajIvavirAdhanAsaMbhavaH / yadAgamaH-"jaMbhaNioM pjjttg| nissAevukkamaMta'pajjattA / jatthego pajjatto, tattha asaMkhA apjjttaa||1||" bAdareSvekeMdriyeSvevamuktaM, sUkSmeSu tu yatraiko'paryAptaH tatra tannizrayA niyamAdasaMkhyAH paryAptAH syurityAcArAMgavRttyAdaumoktaM / evamekasminnapi patrAdAvasaMkhyA jIvA virAdhyaMte, tadAzritajalanIlyAdi saMbhave tvanaMtA api| jalalavarNAdi cAsaMkhyajIvAtmakameva / yadArSa-" egmi| udagabiMdummi, je jIvA jiNavarehiM / pannattA / te| jai sarisavamittA, jaMbUddIve na mAyati // 1 // addAmalagapamANe, puDhavIkAe havaMti je jIvA / te pArevayamittA, jaMbUddIve na'mAyaMti // 2" sarvasacittatyAge cAmaDaparivrAjakasaptazatIziSyajJAtaM / tehi svIkRtazrAddhadharmAH, prAsukaparadattAnapAnabhojino grISme gaMgopakaMThe'TavyAmaTato'titRSArtAH "sacittamadattaM ca'jalaM 'sarvathAna gRhIma" iti dRDhaniyamA' anazanena brahmaloke iMdrasamAH surA jajJire, evaM sacittatyAge yatanIyaM / yena ca caturdaza niyamAH prAk svIkRtAH syuH, tena pratyahaM te saMkSepyA yathAzaktyanyena vA grAhyAH / te caivamuktAH -"sacitta-davva-vigaiI,-vANaha-taMbola-vattha-kusumesu / vAhaNa-saryaNa-vilevaNa,-baMbha-disi nhANa-bhattesu / 11 // " mukhyavRttyA suzrAvakeNa sacittaM sarvathA tyAjyaM, tadazaktau nAmagrAhaM sAmAnyato vaikadvyAdi tanniyamyaM / yaduktaM-"niravajAhAreNaM, nijIveNaM parittamIseNaM / attANusaMdhaNaparA' susAvagA' erisA huMti // 1 // sacittanimitteNaM macchA gacchaMti sattami puDhaviM / saccitto AhAro, na khamo' maNasAvi pattheu // 2 // " iti sacittavikRtivarja yanmukhe kSipyate'tatsarvaM dravyaM ' kSipratipAroTTikAnirvikRtikamodakalapanepsitAparpaTikAcUrimakaraMba:reyyAdikaM bahudhAnyAdiniSpannamapi pariNAmAMtarAdyAMpatterekaikameva dravyaM, ekdhaanynisspnnaanypi| polikAsthUlaroTakamaMDakakhAkharakaghUgharIDhokalakathUlIbATakaNikkAdIni pRthak pRthaga nAmosvAdavavena pRthak pRthag dravyANi, phalIphalikAdau tu nAmaikye'pi bhinnabhinnAsvAdavyakteH pariNAmAMtarAbhAvAcca bahudravyatvaM / anyathA vA vivakSAsaMpradAyAdivazAd dravyANi gaNanIyAni, dhAtumayazalAkAkarAMgulyAdikaM dravyamadhye na gaNayaMti 2 / vikRtayo bhakSyAH Sad, dugdha-dadhi-ghRta-taila-guDe-sarvapakAnabhedAt 3 / 'vANahatti' upAnayugma mocakayugmaM vA, kASThapAdukAdi tu. bahuvirAdhanAdihetuH zrAddhasya na yujyate 4 / tAMbUlaM patrapUgakhadiravaTikAkatthakAdisvAdimarUpaM 5 / vastraM paMcAMgAdirveSaH, dhautikapautikarAtrivastrAdiveSe na gaNyate 6 / kusumAni ziraHkaMThakSepazayyocchIrSakAdyoNi, taniyame'pi devapUjAdau kalpate 7 / vAhanaM rathAzvapauSTikasukhAsanAdi 8 / zayanaM khaTTAdi 9 / vilepanaM bhogArtha caMdanajavAdhicoakakastUryAdi, tanniyame'pi devapUjAdau tilakahastakaMkaNadhRpanAdi kalpate 10 / brahma divA'rAtrau vA' panyAyAzritya 11 / dikparimANaM sarvato'mukadizi vA iyat krozayojanArthavadhikaraNaM 12 / snAnaM tailAbhyaMgAdipUrvakaM 13 / bhaktaM rAdhAnyasukhabhakSikAdi sarva triHcatuHserAdimitaM, khaDavUjAdigrahaNe bahavo'pi serAH syuH 14 / iha sacittavad dravyAdInAmapi vyaktyA nAmagrAhaM 'sAmAnyena vA yathAzakti yuktinaiyatyaM kArya / upalakSaNatvAdanye'pi zAkaphaladhAnAdipramANAraMbhanayatyAdiniyamA yathAzakti graahyaaH| evaM niyamagrahaNAnaMtaraM yathAzakti pratyAkhyAnaM kArya / tatra namaskArasahitapauruSyAdikAlapatyAkhyAnaM sUryodayAtmAg yadyuccAryate tadA zudhyati / nAnyathA / zeSapratyAkhyAnAni sUryodayAt pazcAdapi kriyate / namaskArasahitaM ca yadi sUryodayAta prAguccAritaM tadA tatpUrteranvapi pauruSyAdikAlapatyAkhyAnaM sarve zrIzrAddhavidhiprakaraNama 37
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyate svastrAvadhimadhye / namaskArasahitoccAraM vinA sUryodayAdanukAlapatyAkhyAnaM na zudhyati / yadi dinodayAtmAg namaskArasahitaM vinA pauruSyAdi kRtaM tadA tatpUrtelamaparaM kAlapatyAkhyAnaM na zudhyati, tanmadhyetu zudhyatIti vRdbhnyvhaarH| namaskArasahitasya muhUrtamamANatvamailpAkAratvAdeva labhyate, muhUrtAnaMtaramapi namaskArapAThaM vinA bhojane'sya bhaMga eva namaskArasahitetyuccAraNAt / pramAdaparijihIrSohi pratyAkhyAnaM vinA na yuktaM kSaNamapyAsitumiti / namaskArasahitAdikAlapatyAkhyAnapUrtisamaye graMthisahitAdi kArya, graMthisahitaM ca bahuvArauSadhAdibhojinAM 'bAlaglAnAdInAbhApi susAdhyaM (dhaM), nityamapramatatAnimittatayA ca mahAphalaM, sakRt kRtagraMthisahitamAtrakapardiyakSIbhUtamAMsamadyAdyAsaktakurvidAdariva / uktaM ca-"je niccamappamattA, gaThiM baMdhati gaMThisahiassa / saggApavaggasurakaM, tehiM nibaddhaM sagaMThimi // 1 // bhaNiUNa'namukkAraM, nicca vissaraNavajithaM dhnaa| pAraMtigaMThisahiyaM gaMThisaha kammagaMThIhiM ||2||iakunne anbhAsaM sivapurassa'jai'mahasi / aNasaNasarisaM puSNaM, vayaMti eassa' samayannU // 3 // " rAtricaturvidhAhAraparihArasthAnopavezanapUrvakatAMbUlAdivyApAraNamukhazuddhikaraNAdividhinA prathisAhatapratyAkhyAnapAlena ekavArabhojinA pratimAsamekonatriMzad , dvivArabhojinastvaSTAviMzatinirjalA upavAsAH syuriti vRddhaaH| bhojanatAMbUlajalavyApAraNAdau hi pratyahaM ghaTITyaghaTIdvayasaMbhavemAse ekonatriMzat , ghaTIcatuSTayaghaTIcatuSTayasaMbhave tvssttaaviNshtirupvaasaaH| yaduktaM pabacaritre-" bhuMjai aNaMtaraNaM, dunniu velAu jo niyogaNaM / so pAvai uvavAsA, aTThAvIsaM tu mAseNaM // 1 // ikapi aha muhattaM parivajjaDa jo| caravihAhAraM / mAseNa / tassa ' jAyai, uvavAsaphalaM'tu' suraloe // 2 // dasavarisasahassAu, muMjai so (jo) annadevayA bhatto / paliovamakoDI puNa, hoi ThiI jiNavarataveNaM // 3 // evaM ' muhutta vuDI, upavAse chaThaaThamAIe / jo kuNai ' jahAthAmaM / tassa' phalaM' tArisaM ' bhaNikaM // 4 // " evaM ' yukyA graMthisahitapratyAkhyAnaphalamapyanaMtaroditaM bhAvyaM / pratyAkhyAnaM ca sarva punaH punaH smarttavyaM, svasvavidhipUtau ca 'pUrNa me'mukapatyAkhyAnamityAdi ciMtyaM / bhojanasamaye'pi punaH smartavyamainyathA jAtu bhaMgAdyapi syAt / azanAdivibhAgazcaivaM-annapakAnamaMDakasaktukAdi sarva kSudhopazamasamartha azanaM 1, takrodakamadyAdipAnaM 2, phalekSupRthukasukhabhakSikAdi khAdyaM 3, svAdhaM zuMThI-harItakIpippalI-marIca-jIraka-ajamaka-jAtiphala-jAvitrI-kaselaka-katthaka-khadiravaTikA-jyeSThImadhu-taja-tamAlapatra-elA-lavaMga-koThI-viDaMga-biDalavaNa-ajaMka-ajamodA-kuliMjaNa-pippalImUla-ciNIkabAbA-kaccUraka-mustA-kaMTAselio-kapura-suMcala-haraDA-bibhItaka-kuMbhaThavo-babbUla-dhava-khadira-khIjaDAdichallI-patra-pUga-hiMgulASTaka-hiMgutrevIsao-paMcakUla puSkaramUla-javAsakamUla-bAbacI-tulachI-kapUrIkaMdAdikaM / jIrakaM svabhASyamavacana garoddhArAbhimAyeNa svAyaM, kalpavRtyabhiprAyeNa tu khAdyaM, ajamakaM khAdyamiti kecita 4 / sarva svAdhaM elAka'rAdijalaM ca dvividhAhAramatyAkhyAne kalpate / vesaNa-virihAlI-soA-kauThavaDI-AmalAgaMThI-AMbAgolI-kauThIpatra-liMbUIpatrapramukhaM / khAdyatvAdinA dvividhAhAre na' kalpase, trividhAhAre tu jalameva kalpate / tatrApi phukAnIraM sIkarIka katthakhadiracUrNakasellakapADalAdijalaM ca nItaritaM gAlitaM vA 'nAnyathA / zAstreSu madhuguDazarkarAkhaMDAdyapi svAdyatayA drAkSAzarkarAdijalaM takrAdi ca pAnakatayA uktaM, paraM dvividhAhArAdauna kalpate / uktaM ca nAgapurIyagacchapatyAkhyAnabhASye-"dakApANAIaM'pANaM taha sAimaM guddaaiiaN| pddhiaN| suaMmi' tahavi hu tittI jaNagaMti nAyariaM // 1 // " striyAH saMbhoge caturvidhAhAraM na bhajyate, bAlAdaniAmoSThAdicarvaNe tu bhajyate, dvividhAretu tadapi kalpate / pratyAkhyAnaM hi kAvalikAhAraviSayameva, na tu lomAdyAhAraviSayamapi anyathopavAsAcAmAmlAdervapurabhyaMgagaDukaraMvabaMdhanAdinApi bhaMgaprasaMgAt / nacaivaM vyavahAro lomAhArasya niraMtaraM saMbhavena pratyAkhyAnAbhAvasyaiva pasaMgAt / anAhAratayA vyavahriyamANAni, yathA-paMcAMganiMba-mUtra-guDucI-kaDu-kiriAtauM-ativiSa-kuDau-cIDa-mUkaDIrakSA-haridrA-rohiNi-UpaloTa-vaja-triphalA-bAulachallItyanye / dhamAsau-nAhi-AsaMdhi-riMgaNI elio-gUgula-haraDAdAli-vauNi-badarI-kaMyeri-karIramUla-pUMADa-boDa-therI-AchI-maMjITha-bola-bIo-kuMcAri-citraka-kuMdaru prabhRtyaniSTAsvAdaM rogAdyApadi caturvidhAhAre'pyetAni kalpyAni / zrIkalpatadvAttituryakhaMDe'pyuktaM-"parivAsia AhArassa, maggaNA ko bhave 'aNAhAro / mUriH-AhAro egaMgio, cauvvihu 'jaMvA aIi tahiM // 1 // " ekAMgikaH zuddha eva kSudhAM zamayati, sa AhAro jJeyo'tra, so'zanAdizcaturdhA, yadvA tahiAre'nyallavaNAdikamayati pravizati tadapyohAro jJeya iti / athaikAMgikaM caturvidhamAhAraM vyAcaSTe-"kUro nAseI chuhaM, egaMgI 1 takkaudagamajjAI 2 / khAdimaphalamasAI 3, sAiMmi mahuphANitAINi // 2 // " atha 'jaMvA aIi tahiMti' padaM vyAkhyAti-"jaM 'puNa 'khuhApasamaNe, asamatthegaMgi hoi| loNAI / taMpia' ho AhAro, AhArajuaM ca vijuaM vA // 3 // " yatpunaraikAMgikaM kSudhAprazamane'samartha paramAhAre upayujyate, tadapyAMhAre saMyuktamasaMyuktaM vA AhAro bhavati / tacca lavaNAdikaM, tAzane lavaNahiMgujIrakAdikamupayujyate / "udae kappUrAI, phalisuttAINi siMgaberagule / na ya tANi khaviMti khuhaM, uvgaarittaau| AhAro // 4 // " udake karpUrAdikaM AmrAdiphaleSu suttAdIni dravyANi, zRMgavere zuMThyAM guDa upayujyate, na caitAni karAdini kSudhAM kSapayaMti, paramupakAritvAdAhAra ucyate, "ahavA jaM 38 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhuskatto, kaddamauvamAi parikavai kohe / savvo so AhAro, osahamAI 'puNo' bhaio // 5 // " auSadhAdikaM tu kiMcidAhAraH kiMcidanAhAra ityarthaH, tatra zarkarAdikamauSadharmAhAraH sarpadaSTAderpattikAdikamauSadharmanAhAraH / "jaM vA bhukattassau, saMkasamANassa dei AsAyaM / savvo so AhAro, akAma'NiTuM c'nnaahaaro||6||" yadvA dravyaM bubhukSArtasya saMkarSato grasamAnasya bhakSayata AsvAdaM prayacchati sa sarva AhAraH / yatpunarrakAmamabhyavaharAmItyevamanabhilaSaNIyaM aniSTaM ca jihvAyA arucyaM IdRzaM sarvamanAhAro bhaNyate / taccAnAhAramidaM-" aNAhAro moachallImUlaM ca 'phalaM ca 'ho' annaahaaro|" pUrvAda / mokaM kAyikI, challI niMbAditvaka, mUlaM ca paMcamUlAdikaM, phalaM ca AmalakaharItakabibhItakAdikametatsarvamanAhAro bhavatIti cUrNiH / nizIthacUrNau tu yA niMbAdInAM challI tvak , yacca teSAmeva niMbolikAdikaM phalaM, yacca teSAmeva mUlamevamAdikaM sarvamanAhAra iti| pratyAkhyAnoccAre ca paMcasthAnAni,AdyasthAne namaskArasahitAdikAlapatyAkhyAnaM'sarva praayshcturvidhaahaarN| dvitIyasthAne vikRtinivikRtyocAmAmloccAraH vikRtipratyAkhyAnaM cAMsvIkRtavikRtinaiyatyAnAmapi prAyeNAbhakSyavikRticatuSkatyAgAtsarveSAM syAt 2 - tIyasthAne ekavyAsanAdidvitricaturvidhAhAraM 3 // caturthasthAne pANassetyAdi paMcamasthAnake dezAvakAzikavrataM mAggRhItasacittAdicaturdazaniyamasaMkSeparUpamuccAryate 5 / prAtaH sAyaM ca upavAsAcAmAmlanirvikRtikAni prAyastricaturvidhAhArANi, apavAdAttu nirvikRtikAdi pauruSyAdi ca dvividhAhAramapi syAt / tadAhuH-"sAhaNaM rayaNIe, nvkaarshiaNcvihaahaarN| bhavacarimaM uvavAso, aMbila tiha cauvihAMhAraM // 1 // sesA paccarakANA, duhatihacauhAvi huMti AhAre / ia paccarakANesu, AhAravigappaNA'neA // 2 // " nirvikRtikAcAmAmlAdau kalyAkalpyavibhAgaH svasvasAmAcArIto jJeyaH siddhAMtAnusAreNa / anAbhogasahasAyAphAravyaktyAdisvarUpaM ca pratyAkhyAnabhASyAdyuktaM samyag hRdi nidheyamanyathA pratyAkhyAnasya zuddhatvAdyasaMbhavAt / evaM sUtragAthottarArdai 'paDikkamiatti' padaM saprasaMgaM vyAkhyAtaM, athAgrato vyAkhyAyate,-' saIpUIa' ityAdi, zuciriti malotsargadaMtadhAvanajihAlekhanagaDUMpakaraNasarvadezasnAnAdinA pavitraH sanityanuvAdaparaM, lokasiddho hyayamartha iti nopadezaparaM, aprApte hi zAstramarthavat , na hi malinaH snAyAd bubhukSito'znIyAdityatra zAstramupayujyate / aprApte tvAmuSmike mArge zAstropadezasAphalyaM / evamanyatrApi jJeyaM / sAvadyAraMbheSu hi zAstRNAM vAcanikyapyanumodanA na yuktA / yadAhuH-"sAvajjaNavajANaM, vayaNANaM jo na jANai visesaM / vottuMpi tassa na khamaM, kimaMga puNa desaNaM kAuM // 1 // " malotsargazca maunena niravadyArhasthAnAdividhinaivocitaH / yataH-mUtrotsarga malotsarga bhaithunaM snAnabhojane / saMdhyAdikarma pUjAM ca kuryAjjApaM ca maunavAn // 1 // " vivekavilAse'pi-maunI vastrAtaH kuryAdine saMdhyAdvaye'pi ca / udamukhaH zakunmUtre rAtrau yAmyAnanaH punH||1|| nakSatreSu samagreSu bhraSTatejassu bhAsvataH / yAvardodayastAvatmAtaHsaMdhyAbhidhIyate // 2 // arke'stimite yAvanakSatrANi nabhastale / dvitrANi naivaM vIkSyaMte tAvatsAyaM vidurbudhAH // 3 // bhasmagomayagosthAnavalmIkazakadAdimata / uttamadrumasaptArcimorganIrAzrayAdimat / / 4 // sthAnaM citAdivikRtaM tathA kUlaMkaSAtaTam / strIpUjyagocaraM vajya vegAbhAve'nyathA na tu // 5 // " yugmam // zrIoghaniryuktyAgame tu sAdhumAzrityaivamuktaM-"aNAvAyamasaMloe, parassaM'NuvaghAie / saMme aXsire vAvi, acirakAlekayaMmi a|| 1 // vicchinne dUramogADhe, nAsanne bilevanjie / tasapANabIarahie, uccArAINi vosire // 2 // " anApAto'saMlokazca parasya yatra 1 / upaghAtaH piTTanAdinA uDDAhAdiryatra na 2 / same aluThane 3 / ajhusire yattaNAdicchannaM na, tatra hi vRzcikAdirdazati kITikAdirvA plAvyate 4 / acirakAlakRte dvimAsike Rtau vahayAdinA pAsuke dvitIyaRtau tu tanmizraM syAt , yatra tu varSAsu grAma uSitaH, sa pradezo dvAdazavarSANi sthaMDilaM 5 / vistIrNe jaghanyato'pi hastamAne 6 / dUramogADhe dUramadho'vagAhyagnyiAditApena jaghanyato'pi catvAryagulAni mAsukIkRte 7 / anAsane dravyAsana dhavalagRhArAmAdInAmAsanaM na vyutsRjati, bhAvAsanaM ativege Asannameva vyutsRjati 8 / bilavarjite 9 / trasapANabIjarahite 10 / tathA-"disipavaNagAmasUria, chAyAi pamajjiUNa 'tirkutto| jassuggahutti kAuNa, vosire 'AyamijjA vA // 3 // uttarapuvvA pujjA, jamAe nisiarA ahivaDaMti / ghANArisAya pavaNe, sUria gAme avanno a||4|| saMsattaggahaNI puNa, chAyAe niggayAi vosirae / chAyAsai uhUmi vi, vosiria muhuttagaM ciDhe / / 5 / / muttanirohe carakU, vaccanirohe a jIviyaM cayai / uDunirohe kuTuM, gelanaM vA bhave tisuvi // 6 // " ityAdi / malamUtrazleSmAdInAM cApyutsarge pUrva-'aNujANaha jassuggaho' iti vadeva , vyutsargAdanu ca sadyo ' vosireitti ' trizciMtayet / zleSmAdInAM ca dhUlyAcchAdanAdiyatanAmapi kuryAt , anyathA teSvasaMkhyasaMmUrchimamanuSyasaMmUrchanavirAdhanAdidoSaH / yaduktaM prajJApanopAMge prathamapade-"kahaNaM bhaMte ! saM. macchima maNussA saMmucchaMti, go0 aMto maNussakhitte paNayAlIsAi joyaNasayasahassesu atttthaaijjesu| dIvasamuddesu paMnarasasu kammabhUmIsa chappannAiM aMtaradIvesu gabbhavatia maNussANaM ceva, uccAresu vA pAsavaNesu vA khelesu vA siMghANesu vA 'vaMtesu vA pittesu vA sukkesu vA sukkasoNiemu vA sukkapuggalaparisADesu vA vigayajIvakalevaresu vA thIpurisasaMjoesu vA nagaraniddhamaNesu vA savvesu vA ceva asuiThANesu'sammucchimamaNussA saMmucchaMti, aMgulaasaMkhijabhAgamittAe'ogAhaNAe'asalI'micchaTTiI zrIzrAddhavidhiprakaraNam 39
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ annANI savvAhiM pajjattIhiM apajjattagA aMtamuhattaddhAuAceva kAlaM pkrNtitti| asuiThANesu tti' anyAnyapi yAni kAnicinmanuSyasaMsargAdaMzucIni teSu sarveSviti tdvttau| daMtadhAvanAdyapi niravadyasthAne 'prAsukajJAtamRdudaMtakASThena daMtadA_hetutarjanIgharSeNa vA daMtAdimaladhUlyAcchAdanAdiyatanayaiva kuryAt vyavahArazAstre tvevamuktaM-"daMtadAAya tarjanyA'gharSayeiMtapIThikAm / AdAvataH paraM kuryAt daMtadhAvanamAdarAt ||1||yaadyvaarigNdduussaad biMdurekaH pradhAvati / kaMThe 'tadA' naraijJeyaM zIghra bhojanamuttamam / / 2 / / avakAgraMthi satkUrca mUkSmAgraM ca dRzAMgulam / kaniSThAgrasamasthaulyaM 'jJAtavRkSaM subhUmijam // 3 / / kaniSThikAnAmikayoraMtare daMtadhAvanam / AdAya'dakSiNAM daMSTrA vAmAM vA saMspRzaMstale // 4 // tallInamAnasaH svastho daMtamAMsavyathAM tyajan / uttarAbhimukhaH' mAcImukho vA nizcalAsanaH // 5 // daMtAn maunaparastena 'gharSayedvarjayetpunaH / durgadhaM zuSiraM zuSkaM svAdamlaM lavaNaM ca tat // 6 // caturbhiH kalApakam // vyatipAte raveAre saMkrAtau grahaNe natu / daMtakASThaM navASTakabhUtapakSAMtaSaDdhuSu // 7 // abhAve daMtakASThasya mukhazuddhividhiH punaH / kAryo dvAdazagaMDUSairjivhollekhastu sarvadA // 8 // vilikhya rasanAM jihAnirlekhinyA zanaiH zanaiH / zucipradeze prakSAlya daMtakASThaM purastyajet // 9 // saMmukhaM patitaM svasya zAMtAnAM kakubhAM ca tat / UrdhvasthaM ca sukhAya syAdanyathA duHkhahe. tave // 10 // UrdhvaM sthitvA kSaNaM pazcAtpatatyetadyadA punaH / miSTAhArastadA dezyastadine zAstrakovidaiH / / 11 / / kAsazvAsajarAjIrNazokatRSNAsyapAkayuk / tanna kuryAcchironetrahRtkarNAmayavAnapi // 12 // kezaprasAdhanaM nityaM kArayedatha nizcalaH / karAbhyAM yugapatkuryAtsvottamAMge svayaM na tat // 13 // tilakaM 'draSTumIdarzo maMgalAya ca vIkSyate / dRSTe dehe shirohiine| mRtyuH paMcadaze dine // 14 // " upavAsapauruSyAdipratyAkhyAninastu daMtadhAvanAdi vinApi zudireva, tapaso mahAphalatvAt / loke'pyupavAsAdau daMtakASThAdi vinApi devArcAdikaraNAt / niSiddhaM ca laukikazAstre'pyupavAsAdau daMtakASThAdi / yaduktaM viSNubhakticaMdrodaye"pratipadarzaSaSThISu madhyAhne navamI tithau / saMkrAMtidivase prApte'na'kuryAdaMtadhAvanam // 1 // upavAse tathA zrAddhe 'na kuryAdaMtadhAvanam / daMtAnAM kASThasaMyogo hati saptakulAni vai // 2 // brahmacaryamahiMsA ca satyamAmiSavarjanam / vrate caitAni catvAri caritavyAni nityazaH // 3 // asakRjalapAnAttu' tAMbUlasya ca 'bhakSaNAt / upavAsaH pradUSyeta divA svApAcca / maithunAt // 4 // " snAnamapyuttiMgapanakakuMthvAdyasaMsaktavaiSamyazuSirAdyadUSitabhUbhAge parimitavastrapUtajalena saMpAtimasatvarakSaNAdiyatanayA kuryAt / uktaM ca dinakRtye- "tasAijavirAhie'bhUmIbhAge visuddhae / phAsueNaM tu 'nIreNaM, iareNaM gAlieNa u // 1 // kAUNaM vihiNA hANaMti" / vyavahArazAstre tvevamuktaM-" nagnAtaH proSitAyAtaH sacelo bhuktabhUSitaH / naiva snAyadinuvrajya vaMdhUna ' kRtvA ca maMgalam // 1 // ajJAte 'duSpraveze ca malinaideSite'thavA / tarucchanne sazevAle na snAnaM yujyate jale // 2 // snAnaM kRtvA jalaiH zItairbhoktumuSNaM na yujyate / jalairuSNaistathA zItaM tailAbhyaMgazca sarvadA // 3 // snAtasya vikRtA chAyA daMtagharSaH parasparam / dehe ca zavagaMdhazcenmRtyustaddivasatraye // 4 // snAtamAtrasya cecchoSo vakSasyaMghridvaye'pi ca / SaSThe dine tadA jJeyaM paMcatvaM nAtra saMzayaH ||5||rte vAMte citAdhUmasparze 'duHsvapnadarzane / kSaurakarmaNyapi snAyAd galitaiH zuddhavAribhiH // 6 // abhyaktasnAtAziMtabhUSitayAtrAraNonmukhaiH kSauram / vidyAdinizAsaMdhyAparvasu navame'hnica na kaarym||7|klpyedekshHpksse romshmshrukcaankhaan| na cAtmadazanAgreNa ' svapANibhyAM ca nottamaH // 8 // " snAnaM ca vaSuHpAvitryasukhakaratvAdinA bhAvazuddhihetuH / uktaM ca dvitIye'STakamakaraNe-"jalena dehadezasya ' kSaNaM yacchuddhikAraNam / prAyo'nyAnuparodhena dravyasnAnaM tducyte||1||" dehadezasya tvaGmAtrasyaiva, kSaNaM natu prabhUtakAlaM, prAyaH zuddhiheturnatvekAMtena tAdRgrogagrastasya kSaNamapyazuddhaH, prakSAlanArhamalAdanyasya malasya karNanAsAdyaMtargatasyAnuparodhenApatiSedhena, yadvA prAyo jalAdanyeSAM mANinAmanuparodhena avyApAdanena, dravyasnAnaM bAhyasnAnamityarthaH / "kRtvedaM yo vidhAnena devatAtithipUjanam / karoti malinAraMbhI tasyaitadapi zobhanam // 2 // " vidhAnena vidhinA, atithiH sAdhuH, malinAraMbhI gRhasthaH / dravyasnAnasya zobhanatve hetumAha-"bhAvazuddhenimittatvAttathAnubhavasiddhitaH / kathaMciddoSabhAve'pi tdnygunnbhaavtH||3||" yugmam / / doSo'pkAyavirAdhanAdiH, tasmAddoSAdanyo guNaH saddarzanazuddhilakSaNaH / yaduktaM-"pUAe kAyavaho paDikuTho sou kiMtu jiNapUA / sammattasuddhiheutti bhAvaNIA u niravajA / / 1 // " evaM ca devapUjAdyarthameva gRhasthasya dravyasnAnamanumataM, tena dravyasnAnaM puNyAyeti yatmocyate tanirastaM maMtavyaM / tIrthavihitenApi snAnena hi dehasyaiva kAciMcchuddhiH syAt na tu jIvasyAMzato'pi / uktaM ca skaMdapurANe kAzIkhaMDe SaSThAdhyAye-"mRdo bhArasahasreNa jalakuMbhazatena ca / na zudhyaMti durAcArAH snAtAstIrthazatairapi // 1 // jAyate ca niyaMte ca jaleSveva jalaukasaH / na ca gacchaMti te svargamavizuddhamanomalAH // 2 // cittaM zamAdibhiH zuddhaM vadanaM stybhaassnnaiH| brahmacaryAdibhiH kAyaH zuddho gaMgAM vinApyasau // 3 // cittaM rAgAdibhiH kliSTamalIkavacanairmukham / jIvahiMsAdibhiH kAyo gaMgA tasya parAGmukhI / / 4 / / prdaarprdrvyprdrohpraangmukhH| gaMgApyAha kadAgatya mAmayaM pAvayiSyati // 5 // " atra jJAtaM,-yathaikaH kulaputrako gaMgAdau gacchan mAtroce, "vatsa! yatra tvaM snAsi tatra me tuMbamapi snApayeH" ityuktvA tadarpita, so'pi tallAtvA tathA kurvan gaMgAdau gatvA gRhe prAptaH, tattuMbazAkaM mAtrA tasmai pariveSitaM, tenoktaM bhRzaM kaTu, mAtroktaM, yadyasya snAnazataiH 40 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaTutvaM na gataM tadA taiste pApaM kathaM gataM / tadvikriyA tapobhireva yAti, tataH so'pi prabuddhaH / snAne cAsaMkhya jIvamayajalazaivalAdyanaMtajaMtUnAmagalitajale tadAzritapUtarAditrasAnAM virAdhanayA sadoSatvaM pratItaM jalasya jIvamayatvaM ca loke'pyuktaM / yaduttaramImAMsA - " lUtAsyataMtugalite ye biMdau saMti jaMtavaH / sUkSmA bhramaramAnAste naiva mAMti triviSTape / / 1 / / " ityAdi / bhAvasnAnamAha-- " dhyAnAMbhasA tu jIvasya sadA yacchuddhikAraNam / malaM karma samAzritya bhAvasnAnaM taducyate // 2 // " kasyacit snAne kRte'pi yadi gaDakSatAdi sravati, tadA tenAMgapUjAM svapuSpacaMdanAdibhiH parebhyaH kArathitvA agrapUjA bhAvapUjA ca svayaM kAryA, vapurapAvitrye pratyutAzAtanAsaMbhavena svayamaMgapUjAyA niSiddhatvAt uktaM ca - " niHzukatvAdazauco'pi devapUjAM tanoti yaH / puSpairbhUpatitairyazca bhavataH zvapacAvimau // 1 // " kAmarUpapattane mAtaMgasyaikasya putro jAtaH sa jAtamAtra eva pUrvabhavavairiNA vyaMtareNApahRtya vane muktaH, itazca kAmarUpapattanAdhipo rAjA rAjapATikAyAM nirgataH, vane sa bAlako dRSTaH, aputratvena gRhItaH pAlitaH 'puNyasAra' iti nAma dattaM sa udyauvano jAtaH, rAjA tasmai rAjyaM datvA dIkSAM jagrAha kAlena kevalI jAtaH, kAmarUpe samAgataH puNyasAro vaMdanAya gataH paurAH sarve samAgatAH, puNyasArajananI mAtaMgyapi tatrAyAtA, rAjAnaM dRSTvA tasyAH stanyamasravo jAtaH, rAjJA kAraNaM pRSTaH kevalI mAha - "he rAjan ! eSA tava mAtA, mayA tvaM vane patito labdhaH, " rAjJA pRSTaM, kena karmaNAhaM mAtaMgo jAtaH ? jJAnI mAha pUrvabhave tvaM vyavahArI abhUH tvayaikadA jinaM pUjayatA puSpaM bhUmau patitaM devasthAnAropyaM jAnatApyavajJayAropitaM, tena tvaM mAtaMgo jAtaH / yataH - " ucci phalakusumaM, nevijjaM vA jigassa jo dei / so nIagoakampaM, baMdhaha pAyanajammaMmi // 1 // " tatra pUrvabhave yA mAtAbhUttayaikaza strIdharme'pi devapUjA kRtA, tatkarmaNA saiSA mAtaMgI jAtA, tato vairAgyAd rAjJA dIkSA gRhItA / ityazauce bhUpatitapuSpaizca devapUjAyAM mAtaMgakathA / ato bhUpatitaM puSpaM sugaMdhyapi devasya nAropyaM svalpe'pyapAvitrye devAnAM nAbhyarcanIyaM, viziSya cocchiSTadine strIbhirtRhadAzAtanAdi doSAt / tataH pavitramRdugaMdhakASAyikAdyaMzukenAMgarUkSaNapautikamocana pavitravastrAMtaraparidhAnAdiyuktyA klinAMghribhyAM bhUmimaspRzan pavitrasthAnamAgatyottarAbhimukhaH saMvyayate divyaM navyamavyaMgamakIlitaM pRthulaM zvetAMzukadvayaM / yataH - " vizuddhiM vapuSaH kRtvA yathAyogaM jalAdibhiH / dhautavastre ca sIte dve vizuddhe dhUpadhUpite // 12 // loke'pyuktaM - " na kuryAtsaMdhitaM vastraM devakamaNi bhuumip| na dugdhaM na tu vaicchinnaM parasya tu na dhArayet // 13 // kaTispRSTaM tu yadvastraM purISaM yena kAritam / samUtramaithunaM cApi tadvatraM parivarjayet // 14 // ekavastro na bhuMjIta na kuryAdevatArcanam / na kaMcukaM vinA kAryA devArcA strIjanena tu / / 15 / / " evaM hi puMsAM vastradvayaM strINAM ca vastratrayaM vinA na kalpate devArcAdi / dhautavastraM ca mukhyavRttyAtiviziSTaM kSIrodakAdikaM zvetameva kArya / udAyananRparAzIprabhAvatIprabhRtInAmapi dhautAMzukaM zvetaM nizIthAdAvuktaM / dinakRtyAdAvapi - " seyavatthaniaMsaNotti" kSIrodakAMzukAdyazaktAvapi dukUlAdi dhautikaM viziSTameva kArya / yaduktaM pUjASoDazake - "sitazubhavastreti, " tadvRttiryathA - sitavastreNa zubhavastreNa ca, zubhamiha sitAdanyadapi paTTayugmAdi raktapItAdivarNa parigRhyate iti / " egasADhiaM uttarAsaMgaM karei" ityAdyAgamaprAmANyAduttarIyamakhaMDameva kArya na tu khaMDadvayAdirUpaM / na ca dukUlaM bhojanAdikaraNe'pi sarvadA pavitrameveti lokoktiratra pramANayitavyA, kiMtvanyadhautikava hukUlamapi bhojana malamUtrAzuci sparzavarjanAdinA satyApanIyaM, vyApAraNAnusAreNa punaH punardhAvanadhUpanAdinA ca pAvanIyaM, dhautikaM ca svalpaveLameva vyApArya, prasvedazleSmAdi ca dhau / tikena na spheTanIyaM apAvitryamasakteH, vyApAritavastrAMtarebhyazca pRthag mocyaM tacca parasatkaM prAyo varjanIyaM, viziSya ca bAlavRddhastryAdisatkaM / zrUyate hi kumArapAlanRpasyottarIyadhautike maMtribAhaDAMbaDAnujacAhaDena vyApArite, rAjJoktaM, - " navyaM me'rpaya, " tenoktaM - " dukUlaM navyamapi sapAdalakSe baMberApuryeva niSpadyate, tadIza vyApAritameva cAtrAyAti," tato rAjJA'vyApAritamekaM mArgito'pi baMberAnRpo yadA nAdAt tadA rAjA ruSTazvAhaDaM dAnazauDatvaM na kArya ityuktvA sasainyaM taM prati preSIt / tRtIyamayANe kakSamArgaNe'narpaNAt zrIgRhikaM niSkAsya yathecchaM dAnI caturdazazatIkarabhIbhaTaiH sadyo rAtrau baMberApuramaveSTayat / tadA saptazatIkanyodvAhAvighnAya tAM rAtriM vilaMbya prAtadurga jagRhe / saptasvarNakoTIrekAdazazatIM iyAMzca lalau / durgaM gharaTTaivarNIcakre / tatra deze svasvAmyAjJAM pravarcya saptazatI zAlApatIn pattane samahamAninye / rAjJoktaM tava sthUlalakSatAdoSa eva dRgdoSarakSAmaMtraH, tvaM matto'pyadhikavyayaH / tenoktaM, - mama vyaye svAmino balaM tava tu kasya / ityuktyA tuSTo nRpaH satkRtya 'rAjagharaTTa ' birudaM tasmai dade / ityanyavyApArita dhautike jJAtaM / tathA susthAnAt svayaMjJAtaguNasumAnuSapArzvadvA pavitrabhAjanAcchAdanAnetRmArgAdiyuktyA pAnIyapuSpAdyAnayanaM / puSpAdyarpayituH sumUlyArpaNAdinA prINanaM / evaM mukhakozapavitrasthAnAdiyuktyA asaMsaktazodhitajAtyakesarakarpUrAdimizra zrISaMDagharSaNaM / saMzodhitajAtyadhUpapradIpAkhaMDacokSAdivizeSAkSataviziSTAnucchiSTanaivedyahRdyaphalAdisAmagrI mIlanaM / evaM dravyataH zucitA / bhAvataH zucitA tu rAgadveSakaSAyeyaihikAmuSmika spRhA kau tukavyAkSepAdityAgenaikAgracittatA / uktaM ca- " manova kAyarvastra va pUjopakaraNasthiteH / zuddhiH saptavidhA kAryA zrIarhatpUjanakSaNe // 1 // " evaM dravyabhAvAbhyAM zucirgRhe gRhacaitye, - " Azrayan dakSiNAM zAkhAM pu zrIzrAddhavidhiprakaraNam 41
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAn yoSiccadakSiNAm / yatnapUrva pravizyAMtardakSiNenAMghriNA tataH // 1 // sugaMdhimadhurairdravyaiH prAGmukho vApyudaGmukhaH / vAmanAkhyA pravRttAyAM maunavAn devamarcayet // 2 // " ityAyuktena naiSedhikatriyakaraNapradakSiNAtrayaciMtanAdikena ca vidhinA zucipaTTakAdau padmAsanAdisukhAsanAsInaH caMdanabhAjanAcaMdanaM sthAnAMtare hastatale vA prakSipya kRtabhAlatilakahastakaMkaNaH zrIcaMdanacarcitadhRpadhUpitahastadvayo jinamahaMtaM pUjayitvA vakSyamANAbhiraMgAgrabhAvapUjAbhirabhyarcya saMvaraNaM pratyAkhyAnaM prAk kRtamakRtaM vA yathAzakti karoti devasAkSikamuccArayatIti paMcamagAthArthaH // 5 // tataH vihiNA jiNaM jiNagihe, gaMtuM accei uciaciNtro| uccarai paccakhANaM, daDhapaMcAcAragurupAse // 6 // vyAkhyA-'vihiNetti vidhineti padaM sarvatrApi yojyaM / tato vidhinA jinagRhe gatvA vidhinocitacitArato vidhinA jinamarcayati / vipizcAyaM,-yadi rAjAdimahardikaH tadA, "sabAe iDIe, savvAe dittIe, savAe juIe, savvabaleNaM, savvapo riseNaM" ityAdivacanAta prabhAvanAnimittaM maharyA devahe yAti / yathA dazArNabhadaH , "tathA zrIvIraM vaMde yathA pAka kenApi na vaMditaH" ityahaMkRtikRtaparamA sarvAMgINazRMgArasubhagagajAdicaturaMgasainyadaMtarUpyasvarNamayapaMcazatI paryakikAdhirUDhAMtaHpurAdirUpayA zrIvIraM vNditumaagtH| tanmadApanodAya saudharmeMdraH zrIvIraM vaMditumAgacchan divyAdi vicakre / uktaM ca vRrSimaMDalastave -"causaddhi karisahassA, paNasaya bArasasirAI ptte| kuMbhe aha ahadaMtA, daMtenu avAvi a ||1||atttthl kapattAI, tAsu paumAI huMti patteyaM patte patte battIsa, badanADayavihI diyo / / 2 / / egegakaNiAe, pAsAyavasio apaIpaumaM / aggamahisIhiM sadi upagi jai so tahiM sako // 3 // eyArisaivIe, vijaggamerAvaNaMmi daTu hariM / rAyA dasanabhado, nisaMto punspinno||4|| atra pUrvAcAryapraNItA hastimukhAdisaMkhyAgAthA / yathA--" muhapaNa sayavArUttara, sahassA cattAri channavai daMtA / battIsa sahasa sagasaya aDasahI vAviparimANaM // 1 // kamalANaM dola kA, sahassa bAsahi saigucoAlaM / kaNNiapAsAyANaM, nADayasaMkhA kamalasarisA // 2 // chabbIsakoDisayA igavIsa koDilakacaucattA / igakarikamala dalANaM, mANaM sirisakarAyassa // 3 // causahikarisahassA, muhANa pateamahadaMtANaM / paMcasayavArasuttara savvesiM muhANa vucchAmi // 4 // tivaya koDIo, larakAsagavIsa sahassa addshii| sabamuhANaM saMkhA, daMtANaM taha puNo bucchN||5|| chaccIsaM koDIo, larakAigavIsa sahassa cucttaa| daMtANa sanvasaMkhA, ikkike aTTha purakariNI // 6 // dubhiyakoDisayAI, navakoDigasattarI tahA larakA / bAvannaM ca sahassA, purakariNINaM imA saMkhA // 7 // koDisahassochassaya, koDIo sattasattarI kohI / bAvataraM ca larakA, solasasahassA kamalasaMkhA // 8 // solasakoDAkoDI, sattattari iMti koDilarakA ya / koDisahassa bisatari, koDisa saTikoDIo // 9 // nADagapate saMkhA, bhaNiA pabhaNAmi naTTarUvANaM / paNasayakoDAkoDI, chatIsaM koDikoDIo // 10 // sagasIikoDIlarakA, navakoDisahasta koDisayamegaM / koDINavIsasaMkhA, Avassayacunie bhaNiyA // 11 // prAsAde bhAsAde'STAgramahiSIyuta iMdraH, tatsaMkhyA tu kamalabat / iMdrANIsaMkhyA tviyaM, trayodazasahasrAH koTayaH catuHzatIkoTayaH ekaviMzatiH koTayaH, saptasaptatilakSAH aSTAviMzatizca sahasrAH / ekaikasmin nATake samAnarUpazRMgAranAvyopakaraNA aSTottaraM zataM divyakumArA aSTottaraM zataM divyakanyAzca syuH| evaM zaMkhazrRMga-zaukhikA-peyA-pariparikA-parNava-paTaha-bhaMbhA-horaMbhA-bherI-mallerI-TuMbhi-muraja-mRdaMga-nAMdImRdaMga-AliMga-- kustuMba-gormukha-mardala-vipaMcI-vallaMkI-bhrImarI-SadbhaumarI-parivAdinI-baibIsA-sughoSA-naMdighoSA-mahaitI--kacchapIcitravINA-aumoTa-jhaMjhau-nakula-tUMNI-tuMbavINA-mukuMdai-huIMkA-cicciI -karaiTI-hiMDima-kiNita-kaMDaMbA--dardaraka-dardarikI-kustuMbara-karkezikA-tala-tali-kAMsya'tAla-rigisikA-marikA-zizumArikA-vaMza-vaoNlI-veNu--parilI-baMdhUkapramukhavividhavAdyavAdakAH pratyekamaSTottaraM zataM / zaMkhikA laghuzakhaH kiMcittIkSNasvaraH, zaMkhastu gNbhiirsvrH| peyA mahAkAhalA / pariparikA kolikapaTAvanaddhamukhavAcaM / paNaH paTahavizeSo bhAMDapaTaho vA / bhaMbhA~ DhakkA / horaMbhA mahAdakAM / bherI DhakkAkRti vaacvishessH|oNllrii cauvanadA vistIrNa vlyaakaaraa| dudubhiHbheryAkAraM saMkaTamukhaM devAtocha / murajo mahAmardalaM / mRdaMgaM laghumardalaM / nAMdI mRdaMgamekataH saMkIrNamanyato vistRtaM / AliMgo murjvishessH| kustuMbazcarmAvanaddha thuddH| malamubhayataH samaM / "vipaMcI tritaMtrI viinnaa| bellakI sAmAnyato vINA / parivAdinI saptataMtrI vINA / mahatI zatataMtrI vINA / tuMbavINA tuMbayuktavINA / muMkuMdo murajavizeSo yo'tilInaM pAyo vAdyate / hu~DukkA prasidA / DiDimaH prastAvanAsUcakapaNavavizeSaH / kaDaMbA karaTikA / dairdarakaH prasiddhaH / sa laghuH dardarikA / tailo hastatalaH / vaoNlI tUNavizeSo mukhavAdyaM / bNdhuustuunnvishessH| zeSabhedA lokaajjnyeyaaH| sarve'pyAtodyabhedA ekonapaMcAzadAtoghabhedeSvaMtarbhavaMti / yathA vaMze vAlIveNuparilIbaMdhUkAtodyAni / zaMkhabhaMgazaMkhikAkharamukhIpeyAparaparikAsu gAdaM dhmAyamAnAsu, paTahapaNaveSvAinyamAneSu, bhaMbhAhoraMbhAsvAsphAlyamAnAsu, bherIjhallarIduMdubhISu tADyamAnAsu, 42 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ surajamRdaMganAdImRdaMgeSvAlapyamAneSu, AliMgakustuMbagomukhImardaleSu balAttADyamAneSu, vipaMcIvINAvallakISu mUryamAnAmu, bhrAmarISaDbhrAmarIparivAdinISu spaMdyamAnAsu, babbIsAsughoSAnaMdighoSAsu sAryamANAsu, mahatIkacchapIcitravINAsu kuvyamAnAsu, AmoTajhaMjhAnakuleSvAmoThyamAneSu, tUNatumbavINAsu spRzyamAnAsu, mukuMdahuDukAciccikISu mUryamAnAsu, karaTIDiMDimakiNitakaDaMbAsu vAdyamAnAsu, dardaradardarIkRstuMbarakalazikAsu bADhaM tADyamAnAsu, talatAlakAMsyatAlAsu vAdyamAnAsu, rigisikAlattikAmakarikAzizumArikAsu paya'mANAsu, vaMzaveNuvAlIpiralIbaMdhakeSu phukyamAneSu, te sarve divyakanyAkumArAH samakaM gAyaMti nRtyaMti / 32 nATakanAmAnyamUni svastika-zrIvatsa-naMdyAvartta-varddhamAnaka-bhadrAsana-kalaza-matsya-darpaNa-rUpASTamAMgalikyabhaktivicitra 1, Avata-pratyAvartta-zreNi-prazreNi-svastika-puSyamAnavarddhamAna-matsyAMDaka-makaraMDaka-jAramAra-puSpAvali-padmapatra-sAgarataraMga-vAsaMtIlatA-padmalatA-bhakticitra 2, ihAmRga-RSabha-turaga-nara-makara-vihaga-vyAla-kiMnara-ruru-zarabha-camara-kuMjara-vanalatA-padmalatAbhakticitra 3, ekatocakra--ekata:khaDna-ekatazcakravAla-dvidhAcakravAla-cakrArddhacakravAla 4, caMdrasUryavalayatArAhaMsaikamuktAkanakaratnAvalimavibhaktyabhinayAtmakAvalipavibhakti 5, caMdrodgamasUryodmapravibhaktiyuktatadudgamanapavibhakti 6, caMdrasUryAgamanapavibhaktiyuktAgamanapavibhakti, caMdrasUryAvataraNapavibhakti 8, caMdrasUryAstamanavibhakti 9, caMdrasUryanAgayakSabhUtarAkSasamahoragagaMdharvamaMDalapavibhakti 10, RSabhasiMhalalitahayagajavilasitamattahayagajavilaMbitAbhinayarUpadrutavilaMbita 11,sAgaranAgaramavibhakti 12,naMdAcaMpApavibhakti 13, matsyAMDakamakarAMDakajAramAramavibhakti 14, kakhagaghaGapravibhakti 15, cachajajhApavibhakti 16, TaThaDaDhaNapavibhakti 17, tathadadhanamavibhakti 18,paphavabhamamavibhakti 19, azokaAmrajaMbUkosaMbapallavapavibhakti 20, padyanAgAzokacaMpakacUtavanakuMdAtimuktakazyAmalatApavibhakti 21, druta 22.vilaMbita 23, drutavilaMbita 24, aMcita 25, ribhita 26, aMcitaribhita 27, ArabhaTa 28, bhasola 29, ArabhaTabhasoLa 20,utpAtanipAtamavRttasaMkucitaprasAritarecakaracitabhrAMtasaMbhrAMta 31, tIrthakarAdimahApuruSacaritAbhinayanibaddhaM 32, iti rAjapraznIye / evaM mahardivagRhe yAti / sAmAnyavibhavastvauddhatyaparihAreNa lokopahAsaM pariharan yathAnurupADaMbaraM bhrAmitraputrAdiparivRto vrajati / evaM jinagRhe gatvA puSpatAMbUlasidArthAdInAM kSurikApAdukAkirITavAhanAdInAM ca sacittAcittadravyANAM parihAreNa 1.kirITavarjazeSAbharaNAdyacittadravyANAmaparihAraNa 2, kRtaikapRthulavastrottarAsaMgo 3, dRSTe jineMdrejatibaMdhaM zirasyAropayan 'namo jiNANaM' ti bhaNan praNaman 4, manasazcaikAmyaM kurvan 5, iti paMcavidhAbhigamena naiSedhikIpUrva pravizati / yadArSa" sacitANaM davANaM viusaraNayAe 1, acittANaM davANaM aviusaraNayAe 2, egallasADaeNaM uttarAsaMgeNaM 3, caskuphAse aMjalipaggaheNaM 4, magaso egattIkaraNeNaM ti 5 / "rAjAdistu caityaM pravizastatkAlaM rAjacinAni tyajati / yataH" avahahu rAyakakuhAiM paMca vararAyakakuharUvAiM / khaggaM cha to vAhaNa mauDaM taha cAmarAo a||1||" agradvArapraveze manovAkAyagRhanyApAro niSidhyate, iti jJApanArtha naidhikItrayaM kriyate, paramekaivaiSA gaNyate, gRhAdivyApArasyaikasyaiva niSiddhatvAt / tato mUlabiMbasya praNAmaM kRtvA sarva himAyeNotkRSTaM vastu kalyANakAmairdakSiNabhAga eva vidheyamityAtmano dakSiNAMgabhAge mulaviMdaM kurvan jJAnAditrayArAdhanAyeM pradakSiNAtrayaM dadyAt / uktaM ca-" tato Namo jiNANaMti bhaNia adoNayaM pnnaamNc| kAuM paMcagaM vA bhacinbharaninbharamaNeNaM // 1 // pUaMgapANi parivAraparigaoM gahiramahuraSoseNaM / paDhamANo jiNagugagaNAnabadamaMgaladhutAI // 2 // karadhariajogamuddo, pae pae pANirakaNAutto / dijA payAhiNatigaM, egaggamago jigagugesu // 3 // gihaceiesu na ghaDai, iaresu vi jaivi kAraNavaseNa / tahavi na muMcai maima, sayAvi takaraNapariNAmaM // 4" pradakSiNAdAne ca samavasaraNasya catUrUpazrIjinaM dhyAyan garbhagRhe pRSThavAmadakSiNaditrayasthacitrayaM vaMdo / ata eva sarvasyApi caityasya samavasaraNasthAnIyatayA garbhagRhabAhi ge dinaye mUlaviMcanAmnA bibAni kurvati / evaM ca 'varjayedarhataH pRSThaM' ityukterahapRSThanivAsadoSazcatudikSvapi TaLati / tatazcaityapramArjanapotakalekhyakAdivakSyamANayathocitaciMtApUrva kRtasamagrapUjAsAmagrIkazcaityavyApAraniSdharUpAM dvitIyanaiSadhikI mukhamaMDapAdau kRtvA mUlabisya praNAmatrayapUrva pUjAM karoti / yadabhASyaM-" tatto nisIhiAe, pavisittA maMDavaMmi jiNapurao / mahinihiajANupANI, karei vihiNA paNAmatiaM // 1 // tayaNu harisullasaMto, kayamuhakoso jigiMdapaDimANaM / avaNei rayaNivasi, nimmalaM lomahatyeNaM / / 2 // jiNagihapamajaNaM to, karei kArei vA vi annegaM / jiNanipANaM pUaMto vihiNA kuNai jahajogaM / / 3 // " mukhakozazcASTapuTapaTAMtenAsyanAsAniHzvAsanirodhArtha kAryaH / varSAdau ca nirmAlye kuMvAdisaMsaktirApi syAt tena nirmAlyaM snAtrajalaM ca pRthak pRthag janAnAkramyapavitrasthAne tyajyate, evamAzAtanApi na syAta / gRhapaise cArcAmuvaiH sthAne bhojanAdAvavyApArye pavitrapAtre sthApayitvA karayugadhRtazucikalazAdijalenAbhipiMcet / " bAlattaNami sAmia, sumerusiharaMmi kaNayakalasehiM / tiasAsurehiM havio, te dhanA jehiM dihosi // 1 // " ityAdi ca tadA ciMtyaM / tataH suyatnena vALakakuMcikA vyApArya prakSAlyAMgaM aMgarUkSaNadayena nirjasatApApAya " aMnijAnukararAMseSu mUrdhni pUjA yathAkramaM " ityuktervakSyamANatayA sRSTayA nAMgeSu zrIcaMdanAdinA zrIzrAddhavidhiprakaraNam 43
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'rcayet / ke'pyAhuH " pUrva bhAle tilakaM kRtvA navAMgapUjA kaaryaa|" zrIjinamabhasarikRtapUjAvidhau tu-"sarasasurahicaMdaNeNa devassa dAhiNajANudAhiNakhaMdhaniDAlavAmakaMdhavAmajANularakaNesu paMcasu hiaehiM saha chasu vA aMgesu pUaM phAUNa pacaggakusumehiM gaMdhavAsehiM ca pUei" ityuktaM / yadi ca pAk kenApi pUjA kRtA syAttadA viziSTAnyapUjAsAmagryabhAve tAM notsArayet , bhavyAnAM taddarzanajanyapuNyAnubaMdhipuNyAnubaMdhasyAMtarAyamasaMgAt, kiMtu tAmeva vizeSayet / yadavRhadabhASyaM"aha puvvaM ciya keNai, havija pUA kayA suvihaveNa / taMpi savisesasohaM jaha hoi tahA tahA kujjaa||1|| nimmallapi na evaM, bhannai nimmallalarakaNAbhAvA / bhogaviNaTaM davvaM, nimpallaM biti gIyatthA // 2 // itto ceva jiNANaM, pUNaravi ArovaNaM kugaMti jahA / vatthAharaNAINaM, jugaliakuMDaliamAINaM // 3 // kahamanaha egAe, kAsAIe jiNidapaDimANaM / aTThasayaM lUhatA, vijayAI vaniA samae // 4 // " yada jinabiMbAropitaM sada vicchAyIbhUtaM vigaMdhaM jAtaM dRzyamAnaM ca niHzrIkaM na bhavyajanamanaH pramodahetusta nirmAlyaM bruvaMti bahuzrutA iti saMghAcAravRttau / pradyumnasUrikRte vicArasAramakaraNetvevamuktaM-"ceiadavvaM duvihaM, pUA nimmallabheao ittha / AyANAI davvaM, pUAritthaM muNeyavvaM // 1 // askayaphalabalivatthAi saMtithaM jaM puNo daviNajAyaM / taM nimmalaM vuccai, jiNagihakammami uvaogo // 2 // " atra daukitAkSatAdernirmAlyatvamuktaM, paramanyatrAgame prakaraNa caritrAdau vA kApi na dRzyate, vRddhasaMpradAyAdinApi kApi gacche'pi nopalabhyate / yatra ca grAmAdAvAdAnAdidravyAgamopAyo nAsti, tatrAkSatabalyAdidravyeNava pratimAH pUjyamAnAH saMti / akSatAdernirmAlyatve tu tatra pratimApUjApi kathaM syAta tasmAyogavinaSTasyaiva nirmAlyatvaM yuktiyuktaM pratibhAti / "bhogaviNaTuM davvaM nimmalaM biti gIatthA" ityAgamokterapi, tatvaMtu kevaligamyaM / caMdanapuSpAdipUjA ca tathA kAryA yathA jinasya cakSurmukhAcchAdanAdi na syAt, sazrIkatAtirekazca syAt, tathaiva draSTRNAM pramodapuNyavRddhyAdi saMbhavAt / aMgAgrabhAvaizca tridhA pUjA / tatra nirmAlyApanayanaM, pramArjanAMgaprakSAlanaM, vAlakakUcikAvyApAraNaM, pUjanaM, kusumAMjalimocanaM, paMcAmRtasnAtraM, zuddhodakadhArAmadAnaM, dhUpitasvacchamRdugaMdhakASAyikAdivatraNAMgarUkSaNaM, karpUrakuMkumAdimizragozIrSacaMdanavilepanAMgIvidhAnAdi, tathA gorocanAmRgamadAdibhistilakapatrabhaMgyAdikaraNaM, nissapatnaratnasauvarNamuktAbharaNaraupyasuvarNapuSpAdibhiralaMkaraNaM / yathA zrIvastupAlaH svakAritasapAdalakSabiMbAnAM zrIzajayasarvabimbanAMca ratnasva bharaNAni kAritavAn / yathA vA damayaMtI mAmbhave'STApade caturvizaterahatArAtnatilakAni dadau / evaM cAnyeSAmapi bhaavvRddhyaad| yataH-"pavarehiM sAhaNehiM, pAyaM bhAvovi jAyae pvro| na ya anno uvaogo, eesiM sayANa ltttthyro||1||" tathA paridhApAnakA caMdrodayAdi vicitradukUlAdivastraiH paridhApanaM / graMthima-veSTima-pUrima-saMghAtimarUpacaturvidhapradhAnAmlAnavidhyAnItazatapatrasahasrapatrajAtIketakacaMpakAdivizeSapuSpairmAlA-mukuMTa-ziraska- pusspgRhaadivircnN| jinahaste sauvrnnbiijpuurnaalikerpuugiiphlnaagvlliidlnaannkmudrikaamodkaadimocnN| dhRpotkSepasugaMdhavAsamakSepAdyapi sarvamaMgapUjAyAM bhavati / tathoktaM vRhadbhASye "NhavaNavilevaNaAharaNavatthaphalagaMdhadhUvapupphehiM / kIrai jiNaMgapUA, tattha vihI esa nAyavyo // 1 // vatyeNa baMdhiUNaM, nAsaM ahavA jahA samAhIe / vajeavvaM tu tayA dehami vi kaMDuaNamAI // 2 // " anyatrApi "kAyakaMDUyaNaM vajje, tahA khelavigiMcaNaM / thuithuttabhaNaNaM ceva, pUaMto jagabaMdhuNo // 1 // " devapUjAkSaNe ca mukhyavRttyA maunameva kArya, tadazaktau pApaheturvacaH sarvathA tyAjyaM, naiSedhikIkaraNe gRhAdivyApAraniSedhAt, tata eva pApahetuH saMjJApi vA, anaucityAdimasaMgAdapi / yathA dhavalakkavAsI zreSThI jiNahAkotiHstho ghRtakutupakaposAdibhAravahanena nirvAhI bhaktAmarastavAdi smRteH tuSTacakrezvarIdattavazyakRdratnamAhamnA mArge duSTatayA vikhyAtaM cauratrayaM jaghAna pattane bhImadevanRpo'dUtaM tamudaMtaM zrutvA sabahumAnamAkArya tasmai dezarakSArtha kharaM ddau| tadA zatruzalyaH senAnIH seya'mAkhyat / khAMDau tAsu samappir3a, jasu khaMDai abhAsa / jiNahA ika samappii, tuLacelau kappAsa // 1 // " sa pratyAha "asidhara ghaNudhara kuMtadhara, sattidharA ya bahUA sattusala je raNi suranara jaNaNiti viralapasU a // 1 // azvaH zastraM zAstraM vANI vINA narazca nArI ca / puruSavizeSa prAptA bhavaMtyayogyAzca yogyAzca // 2 // " taduktyA hRSTo nRpaH taM taMlArasaM cakre / tena gurjaratrAyAM coranAma niSThApitaM / anyedyuH surASTrAcAraNastatparIkSArtha kRtoSTracauryastadbhaTairbaddhaH mAtardevapUjAkSaNa jiNahAne nItaH tena puSpadvaMtatATanasaMjJAkaraNe cAraNaH poca-"jiNahAnai jiNavaraha na milai tAro tAra / jiNi kari jiNavara pujii, te kima mAraNahAra? // 1 // " tatastena hINena caurya na kAryamityuktvA sa muktaH prAha-"ikA corI sA kiA, jA kholaDai namAi / bIjI corI kima karai, cAraNa cora na thAya // 1 // " tatazcAraNaH samyagulyA pridhaapitH| jiNahAkhyo yAtrAcaityapustakalekhanAdipuNyaM cakre / polikazulkamocanAdi ca, tattu jane'dyayAvanirvahate iti jiNahAkamabaMdhaH / mUlabiMbasavistarapUjAnaMtaraM ca sRSTyA sarvAparabipUjA yathAyogaM kAryA / dvArabiMbasamavasaraNabiMbapUjApi mukhyabiMbapUjAdyanaMtaraM garbhagRhAnirgamanasamaye karttavyA saMbhAvyate natu praveze, pUrva mUlabiMbasyaiva pUjAyA aucityapratibhAsAt / AsannIbhUtatvena dvArabiMbAdeH pUrva pUjane vRhAcaityapraveze'nekabiMbAnAmAsannIbhavanena pUrva pUjAmasaMgaH / tathA cAlpapuSpAdisamAptI mUlArcApUjApi na syAt / tathA zrIzatrujayaraivatAditIryeSu prave 44 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zamArgAsannAnyAnyacaityA pUjane mukhyacaityagamanamapi prAMta prsnyte,| na caivaM yujyate, upAzramapraveze AsanasAdhUnAmApi guruvaMdanAtpUrva vaMdanaprasaMgAt / praNAmamAtraMtvAsannArcAdInAM pUrvamapiyuktaM / tRtIyopAMgAvisaMvAdinyAM saghAcAroktavijayadevavaktavyatAyAmapi dvArasamavasaraNabiMbapUjA pazcAduktA / yathA-" to gaMtu suhammasahaM, jiNasakahA daMsaNaMmi pnnmittaa| ugghADittu samugge, pamajjae lomahatyeNaM / / 1 / / surahijaleNigavIsaM, vArAparakAliANuliMpittA / gosIsacaMdaNeNaM, to kusumAIhiM accei // 2 // to dArapaDimapU, sahAsa paMcasuvi karai puvvaM va / dAracaNAi sesaM, taia uvaMgAu nAyavvaM / / 3 // " tasmAnmUlanAyakasya pUjA sarvebhyo'pi pUrva savizeSA ca kAryA / uktamapi-" uciataM pUAe, visesakaraNaM tu mUlabiMbassa / jaM paDai tattha paDhama, jaNassa diTThI sahamaNeNaM // 1 // " ziSyaH-"pUAvaMdaNamAI, kAUNegassa sesakaraNaMmi / nAyagasevagabhAvo. hoi ko loganAhANaM // 2 // egassAyarasArA, kIrai pUAvaresi thovayarI / esAvi mahAvanA, lakhi jai niuNabuddhIhi // 3 // " AcArya:-" nAyagasevagabuddhI, na hoi eesu jANagajaNassa / picchaMtassa samANaM, parivAraM paaddiheraaii||4|| vavahAro puNa paDhama, paiTio mUlanAyago eso / avaNijjai sesANaM, nAyagabhAvo na uNa teNa // 5 // vaMdaNapUagabaliDhoaNesu egassa kIramANesu / AsAyaNA na diTThA, ucitapavittassa purisassa / / 6 // jada mimmayapaDimANaM, pUA pupphAiehiM khalu uciaa| kaNagAi nimmiANaM, uciatamA majjaNAI vi / / 7 // kallANagAikajjA, egassa visesapUakaraNe vi / nAvanA pariNAmo, jaha dhammijaNassa sesesu // 8 // uciapavittiM evaM, jahA kugaMtassa hoi nAvannA / taha mUlaviA, visesakaraNe vi taM natthi // 9 // jiNabhavaNabiMbapUA, kIrati jiNANa no kae kiMtu / suhabhAvaNAnimittaM, buhANa iyarANa bohatthaM // 10 // cehareNa keI, pasaMtarUveNa kei vibeNa / pUAisayA anne, ame bujjhati uvaesA // 11 // " ata eva caityaM gRhacaityaM ca tathA tayobibAni viziSya ca mukhyabiMba yathA svasAmarthya dezakAlAdyapekSamativiziSThAni kArayati / gRhacaityaM hi pittalatAmrAdidhAtumayaM saMpratyapi kArayituM zakyate / tadazaktau daMtAdimayaM daMtabhramaryAdiracanApittalahiMgulazobhApravarakoraNIviziSThakASThAdimayaM vA kAryate / tathA caitye gRhacaitye ca pratyahaM sarvataH pramArjanaM yathAvilokyamAnatailAbhyaMjanaM sudhAdhavalanaM jinacaritrAdivicitracitraracanaM samagrapUjopakaraNasamAracanaM paridhApanikAcaMdrodayapadAnAdi ca tathA karoti yathA sazrIkatAtirekaH syAt / gRhacaityopari ca dhautikAdyapi na mocyaM, caityavattatrApi caturazItyAzAtanAnAM varjanIyatvAt , pittalazailAdimayyo'rcAzca snapanAnaMtaramakenAMgarUkSaNena sarvato nirjalIkRtya pratyahaM dvitIyena mRdUjjavalAMgarUkSaNena muhurmuhuH sarvataH spRzet , evamarcAnAmaujjavalyaM syAt / yatra yatra svalpo'pi jalakledastiSThati tatra tatra zyAmikA syAditi, sa sarvathA vyapAsyate, kesarabahulacaMdanavilepanenApyadhikAdhikamaujjvalyaM tAsAM syAt / na ca paMcatIrthIcaturviMzatipaTTAdau mithaH snAtrajalasparzAdinA doSa AzaMkyaH, yadAhuH-"rAyappaseNaijje, sohamme sUriyAbhadevassa / jIvAbhigame vijayApurIi vijayAidevANaM // 1 // bhiMgAralomahatthayalUhaNayA dhRvdhnnmaaiiaN| paDimANaM sakahANaya pUAe ikkayaM bhaNiyaM / / 2 / / nivvuajiNiMdasakahA saggasamuggemu tisu vi loesu / annonnaM saMlaggA, NDavaNajalAIhiM sNputttthaa||3|| puvvadharakAlavihiA, paDimAI saMti kesu vi puresu| vattarakA khettarakA, mahakayA gNthdivaay||4||" ekasyAItaH pratimA vyatkyAkhyA 1, ekatra paTTAdau caturviMzatipratimA kSetrAkhyA 2, evaM saptatizatapratimA mahAkhyA 3, -" mAlAdharAiANa vi, dhuvaNajalAI phusei jiNabiMbaM / putthaya pattAINa vi, uvaruvari pharisaNAIaM // 5 // tA najai no doso, karaNe cauvIsavaTTayAINaM / AyaraNAjuttIo, gaMthesu a dissamANa ti||6||" vRhadbhASye'pyuktaM--"jiNarididaMsaNatyaM, egaM kArei koi bhattijuo / pAyaDiapADiheraM, devAgamasohiaM ceva // 1 // daMsaNanANacarittArAhaNakajje jiNAttiaM koi / paramiDhinamokAraM, ujjamiuM koi paMcajiNe // 2 // kallANayatavamahavA, ujjamiuM bharahavAsabhAvitti / bahumANavisesAu, keI kAraMti cauvvIsaM / / 3 / / ukkosa(saM)sattarisayaM, naraloe viharaitti bhattIe / sattarisayaMpi koI, biMbANaM kArai dhaNaho // 4 // " tasmAt tritIrthIpaMcatIrthIcaturviMzatipaTTAdikAraNaM nyAyyameva dRzyate / ityaMgapUjA 1 / raupyasauvarNazAlisiddhArthAdyakSatairaSTamagalAlekhanaM / yathA zreNikanRpasya pratyahamaSTottarazatasauvarNayavaiH / anyathA vA jJAnadarzanacAritrArAdhananimittaM dRSTyA puMjatrayeNa paTTAdau viziSTAkSataDhaukanaM, tathA vividhAnAM kUrAdyazana1zarkarAguDAdipAnarapakAnaphalAdikhAdya3 tAMbUlAdisvAdyAnAM 4 DhaukanaM / gozIrSacaMdanarasena paMcAGgalitalaimaMDalAlekhanAdi puSpaprakarArAtrikAdi ca sarvamagrapUjAyAmatarbhavati / yad bhASyaM-" gaMdhavanaTTavAia, lavaNajalArattiAi dIvAI / jaM kiccaM taM savvaMpi oarai aggapUAe // 1 // " naivedyaprajA ca pratyahamapi sukarA mahAphalA ca, dhAnyasya viziSya ca rAddhasya jagajjIvanatayA sarvotkRSTaratnatvAt , tata eva vanavAsAgatazrIrAmeNa mahAjano'ntrasya kuzalaM pRSTaH / kalahanivRttiprItyAdyapi mitho'nnabhojanenaiva sudRDhaM / devA api naivedyena prAyaH prIyaMte / zrUyate hyagnivetAlaH zatamRDhakanaivedyAdinA vikramAdityasya vshiibhuutH| bhUtapretAdayo'pi jhareyIkSipavaTakAdyannamevottAraNAdau yAcaMte / tathA dikpAlAdInAM baliH tIrthakRddezanAnaMtarabalizcAnnenaiva kriyate / niHsvo ilI sAdhRktyAsanacaitye nityaM naivedyaM dadAno'nyadotsUre siMharUpabhikSutrayadarzanaparIkSAtuSTayakSagirA saptame'ti svayaMvare kanyAM nRpajayaM rAjyaM ca zrIzrAddhavidhiprakaraNama 45
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ lebhe / loke'pyuktaM-"dhUpo dahati pApAni dIpo mRtyuvinAzanaH / naivedye(yaM) vipulaM rAjyaM siddhidAtrI pradakSiNA // 1 // " annAdisarvavastuniSpattihetutvAdinA jalamannAderapyatizAyIti tadvaukanamapi kArya / naivedyArAtrikAdyAgame'pyuktaM / yadAvazyakaniyuktau-'kIrai bliitti'| nizIye'pi "tao pabhAvaIe devIe savvaM balimAi kAuM bhaNioM devAhidevo vaddhamANasAmI tassa paDimA kIrau tti vAhio kuhADo duhAjAyaM picchai, savAlaMkAravibhUsi bhayavao paDimaM / " nizIthapIThe'pi"balitti asivovasamanimittaM kUro kijai / " nizIthacUrNau ca-"saMpatirAjA rahaggao vivihaphale khajagabhujagea kavaTTagavatthamAI ukiraNe karei / " kalpe'pi-" sAhammio na saMtyA, tassa kayaM teNa kappai jaINaM / jaM puNa paDimANakae, tassa kahA kA ajIvattA // 1 // " pratiSThAmAbhRtAt zrIpAdaliptodhdhRtapratiSThApaddhatau ca yathAbhANitamAgame-" ArattiamevayAraNa, maMgaladIvaM ca nimmitraM pacchA / caunArIhiM vi nimmatthaNaM ca vihigAu kAyavvaM // 1 // " mahAnizIthe'pi tRtIyAdhyayane-"arihaMtANaM bhagavaMtANaM gaMdhamallapaIvasaMmajjaNovalevaNavicittabalivatthadhuvAiehiM pUAsakkArehiM paidiNamanbhaccaNaM pakuvANA titthucchappaNaM karemo tti // " ityagrapUjA 2 / bhAvapUjA tu jinapUjAvyApArAniSedharUpatRtIyanaSedhikIkaraNapUrva jinAd dakSiNadizi puMsaH, striyAstu vAmadizi AzAtanAparihArArthaM jaghanyato'pi saMbhave navahastamAnAt , gRhacaityAdau tu haistahastArddhamAnAt , utkRSThatastu SaSThiistamAnAdavagrahAdvahiH sthityA caityavaMdanA viziSThastutyAdibhiH syAt / mAha ca-"taiAo bhAvapUA, ThAuM ciivaMdaNocie dese / jahasatti cittathuithuttamAiNA devavaMdaNayaM // 1 // " nizIye'pi-" so u zAstAsta thakaraH gaMdhArasAvao thayathuIhiM thuNaMto tattha giriguhAe ahorattaM nivaasio|" tathA vasudevahiMDau-" vasudevo paccUse kayasamattasAvayasAmAiAiniyamo gahiapaccarakANo kayakAussaggathuivaMdaNo tti / " evamanekatra zrAvakAdibhirapi kAyotsargastutyAdhaizcaityavaMdanA kRtetyuktaM / caityavaMdanA ca jaghanyAdibhedAt tredhA / yadbhASyaM-" namukkAreNa jahannA, ciivaMdaNa majjha daMDathuijualA / paNadaMDathuicaukkathayapaNihANehiM ukkosA // 1 // " vyAkhyA-namaskAreNAMjalibaMdhazironamanAdilakSaNapraNAmamAtreNa, yadvA 'namo arihaMtANaM' ityAdinA, atha caikena zlokAdirUpeNa namaskAreNeti, jAtinirdezAda bahubhirapi namaskAraiH, yadvA praNipAtAparanAmatayA praNipAtadaMDakAkhyazakrastavenaikena / / madhyA madhyamA daMDazcaityastavadaMDo 'arihaMtaceiANaM' ityAdiH stutiH pratItA yA tadaMte dIyate te eva yugalaM yasyAM saa2| paMcadaMDAH zakrastava-caityastava-nAmastava-zrutastava-siddhastavAkhyAH, praNidhAnaM 'jayavIarAya' ityAdi / -" anne biti igeNaM, sakkathaeNaM jhnnvNdnnyaa| tigeNa majjhA, ukkosA carahiM paMcahiM vA // 2 // iriyAe puvvaM vA, paNihANaM ceva sakathayabhaNaNe / duguNaciivaMdaNaM te ca huMti sakkatthayA tinni // 3 // igavAravaMdeNe puvai paJcha sakatthaehiM te cauro / duguNiavaMdaNae vA, pubi pacchA ca sakkathae // 4 // sakatthao a iriyA daguNi ciivaMdaNAi taha tini / dhuttapaNihANa sakkatthao a ia paMca sakatdhayA // 5 // " caityavaMdanAzca pratyahaM sapta mahAnizIthesAdhoHmoktAH, zrAddhasyApyutkarSataH sapta / yada bhASyaM-"paDikamaNe ceiia-jimnn-crim-pddikmnn-sunnpaiddibohe| ciivaMdaNa ia jaiNo satta u velA ahoratte // 1 // paDikamao gihiNo vi hu sagavelA paMcavela iyarassa / pUAsu tisaMjhAsu a hoi tivelA jahanneNaM // 2 // " tatra dve AvazyakayoH dve svApAvabodhayoH trikAlapUjAnaMtaraM tisrazceti sapta, ekAvazyakakaraNe tu Sad, svApAdisamaye tadakaraNe pNcaadyopi| bahudevagRhAdau tu saptAdhikA api / yadApi pUjA na syAttadApi trisaMdhyaM devA vandyAH zrAddhena / yadAgamaH-"bho bho devANuppiA ajjappabhiie jAvajjIvaM tikAliaMavvarikattAcalegaggacitteNaM ceie vaMdiavve, iNameva bho maNuattAo asuiasAsayakhaNabhaMgurAo sAraMti, tattha puvvaNhe tAva udagapANaM na kAyavvaM jAva ceiesAhU ana vaMdie, tahA majjhaNhe tAva asaNakiriaM na kAyavvaM jAva ceie na vaMdie / tahA avarahe ceva tahA kAyavvaM jahA avaMdiehiM ceiehiM no sijjAyalamaikkamijjai / " tathA-"supabhAe samaNovAsagassa pANaMpi kappai na pAuM / no jAva ceiAI, sAhUvi a vaMdiA vihiNA // 1 // majjhaNhe puNaravi vaMdiUNa niyameNa kappae bhuttuM / puNa vaMdiUNa tAI, paosasamayaMmi to suai // 2 // " gItanRttAdyagrapUjAyAmuktaM bhAvapUjAyAmapyavatarati, tacca mahAphalatvAnmukhyavRttyA svayaM karotyudAyananRparAjJI prabhAvatI yathA / yanizIthacUrNi:-"pabhAvaI vhAyA kayakouamaMgalA mukillavAsaparihiA jAva aTTamIcauddasIsu a bhattirAeNa sayameva rAo naTTovayAraM karei, rAyAvi tayANuvittie murayaMvAei ti / " pUjAkaraNAdau cAhatazchadmasthakevalisiddhAvasthAtrayaM bhAvayet / yadbhASyaM-"NhavaNaccagehiM chaumatthavattha 1, paDihAragehiM kevliaN2| paliaMkussaggehi a, jiNassa bhAvijjasiddhattaM 3 // 1 // " snApakaiH parikaroparighaTitagajArUDhakarakalitakala zairamarairarcakaizca tatraiva ghaTitamAlAdhAraiH kRtvA jinasya chadmasthAvasthAM bhAvayet / chadmasthAvasthA ca tridhA janmAvasthA 1 rAjyAvasthA 2 zrAmaNyAvasthA ca 3 tatra snapanakArairjanmAvasthA, mAlAdhArairAjyAvasthA, zrAmaNyAvasthA tu bhagavato'pagatakezazIrSamukhadarzanAtsujJAtaiva / pAtihAryeSu parikaroparitanakalazobhayapArthaghaTitaiH patraiH kaMkeliH 1, mAlAdhAraiH puSpavRSTiH 2, vINAvaMza 46 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaiH pratimobhayapArzvavartibhirdivyo dhvaniH 3, zeSANi sphuTAnyeva / itibhAvapUjA 3|-"pNcossyaarjuttaa, pUA aTThovayArakaliA ya / riddhiviseseNa puNo, neA savvovayArAvi // 1 // tahi paMcuvayArA, kusumarakayagaMdhadhUvadIvahiM / 1 kusumarakaya-gaMdhe-paIve-dhUva-nevaja-phala-jalehiM puNo / aTThavihakammahaNaNI, aDhuvayArA havai pUA // 1 // savvovayArapUA, NhavaNaccaNavatthabhUsaNAIhiM / phalabalidIvAInaTTagIaArattiAihiM // 2 // " iti vRhadbhASyAyuktaM pUjAbhedAyaM / tathA -" sayamANayaNe paDhamA, bIA ANAvaNaNa annehiM / taiA maNasA saMpADaNeNa varapupphamAiNaM / / 1 // " iti kAyavAGmanoyogitayA karakAraNAnumatibhedatayA ca pUjAtrikaM / tathA-"pUpi pupphAmisathuipaDivattibheao cauvihaMpi jahAsattIe kujjaa|" lalitavistarAdau tu puSpAmiSastotrapratipattipUjAnAM yathottaraM prAdhAnyamityuktaM / tatrAmiSaM pradhAnamazanAdi bhogya vastu / yada gauDaH-"utkoce palale na strI AmiSaM bhogyavastuni / " pratipattiH punaravikalAptopadezaparipAlanA / ityAgamoktaM pUjAbhedacatuSTayaM / tathA-" duvihA jiNiMdapUA, dave bhAve a tattha davvaMmi / davvehiM jiNapUA, jiNaANApAlaNaM bhAve // 1 // " ityAdyuktaM dravyabhAvAdilakSaNaM pUjAbhedadvayAdi / tathA-" pupphAruhaNaM gaMdhAruhaNaM" ityAdayaH saptadaza, snAtravilepanAdayazcaikaviMzatiH pUjAbhedA aMgAdipUjAtraye sarvavyApakeM'tarbhavaMti / saptadazapUjAbhedAMzcaivamUcuH-"NhavaNavilevarNaaMgaMmi caraku jualaM ca vAsapUAe / pupphAruhaNaM mAlAruhaNaM taha vanneyAruhaNaM // 1 // cunnAruhaNaM jiNapuMgavANa AharaNarohaNaM ceva / pugiha pupphagaro, Arati maMgalaiMpaIvo // 2 // dIvo dhRvurakevaM, nevaja suhaphalANaDhoaNayaM / geaM naTTa baja, pUjAbheA ime sattara // 3 // " ekaviMzatibhedapUjAdividhizcaivamuktaH-" snAnaM pUrvAmukhIbhUya pratIcyA daMtadhAvanam / udIcyAM zvetavastrANi pUjA pUrvottarAmukhI // 1 // gRhe pravizatAM vAmabhAge zalyavivarjite / devatAvasaraM kuryAtsArddhahastolabhAmike // 2 // nIcairbhUmisthitaM kuryAddevatAvasaraM yadi / nIcairnIcaistato vaMzaH saMtatyApi sadA bhavet // 3 // pUjakaH syAdyathA pUrva uttarasyAzca saMmukhaH / dakSiNasyA dizo varja vidigvarjanameva hi // 4 // pazcimAbhimukhaM kuryAt pUjAM jaineMdramUrtaye / caturthasaMtaticchedo dakSiNasyAmasaMtatiH // 5 // AneyyAM tu yadA pUjA dhanahAnirdine dine / vAyavyAM saMtatirnaiva nairRtyAM ca kulakSayaH // 6 // aizAnyAM kurvatAM pUjAM saMsthitirnaiva jAyate / aMghri-jAnu-kara-seSu mUrdhni pUjA yathAkramam // 7 // zrIcaMdanaM vinA naiva pUjA kAryA kadAcana / bhAle kaMThe hRdaMbhojodare tilakakAraNam // 8 // navabhistilakaiH pUjA karaNIyA niraMtaram / prabhAte prathamaM vAsapUjA kAryA vicakSaNaiH // 9 // madhyAhe kusumaiH pUjA saMdhyAyAM dhUpadIpakAt / vAmAMze dhRpadAhaH syAjjalapAtraM tu saMmukham // 10 // aheto dakSiNe bhAge dIpasya vinivezanam / dhyAnaM tu dakSiNe bhAge caityAnAM vaMdanaM tathA / / 11 // hastAtmaskhalitaM kSitau nipatitaM lagnaM kacitpAdayoryanmU|rdhvagataM dhRtaM kuvasanai bheradho yaddhRtam / spRSTaM duSTajanairghanairabhihataM yadRSitaM kITakaistyAjyaM tatkusumaM dalaM phalamatho bhaktairjinapItaye // 12 // naikapuSpaM dvidhA kuryAnna cchidyAtkalikAmapi / caMpakotpalabhedena bhaveddoSo vizeSataH / / 13 / / gaMdhadhUpAkSataiH sragbhiH pradIpairbalivAribhiH / pradhAnaizca phalaiH pUjA vidheyA zrIjinezituH / / 14 // zAMtau zvetaM tathA pItaM lAbhe zyAma parAjaye / maMgalArthe tathA raktaM paMcavarNa ca siddhaye // 15 // paMcAmRtaM tathA zAMtI dIpaH syAtsaghRtairguDaiH / vahI lavaNanikSepaH zAMtyai tuSTayai prazasyate // 16 // khaMDite saMdhite chinne rakte raudre ca vaassi| dAnapUjAtapohomasaMdhyAdi niSphalaM bhavet // 17 // 'agrapUjA' ityapi pAThaH 'apapUra ' isyapi padmAsanasamAsIno nAsAgranyastalocanaH / maunI vastrAvRtAsyo'yaM pUjAM kuryAjinezituH // 18 // snAnaM vilepana-vibhUSaNa-puSpavAsa-dhUpa-dIpa-phala-taMdula-patra-pUgaiH / naivedya-vAri-vasanaizcamarItapatra-vAditra-gIta-naTana-stuti-kozavRddhyA // 19 // ityekaviMzatividhA jinarAjapUjA khyAtA surAsuragaNena kRtA sadaiva / khaMDIkRtA kumAtibhiH kalikAlayogAda yadyatmiyaM tadiha bhAvavazena yojyam // 20 // " iti pUjAprakaraNamumAsvAtivAcakakRtamiti prsiddhiH| tathA-'aizAnyAM devatAham' iti vivekavilAse / tathA-"na vaiSamye na pAdasthe na caivotkaTikAsane / naivorce vAmapAde na na pUjA vAmahastataH // 1 // na zuSkaiH pUjayeddevaM kusumaina mahIgataiH / na vizIrNadalaiH spRSTai zubhairnA'vikAzibhiH // 2 // kITakozApaviddhAni zIrNaparyuSitAni ca / varjayedarNanAbhena vAsitaM yadazobhanam // 3 // pRtigaMdhInyagaMdhIni amlagaMdhIni varjayet / malamUtrAdinirmANAducchiSTAni kRtAni ca // 4 // " savistarapUjAvasare ca nityaM vizeSatazca parvasu tripaMcasaptakusumAJjaliprakSepAdipUrva bhagavataH snAtraM vidheyaM / tatrAyaM vidhiH, prAtaH pUrva nirmAlyotsAraNaM prakSAlanaM saMkSepapUjA ArAtrikaM maMgalamadIpazca / tataH snAtrAdisa vistaradvitIyapUjAmAraMbhe devasya puraH sakuGkamajalakalazaH sthApyaH / tataH-" muktAlaMkAravikArasArasaumyatvakAMtikamanIyam / sahajanijarUpanirjitajagattrayaM pAtu jinabimbam // 1 // " ityuktvAM'laGkArottAraNam / -" avaNi kusumAharaNaM payaipaiTiamaNoharacchAyaM / jiNarUvaM majaNapIThasaMThiaM vo sivaM disau // 2 // " ityuktvA nirmAlyottAraNam / tataH prAguktakalazadAlanaM pUjA ca / atha dhautadhUpitakalazeSu snAtrAIsugaMdhajalakSepaH, zreNyA teSAM vyavasthApanaM sadvastreNAcchAdanaM ca / tataH svacaMdana(pAdinA kRtatilakahastakaMkaNahastadhRpanAdikRtyAH zreNisthAH zrAvakAH kusumAJjalipAThAn paThanti zrIzrAddhavidhiprakaraNam 47
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatra-"sayavattakuMdamAlai, bahuvihakusumAI pNcvnnaaii| jiNanAhaNhavaNakAle diti surA kusumaMjalI hitttthaa||3||" ityuktvA devasya mastake puSpAropaNaM / -"gNdhaayddiamhuarmnnhrjhNkaarsddsNgiiaa| jiNacalaNovari mukkA harau tumha kusumaMjalI duri // 4 // " ityAdipAThaiH pratigAthAdipAThaM jinacalanoparyekena zrAvakeNa kusumAJjalipuSpANi kSepyANi / sarveSu kusumAJjalipATheSu ca tilakapuSpapatradhupAdivistaro jnyeyH| athodaarmdhursvrennaadhikRtjinjnmaabhissekklshpaatthH| tatoghRtekSurasadugdhadadhisugandhijalaiH paJcAmRtaiH snAtrANi / snAtrAntarAleSu ca dhUpo deyaH / snAtrakAle'pi jinaziraH puSpairazUnya kArya / yadAhu,divetAlazrIzAntisUrayaH -" AsnAtraparisamApterazUnyamuSNISadezamIzasya / sAntardhAnA'bdhArApAtaM puSpottamaiH kuryAt // 1 // " snAtre ca kriyamANe niraMtaraM cAmarasaGgItatUryAdyADambaraH sarvazaktyA kaaryH| sarvaiH snAtre kRte punarakaraNAya zuddhajalena dhArA deyA / tatpAThazvAyam--" AbhiSekatoyadhArA dhAreva dhyAnamaNDalAgrasya / bhavabhavanabhittibhAgAn bhUyo'pi bhinattu bhAgavatI // 1 // " tato'GgarUkSaNavilepanAdipUjA prAkapUjAto'dhikA kAryA / sarvaprakArairdhAnyapakAnazAkavikRtiphalAdibhirbaliDhaukana, jJAnAdiratnatrayAvyasya lokatrayAdhipaterbhagavato'gre puJjatrayeNocitaM snAtrapUjAdikaM pUrva zrAvakaidalaghuvyavasthayA, tataH zrAvikAbhiH kArya / jinajanmamahe'pi pUrvamacyuteMdraH svasurayutastato yathAkramamanye indrAH snAtrAdi kurvanti / snAtrajalasya ca zeSAvat zIrSAdau kSepe'pi na doSaH saMbhAvyaH / yaduktaM hemeM zrIvIracaritra-" abhiSekajalaM tattu surAsuranaroragAH / vavaMdire muhuH savo cikSipuH // 1||"shriipdmcrite'pyekontriNshe uddeze aSADhazuklASTamyA Arabhya dazarathanRpakAritASTAhnikAcaityasnAtramahAdhikAre-"taM NhavaNasaMtisalilaM, naravaiNA pesiaM samajjANaM / varUNavilayAhiM neuM, chuDhaM cia uttamaMgesu // 1 // kaMcuihatyovagayaM, jAvayagaMdhodayaM cirAvei / tAvaya varaggamahisI, pattA sogaM ca kovaM ca // 2 // " ityaadi| -"sA kaMcuiNA kuddhA, ahisittA teNa sNtislilennN| nivvaviyamANasaggI, pasannahiyaA tao jaayaa|||3||" vRhacchAMtistave'pi zAMtipAnIyaM mastake daatvymityuktN|shruuyte'pi jarAsaMghamuktajarayopadrutaM svasainyaM zrInemigirA kRSNenArAdhya(da)nAgendrApAtAlasthazrIpArthapatimAM zaMkhezvarapare AnAyya tatsnapanAmbunA pttuucke| jinadezanAsadmani nRpAdyaiH bhakSiptaM kUrarUpaM balimamapatitaM devA gRhNanti. tadarbhArTa nRpaH zeSaM tu janAH / tatsikthenApi zirasi kSiptena vyAdhirupazAmyati, SaT mAsAMzcAnyo na syAdityAgame'pi / tataH sadagarupratiSThitaH prauDhotsavAnIto dukUlAdimayo mahAdhvajaH pradakSiNAtrayAdividhinA pradeyaH / sarvairyathAzakti paridhApanikA ca mocyA / athArAtrikaM samaGgalapradIpamahetaH purastAduyotyaM / AsannaM ca vahipAtraM sthApyaM, tatra lavaNaM jalaM ca pAtayiSyate / __uvaNe u maMgalaM vo, jiNANa muhlaalijaalsNvliaa| titthapavattaNasamae, tiasavimukkA kusumvutttthii||1||" ityuktvA prathamaM kasamavRSTiH / tataH--"uyahapaDibhaggapasaraM, payAhiNaM muNivaI kareUNaM / paDai sa loNatteNa lajjiaM va loNaM haavahaMmi " ityAdipAThavidhinA jinasya triH sapuSpalavaNajalottAraNAdi kArya / tataH sRSTyA pUjayitvA ArAtrikaM sadhaporakSepamabhayata uccaiH sakalazajaladhAraM paritaH zrAdvaiH prkiirymaannpusspmkrN-"mrgymnnighddiavisaalthaalmaannikmNddiapvN| paDavaNayarakarurikataM, bhamau jiNArattiaM tumha // 1 // " ityAdipAThapUrva pradhAnabhAjanasthaM sotsavamuttAryate trivAraM / yadaktaM tripaSTIyAdicaritre-" kRtakRtya ivAthApamRtya kiMcit purandaraH / purobhUya jagadbharturArAtrikamupAdade // 1 // 1 pazyata. jvaladdIpatviSA tena cakAsAmAsa kauzikaH / bhAsvadauSadhicakreNa zRGgeNeva mahAgiriH // 2 // zraddhAlubhiH saravaraiH prakIrNakusumotkaram / bharturuttArayAmAsa tat triI bhatturuttArayAmAsa tat trinidazapuGgavaH // 3 // " mAlapradIpopyArAtrikavatpUjyate"kosaMvi saMThiassava, payAhiNaM kuNai maliapaIvo / jiNa! somadaMsaNe diNayaruvva tuha maMgalapaIvo // 1 // bhAmijaMto surasuMdarihiM tuha nAha! maMgalapaIvo / kaNayAyalassa najjai, bhANuvva payAhiNaM dito // 2 // " iti pAThapUrva tathaivottArya dedIpyamAno jinacalanAgre mucyate / ArAtrikaM tu vidhApyate na doSaH / pradIpArAtrikAdi ca mukhyavRtyA ghRtaguDakarpUrAdibhiH kriyate vizeSaphalatvAt / loke'pyuktaM--" prajvAlya devadevasya karpUreNa tu dIpakam / azvamedhamavAmoti kulaM caiva samuddharet // 1 // " atra muktAlaGkAretyAdigAthAH zrIharibhadrasUrikRtAH saMbhAvyante / tatkRtasamarAdityacaritragranthasyAdau --"uvaNeu maMgalaM vo" iti namaskArasya darzanAta / etAca gAthAH zrItapApakSAdau prasiddhA iti na sarvA likhitaaH| snAtrAdau sAmAcArIvizeSeNa vividhavidhidarzane'pi na vyAmohaH kAryo'hadbhaktiphalasyaiva sarveSAM sAdhyatvAt / gaNadharAdisAmAcArIpvapi bhUyAMso bhedA bhavanti / tena yadyaddharmAvaviruddhamahadbhaktipoSakaM tattanna keSAmapyasaMmataM / evaM sarvadharmakRtyeSvapi jJeyaM / iha lavaNArAtrikAdyuttAraNaM saMpradAyena sarvagaccheSu paradarzaneSvapi ca sRSTyaiva kriyamANaM dRzyate / zrIjinapabhamUrikRtapUjAvidhau tvavamuktam--" lavaNAiuttAraNaM pAlittayamurimAipuvvapurisehiM saMhAreNa aNunAyapi saMpayaMsiTThie kArijjai / " snAtrakaraNe ca sarvaprakArasavistaraprajApabhAvanAdisaMbhavena pretya prakRSTa phalaM spaSTaM / jinajanmasnAtrakartRcatuHSaSTisurendrAdyanukArakaraNAdi cA 1 indaH 48 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ trApi / iti snAtravidhiH / pratimAzca vividhAstattUjAvidhau samyaktvakaraNe ityuktaM-"gurukAriAi keI, ane sayakAriAi taM viti / vihikAriAi anne, paDimAe pUaNavihAgaM // 1 // " vyAkhyA-guravo mAtRpitRpitAmahAdayastaiH kAritAyAH kecidanye svayaMkAritAyAH, vidhikAritAyAstvanye pratimAyAstatpUrvAbhihitaM pUjAvidhAnaM bruvanti karttavyamiti zeSaH / avasthitapakSastu gurvAdikRtatvasyAnupayogitvAnmamatvAgraharahitena sarvapatimA avizeSeNa pUjanIyAH / sarvatra tIrthakadAkArApalaMbhena tadabuddharupajAyamAnatvAdanyathA hi svAgrahavazAdarhadvimbe'pyavajJAmAcarato durantasaMsAraparibhramaNalakSago balAda daNDaH samADhaukate / na caivamavidhikRtAmapi pUjayatastadanumatidvAreNAjJAbhaGgAlakSaNadoSApattirAgamanAmANyAt / tathA hi zrIkalpabhASye--"nissakaDamanissakaDe a ceie savvahiM thuI tinni / velaMvaceiANianAuM ikkikkiA vAvi // 1 // " nizrAkRte gacchayatibaddhe, anizrAkRte ca tadviparIte caitye sarvatra tisraH stutayo dIyante / atha praticaityaM stutitraye dIyamAne velAyA atikramo bhavati / bhUyAMsi vA tatra caityAni tato velAM caityAni vA jJAtvA praticaityamekaikApi stutirdAtavyA / caitye tantujAlAdau vidhimAha-" sIlehamakhaphalae, iare coiMti taMtumAIsu / abhijoiMti savitisu aNicchapheDatadIsaMtA / / 2 / / " itare'saMvignA devakulikA ityarthaH, tAMstantujAlalUtApuTakAdiSu satsu te sAdhavo nodayaMti, yathA zIlayata parikarmayata, maGkhaphalakAnIva maGkhaphalakAni devakulAni, maGkho nAma citraphalakavyagrahastastasya ca yadi phalakamujjvalaM bhavati / tato lokaH sarvo'pi taM pUjayati, evaM yadi yUyamapi devakulAni bhUyo bhUyaH saMmArjanAdinA samyagujjvAlayata, tato bhUyAn loko bhavatAM pUjAsatkAraM kuryAt / atha te devakulikAH sattikAzcaiyAtivaddhagRhakSetrAdittibhoginastatastAnabhiyojayanti, nirbhartsayanti, yathA ekaM tAvaddevakulAnAM vRttimupajIvatha, dvitIyameteSAM sammArjanAdisArAmapi na kurutha, ityamuktA api yadi tantujAlAdInyapanetuM necchanti, tato'dRzyamAnAH svayameva spheTayantyapanayantIti tattiH / evamAgamAcca vinazyaccaityAdyupekSA saMyatenApi sarvathA na kAryetyAgataM / ayaM ca caityagamanapUjAsnAtrAdividhiH sarvo'pi RddhimAptamAzrityoktastasyaivaitadyogasaMbhavAt / anRddhimAptastu zrAddhaH svagRhe sAmAyikaM kRtvA kenApi saha RNavivAdAdyabhAve IryAdyupayuktaH sAdhuvacaityaM yAti naSedhikItrayAdibhAvapUjAnuyAyividhinA / sa ca puSpAdisAmagryabhAvAd dravyapUjAyAmazaktaH sAmAyikaM pArayitvA kAyena yadi kiMcit puSpagrathanAdi karttavyaM syAttat karoti / nanu kathaM sAmAyikatyAgenAtra dravyastavasyaucityaM ? ucyate, sAmAyikamasya svAyattatvAt sakalakAlamapi karttavyaM syAt, caityakRtyaM tu samudAyAyattatvAtkAdAcitkaM, prastAve ca tasmin kriyamANe vizeSapuNyalAbhaH / yadAgamaH-"jIvANabohilAbho, sammadiTThINa hoi piakaraNaM / ANA jiNaMdabhattI, titthassa pabhAvaNA ceva // 1 // " evamaneke guNAstasmAttadeva karttavyaM / uktaM ca dinakRtyasUtre'pi-" evaM vihI imo sambo, riddhimaMtassa desio / iaro niagehammi, kAuM sAmAiyaM vayaM // 1 // jai na kassai dhArei, na vivAo a vijjae / uvautto musAhavya, gacchae jiNamaMdire / / 2 // kAraNa atthijai kiMci kAyavvaM jiNamaMdire / tao'sAmAiaMmottuM, kare jaMkaraNijjayaM // 3 // " atra ca sUtragAthoktavidhineti padena dazatrikAbhigamapaMcakAdicaturviMzatimUladvAraizcatuHsaptatyadhikadvisahasrImitapratidvArarUpo bhApyAyuktaH sarvo'pi vidhirabhyUhyaH yathA-"tininisIhI tini u peyAhiNA tini ceva ya paiNAmA / tivihA pUauya tahA, avatyati abhAvaNaM ceva // 1 // tidisi nirikSaNaviraI, payabhUmimajjaNaM ca tirkutto| vanAItiraM muddAMti na tivihaM ca paNihANaM // 2 // " ityAdi, / vidhipradhAnameva ca vidhIyamAnaM sarva devapUjAvaMdanakAdi dharmAnuSThAnaM mahAphalamanyathA tvalpaphalaM sAticAratayA ca jAtu tataH pratyapAyAderapyApattiH / uktaM ca-"dharmAnuSThAnavaitathyAtmatyapAyo mahAn bhavet / raudraduHkhaughajanano duSpayuktAdivoSadhAt // 1 // " caityavandanAdezvAvidhinA vidhAne praayshcittmpyuktmaagme| tathAca mahAnizIthasaptamAdhyayanasUtra-" avihIe ceiAI. baMdijjA tassaNaM pAyacchittaM uvaisijjA, jao avihIe ceiAI vaMdamANo annesiM asaddhaM jaNei ii kAUNaM / " devatAvidyAmaMtrAdayo'pi vidhinaivArAddhAH siddhiphalA, anyathAtvanAdyapi sadyaH kuryuH / yathA 'yodhyAyAM surapiyo yakSaH pratyabdaM yAtrAdine citritazcitrakaramacitritastu pUrlokaM hanti, tato nazyantazcitrakRto mithaH pratibhRtvAdinA rAjJA zRGkhalA baddhIkRtAH, ghaTanyastapatrikAyAM yannAma niyoti tatpAdyikSazcicyate, anyadA vRddhAputrasya nAmanirgame vRddhArodane kauzAMbyAgatakiyadinasthitacitrakRddArakeNa 'dhruvamavidhinaite citrayaMti ' iti vimRzya dRDhamuktaM 'ahaM citrayiSyAmi ' iti tatastena SaSThaM kRtvA vapurvastravarNakakUrcikAdipAvitryASTapuTamukhakozAdividhinA sa citritaH, padoH patitvA ca kSamitaH, taSTo dArakeNoktaH mArine kAyo, punastuSTa ekAMzadazene yathAstharUpacitraNakalAM dado / tena kozAMbIza jAlikAMguSThadarzinA mRgAvatIrUpaM yathAsthaM citritaM / rAjJorutilakaM dRSTvA sa vadhya AjJaptaH / sarvarakathane'pi mukhamAtradarzanena kubjArUpacitraNe'pi chinnasaMdazaH / punaryakSamArAdhya vAmahasta citritAM mRgAvatIM caMDapradyotAyAdarzayata sa prahitadatadhikkAre kauzAMbI rurodha / zatAnIke mRte mRgAvatIgirojAyanyAnIteSTakAbhirvapraM tRNAnnapUrNA purIM ca cakre / zrIvIre samavasRte bhilapRSTaM ' yA sA sAseti' saMbaMdhaM zrutvA sAMgAravatyAdyAzca pradyotarAjJo'STau pravrajitAH / iti vidhyavidhyo zrIzrAddhavidhiprakaraNam 49
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ brAptam / na cAvidhikRtAdakRtameva varamiti pratipakSazcityaH / yaduktaM-" avihikayA varamakarya, amUyavayaNaM bhaNaMti samayannU / pAyacchittaM akae, guru aM vitahaM kae lahuraM // 1 // " tasmAddharmAnuSThAnaM niraMtaraM kAryameva, kiMtu tatkurvatA sarvazaktyA vidhividhau yatanIyaM / idameva ca zraddhAlorlakSaNaM / Ahuzca-" vihisAraM citra sevai, saddhAlU sattima aNuTThANaM / davAidosanihao, vi parakavAyaM vahai taMmi / / 1 / / dhannANa vihijogo, vihiparakArAhagA sayA dhanA / vihibahumANA dhannA, vihipakaasagA dhannA // 2 // AsannasidiANaM, vihipariNAmo hoi u sayakAlaM / vihicAo avahibhattI, abhavajiadUrabhavvANaM // 3 // " kRSivANijyasevAdyapi bhojanazayanAsanagamanavacanAdyapi ca dravyakSetrakAlAdividhinA pUrNa phalatyanyathA tvalpameva / zrUyate hi dvau narau dravyArthinau dezAMtare siddhanaraM bahUpAzitavaMtI, tatastuSTena tena tuMbIphalabIjAnI samabhAvANyarpitAni, samyagAmnAyazcokto, yathA zatavArakRSTakSetre nirAtape uktanakSatravArayoge tAni vApyAnI vallaniSpattau kAnicibIjAni saMgRhya sapatrapuSpaphalA sA vallI kSetrasthaiva dahyate tad bhasmana ekagadIANakazcatuHSaSTigadiANakatAmramadhye kSipyate, tato jAtyaM hema syAditi siddhazikSitau gRhamAyAtau / ekena yathAvidhi kRte jAtyaM hema jajJe / anyena kiMcinnyUnazcakre tasya ca rUpyameveti sarvatra samyam vidhijJeyaH, kAryazca sarvazaktyA / pUjAdipuNyakriyAprAMte ca sarvatrAvidhyAzAtanAnimitta mithyAduSkRtaM dAtavyaM / aMgAdipUjAtrayaphalaM tvevamAhuH-" vigdhovasAmigegA, abbhudayapasAhaNI bhave bIA / nivvuikaraNI taDaA, phalayA u jahatthanAmehiM / / 1 // " atra ca prAguktamaMgAgrapUjAdvayaM caityabiMbakAraNayAtrAdizca dravyastavaH / yadAha" jigabhavaNabiMbaThavaNajattApUAisuttao vihigA / davvatthotti neaM, bhAvatyayakAraNateNa // 1 // nicaM citra saMpunaH, jaivi hu esA na tIrae kAuM / tahavi aNu ciTThiannA, arUyadIvAidANega // 2 // egaMpi udagabiMda, jaha parihattaM mahAsamuiMmi / jAyai askayamevaM, pUA vihu vIarAgesu // 3 / / eeNaM bIeNaM, dukAI apAviUNa bhavagahaNe / aJcaMtudArabhoe, bhottuM sijhaMti savvajiyA // 4 // pUAe maNasaMtI, magasaMtIe uttamaM jhANaM / suijhANeNa ya murako murake surakaM nirAbAhaM // 5 // puSpAdyarcA tadAjJA ca, tadravyaparirakSaNam / utsavAstIrthayAtrA ca, bhaktiH paMcavidhA jine / / 6 // " dravyastavazvAbhogAnAbhogAbhyAM dvidhaa| yadAhuH-"devaguNaparitrANA tabbhAvANugayamuttamaM vihinnaa| AyarasAraM jiNapUaNeNa aabhogdntho||1|| ettocarittalAbho, hoi lahu~ sayalakammanidalago / tA etthasammameva hi, pahiavvaM mudiTTIhi // 2 // pUAvihivirahAo, aparinnANA u jiNagayaguNANaM / suhapariNAmakayattA, eso'NAbhogadavyathao / / 3 / / guNaThANaThANagattAeso evaMpi guNakaro ceva / suhasuhayarabhAvavisuddhiheuo bohilAbhAo / / 4 / / asuharakaraNa dhaNi, dhannANaM Agamesi bhadANaM / amuNiaguNe vi nUNaM, visae pII samucchalai // 5 // " yathA zukamithunasyAIdvive / hoi paoso visaai, gurukammANaM bhavAbhinaMdINaM / patthaMmi AurANava uvahie nicchie maraNe // 6 // etto ciya tattannU, jiNabiMbe jiNavariMdadhamme vA / asuhanbhAsabhayAo, paosa lesapi vajjati // 7 // " parajinA dveSa kuMtalArAjIjJAtam / yathA,-" avanipure jitazatrunRpasya paTTadevI kuMtalA, aIddharmaniSThA, dharme pravartikA, tadvacasA tasyAH sapatnyaH sarvA dharmiSThIbhUtAstAM bhumnynte| anyadA sarvarAjJInAM sAMgopAMganavyaprAsAdeSu niSpadyamAneSu kuMtalA atucchamatsarAkulA svaprAsAdaM tatpatimAH tatra mahApUjA nATyAdividhiM ca viziSTataraM viziSTataraM kArayati / sapatnIcaitya pratimApUjAdau ca pradveSaM vahati / ahaha matsarasya dustaratA ! tadabhyadadhAhi-"potA api nimajati matsare makarAkare | tattatra majjane'nyeSAM dRSadAmiva kiM navam // 1 // vidyAvANijyavijJAnavRddhiRddhiguNAdiSu / jAtau khyAtau pronnatau ca dhig dhig dharme'pi matsaraH // 2 // " RjvyaH sapalyastu tasyAH kRtyaM nityamanumodaMte / evaM matsara dhyavividhavyAdhibAdhitA rAjJA gRhItAbharaNAdisArA bhRzArttibhRnmRtvA sapatnIcaityArcApadveSaNa zunI jAtA, svacaityadvAre pUrvAbhyAsAttiSThati / atha tatrAgataH kevalI kuMtalA mRtvA kagateti rAjJIbhiH pRSTaH sarva yathAvadAcaSTa / tatastAH paramasaMvinAstasyAH zunyA bhakSyaM kSipaMtyaH sasnehaM mAhuH, mahAbhAge ! dharmiSThayApi tvayA hA kimevaM mudhA pradveSaH kRtaH ? yenedRga jAtAsIti / tadAkarNanacaityadarzanAdinA jAtajAtismRtiH sA zunI saMvignA siddhAdisamakSaM pradeSAdyAlocya pratipannAnazanA mRtvA vaimAnikI bhUtA / tasmAt pradveSastyAjyaH / iti dravyastavaH / iha sarvApi bhAvapUjA zrIjinAjJApAlanaM ca bhaavstvH| jinAjJA ca dvimakArA svIkAraparihArAbhyAM / tatra sukRtAcaraNaM svIkAraH, niSiddhAnAsevanaM prihaarH| svIkArapakSAcca parIhArapakSa eva zreSThaH, yato niSiddhAsevino bahapi sukRtAcaraNaM vizeSaguNAya nopajAyate / yathAhi vyAdhitasya pratIkAraH svIkAraparihArAbhyAM dvedhA tatrauSadhAnAM svIkAro'pathyasya ca parihAraH, bheSajAnAM hi karaNe'pyapathyAsavino nArogyalAbhaH / yata:-" auSadhena vinA vyAdhiH pathyAdeva nivartate / na tu pathyavihInasya auSadhAnAM zatairapi // 1 // " evaM bhaktirApi niSiddhAcaraNazIlasya na vizeSaphalAya / yadi tu dvayamapi bhavati tadA saMpUrNasiddhiH, yathA pathyazIlasyauSadhaiH / zrIhemamayo'pyAhuH--" vItarAga ! saparyAtastavAjJApAlanaM varam / AjJA rAdA virAddhA ca zivAya ca bhavAya ca // 1 // AkAlamiyamAvA te heyopAdeyagocarA / AsravaH sarvathA heya upAdeyazca sNvrH||2||" dravyabhAvastavayozcaivaM phalamUcuH-" ukkosaM 50 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ davvayaM, ArAhiajAi accuaM jAva / bhAvatthaeNa pAvai, aMtamuhutteNa nivvANaM // 1 // " dravyastave ca yadyapi SadkAyopamardanAdikA kAcidvirAdhanA syAt tathApi kUpodAharaNena gRhiNaH sa kamucita eva kartRdraSdRzrotRNAmagaNyapuNyAnubaMdhanibaMdhanatvAt / yathA navyagrAme snAnapAnAdyartha janaiH kUpakhanane teSAM tRSNAzramakardamamAlinyAdi syAt paraM kRpajalodgame teSAmanyeSAM ca tRSNAdeH prAktanamalAdezvopazamena sarvadA sarvAMgINaM sukhaM syAt tthehaapi| tadAvazyakaniyuktau-"akasiNapavattagANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNe, davvathae kUvadiTuMto // 1 // " anyatrApi-"AraMbhapasatANaM gihINa chajjIvavahaavirayANaM / bhavaaDavinivaDiANaM' davvathao ceva AlaMbo // 1 // stheyo vAyucalena nitikaraM nirvANanirghAtinA, svAyattaM / bahunAyakena / subahu svalpenasAraM paraM / nissAreNa dhanena puNyamamalaM kRtvA jinAbhyarcanaM, yo gRhAti / vaNika sa eva nipuNo / vANijyakamaNyalaM // 2 // yAsyAmyAyatanaM jinasya labhate dhyAyaMzcaturtha phalaM, SaSThaM cotthita udyato'STamamatho / gaMtu pravRtto'dhvani / zraddhAlurdazamaM / bahirjinagRhAtmAptastato dvAdazaM, madhye pAkSikamIkSite jinapatau mAsopavAsaM phalam // 3 // " padmacaritre tvevamuktaM-"maNasA hoi cautthaM, chaTaphalaM uhiassa saMbhavai / gamaNassa ya pAraMbhe, hoi phalaM aTThamovAso // 1 / / gamaNe dasamaM tu bhave, taha ceva duvAlasaM gae kiMci / majhe pakuvavAso mAsuvavAsaM ca diTThami / / 2 // saMpatto jiNabhavaNe, pAvai chammAsikaM phalaM puriso / saMvacchariyaM tu phalaM, dArasahio lahai // 3 // pAyakiNeNa pAvai, varisasayaphalaM tao jiNe mahie / pAvai varisasahassaM, aNaMta puNNaM jiNe thuNie // 4 // sayaM pamajjaNe punaM, saharasaM ca vilevaNe / sayasAhassiA mAlA aNaMtaM gIavAie // 5 // " pUjA ca pratyahaM trisaMdhyaM vidheyaa| yataH-"jinasya 'pUjanaM haMti prAtaHpApaM nizAbhavam / AjanmavihitaM madhye ' saptajanmakRtaM nizi // 1 // jalAhArauSadhasvApavidyotsargakRSikriyAH / satphalA svasvakAle syurevaM pUjA jinezvare // 2 // jiNapUagaM tisaMjhaM, kuNamANo sohae a saMmattaM / tisthayaranAmaguttaM, pAvai seNianariMdunna // 3 // jo pUei tisaMjhaM, jiNiMdarAyaM sayA vigayadosa / so taiabhave sijjhai, ahavA sattaTTame jamme // 4 // savAyareNa bhayavaM, pajaMto vi devanAihiM / no hoi pUino khalu, jamhANaMtagguNo bhayavaM // 5 // tumamacchIhinadIsasi, nArAhinasipaapUAe / kiMtu gurubhattirAeNa vayaNaparipAlaNegaM ca // 6 // " devapUjAdau ca hArdabahumAnasamyAgvidhividhAnayoH zuddhAzuddharaupyaTakakadRSTAMtena caturbhagI jheyaa| yathA zuddha rUpyaM zuddhA mudreti prathamo bhaMga / zuddha rUpyamazuddhA mudreti dvitIyaH / zuddhA mudrA rUpyamazudamiti tRtIyaH / dvayorazuddhatve caturthaH / evaM devapUjAdau samyag bahumAne samyag vidhau ca prathamaH / samyag bahumAno na tu samyaga vidhiriti dvitIyaH / samyavidhirna tu samyag bahumAna iti tRtIyaH / dvayorabhAve turyaH / uktaM ca vRhadbhASye-" ittha puNa vaMdaNAe, ruppasamo hoi cittabahumANo / TaMkasamA vinne, saMpunnA bAhirA kiriyA // 1 // duNDaMpi samAoge, suvaMdaNA che avagasaricchA / bIagarUvagatullA, pamAiNo bhattijuttassa // 2 // lAbhAinimittAo, akhaMDakiriyapi kunbo taiyA / ubhayavihUNA neA, avaMdagA ceva tatteNaM // 3 // eso ihabhAvattho, kAyanvo desakAlamAsajja / appA vA bahugA vA, vihiNA bahumANajutteNa // 4 // annaM ca jiNamayaMmI, caubbiI vani aNuhANaM / pIIju bhattijuaM, vayaNapahANaM asaMgaM ca ||5||j kugai pAirasA, vaDhai jAvassa ujusahAvassa / bAlA INava rayaNe, pIiaNuTThANameaMtu // 6 // bahumANavisesAo, mudavivegassa bhavyajIvassa / pubillasamaMkaragaM, bhattiaNuTThANamAI su||7|| tullaMpi pAlaNAI, jAyAjaNaNINa pIibhattigayaM / pIIbhatti juANaM, bheo neo tahehaMpi // 8 // jo puNa jiNaguNaveI, sucavihANeNa vaMdaNaM kuNai / vayaNANuTANamiNaM, carittiNo hoi niameNa // 9 // jaM puNa abbhAsarasA, suzaM viNA kuNai phlniraasNso| tamasaMgANuDhANaM, vizeaM niuNadaMsIhiM // 10 // kuMbhAracakabhamaNaM, paDhamaM daMDA tao vi tayabhAve / vayaNAsaMgANuTThANabheakahaNe imaM nAyaM // 11 // pahama bhAvalabAo, pAyaM bAlAiANa saMbhavai / tattovi uttaruttarasaMpatti nimao hoi // 12 // tamhA caunvihapi hu. neamigaM paDhamarUvagasamANaM / jamhA mugIhiM savvaM, paramapayanibaMdhaNaM bhaNiyaM // 13 // bIagarUvasamaMpi hu, sammANuDhANakAraNattega / egateNa na duTuM, puvAyariyA jao viti // 14 // asaDhassa a parisuddhA, kiriyA sudAikAraNaM hoi / aMto vimalaM rayaNaM, suheNa bajhaM malaM cayai // 15 // taiagarUvagatullA, maayaamosaaidossNpttaa| kArimarUvayavavahAriNovva kujjAmahANatyaM // 16 // hoi a pAeNesA, annAgAo asadahANAo / kammassa guruttAo, bhavAbhinaMdINajIvANaM // 17 // ubhayavihiNAo puNo, niymaaraahnnviraahnnaarhiaa| visayambhAsaguNAo, kayAi hojA muhanimittaM // 18 // jaha sAvagassa putto, bahuso jiNabiMbadaMsaNaguNaNaM / akayasukao vi marigaM, macchabhave pAvio samma // 19 // " etadgAthAsu paMcamAdigAthAsaptakasyArthalezo yathA-"sadanuSThAnaM caturvidhaM-prItiyutaM bhaktiyutaM vacanepradhAnaM asaMgAnuSThAnaM ca, / yatkurvataHmItirasotirucirUpo vardate tat prItyunuSThAnaM 1 / pUjyeSu prItyanuSThAnasamamApa karaNaM bhaktyanuSThAnaM 2 / prItyA palyAH pAlanAdi kriyate mAtusnu bhatyati priitibhkyorvishessH| vacanAnuSThAnaM sarvatrAgamAtmakamavRttirUpaM caritrigaH sAdhornAnyasya pArthasthAdeH 3 / yatpunarabhyAsarasAdabhyAsaprakarSAd bhUyo bhUyastadAsevanena zrutApekSA vinaiva karoti phala nirAzaMso zrIzrAddhavidhiprakaraNam 51
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinakalpikAdistadasaMgAnuSThAnaM 4 / yathA cakrabhramaNamekaM daMDasaMyogAjjAyate evaM vacanAnuSThAnamapyAgamAtmavarttate, yathA cAnyaccakrabhramaNaM daMDasaMyogAbhAve kevalAdeva saMskArAparikSayAt syAt ,, evamAgamasaMskAramAtreNa yadvacananirapekSaM tadasaMgAnuSThAnamiti paMcamAdigAthAsaptakArthaH / evaM ca devapUjAdAvekAMtahArdabahumAne yathoktavidhividhAne csNpuurnnphlmiti| tatra samyag yatanIyaM, atra dharmadattanRpanidarzanaM daryate / taccedaM,-"rAjadrAjatacaitye rAjapure rAjate sma raajdhrH| rAjA rAjeva nRNAMzItakaraH kuvalayollAsI ||1||priitimtiiprbhRtiinaaN paMcazatI tasya karagRhItAnAm / AsIdyAsunyAsIkRteva ruuprddhirmriibhiH||2|| arthAt prItimatItvaM priitimtiivrjmnybhaaryaabhiH| vizvAnaMdananaMdanalAbhAllebheSya nikhilAbhiH // 3 // sutavaMdhyA vaMdhyAvatpItimatI tvadhikamApa hRdi khedam / durviSahaH khalu paMkterbhedo hi viziSya mukhyatve // 4 // yadi vA daivAyatte vastuni kiM mukhytaadiciNtaabhiH| tadapi tadatiM dadhatAM dhiga mauDhyaM mRhahRdayAnAm // 5 // vividhopayAcitazate vaiphalyamite tadartirativavRdhe / nAzApyupeyaviSayA niSphalatAyAmupAyAnAM // 6 / / kazcinmarAlabAlastayAnyadA dhAmni bAlavadvilasan / nItaH kare'pyabhItaH sphItanRvAcetyuvAcemAM / / 7 / / bhadre ! khairamihAptaM kiM mAM dharase rasena nipuNApi / svairavihAraparANAM dharaNaM hi niraMtaraM maraNaM // 8 // vaMdhyAtvamanubhavaMtyapi kathamIdRzamazubhakarma nirmAsi? / zubhakarmaNaiva dharmo dharmAcca nijeSTasiddhirapi // 9 // atha sA vismitabhItA'bhASata bho! bhASase kimIg mAm / tvAM dakSamukhya ! maMkSvapi mokSAmyekaM tu pRcchAmi // 10 // nAnAdaivatapUjanadAnAdisukarmanirmimANApi / saMsArasArabhUtaM saptevAmomi kiM na sutam // 11 // putrAti mama ca kathaM vetsyabhidhatse nRbhASayA ca katham / so'pyabhyadhattAka mama? taptyAbhidadhe 1 " pratimatAtyanvarthaH" ityapi pAThaH / tu te hitakRta // 12 // prAkRtakamodhInA dhanatanayasukhAdisaMpadaH sklaaH| vighnopazamanimittaM tvatrApi kRtaM bhavetsakatama / / 13 / / yattada devArcAcaM mithyA mithyAtvamAcaraMtyadhiyaH / jinadharma eva bhavinAmatrAmutrApyabhISTaphalaH // 14 // yadi jinadharmAdvighnopazamAdina bhAvi ttkuto'nyebhyH| yad bhAnunA na bhedyaM tamaH kathaM tad grhairitraiH||15|| tatyaktvA mithyAtvaM kupathyAmiva tathyamAhataM dharmam / sevasva supathyamivAmopi yathAtrApyakhilAmiSTam // 16 // ityuktvoDIya gate sitacchade kApi sapadi pAradavat / ativismitA smitAsyA'jAyata jAtatanayAzA // 17 // aau satyAM dhrmaadyaasthaasthaasnutvmaashrytyuccaiH| iti sA zrAvakadharma saH prapede sapadi suguroH // 18 // trirjinapUjAdiparA saddarzanazAlinI ca sulasAvat / sAbhUt kramataH sumahAnahoguNaH ko'pi isagiraH / / 15 / / nAdyApi paTTadevyAstanujastanujAH paraH zatAstu pre| rAjyAI eSu konviti ciMtA jajJe'nyadA rAjJaH / / 20 // nizi ca narezaM svapne sAkSAdiva divyapUrupaH kazcit / smAha mahIza ! vRthA mA kRthAH svarAjyAIsutaciMtA // 21 // vizcaikakalpaphaladaM vidhivanjinadharmameva sevasva / yasmAttaveSTasiddhirbhaveda bhave'smin parasmizca / / 22 // svapnopalaMbhato'smAtpayato'IddharmamArarAdha mudA / rAjA jinArcanAdyaiH ko vedRk svapnavAnalasaH / / 23 // atha ca / avatIrNavAn vitIrNaprItibharaH prItimatyadarasarasi / haMsa ivottamajaMtuH ko'pyarhatsvapnadarzanakRta // 24 // maNicaityArcAkAraNatadarcanAdau hi dohadastasyAH / garbhAnubhAvato'bhUt puSpaM hi phalAnurUpaM syAt // 25 // manasaiva sAdhyasiddhirdevAnAM svavacasA nRdevAnAm / dhaninAM dhanena sadyo'pyaparanarANAM punarvapuSA // 26 // iti nRpatiniHzeSa savizeSa dohadaM tadIyamidam / sadyo duSpUramapi prApUrayadatulamutpUraH // 27 // dhuryapyapArijAtaH sumerubhUmyeva pArijAtataruH / tanayastayA prajAtaH prajAtamahimA kramAt jAtaH // 28 // jAtvakRtapUrvajanmAdhutsavapUrvakamapUrvamut kSmAbhRt / putrasya dharmadattetyabhidhAM vidadhe sadanvAm // 29 // zrIjinabhuvane'jyadine sAnaMdaM naMdane sadupadAvat / nItvotsavairabhinavaiH praNamayyArhatpuro mukte // 30 / / proktavatI prItimatI prItimatIpocakaiH prati sakhI svAm / haMsasya tasya sakhi ! me'mRtakRtkApyupakRtiH kRtinaH // 31 // yugmam / / api dupApaM pApaM yadvacanArAdhanAnidhivadadhanaH / jaineMdradharmaratnaM suputraratnaM ca paramIdRk // 32 // ityuktisamakamAkasmikamU mRcchati sma maMda iva / bAlastatkAlamatho tanmAtApyugratadduHkhAt // 33 |ahh sahasA sahAbhUda dvayoH kimityuccakaistaTasthajanAH / dRgdoSadivyadoSAdyAzaMkihRdo'tha pUcakruH // 34 // tatkAlamilitarAjAmAtyAyaiH zItalopacArakRte / jAtaH sacetano'sau kSaNAttadaMbApyaho! yogaH // 35 // vardhApanAdi jajJe ninye sUnuzca nijagRhe samaham / tadahAsthitazca susthaH stanyAsvAdAdikRta prAgvat // 36 // stanyamahani dvitIye zubhaMyurapi nApibattvarIcakivata / caturAhAramatyAkhyAteva na cauSadhAdyapi saH // 37 // pitrAdiSu paurAdiSu duHkhiSu maMtryAdikeSu mUDheSu / madhyAhne munirAgAttatsukatAkRSTa iva nabhasA // 38 // praNataH pUrvamapUrvaprItyA zizunA nRpAdibhistu tataH / zizumukhamudraNahetuM pRSTazca spaSTamAcaSTa / / 39 / / doSA yatra na kiMcana jinadarzanamasya kiMtu kArayata / yenAdhanA svayamayaM stanadhayatvaM sadarthayati // 40 // nItastato'hato'ye natipUrve pUrvavatpatto'sau / stanyaM pAtaM prIti mApuzcAzcaryamatha sarve // 41 // punaravanipatimunipatimapRcchadatyadbhUtaM kimetaditi / so'pyabhagatpUrvabhavAbhidhAnapUrva bhaNAmi zRNu // 42 // purikApuri kApuruSairUnAyAM supuruSairanUnAyAm / sakRpaH kRpaNeSvakRpaH zatruSu kRpanAmanRpatirabhUt // 43 // sutrAmamaM. trimitraM matyAmAtyo'sya citramatyAhaH / icchAvamuriva vamubhirvasumitrastasya mitramabhUt // 44 // ADhyo'sya vaNikputraH sumitra zrIzrAddhavidhiprakaraNama 52
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Uno'bhidhAkSareNaiva / tulyo'dhiko'pi ca vaNiputraH syAt zreSThitaH kramataH // 45 // kulaputraH putratayA mAnyo dhanyAbhidhorae bhRtyvrH| so'nyedyuH snAnArthI snAnArhe sarasi sarati sma / / 46 / / tatra tridhA sukamale jalakeliM sa kila kalabhavatkalayan / divyamivAtulaparimalamalabhata kamalaM sahasradalam / / 47 // nirgatya tatazcalitaH pItyA kalita krameNa militazca / ArAmikakanyAnAM kusumAnyuccitya yAMtInAM / / 48 // pAgbhUriparicitAbhistAbhirbhaNitazca catasRbhijJAbhiH / bho bhadra ! bhadrazAladramasumamiva durlabhamihaitat // 49 // mA yatra tatra yaukSIruttamamidamucitamuttamasyaiva / so'pyAkhyad yokSye'daH sphuTamukuTamivottamasyaiva // 50 // dadhyau ca mamAbhyarcyaH sumitra evottamaH samagrANAm / yo yena sunirvAhaH kastasya tataH paramaH / / 51 // mugdhAtmA dhyAtvaitattata prAbhRtamakRta daivatAyeva / gatvA natvA vinayAdyathAvaduktvA sumitrAya / / 52 // smAha sumitraH zreSThI vasumitraH sttmstdhmdH| tasyAharnizadAsyAdapi na syAdanRNabhAvo me // 53 // vasumitrAya tato'sau daukitavAn mAgvaduktavAn so'tha / maMtryuttamo'sti yasmAnmamAtra sarvArthasiddhiriha // 54 / / Dhokayati sma tathaiva prItyAmAtyAya so'tha so'pyavadat / matto'pi sattamaH kSamAbhana hi kSamAprajAbhaH // 55 // sraSTuriva yasya dRSTerapi prabhAvo'dbhuto bhuvi yayA drAg / sarvalaghuH sarvaguru: sarvaguruH syAca sarvalaghuH // 56 // so'tha tathaiva tadupadIkRtavAn sapadIzvarAya vsudhaayaaH| rAjApi jainasadgurusevAbhimukho babhASe tam // 57 // yatkramakamale'likalAM kalayaMti madAdayo'pi saiva guruH / uttama iha tadyogastvalpaH svAtyaMbuyoga iva // 58 // ityAkhyAti kSiti'tarIkSatastatra citrakRtsuravat / cAraNamaharSirAgAt spRhAlatAyAH saphalatAho // 59 // bahumAnAsanadAnAbhivaMdanAdIni vihitapUrviSu ca / urvIzvarAdiSu munerdhanyoSThaukata tathaivaitat // 60 // muninoktamuttamatvaM taratamabhAvena bhavati keSvapi cet / tadvizrAMtistvaItyevAIti vizvavizvArthe // 61 // tasmAttasyaivocitametad bhostrijagaduttamatamasya / kAmagavIva navInAtrAmutra jinArcanArthitadA // 62 // iti yativAkyAnmudito bhadrakabhAvaH sa bhAvatazcaitye / gatvAIta zirasi tcchtrmivaadaatpvitrtnuH|| 63 // tena sa ziraskajinavarazirasaH zobhAnibhAlanAtulamut / zubhabhAvanAzritamanAH susthastasthau kSaNaM yAvat // 64 // tAvattatra catasraH kanyAstAH kusumavikrayAyeyuH / dadRzuzcAItazIrSe tatkamalaM tena vinyastam / / 65 // anumodanodyatAstA api saMpadIjamiva bhagavato'ge / ekaikakusumamasamaM samaM samAropayAmAsuH // 66 // puNye pApe pAThe dAnAdAnAdanAnyamAnAdau / devagRhAdikakRtyeSvapi pravRttirhi darzanataH // 67 // dhanyaMmanyaH pApa ca dhanyaH kanyAzca nijanijasthAnam / sati saMyoge praNamati tatmabhRti pratidinaM sa jinam // 68 // iti ca dhyAyati dhim mAM pratidinajinanamananiyamamapi lAtum / asamartha raMkamivApyaharnizaM paravazaM pazuvat // 69 // dhAtrIzamaMtrivasumitrasumitrAkhyAstu cAraNapigirA / pratipannA gRhidharma kramAtmapannAzca saudharmam // 70 // dhanyo'pyahaMdabhakteH saudhrme'bhuunmhrdiktridshH| jAtAstAzca catasraH kramAtkumAryo'sya mitrsuraaH||71 // nRpadevazyutvA dvaitAdaye gaganavallabha nagare / suranagare surapativaccitragatiH khecarAdhipatiH / / 72 // sacivasurazyutvA'sya ca putraH pitroH parapraNayapAtram / jAto'sti vicitragatirnAmnA dhAmnApi pituradhikaH / / 73|| sa prAjyarAjyalobhAbhibhUtahRdayo'nyadA pitRnihatyai / gUDhadRDhamaMtramAdhAt dhira dhig lobhAdhyamapi sUnoH // 74 // daivAttu gotradevyAdezAdavagatya gUDhamaMtraM tam / AtyaMtikamAkasmikabhayena vairAgyamApa nRpaH / / 75 // hA kiM kurve kiMvA zaraNIkurve bruve'tha kiM kasya / akRtasukRtaH sutAdapi pazumRtimAptAsmi kugatimapi // 76 // adyApi cetaye vetyAlocya sa paMcamASTikatalocaH / suradattavratiliMgaH sAga vratamAdatta sattamadhIH // 77 // kSamitazcAnazayayujAtmajena rAjyArthamarthito'tyarthama / taM vratahetuM zaMsaniHsaMgaH pavanavad vyaharat / / 78 / / yaticaryayAsya caratastapAMsi caratazca dustapAnyudabhUta / jJAnaM tRtIyametat spardhAdiva tatturIyamapi // 79 // jJAnAd jJAtvA lAbhaM so'haM mohaM vyapohituM bhavatAm / atrAgamaM samagraM kathayAmyatha zeSasaMbaMdham // 80 // vasumitrasurazzyutvA tvamabhUrbhUpaH sumitradevastu / tava devI prItimatI prIticA prAgbhavAbhyastA // 81 // suzrAddhatvajJaptyai kacitkacitrikRtimakRta sa sumitraH / tatstrItvamatra hi hitAhitArthajaDatA satAmapi hA // 82 / / matputrAtmAg mAbhUtputro bhrAturlaghoriti ca dadhyau / tadiha vilaMbya suto'bhUtsakRdapi kudhyAtamatitIvra / / 83 // dhanyamureNAnyadine svotpattipadaM jinezvaraH suvidhiH / pRSTaH poce tasyotpasiM yuvayoH sutatvena // 84 // pitrodhAbhAve kutaH sutasyAstu dharmasAmagrI / sadbhAva eva kUpe ghupakUpe sulabhamabhaH syAt // 85 // ityAtmabodhibIjaprAptyai sa marAlarUpabhUdrAjJIm / tattaduditvA svapnaM datvA tvAmapi ca bodhitavAn // 86 // devabhave ke'pyevaM prayataMte pretya bodhilAbhakRte / nRbhave'pyanye svaNimivAptamapi hArayaMtyapi tam / / 87 // samyagdRSTisuraH sa ca tatazyuto'yaM suto'bhavadyuvayoH / heturmAtustAdRk susvapnasudohadAdInAm / / 88 // kArya chAyeva patiM satIva caMdraM ca caMdrikeva ravim / chabiriva taDidiva jaladharamimamanusarati sma jinabhaktiH / / 89 // hyo'sya ca caitye nItasyAItmatimAnirIkSaNena muhuH / haMsAgamAdivA zravaNena ca mUrchitazcAzu // 90 // jAtaM jAtismaraNaM vihitaprAgajanmakRtyasaMsmaraNam / tadanu vinA jinadazenanatI na dAsyAmi kimapi mukhe // 91 / / iti ya svIkRtavAbhiyamamAtmamanasaiva / sa niyamadharmo dhniymdhrmaadtishaayynNtgunnH|| 92 // tathAhi-aniyamasaniyamabhedAd zrIzrAddhavidhiprakaraNama 53
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dedhA dharmazcirArjito'pyAdyaH / pramitAniyataphalo'nyastvapyalpo'naMtaniyataphalaH // 93 // uktaM vinA na vRddhirvite datte'pi bahutare'pi cirAva / prokte tu pratyahamapyevaM dharme'pi niymoktaa|| 94 / / zreNikavattatvavido'pyaviratyudaye hi na niympraaptiH| tatmAptAvapi vidhure dRDhatA vaasntrsiddheH|| 95 / / pAk premNA bahumAnAniyamopagamo'sya mAsikasyApi / hyastu tadA jinadarzananatikRtitaH stanyamApapivAn / / 96 // adyaH punastadayogAt sIdanapi na dRDhahata papau stanyam / / asmAdvirA tvabhigrahapUrteH pAtuM pravakRte'pi // 97 // yatpAg janmani vihitaM vidhitsitaM vA zubhAzubhaM sarvam / tajjanyate'nyajanmAna janmayujAmagrajanmeva / / 98 // apyavyaktamAktanajinabhaktamahimato'sya mahimavataH / sarvAMgINasamRddhizcitrasavitrI kila bhavitrI / / 99 / / kanyAjIvAzca divazyutAH pRthak prauDhanRpakulAyAtAH / rAzyo'syaiva bhavinyaH sahasukRtakRtAM hi saha yogaH // 100 // iti yatigirA tathA zizutaniyamasamIkSayA kSitIzAdyAH / saniyamadharmadhurAyAM dadhire dhaureyatAM nitarAma // 101 // putrapratibodhakRte viharAmyahamityuIrya guruvIryaH / yatirutpapAta vaitADhyaM prati vinatAtanUja iva // 102 / / jAtismaranijagadAzcaryasRjAtismaraH svarUpA / munivaniyamaM nirvAhayanimaM sa krmaavdhe||103|| pAvarddhata prtidinprvrddhmaanprdhaantnuysstteH| spardhAdiva lokottararUpAdiguNotkarastasya // 104 ||dhrmstvsy guNAnapi guNIkaroti sma suprasAritayA / nyayamayadadanaM yadayaM vinA jinArcA trivarSo'pi ||105||likhitptthitaadinklaadvaaspttimpysau salIlamapi / likhitapaThitA iva dratama kRta kRtI sukRtmhimaaho!||106|| puNyAnubaMdhipuNyAtpuNyAptiH parabhave bhvetsulbhaa|iti samyag gRhidharma svIcakresa svayaM sagaroH - vinatAtanajaH' gruddH| // 107 // vidhinA vinAna pUrga phalamiti vidhinaiva devapUjAdi / satAstrisaMdhyamAdhAt sAmAcArI hyasau gRhigAm ||108||sttmmdhymbhaavo'pyvaaptvaan madhyamaM krameNa vyH| puMDrekSudaMDavadasAvahAryamAdhuryadhuryo'bhUt // 109 // apare'ti narezAyopadade vaidezikena kenacana / uccaiHzravA ivAzvaH sulakSaNo dharmadattakRte // 110 // taM viSTape'pyasadRzaM svamiva vyAlokya sdRshyogcikiiH| so'dhyAruroha sahasA piturnidezAdaho! mohaH // 111 / / ArohaNasamasamayaM sAtizayaM khe'pi darzayantu rayam / haya utpapAta surapatihayamiva saMgatumatyutkaH // 112 // dRzyaH kSaNAtvadRzyaH khe yAn yojanasahasraparatastam / yojanasahasravikaTATavyAM muktvAgamat kApi // 113 / / phaNiphutkRtikapibatkRtikiridharvaticitrakAyacItkRtibhiH / camarIbhAMkRtigavayatrATkRtiduSpheruphetkRtibhiH // 114 / / na bhayaM bhayaMkaratve'pyabhayaprakRtiLabhAvayatso'syAm / vipadi hi satvodrekaH saMpadi ca satAmanutsekaH / / 115 / / yugmam // zUnye'pyazUnyahRdayo'raNye'pyupavana iva svabhavanasya / asthAtsusthAtmAsau svairavihArI karIMdra iva / / 116 / / dUnaH paraM jinA yogaviyogAtphalAdyapi sa nAdat / tadahani pApakSapaNaM sasarja kila nirjalaM kSapaNam // 117 // zItalajalavividhaphalamAcurye'pyasya sIdato'pyucaiH / kSapaNatrayamityAsItsvaniyamadharmakadRDhatAho ! // 118 // mlAnatame'pyatha lUkAviluptatamamAlyavattadIyeMge / citte tvamlAnatame prAdurbhUyAvadat tridazaH // 119 / / ayi ! sAdhu sAdhu sAdho! duHsAdhamasAdhayaH sudhairyamadaH / nijajIvitAnapekSA niyamApekSA tavaivaivam / / 120 // yuktaM vyaktaM cakre zakraH zlAghAM tavAsahiSNustAm / paryekSe te kakSA kakSAMtarihApahRtyaivam // 121 // tava dRr3hatayAsmi tuSTaH ziSTamate ! sveSTamekavAkyena / yAca prtish| sva vicAryeSo'pyUce kuryAH smRtaH kAryam / / 122 // adbhutabhAgyanidhirdhavamayamevaM yad varNAkRto'smyamunA / iti ciMtayastaduditaM pratipadya sapadyAgAt tridazaH / 123 // svapadamAptyAcaM me kayamaya bhaviteti ciMtayedyAvat / tAvannRpasUH prekSAmAsa svAvAsamadhye svam // 124 / / apyasmRtena saMmati niyatamamayena tena nijazaktyA / mukto'sminnAsmi pade tuSTasya surasya kiyadetat // 125 // rAjatanUjaH svajanAn nijasaMgamato nijaM parijanaM ca / pItAn sAMpratamatanodrAjAnamapipiNAJcitrama // 126 // tasmin dine'pyanutsukatayaiva vidhivada vidhAya jinapUjAm / kRtavAnnRpasUH pAraNamaho! vidhirdharmaniSNAnAm // 17 // athaca-pUrvA didikSu dezAdhipanRpatInAmatIva bahumAnyAH / bahuputropari putryo'bhavan kramAttAH kanIjIvAH // 128 / / dharmaratirdharmamatidharmazrIrdharmiNI ca satyAhAH / paJava catUrUpA tAstAruNyodgame'tha bbhuH||129|| tAH kutukAjjinasadane'nyAdine sadanekasukRtamahasadane / prAptAstvahatpatimA prekSyAsmASurnijAM jAtim // 130 // atha tA vinA jinAcI bhuktiM nityaM niyamya jinabhaktim / kurvANAH prAkparicitavarArthamabhijagRhurekahRdaH // 131 // tad jJAtvA prAgadezAdhipaH svaputryAH svayaMvaraM pravaram / kArayati smAkArayati smAkhilarAjakaM tasmin / / 132 // rAjadharasya saputrasyAhAne'pi hi na dharmadatto'gAt / IdRzi kaH saMdigdhe medhAvI dhAvatIti dhiyA // 133 / / athaca-nijajanakasadgurugirA vratArthI vicitragatikhagarAd / ekasutAbhRdrAjyAhe prajJaptImaparipRcchat / / 134 // sA prAha dehi rAjyaM sutAM ca yogyAya dharmadattAya / mudita sa tatastasyAhAnArthamavApa rAjapuram // 135 / / samyak svayaMvarasya vyatikaramavabudhya dharmadattamukhAt / taM nItvAgAtkutukAtsvayaMvare sa suravadadRzyaH / / 136 // tatra ca citrakare to svayaMvare rAjakanyayA muktAn / zyAmamukhAn muSitAniva nikhila 54 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRpAn dadRzaturadRzyau // 137 // atha kiM bhAvItyakhileSvAkulacitteSu dharmadattaM drAg / so (sA) ruNamiva taruNaraviM svayutaM prAcIkaTatkhagarAd // 138 // taM prekSyaiva prItA sA vatre rohiNIva vasudevam / prApremApremANau prerayataH svayamucitakRtye / / 139 / / dikyadezezanRpAstatrAptAH svasvaputrikAM khacarAt / AnAyayanvimAnairmuditAzca dadustadaivAsmai // 140 // tatkhacararacitadivyotsavaizvatasro'pi tAH sa pariNinye / ninye ca khacarapatinA vaitADhye sakalarAjakayuk // 141 // svasutAM rAjyaM ca dade sa dharmadattAya tatra citramahaiH / vidyAsahasramasya ca tadAdikhacarArpitaM siddham // 142 // tatprabhukhakha caradattAH sanI pANau cakAra paMcazatIm / kramataH svapuraM prAptastvavanIzakanIzca paMcazatIm // 143 // prAjyanijarAjyasaMpatpitrA citrAstadanu / putre suguNakSetre nyayoji vallIva vRddhikRte // 144 // jagRhe cAgramahiSyA saha dIkSA tasya citragatisuguroH / pArzve svahitaM ko vA kavacahare sutavare na caret // 145 // ApRcchaya dharmadattaM vicitragatinApyabhAji yatidharmaH / citragativicitragatI pitarau cAmuSya mokSamaguH / / 146 // atha dharmadattanRpatirlilAsAdhitasahasradezanRpaH / dazadazasahasragajarathadazaguNahayakoTipattipatiH / / 147 || bahuvidhavidyAmAdyatsahasravidyAdharAdhipaniSevyaH / tridazeMdra iva prAjyaM sAmrAjyaM sa bubhuje suciram || 148 // yugmam // smRtimAtrAgacchatprAkprasanna devena devakurubhUvat / tadbhUrvidadhe mArItyavamavyAdhyAdi vAraNataH / / 149 / / mAgdazazatadalakamalAIdarcayedRksamRddhisukhito'pi / trirvidhipUjAdividhau dadhau sa dhaureyatAmadhikam / / 150|| poSyaH svakopakArItyeSa vizeSAtpupoSa jinabhaktim / navanavacaityapratimAyAtrAsnAtrAdibhiH kRtyaiH // 151 // rAjA yathA tathA syAt prajeti jinadharmamAzrayan prAyaH / aSTAdazavarNA api bhavadvaye'bhyudayitAM ca tataH // 152 // samaye sutAya rAjyaM pradAya devyAdibhiH sahAdAya / vratamAItabhaktyaikAgryAdaItkarma so'rjitavAn / / 153 || svAyurdvilakSapUrvI bhuktvA so'bhUtsuraH sahasrAre | arjitagaNabhRtkarmA mukhyA rAjJyo'pi ca catasraH / / 154 // cyutvA ca videhAMtaH sa tIrthakRdbhUya zivasukhaM lebhe / gaNabhRdbhAvamitAbhistAbhiH samamahaha ! sahayogaH / / 125 / / ityavetya jinabhaktisaMbhavaM vaibhavaM nRpatidharmadattavat / tadvidhau zubhavidhau sacetasaH saMtu saMtatanibaddhacetasaH / / 156 / / iti vidhidevapUjAyAM dharmadattanRpakathA || sUtragAthAyAM " uciaciMtarao " ityuktaM, tatra ucitacitA caityamamArjanaM vinazyacaityapradeza pUjeopakaraNasamAracanaM, pratimAparikarAdinairmalyApAdanaM, viziSTapUjApradIpAdizobhAvirbhAvanaM, vakSyamANAzAtanAnivAraNamakSatanaivedyAdiciMtA, caMdanakezaradhUpadIpatailasaMgraho vakSyamANadRSTAMtavinazyaccaityadravyarakSA, tricaturAdyAstikasAkSikaM tadudgrAhaNikA, tatsusthAnasuyatnasthApanaM, tadAyavyayAdau suvyaktaM lekhyakaM, svayaM paraizca dravyArpaNadevadAya pravarttanAdividhinA tadutsarpaNaM, karmasthAyakAraNaM, karmakaraciMtA caityAdiranekavidhA / tatrADhyasya dravyaparijanAdibalasAdhyA ciMtA sukarA, anADhyasya tu svavapuH kuTuMbAdisAdhyA / yasya ca yatra yathAsAmarthyaM sa tatra tathA vizeSataH prayatate / yA ca ciMtA svalpasamaya sAdhyA, tAM dvitIyanaiSedhikyA arvAg vidhatte, zeSAM tu pazcAdapi yathAyogaM / evaM dharmazAlAgurujJAnAderapi yathocitaciMtAyAM sarvazaktyA yatanIyaM, nahi devaguryAdInAM zrAvakaM vinAnyaH kaciJcitAkartAsti, tato brAhmaNasAdhAraNadhenoriva naiva teSAM yathAIciMtAvidhAvupekSA zithilAdaratA vA kAryA, tathA sati samyaktvasyApi saMzayApatteH / sA hi kA nAmAIdAderbhaktiryasyAmAzAtanAdAvapi nAtyaMtaM dUyate / zrUyate hi loke'pIzvarasyotpATitAM dRSTiM dRSTvA dUnaH puliMdaH svAkSi dadau / tasmAtsvasvajanAdikRtyebhyo'pyatyaMtAdRtyA caityAdikRtye nityaM pravartitavyaM / avocAma ca" dehe dravye kuTuMbe ca sarvasaMsAriNAM ratiH / jine jinamate saMghe punarmokSAbhilASiNAm / / 1 / / " AzAtanAzca jJAnadevagurvAdInAM jaghanyAdibhedAt trividhA, tatra javanyA jJAnAzAtanA pustakapaTTikATippanika japamAlAdervadanotthaniSThIvanala va sparzaH hInAdhikAkSaroccAra:, jJAnopakaraNe samIpasthe satyadhovAtanisarga ityAdi 1 / madhyamA akAle paThanAdiH, upadhAnatapo binA sUtrAdhyayanaM bhrAMtyArthasyAnyathA kalpanaM, pustakAdeH pramAdAt pAdAdisparzaH, bhUmipAtanaM, jJAnopakaraNe pArzvastha satyAhAragrahaNaM, nirodhakaraNamityAdi 2 / utkRSTA tu niyutena paTTikAderakSaramArjanam uparyupavezanazayanAdiH, jJAnopakaraNeMstikasthe uccArAdikaraNaM, jJAnasya jJAninAM vA niMdApratyanIka topaghAtakaraNamutsUtrabhASaNaM cetyAdi 3 / jaghanyA devAzAtanA, vAsakuMpikAdyAsphAlana zvAsa vastrAMcaLA disparzAyA 1 / madhyamA adhautapotikayA pUjanabhUmipAtanAdya / 2 / utkRSTA caraNaghaTTana zleSmaniSThyutAdilavasparzana pratimAbhaMga nirgamana jinAvahIlanAdyA 3 / athavA devAzAtanA jaghanyA daza, madhyamAcatvAriMzat, utkRSTAzcaturazItistAca krameNaivamAhuH " taMbola- poNa- bho aNu - vANa - thI bhoga- survaNNa-nivaNaM / tuccAraM -aM, vajje jiNamaMdirassaMto // 1 // " iti jaghanyato dazAzAtanAH / - " muMta-purIsaM-pauNaha, pauNA- saNa-saiMyaNa- itthi - taMbIlaM / niTTIvaNaM ca jUMaM, juAdipailoaNaM vigehA / / 1 / / palhetthIkaraNaM pihU pAyapaisAraNapaparaicivAo / parihasA macchariA, sIhAsaNanAIparibhogo // 2 // kesarsarIravibhUSaNa, chettAsi" - kirIDeM- cameredharaNaM ca / dheraiNajjuvaIhiM sarviaurahAsa khippa saMgAya // 3 // akaya mu~hakosa-maliNaMgavattha- jiNapUaNa pavittIe / maNaso aNegayacaM, sacittadaviANaavimuaNaM // 4 // accittadaviavassaijaNaM ca taha asADiattamavi / jiNadaMsaNe zrIzrAddhavidhiprakaraNam " 55
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNaMjali jiNami dimi meM apUA(saMti ya riddhimmi a apUA) // 5 // ahavA ANiTakusumAipUaNaM taha annaay(vittii|. jiNapaDiNIya nivAraNaceiadavvassuveiNamo // 6 // sai sAmetthiuvANai puvvaM ciivaMdaNAMipaDhaNaM ca / jiNabhavaNAihi ANaM, cAlIsAsAyaNA ee // 7 // " iti mdhymtshctvaariNshdaashaatnaaH|-"khelN' keli-kaliM' kA kulalayaM taMbolamugAlayaM, gAlI kaMguliA sairIradhuvaNaM kese nahe lohi / bhattosaM taya-pitta-vaMta-dasaiMNA vissAmaNA daumaNaM, daMte'-chInaha-gela-nAsi-siro -sutta-chavINaM malaM // 1 // maMta" mIlaiMNa liyaM vibhajaNaM bhaMDAra duhA~saNaM, choNI-kaippaDa-dAlipapaMDa-caiDIvissAraNaM nAsaNaM / akkaMdaM vikaha sarucchughaDaNaM terichasaMThAvaNaM, aMggIsevaNa raMdhaNaM paricaNaM nissIhiAbhajaNaM / / 2 / / chattovANeha-sattha-caumara-maNoNagattamabhaMgaNaM,saccitANamacAya cAyamaijie diTThII no aNjlii|saadde guttarasaMgabhaMga maMDeDaM moli sirosehara, huDA-jiDuMha-geDiAiramaNaM johAra bhaMDaki a||3||rekaar dharaNaM raNaM vivaraNaM vAlANa palhatthiraM, pA~UpAyapasAraNaM {DupuDI paMka rao mehu~NaM / juMaM jemaNa-gujjha-vija-vaNija siMjjaM jalaM majaNaM, emAIamavajjakajjamujuo vajje jiNidAlae // 4 // " etad vyAkhyA-khalaM zleSmANaM jinagRhe nikSipati ?, keli dyUtakrIDAdikAM tatra karoti 2, kaliM kalahaM 3, kalA dhanurvedAdikAH prayuMkte 4, kulalayaM gaMDUSaM 5, tAMbulaM bhakSayati 6, bhakSitatAMbUlodgAlanaM tatra nikSipati 7, gAlIdatte 8, 'kaMguliatti' laghuddhanItikaraNaM 9, hastapAdAdyaMgadhAvanaM karoti 10, kezAn nakhAn samAracayati 11-1., rudhiraM tatra pAtayati 13, 'bhattosaM' sukhAdikAM bhakSayati 14, tvacaM vraNAdisaMbaMdhinIM pAtayati 15, pittaM dhAtuvizeSa auSadhAdinA tatra pAtayati 16, evaM vAMtaM daMtaM ca 17-18, vizrAmaNAM kArayati 19, dAmanamajAvAdInAM 20, daMtAkSinakhagaMDanAsikAziraHzrotracchavInAM malaM jinagRhe tyajati, tatra chaviH zarIraM zeSAstadavayavAH 21-28 // 1 // maMtraM bhUtAdi nigrahalakSaNaM rAjAdikAryAlocanaM vA tatra karoti 29, mIlanaM kApi svakIyavivAhAdikRtye nirNayAya vRddhapuruSANAM tatropavezanaM 30, lekhyaka vyavahArAdi 31, rAjAdikAryavibhajanaM vibhAgaM vA dAyAdAdInAM tatra karoti 32, bhAMDAgAraM nijadravyAdeH 33, duSTAsanaM pAdoparipAdasthApanAdikaM 34, chANI gomayapiMDaH 35, karpaTaM vastraM 36, dAlimudgAdidvidalarUpA 37, parpaTaH 38, baTikA 39, eSAmupalakSaNatvAdanyeSAmapi karIraciTikAzAkAdInAM visAraNaM udvApana kRte vistAraNaM, nAzanaM rAjadAyAdibhayena caityasya garbhagRhAdiSvaMtardhAnaM 40, AkraMdaM rodanaM putrakalatrAdiviyogena 41, strIbhaktarAjadezasaMbaMdhinIvikathAH karoti 42, zarANAM bANAnAM ithUNAM ca ghaTana, 'sarattheti' pAThe tu zarANAmastrANAM ca dhanurAdInAM ghaTanaM 43, gotrapabhAdIstatra sthApayati 44, zItArto'gni sevate 45, raMdhanaM dhAnyAdeH 46, parIkSaNaM drammAdInAM 47, vidhinA naiSedhikI na vidhatte 48 // 2 // chatropAnazastracamarANAM devagRhAbahiramocanaM 49-52, manasa aikAyyaM na karoti 53 abhyaMgaM tailAdinA 54, sacittAnAM puSpAdInAmatyAgaH 55, tyAgaH parihAraH 'ajie tti' ajIvAnAM hAramudrikAdInAM vahistanmocane hi " aho ! bhikSAcarANAmayaM dharma" ityavarNavAdo duSTalokairvidhIyate 56, dRSTe jineM'jaliM na badhnAti 57, ekazATottarAsaMgaM na kurute 58, mukuTaM mastake dharati 59, mauliM ziroveSTana vizeSarUpAM 60, zekharaM kusumAdimayaM vidhatte 61, huDDAM pArApatanAlikerAdisaMbaMdhinIM pAtayati 62, jiMDuhaH kaMdukaH 63, jyotkArakaraNaM pitrAdInAM 64, bhaMDAnAM viTAnAM kriyA kakSAvAdanAdikA 65 // 3 // tirasvArtha rekAraM karoti 66, labhyadravyayAcanAdyartha dharaNaM 67, raNaM saMgrAma 68, vivaraNaM vAlAnAM vijaTIkaraNaM 69, paryastikAkaraNaM 70, pAdukA kASThAdimayaM caraNarakSaNopakaraNaM 71, pAdayoH prasAraNaM svairaM nirAkulatAyAM 72, sukhArtha puDapuDIdApanaM 73, paMka kardamaM karoti nijadehAvayavakSAlanAdinA 74, rajo dhUlIM tatra pAdAdilagnAM zATayati 75, maithunaM kAmakrIDAM 76, yUkAM mastakAdibhyaH kSapayati vIkSayati vA 77, jemanaM bhojanaM 78, guhyaM liMga tasyAsaMvRtasya karaNaM, 'jujhaM ' iti pAThe tu yuddhaM dRgvAhAdibhiH 79, vaiyaka 80, vANijya krayavikrayAdirUpaM 81, zayyAM kRtvA tatra svapiti 82, jalaM pAnAdyartha tatra muMcati pibati varSAsu kuhimamaNAlAdau saMgrahAti vA 83, tathA majjanasthAnaM tatra karoti 84 // 4 // ityutkatazcaturazItyAzAtanAH / vRhadbhASye tu paMcaivAzAtanAH proktA yathA-" jiNabhavargami avanA 1 prAiaNAyaro 2 tahAbhogo 3 duppaDihANaM 4 aNuciavatI 5 AsAyaNA paMca // 1 // tatthaavanAsAyaNa, palhathiadeva / puDapuDiapayapasAraNaduTThAsaNasevaNajigagge ||3||jaaristaarisveso, jahA tahA jaMmi taMmi kAlaMmi / pUAi kuNai sunno, aNAyarAsAyaNA esA / / 3 // bhogo taMbolAI, kIrato jiNagihe kuNai'vassaM / nANAiANa Ayassa sAyaNaM to tamiha vajje // 4 // rAgega va doseNa va, bhoheNa va siA bhaNovitI / duppaNihANaM bhannai, jiNavisae taM na kAyavvaM // 5 // dharaNaraNaruagavigahAtiribaMdhaNaraMdhaNAi gahakiriA / gAlIvijavaNijAi ceie cynnucitrvittii||6||" AzAtanAzcAtyaMtaviSayiNaH satatAviratA devA api devagRhAdau sarvathA varjayati / uktaM hi-" devaharayaMtri devA, visayavisavimohiAvi na kayAdi / accharasAhiM pi samaM, hAsakiDAivi kugaMti // 1 // " gurvAzAtanAzca trayastriMzada. yataH-"purao parakA-sannegatA ciTTaNa-nisIaNA-yamaNe / AloyaNA paDiKNaNe puvAlavaNavaNe Aloe // 1 // taha zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ uvadaMsa nimaMtaNa khaMdAryayaNe tahA apaDiNaNe / khaddhatti a tatthagaie ki tuma tajjaoNya no sumaNe // 2 // nosairasi kehachittA parisaMbhittA aNuTiAi kahe / saMthArapAyaghaTTaNa ciTu cai samAsaNe Avi // 3 // " vyAkhyA-guroH purato gamane AzAtanA, yato mArgopadarzanAdikaM tAkAraNaM vinA guroH purato gaMtuM na kalpate vinayadoSaprasaMgAt 1, pArzvato gaMtA tadApyavinayadoSaH 2, pRSThato'pyAsana gaMtA tadA kAsitakSutAdiSu zleSmAdyavayavalaganAdidoSa evamanyatrApi doSA vAcyAH 3, evaM sthAnaniSadanAbhyAmapi pratyekaM tisrastisra AzAtanAH 9, AhAragrahaNAdau prathamamAcamanaM karoti 10, gamanAgamanaviSayaM pUrvamAlocanaM 11, rAtrau ko'pi jAgartIti gurUkte zrute'pi nidrAdimiSeNa pratyuttarAdAnaM 12, kiMcidAlApyaM guroH pUrvamAlApayati13, AhArAdikaM ( azanAdika) prAka sAdhvaMtarANAmAlocayati tato guroH 14, evamupadarzayati 15, azanAdibhiH pUrvamanyAnimaMtrayati tato gurUn 16, "khaddhatti " gurumanApachaya svecchayA'nyasmai snigdhamadhurAdi datte 17, "AiaNetti" guroryat kiMcida datvA snigdhAdi yatheSTa svayaM bhuMkte 18, apratizravaNaM prAgvannavaraM pAga rAtrau suptajAgaritapRcchAviSayamiha tu sAmAnyena 19, "khaddha tti atti" guruM prati bahukarkazoccaiH svaraM vakti 20, AlApitaH svasthAnastha eva pratyuttarayati 21, guvAhUtaH kimiti vakti 22, guruNA noditastajjAtena pratihaMti, yathA kuto glAnAdevaiyAvRtyaM na karoSItyukto vakti tvameva kiM na karoSi 24, guroH kathAM kathayato na sumanAH syAt kiMtu vimanA 25, guruM sUtrAdikaM vadaMtamevaM vakti, "yathA na smarasi tvametamartha na eSo'rtha evaM bhavati"26, garau kathAM kathayati tAM kathAmAcchinatti 'yathAhaM kathayAmIti' 27, parSadaM bhinatti yathA 'saMpati bhikSAvaletyAdikathanena 28, anutthitAyAM parSadi gurUtAmeva kathAM svasya pATavAdijJApanAya savizeSaM kathayati 29, zayyAsaMstArakAdi pAdAbhyAM ghaTTayati 30, guruzayyAdau sthAnAdi karoti 31, guroH sakAzAduccAsanaH 32, evaM samAsanaH 33 / AvazyakacUAdau tu gurau kathAM kathayati evametadityaMtarAle ziSyasya vacanamAzAtanA pRthaguktA, guroH pArthAduccasamAsanatvaM caikaiva iti trayastriMzad gurvAzAtanAH / gurvAzAtanA caivaM vighA / guroH pAdAdinA saMghaTTAdau jaghanyA 1, zleSmaniSTIvanalavarpazanAdau madhyamA 2, gurvAdezAkaraNaviparItakaraNApakarNanaparuSabhASaNAdAvutkRSTA 3 / sthApanAcAryAzAtanApi tridhA / sthApanAcAryasyetastatazcAlanapAdasparzAdau jaghanyA, bhUmipAtanAvajJAmocanAdau madhyamA, praNAzanabhaMgAdAvutkRSTA / evaM jJAnopakaraNavat darzanacAritropakaraNasya rajoharaNamukhavastrikAdaMDakadaMDikAderapi, ' ahavA nANAitiaM' iti vacanAd gurusthAne sthApyatvenAvidhivyApAraNAdadhikA tadAzAtanApi vA / yaduktaM zrImahAnizIthe-" avihIe niaMsaNuttariyaM rayaharaNaM / daMDagaM vA paribhuMje cautthaM " iti / tena zrAddhaizcaravalakamukhavatrikAdervidhinaiva vyApAraNavasthAnasthApanAdikArya anyathA dharmAvajJAdidoSApatteH / etAsu cotsUtrabhASaNAheguvodyavajJAdimehatyAzAtanA'naMtasaMsArahetuzca / sAvadhAcAryamarIcijamAlikUlavAlakAderiva / yataH-" ussuttabhAsagANaM, bohInAso annNtsNsaaro| pANaccaevi dhIrA, usmuttaM tA na bhAsaMti // 1 // titthayarapavayaNasuaM, AyarizaM gaNaharaM mahiTi / AsAyaMto bahuso, aNaMtasaMsArio hoi / / 2 // " evaM devajJAnasAdhAraNadravyANAM gurudravyasya ca vastrapAtrAdervinAzatadupekSAdyapi mhtyaashaatnaa| " ceiadavvaviNAse, isighAe patyaNassa uDDAhe / saMjaicautthabhaMge, mUlaggI bohilAbhassa // 1 // " vinAzotra bhakSaNopekSaNAdilakSaNaH / zrAvakadinakRtyadarzanazudhyAdAvapi-" ceiadavvaM sAhAraNaM ca jo duhai mohiamaIo / dhammaM ca so na yANai, ahavA badAuo narae // 1 // " caityadravyaM prasiddhaM, sAdhAraNaM caityapustakApadgatazrAdAdisamuddharaNayogyaM, RdimacchrAvakamIlitaM yo druhyati vinAzayati dondhi vA vyAjavyavahArAdinA tadupayogamupabhukte ityarthaH / "ceiadavvaviNAse, tahavvaviNAsaNe duvihabhee / sAhuuvirakamANo, aNaMtasaMsArio bhaNio // 1 // " 'taddavvatti' tasya caityasya dravyaM dArUpaleSTakAdi, tasya vinaashne| yogyAtItabhAvavinAzyabhedAd dvividhe, tatra yogyaM navyamAnItaM, atItabhAvaM lagnotpATitaM / mUlottarabhedAda vA dvividhe, tatra mUla staMbhakuMbhikAdi, uttaraM tu chAdanAdi / svapakSaparapakSabhedAvA dvividhe, svapakSaH zrAvakAdiH, parapakSo mithyAdRSTyAdiH, evamanekadhA dvaividhyaM / atrApizadasyAdhyAhArAdAstAM zrAvakaH , sarvasAvadhavirataH sAdhurapyaudAsInyaM kurvANo'naMtasaMsAriko bhaNitastIrthakRdAdibhiH / atha tridhA pratyAkhyAtasAvadyasya yatezcaityadravyarakSAyAM ko nAmAdhikAraH ? iti ceducyate, yadi rAjAmAtyAdyabhyarthanapurassaraM gRhahanAmAdikAdAnAdividhinA navamutpAdayati, tadA bhavati bhvdvivkssitaarthsiddhiH| yadA tu kenacidyathAbhadrakAdinA dharmAdyartha mAgvitIrNamanyadvA jinadravyaM vilupyamAnaM rakSati tadA nAbhyupetArthahAnirapi tu vizeSataH puSTireva samyag jinAjJArAdhanAt / yathAhi-jinabhavanaM navamakArayato'pi pUrvakRtaM tu tatmatipaMthinigraheNApi rakSato na pAyazcittaM nApi pratijJAbhaMga iti / Agamo'pyevameva vyvsthito| yadAha-"coei ceiyANaM, khittahirane agaamgovaai| laggaM tassa u jaiNo, tigaraNasohI kahaM nu bhave // 1 // bhannai ittha vibhAsA, jo eyAI sayaM vimaggijjA / tassa na hoI sohI, aha koI harijjaeyAiM // 2 // tattha karaMtu uveha, jA sA bhaNiA u tigaraNavisohI / sA ya na hoi abhattI ara nivArijjA // 3 // savvatthAmeNa tahiM, saMgheNa ya hoi laggiavvaM / sacaritta'carittINa ya savvesi hoi kajjaM tu // 4 // " zrIzrAddhavidhiprakaraNama 57
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti / tathA-" bharakei jo uvirakei jiNadavvaM tu saavo| panAhINo bhave jo alippae pAvakammuNA // 3 // " pannA hINatti'-prajJAhInatvamaMgoddhAradAnAdinA devadravyavinAzaH , yadvA prajJAhInaH svalpena bahunA vArthena kAryasiddhimajanAno maMdamatitayA yathAkathaMcid dravyavyayakArI kUTalekhyazca yattadornityasaMbaMdhAt sa lipyate / " AyANaM jo bhaMjai, paDivannadhaNaM na dei devassa / nassaMtaM samuvirakai, so vihu paribhamai saMsAre // 4 // " jiNapavayaNavuvikara, pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / bhavaMto jiNadavvaM, aNaMtasaMsArio hoi // 5 // " "jiNapavayaNatti"-sati hi devadravye pratyahaM caityasamAracanamahApUjAsatkArasaMbhavaH, tatra ca pAyo yatijanasaMpAtaH , tad vyAkhyAnazravaNAdezca jinapravacanavRddhiH, evaM jJAnAdiguNAnAM prabhAvanA cetyarthaH / "jiNapavayaNabuDhikara, pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / rakato jiNadavvaM, parittasaMsArio hoi / / 6 // "parittatti"-parimitabhavasthitiH / "jiNapavayaNavuddhikaraM, pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / vudbhUto jiNadavvaM, titthayarattaM lahai jIvo / / 7 / / "vudUMtotti" vRddhiratra samyagrakSaNApUrvApUrvArthaprakSepAdinA avseyaa| " titthayatti " tIrthakaratvalAbho devadravyadRddhikarturahatpavacanabhattyatizayAtsuprasiddha iti tdvttau| paMcadazakarmAdAnakuvyApAravarja, sadvyavahArAdividhinaiva ca tadbuddhiH kAryA / yataH-"jiNavaraANArahiyaM, baddhAraMtA vi kavi jiNadavvaM / buDDaMti bhavasamudde, mUDhA moheNa annANI // " kecittu zrAddhavyatiriktebhyaH samadhikagrahaNakaM gRhItvA kalAMtareNApi tadvadirucitaivetyAhuH / samyaktvavRttyAdau saMkAzakathAyAM tathokteH / caityadravyabhakSaNarakSaNAdau saagrshesstthidRssttaaNtH| sa caivam-sAketapure sAgarazreSThI prmaaiitH| tasmai 'suzrAvaka ' iti kRtvA zeSazrAvakacaityadravyaM dattaM proktaM ca, caityakarmasthAyakRtAM sUtradhArAdInAM tvayA dAtavyamiti / so'pi lobhAbhibhUtaH sUtradhArAdInAM na rokyaM dravyaM datte, kiMtu samaryANi dhAnyaguDatalaghRtavastrAdIni caityadravyeNa saMgRhya tebhyo datte, lAbhaM ca svayaM sthApayati / evaM rUpyakAzItibhAgarUpANAM kAkaNInAmekaH sahasro lAbhena saMgRhItaH / arjitaM ca tenaivaM kurvatA ghorataraM duSkarma / taccAnAlocya mRto jalamAnuSIbhUyAdhyaMtarjalacaropadravanivArakAMDagolikAgrahaNArtha jAtyaratnagrAhakaprayuktavajragharaTTapIDanamahAvyathayA mRtvA tRtIyanarake nArako'jani / yaduktaM vedAMte'pi-" devadravyeNa yA vRddhirgurudravyeNa yaddhanam / taddhanaM kulanAzAya mRto'pi narakaM vrajet // 1 // narakAdudhdhRtazca mahAmatsyaH paMcadhanuH zatamAno mlecchakRtasAgacchedAdimahAkadarthanayA mRtazcaturthapRthivyAM / evamekadvyAdibhavAMtarIto narakasaptake'pi dvirutpede / tataH sa ekasahasrakAkaNIpramANadevadravyopajIvanAtsAMtaraniraMtarotpattyA sahasraM vArAn zvA jAtaH / evaM sahasraM vArAn gozUkaraH, sahasraM bhavAn meSaH , sahasraM bhavAneDakaH , sahasraM bhavAn mRgaH, sahasraM bhavAn zazaH, sahasraM bhavAn zaMbaraH, sahasraM bhavAn zRgAlaH, sahasraM bhavAn mAjoraH, sahasraM bhavAn mRSakaH, sahasraM bhavAn nakulaH, sahasraM bhavAn gRhakolaH , sahasraM bhavAn gRhagodhA, sahasraM bhavAn sarpaH, sahasraM bhavAn vRzcikaH, sahasraM bhavAn viSTAsu kRmiH / evaM sahasraM sahasraM bhavAn pRthivIjalAnalAnilavanaspatizaMkhazuktikAjalaukAkITikAkITapataMgamakSikAbhramaramatsyakacchapakharamahiSavRSabhakarabhavesaraturagagajAdiSu samutpattyA lakSasaMkhyabhavAn bhrAMtaH / prAyaH sarvabhaveSu zastraghAtAdi( nA )mahAvyayAH sahamAna eva mRtH| tataH kSINabahuduSkarmA vasaMtapure koTIzvaravasudattavasumatyoH putro jAtaH / garbhasthe eva pranaSTaM sarva dravyaM janmadine janako'pi vipannaH / paMcame varSe mAtApi mRtA / lokairniSpuNyaka iti dattanAmA dramakaravRtyA vRddhi prApa / anyadA dRSTaH snehalena mAtulena nItazca svagRhe, rAtrau ca muSitaM mAtulagRhaM cauraiH / evaM yasya vezmanyekamapi dinaM vasati, tatra cauradhATyAgrigRhadhanikavipacyAdyupadravaH syAt / tataH 'kapotapoto'yaM ''jvalaMtI gaDarikA vA' 'mRrtimAnutpAto vA' ityAdilokanindayodvignamanA gato dezAntaraM / prAptazca tAmraliptI purIM / sthitazca vinayaMdhara mahebhyagRhe bhRtyadRcyA / jvalitaM ca taddine eva tadgRhaM / niSkAsitazcAlarkazuna iva tena svagRhAt tataH kiMkRtyamUDhaH prAkkRtaM svakarma niMdati sma / yataH-"kamma kuNaMti savasA, tassudayaMmi a paravasA huMti / rukaM duruhai savaso, nivaDei paravyaso tatto // 1 // " tataH 'sthAnAMtaritAni bhAgyAni ' iti vimRzya gataH samudratIre / taddina eva caTitazca pravahaNaM / bhRtyabhAvena dhanAvahasAMyAtrikeNa sAkaM prAptaH kSemAtparadvIpaM / dadhyau caivaM, " aho udghaTitaM mama bhAgyaM yanmayyArUDhe'pi na bhagnaM yAnapAtraM, yadvA vismRtamidaM durdaivasya kRtyaM, saMprati mA valanAvasare smRtiviSayaM yAsIt / taciMtAnusAriNaiva devena valamAnasya tasya pracaMDadaNDamahatabhANDamiva zatakhaNDIkataH potH| daivAnniHpuNyakaH phalake lagnaH / kathaMcit abdhitIragrAmaM prAptaH / tadgrAmaThakkuramavalagati sma / anyadA dhATyA niHpaatitsstthkkurH| niSpuNyakazca ThakkurasutabuddhyA bAdhdhvAnItaH pllyaaN| taddivasa eva cAnyapallIpatinA vinAzitA sA pllii| tatastairapi 'nirbhAgya' iti nisskaashitH| yataH-"khalvATo divasezvarasya kiraNaiH saMtApito mastake, vAJchan sthAnamanAtapaM vidhivazAd bilvasya mUlaM gataH / tatrApyasya mahAphalena patatA bhagnaM sazaddhaM ziraH , pAyo gacchati yatra daivahatakastatraiva yAntyApadaH // 1 // " evamekonasahasrAnyAnyasthAneSu taskarajalAnalasvacakraparacakramarakAdyanakopadravasaMbhavAniSkAzanAdinA mahAduHkhaM vahanmahATavyAM sapratyayaselakayakSamAsAdaM prApta ekAgratayA tamArAdhayAmAsa / svaduHkhanivedanapUrva ekaviMzatyopavAsaizca tuSTo yakSaH pAha,-" bhadra ! saMdhyAyAM mama puraH suvarNacaMdrakasahasrAGkito mahAn mayUro nRtyaM kariSyati, pratidinaM patitAni tatka 58 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ nakapicchAni tvayA grAhyANi " / hRSTana tanApi kiyantyapi galitAni sAyaM gRhItAni evaM pratyahaM grahaNAnnavazatI picchAnAM prAptA, zatamekaM zeSaM tiSThati / atha duSkarmapreritena tena cintitaM - " etadgrahaNAyAdyApi kiyacciramatrAraNye sthAtavyaM, tadvaramekamuSTayaiva sarvANyapi gRhNAmi " iti taddine nRtyanmayUrasya tAnyekamuSTyaiva gRhItuM yAvatmavRttaH tAvatkekI kAkarUpaH sannuDDIya gataH / pUrvagRhItapicchAnyapi naSTAni / yataH -"daivamullaMghya yatkAryaM kriyate phalavanna tat / sarve'bhazcAtakenAttaM galarandhreNa gacchati 1 // " tato dhig mayA mudhaivautsukyaM kRtamiti viSaNNa itastato bhraman jJAninaM munimekaM dRSTvA natvA ca svamAk karmasvarUpaM papraccha / tenApyuktaM yathAnubhUtaM prAgbhavasvarUpaM vaktyA / tatastaddevadravyopajIvanaprAyazcittaM yayAce / muninApyuktaM samadhikatAvaddevadravyapradAnataddravyarakSAvRddhyAdinA tadduSkarmapratIkAraH, sarvAGgINabhogArddhasukhalAbhazca syAt / tatastena sahasraguNadevadravyapradAnavidhivastrahArAdinirvAhamAtrAdadhikaM svalpamapi dravyaM na saMgrAhyamiti munisamakSaM niyamo jagRhe, vizuddhazrAddhadharmazca / tato yadyad vyavaharati tatra tatra bahu dravyamarjayati dadAti ca devasya / evaM svalpaireva divasaiH prAgupajIvitasahasrakA kaNIsthAne kAkaNI lakSadazakaM prAdAyi / tato devasyAnRNIbhUtaH kramAdarjitaprabhUtataradravyaH svapure prApto mahebhyamukhyatayA rAjJApi mAnyaH / svayaM kAriteSvanyeSu ca sarvajainaprAsAdeSu sarvazaktyA sarvAGgINacintAkaraNapUrvakaM pratyahaM mahApUjAprabhAvanAdividhApanasamyagdevadravyarakSaNayathAyuktidRddhiprApaNAdyudbhUtapuNyena cirasamayaM saJcitena jinanAmakarma baddhavAn / avasare ca dIkSAmAdade / tatrApi gItArthI - bhUtaH prabhUtayathArhadharmadezanAdinA devabhaktyatizayena jinabhaktirUpaM prathamaM sthAnakamArAdhyArhannAmakarma nikAcitavAn / tataH sarvAsiddhe devabhUyamanubhUya mahAvidehe'dvibhUtiM bhuktvA siddhayati" // iti devadravye sAgarazreSThikathA || atha jJAnasAdhAraNadravyayodRSTAntaH // " bhogapure pure caturviMzatikanakakoTisvAmI dhanAvahazreSThI / bhAryA dhanavatI / tayoryamalajAtau sutau karmasArapuNyasArau saubhAgyasArau / pitrAnyadA ' kIdRzAvetau bhAvinau " 1 iti naimittikaH pRSTaH prAha karmasAro jaDaprakRtiratiniSprajJo viparItabuddhitayA bahupakrame'pi prAktanasarvadravyanirgamananavyadravyopArjanAbhAvAdinA bahukAlaM bhRzaM dAridryadAsyAdiduHkhavAn bhAvI / puNyasAro'pi prAcyasarvadravyasya navyopArjitadravyasyApi punaH punarhAnyA tathaiva duHkhI bhAvI, paraM vANijyAdikalAkuzalo bhavitA / dvayozca vArddhake dhanasaukhyasantatyAdivRddhirbhavitrIti / kramAdubhAvapi vijJopAdhyAyasya pAThanAyArpitau / puNyasAraH sukhena sarvavidyA adhItavAn / karmasArasya tu bahUpakrameNApyakSaramAtramapi nAyAti kiM bahunA vAcanalikhanAdyapi kartuM na zaknoti, sarvathA pazureveti pAThakenApi pAThanaM muktaM / dvAvapi yauvanasthau pitRbhyAM samRddhatayA sulabhe mahebhyakanye pariNAyitau sotsavaM / ' mA mithaH kalahAyiSAtAM ' iti dvAvapi dvAdaza dvAdaza kanakakoTIrdatvA pRthak kRtau / pitarau tu pravrajya svargatau / atha karmasAraH svajanAdibhirvAryamANo'pi svakubuddhyA tattadvANijyaM kurute, yatra yatra arthahAnireva / evaM svalpaireva dinainArpitA dvAdaza koTayo nirgamitAH / puNyasArasya tu dvAdaza koTayaH khAtraM dattvA taskarairgRhItAH / ubhAvapi jAtau daridrau tyaktau svajanAdibhiH / bhArye api kSudhArdite gate pitRgRhe / yataH - " aliaMpi jaNo dhaNavaMtayassa sayaNattaNaM payAsei / AsaNNabaMdhaveNavi, lajjijjai jhINavihaveNa || 1 || guNavaMpi nigguNacci gaNijjae pariaNeNa gayavihavo / darakattAiguNehiM aliehiM vigijjae sadhaNo // 2 // " tato nirbuddhinirbhAgyAviti lokairdatApamAnau lajjamAnau tau gatau dezAntaraM / sthita pRthak pRthak kApi mahebhyagRhe / anyopAyAbhAvAdbhRtyavRttyA yasya ca gRhe karmasAraH sthitaH so'lIkavyavahArI kRpaNaceti / proktavetanamapi na datte | amukadine dAsyAmIti muhurmuhustaM vaJcayate / iti bahubhirdinairAdyena kimapi dhanaM nArjitaM / dvitI tu kiyadarjitaM paraM tat prayatnagopitamapi dhUrtenApahRtaM / evamanyAnyasthAneSu bhRtyavRtyA dhAtuvAdakhanivAdasiddharasAyanarohaNAdrigamanamaMtrasAdhanarudantyAdyauSadhIgrahaNAdinA caikAdazavArAnmahopakramakaraNe'pi kubuddhyAnyAnyavaiparItyavidhAnAdAdyena kApi dhanaM nArjitaM, kintu tattadduHkhAnyeva soDhAni / apareNa punararjitamapi pramAdAdinaikAdazavArAnnirgamitaM / tato'tyudvignau tau potamAruhya ratnadvIpaM gatvA sapratyayaratnadvIpadevyagre mRtyumapyaGgIkRtya niviSTau / aSTame upavAse ' nAsti yuvayorbhAgyaM ' ityukto devyA | tataH karmasAra utthitaH / puNyasArasya tvekaviMzatyopavAsairdattaM tayA cintAratnaM / karmasAraH pazcAttApaM kurvan puNyasAreNoktaH - " mA viSIda etaccintAratne tavApi cintitaM setsyati iti / ' atha dvAvapi prItau nivarttamAnau potamAkhdau / rAtrau ca rAkAzazAGkodaye vRddhenoktaM, " bhrAtaH ! sphuTIkuru cintAratnaM vilokyate tasya candrasya vAdhikaM teja iti ? " / laghunApi potataTasthena durdaivapreritena ratnaM haste nItvA, kSaNaM ratne kSaNaM candre ca dRSTiM nidadhatA pAtitaM ratnaM ratnAkarAntarmanorathaiH saha / tato dvAvapi samaduHkhau svapuraM mAptau / jJAnipArzve svaprAgbhavamamASTAm / jJAnI mAha - " candrapure jinadattajinadAsazreSThinau, paramAItI / anyadA tatra zrAvakairmIlitaM prabhUtaM jJAnadravyaM sAdhAraNadravyaM ca tayoH kramAdarpitaM rakSAyai / tau samyag rakSAM kurutaH / anyedyurAdyena svapustikAyAM kiJcid gADhavilokyamAnaM lekhakapArzvAllekhitaM pArzve cAparadravyAbhAvAdidamapi jJAnasthAnameveti, vicintya jJAnadravyAd dvAdazadrammA lekhakasyArpitAH / dvitIyena tu, sAdhAraNadravyaM saptakSetra yogyatvena zrAddhAnAmapi yogyaM, ahamapi zrAvaka " iti vimRzya sAdhAraNadravyAd dvAdaza drammA svagRhagADhaprayojane pArzve'nyadravyAbhAvAd vyayitAH / , zrIzrAddhavidhiprakaraNama 59
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tato mRtvA tau taddaSkarmaNA prathamaM narakaM gatau / yaduktaM vedAnte'pi-" prabhAsve mA matiM kuryAtmANaiH kaNThagatairapi / agnidagdhAH prarohanti prabhAdagdho na rohati / / 1 / / prabhAsvaM brahmahatyA ca daridrasya ca yaddhanam / gurupatnI devadravyaM svargasthamapi pAtayeta // 2 // " prabhAsvaM sAdhAraNadravyamityarthaH / narakodhdhRtau ca to jAtau sarIsRpau / tato dvitIyaprathivyAM nArako / tato gRdhrau / tatastRtIyapRthivyAM evaM ekadvyAdibhavAntarito saptasu pRthvISu ekadvitricatuHpaJcendriyatiyA ca dvAdazasahasrabhaveSu staraduHkhamanubhUya bahukSINatadRduSkarmANau yuvAM jAtau / dvayorapi dvAdazadrammopabhogAd dvAdazasahasrabhaveSu tAdRg duHkhamasmin bhave'pi dvAdazakoTinirgamanaM dvAdaza vArAn bahUpakrame'pi dhanalAbhadhanahAniparagRhadAsyaduHkhAdi jAtaM / karmasArasya ca tadajJAnadravyopajIvanAdapi niSpajJatvanirbudbhitvAdyAdhikaM / iti zrutvAdvAbhyAM zrAddhadharma prapadya prAyazcittapade dvAdaza drammAH sahasraguNA jJAnasAdhAraNayorutpanna evArpaNIyA iti niyamo jagRhe / tato dvayorapi pAkarmakSayAnotpattibhavanena sahasraguNatadarpaNena ca kramAda dvAdazakanakakoTayo'bhUvan / tato mahebhyasuzrAvakatayA samyag jJAnasAdhAraNadravyarakSAtadutsarpaNAdinA zrAddhadharmamArAdhya pravrajya ca siddhau / " iti jJAnasAdhAraNadravyopari karmasArapuNyasArakathAnakam / / " jJAnadravyaM hi devadravyavana kalpate eva zrAddhAnAM / sAdhAraNamapi dravyaM saMghadattameva kalpate vyApArayituM natvanyathA / saMghenApi saptakSetrIkArya eva vyApAryaM na mArgaNAdibhyo deyaM / sAMpatikavyavahAreNa tu yad gurunyuJchanAdinA sAdhAraNaM kRtaM syAttasya zrAvakazrAvikANAmarpaNe yuktireva na dRzyate / zAlAdikArye tu tada vyApAryate zrAddhaiH / evaM jJAnasatkaM kAgadapatrAdi sAdhvAdharpitaM zrAddhana svakArye na vyApArya / svapustikAyAmapi na sthApya samadhikaniSkrayaM vinaa| sAdhvAdisatkamukhavastrikAderapi vyApAraNaM na yujyate gurudravyatvAt / sthApanAcAryajapamAlAdi tu prAyaH zrAddhArpaNArtha gurubhirvihriyate, tena gurvarpitatadgrahaNavyavahAro dRzyate / gurvAdezaM vinA ca sAdhusAdhvInAM lekhakapAllekhanaM vastrasUtrAdiviharaNamapi na kalpate ityAdyapi cintyaM / tadevaM svalpopajIvanamAtre'pi mAtrAdhikaM dAruNavipAkaM vijJAya vivekibhirdevajJAnasAdhAraNadravyANAM svalpo'pyupabhogaH sarvathApi parihAryaH / ata eva mAlodaghaTTanaparidhApanikAmocananyuchanakaraNAdAvapi tadaiva dravyArpaNaM yuktaM / tathAsaMbhavAbhAve'pi yathA yathA zIghramarpayati, tathA tathA'dhika guNo, vilambakaraNe hi jAtu durdaivAtsarvasvahAnimatyAdisaMbhave durgatyAdi durvAraM suzrAddhasyApi / zrUyate hi mahApure pure mahebhyaH zreSThI RSabhadattaH prmaaiitH| parvANa caitye gataH / pArce dravyAbhAvAduddhArake paridhApanikArpaNaM pratipede / sadyazca tenAnyAnyakAryavyagreNa sA nA rpitA / anyadA durdaivAttad gRhe dhATI praviSTA / sarvasvaM luNTitaM / zreSThI zastrahasto bhItarkhaNTAkaiH zastraghAtahato mRtvA tatraiva pure nirdayadaridrakRpaNamahiSavAhakagRhe mahiSo jAto nirantaraM nirAdibhAraM pratigRhaM vahati / tacca puramucaistaraM nadInIraM ca nIcastaraM tenoccaistarabhUcaTanAhorAtrabhAravahanabahukSanirantaranirdayanADIghAtAdibhirmahAvyathAzciraM sehe / so'nyedhurnavyaniSpadyamAnaccatyajagatIkRte jalaM vahaMzcaityArcAdi dRSTvA jAtajAtismRtizcaityaM kathamapyamuzcan jJAnivacasA prAgbhavaputraidravyaM datvA mahiSavAhakAnmocitaH / prAgabhavoktaM devadeyaM sahasraguNaM pradAyAnRNIkRto'nazanena svargataH kramAnmokSaM ca / iti deyArpaNevilambakaraNe dRSTAntaH / tasmAddevajJAnAderdeyaM kSaNamapi na sthApyaM / anyasyApi hi deyasya pradAne vivakibhiH sarvathA na vilambyate, kiM punrdevjnyaanaadeH| yadA ca yAvatA mAlAparidhAnAdi kRtaM tadA tAvaddevAdidravyaM jAtaM / tacca kathamupabhujyate / kathaM vA tallAbhAdi gRhyate ? / pUrvoktadevAdidravyopabhogadopaprasaMgAt / tasmAtsadya eva tadarpaNIyaM / yastu sadyo'payitumazaktastenAdAveva pakSArddhapakSAdyavadhiH sphuTaM kAryaH / avadhimadhye ca svayamaya mArgaNAdi vinApi / avadhyullaGghane devadravyopabhogadoSaH / udgrAhaNikApi zIghramabhagnatayAtacintAkArakaiH svadravyavadevAdidravye'pi kAryA, anyathA bahuvilambe durbhikSadezabhaGgadauHsthyAdyApAtasyApi sabhmavAdahUpakrame'pi tadasiddheH / tathA ca mahAdoSaH-" yathA-mahendrapure'Iccaitye candanabhogapuSpAkSataphalanaivedyadIpalakozapUjopaskaratatsamAracanacaityasamAracanacaityadravyodagrAhaNikAtallekhyakasuyatnatatsthApanatadAyavyayAdicintAyAM pRthak pRthak cintAka riH pratyekaM catvArazcatvAraH zrIsaGghana niyojitAH samyak cintAM kurvanti / anyadA mukhyAzcintAkRdudgrAhaNikAkaraNAdau yattadvacanazravaNAdinA dUnastaJcintAyAM zithilIbhUtaH / 'mukhyAnuyAyino vyavahArAH' ityanye'pi shithiliibhuutaaH| tAvatA dezabhaGgAdinA bahu devadravyaM vinaSTaM / tatkarmaNA so'saMkhyabhavAn bhrAntaH / iti ciMtAzaithilye jJAtam / tathA devAdideyaM samyagevArya natu ghRSTakUTanANakAdinA, yathA kathazcit devadravyopabhogadoSApatteH / tathA devajJAnasAdhAraNasaMbandhigRhAdRkSetravATikApApANeSTakAkASThavaMzakavellukamRtsudhAdikaM zrIkhaNDakesarabhogapuSpAdikaM piGgAnikAcaGgerIdhUpapAtrakalazavAsakuMpikAdikaM zrIkarIcamaracandrodayajhallarIbharyAdivAdyasAbANasirAvakajavanikAkambalakaTakapATapaTTapaTTikAkuNDikAkumbhaurasakajjalajalapradIpAdika caityazAlApaNAlAdyAgatajalAdyapi ca svakArye kimapi na vyApArya, devadravyavattadupabhogasyApi duSTatvAt / camarasAvAdInAM malinIbhavanatruTanapATanAdisaMbhavetvadhikadoSo'pi / Aha ca-" vidhAya dIpaM devAnAM purastena punarnahi / gRhakAryANi kAryANi tiryapi bhavedyataH // 1 // " indrapure devaseno vyavahArI / tasya dhanasena auSTrikaH sevakaH / tasya gRhAnityamekA uSTrikA devasenagRhe sameti / kuTTayitvA dhanasenena gRhe nItApi punardevasenagRha eva yAtvA tiSThati / ibhyena mUlyena gRhItvA sthApitA / 60 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ ubhayorapi snehaH ekadA jJAnI pRSTaH snehakAraNaM prAha / eSA pUrvabhave tava mAtA'bhUt / tayA jinasyAgre dIpaM kRtvA pazcAttenaiva dIpena gRhakAryANi kRtAni / dhRpAGgAreNa cullI sandhukSitA / tena karmaNA uSTrI jaataa| yataH-ato devadIpe lekhA na vAcyante / gRhakArya na kriyate / nANakaM na parIkSyate / devadIpAdIpaH svakArye na kriyate / devazrIkhaNDena tilakaM na kriyate svalalATAdau / devajalena karau na prakSAlyau / devasya zeSApi patitA svalpaiva ca gRhyate na zarIrAduttArya / devasatkaM ca jhallarIbheryAdi gurUNAmapi saGghasyApi cAgre na vAdyaM / kecicAhuH , puSTAlambane yadi devajhallaryAdi vyApAryate, tadA pUrva bahuniSkrayo devasya mocyo| yataH- " mullaM viNA jiNANaM, uvagaraNaM camarachattakalasAI / jo vAvArai mUDho, niyakajje so havai duhio / / 1 / / " niSkrayaM datvA khakAryArtha gRhItasya devajhallaryAdikasya jAtu bhaGgAdivinAze svadravye samAracanaM kArya / svagRhArthakRtadIpasya devadarzanArthameva devAgre Anayane'pi devasatkatvaM na syAt, pUjArthameva devAgre mocane tu devasatkatvaM / mukhyavRtyA devadIpakRte kauzikAdi pRthageva kArya / svakauzikAdau devapUjArtha dIpakaraNe tu tailavAdi svakArye na vyApArya / evaM kenApyarcAkRtkarAG. ghrikSAlanAdyartha yadi jalaM caitye muktaM syAttadA tajjalavyApAraNe'pi na doSaH / tata eva svagRhe piGgAnikAcaGgerIorasAdi zrIkhaMDakapUrakastUyodi ca svanidhAstha(the)meva devapUjAdo vyApArya, na tu devasatkaM kaaye| tathA sati svagRhapayojane'pi vyApArayituM kalpate, evaM jhallarIbheodyapi / yadi sAdhAraNaM kRtvA muktaM syAtadA dharmakArye sarvatra kalpate / khasatkaM tu sAvANajava: nikAdi kiyAddinAni devagRhAdau vilokyamAnatvena vyApAraNAya muktamapi devAdisatkaM na syAt, abhipAyasyaiva pramANIkara NAt / anyathAsvabhAjanasthanaivedyaDhokane bhAjanAnAmapi devasatkIbhavanaprasaGgaH / gRhATTAdi ca devajJAnasatkaM bhATakenApi zrAkhUna na vyApArya niHzUkatAdyApatteH / sAdhAraNasambaMdhi tu saMghAnumatyA yadi vyApAryate, tadApi lokavyavahArarItyA bhATakamarpyate natu nyUna, taccoktadinamadhye svayamevApyaM / tatra ca yad bhityAdi prAktanaM vinazyatsamAracyate, tatra yAvallagati tAvad bhATaka madhye vAlanIyamiti, tathA lokavyavahArAta / yattu svakAryArthamALyAdi navyaM kAryate, tatra yallagati tad bhATakamadhye na vAlyaM, saadhaarnndrvyopjiivndossaaptteH| sIdan sAdharmikastu soktyA bhATakApaNaM vinApi sAdhAraNe gRhe vasati / tathAnyasthAnAbhAve tIrthAdau caitye yadi bahusthitisvApAdi kriyate tadApi vyApAraNAnusAreNAdhikaniSkrayo mocyaH / stokaniSkrayArpaNe spaSTa eva doSaH / evaM ca samyaga niSkrayApaNaM vinA devajJAnasAdhAraNasatkaM karpaTakanAlikerasvarNarUpyapaTTikAkalazapuSpapakkAnasukhabhakSikAdikamudyApananandipustikA_dau na mocyaM / udyApanAdau hi prauDhADambareNa svanAmnA maNDite bahujanazlAghAdi syAt / sa ca stokaM niSkrayaM muJcatIti vyakta eva doSaH / atra lakSmIvatI jJAtam / "yathA-sA maharddhirdharmiSThA mahatvArthinI stokastokaniSkrayArpaNena vividhodyApanAdipuNyakAryANi prauDhADambarANyajasraM karoti kArayati ca / devAdidravyaM varddhayantyasmi, prabhAvanAM ca pojjhambhayantyasmIti dhiyA / evaM zrAddhadharmamArAdhya mRtA svargatApi prajJAparAdhadoSAddhInasurItvenotpannA, kramAcyutA mahebhyasya nirapatyasya mAnyaputrItvenotpannA / paraM tasyAgabhesthatve mAtu: sImantamahaH paracakrabhayodrekeNa janmaSaSThInAmasa nAmuNDanAdimahAzca nRpatyamAtyAdInAM gRhe zokotpatyA nAjAyanta pitrA pauDhamauDhatarADambareNa prArabdhA api / tathA mANisvarNAbharaNAni sarvAGgINAni pitrA sAdaraM kAritAnyapi tayA dinamAtramapi paridhAtuM nAzakyanta stenAdibhayena / evaM bhojananepathyAdAvapi pAyo yadyatsAmAnyaM tattattasyA ApatatI sarvatra mAnyatve'pi prAkarmadoSeNa / taduktaM kenacit-" sAyara tujjha na doso doso amhANapUvvakammANaM / rayaNAyarAma bhArae, sAluro hatthi me laggo // 1 // " asyA ekopi maho na jAto'stItyatyA. DambareNa pitrA tasyA vivAhe vidhIyamAne lagnAsattau mAtA mRtA tena nirutsavaM pANigrahaNamAtramajani / mahebhyodArazvazuragRhagamane'pi mAnyatve'pi ca prAgvanavanavabhayazokamAnyAdinA mano'bhISTabhogasukhotsavAdiyogastasyAH prAyo nAsIt / tatastayA'tyudvignayA saMvignayA ca kacit kevalI pRSTaH proce, " prAgbhave tvayA stokaniSkrayArpaNaprauDhADambaradarzanAdinA duSkarmArjitaM tatphalamidaM" / tataH sA tatpApamAlocya pravrajya kramAt siddhA // tasmAdudyApanadvaukanAdau niSkrayagrAhyavartulikAnAlikeramodakAderyAvanmUlyaM syAttAvatcaniSpAdanAnayanAdyupakramapade tadanusAreNa kiyadadhikaM cArpaNIyaM / evaM nisskryshuddhiH| kenacit savistarodhApanAdau svanAmnA maNDite'dhikazaktyAyabhAvAttadudyApanAcArasatyApanArtha kazcidyAvanmuzcati, tAvatApi na doSaH / tathA svagRhacaityadaukitacokSapUgIphalanaivedyAdivikrayotthaM puSpabhogAdi svagRhacaitye na vyApArya / nApi caitye svayamAropyaM, kintu samyag svarUpamuktvArcakAdeH pArthAt / tadyogAbhAve tu sarveSAM sphuTaM svarUpamuktvA svayamapyAropayet, anyathA mudhAjanaprazaMsAdidoSaH / gRhacaityanaivedyAdi cArAmikasya prAguktamAsadeyasthAne nApyaM, AdAveva naivedyArpaNena mAsadeyoktau tu na doSaH / mukhyavRtyA tu mAsadeyaM pRthageva kArya / gRhacaityanaivedyacokSAdi tu devagRhe mocyamanyathA gRhacaityadravyeNaiva gRhacaityaM pUjitaM syAnnatu svadravyeNa / tathA cAnAdarAvajJAdidoSaH / na caivaM yuktaM svadehagRhakuTumbAdyarthaM bhUyaso'pi vyayasya gRhasthena karaNAt / devagRhe devapUjApi svadravyeNaiva yathAzakti kAryA, natu svagRhaDhaukitanaivedyAdivikrayotthadravyeNa / devasatkapuSpAdinA vA, prAguktadoSAt / tathA devagRhAgataM naivedyAkSatAdi svavastuvat samyag rakSaNIyaM samyag mUlyAdiyuktyA ca vikreyaM na tu yathA tathA mocyaM, deva zrIzrAddhavidhiprakaraNam 61
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyavinAzAdidoSApatteH / sarvaprayatnena rakSaNAdicintA karaNe'pi jAtu caurAgnyAdyupadravAdevadravyAdi vinazyati, tadA tu cintAkartA nirdoSa evAvazyaMbhAvibhAvasyApratikAryatvAt / tathA devaguruyAtrAtIrthasaGghArcAsAdharmikavAtsalyasnAtraprabhAvanAjJAnalekhanavAcanAdau yadyanyasatkadhanaM vyayArtha gRhyate tadA catuSpaJcasamakSameva grAhyaM / vyayasamaye ca gurusaGkAdyagre samyak sphuTaM svarUpaM vAcyamanyathA doSaH / tIrthAdau ca pUjAsnAtradhvajaparidhApanikAdyavazyakRtyeSvanyadhanaM na kSepyaM / tAni yathAzakti svayaM kRtvAnyadhanaM mahApUjAbhogAGgAdyarcanAdinA sarvasamakSaM pRthageva vyAyitavyaM / yadA bahubhiH sambhUya yAtrAvAtsalyasaGghArcAdi kriyate, tadA yeSAM yathAbhAgastathA samyag vAcyamanyathA puNyavyayacauryAdyApatteH / tathA antyAvasthAyAM pitrAdInAM yanmAnyate, tatsAvadhAnatve guruzrAddhAdibahusamakSamevaM vAcyaM / yadbhavannimittamiyaddinamadhye iyad vyayayiSyAmi, tadanumodanA bhavadbhiH kAryeti / tadapi sadyaH sarvajJAtaM vyayitavyaM / svanAmnA vyaye stainyAdidoSaH puNyasthAne'pi sa ca maharSerapi hIna - tAhetuH / yadArpam - " tavateNe vayateNe, rUvateNe ya' je nare / AyArabhAvateNe a, kuvvaI 'devakivvisaM // 1 // " dharmavyayazca mukhyavRttyA sAdhAraNa eva kriyate, yathA yathA vizeSa vilokyamAnaM dharmasthAne tadupayogaH syAt / saptakSetryAM hi yatsIdat kSetraM syAttadupaSTambhe bhUyAn lAbho dRzyate / sIdan zrAddho'pi tadupaSTambhena saghanIbhUtaH saptakSetrImapi puSNAti / loke'pyuktaM " daridraM bhara rAjendra ! mA samRddhaM kadAcana / vyAdhitasyoSadhaM pathyaM nIrogasya kimauSadham 1 // / 1 / / " ata eva prabhAvanAsaGghaparidhApanikA samyaktvamodakalambhanAdau niHsvasAdharmikANAM viziSTameva vastvarpayituM yuktamanyathA dharmAvajJAdidoSaH / yuktau niHsvAnAM sasvebhyo'dhikaM dIyate / tadayuktau sarveSAM samaM / zrUyate hi yamunApure ThakurajinadAsena dhaninAM darzanamodake ekaikaH sauvarNaH, kSiptau niHsvAnAM tu dvau dvau / mukhyavRttyA pitrAdeH putrAdezva mithovyayAdimAnanaM prAgeva kArya, ko veda ka kathaM kasya vA mRtiH syAditi / yacca mAnitaM tat pRthageva vyayitavyaM / svayaM kriyamANabhojanadAnAdirUpanyayamadhye na kSepyaM, mudhA dharmasthAne doSApatteH / evaM sati ye yAtrAdau bhojanazakaTasaMpreSaNAdivyayaM sarva mAnitavyayamadhye gaNayanti teSAM mUDhAnAM na jJAyate kA gatiH 1 yAtrAdyarthaM hi yAvanmAnitaM tAvadevAdi dravyaM jAtaM, tasyAnyena svabhojanAdau vyaye kathaM na devAdidravyopabhogadoSaH / / evaJcAjJAnaprajJAparAdhAdinA yaH kazcitkacidevAdidravyopabhogo jAtaH syAt, tatprAyavittapade upabhogasaMbhavAnusAreNa kiyat kiyat svadravyaM devajJAnasAdhAraNa sambandhi karoti / antyAvasthAyAM ca viziSya / anyatra hi dharmapadAdau zaktyAdyabhAve vyayaH svalpo'pi bhavatu / 1 tu sarvaM samyak saMzodhyaM viziSya ca devAdiviSayaM / yadavAdiSma--" RNaM hyekakSaNaM naiva dhAryamANena kutracit / devAdiviSayaM tattu kaH kuryAdatidussaham / / 1 / / " tasmAt sarvatra vaiva kArya sudhiyA / Aha ca - " pratipaccandraM surabhI, nakulIM nakulaH payazca kalahaMsaH / citrakavallIM pakSI sUkSmaM dharma sudhIrvetti / / 1 / / " ityalaM prasaGgena atha gAthottarArddhavyAkhyA - evaM jinAca vidhAya, dRDhA natu zithilAH paJca jJAnAdaya AcArAH, " kAle viNae bahumANe " ityAdyAgamoktA yasya saH / tathA AcArapaJcakavyAkhyAtvasmadupajJAdAcAramadIpagranthAd jJeyA / evaM vidhasya gurorAcAryAdeH pArzve pratyAkhyAnaM svayaM yatmAkkRtaM tadeva viziSTaM vA vidhinoccArayati, gurumukhena pratipadyate ityarthaH / trividhaM hi pratyAkhyAnavidhAnaM AtmasAkSikaM devasAkSikaM gurusAkSikaM ca / tadvidhizvAyaM, caitye devavandanArthamAgatAnAM snA* didarzanadharmadezanAdyarthaM tatraiva sthitAnAM vasatau vA caityavannaiSedhikItrayAbhigamapaJcakAdiyathArhavidhinA gatvA sadgurUNAM dharmadezanAyAH prAk pazcAdvA yathAvidhi paJcaviMzatyAvazyakavizuddhaM dvAdazAvarttavandanaM datte / mahAphalaM cedam yataH - " nIAgoaM khave kammaM, uccAgoaM nibaMdhae / siDhilaM kammagaMTiM tu, vaMdaNeNaM naro kare / / 1 / / titthayarattaM sammattakhAiaM sattamI taiAe / AuM vaMdaNaeNaM, baddhaM ca dasArasIheNa || 2 || " zItalAcAryasya vandanArthAgatavikAlabahiHsthitarAtrijAta kevalacatubhagineyAnAM prAkrudhA dravyavandanaM, tadgirA bhAvavandane tu kevalaM / guruvandanaM ca tridhA / yad bhASyaM, - "guruvaMdaNamaha tivihaM, taM phiTTA - thobha-bArasAvattaM / siranamaNAisu, paDhamaM, punnakhamAsamaNadugi bIaM // 1 // taiaM tu chedaNadurge, tatthamiho AimaM sayalasaMghe / bIaM tu daMsaNINa ya, payadviANaM ca taiaM tu ||2| " yena ca pratikramaNaM kRtaM na syAttena vidhinA vandanaM dAtavyaM / yadbhASye"iriA kusumiNusaggo, ciivaMdaNaputtivaMdaNAloaM / vaMdaNakhAmaNavaMdaNa, saMvaracauthobhadusajjhAo // 1 // iriAciivaMdaNaputtivaMdaNaM carimavaMdaNAloaM / vaMdaNa khAmaNacautho bhadivasusaggo dusajjhAo ||2||" anayorvyAkhyA - " IryApathikI prathamaM pratikramyate, tadanu '" kusumiNetyAdi " kAyotsargaH zatocchrAsamAnaH, kusvamAdyupalambhe tvaSTottarazatocchrAsamAnastatazcaityavandanA, tataH puttitti' mukhavastrikAkSamAzramaNapUrva pratilekhyA, tato vandanakadvayamAlocanaM ca punarvandanakadvayaM kSAmaNakaM ca, punarvandanakadvayaM 'saMvaratti' pratyAkhyAnaM ca, ' cauthobhatti' bhagavan ityAdIni catvAri kSamAzramaNAni tataH sajjhAyasaM disAvaDaM sajjhAyakarajaM " iti kSamAzramaNadvayaM datvA svAdhyAyaH kAryaH / iti prAtastyavandanakavidhiH / prathamamIryApathikI pratikramaNaM, tatazcaityavandanA, kSamAzramaNapUrva mukhavastrikA pratilekhanaM, vandanakadvayaM, " divasacarimaM " iti pratyAkhyAnaM ca, tato vandanakadvayamAlocanaM ca, vandanakadvayaM kSAmaNaM ca, ' bhagavan ' ityAdi thobhavandanAni catvAri, tato " devasi apAyacchittetti" kAyotsargaH, tataH prAgvat " 62 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamAzramaNadvayaM datvA svAdhyAyaH / ayaM sAndhyavandanakavidhiH / gurorvyAkSiptatvAdinA dvAdazAvarttavandanakAyoge thobhavandanenApi guruM vandata / evaM vandanapUrva gurupAce pratyAkhyAnaM kArya / uktaM ca-"pratyAkhyAnaM yadAsIttatkaroti gurusAkSikama / vizeSeNAtha gRhNAti, dharmo'sau gurusAkSikaH // 1 // " gurusAkSitve hi dRDhatA "gurusakio dhammo" iti jinAjJArAdhanaM guruvAkyodbhUtazubhAzayAdadhikaH kSayopazamaH, tasmAccAdhikA pratipattirityAdirguNaH / tatproktaM zrAvakamajJaptau-"saMtamivi pariNAme, gurumUlapavajjaNami esa guNo / daDhayA ANAkaraNaM, kammakhaovasama buTTI a||1||" evaM ca daivasikacAturmAsikaniyamAdyapi sambhave gurusAkSikaM svIkArya / atra dvaadshaavrttvndnNvidhiH| paJcanAmAdibhiAviMzatyA maladvArairdvinavatyadhikacatuHzatI pratidvArarUpaH / pratyAkhyAnavidhizca dazapatyAkhyAnAdinavamUladvArainavati pratidvArAtmako bhASyAdarabhyUhyaH / pratyAkhyAnasya svarUpaM kiJcityAguktaM / phalaM ca SaNmAsyAcAmAmlatapo'nantaramahebhyanRpakhecarendrAdidvAtriMzatkanyApariNetRdhammilAdInAmivehaloke, paraloke tu catuItyAdimahApAtakakRtSaNmAsItapastadbhavasiddhadRDhapahAryAderiva pratItaM / uktamapi-" paccarakANaMmi kae, AsavadArAI huMti pihiaarhi| AsavavuccheeNa ya, tanhAvuccheaNaM havai // 1 / / tanhAvuccheeNaM, aulovasamo bhave manussANaM / aulovasameNa puNo, paccarakANaM havai suddhaM // 2 // tatto carittadhammo, kammavivegoapuvvakaraNaM tu / tatto kevalanANaM, tatto murako sayAsuko / / 3 // " tato vandate yathAvidhi caturvidhaM sAdhvAdisaGgaM |caityaadau gurvAgamanAdyavasare cAbhyutthAnAdipratipattiH kAryA / yadAhuH"abhyutthAnaM tadAloke'bhiyAnaM ca tadAgame / zirasyaJjalisaMzleSaH svayamAsanaDhaukanam / / 1 / / bhAsanAbhigraho bhaktyA vandanA paryupAsanam / tadyAne'nugamazcati prattipatiriyaM guroH||2||"aasnaabhigrh iti Asane upaviSTeSu gurvAdiSu svayamAsitavyamityabhigrahaH / tatazca,-"na parakao na purao, neva kiccANa pittttho| na ya uruM samAsajja, cihijAguruNaMtie ||1||"'prkotti' pakSataH pArthayoravinayasaMbhavAt / 'kiccANatti ' kRtyAnAM gurUNAM / -"neva palhatthiraM kujjA, parakaMpiMDaM ca saMjae / pAe pasArie vAvi, na ciTTe guruNatie // 2 // " ' palhatthiaMti' paryastikA pakSapiNDaM bAhuparyastikA, "saMjaetti' prastAvAddezasaMyataH / " paryastikA avaSTambhaM tathA pAdaprasAraNam / vikathAH prabalaM hAsyaM varjayeda gurusaMnidhau // 3 // niddAvikahAparivajiehiM guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapuvvaM uvauttehiM suNeavvaM // 4 // " ityAdizrutoktavidhinA gurorAzAtanAvarjanArthamarddhacaturthahastapramANAdavagrahakSetrAvahinirjantubhUbhAge'vasthAya dharmadezanAzrotavyA / yataH- " dhanyasyopari nipatatyahitasamAcaraNadharmanirvApI / guruvadanamalayaniHsRtavacanarasazcAndanasparzaH // 1 // " dharmadezanAzravaNe cAjJAnamithyAjJAnavyapagamasamyaktatvAvagamAniHsaMzayatvadharmadRDhatvavyasanAdyunmArganivRttisanmArgapravRttikaSAyAdidoSopazamavinayAdiguNArjanopakramakusaMsargaparihArasusaMsargAGgIkArabhavanirviNNatAsaMvignatAsamyakzrAddhasAdhudhamAbhyupagamanasarvAGgINatadaikAyyArAdhanAdayo'nekaguNA nAstikapradezinarezazrImadAmakumArapAlathAvaccAputrAdInAmiva mntvyaaH| tadAha-"mohaM dhiyo harati kApathamucchinatti, saMvegamunnamayatiprazamaM tanoti / sUte virAgamadhikaM mudamAdadhAti, jainaM vacaH zravaNataH kimu yanna datte // 1 // piNDaH pAtI bandhavo bandhabhUtAH, sUte'narthAnarthasampadvicitrAn / saMvegAdyA jainavAkyaprasUtAH kaM kaM kuryu!pakAraM narANAm ||2||prdeshinreshnidrshnleshshvaaym"shvetmbiipuryaa pradezI rAjA,citro mantrI, zrAvastyAMcatuAnikezigaNendrAda gRhItasuzrAddharmastadgirAkeziguroHzvetamyAmAgatasya pArthe'zvavAhikAvyAjatazcitreNa pradezI nItaH sagarvamUce,-"maharSe mAmRSA kaSTa kArSIdharmAdyabhAvAda ,mama mAtAzrAvikAbhUta pitAtu nAstika, ante mayA bahuktAvapi tAbhyAM mRtAbhyAM svargasukhanarakaduHkhalAbhAdi na kimapyAvaditaM mama / ekazca caurastilakhaNDazaH kRto na tvAtmA kApi dRSTo jIvanamRtatolane'pi nAntaraM jJAtaM, nizcchidrakumbhyantazcaikaH kSipto mRtastadehe cAsaGkhyAH kRmayo dRssttaaH| nirgamapravezadvAraM tu jantUnAM kApi na dRSTaM / evaM bahu parIkSya nAstikIbhUto'smi / guruNoktaM, sukhaduHkhotkarSAkrAntyA tava pitroratra nAgamanaM / araNikASThAntarbhUtAgnivAyubhRtAbhRtahatitolanakumbhayantaHkSiptazatavAdakadhvanyAdidRSTAntIyo'pyastItyAdiyuktibhirbodhito'bhyadhAt, -" satyamidaM paraM kula kramAgatAM nAstikatAM kathaM muzce?" guruNoktaM,-" dausthyavyAdhiduHkhAdivat kramAgatApi sA tyAjyaiva / " tataH sushraadiibhuutH| kadAcitpauSadhopavAsapAraNe'nyapuruSAsaktasUryakAntayA kAntayA dattaviSo jJAtatavyatikarazcitramantrigirA susamAhitaH kRtArAdhanAnazanaH saudharmasUryAbhavimAne suro'bhUt / sUryakAntA tu viSadA jJAtAsmIti bhItA naSTA'raNye / phaNinA daSTA narakaM pApa / AmalakalpApuryA samavamRtazrIvIrasyAgre sUryAbhadevaH savyApasavyabAhubhyAmaSTottarazatakhelakhelikA prakaTanAdinA divyanATyaM kRtvA gato gautamapRSTazca svAmyAkhyat tatmAgbhavamahAvidehasiddhyAdi / " iti pradezidRSTAntaH / zrIAmanRpaH zrIbappabhaTTayAcAryasya, kumArapAlastu zrIhemasUreH sadupadezaiH pratibuddhaH prasiddha eva / thAvaccAputrastu dvAravatyAM prauDhatarardithAvaccAsArthavAhIputro dvAtriMzatkanyApatiH zrInemidezanayA prabuddhaH / mAtrA bahu vArito'pina sthitH| mAtA dIkSotsavAya kRSNaM rAjacihnAni yAcate / kRSNo'pi gRhamAgatya thAvaccAputraM pAha,-"mA prAvAjI gAn bhuva / " tenoktaM,-" bhItAya na svadante bhogAH / " hariH prAha,'kuto bhayaM mayi sati ? ' sa mAha,-'mRtyoH / tataH kRSNakRtotsavaH sahasrebhyAdiyutaH pAbAjIt / caturdazapUrvI jAtaH / selakapure selakanRpaM mantripaJcazatIyutaM zrAvakIkRtya saugandhikApuyAM prAptaH / tridaNDa-kuNDikA-chatra-SaNAlaka-aLUza-pavi sa catulAnikezigaNendrIkarnopakAraM narANAmadina // piNDapAta zrIzrAddhavidhiprakaraNam 63
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka-kesarIhasto, dhAturaktavasraveSaH, sAzAstralabdhArthaH, prANAtipAtaviramaNAdipazcayamazauca-santoSa-tapa-svAdhyAya-IzvarapraNidhAnarUpapaJcaniyamAtmakaM zaucamUlaM dazapakAraM parivrAjakadharma dAnadharma ca prarUpayan, sahasraziSyaparivRtto vyAsaputraH zuko nAma parivrAjakastatsamaye'bhUt / tena prAk zaucamUlaM svadharma grAhitaH sudarzanAkhyo nagarazreSThI / thAvaccAputrAcAryeNa vinayamUlaM svadharma sviikaaritH| tatsamakSaM zukapraznA yathA-"sarisavayA bhaMte / kiM bharakA abharakA muA! bharakA vi abharakA vi| te duvihA, mittasarisavayA dhannasarisavayA / paDhamA tivihA, sahajAyA sahavaTTiyA sahapaMsukIliA / ee samaNANaM abharakA / dhannasarisavayA duvihA, satthapariNayA iare a / paDhamA duvihA, phAsugA anne aphAsugA vi jAiA ajAiA ya / jAiA vi esaNijjA anne aesaNijjA viladdhA aladdhA ya / biiA savvattha abharakA, paDhamA bharakA / evaM kulatthA vi mAsA vi, navaraM mAsA tivihA, kaalatydhnnbheaa|" evaM prabodhe sahasrayutazukadIkSA / thAvaccAputraH zatruJjaye siddhaH shsryutH| selakapurezaM selakaM panthakAdimantripaJcazatIyutaM dIkSitvA zukopi tathaiva siddhaH / selaka ekAdazAGgI panthakAdibhiH paJcazatyA ziSyaiH saha viharan rUkSAdyAhAraiH kaNDUpicAdirogAkrAntaH selakapure prAptaH / putramaMDUkanRpeNa svayAnazAlAyAM sthApitaH / pAsukauSadhapathyaiH paTTakRto'pi snigdhAhAragRjhyA bahirna viharati / tataH ziSyAH panthakaM tadvaiyAvRttye niyojya vijahuH / anyadA kArtikacaturmAsakadine selako yatheSTaM bhuktvA suptaH / pratikramaNavelAyAM panthakena kSAmaNakArtha pAdayoH zirasA ghaTTitaH prabuddho ruSTaH / panthakaH prAha,-" caturmAsakAparAdhakSAmaNAya mayA pAdau spRSTau / " selako vairAgyaprApto vyacintayata, 'dhig mAM rasagRdaM ' tato vijahAra / anye'pi ziSyA militAH zatruJjaye taiH saha siddhaH / " iti yAvaccAputrakathA / / tasmAtpratyahaMsadgurubhyaH zRNoti dharmopadezaM / zrutvA cAnutiSThati tadAdiSTamartha yathAzakti / yato nauSadhabhakSyAdijJAnamAtreNArogyatRptyAdi kintu kriyopayoga eva / Aha ca "kriyaiva phaladA puMsAM na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // jANatovi a tariuM, kAiajogaM na juMjai niie| so vujhjhai soeNaM, evaM nANI caraNahINo // 2 // " dazAcUrNAvapi-"jo akiriAvAi so bhavio abhavio vA nimA kinnhpriko| kiriAvAdI niamA bhaSio, nimA sukkaparikao, aMto puggalapariaTTassa niyamA sijjhahii, sammadiTThI micchAdiTThI vA hujjaa|":, ca jJAnarahitA kriyApi prinntihitaa| yataH" annANA kammakhao, jAyai maMDukkacuNNatullatti / sammakiriAi so puNa, neo tacchArasAriccho // 1 // jaM annANI kamma, khavei bahuAhiM vAsakoDIhiM / taM nANI tihiM gutto, khavei UsAsAmitteNaM // 2 // " ata eva tAmalipUraNAdInAM bahutapaH kleze'pIzAnandra tvacamarendratvAdhalpaphalaM / jJAnavato'pi zraddhAnaM vinAGgAramardakAderiva na samyakriyAyAM prvRttiH| pathyate ca-" ajJasya zaktirasamarthavidhernibodhastIcAruceriyamamU tudatI na kizcit / andhAvihInahatavAJchitamAnasAnAM dRSTA na jAtu hitavRttiranantarAyA // 1 // " tato jJAnadarzanacAritrayoge mokSa iti tattrayArAdhanAya yateteti tAtparya / tathA pRcchati yatikRtyanirvAhaM / yathA nirvaiti yuSmAkaM saMyamayAtrA ? sukharAtrirbhavatAM ? nirAbAdhAH zarIreNa yUyaM ? na bAdhate vaH kazcid vyAdhiH ? na yogyaM kimapi ? vaidyAderna prayojanaM kiJcidauSadhAdinA ? nArthitvaM kiJcitpathyAdinA ? ityAdi / evaM praznazca mahAnirjarAhetuH / yataH- " abhigamaNavaMdaNanamaMsaNeNa paDipucchaNeNa sAhaNaM / cirasaMcipi kamma, khaNaNa viralattaNamuvei // 1 // " prAgvandanAvasare sAmAnyataH, "suharAIsuhatapasarIranirAvAdhetyAdipraznakaraNe'pi vizeSeNAtra praznaH samyaksvarUpaparijJAnArthastadupAyakaraNArthazca / ata evAtra padolagitvA, " icchAkAri bhagavan pasAukarI phAsueNaM esaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggahakaMbalapAyapuchaNeNaM pADihAriapIDhaphalagasijjAsaMthAreNaM osahabhesajjeNaM bhayavaM aNuggaho kAyavvo" / iti vyaktyA nimantraNaM ca kArya / atra zayyA sA yatra prasAritapAdaiH supyate / saMstArakastu kinycillghuH| auSadhamekadravyAzrayaM / bhaiSajyaM tu dravyasamudAyarUpaM / idaM ca nimantraNaM saMprati gurUNAM vRhadavandanakapadAnAnantaraM zrAddhAH kurvanti / yena ca pratikramaNaM gurubhiH saha kRtaM bhavati, sa muryodayAdanu yadA svagRhAdau yAti tadA tatkaroti / yasya ca pratikramaNavandanakayogo na syAttenApi vandanAdyavasare evaM nimaMtraNaM kriyte| mukhyavRttyA tu dvitIyavAradevapUjAnaivedyaDhaukanAnantaramupAzraye gatvA sAdhUnnimantrayet / zrAddha dinakRtyamUtrAdau tathA darzanAt / tato yathAvasarayogaM kArayati cikitsA, dadAtyoSadhAdi, vihArayati yathAha pathyAdi, sArayati sarvaprayojanAni / yataH-"dANaM AhArAI, osahavatthAI jassa jaM jogaM / NANAINaguNANaM, uvaTuMbhaNaheu sAhUNaM / / 1 // " gRhAgatAnAM ca sAdhUnAM yadyadyogyaM tattatsarva vihArayituM pratyahaM nAmagrAhaM kathayatyanyathA prAkRtanimantraNasya vaiphalyApatteH / nAmagrAhaM kathane tu yadi sAdhavo na viharanti, tadApi kathayituH puNyaM syAdeva / yadavocAma-" manasApi bhavetpuNyaM vacasA ca vishesstH| karttavyenApi tadyoge svamo'bhUtphalegrahiH / / 1 // " akathane tu vilokyamAnamapi sAdhavo na viharanti iti mahatI hAniH / evaM nimantraNepi jAtu sAdhavo nAyAnti tadApi nimantrayituH puNyaM syodbhAvavizeSe tvadhikataramiti / yathA-" vaizAlyAM chAdmasthye caturmAsItapasA pratimAsthasya zrIvIrasya pratyahaM pAraNArthanimantrI jIrNazreSThI caturmAsImAnte'dya pAraNaM bhAvyeveti dRDhaM nimantrya gRhe gato dhanyo'haM svAmyadya madgRhe pAraNaM kartetyAdibhAvanayaivAcyutasvargAyurvabandha / pAraNaM tu svAmI mithyAgabhinavazreSTinA bhikSAcararItyA 64 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAsIpArzvAd dApitakulmASaizcakre / tadA devadundubhidhvaniM jIrNazreThI yadi nASya tadA kevalamadhvArjiNya diti jJAninoktaM / " iti nimantraNe jJAtam / AhArAdidAne zrI zAlibhadrAdirauSadhadAne ca zrIvIrauSadhadAtrI baddhajinakarmA revatI jJAtaM / glAnasya praticaraNe ca mahatphalam / yadAgamaH - " goamA je gilANaM paDiarai se maM daMsaNeNaM paDivajjai / je maM daMsaNeNaM paDivajjai se gilANaM paDiarai / ANAkaraNasAraM khu arihaMtANaM daMsaNaM " ityAdi / atra kRmikuSThopadrutayatipratikriyAkRt zrIRSabhajIvajIvAnandavaidyo jJAtam / tathA dadAti susthAne yogyamupAzrayAdi / yataH - " vasahI sayaNAsaNabhattapANabhe sajjavatthapattAI / jaivi na pajjattadhaNo, thovA vi hu thovayaM dei // 1 // jo dei' uvassayaM jaivarANa tavaniamajogajuttANaM / teNaM dinAvatthannapANasayaNAsaNavigappA // 2 // jayantIvaGkacUlAdyAH kozA cAMzrayadAnataH / avantisukumAlazca tIrNAH saMsArasAgaram / / 3 / / " tathA nivArayati sarvazaktyA ' jinamava canapratyanIkAn sAdhunindAdiparAn / yataH - " tamhA sai sAmadhye, ANAbhaTThami no khalu vehA / aNukUle hiarehi a, aNusaTThI hoi dAyavvA // 1 // " yathA'bhayakumAreNa dramakamuninindAkRjjano buddhyA nivAritaH / evaM sAdhuvatsAdhvInAmapi sukhakRtyanirvAhamaznAdi sarva kArya / etaccAdhikaM yatsAdhvInAM duHzIlebhyo nAstikebhyo gopanaM / svagRhapratyAsattau samantato guptAyA guptadvArAyA vasaterdAnaM / svastrIbhicatAsAM paricaryAvidhApanaM / svaputrikANAM ca tatsannidhau dhAraNaM | vratodyatAnAM svaputryAdInAM ca pratyarpaNaM / tathA vismRtakaraNIyAnAM tatsmAraNamanyAyapravRttisambhave tannivAraNaM / sakRdanyAyapravRttau zikSaNaM / punaH punaH pravRttau niSThurabhASaNAdinA tADanamucitena vastunopacaraNaM ceti / tathA gurupArzve karoti kiJcidapUrva paThanaM / yataH - " aJjanasya kSayaM dRSTvA ' valmIkasya vica) varddhanam / avandhyaM divasaM kuryAdAnAdhyayanakarmasu // 1 // santoSastriSu karttavyaH svadAre bhojane dhane / triSu caiva na karttavyo dAne cAdhyayane tape // 2 // gRhIta iva kezeSu mRtyunA dharmamAcaret / ajarAmaravatmAjJo vidyAmarthazca cintayet || 3 || jaha jaha suhamavagAhai, aisayarasapasarasaMju amapuvvaM / taha taha palhAi muNI, navanavasaMvegasaddhAe // 4 // jo iha paDhai apuvvaM, sa lahai tiththaMkarattamannabhave / jo puNa pADhei paraM, sammasuaM tassa kiM bhaNimo // 5 // " svalpataramajJatAyAmapi pAThodyame mASatuSAdInAmiva tadbhave'pi kevalajJAnalAbhAdiphalaM vibhAvanIyamiti SaSThagAbhArthaH / 1 tato yadi rAjAdistadA dhavalagRhaM / yadA tvamAtyAdistadA karaNaM / atha vaNigAdistadAnImApaNAdikaM / evaM svasvocitasthAnaM gatvA dharmAvirodhenArthacintAM kuryAt / dharmAvirodhazca rAjJAM daridrezvarayormAnyAmAnyayoruttamAdhamayozca mAdhyasthyena nyAyadarzanAd boddhavyaH / atra jJAtaM yathA - " kalyANakaTakapure yazovarmA nRpo nyAyaikaniSThastena nijadhavalagRhadvAri nyAyaghaNTA bandhitA / ekadA rAjyAdhiSThAtrI devI nRpatinyAyavrataparIkSArthaM dhenurUpaM tatkAlajAtavatsarUpaM ca kRtvA rAjamArge sthitA / atrAntare nRpaputro vegavattaravAhinImArUDhastatra prApto, vegavazAcca vAhinI vatsacaraNayorupari gatA / vatso mRtaH dhenuH kokUyate'zrUNi ca momucyate / kenApyuktaM, " rAjadvAre gatvA nyAyaM yAcasva / " sA gatA / tayA zRGgAgreNa ghaNTA cAlitA / nRpastadAnIM bhoktumupaviSTaH zaddhaM zrutvA babhASe - " re ! ko'yaM ghaNTAM cAlayati ? " sevakairvilo - kyoktaM, - " deva ! ko'pi na, bhujyatAM / " nRpaH mAha, " nirNayaM vinA kathaM bhuJje 1 " / nRpaH sthAlaM tyaktvA pratolyAmAgatyAnyaM kamapyadRSTvA dhenuM prAha, -" kiM kenApi parAbhUtAsi 1 darzaya mama taM / sAgre bhUtA / nRpaH pRSThe lagnastayA vatso darzitaH / nRpeNoktaM, - " yeneyaM vAhinI vAhitA sa puro bhavatu / " ko'pi kimapi na vakti / rAjJoktaM, - " tadA bhokSye yadA sa sphuTIbhaviSyati / " rAjJo laGghane jAte kumAreNa prAtaruktaM, - " devAhamaparAdhI mama daNDaM kuru yathA / " rAjJA smRtijJAH pRSTAH, ko'sya daNDaH 1 tairuktaM, " deva ! rAjyAI eka eva putrastasya ko daNDaH 1 nRpaH prAhaH - " kasya rAjyaM ? kasya vA suto ? mama nyAya eva garIyAn / " yataH - " duSTasya daNDaH svajanasya pUjA nyAyena kozasya ca saMpravRddhiH / apakSapAto ripurASTrarakSA paJcaiva yajJAH kathitA nRpANAm || 1 ||" somanItAvapyuktaM, - " aparAdhAnurUpo hi daNDaH putre'pi praNetavyaH / " iti / tato yadasya yogyaM syAttatkathayatetyukte'pi teSvavadatsu, " yo'nyasya yadyathA kurute tattasya tathA vidhIyate / " " kRte pratikRtaM kuryAdityAdivacanAt " / iti svayaM nRpeNa vAhinImAnAyya putrasyoktaM - " iha svapihi " / so'pi vinItaH suptaH / rAjJoktaM, "asyopari vegena vAhinIM vAhayata / " ko'pi na vAhayati / tato nRpaH sarvairnivAryamANo'pi yAvat svayamupavizya tAM putracaraNayorupari vAhayati, tAvaddevI prakaTIbhUya puSpadRSTi cakre / na gaurna vatsaH / devyoktaM, " rAjan ! mayA tava parIkSA kRtA, prANapriyaikaputrAdapi tava nAnyaH priyatama iti rAjyaM ciraM nirvighnaM kuru / " ini nyAye dRSTAntaH / niyoginAM tu dharmAvirAdho rAjArthaprajArthayoH sAdhanenAbhaya kumAracANakyAdivat / yataH - " narapatihitakarttA dveSyatAmeti loke janapadahitakartA mucyate pArthivena / iti mahati virodhe varttamAne'samAne nRpatijanapadAnAM durlabhaH kAryaka rttA // 1 // " vaNigAdInAM ca dharmAvirodho vyavahArazuddhayAdinA / tathaiva cAha - "vavahAramuddhidesAiviruddha cAyauciacaraNehiM | to kuNai atthacitaM, nivvAhiMto niaM dhammaM // 7 // " tataH prAguktakRtyAnantaraM vyavahArasya dhanArjanAdyupAyasya zuddhi zrIzrAddhavidhiprakaraNama 65
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirdoSatA manovAkAyAvakratetyarthaH / tathA dezAdiviruddhakRtyAnAM tyAgaH prihaarH| ucitakRtyAcaraNaM ca / ebhistriAbhirapi vakSyamANalakSaNairnijaM dharma svIkRtavratAbhigrahAdirUpaM nirvAhayan, natu kacana kiJcanApi lobhAdhikyavismRtyAdinA bAdhayan , arthacintAM dhanArjanAdyaupayikaM karoti / yadAha-"nahi tadvidyate kizcidyadarthena na siddhyati / yatnena matimAMstasmAdarthamekaM prasAdhayet / / 1 / / " atra cArthacintAmityanuvAdyaM, tasyAH svayaM siddhatvAt / dharma nirvAhayanniti tu vidheyamaprAptatvAt / taduktaM"iha loiaMmi kajje, savvAraMbheNa jaha jaNo taNai / taha jai larakaMseNa vi, dhamme tA kiM na pajjataM // 1 // " AjIvikA ca saptabhirupAyaiH syAd vANijyena vidyayA, kRSyA, pAzupAlyena, zilpena, sevayA, bhikSayA, ca / tatra vANijyena vaNijA, vidyayA vaidyAdInAM, kRSyA kauTumbikAdInAM, pAzupAlyena gopAlAjIpAlAdInAM, zilpena citrakArAdInAM, sevayA sevakAnAM, bhikSayA bhikSAcaMrANAM / tatra vANijyaM dhAnyaghRtatailakarpAsasUtravastradhAtumANimauktikanANakAdikrayANakabhedairanekavidhaM / loke hi SaSTyadhikA trizatI krayANakAni iti prsiddhiH| bhedaprabhedAdivyaktivivakSAyAM tvalabdhasaMkhyAnyapi tAni / kalAntaravyavahAro'pi vANijye'ntarbhavati ! / vidyApyauSadharasarasAyanacUrNAJjanavAstuzakunanimittasAmudracUDAmaNidharmArthakAmajyotistarkAdibhedairnAnAvidhA / iha vaidyavidyA gAndhikatvaM ca prAyo durthyAnasambhavAdinA vizeSaguNAya na dRzyate / yadyapi sadhanamAnyAdau vaidyagAndhikayo rilAbhaH sthAne sthAne bahumAnAdi ca syAt / yataH-" Ature hi pitA vaidyaH " tathA--" rogiNAM suhRdo vaidyAH prabhUNAM cATukAriNaH / munayo duHkhadagdhAnAM gaNakAH kSINasaMpadAm ||1pnnyaanaaN gAndhikaM paNyaM kimanyaiH kAJcanAdikaiH / yatraikena gRhItaM yattatsahasreNa dIyate // 2 // " tathApi yasya yathA lAbhaH sa prAyastathaivehate / taduktaM-"vigrahamicchanti bhaTA vaidyAzca vyAdhipIDitaM lokam / mRtakabahulaM ca vimAH kSemasubhikSaM ca nirgrnthaaH||1|| yo 'vyAdhibhiyA'yati bAdhyamAnaM janaughamAdAtumanA dhanAni / vyAdhIn viruddhauSadhato'sya vRddhiM nayet 'kRpA tatra kuto'stu vaidye // 2 // " kecica darzanidaridrAnAthamriyamANAdibhyo'pi prasahya dravyaM jighRkSanti / abhakSyauSadhAdyapi kArayanti / vividhauSadhAdikapaTakRtyA janAn vipratArayanti / dvAravatIvaidyAbhavyadhanvantarivat / ye tu satyakRtayaH svalpalobhAH paropakAriNasteSAM vaidyavidyA zrIRSabhasvAmijIvajIvAnandavaidyavada bhavadvaye'pi guNAya 2 / kRSirjaladajalakUpAdijalobhayajalaniSpAdyabhedAta trividhA 3 / pAzupAlyaM gomahiSyajAkarabhavRSabhahayagajAjIvikAdibhedAdanekaprakAraM 4 / kRSipAzupAlye ca na vivekijnocite| ucyate hi-"rAyANadaMtidaMte baillakhaMdhasu pAmarajaNANaM / suhaDANa maMDalagge, vesANa paohare lacchI // 1 // " anirvahaMstu yadi kuryAttadA vApakAlAdyAkalanadayAlutvAdi dhArya / yadAha-" vApakAlaM vijAnAti bhUmibhAgaM ca krsskH| kRSi sAdhyAM pathi kSetraM yazcojjhati sa varddhate // 1 // pAzupAlyaM zriyo vRddhyai kurvannojjheddayAlutAm / tatkRtyeSu svayaM jAgracchavicchedAdi varjayet // 2 // " zilpa zatadhA / yataH-"paMceva ya sippAiM, ghaMDa lohe citta'NaMta kAsavee / ikvikassa ya itto, vIsaM vIsaM bhave bheaa||1||" vyaktivivakSayA tvadhikabhedamapi zilpaM syAt / iha cAcAryopadezajaM zilpaM RSabhasvAmyupadezena pravRttatvAt / AcAryopadezaM vinA paraMparayA pravRttaM tu kRSivANijyAdi karmocyate / yadApa,-" kammaM jamaNAyariovaesiyaM sippamanahAbhihi / kisivANijjAi, ghaDalohArAibhe ca // 1 // " atra kRSivANijyapAzupAlyAni sAkSAduktAni / zeSakarmANi prAyaH sarvANi zilpAdau / strIpuruSakalAstu kAzcid vidyAyAM, kAzcicca zilpeSvantarbhavanti / karma ca sAmAnyatazcaturbhedaM / yadAha-" uttamA budikarmANaH karakarmA ca madhyamaH / adhamAH pAdakarmANaH ziraHkarmAdhamAdhamaH // 1 // " buddhikarmatve jJAtaM / yathA-"campAyAM zreSThidhanasuto madano viziSTe buddhihaTTe yatra dvau kalahAyete tatra na syAmiti budi drammapaJcazatyA gRhItvA mitropahAse pitrA bhrtsitH| svadhanaM lAtuM buddheH pazcAdarpaNe dvau yatra kalahAyete tatra stheyameveti tena svIkArite nRpabhaTayoH pathi kalahe pArthe sthitaH, tAbhyAM sAkSIkRto nRpeNa tayonyAyAnveSaNe sAkSyAkAraNe tvatsuto maddhittaM sAkSyaM yadi na vakSyati, tadA tavAnartho bhAvIti dvAbhyAM bhApito dhano'tyAkulaH svasutaM pahilaM kurviti buddhiM buddhidAtkovyA lAtvA sukhI jajJe " iti buddhau kathA / karakarmA vANijyAdikRta, pAdakarmA dUtAdiH, ziraHkarmA bhAravAhakAdiH 5 / sevA nRpatiniyogimahebhyetarasevAbhedAccaturbhedA / nRpAdisevA ca nityapAravazyAdinA yena tena duHsAdhA / yataH-" maunAnmukaH / pravacanapaTuAtiko jalpako vA dhRSTaH pArthe bhavati ca tathA dUratazcApragalbhaH / kSAntyA bhIryadi na sahate prAyazo nAbhijAtaH sevAdharmaH paramagahano yoginAmapyagamyaH // 1 // praNamatyugnatihetorjIvitahetorvimuJcati prANAn / duHkhIyati sukhahetoH ko mUrkhaH sevakAdanyaH // 2 // sevA zvavRttiryairuktA na taiH samyagudAhRtam / zvAnaH kurvanti pucchena cATu mUdhA tu sevakAH // 3 // " evaM satyapyanyanirvAhopAyAbhAve sevaya nirvAhaM karoti / yataH-"dhaNavaM vANijjeNaM, thovadhaNo karisaNeNa nivvahai / sevAvittIi puNo, tuTTe sayalaMmi vavasAe // 1 // " vijJatvakRtajJatvAdiguNavAMzca sevAhaH / uktaM hi-"akarNadurbalaH zUraH kRtajJaH sAtviko guNI / vadAnyo guNarAgI ca'prabhuH puNyairavApyate // 1 // krUraM vyasaninaM 'lubdharmapragalbhaM sadAmayam / mUrkhamanyAyakartAraM nAdhipatye niyojayet // 2 // 66 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ avivekini bhUpAle karotyAzA samRddhaye / yojanAnAM zataM gantuM karotyAzA sa mRddhaye // 3 // " kAmandakIye nItisAre'pi,-" vRddhopasevI nRpatiH satAM bhavati saMmataH / preryamANo'pyasadvRttai kAryeSu pravarttate // 1 // " svAminA ca sevakAnurUpaM sanmAnAdi kArya / yataH-"nirvizeSaM yadA rAjA samaM bhRtyeSu 'vattete / tatrodyamasamarthAnAmutsAhaH parihIyate // 1 // " sevakenApi bhakticAturyAdiguNayujA bhAvyaM / yataH-"amAjhena ca 'kAtareNa ca guNaH syAtsAnurAgeNa kaH? prajJAvikramazAlino'pi hi bhavetika bhaktihInAtphalam / prajJAvikramabhaktayaH samuditA yeSAM guNA bhUtaye te bhRtyA nRpateH kalatramitare saMpatsu caupatsu ca / / 1 / / rAjA tuSTo'pi bhRtyAnAM mAnamAtraM prayacchati / te tu sanmAnitAstasya'prANairapyupakurvate // 2 // " sevAM ca satatamapramattaH kuyota / tadAha-"son'vyAghrAn gajAna siMhAn dRSTvopAyaivezIkRtAn / rAjeti kiyatI mAtrA dhImatAmapramAdinAma // 1 // " tadvidhizca nItizAstrAdAvevaM-"AsIta 'svAminaH pArthe tanmukhekSIkRtAJjaliH / svabhAvaM cAsya vijJAya dakSaH kAryANi sAdhayet // 1 // nAtyAsanno' na dUrastho na samoccAsanasthitaH / na purastho na pRSThasthastiSThetsadasi na prbhoH||2|| Asanne syAtpabhorbAdhA dUrasthe'pyapragalbhatA / purasthite'nyakopo'pi tasmin pazcAdadarzanam // 3 / / zrAntaM 'bubhukSitaM krudaM vyAkulaM zayanonmukham / pipAsumanyavijJaptaM naiva vijJApayedvibhum ||4||raajmaatri devyAM ca kumAre mukhyamantriNi / purohite pratIhAre vartitavyaM mahIzavat // 5 // Adau mayaivayirmadIpi nUnaM na taddahenmAmavahIlito'pi / iti bhramArdaGgaliparvaNA'pi spRzyeta no 'dIpa iviniipH||6||" rAjJo mAnyatve'pi garvaH sarvathA na kAryo, 'gavyo mUlaM viNAsassa' ityukteH / zrUyate'pi dilyA mAnyapradhAnena mRNmaye ashve| garvitena * mayaiva rAjyaM nivaIti ' iti kasyApyagre uktaM zrutvA 'suratrANastaM 'niSkAsyAsannaM carmakAraM rAMpaiDIhastaM tatpade nyavIvizana, tasya lekhAdau rAMpaDyevAbhijJAnaM / tadanvayo'dyApi mAnyo'sti / evaM sevayA ca nRpatyAdiprasattisaMbhave aizvaryAdilAbho'pi na duHsaMbhavaH / yadUce-" ikSukSetraM samudrazca yonipoSaNameva ca / prasAdo bhUbhujAM caiva sadyo nanti daridratAm / / 1 / / nindantu 'mAninaH sevA rAjAdInAM sukhaiSiNaH / svajanAsvajanoddhArasaMhArau na tayA vinA // 2 // " kumArapAlanRpo naSThacaryAyAM samyaksevAtuSTo vosiriviprAya lATadezaM dadau / jitazatrunRpo yAmikAya rAjaputradevarAjAya sarpopadravaTAlanatuSTaH svarAjyaM datvA pravrajya siddhaH / mantriveSThisenAnyAdivyApArazca sarvo'pi nRpasevAyAmantarbhavati, sa ca paapmytvaat| paryantavirasatvAcca mukhyavRttyA zrAvakeNa varjanIyaH / vadanti ca-" niyoge'yatra yo muktastatra'steyaM karoti sH| kiM nAma rajakaH krItvA vAsAMsi paridhAsyati // 1 // adhikAdhayo'dhikArAH 'kArA evAgrataH pravarttante / prathamaM na bandhanaM / tadanubandhanaM nRpaniyogajuSAm // 2 // " sarvaprakAraM ca nRpavyApAraM tyaktumazakto'pi guptipAlakoTTapAlasImapAlAdivyApAramatyantapApamayaM nistriMzajanocitamAstikastyajedeva / yaduktaM-"godevakaraNArakSatalAvartakapaTTakAH / grAmottarazca na prAyaH // 1 // " zeSamapi vyApAraM yadi svIkuryAttadA mantrivastupAlasAdhuzrIpRthvIdharAdivatsukRtakIryekamayaM kuryAt / yadvadanti-" nRpavyApArapApebhyaH' svIkRtaM sukRtaM na yaiH / tAn dhUlidhAvakebhyo'pi' manye ' mUDhatarAnarAn // 1 // prabhoH prasAde prAjye'pi prakRtI va kopayet / vyApAritazca kAryeSu yAcetAdhyakSapUruSam // 2 // " evaM vidhinApi saMbhave sevA suzrAvakasyaiva nRpAderucitA / yataH-" sAvayagharaMmi vara huja ceDao nANadaMsaNasameo / micchattamohiamaI, mA rAyA cakkavaTTI vi // 1 // " jAtvanyathA nirvAhAbhAve samyaktvapratipattau 'vittIkaMtAreNaM' ityAkArakaraNAnmithyAdRzo'pi yadi sevAM kuryAttadApi yathAzaktiyaktisvadharmabAdhA TAlayati / anyaprakAreNa svalpe'pi nirvAhayoge tu tatsevAmapi tyajati 6 / bhikSA dhAtudhAnyavasanAdibhaikSyabhedAdanekabhedA / tatra ca dharmopaSThambhamAtraheturAhAravastrapAtrAdibhikSAsarvasaGgaparityAgavatAmaucitImaJcati / yaducyate" pratidinamayatnalabhye ! bhikSukajanajanani ! sAdhukalpalate ! / nRpanamani ! narakavAriNi ! bhagavati ! bhikSe! namastubhyam // 1 // " zeSabhikSA tu nyakSApyatyantalAghavahetureva / vadanti ca-" tA rUvaM tAva guNA, lajjA saccaM kulakkamo tAva / tAvaccia abhimANaM, dehi tti na 'jaMpae 'jAva // 1 // tRNaM laghu tRNAttUlaM tUlAdapi ca yAcakaH / vAyunA kiM na nIto'sau mAmayaM yAcayiSyati // 2 // rogI cirapravAsI parAnnabhojI 'praavsthshaayii| yajIvati tanmaraNaM yanmaraNaM so'sya vishraamH||3||" bhikSAbhojinazca nizcintatayA bahazanAlasyanidrAdinAcuryasaMbhavenAkiJcitkaratvaM nAmulabhaM / zrUyate hi kasyacitkapAlino bhikSAkapare tailikadRSabheNa mukhe prakSipte bahuhAhAravAdipUrva kapAlinoktaM, " mama punarbhUyasyapi bhikSA bhavitrI parameSa vRSabho bhikSAbhAjanamukhaprakSepAt mA bhavatAmakizcitkaro'bhUt, iti bahu dUno'smIti / " uktaM ca bhikSAtraividhyaM zrIharibhadramUribhiH paJcamASTake,-"sarvasaMpatkarI caiSA pauruSatrI tathAparA / vRttibhikSA ca tatvajJairiti bhikSA tridhoditA // 1 // yatiAnAdiyukto yo gurvAjJAyAM vyavasthitaH / sadA'nAraMbhiNastasya sarvasaMpatkarI matA // 2 // pravrajyA pratipano yastadvirodhena vrtte| asadAraMbhiNastasya pauruSaghnI ca kIrtitA // 3 // " atra tasyeti vizeSyaM, asadAraMbhiNa iti vizeSaNaM / yadvA casya gamyatvAttasya pravrajyAvirodhavartinaH pravrajitasya asadArAMbhiNo gRhasthasya ca-"dharmalAghavakRnmUDho bhikSayodarapUraNam / karoti dainyAtpInAGgaH pauruSaM hanti zrIzrAddhavidhiprakaraNam 67
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalam // 4 // niHsvAndhapaGgavo ye tu na zaktA vai kriyAntare / bhikSAmaTanti vRtyartha vRttibhikSeyamucyate // 5 // " iyaM ca nAtiduSTA niHsvAndhAdInAM dharmalAghavakAritvAbhAvenAnukampAnimittatvAta , tasmAda bhikSAvRttihasthena varjanIyA, viziSya ca dharmavatA, viziSTasyApi dharmAnuSThAnasya, tayA durjnsauhaardsyevaavjnyaanindaaspdtvaadyoptteH| dharmanindAnimittatAyAM ca bodhidusspaaptaadidossH| yaduktamoghaniryuktau sAdhumAzritya-" chakkAyadayAvaMto vi saMjao'dullahaM kuNai bohiM / AhAre nIhAre, duguMchi. e piMDagahaNe a||1||" na ca bhikSayA kasyacillakSmIsukhAdisaMpattiH / yataH- "lakSmIrvasati vANijye kizcidasti ca karSaNe / asti nAsti ca savAyAM bhikSAyAM na kadAcana // 1 // " udarabharaNAdinirvAhamAtraM tu bhikSayA bhavatItyeSApyAjIvikopAyatayA proktA 7 / manusmRtau caturthAdhyAye tvevamuktaM-"RtA'mRtAbhyAM jIveta mRtena pramRtena vA / satyAnRtena caivApi na zvavRttyA kadAcana // 1 // RtamuJchazilaM jJeyamamRtaM syAdayAcitam / mRtaM tu yAcitaM bhaikSaM pramRtaM karSaNaM smRtam // 2 // satyAnRtaM tu vANijyaM tena caivApi jIvati / sevA zvavRttirAkhyAtA tasmAttA parivarjayet // 3 // " eSu ca vaNijAM vANijyameva mukhyavRttyArthArjanopAyaH / paThyate'pi-"mahumaha~Nassayavatthe na ceva kamalAyare sirI' vasai / kiMtu purisANavavasAyasAyare tIi'suhaThANaM // 1 // " vANijyamapi svasahAyanIvIbalasvabhAgyodayadezakAlAdyanurUpameva kuryAdanyathA sahasA truTyAdyApatteH / uktaM caasmaabhiH| - " svakazaktyanurUpaM hi prakuryAtkAryamAryadhIH / no cedasiddhihIhAsahIlAzrIbalahAnayaH // 1 // " anyairapi -"ko dezaH' kAni mitrANi' kaH kAlaH ko vyayAgamau / kazcAI kA ca me zaktiriti cintyaM muhurmuhuH? // 1 // ladhRtyAnAnyavighnAni saMbhavatsAdhanAni ca / kathayanti puraH siddhi kAraNAnyeva karmaNAm / / 2 // udbhavantI vinA yatnamabhavantI ca yatnataH / lakSmIreva samAkhyAti vizeSa punnypaapyoH||3||" vANijye vyavahArazuddhizcaturdhA, dravya-kSetra-kAla-bhAvabhedAt / tatra dravyataH paJcadazakarmAdAnAdinidAnaM bhANDaM sarvAtmanA tyAjyaM / yataH-"dharmabAdhakaraM yacca yacca syAdayazaskaram / bhUrilAbhamapi grAhya paNyaM puNyArthibhina tat // 1 // " niSpannavastrasUtranANakasvarNarUpyAdi paNyaM prAyo nirdoSa / vANijye ca yathA yathA svalpa AraMbhaH syAttathA tathA yatanIyaM / durbhikSAdAvanirvAhahetu yadi bahArambhaM kharakarmAdyapi karoti, tadA'nicchuH svaM nindan sazUkatayaiva karoti / yaduktamAgamoktabhAvazrAvakalakSaNe-"vajjai tivvAraMbha, kuNai akAmo anivvahaMto u / thuNai nirAraMbhajaNaM, dayAluo savvajIvesu // 1 // dhannA hu mahAmuNiNo, maNasAvi karaMti je na parapIDaM / AraMbhapApavirayA, bhujati tikoDiparisuddhaM // 2 // " aSTamaparIkSitaM ca paNyaM na svIkArya / samuditaM zaGkAspadaM ca samuditairava grAhyaM na tvekAkinA, viSamapAte tathaiva sAhAyakAdibhAvAt / uktaM ca-" krayANakeSvadRSTeSu na satyaGkAramarpayet / dadyAca bahubhiH sArddhamicchellakSmI vaNigyadi // 1 // " kSetrataH svacakraparacakramAnyavyasanAdyupadravarahite dharmasAmagrIsahite ca kSetre vyavahArya, natvanyatra bahulAbhe'pi / kAlato'STAhikAtrayaparvatithyAdikaM vakSyamANaM varSAdikAlaviruddhaM ca tyAjyaM / bhAvato'neke bhedAH / tadyathA-kSatriyavyApArinRpAyaiH saha vyavahAraH svalpo'pi na pAyo guNAya / svahastadattavittayAcane'pi yebhyo bhIyate, taiH saha zubhodarkaH kathaM nAma svalpo'pi vyavahAraH / tadAha-" vyApAribhizca vipraizca sAyudhaizca vaNigvaraH / zriyamicchanna kurvIta vyavahAraM kadAcana // 1 // " uddhArake ca virodhakArakaiH kairapi saha na vyavahArya / yataH-" saGgrahe'rtho'pi jAyeta prastAve tasya vikrayAt / uddhAre nocitaH so'pi vairavigrahakAriNi / / 1 // naTe viTe ca vezyAyAM dyUtakAre vishesstH| uddhArake na dAtavyaM mUlanAzo bhaviSyati ||2||"klaantrvyvhaaro'pi samAdhikagrahaNakAdAnAdinaivocito'nyathA tanmArgaNAdihetukaklezavirodhadharmahAnidharaNAdyanekAnarthApatteH / zrUyate hi zreSThijinadattasuto nAmnApi mugdhaH pitRprasAdAllIlAvAn / pitrA dazanarIzuddhakulAM zreSThinandivarddhanakanyAM moDhotsavaiH pariNAyitaH / prAnte tathaiva guNadarzanAdugUDhArthavacobhireva zikSitaH ," vatsa! sarvato dantaittiH kAryA 1 / parasya lAbhArtha dhanAdi datvA yAcyaM na 2 / bhAryA badvaiva tADyA 3 / miSTameva bhojyaM 4 / sukhenaiva zeyaM 5 / grAme grAme gRhaM kArya 6 / dausthye gaGgAtaTaM khananIyaM 7 / etadarthasandehe pATalIputre manmitraM zreSThisomadattaH praSTavyaH 8 iti"| bhAvArthAnabhijJaH kramAttathaiva sa kurvan khedavAn niHsvo bhAryAdyaniSTaH sIdatkAryastruTadvitto mahAmRo'yamiti sarvepAM hAsyo'bhUt / tataH pATalIputre gatvA zreSThisomadattaM bhAvArtha papraccha / tenoktaM sarveSAM priyaM hitaM ca vAcyaM 1 / samadhikagrahaNakAdAnAdinA tathA dhanAdi deyaM, yathA svayaM paro'rpayati 2 / sApatyaiva priyA tADyA'nyathA sTA pitugrehAdI yAyAt, kUpapAtAdi vA kuryAt 3 / anAdare gRhe na bhojyaM, bhojane Adarasyaiva miSTatvAta 4 / niHzaGke sthAne vAstavyaM yathA sukhaM svApaH syAta, yadvA bubhukSayaiva bhujIta, yathA sarva miSTaM syAt / , nidrAlureva zayIta, yathA yatra tatrApi mukhaM nidraiti 5 / grAme grAme maitrI kAryA yathA svagRhavad bhojanAdi sarva susAdhaM syAt 6 / dausthye tvadgRhasthagaGgAkhyagosthAne khananIyaM, yathA pitrA prAganyasta nidhiM labhase 7 iti / " so'pi tathA kurvan dhanI sukhI mahanIyazca jajJe / iti putrazikSAdRSTAntaH / tasmAduddhAre kApi na vyavahArya / anirvahaMstu yadi tathApi vyavaharati, tadA satyavAdibhirevasaha kalAntaramapi dezakAlAdyape kSayaikatikatrikacatuSkapaJcakavRddhyAdirUpaM ziSTajanAninditameva grAhyaM / dAyakenApi proktavelAyA arvAgeva taddeyaM, vacananirvAhAdhI 68 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ natvAtpuMsaH pratiSThAyAH / uktamapi-" tattiamittaM jaMpaha. jattimittassa nikkayaM vahaha / taM urikaveha bhAraM, jaM addhapahena chaMDeha ||1||"jaatu dhanadhAnyAdinA dAtumazaktau zanaiH zanaistadarpaNasvIkArAdinottamarNaH santoSyo'nyathA vizvAsahAnyA vyavahArabhaGgamasaGgaH / RNacchede sarvazaktyA yatitavyaM / ko he mUDhadhIbhavadvayaparAbhavakAraNamRNaM kSaNamAtramapi dhArayet / yaduktaM-"dharmArambhe RNacchede, kanyAdAne dhanAgame / zatrughAte'gniroge ca, kAlakSepaM na kArayet // // tailAbhyaGgamaNacchedaM, kanyAmaraNameva c| etAni sadyoduHkhAni, pariNAme sukhAni tu / / 2 / / " svanivAhAkSamatayA RNadAnAzaktena tUttamaNegRhe yathAhekIkaraNAdinApi RNamucchedyamanyathA bhavAntare tadgRhe karmakaramahiSaSabhakarabharAsabhavesara turagAditvasyApi saMbhavAt / uttamargenApi sarvathA RNadAnAzakto na yAcyo, mudhaiva klezapApakSyAdibhAvAt / kintu "yadA zakroSi tadA dadyAH, no cedidaM dharmapade me bhUyAt" iti vAcyaH, / natu RNasambandhazciraM sthApyaH, tathA satyAyuHsamAptau bhavAntare dvayormiyaH sambandhavairavRddhyAdyApatteH / zrUyate hi zreSThibhAvahasya RNasambandhena putrbhvnaadi| yathA duHsvamadurdohadAdiheturduSTaH prathamaputro mRtyuyogotpanno mADhaNIsarittIre zuSkadramasyAdhastyakto ruditvA isitvA cAha.-"svarNalakSaM me labhyaM datta, no cedo'na? bhaaviiti"| tato janmotsavAdinA SaSThIdine lakSapUrtI sa mRtaH / evaM dvitIyastrilakSIpUttau mRtaH / susvamAdihetustRtIyaputrastve konaviMzatisvarNalakSA mayA deyA iti vAdI jAvaDiH pitrodharmavyaye tAvaddhanaM mAnayitvA kAzmIre navalakSyA RSabhapuNDarIkacakrezvarImUrtIlotvA, dazalakSyA ca patiSThApyASTAdazapotArjitAsaGkhyasvarNaH zatruJjaye lepyamayaM bimbamutthApya mammANimaNimayaM tattrayaM sthApayAmAsa / RNasaMbandhe hi prAyaH kalahAnivRtteIrahasyAdyapi pratItaM / tasmAdRNasaMbandhastadbhave eva yathAkathazcinirvAlyaH / anyatrApi vyavahAre nijasvasyAcaTane dharmArthamidamiti cintyaM dharmArthinA / ataH sAdharmikaireva saha mukhyavRtyA vyavahAro nyAyyaH, tatpAH sthitasya nijasvasya dharmopayogitvasambhavAt / mlecchAdipAGallabhye tu yatra ko'pi puNyopayogo na syAt , tasya prAptyasambhave vyutsarjanameva yuktaM / vyutsaIdanuprAptaM tu tatsaGghasyaiva dharmavyayArthamapye / evaM svakIyaM gatamapi vittavastu zastrAdimAptyasaMbhave vyutsRjyaM, yathA tadutthaM pApaM na laget / itthaM yuktyAnantabhavasatkaM gehadehakuTumbavittazastrAdisarva pApahetu vivekinA vyutsarjanIyamanyathA tadutthaduSkRtasyAnantairapi bhavaranivRtteH / na caitadanAgamikaM paJcamAGge paJcamazate SaSThoddezake vyAdhena mRge hate dhanuHzarajyAlohAdijIvAnAmapi hiMsAdikriyAyA uktatvAt / na ca kacitkizciddhanahAnyAdinA nirvedaM yAyAdanirvedasyaiva zriyo mUlatvAt / ucyate ca-"muvyavasAyini kuzale, klezasahiSNau samudyatArambhe / nari pRSThato vilagne, yAsyati duraM kiyallakSmIH 1 // 1 // " yatra ca dhanamaya'te tatra kizcidyAtyapi bIjanAzapUrvikaiva hi karSakasyApi dhAnyasaMpattiH / durdaivavazAca bahudhanAdihAnAvapi na dainyAdyAzrayet , kintu dharmakaraNAdiyathAItatmatikriyAyai prayateta / Aha hi-" mlAno'pi rohati taruH, kSINo'pyupacIyate punshcndrH| iti vimRzantaH santaH, santapyante na vipadApi // 1 // vipadA sampadAM cApi, mahatAmeva saMbhavaH / kRzatA pUrNatA cApi, candra eva na coDuSu / / 2 / / vicchAyatAM vrajasi kiM? sahakArazAkhin, yatphAlgunena sahasApahRtA mama zrIH / prApte vasantasamaye tava sA vibhUti yo bhaviSyatitarAmacirAdavazyam // 3 // " atra dRSTAnto'yam-"pattane zrImAlanAgarAjazreSThI koTIdhvajaH, priyA melAdevI, tasyAM sAdhAnAyAM zreSThI vizUcikayA mRtaH / nRpeNAputra iti kRtvA sarvasvaM gRhItaM / zreSThinI dhavalakkake pitRgRhe gatA'mAridohade pitrA pUrite putro jajJe / abhayAkhyo jane 'AbhaDa ' iti khyAtaH / paJcavarSaH paThan 'nistAta ' iti bAlairukte nirbandhAnmAtrA svarUpe ukte sAgraha samahaM pattane gataH / svagRhe sthitvA vANijyaM kurvan lAchaladevIM pariNinye / tataH prAktana nidhAnalAbhAdinA koTIdhvajo jajJe / sutatrayaM jAtaM / kramAddukarmaNA nirdhanatve saputrAM patnI tatpitgRhe preSya maNikArahaTTe maNikAdIn gharSan yavamAnakaM labhate tat svayaM piSThA paktvA cAtti / yataH-" vArdhimAdhavayoH saudhe, priitipremaangkdhaarinnoH| yA na sthitA kimanyeSAM, sthAsyati vyayakAriNAma // 1 // " anyadA zrIhemamUripAce icchAparimANagrahaNe bahusaMkSepe gurubhiniSiddhe navadrammalakSAH kRtAstanmAnenAnyadapi niyamitaM / zeSaM dharmavyaye kArya / kramAmmapaJcaka granthau jAtaM / athAjA sendranIlakaNThAbharaNAM paJcadrammaiH krItvopalakSyendranIlasya lakSamUlyA maNayaH kAritAH / kramAddhanI prAgvajjajJe / kuTumba militaM / sAdhUnAM vihAraNe pratyahaM ghRtaghaTaH / pratyahaM sAdharmikavAtsalyasatrAgAramahApUjAdi / prativarSa sarvadarzanasaGgArcAdvayanAnApustakalekhanacaityajIrNoddhArabimbakaraNAdi / evaM caturazItivarSAyuH, prAnte dharmavahikAvAcane'STanavatibhImapriyadrammalakSavyayaM zrutvA viSaNNaH pAha,-" hA ! kRpaNena mayA koTyapi na vyyitaa|" tataH putraistadaiva dazalakSI vyayyASTottarA koTI kRtASTau lakSAH punonitAH / so'nazanAtsvargataH / ityaabhddprbndhH| prAkRtaduSkRtadaurAtmyAtpUrvAvasthAyA amAptAvapi dhairyamevAvalambyaM / vipadabdhau tasyaiva potAyamAnatvAta / kasya vA sarve divasAH sadRzAH syuH?| bhaNyate'pi-"ko itya sayA suhio, kassava lacchI thirAI pimmAI / ko maccuNA nagasio, ko giddho ne visem||1||" IdRzi viSame ca santoSa eva sarvasukhamUlamAlambanIyo'nyathA taccintAA bhavadvayakAryebhyo'pi paribhrazyeta / tata uktaM-" ciMtA nAmeNa naI, AsAsalileNa pUriA vahaI / buDDesi maMdatAru asaMtosataraMDae lagga // 1 // " yadA ca vividhopAyapharaNe'pi zrIzrAddhavidhiprakaraNama 69
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAgyadazAyA hInatvamevAnubhavati, tadA kasyacidbhAgyavataH suyuktyA kathamapyAdhAraM gRhNIyAt / kASThAdhAreNa hi lohapASANAdyapi tarati / zrUyate hi bhAgyavAnekaH zreSThI, tasya vaNikputro dakSaH / zreSThisAnnidhyAddhanI kramAnnirdhanaH / zreSThini mRte tatputrebhyaH sAnnidhyamIhate / te tu taM nirdhanatvAdAlApayantyapi na / tatastena dvitrAptasamakSaM zreSThijIrNavAhikAyAM sahasraTakadvayaM zreSThino mayA deyamiti rahaH kathamapi svahastena lilikhe / anyadA tad dRSTvA taistanmArgaNe tenoktaM, - " vyavasAyArthaM kiyaddhanamarpyatAM, yathA zIghraM yuSmadIyaM deyaM dIyate / " tatastaiH svadravyeNa vANijyamakAryata / bahudhanArjane taiH svalabhyamArgaNe tena sAkSipUrvaM samyaksvarUpaM prArUpi / evaM tadAdhAreNa sa maharddhirjajJe / " nirdayatvamahaGkArastRSNA karkazabhASaNam / nIcapAtramitvaM ca paJca zrIsahacAriNaH // 1 // " ityuktirhyasatprakRtyapekSA tena bhUridravyalAbhe'pi na garvAdi kurvIta / yataH - " vipadi na dInaM saMpadi na garvitaM savyathaM paravyasane / hRSyati cAtmavyasane yeSAM ceto namastebhyaH // 1 // jaM jaM khamai samathyo, dhaNavaMto jaM na gavvio hoi / jaM ca savijjo namio, tihiM tehiM alaMkiA puhavI || 2 || " na ca kenApi saha svalpamapi kalahAyeta, viziSya ca mahadbhiH / yataH - " varjayetkAsavAMcaurya, nidrAvAn carmacorikAm / rogavAn rasanAlaulyaM, dhanavAnanyataH kalim || 1 || adhthavaiNA' nivar3aNA, parakavayA balavayA payaMDeNa / guruNA nIeNa tavassiNA ya saha vajjae vAyaM // 2 // " jAtu mahatA sahArthAdisambandhaH syAttadA praNipAtAdinaiva svakAryasiddhirnatu balakalahAdinA / paJcAkhyAne'pyAkhyAtaM, - " utamaM praNipAtena, zUraM bhedena yojayet / nIcamalpapradAnena, svatulyaM tu parAkramaiH // 1 // " dhanArthI dhanavAMzca viziSya kSamAmAdriyet / kSamA hi zrIvRddhikSayoH kSamA / tadAha - " homamantrabalaM vime, nItizAstrabalaM nRpe / rAjA balamanAthAnAM vaNikputre kSamA balam // 1 // arthasya mUlaM priyavAk kSamA ca, kAmasya vittaM ca vapUrvayazca / dharmasya dAnaM ca dayA damazca, mokSasya sarvArthanivRttireva ||2||" dantakalahastu sarvatra sarvathA parihAryo, yaduktaM zrIdAridryasaMvAde - "guravo yatra pUjyante, vittaM yatra nayArjitam / adantakalaho yatra, tatra zakra ! vasAmyaham // 1 // dyutapoSI 'nijadveSI dhAtuvAdI sadAlasaH / AyavyayasyAnAlocI' tatra tiSThAmyahaM sadA || 2 || " labhyamArgaNAdyapyakaThinAninditavRttyaiva yuktamanyathA'dhamarNadAkSiNyalajjAdilopena dhanadharmapratiSThAhAnyAdyApatteH / ataH svayaM laGghane'pi paralaGghanAdi varjyaM / svayaM bhuktvA paraLaGghanaM tu sarvadhAnaI / bhojanAdyantarAyasya DhaNDhaNakumArAdivadbhRzaM dussahatvAt / yAvatkAryaM sAmnA siddhyati na tAvadasAmnA, viziSya ca vaNigAdInAM / vadantyapi - " yadyapyupAyAzcatvAraH, prathitAH sAdhyasAdhane / saMjJAmAtraM phalaM teSAM siddhiH sAmni pratiSThitA || 1 || mArdavenaiva vazyAH syurye'pi tIkSNAH suniSThurA: / jihvAmupAsate pazya dantAH karmakarA iva || 2 || ' labhyadeyAdisambandhe bhrAntivismRtyAdivaimatyotpattAvapi mithaH sarvathA vivAdaM na kuryAt, kintu nyAyakaracaturacatuSpazcAptapratiSThAmAptapuruSA yathA kathayanti tathA mAnyamanyathA vivAdabhaGgAbhAvAt / yataH - "paraireva nivartyeta, vivAdaH sodareSvapi / viraLAtkaGkataH kuryAt, anyo'nyaM gUDhamUrddhajAn ||1|| " tairapyapakSapAtena madhyasthatayaiva nyAyaH kAryaH / sarva samyak parIkSya 'svajanasAdhArmikAdikArye na tu sarvatra / yato nirlobhatayaiva samyak nyAyakaraNe'pi yathA vivAdabhaGgamahattvAdirguNastathA doSo'pi mahAn / vivAdApanodAya kasyApyasadapi deyaM kriyate, anyasya ca sadapi bhajyate samyagaparijJAnAdinA | zrUyate ko'pi maharddhiH prasiddhazreSThI mahattvabahumAnArthI vijhavidhavamAnyaputryA nivAryamANo'pi sarvatra nyAyakaraNArthaM vrajati / anyadA putryA piturbodhAya kUTaM jhaTakaM maNDitaM / " prAg nyAsIkRte svarNasahasre madIyedatte'haM bhokSye" ityuktvA laGgayantI kathamapi na paryavasyati / ' tAtapAdA vRddhA api madane lubdhA ' ityAdi yattadvadati ca / tato hINena pitrA nyAyakarA AkAritAstairvimRzya svarNasahasraM zreSThisakAzAttasyai dApitaM putrItvAd viziSya bAlavidhavatvAdinA ca / tataH zreSThI kathaM mudhaiva dhanamanayA gRhItaM ? jane'pavAdAdi ca duHsahaM jAtamiti khinnaH / kSaNAntare putryA samyaguktvA svarNa pazcAdarpitaM / tataH zreSThI hRSTaH prabuddha / prAyo nyAyakaratvaM tatyAja / tasmAnnyAyakarairapi nyAyo yatra tatra yathA tathA na kAryaH / iti nyAyakarajJAtam / yathA paramatsaraM kApi na kuryAt / karmAyattA hi bhUtayaH, kiM mudhA matsareNa bhavadvaye'pi duHkhAkareNa ? | AcakSmahi ca--" yAdRzaM cintyate'nyasya tAdRzaM svayamApyate / iti jAnan kathaM kuryAt paravRddhiSu matsaram ? // 1 // tathA dhAnyauSadhavastrAdi vastuvikrayArttAvapi durbhikSavyAdhivRddhivastrAdivastukSayAdi jagaduHkhakRtsarvathA nAbhilaSet ' nApi daivAjjAtamanumAdeta, sudhA manomAlinyAdyAMpatteH / " yathA dvau suhRdau ghRtacarmAditsayA yAntau dRddhayA randhanyA tAdRg mano jJAtvA ghRtArthI gRhe'ntazvarmArthI tu bahibharjitau / valane vyatyayaH kRtaH / tAbhyAM prazne manaH zuddhimAlinye hetU uktau / tadAhu:" uciaM muttUNa kalaM, davvAikamAgayaM ca ukarisaM / nivaDiamavi jANaMto, parassa saMtaM na gihijjA // 1 // " asyA vyAkhyA--ucitakalA zataM prati catuSkapaJcakavRddhyAdirUpA / 'vyAje syAd dviguNaM vittaM' ityukterdviguNadravyatriguNadhAnyAdirUpA vA tAM, tathA dravyaM gaNimadharimAdi, AdizadvAttattadgatAnekabhedagrahaH, teSAM dravyAdInAM krameNa dravyakSayalakSaNenAgataH saMpanno ya utkarSo'rthadRddhirUpaH, taM muktvA zeSaM na gRhNIyAt / ko'rthaH ? yadi kathaJcit pUgaphalAdidravyANAM kSayAd dviguNAdilAbhaH syAttadA tamaduSTAzayatayA gRhNAti / natvevaM cintayetsundaraM jAtaM yatpUgaphalAdInAM kSayo'bhUditi / tathA nipa 70 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ sitamapi parasaktaM jAnana gRhNIyAt / kalAntarAdau krayavikrayAdau ca dezakAlAdyapekSayA ya ucitaH ziSTajanAnindito lAbhaH sa evaM grAhya ityuktamAdhapaJcAzakavRttau / tathA kUTatulAmAnanyUnAdhikavANijyarasamelavastumelAnucitamUlyavRddhyanucitakalAntaraNahaNalazcApadAnagrahaNakUTakarakarSaNakUTaghRSTanANakAdyarpaNaparakIyakrayavikrayabhaJjanaparakIyagrAhakavyugrAhanavarNikAntaradarzanasAndhakArasthAnavastrAdivANijyamapIbhedAdibhiH sarvathA paravaJcanaM vaya'm / yataH-"vidhAya mAyAM vividhairupAyaiH, parasya ye vaJcanamAcaranti / te vazcayanti tridivApavargasukhAnmahAmoisakhAH svameva // 1 // " na caivaM niHsvAnAM nirvAhasyaiva dauSkarya / nirvAho hi vakarmaNaiva syAt , vyavahArazuddhau tu bahugrAhakAgamanAdinA viziSya / atra dRSTAnto'yam / "ekatra nagare helAkaH zreSThI putracatuSkAdiyutatripaJcaserAdimitamAnakAdinA dAnAdAnAdau tripuSkarapazcapuSkarAdiputragAlidAnasaGketAdinA ca kUTaM vyavaharati / anyadA tatsvarUpaM jJAtvA caturthavadhvA viduSyA zreSThI bhRzamupAlabdho'bhyadhAt , kiM kriyate nirvAhasya dauSkarya ? / "bubhukSitaH kiM na karoti pApaM ?" tayoktaM,-"tAta! maivaM vAdIryato vyavahArazuddhireva srvaarthsaadhnii"| uktamapi-"dhammathiANadavvAthyANa nAraNa vaTTamANANaM / dhammodavvaM savvaM saMpajjai nanahA kahavi // 1 // " tataH maivaM kriyatAM SaNmAsI yAvatparIkSArtha, yathA dhanavRkhyAdi syAt / parIkSAmAptau tvagrato'pi kAryA / tadvirA zreSThyapi tathA cakre / tato bahugrAhakAgamanAdinA sukhanirvAhe palapramANaM suvarNa vavRdhe / tato nyAyArjitaM gatamapyAyAtIti vadhuvacasA tatsuvarNa lohaveSTitaM nAmAI kaTTalakaM kRtvA SaNmAsIM tena vyavahRtya idamadhye kSiptaM / matsyena bhakSyabuddhyA gilitaM / matsyo dhIvareNa gRhItastadudarAtsphuTIbhUtaM nAnopalakSya zreSThino'rpitaM / tataH zreSThI sakuTumbaH sajAtasatyapratyayaH prabuddhaH / samyag vyavahArazuddhyA bhRzaM samRdo rAjamAnyaH paramaH zrAddhaH sarvajane prasiddhastathAbhUghayA tamAmnApi pareSAM vighnAdi Talati / zrUyate adyApi mahApotacAlanAdau 'helA helA' ityAdhuccaiASamANAH / iti vyavahArazudau nidarzanaM / / svAmimitravizvastadevaguruvRdabAladrohanyAsApahArAdIni tu tadatyAmAyANi mahApAtakAni sarvathA viziSya varjanIyAni / yata:-"kUTasAkSI dIrgharoSI, vizvastaghnaH kRtaghnakaH / catvAraH kamacANDAlo, paJcamo jAtisambhavaH // 1 // " atra visemirAsaMbandho yathA--"vizAlAyAM nando rAjA / vijayapAlaH suto| bahuzrutanAmA mntrii| bhAnumatI rAjI / rAjA tdaasktH| sabhAyAmapi bhAnumatI pArthe sthaapyti| "vaidyo'guruzca mantrI ca' yasya rAjJaH priyNvdaaH| zarIradharmakozebhyaH simaMsa parihIyate // 1 // " ityuktemaMtrI moce, "deva! rAjhyAH pArthe sthApanamanucitaM / yataH-"atyAsannA vinAzAya dUrasthAna phlprdaaH| senyA madhyamabhAvena rAjA vadvigurustriyaH ||shaa" ato rAjJIrUpaM citrasthaM kAraya / " tathA kRtaM svaguroH zAradAnandasya darzitaM ca / tena svavijJatAjJApanAyoktaM,-"vAmorupadeze tilako'sti sa na kRtaH" rAjA savikalpena mantriNa uktamayaM mArya eva / mantriNA tu,-"saguNamapaguNaM vA kurvatA kAryajAtaM, pariNatiravadhAryA yatnataH paNDitena / atiraMbhasakRtAnA karmaNAmAvipatterbhavati hRdayadAhI zalyatulyo vipAkaH / / 1 // sahasA vidadhIta nakriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNate hi vimRzyakAriNaM, guNalubdhAH svayameva sampadaH // 2 // " iti nItizAstroktaM smRtvA sa rahaH svagRhe sthApitaH / anyadA rAjasutaH pAparce zUkaramanuvrajan dUraM gataH / sAyaM sarasi jaLaM pItvA vyAghrabhiyA vRkSe vyantarAdhiSThitavAnareNa svotsaGke pUrva zA. yitH| pazcAcadutsaGge kapiH muptaH / kSudhArcavyAghravacasA tena mukto vyAghramukhe patito, hasite vyAghra mukhAnirgato rudan vyAghapRSTaH mAhaH-"nijajAtiM parityajya, parajAtiSu ye ratAH / tAnahaM rodimi vyAghra!, kathaM te bhAvino jhaaH||1||" kumAro lajjitastena grahilIkRtaH / sarvatra visemirA' ityeva vadan azvAgamanAjjJAtvA rAjJA saMzodhya gRhe aaniitH| kathamapi guNo na tadA zAradAnandanaH smRtaH / tato rAjyAdAnapaTahe mantriNoktaM, matputrI kizcidvetti / rAjA saputro mantrigRhe prAptastato javanikAntaritena zAradAnandanenoktaM,-"vizvAsapratipannAnAM, vazcane kA vidagdhatA / aGkamAruhya suptAnAM, hantuM kinAma paurupam // 1 // " iti zrutvAdyAkSaraM muktaM-"setuM gatvA samudrasya, gaGgAsAgarasaGgame / brahmahA mucyate pApairmitradrohI na mucyate // 2 // " dvitIyaM muktaM / " mitradrohI kRtaghnazca, steyI vizvAsaghAtakaH / catvAro narakaM yAnti, yAvazcandradivAkarau // 3 // " tRtIyaM muktaM / "rAjastvaM rAjaputrasya, kalyANaM yadi vAJchasi / dehi dAnaM 'supAtreSu, gRhI dAnena zuddhyati // 4 // " turya muktN| kumAraH sustho jAto vyAghrAdivRttAntamUne / rAjA-"grAme vasasi he bAle!, vanasthaM caritaM khalu / kapivyAghramanuSyANAM, kathaM jAnAsi? putrike! // 1 // " sa pAha-" devagurvoH prasAdena, jihAgre me sarasvatI / tenAhaM nRpa! jAnAmi, bhAnumatItilakaM yathA // 1 // " tato gururAjAnau militau hRSTau / iti vizvastavacane dRSTAntaH // iha pApaM dvidhA, gopyaM sphuTaM ca / gopyamapi dvidhA, laghu mahacca / laghu kUTatulAmAnAdi,mahadvizvAsaghAtAdi / sphuTamapi dvidhA, kulAcAreNa nirlajjatvAdinA ca / kulAcAreNa gRhiNAmorambhAdi mlecchAnA 'hiMsAdi c| nirlajjatvAdinA tu yativeSasya hiMsAdi / tatra nirlajjatvAdinA sphuTe'nantasaMsAritvAdyapi pravacanoDDAhAdihetutvAt / kulAcAreNa punaH sphuTe stokaH karmabandho gopye tu tIvrataro'satyamayatvAt / asatyaM ca manovAkkAyastrividhamapi mahattamaM pAtakaM, tadvadbhireva gopyapApakaraNAt / nAsatyatyAgI gopyapApe kApi pravartate / asatyapravRttezca niHzUkatA syAt / niHzUkatAyAM ca svAmimitravizvastadrohAdInyapi mahApAtakAni kuryAttata evoktaM yogazAstrAntara zlokeSu-" ekatrAsatyajaM pApaM, zrIzrAddhavidhiprakaraNama 71
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApaM niHzeSamanyataH / dvayostulAvidhRtayorAdyamevAtiricyate // 1 // " evaM cAsatyamayagopyapAparUpasya paravacanasya varjane sarvaza he paramArthato'rthopArjanopAyopaniSada / dRzyate hi saMpratyapi nyAyAnusAriNAM sva 'pi dharmasthAnAdau pratyahaM tadavyaye'pi ca kUpAdInAmivAkSayadravyatvAdi / pareSAM tu pApaparANAM bahubahudravyalAbhe'pi tAdRgvyayAbhAve'pi ca marusarovarAdInAmiva drAgeva kSINadravyatvAdi / Aha ca-"AtmanAzAya nonnatyai, chidreNa paripUrNatA / bhUyo bhUyo ghaTIyantraM, nimajjata kiM na pazyasi // 1 // nanu nyAyadharmekaniSThA api kecida dausthyAdinA nityaM du:khitA eva dRzyante'nye tvanyAyAdharmaikaniSThA apyaizvaryAdinA sukhitAzca tatkathaM nyAyasyaiva pAdhAnyaM ? ucyate-ayaM pAkarmakRto vipAkavizeSo natvetadbhava karmakRtaH / karma ca caturdA / yadAhuH zrIdharmaghopamUripAdAH-"puNNANubaMdhi puNNaM, taheva pAvANubAMdha puNNaM ca / puNNAnubadhi pAvaM, pAvaM pAvANubaMdhi tahA // 1 // avirAhiya jiNadhammA, niravAyaM niruvamaM ca bhavasAyaM / bharahunna lahati ' jao, puNaM ' puNNAnubaMdhi tayaM / / 2 / / nIrogAiguNajuA, mahidviA ko. Niuvva pAvarayA / pAvANubaMdhipuNNA, havaMti ' anANakaTeNa // 3 // jaM puNa pAvassudayA, dariddiNo dukhiAvi pAvaMti / jiNadhammaM taM puNNANubaMdhipAvaM dayAilavA // 4 // " dramakamaharSivat / "pAvApayaMDakammA, niddhammA nigdhiNA niraNutAvA / dahiAdi / pAvanirayA, pAvaM / pAvANubaMdhitayaM // 5 // " kAlazaukarikAdivat / "bahiraMtaraMgariddhI, jAyai puNNANubaMdhipunnaNaM / ikkAvina jesiM puNo, ghiddhI maNuattaNaM tesiM ||6||je khaMDabhAvaNA puNa, kariti na jiA akhaMDiaM puNNaM / te annabhave pAvaMti, saMpayA AvayAhiM juA // 7 // " evaM ca yadyapi kasyacitpApAnubandhipuNyakarmavazAdaihalaukikIvipanna dRzyate, tathApyAMyatyAmavazyaM bhAvinyeva / yataH-"pApenaivArtharAgAndhaH, phalamApnoti yatkacit / baDizAmiSavattattamaMvinAzya na jIryati // 1 // " ataH svAmidrohahetuM zulkabhaGgAryapyatrAMmutrAya'narthakRtsarvathA pariharet / yatra ca svalpo'pi paropatApastaM vyavahAraM gRhATTakAraNagrahaNasthityAdi ca sarva varjayet / na hi paraniHzvAsaiH samRddhisukhAdivRddhiH / yataH-" sAThyena mitraM 'kapaTena dharma, paropatApena samRddhibhAvam / sukhena vidyAM paruSeNa nArI, vAJchanti ye vyaktamapaNDitAste // 1 // " yathA ca janAnurAgaH syAttathaiva yatitavyaM / yataH-"jitendriyatvaM vinayasya kAraNaM, guNaprakarSo vinayAdavApyate / guNaprakarSeNa jano'narajyate, janAnurAgaprabhavA hi saMpadaH // 2 // " na ca dhanahAnivRddhisaGgrahAdi guhyaM parebhyaH prakAzayeta / yataH-"svakIyaM dAramAhAraM, sukRtaM draviNaM guNam / duSkarma marma mantrazca, pareSAM na prakAzayet // 1 // " nApi tatsvarUpaM kenApi pRSTaH kUTaM vadeta, kintu kimanena praznenetyAdibhASAsamityA pratyuttarayet / nRpagurvAdiprazne tu yathAsthitameva vAcyaM / yataH-"satyaM mitraH miya strIbhiralIkamadhuraM dviSA / anukUlaM ca satyaJca, vaktavyaM svAminA saha // 1 // " satyavAdo hi puMsaH parA kASTA, tata eva vizvAsAdyutpatteH / "zrUyate hi DhilyAM sAdhumahaNasiMhaH satyavAdIti khyAti zrutvA parIkSArtha suratrANena tava kiyatsaGkhya dhanamastIti ? pRSTo lekhyakaM vilokya vijJapayiSyAmItyuktvA sarva lekhyakaM samyak kRtvA rAjJo'gre caturazItiTaGkalakSA( sahasrA) madagRhe saMbhavino'numAnenetyUce / 'mayA stokaM zrutamanena bahUktaM' iti satyoktihRSTo nRpastaM kozAdhyakSa cakre / tathA staMbhatIrthe viSame'pi satyavAdI sauvarNikabhImastapAzrIjagaccandramaribhaktaH zrImallicaityAntaH zastrIkarairbAhuM jaibandIkRtaH / tatsutaiH pitRmocanArtha catuHsahasrIkUTaTaGkAnayane bAhujaiH parIkSAkAraNe yathAsthitoktyA tuSTaimuktaH / viSame sAhAyyArtha ca samAnadharmadhanapratiSThAdiguNaM subuddhimanirlobhaM ca mitramekaM kuryAt / yaduktaM raghukAvye -" hInAnyanupakartRNi, viddhAni vikurvate / rAjJA madhyamazaktIni, mitrANi sthaapitaanytH||1||" anyatrApi-" tatra tiSThati 'na'bhrAtA, na pitAnyo'pi vA janaH / puMsAmApatpatIkAraM, sanmitraM yatra tiSThati ||1||iishvrenn samaM prItina me lakSmaNa! rocate / gate ca gauravaM nAsti, Agate ca dhnkssyH||2||" iti yuktoktisadbhAve'pi yadi mahatA saha kathamapi prItiH syAttadA duHsAdhakAryasiddhyAdayo'neke guNAH / yataH-"ApaNa paI prabhu hoI, iki prabhu kijjaihatthi / kajjakare vA mANusaha, avara umagga na atthi // 1 // laghurapi ca mitrIkRto mahato'pyavasare mahate guNAya syAt / uktaM ca paJcAkhyAne-"karttavyAnyeva mitrANi, sabalAnyaMbalAnyapi / hastiyUthaM vane baddhaM, mUSakeNa vimocitam // 1 // " nahi laghusAdhyAni kAryANi mahadbhiH samuditairapi sAdhayituM zakyAni / sUcIkArya hi mUcyaiva sidhyati na tu khaDgAdibhiH / tRNakArya tRNenaiva na tu gajAdibhiH / tadavAdiSma-" tRnnknnlvrnnaanljlkjjlgomymRrdshmbhsmaayH| sUcIcUrNauSadhakuJcikAdi caninyasamakAryam // 1 // " mukhadAkSiNyAdi tu durjanAdibhirapi na 'jahyAt / yataH-"sadbhAvena harenmitraM, sanmAnena ca bAndhavAn / strIbhRtyAnmadAnAbhyAM, dAkSiNyenetaraM janam // 1 // kacicca svakAryasidhyai khalAnapi puraskuryAt / yadabhyadhiSma-" khalAn kApi purakRtya, svakRtyaM ' sAdhayedbudhaH / rasabhuk ' klezarasikAn , rasanA 'dazanAniva // 1 // prAyaH kaNTakasaNTaiM, vinA nirvAha eva 'na / kSetragrAmagRhArAmamukhyarakSA hi tadazA // 2 // " prItipade ca * sarvathAsambandhAdi varjayet / yataH-"kuryAttatrArthasambandhamicchedyatra na sauhRdam / yadRcchayA na tiSThecca, pratiSThAbhraMzabhIrukaH // 1 // " somanItAvapi-" arthasambandhaH sahavAsazca no akalahaH / " na ca sAkSiNaM vinA mitragRhe'pi sthApanikAsthApanaM mitrAdihaste na 72 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ svadravyapreSaNAdyapi yuktamavizvAsasyArthamUlatvAdvizvAsasya canirthamUlatvAt / yadAha-"na' vizvasedavizvaste, vizvastepina vizvaset / vizvAsAdbhayamutpana, mUlAdapi nikantati // 1 // " guptamuktasthApanikayA ca ko vA suhRdapi na lolubhyate / bhaNyate'pi-"nikSepe patite harye, zreSThI stauti svadevatAm / yadIzo mriyatAmAzu, tubhyaM dAsyAmi yAcitam // 1 // " asmAbhirapyuktaM-" athyo nUNamaNathyo, aggIva paraM gihINa teNa viNA / kahamavi na hu ninvAho, tAtaM juttIi raskijjA // 1 // " atra zreSThidhanezvarasambandhaH / yathA sa svagRhasAramekIkRtya koTi koTi varNamUlyAnyaSTau ratnAni svapriyAputrAdibhyo'pi pracchana mitrahaste nyAsIkRtya dhanArjanArtha videze gato, bahukAlaM sthito, durdaivAdokasmikamAnyenantyiAvasthA prAptaH / yataH-" annaha pariciMtijjai, saharisa kuMdujaleNa hiaeNa / pariNamai taM tu annaha, kajjAraMbho vihivaseNaM // 1 // " tadA cAsanna sujanaivyAdisvarUpaM pRSTaH pAha, videzArjitaM maddhanaM bhUyastaramapItastataH sthitaM putrAdibhirdugrahaM, paraM mitrahastanyastaM ratnASTakaM priyAputrAdInAM dApyamityuktvA sa mRtaH / taistatsvarUpe jJApite. 'putrAdibhirvinayasnehabahumAnadodayAbhayadarzanAdyanekaprakArairmAgaNe'pi lubdhena mitreNa tanna mAnitaM naoNrpitaJca / vyavahArakaraNe sAkSiNo likhitAdyabhijJAnasya cAbhAvAd bhUpatyamAtyAdibhirapi dApayituM na zaktaM / yasya tasyApi sAkSiNaH karaNe caurAdigRhItamapi jAtu pazcAdalate / yathA bahuvittavaNijA' dhurtena videze mArge taskaraghATImilane jotkArakaraNe taivyaM mArgitaM / tenoktaM, sAkSiNaM kRtvA sarva gRhNantu / punaravasare bhavadbhirmamArNyamahaM ca na mAryaH / tatastaivaideziko mugdho'yamiti matvA'raNyamArjAraM karaM sAkSIkRtya sarvasvaM lAtvA muktaH / sa paraMparayA tatsthAnAdhavagatya svagrAmaM gataH / kiyati kAle tadvAsagrAmasatkAH sataskarAH ke'pi bahu vastu lAtvA ttraagtaaH| tena svadravyamArgaNe mitha: kalahe nyAyakarAdibhiH 'sAkSI ko'pyasti ? iti pRSTe vaNijA kRSNamArjaramekaM saraDimadhye kSiptvoktaM, 'eSa sAkSI' taskarairuktaM, 'vilokyte'| bhoH kIdRzaH sAkSI ? tatastena sa darzitaH tairuktaM, ' eSa sa na kRSNatvAt, sa tu karburo'bhUt ' iti svamukhenaiva mAnanAnyAyakarAdibalena sarva svadravyaM pazcAdagRhItaM teneti sAkSikaraNe kathAnakam / tasmAtsthApanikA guptakRtyA na mocyA na mAsA vA, kintu kiyatsvajanasamakSama mocyA grAhyA ca / na ca dhanikAnumatiM vinA sA cAlapitumapi yujyate, kiM punarvANijyAdau vyApArayituM / jAtu nyAsakRdanyatra mRtastadA tatsutAdeH sArpaNIyA / tatsutAdhabhAve tu sarvasamakSaM dharmasthAne vyayitavyA / nApyuddhAranikSepAdi samagrAyavyayaTippanAdau svalpamapyAlasyaM kuryAt / yata uktaM" granthibandhe parIkSAyAM, gaNane gopane vyaye / lekhyake ca kRtAlasyo, naraH zIghraM vinazyati // 1 // " bhrAntibahulo hi jantuSTippanAdi vinA bhrAntau mudhA karmabandhAdi doSo'pi / yogakSemAdisiddhyartha ca ravirivendunA rAjAdiH kazcinnAyako'pyanusaraNIyonyathA pade pade parAbhavAdibhAvAt / uktazca-" suhRdAmupakArakAraNAd dviSatAM cApyapakArakAraNAt / nRpasaMzraya iSyate budhairjaTharaM ko na bibharti kevalam // 1 // " maMtrivastupAlasAdhupethaDAdyairapi nRpAzrayeNaiva prAsAdAdyanekatattatpuNyakRtyAni cakrire / tathA yutadhAtuvAdAdi dUrataH parivarjayet / yataH-"judhAuvAo, aMjaNasiddhI rasAyaNe taNDA / jaskiNi vivarapaveso, daive ruTe / maI hoI // 1 // " yathA tathA zapathAdikaM ca na vidadhyAdviziSya ca devagurvAdiviSayaM / tadabhihitaM-" alieNavi sacceNavi, ceiasamma karei 'jo mUDho / so vamai bohibIaM, aNaMtasaMsArio hoi // 1 // " nApi paramatibhUtvAdisaTe pavizet / yatkAsika:-" anIzvarasya dve bhArye, pathi kSetraM dvidhA kRssiH| prAtibhAvyaM ca sAkSyaJca, paJcAnAH svayaM kRtaaH||1||" tathA mukhyavRttyA nivAsagrAme eva vANijyAdi kArya / tathA sati kuTumbAviyogagRhakAryadharmakAryAdhasIdattAdayo guNAH / tathA nirvAhAbhAve nivAsadezAntarvyavaharedevamapi zIghraM zIghra nijasthAnAgamanasaMbhavAdinA prAyaH pUrvoktA guNAH / ko hi nAma pAmaro'pi nijasthAne nirvAhasaMbhave dezAntaraklezamAzrayet / uktamapi-"jIvanto'pi mRtAH paJca zrUyante kila bhArata! daridro vyAdhito mUrkhaH 'pravAsI nityasevakaH // 1 // " anyathA ca nirvohumazakto yadi dezAntare vyavahAraM kuryAttathApi na svayaM nApi putrAdibhiH, kintu suparIkSitavANiputrAdibhiH / jAtu svayameva dezAntare yAyAt tadApi sumuhUrtazakunanimittadevaguruvandanAdimaGgalyavidhinA bahubhAgyavatsArthamadhyavartI nidrAdipramAdavarjI kiyAdbhiH svakIyajJAtIyasuparicitAdibhiH sahaiva suyatnenaiva brajeda vyavaharettiSThecca / bhAgyavatA caikenApi sArthasya vighnaM Talati / " yathaikaviMzatiH puruSAH varSAsu grAmAntare yAntaH , sAyaM devakule sthitAstadA vidyud dvAramAgatyogatya yAti, taizca bhItyoktaM, 'ko'pyAtmasu nirbhAgyo'sti ityekaiko devakulAtparito bhrAntvA AyAtu ' tathA kRtvA viMzatiH praviSTAH / ekaviMze balAdahiH kRSTe viMzatermUrbhi vidyutpapAta / teSveka eva bhAgyavAMstato bhAgyavatsArtho graahyH| labhyadeyanidhyAdi ca sarva pitRbhrAtRputrAdInAM ca sarvadApi jJApayet, viziSya ca prasthAnAvasare, anyathA durdaivAttasyAyuH samAptau satyapi vibhave pitrAdInAM mudhA dAridyAdiduHkhaM kRtaM syAt, svakIyAMzca sarvAnapi yathAIcintAkaraNazikSApradAnapUrva sabahumAnaM saMbhASyaiva pratiSThate / uktazca-" avamanya mAnanIyAnirbha ya' strI ca kamapi saMtADya / bAlamapi rodayitvA jijIviSurnaiva nirgacchet // 1 // " AsannaM ca vizeSaparvotsavAdi kRtvA vrajati / yataH-" utsavamazanaM snAnaM praguNaM copekSya maGgalamazeSam / asamApite ca sUtakayuge'GgAnattau ca'no yAyAt // 1 // " zrIzrAddhavidhiprakaraNam 73
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ evamanyadapi zAstrAdyanusAreNa yathocitaM cintanIyaM / tathA cAha-"kSIraM bhuktvA rataM kRtvA, snAtvAhatya gRhAGganAm / vAtma niSThIvya' cAkrozaM, zrutvA ca pracaLenahi // 1 // kArayitvA naraH kSauramazrumokSaM vidhAya ca / gacched grAmAntare naiva, zakunApATavena ca // 2 // kAryAya calitaH sthAnAdvahannADipadaM puraH / kurvan vAJchitasiddhInAM bhAjanaM jAyate naraH / / 3 // rogivRddhadvijAndhAnA, dhenupUjyakSamAbhujAm / garbhiNIbhArabhugnAnAM, datvA mArga vrajedbudhaH // 4 // dhAnyaM pakkamapakaM vA, pUjAI mantramaNDalam / na tyaktodvartanaM layaM, snAnAMbho'mukzabAni ca // 5 // niSThyata zleSmaviNmUtra, jvaladvadvibhujaGgamAn / manuSyamAyudhaM dhImAn , kadApyullavayana ca // 6 // nadItIre gavAM goSTe, kSIravRkSe jalAzraye / ArAmeSu ca kUpAdAviSTabandhuM visarjayet // 7 // kSemArthI vRkSamUlaM 'na, nizIthinyAM samAzrayet / nAsamApte naro dUraM, gacchedutsavasUtake // 8 // nAsahAyo nacAjJAtai va dAsaiH samaM tathA / nAtimadhyaMdine nArddharAtre mArge budho vrajeta // 9 // rairArakSakaiH karNejapaiH kArujanaistathA / kumitraizca samaM goSTI, caryA cakiAlikIM tyajet // 10 // mahipANAM kharANAJca, dhenUnAM cA~dhirohaNam / khedaspRzApi no kAryamicchatA zriyamAtmanaH // 11 // gajAtkarasahastreNa, zakaTAtpaJcabhiH karaiH / zRGgiNo'zvAcca gantavyaM, dareNa dazabhiH kraiH||12|| nAzambalazcalenmArge. bhRzaM supyAna vAsare / sahAyAnAM ca vizvAsa, vidadhIta 'na dhIdhanaH // 13 // ekAkinA na gantavyaM, yadi kAryazataM bhaveda / pazya karkaTamAtreNa, brAhmaNaH prirkssitH|| 14 // ekAkinA na gantavyaM, kasyApyekAkino gRhe / naivAparapathenApi, vizetkasyApi vezmani // 15 // na jINoM nAvamArohenadyAmeko vizena ca / na cAtucchamatirgacchetsodaryeNa samaM pathi // 16 // na jalasthaladurgANi, vikaTAmaTavIM na ca / na cAMgAdhAni toyAni, vinopAyaM vilayet // 17 // bhUyAMsaH kopanA yatra, bhUyAMsaH sukhalipsavaH / bhUyAMsaH kRpaNA yatra, sa sArthaH svaarthnaashkH||18|| sarve yatra ca netAraH, sarve paNDitamAninaH / sarve mahattvamicchanti, tadvandamavasIdati // 19 // baddhyavadhyAzraye dyUtasthAne paribhavAspade / bhANDAgAre na gantavyaM, parasyAntaHpure na ca // 20 // amanojJe zmazAne ca, zUnyasthAne catuSpathe / tuSazuSkatRNAkIrNe, viSamAvakaropare // 21 // vRkSAgre parvatAgre ca, nadIkUpataTe sthitim / na kuryAdbhasma kezeSu, kapALAGgArakeSu ca // 22 // kAlakRtyaM na moktavyamatikhinnairapi dhruvam / nApnoti puruSArthAnAM, phalaM klezajitaH pumAn // 23 // bhavetparibhavasthAnaM, pumAn prAyo nirAkRtiH / vizeSADambarastena, na mocyaH sudhiyA kacit // 24 // " dezAntaragatazca viziSya yathAhADambarasarvAGgINadharmaniSTho bhUyAttathaiva mahattvabahumAnavilokyamAnakAryasiddhyAdisaMbhavAt / videze ca bahubahulAbhAptAvapi nAtibahu tiSThedvaddu sthitau gRhasUtravaisaMsthulyAdidoSApatteH, kASThazreSThayAderiva / samuditakrayavikrayAdimAraMbhe cA~vinenAbhimatalAbhAdikAryasiddhyartha paJcaparameSThismaraNazrIgautamAdinAmagrahaNakiyattadvastuzrIdevagurvAyupayogitvakaraNAdi karttavyaM, dharmaprAdhAnyenaiva sarvatra sAphalyabhAvAt / dhanArjanArthamupakramaM kurvANena ca saptakSetrIvyayAdidharmamanorathA nirantaraM mahAnta eva karttavyAH / Ucuzca-" uccairmanorathAH kAryAH, sarvadaiva manasvinA / vidhistadanumAnena, saMpade yatate yataH / / 1 // yatnaH kAmArthayazasAM, kRto'pi viphalo bhavet / dharmakarmasamAraMbhasaGkalpo'pi na niphalaH // 2 // " lAbhasambhave ca tadanurUpaM tAn manorathAn saphalIkuryAt / yataH-" vavasAyaphalaM vivo, vivahassa phalaM mupttvinniogo| tayabhAve vavasAo, vihavovi a duggainimitta // 1 // " evaJca nijaRddhadharmAditvaM syAdanyathA tu pAparditvaM / uktaM ca-"dhammiTTI bhogiDI, pAviThThI ia tihA bhave iDI) sA bhannai dhammiTTI, jA dijjai dhmmkjes||1|| sA bhogiTTI gijaDa. sarIra bhogami jIi uvogo| jA dANabhogarahiA, sA pAviDI aNatyaphalA // 2 // pAviDI pAvijjai, phaleNa pAvassa puvvavihiassa / pAveNa bhAviNA vA, ityatthe suNaha diTuMtaM // 3 // " vasantapure catvAro mitrANi ksstriybraahmnnvnniksvrnnkaaraaH| dezAntare'rthArtha gatAH / rAtrAvudhAne sthitaaH| tatra zAkhAyAM lambamAnaM svarNapuruSaM dadRzuH / ekenoktaM, 'arthaH,' svarNapuruSeNoktaM, 'arthaH punaranarthapadaH' tat zrutvA sarvairmItyA tyaktaH / svarNakAreNoktaM 'pata,' pshcaatptitH| tenAGgaliM karttayitvA gAyAM kSiptaH sarvairapi dRSTaH / teSAM madhye dvayaM bhojanAnayanAya purAntargataM / dvayaM tu bahiH sthitaM / madhyagatadvayena bahisthatanmAraNAya viSAnnamAnItaM / bahiHsthitena madhyAdAgacchada dvayaM khaDnena hatvA viSAnaM bhuktaM / sarve mRtAH eSA pAparddhiH / ato devapUjAnnadAnAdikaiH pratyahaM puNyaiH saGgapUjAsAdharmikavAtsalyAdikairavasarapuNyaizca nijardiH puNyopayoginI kAryA / yadyapyavasarapuNyAni bahuvyayasAdhyatvena mahAnti pratyahaM puNyAni ca laghUni tathApi pratyahaM puNyeSu nirantaraM bhavatsu bhUyastaraM phalaM, tatpUrvakamevAvasarapuNyakaraNasyaucityAt / na ca dhanastokatvAdinA dharmakAryavilambAdi kArya / yaduvAca-"deyaM stokAdapi stokaM, na vyapekSo mahodayaH / icchAnusAriNI zaktiH, kadA kasya bhaviSyati // 1 // zvaHkAryamadya kurvIta, pUrvAhe cAparAhnikam / na hi mRtyuH pratIkSeta, kRtaM cAsya navA kRtam // 2 // " arthArjanArthamapi yathAI pratyahaM prayatate / yataH-" vaNig vezyA kavirbhahastaskaraH kitavo dvijH| yatrApUrvArthalAbho na, manyate tadahavRthA ||1||"n ca svalpasaMpadaiva tadudyamAnivartate / yanmASa:-"saMpadA susthitaMmanyo, bhavati svalpayApi yH| kRtakRtyo vidhirmanye, na varddhayati tasya tAm // 1 // " nApyatitRSNAM kuryAt / yalloke'pyuktaM-"atilobho na kartavyo, lobhaM naiva parityajet / atilobhAbhibhUtAtmA, sAgaraH sAgaraM gataH // 1 // " na ca yAvadityaM kasyApi mAptisaM 74 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavo, nahi' raGkazcakritvAdyuccairabhilaSan api kadApyAMmoti / bhojanAcchAdanAdi tu mAnotyapi / tadavAdiSma - svAnumityA mitIkuryAdicchAmicchAphalArthikaH / loke'pi labhyeta mitaM, mArgitaM nAmitaM kacit // 1 // " tataH svabhAgyAdyanusAreNaivecchAM kuryAdadhikAdhikecchAyAM tu tadalAbhAttadarthyAtiduHkhitaiva syAt / koTIpUraNArthabahuklezasAsahinavanavatiTaMkalakSAdhipadhanazreSdhyAdivat / AkhyAtaM ca - " AkAMkSitAni jantUnAM saMpadyante yathA yathA / tathA tathA vizeSAsau, mano bhavati duHkhitam // 1 // AzAdAsastu yo jAto, dAsastribhuvanasya saH / AzA dAsIkRtA yena tasya dAsye jagattrayI // 2 // " gRhasthena cAnyonyApratibandhena trivargo'pi sAdhyaH / yataH - " dhammo adhyo kAmo, purisatthA vanniyA tao loe / tinhaMpi jahAvasaraM, sevA saMsijjai buhehiM / / 1 / / tatra dharmArthayorupaghAtena tAdAtvikaviSayasukhalubdho vanagaja iva ko nAma na bhavatyAspadamApadAM / na ca tasya dhanaM dharmaH zarIraM vA yasya kAme'tyantAsaktiH / dharmakAmAtikramAddhanamupArjitaM pare'nubhavanti, svayaM tu paraM pApasya bhAjanaM siMha iva sindhuravadhAt / arthakArmAtikrameNa ca dharmasevA yatInAmeva dharmo na gRhasthAnAM / na ca dharmabAdhayArthakAmau seveta, yato bIjabhojinaH kuTuMbina iva nAstyadhArmikasyAyatyAM kimapi kalyANaM / uktaM ca somanItAbapi, - " sa khalu sukhI yo'mutramukhAMvirodhenehalokasukhamanubhavatIti / " evamarthabAdhayA dharmakAmau sevamAnasya RNAdhikatvaM, kAmabAdhayA dharmArthau seva mAnasya gArhasthyasukhAdyabhAvaH syAt / evaM ca tAdotvika - mUlehara- kaidaryeSu dharmArthakAmAnAmanyonyabAdhA suLabhaiva / tathAhiyaH kimapyasaMcintyotpannamarthamapavyeti sa tAdAtvikaH 1 / yaH pitRpaitAmahamarthamanyAyena bhakSayati sa mUlaharaH 2 / yo bhRtyAtmapIDAbhyAmarthaM sazcinoti na ca kacidapi vyayate sa kadaryaH 3 / tatra tAdAtvikamaLaharayorarthabhraMzena dharmakAmayorvinAzannas kalyANaM / kadaryasya tvarthasaMgraho rAjadAyAdabhUmitaskarAdInAM nidhirnatu dharmakAmayorhetuH / yataH, - " dAyAdAH spRhayanti taska ragaNA muSNanti bhUmI jo, gRhNanti cchalamAkalayya hutabhug bhasmIkaroti kSaNAt / ambhaH ThAvayate kSitau vinihitaM yakSA harante haThAt durvRttAstanayA nayanti nidhanaM dhig barudhInaM ghanam // 1 // mRtyuH zarIragoptAraM, rakSitAraM dhanaM gharA / duzcAriNIva hasati, svapatiM putravatsalam || 2 || kITikAsazcitaM dhAnyaM, makSikAsaJcitaM madhu / kRpaNopArjitA lakSmIH / parairevopabhujyate / / 3 / / " atastrivargasya bAdhA gRhasthasya kartturmanucitA, yadA tu daivavazAdbhavati, tadottarottarabAdhAyAM pUrvapUrvavAdhA rakSaNIyA / tatra kAmabAdhAyAM dharmArthayorbAdhA rakSaNIyA, tayoH satoH kAmasya sukarotpAdatvAt / kAmArthayorvAdhAyAM dharmo rakSaNIyo dharmamUlatvAdarthakAmayoH / uktaM ca - " dharmazcennAvasIdeta, kapAlenApi jIvataH / ADhyo'smItyavagantavyaM, dharmavittA hi sAdhavaH // 1 // trivargasaMsAdhanamantareNa, pazorivAyurviphalaM narasya / tatrApi dharmaM pravaraM vadanti, na taM vinA yadbhavato'rthakAmau // 1 // " Ayocitazca vyayaH / yannItizAstram - " pAdamAyAnnidhiM kuryAtpAdaM vittAya kalpayet / dharmopabhogayoH pAdaM pAdaM bharttavyapoSaNe // 1 // " kecittvAhuH-" AyAdarddha niyuJjIta, dharme samadhikaM tataH / zeSeNa zeSaM kurvIta, yatnatastucchamaihikam // 1 // " nirdravyasadravyayorayaM vibhAga ityapyeke / tathA - " jIaM kassa na iTTha, kassa va lacchI na vallahA hoi / avasarapattAI puNo dunnavi taNayAu lahuaMti // 1 // yazaskare 'karmaNi' mitrasaMGgrahe, miyAsu nArISvaMdhaneSu bandhuSu / dhairme 'vivAhe vyasane ripukSaye, dhanavyayo'STAsu na gaNyate budhaiH // 2 // yaH kAkaNImapyapathaprapannAmanveSate niSkasahasratulyAm / kAle ca koTiSvapi muktahasta'sta'syAnubandhaM na jahAti lakSmIH // 3 // yathA kasyApIbhyasya navyA snuSA zvazuraM dIpotpatitatailacchaTayA upAnaharmabhyaJjantaM vIkSya kimidamaMtikArpaNyamutAtivaiviktyamiti sandihAnA parIkSArthaM me zIrSa duSyAta ' iti miSAsuptA bhRzaM krandati / zvazureNa bahupratikArakaraNe tayoktaM, " mama prAgapyantarAntarA evaM mAndyaM syAd guNastu jAtyamuktAphalacUrNalepenaiva syAt " / tadA zvazuro hRSTaH tAMnyAnIya yAvadvarttayati, tAvattayA samyak svarUpamuktaM / dharmye vyayazca zrIvazIkaraNaM tenaiva tasyAH sthirIbhAvAt / bhASyate'pi - " mA maMsthAH kSIyate vittaM, dIyamAnaM kadAcana / kRpArAmagavAdInAM dadatAmeva saMpadaH / / 1 / / " yathAhi - vidyApati zreSThI ' bahusamRddho dazamadine yAsyAmIti svapnAntarlakSmyoktaH kAntAgirA tAna eva sarva dhanaM saptakSetrAdau vyayya kRtaparigrahamAnaH sukhaM suptaH prAtargRhaM prAgvat pUrNa dRSTvA punaH sarvaM vyayati sma / evaM navadinI gatA, dazamadine ' tvatpuNyairahaM susthirIbhUtA ' iti lakSmyokte vratabhaGgabhiyA puraM tyaktvA bahiHstho'putranRpamRteradhivAsitagajenAbhiSikto divyagirA jinaM rAjAnaM kRtvA rAjyaM nirvAhya paJcamabhave siddhaH / evaJcArthopArjanamazaGkanIyatvaprazaMsanIyatvahAnyaviSyatvaMsukhasamAdhidRddhihetutvapuNyakAryopayogitvAdiMneilokaparalokahitaM / paThitaJca - " sarvatra zucayo dhIrAH, svakarmavalagarvitAH / kukarmanihatAtmAnaH, pApAH sarvatra zaGkitAH // 1 // " atra jJAtam / yathA - deva - yazonAmAnau dvau vaNijau mithaH prItyA saha vyavaharantau kApi pure mArge maNikuNDalaM patitaM dadRzatuH / AdyaH suzrAvakatvAt dRDhavrataH paradravyaM sarvathAnarthabhUtaM manvAH ? pazcAdeva nivRttaH / dvitIyo'pi saha nivRttaH paraM na patitagrahaNe'dhikadoSaH iti dhyAtvA vRddhasya dRSTiM vaJcayitvA tajjagRhe / dadhyau ca, " dhanyo'yaM yasyedRzI niHspRhatA / paraM mitratvAtsaMvibhAginaM kariSyAmyenaM suyuktyA " iti / tad guptIkRtyAnyatra pure gatvA tena kuNDalena prabhUtabhANDamAdade / kramAtsvasthAnamAgatau tau / AnItabhANDavibhajane'tiprabhUtaM bhANDaM dRSTvA devena nirva 44 zrIzrAddhavidhiprakaraNama 75
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ ndhAt pRSTaH sa yathAvadAcaSTa / devenoktamanyAyArjitamidaM sarvathA na' grahaNAI / anena nyAyArjitasvadhanasyApyavazyaM vinAzaH syAt' kAJjikeneva dugdhasyetyuktvA tatsarva pRthak kRtya tasmai dattaM / evamAgataM vittaM kathaM tyajyate ? iti lomAt sarva svabhANDazAlAyAM gRhItvA gataH / rAtrau ca cauraiH sarva muSitaM / prabhAte tadvastugrAhakairatiprabhUtairAgatairdevasya dviguNamUlyAdinA'tilAbho jaatH| tato dvitIyo'pi suzrAvakIbhUya vyavahArazudhdhyA dhanArjanAtsukhI jajJe / iti nyAyAnyAyadhanArjane mitradvayavRttam / atraiva laukikaM jJAtaM yathA-caMpAyAM somaHkSmApatiH sUryaparvaNiM dAnArtha zubhaM dravyaM yogyaM ca pAtraM mantripArce papraccha / mantryAha, pAtrameko'tra vimo'sti paraM zubhadravyaM durlabhaM, viziSya ca raajnyH| yataH-" dAturvizuddhavittasya, guNayuktasya cArthinaH / durlabhaH khalu saMyogaH, subIjakSetrayoriva // 1 // " tato nRpaH parvopari (sarvopari) pAtradAnAyaSTidina rAtrau naSTacaryayA vaNijAM haTeSu vaNikputrAI karma nirmAya tanmUlye'STo drammAnarjayAmAsa / parvaNi ca sarvAn dvijAnAkArya pAtraviprAkAraNAya pradhAnaM preSIt / tena gatvA sa aakaaritH| pratyAha-"yo'rAjJaH pratigRhNAti, brAhmaNo lobhamohitaH / tamisrAdiSu ghoreSu, narakeSu sa pacyate ||1||raajnyH pratigraho ghoro, madhumizraviSopamaH / putrAMsaM varaM bhuktaM, na tu rAjJaH pratigrahaH // 2 // dazazUnAsamazcakrI, dazacakrisamo dhvajaH / dazadhvajasamA vezyA, dazavezyAsamo nRpaH // 3 // " iti purANasmRtyAdivacanAd duSTaM rAjapatigrahaM na gRhAmi / pradhAnenoktaM, "rAjA nyAyena svabhujArjitaM sadvittameva dAsyati tadgrahaNe tava na kazciddoSaH" ityAdyuktyA prabodhya taM rAjJo'ntikamAnayat / rAjJA hRSTena svAsanadaukanapAdadhAvanAdibahuvinayena te'STau drammAstanmuSTimadhye'kSipyanta / asmai kiJcitsAramarpitaM ' iti kiJcitsaruSo'pyanye vimA hemAdidAnataH samatoSyanta / sarve ca visRSTAH / SaNmAsyAdinA tatsarva kSINaM teSAM / te tvaSTau drammAH pAtradvijena bhojanaveSapramukhakAryeSu vyApAryamANA api nyAyAjiMtatvena nAkSIyanta / cireNApyakSayanidhivatsubIjavacca zriyovRddhyai jajJire / iti nyAyArjitavitte somanRpaprabandhaH / / iha nyAyArjitavittasatpAtraviniyogAbhyAM caturbhaGgI / tatra nyAyAgatavibhavasatpAtraviniyogarUpaH prathamo bhaGgo'kSepeNa puNyAnubandhipuNyahetutvAtsudevatvabhogabhUmimanuSyasamyaktvAdiprAptyA Asannasiddhiphalo dhanasArthavAhazAlibhadrAdivat 1 / nyAyAgatadravyayattatpAtrapoSarUpo dvitIyo bhaGgaH, pApAnubandhipuNyahetutvAdyatra tatra bhaveSu bhogamAtraphalo'pi prAnte virasaphala eva, yathA lakSyabhojyakRtimA bahubhaveSu kizcidbhogAdisukhAni bhuktvA secanakanAmA sarvAGgasulakSaNo bhadrahastI jAto lakSabhojyoddharitAnAdisupAtradAnadAyiniHsvadvijajIvaM saudharme surIbhUya cyutaM zreNikasutaM rAjakanyApazcazatI pariNetAraM nandipeNakumAraM dRSTvA jAtajAtismRtirapi prathamanarakagAmI 2 / anyoyAyAtavibhavasatpAtraparipoSarUpastRtIyaH, sukSetroptasAmAnyabIjaphalaprarohavadAyatau sukhamasavAnubandhitayA rAjJA vyApAriNAM bahAraMbhopArjitadravyANAM cAnujJAtaH / yataH-" kAzayaSTirivaiSA zrIraMsArA virasApyaho / nItekSusamatAM dhanyaiH, saptakSetrInivezanAt // 1 // khalo'pi gavi dugdhaM syAddagdhamapyurage viSam / pAtrApAtravizeSeNa, tatpAtre dAnamuttamam // 2 // sA sAi taM pi jalaM, pattaviseseNa aMtaraM guru| ahimuhapaDiaMgaralaM, sippauDe mutti hoi // 3 // " abArbudopari caityakAramaMtrivimalAdayo dRSTAntAH pratItAH / mahAraMbhAdhanucitavRttisazcitaM hi dravyaM sukSetravApAdi vinA duSkIrtidurgatiphalameva maMmaNazreSThathAdivat // 3 // anyAyArjitArthakupAtrapoSarUpazcaturtha iha sAdhujanagarhitvAtparatra kugatinibandhanatvAca tyAjya eva vivekinAM / yataH-" anyAyopAtavittasya, dAnamatyantadoSakRt / dhenuM nihatya tanmAMsaiyAkSaNAmiva tarpaNam // 1 // anyAyopArjitairvittairyat zrAddhaM kriyate janaiH / tRpyante tena cANDAlA, bukkasA dAsayonayaH // 2 // dattaH svalpo'pi bhadrAya, syAdartho nyaaysnggtH| anyAyAttaH punardattaH, puSkalo'pi phlojjhitH||3|| anyAyopAttavittena, yo hitaM hi samIhate / bhakSaNAtkAlakUTasya, so'bhivAJchati jIvitam // 4 // " iha cAnyAyArthopajIvino gRhasthAdeH prAyeNAnyAyakalahAhakAra pApabuddhipravRttireva rakazreSThyAdivat / yathA-marusthalyAM pallIgrAme kAkuyAka-pAtAko bhrAtarau, tayoH kanIyAn dhanI, jyAyAMstu niHsvatvena tadagRhe bhRtyakRtyA nirvahate / ekadA varSArAtrI divasakarmaparizrAntaH kAkuyAko rAtrau prasuptaH pAtAkenAbhidadhe,-" bhrAtaH! svakedArAH payaHpUraiH sphuTitasetavastava tu nizcintatA" ityupAlabdhaH / sa tadA tyaktasrastaraH svaM daridraM paragRhakarmakAriNaM nindan kuddAlaM lAtvA yAvattatra yAti, tAvat karmakarAn sphuTitasetubandharacanAparAn dRSTvA 'keyUyaM' ? iti pRssttaaH| 'bhavadabhrAtuH karmakarA' iti tairukte, 'kApi madIyAste santIti' ? pRSTe, 'valabhIpUryA santIti' te pAhaH / atha kAlakrameNa prastAva prApya valabhyAM gataH skuttumbH| tatra gopurAsanavAsyAMbhIrANAM sannidhau nivasannatyantakRzatayA tai raGka iti dattAbhidhAnastArNamuTajaM kRtvA teSAmavaSTa bhenA maNDayitvA tasthau / ekadA kazcitkArpaTikaH kalpapramANena raivatazailAdalAbunA siddharasamAdAya mArge ' kAkutuMbaDI' iti siddharasAdaizarIriNIM vANI nizamya jAtabhIrvalabhIparisare tasya sacchadmano vaNijaH sAni tadalAbu tatra nyAsIcakre / sa svayaM somanAthayAtrArtha gataH / kasminnapi parvaNi pAkavizeSAya cullInihitA tApikAmalAburandhrAda galitarasabindunA hiraNmayIM nibhAlya sa vaNik taM siddharasaM nirNIya tadalAbusahitaM gRhasAramanyatra sthApayitvA svagRhaM jvAlayitvA parasmin gopure gRhaM kRtvA sthitH| tatra nivasan prAjyAjyakrayakAriNyAH svayaM ghRtaM tolayaMstadakSI76 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ NatAdarzanAda ghRtapAtrasyAdhaH kRSNacitrakakuNDalikAM nizcitya kenApi cchadmanA tAM gRhItavAn / evaM kapaTakUTatulAmAnavyavahArAdibhiH pApAnubandhipuNyabalena vyavasAyaparasya raGkaSThino militaM bahu dravyaM / ekadA kazcitsvarNasiddhikartA militH| so'pi kapaTavRttyA vaJcito gRhItA suvarNasiddhiH / evaM trividhasiddhyAnekakoTidhanezvaro jAtaH / paramanyAyArjitavibhavaparizIlanena pUrva nirdhanasya pazcAdanasaMpacyutsekatayA ca' kApi tiirthe| satpAtre'nukaMpAsthAne vA svazriyo nyAso dUre tiSThatu, pratyuta sakalalokoccATananavanavakaravarddhanAMhaGkArapoSA'nyadhanispardhAmatsarAdibhistA ramAM kAlarAtrirUpAM lokAyAdarzayat / athAnyadA svasutAratnakhacitakakRtikAyAM rAjJA svaputrIkRta mArgitAyAM pazcAtmasabhamapahRtAyAM tadvirodhAtsvayaM mlecchamaNDale gatvA kanakakoTIrdatvA mudgalAn samAnayat / tairdezabhaGge kRte rakena rAjJaH sUryamaNDalAgacchatturagarakSakAn rahodAnavibhedya kUTaprapaJcaH kaaritH| purA hi rAjA sUryavaramAptaM divyaturagamArohati tadanu saGketitapuruSaiH paJcazabdavAdanaM kriyate / turago vyomni yAti / tamArUDho nRpo vairiNo hanti / saGgrAmasamAptau turagaH sUryamaNDalaM pravizati / tadA ca rabheditapazcazabdavAdakai rAjJasturagArohaNAtpUrvameva paJcazabdanAdaH kRtaH / turagaH samuDDIya gataH / zilAdityanRpaH kiGkarttavyatAmUDhastairnijaghne / tadanu sukhena valabhIbhaGgaH sUtritaH / uktaJca-" paNasayarIvAsAI, timisayAI aikkameUNaM / vikkamakAlAu tao, valahIbhaMgo samuppanno // 1 // " mudgalA api nirjale pAtayitvA mAritAH / iti raGgazreSThisaMbandhaH / evamanyAyavittavilAsitaM jJAtvA nyAyenArthArjane yatanIyaM / yataH -" vihArAhAravyAhAravyavahArAstapasvinAm / gRhiNAM tu vyavahAra, eva zuddho vilokyate // 1 // " vyavahArazuddhyaiva ca sarvo'pi dharmaH saphalaH / yaddinakRtyakRt-" vavahArasuddhi dhammassa, mUlaM savvanubhAsae / vavahAreNaM tu sudeNaM, atyasuddhI jao bhave // 1 // suddhaNaM ceva atyeNamAhAro hoi suddho| AhAreNaM tu suddhaNaM, dehasuddhI jo bhave // 2 // suddhaNaM ceva deheNaM, dhammajuggo a jAyaI / jaM jaM kuNai kiccaM tu, taM taM se saphalaM bhave / / 3 / / annahA aphalaM hoi, jaM jaM kiccaM tu so kare / vavahArasuddhirahio a, dhammaM khisAvae jao // 4 // dhammakhiMsaM kuNaMtANaM, appaNo a parassa ya / abohI paramA hoi, ia sutte vibhAsi // 5 // tamhA savvapayatteNaM, taM taM kujjA viaruNo / jeNa dhammassa khisaM tu, na kare abuho jnno||6||" loke'pyAhArAnusAreNa piNDaprakRtibandho dRzyate / yathA turaGgamA bAlye mahiSyAH pItapayaskAH payasi patanti / gavAM pItadugdhAH pAnIyAt dUra eva tiSThanti / tathA manuSyo'pi bAlyAdyavasthAbhuktAhArAnusAriprakRtirjAyate / ato vyavahArazukhyai samyagupakramyaM / iti vyavahArazuddhi svarUpaM // tathA dezAdiviruddhaparityAgo, dezakAlanRpAdiviruddhavarjanaM / yaduktaM hitopadezamAlAyAM-" desassa ya kAlassa ya, nivassa logassa tahaya dhammassa / vajaMto paDikUla, dhamma sammaM ca lahai nro||1||" tatra sauvIreSu kRSikarma, lATeSu surAsandhAna dezavirudaM / anyadapi yadyatra deze ziSTajanairanAcIrNa tat tatra dezaviruddhaM / jAtikulAdyapekSayA vAnucitaM dezaviruddhaM, yathA brAhmaNasya divikrayazca / uktaM hi tatsamaye-"tilavallaghutA teSAM, tilavacchayAmatA punaH / tilavacca nipIDyante, ye tilvyvsaayinH||1||" kulamapekSya ca caulukyAnAM madyapAnaM dezaviruddhaM / anyadezikAnAM purastaddezanindAvidhAnAdi vA dezaviruddhaM 1 / kAlaviruddhaM tvevaM zItattau himAlayaparisare'tyantazIte, grISma vatyantajAGgale marusthale, varSAsvatyantapicchalapaGkAkuleSvaparadakSiNasamudraparyantabhAgeSu, tathAtidurbhikSe, mithonRpayavirodhe, dhAvyAdinA mArgarodhe, duruttAramahAraNye, yAminImukhAdibhayavelAyAM vA tAdRksAmarthyasahAyAdidRDhabalaM vinA prasthAnaM prANadhananAzAdyanarthakRtkaroti / yadvA phAlgunamAsAdyanantaraM tilapIlanatilavyavasAyatilabhakSaNAdi, varSAsu vA tandulIyakAdipatrazAkagrahaNAdi, bahujIvAkulabhUmau zakaTakheTanAdi vA mahAdoSahetuM karoti, tacca / rAjAderdoSagrahaNaM, rAjJaH saMmatAnAmasaMmAnanaM, rAjJo'saMmatAnAM saGgatirvairisthAneSu lobhAdgati(risthAnAgataiH saha vyavahArAdi, rAjJaH prasAde svacchandena rAjakRtyeSvapi vidhiniSedhakaraNaM, nAgarANAM pratikUlAcaraNaM, svAmidrohAdi ca rAjaviruddhaM / dussahodakaM bhuvanabhAnukevalijIvarohiNyAderiva / sA hi naiSThikyadhItasvAdhyAyalakSApi vikathArasAnmudhA rADyA duHzIlatAdivAdinI ruSTanRpeNa mAnyottamazreSThiputrItvAdinA jihAcchedAdibhiH khaNDazo'kRtA dezanirvAsanAdiduHkhinI nAnAbhaveSu jihAcchedAdi sehe 3 / lokasyanindA, viziSya ca guNasamRddhasya / iyamAtmotkarSazca lokaviruddhau / yataH-"saMtehiM asaMtehiM a, parassa kiM piehiM dosehiM / athyo jaso na lAi, sovi amitto kao hoi // 1 // suhavi ujjamamANaM, paMceva kariti rittayaM samaNaM / appathuI paraniMdA, jinovatthI kasAyA ya // 2 // jai saMti guNA naNu, abhaNiAvi kAhiMti attaukkarisaM / aha tevi na saMti muhA, anukkariseNa kiM teNa // 3 // mittA hasaMti nidaMti, baMdhavA gurujaNA uvikhaMti / piaropi na bahu mannati, appabahumANiNaM purisaM // 4 // paraparibhavaparivAdAdAtmotkarSAcca badhyate karma / nIcairgotraM pratibhavamanekabhavakoTidurmocam // 5 // paranindA mahApApaM, parapApAnyaho yataH / akartRtve'pi lumpanti, tatkatrI jaratIM yathA // 6 // " sugrAme sundarogI, dharmI, yAtrikAdInAM bhojanavAsasthAnAyupakArI / tatmAtivezmikI jaradviSI taM nindati, yAtrikA videze mriyante, tamAsAdilobhAttAneSa satyApayatItyAdi / anyadA kSuttRSArtaH kArpaTiko gRhe'bhAvAdAbhIryAH takramAnAyya pAyito mRtaH, AbhIrAziraHzrIzrAddhavidhiprakaraNam 77
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthatakrabhANDe zakunikAdhRtAhimukhapatitagaralena / vipI hRSThoce, 'aho! dharmitvaM tadA khe sthitA hatyA dadhyau, " dAtA zuddhaH, sozaH paravazazca, zakunikA sarpAzanA, AbhIryajJA, tatkasya lagAmi?" iti dhyAtvA vimI vivesh| tayA sA zyAmA kubjA kRSTinI jajJe / ityasaddoSoktau laukikajJAtam / sadoSoktau rAjJo'gre vaidezikAnItatrikapAlIparIkSA pnndditktaa| yathA-ekasya karNe kSiptaM sUtraM mukhe nirgataM tasya zrutapalApino mUlyaM kANakapAkA / anyasyAnyakarNe nirgataM tasya zrutavismRtasya lakSaM / tRtIyasya gale gataM tasya hRdi zrutasthitenaM mUlyaM / tathA RjUnAmupahAso, guNavatsu matsaraH, kRtaghnatvaM, bahujanavirudaiH saha saGgatiH, janamAnyAnAmavajJA, sadAcArANAM vyasanopanipAte toSaH, zaktau tadapratIkAro, dezAdhucitAcAralaGkana, vittAdyanusAreNAtyudbhaTAtimalinaveSAdikaraNaM, evamAdilokaviruddhamihApyapakIyAdikRta / yaduvAca vAcakamukhyaH-"lokaH khalvAdhAraH, sarveSAM dharmacAriNAM yasmAt / tasmAllokaviruddhaM, dharmavirudaM ca saMtyAjyam // 1 // " tatyAge ca janAnurAgasvadharmasukhanirvAhAdayo guNAH / Aha ca-"eAI pariharaMto, savvassa jaNassa vallaho hoi / jaNavallahattaNaM puNa, narassa samattatarubIaM ti // 4 // " tathA mithyAtvakRtyaM, nirdayaM gavAdestADanavandhanAdi, nirAdhAraM yUkAderAtape ca matkuNAdeH kSepaH, zIrSe mahAkaGkatakSepaH, likSAsphoTanAdi, uSNakAle triH zeSakAle ca dvidRDhavRdgalanakasaMkhArakasatyApanAdiyuktyA jalagAlane dhAnyendhanazAkatAmbUlaphalAdizodhanAdau ca samyagmavRttiH / akSatapUgakhArikavAlhauliphalikAdermukhe kssepH| nAlakena dhArayA vA jalAdeH pAnaM / calanopavezanazayanasnAnavastumocanagrahaNarandhanakhaNDanapeSaNagharSaNamalamUtrazleSmagaNDUSAdijalAbUlatyAgAdau samyagayatanA, dharmakarmaNyanAdaro, devagurusAdharmikeSu vidveSaH, caityAdidravyaparibhogo, nirdharmasaMsargo, dhArmikAdInAmupahAsaH, kaSAyabahulatA, bahudoSakrayavikrayaH, kharakarmasu pApamayAdhikArAdau ca pravRttiH, evamAdi dharmaviruddhaM / iha mithyAtvAdIni prAyo'rthadIpikAyAM vivRtAni / dezakAlAdiviruddhAnAmapi dharmavatAM AcaraNe dharmanindopapattedharmaviruddhava 5 / tadevaM paJcavidhaM viruddha zrAdena parihAryamiti deshaadiviruddhtyaagH|| ___ tathocitasyocitakRtyasyAcaraNaM karaNaM ucitAcaraNaM / tacca pitrAdiviSayaM navavidhamihApi snehadRddhikIrtyAdihetuhitopadezamAlAgatagAthAbhiH pradaryate / "sAmannemaNuatte, je keI pAuNaMti iha kitti / taM muNaha niviappaM, uciAcaraNassa mahappaM ||1||tN puNa piimoisahoaresuparNaiNiavaiccasa~yaNesu / gurujaNanAyaraparetithiesu puriseNa kAyavvaM // 2 // " tatra pitRviSayaM kAyavAgamanAMsi pratItya trividhamaucityaM krameNAha-"piuNo taNusussUsaM, viNaeNaM kiMkaravva kuNai sayaM / vayaNaMpi se pahicchai, vayaNAo apaDiaM ceka // 3 // " tanuzuzrUSAM caraNakSAlanasaMvAhanotthApananivezanAdirUpA dezakAlasAtmyaucityena bhojanazayanIyavasanAGgarAgAdisaMpAdanarUpAM ca vinayena natu paroparodhAvajJAdibhiH svayaM karoti, natu bhRtyAdibhyaH kArayati / yataH- "guroH puro niSaNNasya, yA zobhA jAyate sute / uccaiH siMhAsanasthasya, zatAMzenApi sA kutaH // 1 // " 'apaDiaMti' vadanAdapatitamuccAryamANamevAdezaH 'pramANameSa karomIti' sAdaraM pratIcchati pitRvacanapramANIkaraNAthai / rAjyAbhiSekasamaye eva vanavAsArthopasthitazrIrAmavat na punaranAkarNitazirodhUnanakAlakSepArddhavidhAnAdibhiravajAnAti / "cittaM pihu aNuattai, savvapayatteNa savvakajjemu / uvajIvai buddhiguNe, niasaNAvaM payAsei // 4 // " svabuddhivicAritamavazyavidheyamapi kArya tadevArabhate, yat piturmano'nukUlamiti bhaavH| buddhiguNAn zuzrUSAdIn sakalalaukikalokottaravyavahAragocarAMzcopajIvatyabhyasyati / bahudRzvAno hi pitRprabhRtayaH samyagArAdhitAH kAryarahasyAni / tadAha-"tattadatmekSamANAnAM puraannairaagmairvinaa| anupAsitavRddhAnAM, prajJA nAtiprasIdati // 1 // yadekaH sthaviro vetti, na tattaruNakoTayaH / yo nRpaM lattayA hanti, vRddhavAkyAtsa pUjyate ||2||shrvyN vAkyaM hi vRddhAnAM, praSTavyA ye bhushrutaaH| iMsayUthaM bane baddhaM, vRddha buddhyA vimocitaM // 3 // " sadbhAvaM cittAbhiprAyaM / "ApucchiuM payaTTai, karANajjesa nisehio ThAi / khalie kharaMpi bhaNio, viNIayaM na hu vilaMghei // 5 // savisesaM paripUrai, dhammANugae maNorahe tassa / emAi uciakaraNaM, piuNo jaNaNIivi taheva // 6 // " tasya pituritarAnapi manorathAn pUrayati, zreNikacillaNAderabhayakumAravat / dharmAnugatAstu devapUjAsadguruparyupAstidharmazravaNaviratimatipatyAvazyakamavRttisaptakSetrIvittavyayatIrthayAtrAdInAnAthoddharaNAdIn manorathAn savizeSa bahAdareNetyarthaH / kartavyameva caitatsadapatyAnAmiha lokagurupu pitRSu / nacAhaddharmasaMyojanamantareNAtyantaduSpatikAreSu teSvanyo'styupakRtiprakAraH / tathA ca sthAnAGgasUtra-"tiNDaM duppaDiAraM samapAuso, taMjahAammApiuNo, bhaTTisa, dhammAyariyassa / saMpAoviaNaM kei purise ammApiaraM sayapAgasahassapAgehiM tillehiM anaMgittA surAbhiNA gaMdhaTTaeNaM uvahitA tihiM udagehiM majjAvittA savvAlaMkAravibhUsiyaM karitA maNunathAlIpAgasuddhaM aTThArasavaMjaNAulaM bhoaNaM bhoAvittA jAvajjIvaM piTThavaDaMsiAe parivahijjA / teNAvi tassa ammApiussa duppaDiAraM bhavai / aheNaM setaM ammApiaraM kevalipanatte dhamme AghavaittA patravaittA ' parUvaittA' ThAvaittA bhavai / teNAmeva tassa ammApiussa muppaDiAraM bhavai ' samaNAuso 1 / kei mahacce daridaM samukkasijjA, taeNaM se daridde samukiTe samANe pacchApuraM caNaM viulabhogasamii samaNAgae Avi viharijjA, taeNaM se mahacce anayA kayAi daridI hue samANe tassa daridassa aMtiyaM havvamagacchijjA, 78 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ taeNaM se daride tassa bhaTTissa savvassamavidalamANe teNAvi tassa duppaDiAraM bhavai / aheNaM se taM bhaTTi kevalipannatte dhamme AghavaittA jAva ThAvaittA bhavai, teNAmeva tassa bhaTTissa suppaDiAraM bhavai 2 / kei tahArUvassa samaNassa cA mAhaNassa vA aMtie egamaviAriyaM dhammiyaM suvayaNaM succA nisamma kAlaM mAse kAlaM kiccA annayaresu devalogesa devattAe uvavanne / taeNaM se deve' taM dhammAyariaM dubhirakAo vA desAo subhirU desa sAharijA' kaMtArAo nikaMtAraM karijA dIhakAlieNaM vA rogAyaMkeNa abhibhUaM vimoijjA / teNAvi tassa dhammAyariyarasa duppaDiAraM bhavai / aheNaM se taM dhammAyariaM kevalipanatAo dhammAo bhaTTa samANaM bhujjo kevalipanatte dhamme AghavaittA jAva ThAvaittA bhavai teNAmeva tassa dhammAyariassa suppaDiAraM bhavai 3 / " iha viSamapadavyAkhyA-'saMpAovitti ' prAtaH prabhAtaM tena samaM saMprAtaH, yadaiva prAtaH saMvRttaM tadaivetyarthaH, anena kAryAntarAvyagratAM darzayati / 'gaMdhaTTaeNa ti' gandhATTakena gndhdrvykssoden| 'tihiM ti' gaMdhodakoSNodakazItodakaiH / 'thAlIpAga tti' sthAlI piTharI tasyAM pakaM supakaM syAt / 'suddha tti zuddhaM bhaktadoSamuktaM / 'piTThavaDaMsiAe tti' pRSThAvataMsikayA pRSThAropitamityarthaH / atra nijAndhapitroH kAvaDyA pRSThavAhI tIrthayAtrArthopasthitaH zravaNo jJAtaM / ' ahe tti' atha gaM vaakyaalngkaare| 'Aghavaitta ti' AkhyAya / 'panavaittA' prajJApya bodhayitvetyarthaH / 'parUvaittA' prarUpya bhedtH| atra pitRdikSAdAtRzrIAryarakSitamraritiM / kevalotpAde'pi pitroH prabodhAvadhi niravadyavRtyA gRhe sthitaH kUrmAputro vA // 1 // 'mahabeti' mAhatyaM mahattvaM tadyogAnmAhatya Izvara ityrthH| 'samukkasijja ti' dhanadAnAdinA samutkarSayedutkRSTaM kuryAt / 'puraMti' pUrvakAle samutkarSaNakAle ityarthaH / 'samii ti ' bhogasamUdayasamanvAyuktaH / 'dalamANe tti' ddaanH| iha mithyAtvimahebhyasya paNiputratvena mahebhyIbhUtaH kramAttaM zreSThinaM durdaivAda nirdhanaM mahebhyIkRtya zrAddhadharma pratipAdayitA jinadAsazrAdo nAtaM |'nismm tti'nizamya manasAvadhArya / iha nidrAdipramattaselakAcAryabodhakaH paMthakaziSyo jJAtaM 3 mAvRviSayaucityavizeSamAha-"navaraM se savisesa, payaDai bhavANuvittimappaDimaM / itthIsahAsulahaM, parAbhavaM vahai nahu jeNa // 7 // " 'savisesati' janakAnmAtuHpUjyatvAdapi / yanmanaH-"upAdhyAyA dazAcArya, AcAryANAM zataM pitaa| sahasraM tu piturmAtA, gaurvennaatiricyte||1||" anyairapyuktaM-"AstanyapAnAjananI pazunAmAdAralaMbhAvadhi cAMdhamAnAm / AgehakRtyAvadhi madhyamAnAmojIvitAttIrthamivottamAnAm // 1 // mAtA pazUnAM sutasattayaiva, dhanArjanaistuSyati madhyamAnAm / vIrAvadAtaiH punaruttamAnA, lokottamAnAM caritaiH pavitraiH // 2 // " "uciraM eaMtu sahoaraMmijaM niai appsmmeaN| jilu va kaNirTa pihu, bahumamai 'savvakajjesu // 8 // " 'niai tti' pazyati / tti jyeSTho bhrAtA pitatulyastamiva kaniSThena tu vaimAtukeNApi jyeSThaH zrIrAmo lkssmnnenevaaNnusrnniiyH| evaM jyeSThakaniSThapatnIputrAcairapi cintya / " daMsai na puDhobhAvaM, sanAvaM kahai pucchai a tassa / vavahAraMmi payaTTai, na nigRhai thevamavidavi // 9 // " 'payaTTai tti' pravarttayati, yenAsau vyavahAraniSNAto, na dhRtAdivazvanAgocarI syAt / 'nigRhai tti' drohabuddhyA nApahRte kacitsaGkaTe nirvAhAtha dhanaM nidhIkaroti eva / kusaMsargAdinA bandhAvavinIte kiM kRtyamityAha-" aviNIaM aNuvataha, mittehiM to raho ubAlabhai / sayaNajaNAo sikaM, dAvai anAvaeseNa // 10 // " 'sayaNa tti' pitRvyamAtulazvazuratatputrAdibhyo durvinItasyAnyasya vyapadezena vayaM tu taM na tarjayati / tathA vihite hi nirlajatayA sa kadAcidunmaryAdo'pi syAt / "hiae sasiNeho vihu, payaDai kuviraM ca tassa appANaM / paDivanaviNayamaggaM, Alavai achammapimmaparo // 11 // " 'achamma si' nizchadmabhemavAn / evamapyagRhItavinayaM tu prakRtiriyamasyeti jJAtatatvaH sannudAsta eva / " tappaNaiputtAisu, samadiTThI hoi daannsmmaanne| sAvakami uitto, savisesaM kuNai savvaMpi // 12 // " 'samadiTThI tti' svapalyapatyAdiSviva smdRssttiH| 'sAvakaMmi tti' sApatne'paramArake bhrAtari, tatra hi stoke'pyantare vyaktIkRte tasya vaicityaM janApavAdazca syAt / evaM pitRmAtabhrAtatalyeSvapi yathAImaucityaM cintyaM / yataH-"janakazcopakartAca, yastu vidyA prycchti| anadaHmANadazcaiva, pazcaite pitaraH smRtaaH||1|| rAjJaH patnI guroH patnI, patnI mAtA' tathaiva ca / khamAtA copamAtA ca, paJcaitA mAtaraH smRtAH // 2 // sahodaraH sahAdhyAyI, mitraM vA rogpaalkH|maarge vAkyasakhA yastu, pazcaite bhrAtaraH smRtaaH||3||"bhaatRbhishc mitho dharmakAryaviSaye smAraNAdi samyak 'kAye / yataH-"bhavagihamachami 'pamAyajalaNajaliaMmi' mohanidAe / uTTavai 'jo suaMtaM, so tassa jaNo 'paramabaMdha // 1 // " bhrAtRRNAM mithaH prItau'zrIRSabhaputrA bharatadUtAgame zrIRSabhaM praSTuM saha prAptA aSTAnavati taM / bhrAtRvanmitre'pyevamanasartavyaM-"iyabhAigayaM uci, paNaiNivisayaMpi kiNpi| jaMpemo / sappaNayavayaNasammANaNaNaM taM ' abhimuI kuNai // 13 // " miyapraNayavacanaM hi sajIvanaM samagrAparAparamemaprakArANAM, prastAveca prayuktaM dAnAdibhyo'pi gurutaraM gauravamAropayati / yataH paThyate-"nasadvAkyAtparaM vazyaM, na kalAyAH paraM dhanam / na hiMsAyAH paro'dharmo, na santoSAtparaM sukham // 1 // " "sussUsAi payaTTai, vatyAbharaNAisamuciaM dei / nADayapicchaNayAisu, jaNasaMmaddesu vArei / / 14 // " zuzrUSAyAM svasya snAnadehasaMvAhanAdirUpAyAM to pravartayati / tathAkRte vizrabdhA satI niSkRtrimapremavatI na jAtu viniyamAcarati / 'dei ci' dezakAlakuTuMbavibhavAdyaucityena alaGkatA hi gRhiNyo gRhamodhinI zriyamedhayanti / yataH-zrImaGgalAtprabhavati, prAgalbhyAca prava zrIzrAddhavidhiprakaraNam 79
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ite / dAkSyAtu kurute mUlaM, saMyamAtmatitiSThati // 1 // " mUlamityanubandha, pratitiSThatIti pratiSThAM labhate / 'saMmadhesu tti' saMmardeSu / tatra vaziSTajanaceSTitAzlIlAlApacApalamavRttivilokanAnisarganirmalamapi jaladavAtAhataM mukuratalamiva manaH prAyo vikaroti / "raMbhai rayaNipayAraM, kusIlapAsaMDisaMgamavaNei / gidakajjesu nioai, na vioai appaNAsaddhiM // 15 // " rajanyAM pracAraM rAjamArgavezmagamanAdikaM niruNaddhi / munInAmiva kulavanitAnAmapi mahate doSAya dossaapcaarH| dharmAvazyakAdipravRttinimittaM ca jananIbhaginyAdisuzIlalalanAndamadhyagatAmanumanyata eva / gRhakRtyAni dAnasvajanasaMmAnarasavatIprayogAdIni / yataH-"zayyotpATanagehamAnapayaHpAvitryacullIkriyA, sthAlIkSAlanadhAnyapeSaNabhidA godohatanmanthane / pAkastatpariveSaNaM samucitaM pAtrAdizaucakriyA, zvazrUbhartananandadevinayA: kRtyAni vadhvA iti // 1 // " teSu niyamAdenAM prayukte / aniyuktA jhasau sarvathodAste / udAsInAyAM ca gRhiNyAM sIdantyeva gRhakRtyAni / nirvyApArA ca satI cApalyAtikriyAM bhajate / vyApAravyagratvAdinA hi strINAM gopAyanaM / yadumAsvAtiH prazamaratau-"paizAcikamAkhyAnaM, zrutvA gopAyanaM ca kulvdhvaaH| saMyamayogairAtmA, nirantaraM vyApRtaH kaaryH||1||" 'na vioaici' yato darzanasArANi prAyaH premANi / yathoktaM" avaloaNeNa AlAvaeNa' guNakittaNeNa dANeNa / chadeNa vaTTamANassa nitaraM jAyae pimmaM // 1 // aiMsaNeNa aidaMsaNeNa didaM aNAlavateNa / mANeNa'pamANeNa ya, paMcavihaM Dijjhae pimmaM // 2 // " atyantapravAsavaimanasye ca sA kadAcidanucitamapyAcaret / " avamANaM na payaMsai, khalie sirakei kuviamaNuNei / dhaNahANivuTTigharamaMtavaiaraM payaDai na ' tIse // 16 // " apamAnaM nirhetukameva krodhAdinA sapatnIsaMyojanAdikaM nAsyai pradarzayati / ko hi mUDhadhIH patnIkrodhAdimAtreNa strIdvayasaiTe patati / yata:--" bubhukSito gRhAcAti, nApnotyambucchaTAmapi / akSAlitapadaH zete, bhAyodvayavazo naraH // 1 // varaM kArAgRhe kSipto, varaM dezAntarabhramI / varaM narakasaJcArI,na dvibhAryaH punaH pumAn // 2 // " jAtu puSTAlambanena patnIdvayamapi syAttadA tayostassutAdiSvapi sarvatra samadRSTitvAdyeva kArya natu vArakavilopAdi / striyAH sapatnIvArakaM vilupya svapatiM bhuJjAnAyAsturyavatadvitIyAticArasyoktavAt / skhalite kizcidaparAdhe nibhRtaM tathA zikSayati yathA na punastatra pravarttate / kupitAM cAnunayatyanyathA sahasAkAritayA kUpapAtAdhamapyanartha kuryAt, somabhaTTabhAryAvat / ata eva strISu sarvakAryeSu sAmavRttireva kAryA na tu kApi kAThinyaM / pAJcAlaH strISu mArdavamityuktatvAdapi / mArdavasAdhyA hi striyastathaiva tAbhyaH sarvatra sarvakAryasiddhidarzanAdanyathA tu tadvaiparItyasyApyanubhavAt / nirguNatrIyoge ca viziSyaivaM yatanIyamAjanmaniviDanigaDahaDikalpayApi tayaiva hi yathAkathazcida gRhasUtraM sthApyaM / sarvo'pi nivAhazca kattavyo, gRhaM hi gRhiNIM vidurityukteH|'pyddi ti' prakaTite hi dhanahAnivyatikare tucchatayA sarvatra tadvattaM vyaJjayantI cirArjitaM mahattvaM nirgamayati / dhanavRddhivyatikare ca vyaktIkRte nirargalaM vyaye pravartate / gRhamantrapracAre cAviSkRte prakRtikomalahRdayatayA mantroSmANaM dhArayitumasamarthatayA svavizrambhasthAneSu prakAzyAyaticintitAni kAryANi viphalayati / kadAcidrAjadviSTamapi saGkaTayati / tata eva gRhe striyAH prAdhAnyaM na kArya / "strIpuMvacca prabhavati yadA taddhi gehaM vinaSTaM" ityAdyukterapi / yathA kApi pure mantharo nAma koliko vemAdikASThArtha zizipAmahAvRkSaM tadadhiSThAtRvyantareNa niSiddho'pi sAhasI taM chindastenokto 'varaM vRNu' sa strIvazaH strI praSTuM gRhaM gacchan 'rAjyaM yAcasveti' mitranApitenokto'pi patnI papraccha / tayA tucchayA-"pravarddhamAnaH puruSastrayANAmupaghAtakRt / pUrvopArjitamitrANAM, dArANAmatha vezmanAm // 1 // " ityuktiM vimRzyoktaM, kiM rAjyena klezamAjyena dvitIyaM bAhuyugaM zirazca mArgaya, yathA yugapat paTadvayavAnaM syAt / so'pi tathA vyantarapArthanayA tAhagrUpo grAmamAgacchan loke rAkSasabhrAntyA kASThadRSadabhirnijaghne / tathAha-"yasya nAsti svayaM prajJA, mitroktaM na karoti yaH / strIvazyaH sa kSayaM yAti, yathA mantharakolikaH // 1 // " idaM ca prAyikaM tenottamasubuddhistriyAH prazne vizeSaguNAdheva / yathA'nupamadevyA vastupAlatejaHpAlayoH / " sukuluggayAhiM pariNayavayAhiM / nichammadhammanirayAhiM / sayaNaramaNIhiM pII, pAuNai samANadhammAhiM / / 17 // " 'sukula ti' akulInasaMsargo hi kulavanitAnAM mRlabIjamapavAdapAdapasya / 'pAuNai tti' prApayati / "rogAimu novikai, susahAo hoi dhammakajjesu / emAi paNaiNigayaM, uciaMpAeNa purisassa // 18 // " dharmakAryeSu tapazcaraNodyApanadAnadevapUjAtIrthayAtrAdiSUtsAhavarddhanadhanArpaNAdinA susahAyI syAnatvantarAyakRt / tatpuNyeSu tasyApyaMzaharatvAtpuNyakRtyakAraNasyaiva ca paramopakAratvAt / "puttaM pai puNa uciaMpiuNo lAlei bAlabhAvami / ummIliabuddhiguNaM, kalAsu kusalaM kuNai kamaso // 19 // " 'lAlei tti' vRSyAhArasvecchAvihAravividhakrIDanakAdibhiH tadA saGkocito hyasau na kadAcidaGgopacayamAphalayet / paThanti ca-"lAlayetpaJca varSANi, dazavarSANi tADayet / prApte poDazame varSe, putraM mitramivAcaret // 1 // " "gurudevadhammamuhisayaNaparicayaM kAravei niccapi / uttamaloehiM samaM, mittIbhAva rayAvei // 20 // " gurvAdiparicaye dyAvAlyAtsadvAsanAvAsita eva syAlkalacIrivat / kulajAtivRttAyuttamamaitrI jAtu daivAnnAtha saMpAdayettathApyanarthaparihArAya jAyata evAbhayakumAramaitrI tvArdrakumArasyAnAryadezotpannasyApi tadbhavasiddhyai jajJe / " gihAvei a pANi, samANakulajammarUvakamANaM / gihabhAraMmi nijujai, pahutaNaM viarai kameNa // 21 ||"smaann ci' 80 zrIzrAividhiprakaraNama
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ ananuguNayoge hi dampatyorviDambanaiva gRhavAsaH / mitho viraktatve canuicitapravRttyAdyapi syAt / zrRyate hi dhArAyAM bhojarAjye ekatra gRhe pumAnatyantaM kurUpo nirguNazca strI cAtyantaM surUpA'saguNA ca / gRhAntare tu tadvaiparItyaM / anyadA caureNa tadnehayoH khAtramadAne uktyAdinAnanuguNau daMpatI dRSTvA suptastrIdvayaparAvarttazcakre / yayoH suyogo jajJe, to mArgatyudvignau / tadA hRSTau militau / anyena tu nRpasabhe tadvivAde paTahodghoSe caureNoktaM-" mayA' nizinarendreNa, paradravyApahAriNA / lupto vidhikRto mArgo, ratnaM ratnena yojitam // 1 // " hasitena rAjJA tathaiva pramANIcakre / vivAhabhedAyagre vakSyate / 'giha ti' gRhabhAraniyuktazca suto nirantaratacintAkrAntatayA svAcchanyonmAdAderapadameva syAt / bahuklezAyAsalabhyAni ca dhanAni jAnanAnucite vyaye dhiyaM dhatte / ' pahuttaNaM ti' gRhe prabhutvaM ca datte / pratiSThA hi gurudattaiva syAt / gRhabhArAropaNAdi ca laghAvapi putre suparIkSya yogye eva kArya / tathaiva nirvAhazobhAdisaMbhavAt / yathA prasenajinnRpeNa tattatparIkSApUrva zatatame putre zreNike rAjyaM nyastaM / putravatputrIbhrAtRvyAdiSvapi yathAImaucityaM jJeyaM / evaM snuSAyA api / yathA dhanazreSThinA pazca paJca zAlikaNArpaNena parIkSya turyA vadhU rohiNI gRhasvAminI cakre / vRddhAstUjjhitAbhogavatIrakSitAchagaNAdhujjhanarandhanakozacintAsu niyuktA yathA kramaM / "paJcekaM na pasaMsai, vasaNIvahayANa 'kahai duravatthaM / AyaM vayamavasesaM, ca sohae sayamimehiM to||22 / / " "pratyakSa guravaH stutyAH, parokSe mitrbaandhvaaH| karmAnte dAsabhRtyAzca, putrA naiva mRtAH striyaH // 1 // " iti vacanAt putraprazaMsAmayuktAmapyanyathA nirvAhAdarzanAdihetunA cetkuryAttadApi na pratyakSa guNavRthvabhAvAbhimAnAdi dossaaptteH| dyUtAdivyasaninAM nirdhanatvanyatkAratarjanatAranAdiduravasthAzravaNe te'pi naiva vyasane prvrtte| Aya vyayaM vyayAdutkalitaM zeSaM ca putrebhyaH svayaM zodhayati / evaM svasya prabhutvaM putrANAM ca svacchandatvamapAstaM bhavati / "dasei nariMdasamaM, desaMtarabhAvapayaDaNaM kuNai / iccAi avaccagayaM, uciaMpiuNo muNeyavvaM // 23 // " aparicitarAjasabho hi daivAdatarkitApatite vyasane kAMdizIka eva syAttathAvidhazca niSkAraNadveSibhiH parasaMpadasahiSNubhiH khljnairuphnyte| tatpaThanti-"gantavyaM rAjakule, draSTavyA rAjapUjitA lokaaH| yadyapi na bhavantyAstathApyana vilIyante // 1 // " dezAntarAcAravyavahArAnabhijJo hi prayojanavAddezAntaragatastatratyaivaidezika iti sukhaM vyasanAdau pAtyate / evaM putravatputryAdeH pitRvacca mAtrAdeH, putrasnuSAderyathAsaMbhavamaucityaM satyApyaM / viziSya ca sApatnasya / sa hi prAyo nyUnamAnI vimAtRdattamAsapeyAvAntikRtputravat / " sayaNANa samuciamiNaM, jaM te nigehabuDikajjesu / sammANija sayAvi hu, karija hANIsu vi samIve // 24 // " pitRmAtRpatnIpakSodbhavAH puMsAM svajanAH / vRddhikAryANi putrajanmAdIni / "sayamAvi tesiM vasaNasavesu hoavvamaMtimi syaa| khINavihavANarogAurANa kAyanvamuddharaNaM // 25 // " 'vasaNi tti'-"Ature vyasane prApte, durbhikSe zatrusaGkaTe / rAjadvAre zmazAne ca, yastiSThati sa bAndhavaH // 1 // " iti vacanAta / svajanoddharaNaM hi tatcata AtmoddharaNameva / yato'raghaTTaghaTInAmiva prANinAM pAyo'naikAntikI riktatA pUrNa pyupasthitAyAM duravasthAyAmupakRtacarebhyastebhya evodhdhRtiH syAdataH samayaM pApya svajanoddhAro vidheya eva / "khAija piTimaMsaM, na tesi kujA na sukkakalahaM ca / tadamittahi mitti, na karija' karija mittehiM // 26 // " zuSkakalaho hAsyAdinA vAgvAdazciramarUDhapItilatAlavitrarUpaH / " tayabhAve taggehaM, na vaijja caijja atthasaMbaMdhaM / gurudevadhammakajjesu egacittehiM hoavvaM // 27 // " moSitapuruSe kevaloSitayoSiti svajanagRhe ekAkI' na vizet / svajanaiH saha dravyavyavahAro'pi prathamaM kizcit praNayaM prapaJcayamapi paryante prathayatyeva pratipanthitAm / tathAha-" yadIcchedvipulAM prItiM, trINi tatra'na kArayet / vAgvAdamarthasambandha, parokSe dAradarzanam (bhaassnnm)||1||" aihikakAryeSvapi svjnaadibhirekcittvaaytihitaa| caityAdikAryeSu tu viziSya, bahadhInatvAtteSAM / tathaiva ca nirvAhazobhAdisaMbhavAdatastAni sarvasAMmatyena kAryANi / svajanaiH sahaikye paJcAGgalyo jJAtaM / yathA likhanacitraNAdiSu mAyaH sarvakAryeSva'gyA vastudarzane utkRSTavarNane paravarjane'caJcUpuTikAdau ca viziSya paTurgarvitA tarjanI madhyamAM pAi ' tava ke guNAH' ? tayoktaM-" mukhyAhaM 'mahatI madhyasthA tantrIgItatAlAdikuzalA kAryotsukye cappuTikayA saGketakRt, tathaiva doSacchalAdihantrI TipparikayA zikSAkRcca / " evaM tRtIyApyUce-"devagurusthApanAcAryasAdharmikAdInAM navAracandanapUjAmAGgalyasvastikanandyAvartAdikaraNajalacandanavAsAyabhimantraNAdi madAyattaM / " turyApyUce-" ahaM sUkSmA karNAntaH nAdisUkSmakAryakSamA, dehakaSTe chedAdipIDAsahA zAkinyAdidoSanigrahahetuH, jApasaGkhAkaraNAdau ca dhuri varte / tatastAbhimithaH sakhItvamAdRtyAkSipto'GguSThakaH mAha-" re ! re ! ahaM vo bha" mA vinA likhanacitraNAdikavalagrahaNacippuTikAca cupuTikATipparikAmuSTibandhagranthibandhazastrAdivyApAraNazmazrusamAracanakarttanalocanapiJjanavAnadhAvanakaNDanapeSaNapariveSaNakaNTakakarSaNagavAdidohajApasaMkhyAkaraNakezapuSpagrathanapuSpapUjAdi kimapi na syAt / vairigalagrahatilakakaraNazrIjinAmRtapAnAGgaSThapraznAdi madekAyattaM / tatastAstamAzritya sarvakAryAyasAdhayan / "emAI sayaNociamaha dhammAyariasamraci bhaNimo / bhattibahumANapuvvaM, tesiM tisaMjjhapi pnnivaao|| 28 / / " bhaktirAntarI priitiH| bahumAnastu vAcikaH kAyikazca / " taIsima nIIe, AvassayapamuhakiccakaraNaM ca, dhammovaesasavaNaM, tadaMtie suddhasaddhAe // 29 // AesaM bahu mannai, imesi maNasAvi zrIzrAddhavidhiprakaraNama 81
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuNai'nAvanaM / ruMbhai avannavArya, thuivAyaM payaDai sayAvi // 30 // " avarNavAdamadhArmikairvidhIyamAnaM yathAzakti niyamena ruNaddhi nopekSate / " na kevalaM yo mahatAM vibhASate zRNoti tasmAdapi yaH sa pApabhAgiti shruteH| " 'payaDai tti' samakSamasamakSa vA'gaNyapuNyAnubandhitvAttasya / " na havai chiddappehI, suhivva 'aNuattae suhaduhesu / paDiNIa paJcavAyaM, savvapayatteNa vArei // 31||"muhivv tti' suhadivAnuvartate, tatsukhena sakhI tahaHkhena duHkhI cetyarthaH / nanu kathamapramatteSu nirmamatveSa ca guruSu chidrAnveSitvaM suhRdAdayo bhAvAH zrAvakANAM saMbhavanti ? satyamIdRzA eva te paraM bhinabhinnaprakRtInAmupAsakAnAmunmIlantyeva teSvapi svasvamakRtisamucitA bhAvAH / yatsthAnAGgasUtraM-"goyamA! gharavihA sAvayA panattA, mAyApiarasamANe bhAyasamANe mittasamANe savakkisamANe" ityAdhuktaM prAk / paDiNIya tti' pratyanIkopaplavaJca sarvazaktyA vArayati / uktaM hi"sAhUNaceiANa ya, paDiNIaM taha avanavAyaM ca / jiNapavayaNassa ahi, savvatthAmeNa vArai // 1 // " atra sagaracakripautrabhagIrathasya jIvaH, prAntagrAmavAsiSaSTisahasramanuSyotrArthisaGkopadrave tanivArakaH kumbhakAro jJAtaM / " khaliaMmi coio gurujageNa mannai tahatti savvaM pi / coei gurujaNaM pihu, pamAyakhaliesu'egaMte // 32 // " 'coei tti' bhagavan ! kimidamucitaM saccaritravatAM tatrabhavatAM bhavatAM ? ityAdinA / " kuNai viNaovayAraM, bhattIe samayasamuciaM savvaM / gADhaM guNANurAyaM, nimmAyaM vahai hiayami // 33 // " 'savvaM ti' saMmukhAgamanabhyuitthAnAsanadAnasaMvAhanAdi zuddhavastrapAtrAhArAdipradAnAdikaM ca / " bhAvovayAramasi, desaMtario vi'sumarai sayAvi / a evamAigurujaNasamuciamuciaM muNeavvaM // 34 // " bhAvopakAraH samyaktvadAnAdi / " jatthasayaM nivasijjai, nayare tattheva je kira vasaMti / sasamANavattiNo te, nAyarayAnAma vaccaMti / / 35 // " svasamAnavRttayo paNigvRttijIvinaH / "samuciamiNamo tesiM, jamegacittehiM samasuhaduhehiM / vasaNasavatullagamAgamahiM niccaM pi hoavvaM ||36||"tull tti' tadavyasanAgame svayamapi vyasanAvalITairiva tadatsave ca sotsavairiva bhAvyaM / anyathAnyonyodAsInA nRpaniyogimRgayunAmAmiSameva paurlokaaH| "kAyavvaM kajje vihu, na ikkamikeNa daMsaNaM pahuNo / kajje(jjo)na maMtabheo, pesunna parihareavvaM / / 37||"mhtypi kArye 'pRthak pRthaga mahattvecchayA rAjJo darzane'nyavaimanasyAdayo doSAstasmAtsamuditaireva tulyatve'pi yavanavatkasyacinmukhyatvamadAnAdinA mithaH sApekSana' punapAdezAtparIkSArthamantrya'rpitaikazayyAMzAyyavalagakapaJcazatIvardavadairnRpadarzanavijJaptyAdi vidheyaM / yataH-" bahUnAmapyasArANAM, samudAyo jayAvahaH / tRNairIveSTitA rajjuryayA nAgo'pi badhyate // 1 // " mantrabhede ca kAryavipattinRpaprakopAdayo doSAstasmAtsaMvRtamantrairbhAvyaM / rAjAdInAM puraH parasparadUSaNodghoSaNe ca 'labdhamadhyatvAnnRpApamAnadaNDAdayo doSAH / ekavRttInAmasaMhatatvasya vinAzahetutvAt / paThyate'pi-" ekodarAH pRthaggrIvA, anyAnyaphalakAGgiNaH / asaMhatA vinazyanti, bhAruNDA iva pakSiNaH // 1 // parasparasya marmANi, ye na rakSanti jantavaH / ta eva nidhanaM yAnti, valmIkodarasarpavat ||2||""smuvddhie vivAe, tulAsamANehiM ceva ThAyavvaM / kAraNasAvikehiM, vihuNeanvo 'na'nayamaggo // 38 // " 'kAraNa tti' svajanasambandhijJAteyalaJcopakArAdisApekSainayamArgo na vidhanayitavyaH / " baliehiM 'dubalajaNo, suMkakarAIhiM' nAbhibhavibhabvo / thevAvarAhadose vi daMDabhUmina neavvo // 39 // " zulkakarAdhikyanRpadaNDAdibhirapi inyamAnA janA mitho viraktAH saMhatimujjhanti / saMhativinAkRtAzca balavattarA api vanasaMitivirahitAH siMhA ivAMbhibhUyante eva / tasmAtparasparasaMhatireva zreyaskarI / uktaM ca "saMhatiH zreyasI puMsAM, svapakSe tu visheptH| tuSarapi paribhraSTA, na prarohanti tNdulaaH||1|| girayo yena bhidyante, dharA yena vidAyate / saMhateH pazya mAhAtmya, tRNaistadvAri vAryate // 2 // "" kAraNiehiM pi sama, kAyavvo tA na atyasaMbaMdho / kiM puNa pahuNA saddhi, appahiaM ahilasaMtehiM // 40 // " kAraNikaiH zrIvyayarAjadevadharmopapadakaraNAdiniyuktaistadupajIvibhiranyairapi saha dravyavyavahAraH kadApi na kAryaH / te hi dhanadAnAvasara eva prAyaH prasannamukharAgAH prakaTitakRtrimAlApasaMbhASaNAsanatAMbUlamadAnAdibAhyADambarAH saumanasyamAvirbhAvayantaH, prastAveca svadattamapi vittaM yAcitAstilatuSamAtramapi svopakAraM prakaTamughaTTayantastadaiva dAkSiNyamunmuvanti / sa ca svabhAva eva teSAM / yataH-" dvijanmanaH kSamA mAturduSaH prema paNastriyAH / niyoginazca dAkSiNyamariSTAnAM catuSTayam // 1 // " pUrvopAttavittani manAzAya ca' kRtrimAnapi doSAnutpAdya pratyutaitAn nRpatigrAhyAn vidadhati / yataH-"utpAdya kRtrimAn doSAn , dhanI sarvatra bAdhyate / nirdhanaH kRtadoSo'pi, sarvatra nirupdrvH||1||". kiMpuNa tti' yataH sAmAnyo'pi kSatriyo vittArthamabhiyuktaH khaDgaM darzayati kiM punaH prakRtyamarSaNAH kSoNibhunaH? / evaM samAnavRttinAgaravadaisamAnavRttinAgarepvapi yathAImaucityaM cintyaM / " eyaM parupparaM 'nAyarANa pAeNa samuciAcaraNaM / paratithiANa samuciamaha kiMpi bhaNAmi seNaM // 41 // eesiM tithiANaM, bhikaTTamuvaTiANa niagehe / kAyavvamuciakiccaM, visesao rAyamahiANaM // 42 // " ucitakRtyaM yathAIdAnAdi / " jaivi na maNami bhattI, na parakavAo 'a taggayaguNesu / uciaM gihAgarasutti taha vi dhammo gihINaimo // 43 ||"pksspaato'numodnaa / 'dhammo tti' aacaarH| "gehAgayANamuci, vasaNAvaDiANa taha samuddharaNaM / duhiANa dayA eso, savvasi sammao dhammo // 44 // " puruSamapekSya madhurAlapAsananimantraNakAryAnuyogatannirmANAdika 82 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ mucitaM / duHkhitAnAM dInanArthAndhabadhiravyAdhitAdInAM dayA yathAzakti tatpratIkArazca / ye kilAnantarokte laukike'pyucitAcaraNamAtre karmaNi 'na karmaThAste' kathaM 'lokottare 'lokottaranara sUkSmamatigrAhye ca 'jaine dharme pravINAH syustasmAdavazyaM dharmArthibhirucitacaraNanipuNairbhAvyaM / anyatrApyUce - " savvattha uciakaraNaM, guNANurAo raI a jiNavayaNe / aguNesu a majjhatthaM, sammadiTThissa liMgAI // 1 // " "muMcati na majjAyaM, jalanihiNo nA~calA vi hu calati / na kayAvi uttamanarA, uciA - caraNaM vilaMghaMti / / 45 / / teNaM cia jayaguruNo, titthyarA vi hu gihatthabhAvaMmi / ammApiUNamuciaM, anuTThANAi kuvvaMti // 46 // iti navadhaucityaM / avasare cocitaM vacanamapi mahate guNAya / yathA mallikArjunaM jitvA caturdazaraikoTimuktASaNmUDhakacatudarza bhAramita-dvAtriMzadvaikumbhazRGgAra koTIzATImANikyapaTa-viSApahazuktyAditatkozaDhaukanatuSTaH kumAranRpo mantri - AMbaDAya rAjapitAmaha - birudakoTIdravyacaturviMzatijAtyAzvAdi dade / sa tu tatsarvaM gRhAdarvArthibhyo dadau / paizunyAdrAjJaH kope kiM matto'pyadhikaM datse 1 ityuktau tava pitA dvAdazagrAmasvAmI mama tvaSTAdazadezasvAmItyucitotyA tuSTo nRpaH putrapadaM dviguNaM ca prasAdaM tasmai dadau / tadavAdiSma - " dAne yAne mAne, zayanAsanapAnabhojane vacane / sarvatranyatrApi hi bhavati mahArasamayaH samayaH / / 1 / / " ataH samayakSatA sarvatraucityabIjaM - " aucityamekamekatra, guNAnAM koTirekataH / viSAyate guNagrAma, aucityaparivarjitaH / / 1 / / " ityukteH / sarvamanaucityaM ca tyAjyaM / yena ca kRtena mUrkhatvavyapadezastadapyanucitamiti parihArya / tadapi laukikazAstroktaM bahUpakAritvAt pradarzyate / yathA-- 44 zRNu mUrkhazataM rAjaMstaM taM bhAvaM vivarjaya / yena tvaM rAjase loke ' doSahIno maNiryathA // 1 // sAmarthya vigatodyogaH svazlAghI prAjJaparSadi / vezyAvacasi vizvAsI pratyayI dambhaDambare // 2 // dyUtAdivittabaddhAzaH kRSyAdhAyeSu saMzayI / nirbuddhiH prauDhakAryArthI viviktarasiko vaNik // 3 // RNena sthAvarakretA ! sthaviraH knykaavrH| vyAkhyAtA cAMzrute granthe pratyakSArthe'pyapahnavI // 4 // capalApatirIrSyAluH zaktazatrurrazaGkitaH / datvA dhanAnyanuzayI ' kavinA haThapAThakaH / / 5 / / aprastAve paTurvaktA prastAve maunakArakaH / lAbhakAle kalahakRnmanyumAn bhojanakSaNe // 6 // kIrNA - rthaH sthUlalAbhena lokoktau kliSTasaMskRtaH / putrAdhIne ghane dInaH patnIpakSArthayAcakaH // 7 // bhAryAkhedAtkRtodvAhuH putrako pAta dantakaH / kAmukaspardhayA' dAtA' garvavAnmArgaNoktibhiH // 8 // dhIdarpAna hitazrotA ' kulotsekAdaisevakaH / datvArthAn durlabhAn kAmI datvA zulkarmamArgagaH // 9 // lubdhe bhUji lAbhArthI nyAyArthI dRSTazAstari / kAyasthe snehabaddhAzaH krUre mantriNi nirbhayaH // 10 // kRtaghne pratikAryArthI nIrase guNavikrayI / svAsthye vaidyakriyAzoSI rogI pathyaparAGmukhaH // 11 // lobhena svajanatyAgI 'bAcA mitravirAgakRt / lAbhakAle kRtAlasyo maharddhiH kalahapriyaH / / 12 / / rAjyArthI gaNakasyocyA mUrkhamantre kRtAdaraH / zUro durbalabAdhAyAM dRSTadoSAGganAratiH // 13 // kSaNarAgI guNAbhyAse saJcaye'nyaiH kRtavyayaH / nRpAnukArI maunena 'jane rAjAdinindakaH // 14 // duHkhe darzitadainyArttiH sukhe vismRtadurgatiH / bahuvyayo'lparakSAyai parIkSAyai viSAzanaH // 15 // dagdhAryo dhAtuvAdena rasAyanarasaH kSayI / AtmasaMbhAvanAstabdhaH krodhAdAtmavadhodyataH // 16 // nityaM niSphalasaJcArI yuddhakSI zarAhataH / kSayI zaktavirodhena svalpArthaH sphItaDambaraH / / 17 / / paNDito'smIti vAcAlaH ' subhaTo'smIti nirbhayaH / udvejano'tistutibhirmarmabhedI smitoktibhiH // 18 // daridrahastanyastArthaH sandigdhe'rthe kRtavyayaH / svavyaye ' lekhyakodvegI daivAMzA tyaktapauruSaH / / 19 / / goSThIra tirdaridrazca kSainyavismRtabhojanaH / guNahInaH kulazlAghI gItagAyI kharasvaraH || 20 || bhAryAbhayAniSiddhArthI kArpaNyenAMptadurdazaH / vyaktadoSajanazlAghI sabhAmadhyArddhanirgataH // 21 // dUto vismRtasandezaH kAsarvAMzcaurikArataH / bhUribhojyavyayaH kIrteH zlAghAyai svalpabhojanaH / / 22 / / svalpabhojye'tirasiko vikSiptazchadmacAdubhiH / vezyAsapatnakalahI dvayormantre tRtIyakaH // 23 // rAjaprasAde sthiradharanyAyena vivarddhiSuH / arthahIno'rthakAryArthI jane guhyaprakAzakaH // 24 // ajJAtamatibhUH kIrtyai hitavAdini matsarI / sarvatra vizvastamanA 'na' lokavyavahAravitu // 25 // bhikSukoSNabhojI ca guruva zilikriyaH / kukarmaNyapi nirlajjaH syAnmUrkhazca sahAsagIH // 26 // " iti mUrkhazatam / anyadapyevaMvidhaM kuzobhAkRtyAjyaM / uktaM ca vivekavilAsAdau / 66 " vijRmbhaNakSutodgArahAsyAdIn pihitAnanaH / kuryAtsabhAsu no nAsAzodhanaM hastamoTanam // 1 // kuryAtparyastikAM' naiva' na ca pAdaprasAraNam / na nidrAM vikathAM nApi sabhAyAM kukriyAM na ca // 2 // prastAve'pi kulInAnAM hasanaM sphuradoSTakam / aTTahAso'tihAsazca sarvathanucitau punaH // 3 // svAGgavAdyaM tRNacchedaM vyarthe bhUmervilekhanam / naiva kuryAnnakhairdantanakhAnAmapi gharSaNam // 4 // na garvaH sarvathA kAryo bhaTTAdInAM prazaMsayA / vyutpannazlAghayA kArya: svaguNAnAM tu' nizcayaH // 5 // avadhAryA vizeSoktiH paravAkyeSu 'kovidaiH / nIcena svaM prati proktaM yattanA'nu'vadetsudhIH // 6 // kAlatraye'pi yatkizcidAtmapratyayavarjitam / evametaditi spaSTaM na vAcyaM catureNa tat // 7 // prArabhyate ' narairyacca 1 zrIzrAddhavidhiprakaraNam 83
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArya 'kArayituM paraiH / dRSTAntAnyoktibhirvAcyaM tadane 'pUrvameva tat // 8 // yadi cAnyena kenApi / tatulyaM jalpitaM' bhavet / pramANameva taskArya svaprayojanasiddhaye // 9 // yasya 'kAryamazakyaM syAttasya mAgeva kathyate / naihireyAhirI kAryo vacobhirvitathaiH paraH // 10 // vaibhASyaM naiva kasyApi / vaktavyaM dviSatAM tu cet / ucyate tadapi prAjJairanyokticchammabhaGgibhiH // 11 // mAtRpitrAturAcAryAtithibhrAtRtapodhanaiH / vRddhabAlAbalAvaiApatyadAyAdakiGkaraiH // 12 // svasRsaMzritasaMbandhivayasyaiH sAmanvaham / vAgavigrahamakurvANo vijayet jagattrayIm // 13 / / yugmam // na pazyetsarvadAdityaM grahaNaM caarksomyoH| nekSetAbho mahAkUpe'sandhyAyAM gaganaM tathA // 14 / / maithunaM mRgayA nagna striyaM prakaTayauvanAm / pazukrIDAM ca kanyAyA yoniM cAlokayemahi // 15 // na taile na jale nAkhne na mRtre rudhire na ca / vIkSeta vadanaM vidvAnitthamIyustuTiryataH / / 16 / / pratipannasya na tyAgaH zokazca gtvstunH| nidrAcchedazca kasyApina vidheyaH kadAcana // 17 // akurvan bahubhirvairaM dadyAdvahumate matam |gtaasvaadaani kRtyAni kuryAcca bahubhiH samam // 18 // zubhakriyAsu sarvAsu mukhyairbhAvyaM manISibhiH / narANAM kapaTenApi nispRhatvaM 'phalapradam // 19 // drohamayojane naiva bhAvyamatyutsuphairnaraiH / kadAcidapi karttavyaH 'supAtreSu na 'matsaraH // 20 // svajAtikaSTaM nopekSyaM tadaikyaM kAryamAMdarAt / mAninA mAnahAniH syAttadoSAdayazo'pi ca // 21 // svajAtiM ye parityajya parajAtiSu ye rtaaH| te narA nidhanaM yAnti yathA rAjA kukardamaH // 22 // nazyanti 'jJAtayaH mAyaH' kalahAditaretaram / militA eva varddhante kamalinya ivAMbhasi // 23 // dAridyopadrutaM mitraM naraM sAdharmikaM sudhIH / jyeSThaM jJAtiguNairjAmirmanapatyAMca'yApayet // 24 // sArathyAyAnyavastUnAM vikrayAya krayAya ca / kulAnucitakAryAya nodyacched gauravapriyaH // 25 // " mahAbhAratAdAvapyevamuktaM "brAhma muhUrte budhyeta dharmArthoM cAnucintayet / nekSetAdityamudyantaM nAstaM yAntaM kadAcana // 1 // udaGmukho divA rAtrAvutsarga dakSiNAmukhaH / AvAdhAsu yathAkAmaM kuryAnmUtrapurISayoH // 2 // devArcanAdikAryANi' tathA gubhivAdanam / kuIMta ca'samAcamya tadvadevabhujikriyAm / / 3 // arthasyopArjane yatnaH kArya eva vipazcitA / tatsaMsiddhau hi siddhyanti dharmakAmAdayo nRpa ! // 4 // pAdena kArya pAravyaM pAdaM kuryAcca saJcaye / ardaina cAtmabharaNaM / nityanaimitikAnvitam // 5 // kezaprasAdhanAdarzadarzanaM dantadhAvanam / pUrvAhna eva kAryANi devatAnAM ca pUjanam // 6 // dUrAdAvasathAnmUtraM dUrAtpAdAvasecanam / ucchiTotsarjanaM darAtsadA kArya hitaiSiNA / / 7 // loSThamardI tRNacchedI' nakhakhAdI ca yo nrH| nityocchiSTaH zakunmatrairnehAyurvindate mahat // 8 // na cAsItAsane bhinne bhinnakAzyaM ca varjayet / na muktakezarmoktavyamanagnaH snAnamAcareta // 9 // svaptavyaM naiva nagnena na cocchiSTazca saMvaset / ucchiSTo na spRzecchIrSa sarvamANAstadAzrayAH // 10 // kezagrahAn prahArAMzca zirasyetAni varjayet / nAnyatra putraziSyAbhyAM zikSArtha tADanaM smRtam // 11 // na' pANibhyAMmubhAbhyAM tu kaNDUyejjAtu vai ziraH / na cAbhIkSaNaM ziraHsnAnaM ' kArya niSkAraNaM naraiH // 12 // na prazastaM nizi snAnaM rAhoranyatra darzanAt / na bhuktottarakAlaM ca / na gaMbhIrajalAzaye // 13 // duSkRtaM na gurodryAt kruddha caitaM prasAdayet / parivAdaM na zRNuyAdanyeSAmapi jalpatAm // 14 // guroH pativratAnAM ca tathA dharmatapasvinAm / parivAdaM na kurvIta parihAse'pi bhArata ! // 15 // kiJcitparasvaM na' harenAlpamapyapriyaM vadet / priyaM ca nAnRtaM brUyAnnAnyadoSAnudIrayet // 16 // patitaizca kA necchedAsanaM ca vivarjayet / patirtAnnaM na roceta patitairna' sahAcaret // 17 // vidviSTapatitonmattabahuvairizaThaiH saha / budho maitrIM na kurvIta 'naikaH panthAnamAzrayet // 18 // na duSTayAnamAroheva kUlacchAyAM na saMzrayet / navigAhejalaudhasya vegamaMgresaro naraH // 19 // pradIptaM vezma na vizenArohacchikharaM gireH| nAsaMvRtamukho jambhet 'zvAsakAsau ca varjayet / / 20 / / norva tiryag na dUraM vA nirIkSetparyaTan budhH| yugamAtraM mahIpRSTaM naro gacchedvilokayan / / 21 // noccaiIsetsazabdaM ca'na'muJcatpavanaM budhaH / nakhAna ' radanaizchindyAtpAdaM pAdena nAkramet // 22 // na zmazru' bhakSayecco(cau,STAnna' gRhNIyAdvicakSaNaH / nocchiSTo bhakSayatkiJcinnAdvAreNa' vizetkacit // 23 / / grISme varSAsu ca cchatrI daNDI rAtrau vaneSu ca / upAnadvastramAlyaM ca'dhRtarmanyairna dhArayet // 24 // na ceA strISu karttavyA dArA rakSyAH prayatnataH / anAyuSyA' bhavedIyA tasmAttA parivarjayet // 25 // pAnIyasya kriyA naktaM tathaiva dadhisaktavaH / varjanIyA 'mahArAja! nizIthe bhojanakriyA // 26 // nordhvajAnuzciraM tiSThenna' bhavedutkaTAsanaH / tannopavizetmAjJaH pAdenAkRSya cAsanam / / 27 / nAtikalyaM nAtisAyaM na ca madhyaMdine tathA / nAjJAtaiH saha gantavyaM naiko na bahubhiH saha / / 28 // avalokyo na cAdarzo malino buddhimannaraiH / na ca rAtrau mahArAja! dIrghamAyuraMbhIpsatA // 29 // varjayitvA ' tu kamalaM tathA kuvalayaM nRp| raktamAlyaM na dhArya syAt zuklaM dhArya tu paNDitaiH // 30 / / anyadeva bhavedvAMsaH zayanIye nrottm!| anyadarcAsu devAnAmanyadArya sabhAmu ca // 31 / / vAkpANipAdacApalyaM varjayeccAtibhojanam / zayyAdIpAdhamastaMbhacchAyAM ' dUreNa saMtyajet // 32 ||n nAsikAM vikuSNIyAtsvayaM nopAnahau haret / zirasA na haredbhAraM na pradhAvatpavarSati // 33 // bhinnabhANDe kariH prAyaH khavAyAM vAhanakSayaH / nAznanti pitarastatra / yatra ' kukkurakurkuTau // 34 / / suvAsinIM gurviNIca vRddhaM bAlAturau tathA / bhojayetsaMskRrtAana prathamaM caramaM gRhii||| 35 // aghaM sa kevalaM mujhe 'baddhe govhnaadike| yo bhuGke pANDavazreSTha ! prekSatAmapradAya 84 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca // 36 // ddho jJAtistathA mitraM 'daridro yo bhavediha / gRhe vAsayitavyAste' gRhavRddhimabhIpsatA // 37 // , apamAnaM puraskRtya mAnaM kRtvA ca ' pRSThataH / svArthamabhyuddharetmAjJaH svArthabhraMzo hi mUrkhatA // 38 // na svalpasya kRte bhUri nAzayenmatimAnnaraH / etadeva ca pANDityaM / yatsvalpAda bhUrirakSaNam // 9 // aadaunsy| pradAnasya karttavyasya ca karmaNaH / kSipremakriyamANasya' kAlaH pibati tadrasam // 40 // nAbhyutthAnakriyA' yatra 'nAlApo madhurAkSaraH / guNadoSakathA naiva tasya harye' na gamyate // 41 // anAhUtaH pravizati 'apRSTo bahu bhASate / adattamosanaM bhute sa pArtha ! puruSAdhamaH / / 42 // azaktaH kurute kopaM nirdhano mAnamicchati | aguNI ca guNadveSI pRthivyAM lakuTatrayam // 43 // mAtApitrorabharakaH kriyAmuddizya yAcakaH / mRtazayyApatigrAhI na bhUyaH puruSo bhavet // 44 // balIyasA samAkrAnto vaitasI vRttimazriyet / vAJchannabhraMzinI lakSmI nAbhaujaGgIM / kathaJcana // 45 // kramAdvetasavRttistu prApnoti mahatIM zriyam / bhujaGgattiApanno' vadhamahati kevalam // 46 // kUrmaH saDocamosAdya prahArAnapi marSayet / kAle kAle ca'matimAnuttiSThetkRSNasarpavat // 47 // balinApi na bAdhyante laghavo'pyeMkasaMzrayAH / vipakSeNApi marutA yathaikasthA na vIrudhaH / / 48 / / ucchedayanti vidvAMso varddhayitvArimekadA / guDena 'varddhitaH zleSmA' yato niHzepatAM vrajeta // 49 // sarvasvaharaNe zaktaM 'zadvaM' buddhiyutA nraaH| toSayanrtyalpadAnena / vADavaM'sAgaro yathA // 50 // zatramutpATayetmAjastIkSNaM tIkSNena zatruNA / pAdalagnaM karasthena' kaNTakeneva * kaNTakam // 51 // avimRzya svaparayoH ' zaktimuttiSThate tu' yH| so'ddhazaddhe zarabhavat / prollalanaGgabhaGgabhAk / / 52 // upAyena hi tankuryAdyanna zakya parAkramaiH / kAkyA kanakasUtreNa kRSNasarpo nipAtitaH // 53 // nakhinAM ca 'nadInAM ca zRhiNAM zastrapANinAm / vizvAso naiva krtvyH| strISu'rAjakuleSu 'ca' // 54 // siMhAdekaM bakAdekaM zikSeccatvAri kurkuTAt / vAyasAtpazca zikSeta Sad zunastrINi gadebhAt // 55 // prabhUtakAyamalpaM vA yo naraH kartumicchati / sarvArambheNa'tatkuryAt siMhasyaikaM padaM yathA // 56 / vakavaccintayedAn siMhavacca parAkramam / tRkaMcarcAvalupeta zazavaca palAyanam / / 57 / / prAgutthAnaM ca' yudaM ca saMvibhAgaM ca bandhuSu / striyamIkramya bhuJjIta zikSeccatvAri kurkuTAta // 58 // gUDhaM ca maithunaM dhArya ' kAle cAlayasaGgrahaH / apramAdamavizvAsaM paJca zikSeta vAyasAt / / 59 / / bahAzI cAlpasantuSTaH sunidro laghucetanaH / svAmibhaktazca zUrazca ssddete| shvaanto| guNAH // 60 // ArUDhaM tu vahedbhAraM 'zItoSNaM na ca vindate / santuSTazca bhavannityaM trINi zikSeta gardabhAta // 61 // " ityAdyanyadapi nItizAstrAyuktaM sarvamaucityaM suzrAvakeNa samyak cintyaM / yataH-" hitamahitamucitamanucitamavastu vastu svayaM na'yo vetti / sa pazuH zRGgavihInaH / saMsAravane paribhramati // 1 // no vaktuM'na vilokituM na hasituM na krIDituM'nerituM, na sthAtuM na parIkSituM na paNituM no rAjituM nArjitum / no dAtuM na viceSTituMna paThituM nAnandituM naidhituM, yo 'jAnAti janaH sa jIvati kathaM nirlajjacUDAmaNiH // 2 // bhoktuM paridhAtuM prajalpitam / veciyaH svaparasthAne / viduSAM sa naro'graNI // 3 // " ityalaM prasaGgena // vyavahArazukSyAditrayeNArthacintAyAM jJAtaM / yathA-"vinayapure ibhyavasubhadrAputro dhanamitro bAlye pitrodbhRtyA dhanahAnyA ni:svo duHkhI yauvane kanyAyA aprAptau hiyA dhanArjanArtha gataH / khanyavAdadhAtuvAdarasamantrajalasthalayAtrAvividhavANijyanRpAdisevAdAvapi dhanAmApyA'tyudvigno gajapure kevalinaM mAgbhavaM papraccha / so'pyUce vijayapure gaGgadatto gRhapatiH, kRpaNo matsarI dAnalAbhAdAvanyeSAmapi vighnakRta, sundarazrAddhe na munipAce niitH| kizcidbhAvAd'dAkSiNyAca'pratyahaM caityavandanA-pUjAdi dharmakaraNaM svIcakre / kArpaNyAdinA ca pUjAdau zithilazcaityavandanAbhigrahaM pAlitavAn / tatpuNyenebhyaputrastvaM jAto'smAkaM militazca / prAgduSkRtacciAtiniHsvo duHkhI ca-" yadyathA kriyate karma tattathaivopabhujyate / sahasraguNamapyevaM jJAtvA kuryAdyathocitam // 1 // " tataH sa prabuddho gRhidharma prapede, dinanizAdyayAmayodharma eva kArya ityabhigrahaM c| tataH zrAddhagRhe uttIrNaH / pAtaulikena saha puSpANi bhAgenAvacitya gRhe caitye cAhantaM bhaktyArcati, dvitIyayAmAdau tasya vyavahArazuddhidazAdiviruddhatyAgaucityAcaraNAdividhinA vyavaharato'kRccheNa bhojanAdi syAt / evaM yathA yathA dharme sthairya tathA tathAdhikAdhikadhanamarjayati dharme ca vyayati / kramAt pRthag gRhe sthito'dharmiSThatayA mahebhyadattA kanyAM pariNinye / anyadoccalati gokule guDatailAdi vikretuM gato gokulAdhipamaiGgAradhiyA tyaktanidhisvarNa dRSTvA 'svarNamidaM' kasmAt tyajyate ' ? ityUce / tenoktaM-'mAg vayaM pitrA svarNoktyA vaJcitAstvamapi vazcayase' 1 tenoktaM ahaM kUTaM na bruve'| so'pyAha,-' tarhi guDAdi datvA tvameva gRhaann'| tatastena tathA kRtaM / triMzatsahasramAnena tenanyeinApi vaharjitena'sa mahebhyo jajJe / aho tadbhave'pi 'dharmamAhAtmyaM / anyeAH sumitramahebhyagRhe karmavazAdekAkI sa gtH| tadA koTimUlyaratnaiH kRtaM hAraM 'bahimuktvA kizcit kAryeNa sumitro madhye gatvA pazcAdAgato hAramadRSTvAnyiAbhAvAttvayaivAtta ityuktvA taM rAjakule ninye / tena jinArcAsadRSTisurakAyotsargapUrva divyaprAraMbhe 'tu ratnAvalI sumitrasya oTitaH patitA / sarveSAM vismayaH / jJAnI pRSTaH prAha-" gaGgadatto gRhapatistadbhAryA magadhA 'zreSThipanyAH pracchanna'lakSamUlyaM ratnaM jagRhe / tayA bahu bahu mArgaNe bhAryAmohAdgaGgadattaH 'tava svairevAttaM ' ityolaM dadau / tataH sA khinnA tApasIbhUya vyantaro jajJe / magadhA tu mRtvA sumitraH, gaGgadattastu dhanamitraH / tena vyantareNa krudhA sumitrasyASTau putrA nihtaaH| zrIzrAddhavidhiprakaraNam 85
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnAvalI saMprati hRtA, adyApi sarvasvaM hariSyati / bahubhaveSu vairaM niryAtayiSyati / vairavipAkasya ahaha ! dussahadurantatvaM / AladAnAdanamitreNAlaM prApta / puNyAkRSTasudRSTimuraistadvyantarAtmasahya ratnAvalI mocitA" / zrutveti saMvignau nRpadhanamitrau jyeSThaputraM svapade nyasya pravrajya siddhau / iti dhanamitrakathA / / iti saptamagAthArthaH / majjhaNhe jiNapUA, supattadANAijutti bhuNjittaa| paccakAi a gIatthaaMtie kuNai sajjhAyaM // 8 // madhyAhe pUrvoktavidhinA viziSya ca 'pradhAnazAlyodanAdiniSpannaniHzeSarasavatIDhaukanAdinA / dvitIyavArajinapUjAsupAtradAnAdiyuktyanatikrameNa bhuktvA bhojanaM kRtvetyanuvAdaH / mAdhyAkSikapUjAbhoja nayozca na kAlaniyamastIvabubhukSo hi 'bubhukSAkAlo bhojanakAla ' iti rUDhemadhyAhlAdarvAgapi gRhItapratyAkhyAnaM tIrayitvA devapUjApUrvakaM bhojanaM kurvanna duSyati / AyurvedevevamuktaM-" yAmamadhye na bhoktavyaM yAmayugmaM na lamayet / yAmamadhye rasotpattiyugmAdUrdhvaM balakSayaH // 1 // " supAtradAnAdiyuktizceyaM / bhojanavelAyAM sabhaktisAdhUna nimantrya taiH saha gRhamAyAti / svayamAgacchato vA munIn dRSTvA saMmukhaM gamanAdikaM karoti / tataH savinayaM saMvignabhAvitAbhAvitakSetrasubhikSadurbhikSAdikAlasulabhadurlabhAdideyadravya3AcAryopAdhyAyagItArthatapasvibAlavRddhaglAnasahAsahAdipuruSAdyapekSayA spardhAmahatvamatsarasnehalajjAbhayadAkSiNyaparAnuvarttanAmatyupakArecchAmAyAvilambAnAdaravipriyoktipazcAttApAdidAnadoSavarjamekAntAtmAnugrahabuddhyA dvicatvAriMzadbhikSAdoSAdhadUSitaniHzepanijAMnapAnavastrAderbhojanAdyanukrameNa svayaM svahastapAtradharaNAdinA / pArce sthitvA bhAryAdipArthAdvA dAnaM datte / dvicatvAriMzada bhikSAdoSAH piNDavizuddhayAdibhyo'bhyUhyAH / tato vanditvA svagRhadvArAdi yAvadanuvrajya ca nivartate / sAdhvabhAve. vanabhraSTivatsAdhvAgamanaM jAtu syAttadA kRtArthaH syAmiti digAlokaM kuryAt / tathA cAhuH-"jaM sAhUNa na dina, kahiM pi taM sAvayA na bhujati / patte bhoaNasamae, dArassAloaNaM kujjA // 1 // saMtharaNami asudaM, duhavi giNhata ditayANa'hiyaM / AuradiTuMteNaM, taM ceva hiaM asaMtharaNe // 2 // " 'saMtharaNami tti' saMstaraNe sAdhUnAM nirvAhe sati, asaMstaraNe anirvAhe durbhikSaglAnAdyavasthAyAmityarthaH / tathA,-" pahasaMtAgalANesu, AgamagAhIsu tahaya kayaloe / uttarapAraNagaMmi a, dinnaM subahupphalaM hoi // 1 // evaM desaM tu khittaM tu viANittA ya'sAvao / phAsuaM esaNijjaM ca dei' jaM jassa 'juggayaM // 2 // asaNaM pANagaM ceva, khAimaM sAimaM tahA / osahaM bhesajaM ceva, phAsuaM esaNijayaM // 3 // " auSadhamekameva dravyaM, bheSajaM tu bahauSadhasaMyogaH / sAdhunimantraNabhikSAgrahaNAdividhivizeSo mtkRtshraaddhmtikrmnnsuutrhttervdhaaryH| idaM ca supAtradAnamatithisaMvibhAga ucyate / yadAgamaH-" atihisaMvibhAgo nAma nAyAgayANaM kappaNijjANaM annapAmAINaM' davvANaM desakAlasaddhAsakArakammajuyaM parAe bhattie AyANuggahabuddhIe saMjayANaM dANaM / " iti supAtradAnaM ca divyaudArikAdyada tabhogAbhISTasarvasukhasamRddhisAmrAjyAdisaMyogamAptipUrvakanivilaMbanirvANazarmamAptiphalaM / yataH-" abhayaM' supattadANaM, aNukaMpAuciakittidANaM ca / dohi vi musko bhaNio, tinni vi bhogAiaM diti // 1 // " pAtratA tvevamuktA-" uttamapattaM sAhU, majjhimapattaM ca sAvayA bhaNiA / avirayasammadiTThI, jahannapattaM muNeavvaM // 1 // " tathA-" mithyAdRSTisahasreSu varameko hyaNuvratI / aNuvratisahasreSu' varameko mahAvratI // 2 // mahAvratisahasreSu varameko hi tAtvikaH / tAtvikasya (kena) samaM pAtaM 'na bhUtaM na bhaviSyati // 3 // satpAtraM mahatI zraddhA kAle deyaM yathocitam / dharmasAdhanasAmagrI bahupuNyairavApyate // 4 // anAdaro vilaMbazca vaimukhyaM vipriyaM vacaH / pazcAttApazca pazcApi sadAnaM dUSayantyamI // 5 // bhiuDI'uddhAloaNaM aMtovannA' paraMmuhaMThANaM / moNaM 'kAlavilaMbo nakAro chavviho hoi // 6 // AnandAzrUNi romAJco bahumAnaH priyaM vacaH / kizcAnumodanA pAtradAnabhUSaNapaJcakam / / 7 // " supAtradAne parigrahaparimANaniyamapAlane ca ratnasArakumArakathA / yathA "ratnavizAlA nagarI garIyaH saMpadA padam / yathArthanAmA samarasiMhastatra narezvaraH // 1 // vyavahArI duHsthaduHkhApahArI tatra cAbhavat / vasusAraH zriyA sAraH priyAMsya ca vasundharA // 2 // ratnasAraguNazreNI ratnasArastayoH sutH| savayobhiH sameto'sau'sameto vnmnydaa||3|| vinayandharasUrIndrAn prekSAvAn prekSya tatra ca / natvAnAkSItpabho'trApi pApyate mukhitA'katham ! // 4 // mumukSumukhyA AcakhyurdakSa ! sntossposstH| bhavetrApi bhavejjIvaH sukhI na tvanyathA kacit / / 5 // santoSazca bhaved dvedhA dezatassarvatastathA / tatra syAddezasantoSaH saukhyAya gRhamedhinAm // 6 // parigrahaparimANagrahaNe gRhiNAM punH| dezasantoSapoSaH syaadtucchecchaanivRttitH||7|| sarvasantoSapoSastu yatInAmeva saMbhavet / anuttrsurebhyo'yNtraay'nuttrsaukhydH||8|| uktaM ca paJcamAthe-"egamAsapariAe samaNe vANamaMtarANaM 1domAsapariAe bhavaNavaINaM 2 evaM ticauppaMcachasattaaTThanavadasaegArasamAsapariAe asurakumArANaM 3 joisiANaM 4 caMdasUrANaM 5sohammIsANaM 6 saNaMkumAramAhiMdANaM 7 baMbhalaMtagANaM 8 sukkasahassorANaM 9 ANayAi caUNa 10 gevijjANaM 11 jAva bArasamAsapariAe samaNe aNuttarovavAiyadevANaM 12 teulesaM vIIvayai ti||" iha tejolezyA cittamukhalAbhalakSaNA cAritrasya pariNatatve satIti zeSaH / prAjyainaM hi mahArAjyairdhanai tighanairapi / samagrai 86 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ rnApi bhogAGgairasaMtoSajuSaH sukham // 9 // subhUmaNikamukhA mammaNAdyAzca jajhire / hAsAprahAsApatyAdyAzcAsantoSeNa duHkhitaaH||10|| proktamapi-asantoSavataH saukhyaM na zakrasyAna cakriNaH / jantoH santoSabhAjo yadabhayasyeva 'jAyate // 11 // uparyupari pazyantaH sarva eva daridrati / agho'dhaH pazyataH kasya mahimA nopajAyate // 12 // tatsaukhyapoSisantoSasAdhanAya ghanAdikam / parigraha parimitIkuruSvApi yadRcchayA // 13 // dharmaH svalpo'pi niyamapUrvo'nantaphalapradaH / analpo'pi vinA tena syAdalpaphaladaH punaH // 14 // kUpe'lpAyAmApa sarau vahantyAM nityamakSayi / nIraM nIrandhranIraughaiH pUrNe sarasa no punaH // 15 // vidhure'pi nijaM dharma na tyajeniyame sati / jAtu tyajati sausthye'pi vinA tu niyamArgalAm / / 16 // upAtta eva niyame dharme syAd dRDhatApi ca / pazUnAmapi musthairya dAmanyAmeva saMbhavet // 17 // dharme dADhya phalaM vRkSe jalaM nadyA balaM bhaTe / khale'satyaM jale zaityaM ghRtaM bhojye ca jIvitam // 18 // taddharmaniyame dharmadRDhatve ca dRDhaM budhaiH / yatitavyaM yathAbhISTasukhapAptiH sukhaM bhavet // 19 // ratnasAraH kumArastAM nizamya 'sugurorgiram / samyaktvapUrva jagrAha parigrahamiti vratam / / 20 / / tadyathAratnAnAM lakSamekaM me daza lakSAzca kAJcanam / muktAnAM vidrumANAM ca pratyekaM mUDhakASTakam // 21 // badanANakasaGkhyAyAM tvaSTau kanakakoTayaH / bhArAyutaM ca rUpyAdeH zataM dhAnyasya mUDhakAH // 22 // zeSakrayANakaM bhAralakSaM Sad gokulAni ca / gRhATTAnAM paJcazatI'yAnAnAM ca catuHzatI // 23 // hayAH sahasraM hastIndrAH zatamekamito'dhikam / na saGgrAhyaM na ca grAhyaM rAjyaM vyApAritA'pi ca // 24 // pazcauticArasaMzudaM' sa pazcamamaNuvratam / pratipadyeti sazraddhaH zrAddhadharmamapAlayat // 25 // suhRdbhiH saha satyAhasa bhraman 'samayAntare / rolaMbarolanAmAnaM jagAmArAmamAdRtaH // 26 // ArAmazriyamutpazyaH pazyan krIDAgiri gtH| divyagItaravaM divyanepathyaM divyarUpabhRt // 27 // tasmin kinnaramithunaM / hAsyaM naravigraham / adRSTa pUrva dRSTvAsau vismitaH smitavArgavak // 28 / / yugmam / / yadyeSa mo'mayoM vA'tatkimaizvamukhastataH / na naro na suraH kintu tiryaG dIpAMtarodbhavaH / / 29 / / kiM vA kasyApi devasya vAhanaM saMbhavedidam / ityAMkAbhaNat karNAmreDadUno nu kinnrH|| 30 // kumAra! ku vicArAnmAM viDaMvayasi kiM mudhA / svairai vilAsavAn vizve'pyahaM hi vyantaraH surH|| 3 // tvameva tiryaprAyo'si yatpitrApi bahiSkRtaH / devAnAmapi duSpApAddhRtyavaddivyavastunaH // 32 // re re ! dvIpAntare dUre prAptaH pitrA tava kacit / samarAndha kaarnaamaa'niilaabhsturgottmH|| 33 / / zavakramukhaH knnedubelshcshvlsthitiH| skandhAgela: saroSazca kunarendra ivaiSa c||34|| tathApyayaM vizvajanaspRhaNIyastu kautukam / sarvAGgINasamagradiheturneturnijasya ca / / 35 / / yataH-nirmAsaM mukhamaNDale parimitaM madhye laghu karNayoH, skandhe bandhuramapramANamurasi snigdhaJca romodgame / pInaM pazcimapArthayoH pRthutaraM pRSThe pradhAnaM jave,rAjA vAjinamAruroha sakalairyuktaM prazastairguNaiH // 36 // azvArohamanaHspa divaikadivasena saH / yojanAnAM zataM yAti javanaH pavanAdapi // 37 // saMpatprarohe'tra mahArohe'zvArohatAM vahan / prAmotyaMho ! saptame'hi vastu vizve'pyanuttaram // 8 // tvamare svagRhasyApi rahasyaM nAvabudhyase / jhaMmanyatvena mAmevaM 'mudhaiva ca vibhASase // 39 / jJAsyate tava dhIratvaM vIratvaM vijJatA ca cet / tamA pasIti mI: khe'gAt kinnaraH kinnarIyutaH // 40 // tadapUrvataraM zrutvA kumAro' gRhamAgamata / atyuccairvazcitaMmanyo manyumAmunmanAyitaH / / 41 // madhye'gAraM gavo' dvAraM datvA mazcakAzritaH / jagade saviSAdena pitrA kiM vatsa ! bAdhate // 42 // yaH kazcid vyAdhirodhirvA brUhi taM tatpatikriyAm / kurve'vazyaM na sUktAnAmapyarthaH sphuTatAM vinA // 43 // tadvAkyatuSTastavAraM jhaTityudyAvya' so'bravIt / yathAvRttaM yathAcittaM pitre citreNa so'ryavak // 44 // asmAdizvottamAdazvAdizvAyAmayamicchayA / sazcariSNuzciraM mAsmAn viyogArttAn vyadhAnmudhA // 45 // ityAdyAMzaya turago gopitaH prAk prayatnataH / arghya eva tvidAnIM te kuryAH kintu yathocitam // 46 / / ityuditvA dadau so'smai taM turaGga saraGgahRt / yAzcAyAmapi nArya ceddattaH snehe tadAnalaH' // 47 // so'pyucarmamade tena nidhAneneva nirdhanaH / abhISTasya viziSTasya prAptau mAghati vA na kaH // 48 / / maNIkhacitasauvarNavaryaparyANamauryadhIH / kumAro'tha tamArukSedudayAdimivAMzumAn // 49 // sa samAnavayAzIlaiH savayaHvarairvRtaH / ArUDharaGgatturagairniragAmagarAdahiH // 50 // uccairuccaiHzravastulyamatulyottamalakSaNam / vAhyAlyAM vAhayAmAsa sa bAhendraM surendravat // 51 // dhoritaM balgitaM plutyuttejite ca gatI: kramAt / catasrastena dakSeNa' sAkSepa khelyate sma 'saH // 52 // sa paJcamI gati zukladhyAnenevAmunA punH| nIyamAnaH parAnsarvAn siddhajIva ivAMmucat / / 53 // atrAntare zreSThyagAre kIrarAda' pnyjrsthitH| avadhArya kAryasAraM vamusAraM sudhiirjgau|| 54 // bhrAtA'tAta ! mamedAnIM rakhasArakumArarAT / taM turaGgamamArUDhaH moDhavegaH prayAtyayam // 55 // kautUhalekarasikaH kumaarshcshclaashyH| jaDIlaH prabalotphAla: turaGgazca 'kuraGgavat // 56 // atividyudila punaH / na'jAnImaH parINAmaH kAryasyArya ! kathaM tviti // 57 // bhAgyaikasindhormadvandhoMrna yadyayazubhaM kacit / tadapyaniSTAzakIni' svAntAni snehalAtmanAm / / 58 // yAti yatrApi paJcAsyaH syAttatrApi prabhutvabhAk / siMhI tadapi hI manoraniSTAzaGkayArnibhRt // 59 // satyapyevaM yathAzakti prAgyatnakaraNaM varam / pAlibandhastaDAge'pi sajja eva muyauktikH||60|| tattAta! tAvakInaH syAMcAdezastadA drutam / yAmi svAmin ! kumArasya zudihetoH padAtivat // 61 // kadAcidviSamAyAM ca dazAyAM' zrIzrAddhavidhiprakaraNam 87
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ daivayogataH / syAM' sakhApi kumArasya sukhAkRdvacanAdinA // 62 // evaM svasvAntasaMvAdivAdinaM vadati sma tam / hRSTaH zreSThI zukazreSTha ! sAdhu sAdhu tvayoditam // 63 // gaccha gacchaMtarAM svacchate'tucchatedrutam / vatsa ! vatsasya bhUyAstvaM' sahAyaca mahAdhvani / / 64 / / tvayA priyasakhenAsau sukhenAMptA nijaM padam / lakSmaNeneva ' saMpUrNakAmaH zrIrAmavad dhruvam / / 65 / / kRtArthamAnI mAnIti so'nujJAdAnamAtrataH / niryayau paJjarAtkIra: ' saMsArAdiva sammatiH / / 66 / / yAyAvara: 'sa' patrIva' patattrI' militaH kSaNAt / premNAMlApya' kumAreNa' ninye'kke' laghubandhuvat // 67 // azvaratnaM nR ratnAMptyA'kharvagarvamivodvajan / purasyaiva' parisare'muzca'nmi'traturaGgamAn / / 68 / / amajhA iva samajJAtte pazcAtpatitAstataH / AdAveva hatotsAhA'sta'sthustatraiva duHsthitAH / / 69 / / athoccairutpatatkAya eva prAyaH prayAnayam / urvImapi na' pasparza' rajaH sparzabhayAdiva // 70 // sarigirivanorvyAdi kumArasyAkhilaM tadA / hayezasparddhaye vAdyatmatibhAti sma sarvataH // 71 // kautukotkakumArAntaHkaraNapreraNAdiva / mahIM krAma navizrAmaM' narmista' kApi sa zramaM // 72 // bhUyaH zabarasenAbhirbhramantIbhiH' subhISaNAm / prAptaH zabarasenADAMsa' krameNa mahATavIm / / 73 / / nAdaiH kRtabhayonmAdaiH zvApadAnAM suduHsahaiH / mukhyATavIvahamiti yA garveNeva garjati // 74 // mithaH karihari vyAghravarAhamahiSAdayaH / kumArakautukAyeva yudhyante yatra sarvataH / / 75 / / apUrvavastulAbhArthI kautukArthI ca cettadA / drAgehIti kumAraM yAhayatIva' zivAravaiH / / 76 // drumA yatrAbhito'pyaMzvavegavattA camatkRtAH / mUrddhAnaM dhUnayantIva kaMpazAkhAzikhAmiSAt ' // 77 // yasyAM zabaryaH kinnarya iva varSataraiH svaraiH / kumAraraJjanAyeva gAyantyudbhaTagItikAH / 78 / / tasyAM puraH prayAnekaM sa'tApusakumArakam / dolAdhirUDhaM pAtAlakumAraMmiva' bhUmigam / / 79 / / snigdhabandhumiva snigdhadRzaM darzanamAtrataH / dadarza darzanI - yAnAmavadhiM snigdhayA dRzA // 80 // yugmam // sa tApasakumAro'pi kumAraM mArarUpiNam / varaM kanyeva vakSyiAbhUd vIDotsukya-' mudAdibhAk / / 81 / / taistairvikArairvidhuro'pyavaSTabhya sa dhRSTatAm / AryaH kathaJciduttIrya ' dolAta : ' prajajalpa' tam // 82 // vizvavallabha ! saubhAgyanidhe ! dRSTau nidhehi naH / ghehi sthairya prasAdaM no vidhehi abhidhehi ca // 83 // ko nAma viSayaH zlAghAviSayaH kriyate tvayA / svavAsakaraNAtkiM vA puraM vizvepya'nuttaram // 84 // utsavairAkulaM kiM vA kulaM' yasminnaMvAtaraH / kA jAtirjAtivallebhe saurabhyaM saGgatestava || 85 / / trailokyAnandajanakaM janakaM tava kaM stumaH / jananI mAnanIyAnAM mAnanIyA ca kA tvayA // 86 / / svajanAH ke janAnandadAyinaH sajjanA iva / svAjanyaM manyase yaistvaM samagrasubhagAgraNIH / / 87 / / mAhAtmya-dhAma ! kiM nAma yena tvaM hanta kIrtyase / ko heturiSTasaMyoge keturyenAsi niHsakhaH // 88 // pavigaNanAhetuH parA keyamapi tvarA / kiM vA prayojanaM 'prItiyojanaM yazcikIrSasi // 89 // tajjalpitaM sulalitaM tUrNamAkarNayanniti / na kevalaM kumAro'bhUdukarNasturago'pi saH / / 90 / / kumAramanasA sArddhaM tatra tasthau ca bAjirAd / azvavArAnuvRtyairvAzvavarANAM hi ceSTitam // 91 // tasya' rUpoktilAlityamohitAtmA' mahebhyabhUH / sarvatrAnuttaratvAnnu yAvannaivottaraM dadau // 92 // uccairuvAca vAcAla' iva tAvatsa kIrarAT / sarvAvasaravit prApyAvasaraM kiM vilaMbate ? / / 93 / / bho maharSikumArendra ! kumArasya kulAdinA / ko'rtho na hyadhunArabdhaM karma vaivAhikaM tvayA / / 94 / / aucityakRtyaM tvaucitya caturasyApi vacmi te / sarvathApyatithiH pUjyaH / sarveSAM vratinAmapi // 95 // uktaM ca laukikaiH - " gururagnirdvijAtInAM varNAnAM brAhmaNo guruH / patireko guruH strINAM sarvasyAbhyAgato guruH // 96 / / " tatatte kumArendrAyattaM cittaM tadA mudA / prathIyaH prathayAtithyaM vicArairaparairalam // 97 // ityukticAturItuSTaH / kaNThe kIrasya tApasaH / maNisrajamivAkSepAccikSepAM jasrajaM nijAm // 98 vyAharacca' kumArendra ! vizvazlAghyastvameva hi / yasyaivaM caturottaMsaH kIro'pi caturoktiSu // 99 // drutamuttara saubhAgyairanuttaraturaGgamAt / atithIbhava' bhAvajJa ! caritArthI ' kuruSva ' naH // 100 // idaM' palvalamutphullakamalaM nirmalaM jalaiH / vanakhaNDo'pyakhaNDo'yaM tvadvazA vayamapyatha / / 101 / / tapasvinA'tra te' kIdRzyAtitheyI mayA bhavet | nagnakSapaNaka sthAne' bhUjAnerbhaktirastu kA 1 / / 102 / / tathApi te yathAzakti bhaktiM kAmapi darzaye / svacchAyayA' karIro'pi' na kiM vizrAmakRtkacit // 103 // sadyaH prasa vijJaptiM prapadyasva tardadya naH / na santaH pathikAH kApi ' prArthanAvyarthanApathe || 104 // tathaiva karttukAmaH prAk preritaH zakunairiva / iti tadvacanairazvAdutatAra kumAra / / 105 / / ma nasA prAk tadAnIM tu vapuSApi sukhAkRtA / prIteH saMyuyujAte to janmataH suhRdAviva / / 106 / / mithaH prItisthirIkArAMvyabhicArAya' kiMtu' tau / kizcidviceratustatra parasparakarArSiNau / / 107 || prItyA 'mithaH karasparzakAriNau cittahAriNA / kalabhau zuzubhAte 'tau kAnanAntarvihAriNau / / 108 / / tasmai girisaritpadmAMkarakrIDAspadAdikam / svaM sarvasvamirvATavyAM tApasaH zaMsati sma saH / / 109 / / so'pUrvAMzca tarUn kAMzcin phalapuSparddhibhirgurUn / gurUniva nijAMstasmai nAmAdezamupAdizat / / 110 / / tataH zramapinodAya vinodAya ca palvale / snAnaM cakAra karivatkumAraH sa RSergirA // 111 // tataH sausnAtikIbhUya kumArAya' samAnayat / RSiH pakvA apakvAzca drAkSAH sAkSAtsudhA iva / / 112 / / pakvAnyAMmrANi kamrANi yAni prekSyApi cakSuSA / kSipraM kaMmANi jAyante cetAMsi vratinAmapi // 113 // phalAni nAlikerINAM kadalInAM ca naikazaH / pakakSudhAkarINAJca' kharjUrINAM ca' bhUrizaH / / 114 // rAjAdanAni svAdutvasadanAni 'ghanAni ca / pacelimAne ca kSIrAMmalakAnyepyanekazaH / / 115 / / zrIzrAddhavidhiprakaraNama 88
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ snigdhAntazcArakulikAkulAcAraphalAvalIH / prasphuraccArubIjAni'cArubIjaphalAni ca // 116 // sAdhumAdhuryapUrANi bIjapUrANi' bhUrizaH / nAraGgANi suraGgANi dADimAnyasamAni ca // 117 / / jaMbIrANAM sajambUnAM paripAkamupeyuSAm / badarIgundapIlUnA panasAnAM phalAni ca // 118 // zRGgATakAnAM ca ghaTAMzcirbhaTIzcirbhaTAni ca / pakApakAdibhedena ' vAlukAdiphalAni ca // 119 // peyAni mRdumRdviikaapaankaanybjiniidlaiH| nIrANi nAlikerANAM sarasyAH sarasAni ca // 120 / / zAkasthAne'pyepakAmlAmlikaughAniMbukAdi'ca / svAdanIyapade'pyAAnArdAH pUgIphalAvalIH // 121 // pRthulAni nirmalAni nAgavallIdalAni ca / elAlavaGgAlavalIphalajAtiphalAdyapi // 122 // bhogArtha tu zatapatrAMzokacaMpakaketakIH / mAlatImallikAkundamucukundAdikAni ca // 123 // saurabhyapadmAsadmAni'padmAni vividhAni ca / mAdyaddamanakAdIni nissamAni sumAni ca // 124 // karparapUrapArIzca'kapUratarasaMbhavAH / yathAprApta prazastaM ca vastu kastUrikAdyapi // 125 // caturdazabhiH kulakam // savettukapuSpaphale tatra sarvamavApyate / bhaktyA prItyA ca yatkizcita kriyate stokameva tata // 126 / / vicitrAH kizca cittAnAM rucayo' rucizAlinAm / ityasau. vastuvistArAttasmai sarvamaDhaukayat / / 127 // tataH sa tadbhaktibhaGgIraGgIkurvanakharvahRt / dRSTIApArayAmAsa'teSu sarveSu 'sAdaram // 128 // apUrvANIva' sarvANi kizcitkizcica khAni saH / yathopayogaM cubhuje dAturevaM AnugrahaH // 129 // kIrocitaizca kIro'pi tenAbhojyata taiH phalaiH / anantaraM kumArandrAnarendrAdiva sevakaH // 130 // azvo'pyaco citaiH kRtyaitanyaizca gatazramaH / RSiNA mINayAmAhe 'mhaanto| naucitImucaH // 131 / / atha kIraH'kumArasya samyag bhAvaM vibhAvayan / cakre pRcchAmatucchAtmA'samIti' patitApasaM // 132 // maharSe ! praspharallomaharSe'smin' navayauvane / IdRkSe'pi kimIdRzaM tavAMsaMbhAvitaM vratam // 133 ||kaary sArastavIkAraH prAkAraH sarvasaMpadAm |k saMsAratiraskArakArIdaM duSkaraM vratam // 134 // asyAMcAturyasaundaryasaMpado'pyAditaH kutaH / araNye mAlatIpuSpasyeva' niSphalatA kRtA // 135 // divyAlakativeSAI mRdaGgaM payato'pyadaH / kathaM nu'sahate hanta' bhRzakarkazavalkalam // 136 // draSdRdRSTimRgIpAzaH kezapAzaH sukomalaH / naivotkaTajaTAbandhasambandhamayamIhate // 137 // etaJca cArutAruNyaM puNyaM lAvaNyamayadaH / navyabhogaphalaiH zUnya' kAruNyaM kurute'dya naH // 138 tataH kimaGga vairAgyAt kiM vA kapaTapATavAt / yadvA daivavazAyadA durdaivaaghbhiyogtH||139|| mahAtapakhinA kenApyathavA zApadAnataH / prapedire vada kutastapasvin ! dustapaM tpH||140|| saMdAnitakam / / ayaatulglnetrjlairvirlaibtii| vamaMbhivAntaraM duHkhaM sa jagAda sagadgadam / / 141 / / bhoH kIrendra ! kumArendra ! ko vizve'pyastu vA smH| yayormayi kRpApAtre kRpA bevaM vijRmbhate // 142 // svaduHkhe svIyaduHkhe vA'dRzyante ke na du:khinH| traidhe'pi jagati divAH paraduHkhetu duHkhinH||143|| taduktaM-" zUrAH santi sahasrazaH pratipadaM vidyAvido'nekazaH, santi zrIpatayo'pyapAstadhanadAste'pi kSitI bhUrizaH / kintvAkarNya nirIkSya cAnyamanujaM duHkhAditaM yanmana-stAdUpyaM pratipadyate jagati te satpUruSAH paJcaSAH // 144 // " abalAnAmanAthAnAM 'dInAnAmaya duHkhinAm / paraizca paribhUtAnAM'trAtA' kaH ? sacamAtparaH // 145 // yathAvatkathayiSyAmi kumAra ! tvapurastataH / gopyaM nirdabhavizraMbhasaMraMbhaikapadenu kim // 146 // atrAntare mahotpAtadurvAta iva dussahaH / mattebha iva mulebhyo'pyuccaiH pronmUlayanvanam / / 147 // ucchaladhdhUlipaTalaiH kurvannaviralairalam / jagattrayImapi sphUrjadhdhamAdvaitamayImiva / / 148 / / ghughuutkaarmhaaghoviraavairNtiduHshrvaiH| api digvAraNendrANAM kurvANaH zravaNe jvaram // 149 // tapasvinaH svavRttAntakathanaikamanoratham / rathaM prati yayArthI prabhajanetyabhidhAM bhajan // 150 // AkasmikamahAsindhunIrapUra ivAkhilam / plAvayan pavanaH mocaivAtuM pravatetarAm // 151 // paJcabhiH kulakam // dhulyA'dRzormantramudrA dattvA'kIrakumArayoH / samIraH siddhacaurastamapajahe taponidhim // 152 // hA hA vizvajanAdhAra ! varAkAra ! kumAra ! haa!| hA vizvasvAntavizrAma ! satparAkramadhAma ! hA // 153 // rakSa rakSa jagadrakSAdakSa! zasAditaH / malApaH kevalaM'tAbhyAM tadeyaMzrAvi duHzravaH // 154 // yugmam // hRtvA' kutra 'prayAtAsi re majjIvitajIvitam / ityuccairvibruvan krodhAdyodhdhukAmaH kumArarAT // 155 / / AkaSTadRgviSavyAlakarAlakara vAlabhRt / javAdhAva tatpRSThe niSTheyaM vIramAninAm // 156 // yugmam // taDiddaNDa ivoddaNDavegataH'sa' gataH kiyat / kIreNAMdabhutatadavRttavismiteneyajalapyata // 157 // kiM'kumAra ! mudhA maugdhyAMvidagdho'pyanudhAvasisa tapasvikumAraHka?ka vAtaH puratazca saH? // 158 // kRtAntavajjIvitavyaM taM maharSi mahAbalaH / apahRtya kRtArthaH san ko vedaka kathaM yayau // 159 / / iyatA ca yojanAnAM sa lkssaannypysngkhyshH| kumAra ! re'ntaradhAttanivarttasva satvaram // 160 // tato niSphalasaMraMbhAraMbhAdvibhradapatrapAm / pazcAtpApad vyalApIca kumAraH 'khedmedurH|| 161 / / hA gandhavAha ! kiM'dAvahavyavAhAyitaM tvayA / yanmama premasarvasvaM munimenmpaahrH||162|| hA munIndra kumorandra! vktrcndraanmdiiyke| monidrA prapatsyate netre nIlotpale kdaa||163|| hA snidhamugdhamadhurA dRgvilAsAH sudhormyH| saumanasyapuSaste'pi kathaM pApyAH ? punarbhayA // 164 // jirtAmRtAni hI tAni bhASitAni muhurmahuH / kalpadrukusumAnIva kathaM labdhAsmi ? raGkavat // 165 // evaM vilApAn vividhAn kurvan / kAntAviyutavat / kumAraH kIrarAjena jajalpe kalpivetarat / / 166 // nUnaM na tApasapumAn' sa kazcit kintu kenacit / svazaktitazchannarUpazrIzrAddhavidhiprakaraNama 89
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa mainyatkiJcidvicAryatAm / / 167 / / taistairvikArairAkAraiH prakAraizca saduktinaiH / prekSaNairlakSaNaizcainaM jAne kAJcana kanyakAm / / 168 / / kuto'nyathA tadA pRSTaH so'bhUd bAppAMbupUrNadRg / abalAnAmidaM cihnaM nottame puMsi saMbhavet / / 169 / / na ghoraH sami ( mI )raH so'pi kintu divyaM kimapyadaH / nocenmaharSimevaiSo'pAhArSInnatu nau kutaH 1 // 170 // dhanyA kApi daivatAdidurprahAt / viDambyate dhruvamevaM dudaivaM prati kaH prabhuH 1 // 171 / / duSTagrahAdvimuktA ca sA tvAmeva variSyati / dRSTapUrvI suparvaddhuM ko'nyatra kurute ratim / / 172 // duSTagrahAdvimokSo'pi tasyAH saMbhAvyate drutam / rAtrigrahAdivabjinyAstava zUra ! zubhodayAt // 173 / / saGghasyate ca te sadyaH sApi daivavazAtkacit / AvazyakI hAbhISTArthasiddhiH sadbhAgyazAlinAm // 174 // saMbhAvyApi procyamAnaM mAnanIyamidaM tvayA / jJAsyate caoNlpakAlena satyAsatyatvanirNayaH / / 175 / / durAlApAn kumAra ! suvicAravit / kimaGga kuruSe dhIra ! puruSeSviti naucitI / / 176 / / iti kIragiraM yuktiyuktAM manasikRtya saH / kRtyavityaktazoko'bhUd vijJeoktiH kiM na sAdhayet 1 // 177 // tamiSTadaivatamiva smarantau tau yatIzvaram / vAji - rAjamathAMruhya pathi prAgvat pracelatuH // 178 // kAnanAni nagAnnaikAnAMkarAMnnagarANi ca / sarAMsi sarito'pyuccaiH samullaGghya sahasrazaH / / 179 / / nirantaramayANena prayAntau tau kramAtpuraH / prakAmamabhirAmadurmArAmamalulokatAm // 180 // yugmam // nissImadrumasumabhramadbhramarajhaGkRtaiH / svAgataM nijagAdeva kumArendrAya sAdaram ? // 189 // pravizantau ca tau tatra mItau prekSAMbabhUvatuH / prAsAdamAdidevasya dIvyannavyamaNamiyam / / 182 // bho bhavadvayalAbhaste bhAvyaMtreti kumArarAT ! / dUrAdIkArayAMcakre kaMprayA' yatpatAkayA / / 183 || tilakaDumamUle'vaM niyamya kusumAdyatha / praguNIkRtya caityAntaH kumAraH kIrayuga yayau // 184 // vidhividvidhivatpUjAM vidhAya vividhaiH sumaiH / vinidradhIrjinendraM saMstotumityupacakrame / / 185 // zrImayugAdidevAya sevAhebAkinAkine / namo devAdhidevAya' vizvavizvaikadRzvane / / 186 / / paramAnandakandAya paramArthaikadezine / paramabrahmarUpAya namaH paramayogine // 187 / / paramAtmasvarUpAya paramAnandadAyine / namastrijagadIzAya yugAdIzAya tAyine / / 188 // yoginAmapyagamyAya praNamyAya mahAtmanAm / namaH zrIzaMbhave vizvamabhave'stu namo namaH // 189 // ityullAsena panasaphalavatsphuTakaMTakaH / jinaM stutvAMptatattvArthaH' pravAsaM so'kRtArthayat // 190 // satRSNa iva tacaityamabhitaH suSamAmRtam / pAyaM pAyaM vyapAyaM sa sauhityasukhamanvabhUt // 191 // niviSTazca viziSTazrIkAraNe mattavAraNe / zuzubhe svarvizvarivairAvaNe mattavAraNe / 192 / / kumAraH kIramUce ca kimadyApi na labhyate / tacApasakumArasya zuddhiH kApi mamodakRt // 193 / / zuko'pyakhyatsakhe ! khedaM mAkArSIIrSamAMvaha / AsannazakunAMnnUnamadya syAcasya saGgamaH / / 194 / / atha ca - zikhAmaNIyitazikhAjuSaM prekSakamutpuSam / kamanI - yakaLApazrIsakaLa 'kaLabhASiNam // 195 / / zikhaNDinaH parAn svazrIvizeSeNa zikhaNDinaH / kurbANaM' vajriNo'rvANaM nyatkurvANaM' svavegataH / / 196 / / zikhaNDivaramArUDhA divyaM divyatanudyutiH / zrIdharmArAdhanamAjhA prajJaptIva surIzvarI // 197 // padminIva samagrAGgapadmasaurabhyavarSiNI / prasphuraccArutAruNyA lAvaNyAmRtasAraNI / / 198 / / sarvAGgadivyAbharaNairdizastejomayIriva / tavAnA kA sumukhI samupeyuSI // 199 // paJcabhiH kulakam // zrInAbheyavibhuM bhaktyAbhivandya svakakekiyuk / narttitumArebhe raMbheva bhuvamIyuSI // 200 // prazastairhastakairnaikAGgahAraiH karaNairapi / bhAvaizca vividhairhRdyaM' narsakIva' nanarca ' sA' // 201 // kumArakIrayozcice tathA tatra camatkRte / sarva vismRtya saMprApte yathA tanmayatAmiva // 202 // rUpasAraM kumAraM taM ' sApi prekSya mRgekSaNA | sollAsA savilAsIsIccamatkRtimayI ciram // 203 // bhaNitA ca kumAreNa karabhoru ! bhavenna cet / manAgapi manaH khedastadA pRcchAmi kiJcana / / 204 || omityuktavatI sApi tena pRSTA' viziSTavAk / AmUlacUlamUce svaM' - ttAntamiti tAntihRt / / 205 // kanakazrIbhiH kanakapuryAmaharyasaMpadi / kanakadhvajarUpo'bhUtsvakuLe kanakadhvajaH || 206 // tRNAnyaMyamRtI cakre yaH prasattispRzA dRzA / yadvairiNo raNe'jIvaMstAnyAsvAdyAnyathA katham 1 / / 207 / / sAramantaH pure tasya prazasyaguNabhUSaNA | surendrasundarI mUrttyA kAntA kusumasundarI // 208 // sanyidA pramadAratnaM pramadAptikaraM param / svapnaM sukhasvapne'pyasvapneva sphuTaM yathA // 209 // mainAMkaGkamutsRjya ratiprItipradAyi me / ratiprItidvayaM prItiraGgAdutsaGgamAgamat // 210 // drAg vibuddhA vibuddhAMbjalocanA' vacanAtigam / pUryate sma prItipUrairvAripUrairivApagA // 219 // sApi svapnaM yathAdRSTaM gatvAbhASiSTa 'bhUbhuje / so'pyevamUcivAn svapnaphalaM svapnavicAravit // 212 // sAraM sArAGgazAvAkSi ! kanyA yugmaM jagatyapi / bhAvi bhavitA yena sraSTuH sRSTeH prakRSTatA || 213 // sA zrutveti kanIlAbhe'bhUdbhUripramodabhAg / dvAvapISTau prakRSTau cetputro vA putrikApi vA / / 214 // sA tataH prAptatadgarbhA kramAdgarbhAnubhAvataH / vapuH pANDimaidabhena lebhe nirmaLatAM kila / / 215 / / mAlinyaM' jalagarbhAyAH kAdambinyA bhavedyadi / tasyA' ajaDagarbhAyAstarhi yuktaiva zubhratA / / 216 / / yugapadyugalaM putrayoH suSuve / sukhena sA / samyag nItiriva dvaitamadvaitaM kIrttipadmayoH || 217 || azokamaJjarItyAkhyAM prathamAyAH kSamApatiH / dvitIyasyAstutilakamaJjarIti vyarIracat / / 218 / / paJcabhiH paJcabhistatra dhAtrIbhiH parilAlite / merAviva kalpalate vavRdhAte krameNa te / / 219 / / kalAkalApaM sakalaM kalayAmAsatuzca te / svalpairdinairvilambaH syAddhI sAdhye dhImatAM hi kaH ? / / 220 / / rUpasaMpatta 1 90 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoMrnavyayauvanena' vyshissyt| azeSApi vizeSeNa vasanteneva sadanI // 221 // uttejite asiLate smareNa karayoIyoH / sajjIkRte virejAte' jagajjayakRte nu te // 222 // dvijihajihe iva te' krUragrahadRzAviva / trailokyakSobhakAriNyau gate apratikAratAm // 223 // samaikaduHkhasukhayoH samAnandaviSAdayoH / samavyApArayoH sarvakAryeSu samarUpayoH ||224||smaanshiilyoH srvsmaangunnyostyoH| AjanmaparamapremNi yadi syAdupamA dRzoH // 225 // yugmam / / yataH-" sahajaggirANa'sahasovirANa sahaharisasoavaMtANaM / nayaNANava dhanANaM AjammaM niccalaM pimmaM // 226 // " dadhyAvatha nRpo bhAvI ko'nurUpo'nayorvaraH / dvayorekaH' sa cAnveSyo ratimItyoriva smaraH / / 227 // yadyanyayobhinnavaravaraNaM jAtu jAyate / mitho duvirahAnnUnaM maraNaM zaraNaM tadA // 228 // ucitazcaitayoH ko vA'yuvAtra sukRtI kRtii| ekA kalpalatA ko'pi naivAhetkiM punadveyIma? // 229 // nAsta vane'pyetAmekAmapi labheta yaH / tat kiM kartA ihA kanyAjanakaH kanakadhvajaH // 230 // lokottaratayA hanta hatayoretayorapi / hA'navaSTabhalatayoriva kA bhAvinI gatiH ? // 231 // nitAntacintAsantApatApitasyati bhUpateH / mAsA varSANi' varSANi yugAnIvAticakratuH // 232 / / kanyA dhanyApi hA kanyAjanakasyaikakaSTakRt / aSTamUryathAdRSTiH puMsaH saMmukhavAsinaH // 233 // yataH-" jAteti pUrva mahatIti cintA, kasya pradeyeti ? tataH pravRddhA / dattA sukhaM sthAsyati vAna veti 1, kanyApitRtvaM kila inta kaSTam // 234 // " atha prathayituM pocaiH smararAjasya gauravam / antarvaNaM pUrNaRddhyA'vatatAra vasantarAd / / 235 // malayAnilasUtkAraiGkiArairAlinA panaiH / kolAhalaizca vAcAlakokilAnAM manoharaiH // 236 // motsarpadapakandarpakSmApatergAyatIva yH| trijagadvijayodbhutakIrttigItitrayIM tadA // 237 // yugmam // tadA' mudA hRdAkSepAce kSamAbhRtkumArike / krIDArasenAkulite palite pratikAnanam // 238 // kaLazviAzvatarokSazivikAsyandanAdikAn / nAnAyAnAm zritAnaikasaGkhyAH sakhyaH sAcalan // 239 // mukhaM mukhAsanAsIne te 'sakhIbhiH pariSkRte / lakSmIbrAhayAvivAbhAtA vimAnasye sriikhte||240|| zokanirNAzakAstokAvavidhAzophasarukulam / azokakAnanAhAnaM te udyAnaM samIyataH // 241 // bhRGgagarbhaprasUnAni spharacAraphalocanaiH / mItyeva yojayantyau tetamArAmamapazyatAm / / 242 // tatazca racitAM cAruharicandanadAraNA / khacitA sanmaNisvarNairvisphuracAmarAzcitAm // 243 / / dRDhaM raktAMzokazAkhAbadAmaJcokamajarI / bAlA lIlAvatIcicaLoLA doLA smaashryt||244|| yugmam / / pUrva tilakamajayo sundyo'jrydhuryyaa| ucairAndoLayA vilAsinI / / 245 // tasyAstadA padAghAtAtmItaH svAyattakAntavat / dhabhAra pulakAraM kakelliH kusumodmaiH / / 246 / / dolAyo dolayantIyaM vikArairvividhaiH paraiH / yUnAM manAMsi nayanAnyapyandolitavatyaho ! // 247 // raNajhaNanmaNibhejanmekhalAdikabhUSaNAH / tasyA 'amandamAkrandaniya bhaGgabhayAcadA // 248 // taruNaiH sA saromAzca trunniibhirNpiijyaa| vIkSyamANA kSaNaM jajJe yAvatkrIdAmasaktahat // 249 // tAvadurdaivatazcaNDamodaNDAMzugavegataH / dolA Titi tutroTa sApha krIDArasena sA // 250 // nAjyAmivasyiAM dolAyAM truTitAyA duta hahA! / bhAvyasyAH kimiti vyagrAH samagrA yAvatabhivan // 251 // tAvatsadolA loLAkSI vyAkulaistairvyalokyata / utpatantI viyatyuccairyA vrajantIva kautukAt / / 252 / / yamavatko'pyalakSohA hRtvainAM yAti yAtyaho / / lokairityuSaphaizcakre nistulastumuLastadA // 253 // tasyA haraNamutpazyaiH pazyadbhirapi paarssgaiH| caNDakodaNDakANDaughadharairapi sudurdharaiH / / 254 // rAbhasyAttatra dhAvadbhi(raivIraiH parairapi / zaktaM kimapi no kartu kAnvadRzye pratikriyA ? // 255 // yugmam // karNazulamivAkarNya kanyApaharaNaM kSaNam / rAjA vajAhata ivAbhavadussahaduHkhabhAk // 256 // gatAsi ? hahA vatse ! kiM na datse' svadarzanam ? / svacche ! dhatse na kiM tucchetaratprema purAtanam // 257 // nRpativilapatyevaM yAvattadvirahAturaH / kenApi sevakenaitya tAvadevamabhaNyata // 258 // azokamajarI zokajarjarIkRtacetanA / maJjarIva tarorvAtAhatA ' tilakamaJjarI / / 259 // svAminnatucchamUrchAbhirnizceSTA ceSTakA yathA / kanyA kaNThagatamANA nikhANA patitAsti' hA // 260 // yugmam // tatkSatakSAranikSepadagdhasphoTakasaMnibham / zrutvA pApa 'javAdbhapa upatatkanyamanyayuga // 261 // kanyA ca'candanarasasecanAdyupacArataH / kathaJciccetanAM prApaMdityuccairvilalApa ca // 262 // hAhA ! svAmini ! mattebhagAmini! kAsi kutra vA ? / mAM vihAya prayAtAsi niHsImapremavatyapi // 263 // hA nisrANA mama prANA lagnabANA ivAbhitaH / pANiSyanti kayaM hanta hatAzAyAstvayA vinA // 264 // tAta ! natiH paraM kizcidvirUpaM jIvitAsmi yat / svasvasurvirahaM hanta sahiSye dussaI 'katham // 265 / / evaM vilApinI dhulo'vyalolad 'ahileva saa| udvatteparivatozca zapharIvAMjale'vyadhAt // 266 // vallIva 'davasaMsparzA zoSaM zuzoSa ca / tathA yathA jIvitAMzA tasyAM kasyApi nAbhavat / / 267 // atha tatrAgatetyuccaidyalapattatprasUrapi / duHkhaM me duSTadaivedaM nirdayAdayayAH katham ? // 268 // ekA ' hRtA me duhitA 'parA tadvirahAturA / hA mariSyati me sAkSAd' hA hatAzA' hatAsmi tat // 269 / / gotradevyo vanadevyo nabhodevyo'pi satvaram / saMnidhatta vidhattainA kathazciccirajIvitAm // 270 // tasyAH sakhyazca sairandhyaH purandhyazca purazciram / taduHkhaduHkhitA' muktakaNThaM cakranduruccakaiH // 271 // tadA tatratyalokAnAM zokAdvaite kimacyate / azokAstaravo'pyAMsansazokA' iva sarvataH // 272 // tadA tahaHkhasakAntaduHkhodvigna zrIzrAddhavidhiprakaraNama 91
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ ivoccakaiH / sthAtuM tatrAMkSamo'majjad bhAnumAn pazcimAmbudhau // 273 // tatra sarvatragAstokazokamakaTitAdhvanA / pUrvasyAH pramRtaM dhvAntaM' mAvizattarasA sukham // 274 // antaHzokena lokaH prAk sakalo'pyAkulIkRtaH / tadA tamobhirbahirapyaho malinaceSTitam // 275 / / trailokyamalinIkArakAraNaM dUrayaMstamaH / aAmRtakaraH prAdurbabhUva dvijanAyakaH // 276 // zazI jyosnArasAsAraiH kanyAM tilakamaJjarIm / ApyAyayat 'kRpayeva vallImiva navAmbudaH // 277 // yAminyAH pazcime yAme'tho vipacidapazcimA / pathikIva jJAtapathottasthau kiMcidvicArya sA // 278 // sakhIbhiH saha sAyAsItsahasArAmamadhyagama / cakrezvaryA gotradevyAH sadya nizchadyamAnasA // 279 / mAhAtmyasama satpadmamAlAbhiH kuladevatAm / abhyacca bhUyasI bhaktiriti kanyA vyajinapata // 280 // svAminyakRtrimatAntarabhaktyA mayA' ydi| sarvakAlaM pUjitAsi praNatAsi stutAsi ca / / 281 // tadAnIrmadya sadhastvaM prasadha nirvdygii| dInAyA mAmakInAyAH svasuH zudi samAdiza // 282 // nocenmayA bhave'pyasmin mAtaratyAji bhojanam / iSTasyAMniSTazaGkAyoM ko vA bhuJjIta nItivit / / 283 // tasyA bhaktyA ca zaktyA cetyuktiyuktyA ca tuSTahRt / sAkSAdrabhUva devI drAgaikAgryAkiM na siddhyati ? // 284 // jagAdApi prasAdArdA ' bhadre ! bhadraM tava svasuH / vatse ! ha. vedavicchedaM kuru svIkuru bhojanam // 285 // mAsena lapsyase'zokamajayoH zuddhimajasA / tadaiva daivayogena tayA' saoNsyasepi ca // 286 // kadA kathaM kanu punaH svasvasumema saGgamaH / itthaM paryanuyujhe cedAcakSe'haM tadA zRNu // 287 / / apareNa purIto'syA dUreNAsti mahattaraH / kAtarANAM duruttAraH kAntArastarugaharaiH // 288 // tasmin smRddh| rAjJo'pi'na karamasaraH kacit / rAjadArA ivAMsUryapazyAcAMtra zivA api // 289 / / maNImayaM ca 'tatrocaizcaityaM zrIRSabhaprabhoH / bhAnovimAnamiva yadvibhAti bhuvamIgatam // 290 // jinendramUrtinistandracandrakAntamaNImayI / tadantarbhAti pUrNendumaNDalIva divo'ntre|| 291 / / kalpadrukAmasurabhIkAmakuMbhAdibhAvataH / mAhAtmyasAramAdAya' yA vyadhAyIva vedhasA // 292 / / tasyAH prshsyaatishysphuurtemrnestvmrcyaa| jAmenijAyA vRttAntaM bhotsyase lapsyase ca tAm / / 293 // tatrAnyadapi te sarve zubhaM bhAvi' sunizcitam / yadvA devAdhidevasya sevayA kiM na sidhyati ? // 294 // yadi subhra! bravISyevaM tasmin duratare'nvahama / jinArcArtha kathaM yAmi ? pazcAdAyAmi vA katham // 295|| bhaNAmi zRNu suzroNi ! tatrApyaupayikaM tadA / kAryopAyo hyasaMpUrNastarNamukto'pi niSphala: // 296 // mamAsti candracUDAhaH zaktimAMzcandracUDavat / AdiSTasarvakAryeSu tatparaH kiGkaraH suraH // 297 // rUpaM kalApinaH kRtvA sa tvAM netepsitaM padam / madAdezAdiva' brahmAdezAd brAhmI sitacchadaH // 298 // devyetyukte jhagityeva patito'bhrAntarAdiva / hRdyaikalApI prakaTo'bhUtkalApI kutazcana / / 299 // divyaM myuurmaaruhy| tmshygtikrmm| jinArcanAya devIva' yAtyAMyAti ca'sA kSaNAt // 300 // taccedaM kAnanaM cetAzaityakRccaityamapyadaH / sA ca kanyApyahaM kekI vivekI saiSa 'me' punaH // 301 // etanmayA svacaritaM kumArodIritaM tava / saubhAgyasAra ! kintu tvAM svacchA' pRcchAmi kizcana // 302 // mAtra nityamAyAntyA adya mAso'pyapUryata / jAmenAmApi nAzrAvaM surasindhormarAviva // 303 / / vizvakasAra! vizvAntarbhavatA bhramatA kacit / rUpAdibhiH sarUpA me kanyA kApi nyarUpyata // 304 // vazaMvada ibAvAdIt kumAraH sphaargiisttH| vitrastahariNInetre ! trailokyataruNImaNe! // 305 // bhramatApi mayA kAcinnAMzenApi ' samA tvayA / prakSi prekSiSyate nApi sadeva prekSyate yataH // 306 // yugmam / / paraM' zabarasenAyomaTavyAM divyadehabhRt / dolAdhirUDhaH suprauDhayauvanazrImanoramaH // 307 // vAGmAdhuryaSayospasvarUpaiH sazastava / tApasendrakumAraH'mAg' mayAdarzi sudarzane ! // 308 // yugmam // tasya' svAbhAvikapremopacAravirahaspateH / dalacalajjvaladivAcApi hanme manasvini! / / 309 / / sa tvameva 'sa eva tvaM yadA sA te svasaiva saH / vidhervilasitaM'hanta kizcidvAcAmagocaraH // 310 // tAvatkIraH kalakalaM' kurvanAkhyadakharvavAg / huM huM kumAra ! mAga sAtaM mayAkhyAtaM cAte badaH // 311 // nUnaM / kanyaiva sa munikumAro'syAH svasaiva ca / majhAnAd'mAsapUrtezca melitAMdha kathazcana // 212 // vizvasAraM svasAraM caidayakSiSye tadA mudA / nimittajJAya te kIra! kariSye'rcanamambujaiH / / 313 // itthaM tilakamaJjaryA kumAreNa'tu 'sAdaram / sAdhu sAdhvabhyadhAH 'mAjhetyupAhi vihaGgarAd // 314 / / itazca mnnisinyjaanmjumjiirraajinii| viyataH prapataJcandramaNDalIbhramadAyinI // 315 // sitacchadAbhiH sAmarSa sAnurAga sitacchadaiH / vIkSyamANA' kumArAdhairapi sapItivismayaiH // 316 // atidIrghanabhomArgollaGghanazramavihalA / kumArIkasarasyekA iMsI divyA vyaloluThIt // 317 // tribhirvizeSakam // sA sAdhvasavazAtkammadehA snehAdivoccakaiH / pazyatyAsyaM kumArasya bhASate sma nRbhASayA // 318 // sAvika zreNimANikya ! zaraNAgatavatsala !trotastrAyakha trAyasva 'kRpAsAra ! kumAra ! mAm // 319 / / ahaM tvAM zaraNaM prAptA' zaraNyaM zaraNArthinI / yadbajrapaJjarAyante' mahAntaH zaraNAgate // 320 / / samiraH 'susthiraH zailaH pracala: prajvalajjalam / anala: zItalavANurmerurmerurathANukaH // 321 // vyomina padma'khare zRGgamapi syAjjAtu kutracit / kalpAnte'pi na muJcanti dhIrAstu zaraNAgatam // 322 // yugmam / / prAjyaM rAjyaM rajasyanti nayanti nidhanaM dhanam / dhIrAH'pANAMstRNIyanti trANAya zaraNArthinAm / / 223 / / tatastasyAH sa picchAni karaiH kamalakomalaiH / spRzan babhASemAbhaiSImAbhaiSIru! bhIruvat // 32 // narendraH khecarendrazca 92 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ duladhya surendrshvaaNsurendryug| hattu he haMsi no zaktastvAM madutsaGgasaGgatAm / / 325 // zeSanirmuktanirmokanirmalaM pakSayAmalam / prakaMpayasi kaMprAGgI madasthApi iMsi kim ? // 326 // sarasyAstoyamAnIya sarasAni bisAni c| so'piSINatkRpAlustAM vyAkulAM varelA tataH // 327 // keyamAgAtkutaH? kasmAd 'bhItAsyAzca kathaM nRvAg? / yAvadevaM kumArAdhAstadA saMzerate hRdi // 328 / / tAvatkRtAntaM trailokyakRtAntaM kaH prakopayet / ko vA svajIvitodvignaH zeSazIrSamaNi spRzeta ? // 329 // ko vA kalpAntakAlAgnijvAlAmu sahasA vizet ? / uktibhiTakoTInAM utkaTAMkarNitariti // 330 // yugmam / / sAzacetAH'kIro'tha sacetAH zrAk samAgataH / yAvadahagRhadvAre tatsvarUpaM nyarUpayat // 331 // tAvadvidyAdharendrasyAdrAkSItsainyaM sudurddharam / gaGgApUramivAtucchamAgacchadgaganAGgaNe ||332||prbhaavaadiv tIrthAMnubhAvAdiva daivatAt / bhAgyasArakumArasyAMdbhutabhAgyodayAdiva // 333 // kiM vA kumArasaMsargAdiva viirvrtaaddhrH| dhIragIH kIra ityuccaiIkkayAmAsa sainikAn / / 334 // yugmam / / re re vidyAdharA vIrAH ka na dhAvata durdhiyaH / puraH kumAraM devairapyajayyaM kiM na pazyatha? // 335 // itaH protsarpidarpANAM sarpANAmiva' sarpatAm / kSipraM dopahartA vaH svarNakAyaH kumArarAT // 336 // re re'smin yamavatkruddha 'yuddhaM tiSThatu dUrataH / palAyane'pi yuSmAkaM bhUbhaviSyati // 337 / / kIrahakAmiti zrutvA vIrahakAmivAzu te / viSaNNA vismitA bhItAzcetasyevaM vyacintayan // 338 // kIrarUpeNa ko'pyeSa devo vA daanvo'thvaa| no cedityaM kathaM hanta hakkayekhecarAnapi // 339 // vidyAbhRtA siMhanAdAnapyaho! soDhapUrviNaH / kathaM nu sodumaprauDhA hakkAmapyasya' hA! vayam // 34 // yasya kIro'pi vIro'yaM kSobhayetkhecarAnapi / 1 "visAni ' kamalAni / 2 haMsIm, 3 zrAk' zIghra / ko veda kIdRgapyAste 'kumAraH sa puraHsthitaH // 341 // kazcAjJAtasvarUpeNa yodadhuryo'pi yudhyatAm / pArAvAraM apAraM kiM tarettArakamAnyapi // 342 // pazcabhiryataH kulakam / / tatasvastAH' samastAste vihastA vystvikrmaaH| akramAdeva hakkAtaH pratyAvRttAH zRgAlavat / / 343 // gatvA vidyAdharendrasya savitubolakA iva / ythaasthitmvocste| gopyaM svasvAmine nu' kim ? // 344 // atha prathamajImRta' iva 'garjitamAdadhan / kopAruNekSaNotkSepaistaDiddaNDAnviDambayan // 345 // lalATapaTTaghaTitabhrakuTIbhISaNAnanaH / pazcAnana ivaujasvI yazasvI 'saivamRcivAn // 346 // yugmam // mudhA bhayAturAn dhigvaH kAtarAn vIramAninaH / kaH kIrazca? kumArazca ko vAnyo'pyamuraH suraH // 347 // sAMpataM matkRtaM re re rngkaaH| pazyata pazyata / ityucaiMrvibruvanneSa rUpaM dazamukhaM vyadhAt // 348 // lIlAgrastaripumANaM pANaM'pANinA vahan / ekena so'pasavyena 'savyena phalakaM punaH // 349 // evamanyena kANDaoNnA kANDaM samaNisarpavat / yamadordaNDacaNDazrikodaNDamaipareNa ca // 350 // itareNa sphuradghoSaM zaGkha zlokamiva' svakam / nAgapAzaM ripuyazonAgapAzaM' pareNa ca / / 351 // kuntamantakadantIndradantamantakaraM dviSAm / pazu pratyarthidurdarza girIndragurumudgaram // 352 // karAlaM paitrapAlaM ca bhindipAlaM jvaladyutim / taikSNyAdatulyaM zalyaM coDAmaraM tomaraM mahat // 353 // zatruzUlaM trizUlaM ca' pracaNDaM daNDamAyasam / zaktiM svazaktiM mUrtI nu paTiSThamapi paTTisam // 354 / duHsphoTamatha duHsphoTaM zataghnIM vairivinadAm / cakraM ca dveSicakrasya kAlacakramivoccakraiH // 355 // zeSaizca caturdazabhiH krameNa kalayan ' karaiH / bhayaGkaraH karairevaM' viMzatyA jagatAmapi // 356 // vaktreNaikena huGkArAMsvATkArAniva zaNDarAd / kurvananyena kalpAntazundhAndhiriva garjitam // 357 / / zeSairmukhaiH kramAt kSveDo hadAneDAM mRgendravat / aTTahAsIvATTahAsakRtatrAsaM bhRzaM dviSAm // 358 // mahAzaI mahAnAdaivAdayan 'vAsudevavat / divyamantrAMnvicitrAMzca mantrasAdhakavajjapan // 359 // kurvan / hakkAravAn bukkAravAniva kpiprbhuH| raudraM kilikilidhvAnaM tanvannuccaiH pizAcavat / / 360 // tarjayanijasainyAni kuziSyAniva' sdguruH| nirbhatseyan kumAraM ca 'vAdIva prativAdinam // 361 // evaM sphurnvnvvyaapaaraideshbhimukhaiH| dizo dazApi'yugapad grasituMnu kRtatvaraH // 362 / / sAvarDsa'satiraskAraM dvAbhyAM dRgbhyAM svasainikAn / sAhaGkAraM ca sotsAhaM ' dvAbhyAM pazyannijAn bhujAn // 363 // ubhAbhyAmatha sotkarSa'saharSa ca nijAMyudhAn / ubhAbhyAmapi 'sAkSepaM ( sApekSaM) sakRpaM zukapuGgavam // 364 // sapraNayaM sopanayaM dRgdvayena marAlikAm / sAbhilASaM ca sautsukyaM gayena ca kanyakAm // 365 // kekinaM dvitayANA saspRhaM ca sakautukam / dvitIyena jinendrAcI sollAsaM ca sabhakti ca // 366 / / sAmarSa ca saroSaM ca, kumAramubhayena ca / ubhayena ca tattejaH sabhayaM ca savismayam // 367 // evaM nijbhujsprdhaadiv'vyaapaarvttraiH| viMzatyodbhAvayan 'bhAvAn bhinnAn bhinnAn svlocnaiH|| 368 // kRtAnta iva durdAntaH kalpAnta iv'duHshH| vizvakSobhakRdutpAta ivottasthe viyatpathe // 369 // ekaviMzatyA kulakam // dazAsyamiva'taM sAkSAda' bhISaNebhyo'pi bhISaNam / damprekSyaM prekSya ' kpivt| kIraH sAkatrAsamAsadata // 370 // tAdRkSasya mukhe'ko vA'bhimukhIbhAvamAvahe ? / ko 'vaa| dAvAnalajvAlA jvalantIH pAtumutsahet ? // 371 // trastaH kumAra zrIrAma zaraNIcakRvAMzca sH| tAdRg bhaye tataH kaH syAditaraH zaraNocitaH // 372 / / hakkayAMzcakRvAMzcaivaM kumAraM khecreshvrH| re re dUraM palAyasvA nAnyathAdya bhaviSyasi // 373 // re majjIvitasarvasvaM haMsI svotsaGgasaGgatAm / kurvacanArya ! nirlajja ! nirmaryAda ! niraGkaza ! // 374 // are ! nirbhaya ! niHzaGka ! matpuro'dyApi tiSThasi / nityaduHkhIva vA zrIzrAddhavidhiprakaraNama 93
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ nUnaM kSipraM mUrkha ! mumUrSasi // 375 // yugmam / zuke pazyati sAzavaM kalApini sakautukam / satrAsaM padmanetrAyAM haMsyAmapi sasaMzayaM(ya:) // 376 / / hasanAha kumAro'pi kiM re bhApayase ? mudhA / vibhISikonmiSedeSA bAlaM prati paraM na tu // 377 // trasyanti tAlikAghAtAd drutamanye patattriNaH / na punaH paTahadhvAnadhRSTA maThakapotakAH / / 378 // naiva muzcAmi kalpAnte'pyatA re zaraNAgatAm / jighRkSase tathApyenAM dhik phaNIzamaNImiva // 379 // spRhAmasyA vihAyAMzu re'pasara rena cet / karipye dazazIrdhyA te dazadisvAminA balim // 380 / / atrAntare' kumArendrasahAyakacikIH svayam / rUpaM kalApinastyaktvA kRtvA rUpaM suparvaNaH / / 381 / / candracUDasuraH sajavividhAyudhadhoraNiH / kumArAntikamAhUta ivAMgAtsukRtAnyaho ! / / 382 // avAdIca kamArendra ! yuddhaM kuru yathAruci / zastrANi pUrayiSyAmi cUrayiSyAmi te dviSam // 383 // tato dviguNamutsAhamuvA1 sa suduHsaham / prAptaprakSaraharyakSapakSayuktakSakAdivat // 384 // tatastilakamaJjaryA haMsI nyasya 'karAMbuje / sajIbhUyArurohAvaM sa suparNamupe dravat // 385 // candracUDazca kodaNDaM gANDIvazrIviDaMbinam / tasmai tUNe satUNIraM niyukta iva dattavAn / / 386 / / sa tadopaNDadordaNDe caNDakodaNDamaNDalam / uccairAsphAlayamApa sphAlakAla ivAMmunA // 387 // dhanuguNaTaNatkAramukharIkRtAdigmukham / yodhadhuryo zaraiyuddha pArebhAte ubhAvatha / / 388 // bANakarSaNasandhAnamocanAdikriyAkramaH / tadA nAlakSi dakSarapyubhayolaghuhastayoH // 389 // kintu varSaNamevaikSi vizikhAnAM zukAdibhiH / sadyaskAMbudharAsAre' kramasyAdhigamaH' kavA? // 390 // avihastayostayozca prakRtyA kRthstyoH| zaravyatAM zarA eva zarANAmaiyamithaH / / 391 / / evaM ca sellavAvallatIrItomaratalaiH / arddhacandrArddhanArAcanArAcabhamukhairapi // 392 // vizeSavizikhaistIkSNazikhaH saGkhyamasaGkhyazaH / mahAkrodhau mahAyodhau vidadhAte cireNa tau ||39shaayugmm||adiinyostdaaniimpyubhyoH sAMyugInayoH / tayormahAkiMtavayorivAbhUjjayasaMzayaH // 394 // kramAdvidyAbalAda divyabalAtmadalayostayoH / vAlipaulastyavata kSipraM kathaM vA jayanirNayaH // 395 // nyAyadharmabalAdhikyAt kramAdatha kumArarAT / caTatmakarSatAM bheje sannyAyopAttavittavat // 396 // vilakSaH khecarendro'ya vahana hAritamAnitAm / samayuddhasthitiM tyaktvA DuDhoke sarvazaktitaH / / 397 // viMzatyApi hi bAhAbhirvividhairAyudhaizca saH / praharan sahasrabAhurivAMbhUdatidussahaH / / 398 // nUnamainyAyayuddhena na kazcidvijayI' kacit / ityuccakaistadotsehe kumAraH suvicAradhIH // 399 // prahArAn khecarendrasya turagendraprayogataH / vazcayaMzcAkhilAn / zimaM ' kSuramaM bANamAdade // 40 // kSurapreNa kSureNeva tasya praharaNAni saH / ciccheda cchedamarmajJo'khilAnyakalalIlayA // 401 // athaikenArddhacandreNa nistandreNa rnne'munaa| tasya kodaNDadaNDo'pi drAga dvikhaNDo vyadhIyata // 402 // apareNa ca durvedho'pyavidhyata sa vakSasi / aho vaNikkumArasyApyasamaH ko'pi vikramaH // 40 // nirastaH khecarendro'bhUnniSpatra iva pissplH| viddhorasko'dravardasRg dravallAkSAdravaH kila / / 404 // tAdRgvidho'pi krodhAndhaH sa durddharatayA rayAt / vidyayA / bahurUpiNyA rUpANi bahudhA vyadhAt // 405 // lakSasaGghayAni rUpANi tathArUpANi tasya khe / jagato'pItirUpANIvAtyAhitakRte'bhavan // 406 // kalpAntanilpabhISmAMbhrapaTalairiva taistadA / ayantarIkSaM durlakSaM viSvag vyAptatayAbhavat // 407 // vyApArayan kumArazca svanetrANi yato yataH / eka dorjAladurdarza taM dadarza tatastataH // 408 / / cyasepmayIttathApyeSa naabhaissiidiissdpyho!| kiM vA kalpAntapAte'pi dhIrAH syuH kAtarAH kacita // 409 // pAhApadviSvagAyaMpa lakSyakakSA vinA tataH / viziSya vyavasAyo hi vidhure dhIracetasAm // 410 // dRSTvA kumAraM vikaTasphuTasaNTasiMkaTama / gariTamudagarakaraH surastaM hantumutthitaH // 411 // taM / bhImarUpamAyAntaM gadApANimivocitam / duHzAsanaH khecarendravakSobha rabhasena saH // 412 // dhRtadhairyaprakarSazca taM suraM mAharattarAm / rUpaiH sarvairbhujaiH sarvaiH sarvazaktyA sa sarvataH // 413 / / tsmincintyshktitvaatkumaaraaNdbhutbhaagytH| Asan vandhyA dvisahArA upakArAH khale yathA // 414 // rUpaM mukhyamAmuSya mUrdhi krodhoddharaH surH| zailaM vajreNa varjAva mudreNa nijanivAn // 415 // supavarNA sarvazaktyA pradattAd ghAtatastataH / niryAtaH kAtaramANApahArI ko'pyabhUnmahAn // 416 // vidyonmadiSNotrailokyajiSNorviSNorivasyi ca / tena mUrddhA dRDho va pracanna yadyapyabhidyata // 417 // tadapyasya mahAvidyA bhIteva bahurUpiNI / kAkanAzaM nanAza drAk surasyAho ! sahAyatA / / 418 // prakRtyApi kumAro'yaM rakSovad bhISaNo dviSAm / dunirAsyaH sakhA cAMsya suparvAgnerivAnilaH // 419 // itthaM nirdhArya nidhairyadhuryavat khecarAdhipaH / palAyate sma proktaM ca yaH prayAti sa jIvati // 420 // iSTAM pranaSTA svAM vidyA draSTuM pATiti pRSTataH / sa sAvegaM dadhAve ca dvidhApi padikAgraNIH // 421 // ekApAye parApAyaH sanniyogaikaziSTayoH / itIva vidhAlugbhAva so'pi lugarUpatAM gtH||422||sh tenaiva nezuzva khecarAstasya kingkraaH| yadvA pradIpe vidhyAte tiSThanti kimu ttvissH| // 423 / / sukumAraH kumAraH ka ? ka kaThorazca khecrH| tamajaiSIttadapyeSa yato dharmastato jyH|| 424 // durjeyArijayAtmAsotkarSeNAnimipeNa sH| nRdevaH sevakeneva saha prAsAdamIsadam // 425 // kumArasyeti caritaM camatkRtikaraM prm| vyAlokyoplAsipulakAdhyAsIttillakamaJjarI // 426 // trailokyaikaziroratnaM nRratnaM ko'pyayaM yuvA / bhartehaga labhyate bhAgyairbhaginyAH saatiyedi // 427 // ityautsukyatrapAcintAbhRtastasyAH sakAzataH / marAlikA bAlikAvat kumAreNa samAdade // 428 / / 94 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ haMsI smAha' kumArendra ! dhIra ! dhIradhurandhara ! / vIramavIrakoTIra ! ciraM jIva ciraM jaya // 429 / / varAkyA rakayAtyAtakyAnAryayA mayA / svakRte yat khedito'si| vizvakSama ! kSamasva tat // 430 / / tatvavRtyopakArI mena 'paraH khecarendrataH / anantasukRtaprApyaM prAptAMkaM tava yadbhayAt // 431 // asmAzo'pi vivazA'duHkhitAH sukhitAzviram / santu hanta ! prasAdAtte sadhanasyeva nirdhanAH // 432 // kumAraH smAha kAsi tvaM kathaya piyavAdini! / kathaM tvAM khecaro'hASIdeSA bhASA ca te katham ? // 433 // haMsIvataMsIbhUtA 'sA' haMsI maahthi| tadyathA / uccaizcaityAnyavaitAdayatuGgazRGgavibhUSaNam // 434 // nagaraM rathanUpuracakravAlaM 'prapAlayan / khecarendro'sti | taruNImRgAGkastaruNIratiH // 435 // yugmam // so'nyadA kanakapuryA'puryA dhuryAGgavibhramAm / azokamaJjarI rAjakanyA khe yAnudaivata // 436 // lIlAyamAnAM dolAyo bAlAmAlokya tAM ca saH / sAkSAdapsarasamivAkSubhyadvidhumivAmbudhiH // 437 / / vAtyAM vikRtya tenAtha bAlA dolAyutA hRtA / sveSTasibai pravartante yathAzaktyA'thavA'na'ke // 438 // hRtvA zabarasenAhamahATavyAmamoci ca / sA 'mRgIva bhayatrastA krandantI kuraMrIva ca // 439 // sa tAmRce carambhoru ! bhIru kiM kaMpase bhiyA / dikSu kSipasi kiM netre? kiM vA krandasi sundari! // 440 // na bandakRnna caurazca na cAhaM pAradArikaH / kintvasmi khecarendraste'nantabhAgyairvazaMvadaH // 441 / / pArthaye kiGkarIbhUya kuru pANigrahaM mama / khecarANAmazeSANAM kAmini ! svAminI bhava // 442 // dhikAmamandhA yenaivaM duSTAniSTaikaceSTayA / paropatApino'pyanivadicchanti karagraham // 443 // ityAdi cintayantI sAna kizcitpatyavocata / spaSTitAniSTaceSTaM kaH pratyAcaSTe'pi ziSTadhIH // 444 // jananIjanakAyaiH svajanairvirahitAMdhunA / epAduHkhApi sukhAnmA kramAkAmayiSyate // 445 // ityAzayA kAmakarI sarvakAmakarI mudA / hRyA vidyAM sa sasmAra svaM zAstramiva zAstrikaH // 446 // tatmabhAvAca 'tavUpagopanArtha sa nirmame / tApasakumArarUpAM kanyAM naTa iva' sphuTaH // 447 // nAnAprakAraiH / satkArainya'tkArairiva tAM prati / apArairupacAraizca pracArairvipadAmiva // 448 // tAM tadrUpA tathA premAlAparvApairivAhasAm / niHsatvaH sAntvayAmAsa kiyatkAlaM 'sa' bAladhIH // 449 // yAmalam / / tatsarva bhasmani hutaM pravAhe / mUtritaprabham / tasyAmAsIdUparoyAmiva' vApokSaNAdikam // 450 // niSphalAyAH prakriyAyA'na'vyaraMsIttathApi sH| jAtacittabhramasyeva kAmina : ko'pyaho! grhH||451|| tasminArye kAryeNa prApte svapuramanyadA / sa tApasakumArastvAM ddshaandolnodhtH||452 // sa vizvastaH svavRttaM / te yAvatA vakti tAvatA / kheTastatroptastaM 'jahe 'so'rkatUlamivAnilaH // 453 // nItvA nijapure divyamandire' maNibhAsure / kruddho'bhyadhatare mugdhe! vidagdheva vidagdhavAka // 454 // kumAreNa samaM premNA brUSe'nyenApi kenacita / mama 'tu' tvadazasyApi datse pativaco'pina // 455 // yugmam // mArmadyApi prapadyasva' muzcasva 'svakadAgraham / anyathA te vyathAhetuH ' kRtAntaH kupito'smyaham // 456 // sahi sAhasamAlambya bhochalena ' balena ca / chalibhilibhizcApi rAjAMdheva sAdhyate // 457 // na punaH prema kutrApi chalAduta balAdbhavet / cittayoreva' sArasye premAGkarasya rohaNam // 458 // vinA snehaM ca sambandhaH / kaH / syAnmodakabandhavat / dravyAtsaMbandhakAdeva' saMbandhaH / kASThayorapi // 459 // tatmArthayeta niHsnehaM ko mUrkhArdaparaH param ? / yo sthiAne'pi nirbandhI dhig dhik taM / mandamedhasam // 460 // ttH| kruddhaH sanistriMzaH kRSTvA nistriMzamaJjasA / pAha saMpati hantAsmiArere ! mAmapi garhase // 461 / / socaSTa du nmaraNaM varam / mAM'na'mokSyasi cettadrAg 'mAM' vicAraya mAraya // 462 // tatastasyAH shubhaijaatcintshcintitvaansau| hA dhigmayA kimArabdhamIg durbudiceSTitam // 463 // jIvitaM syAghadAyattaM jIvitezAca yepsyate / inta tasyAM kathaM kuryAt ? puruSaH paruSaM ruSA // 464 // sAmavRttyaiva sarvatra premaprabhavasaMbhavaH / viziSya nAryA yatpoce pAzcAlaH strISu mArdavam // 465 // dhyAtveti / nyastavAnantaHkozamullAsimAnasaH / sadyaH kRpANaM ' kRpAMgraNIriva nijaM dhanam // 466 // kAmakaryA vidyAtha tAM cakAra marAlikAm / nRbhASAbhASiNImeSa 'sRSTikarteva nUtanaH // 467 // tataH prakSipya maannikypnyjre| taamNjrjre| mAgvatmasAdayAmAsa sAdaraM sa nirantaram // 468 / / kurvan pani / cATUni spaSTaM dRSTo'nyadA'ca' saH / zaGkitasvAntayA / tasya kAntayA / kamalAhayA // 469 // kSaNAdIAdurnirIkSA(kSyA) muurchnmtsrdurddhraa| tataH sAMbhUdbhAminInAmiyaM prakRtireva hi // 470 // sakhyA iva svavidyAyAH sA tadvRttAntamAditaH / jJAtvA svazalyamiva tAM paJjarAgnirakAsayat // 471 / / sapatnIbhAvamAzeGkaya tayA niSkAsyate sma sA / tasyAstu' yogAdbhAgyAnAmiSTamejiniSTa tat // 472 // khecarendragrahAttasmAnarakAdiva nirgatA / uddizya zabarasenAmaTavImaMTati sma'sA // 473 // kheTapRSTAMgAzakAMtaGkAyokulamAnasA / dhanurmukteSuvad vegAdhAntI zrAntIvabhUva ca / / 474 || sA ca bhAgyairivIkRSTA vizrAmArthamihAyayau / tvA cAlokya tavaivAlapaGkajantiya'lIyata // 475 / / sAhaM hNsii| kumArendra ! khecarendraH sa eva ca / dhruvaM matpRSTamAyAtastatkSaNAcca jitastvayA // 476 // jJAtveti svasvasurvRttaM tatastilakamaJjarI / taduHkhAdvilalApaivaM proccaiH strINAmiyaM sthitiH // 477 // kathamasthAstApasatve svAminyekAkinI hahA / / araNyAnyAM rAjadhAnyAM'bhayAnAM dhig viparvidhim // 478 // hA! kayaM paJjare dAkhavAsinA'mukhavAsini / viSe zrIzrAddhavidhiprakaraNama 95
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiSe durviSahA~ pazugarbha ivAmarI // 479 // Arye ! tiryaktvabhAvaste 'bhavetrApi ihAMbhavat / dhira dhira vidherneTasyeva satpAtre'pi viDaMbanA // 480 // prAgbhave kautukAtkasyApyakAri virahastvayA / dhruvaM 'mayopekSitazca'phalaM' tasya kimayadaH // 481 // hA hanta ! hatatiryaktvaM tava durdaivasaMbhavam / dUrIbhAvi kathakkAra daurbhAgyamiva' jaGgamam / / 482 // tasyAmevaM vilApinyAM susakheva sakhedahata / candracUDo'mbunA siktvA tAM svazaktyA kanI vyadhAt / / 483 // vAgdevIva navotpannA pdmevaabdhervinirgtaa| kumArAdermudadvaitahetuH sA didyute tadA // 484 // saMrambhAtparirebhAte ' bhaginyau te ubhe tataH / pulakacchalamutpUrAGkare premNa iyaM sthitiH // 485 // kumAraH kautukAtyoce tatastilakamaJjari ! / pAritoSikamasmAbhiH subhra ! labhyamiha dhruvam // 486 / / vadenduvadane ! taski deyaM dehi ca tada drutam / aucityadAnA_dAne 'dharme ca cirayennu'kaH? // 487 // lazcaucityAdidAnarNahuDDAmuktabhRtigrahe / dharme rogaripucchede kAlakSepo na zasyate // 488 // krodhAveze nadIparamaveze pApakarmaNi / ajIrNabhaktI bhIsthAne kAlakSepaH prazasyate / / 489 // hiikmpsvedromaashcliilaavicchittivibhrmaiH| vikArairbahadhA viddhAbhyadhAnmugdhAya dhairyabhRta // 490 // sarvasvameva te deyaM sarvAGgINopakAriNe / tadAnasatyaGkArastu'svAminneSa' vibhAvyatAm // 491 // ityuditvA pramuditA svaM cittamiva mUrtimat / hRdi nyAsthat' kumArasya 'muktAhAraM manoharam // 492 // atyAdarAnirIho'pi kumAraH svIcakAra tam / iSTapradattamAdAtuM prayoktrI prItireva hi / / 493 // kIro'pyaMbhojarAjIbhirabhyarcyata tayA rayAt / nAnyathA syAduttamAnA vAGmAtramapi kutracit / / 494 / / aucityakRtyanistandrazcandracUDastadAvadat / datte 'tubhyamubhe kanye pAra' daivena mayAMdhunA // 495 / / zreyAMsi bahuvighnAni bhavantItyavilaMbitam / ete gRhIte mAkacitte'dhunA pANau gRhANa ca // 496 // progyaitacandracUDastaM vivAhAthai vadhUyutam / zriyaH puDhe tilakadrunikuJja nItavAnmudA // 497 // rUpAntareNa gatvA gha drutmaamuulcuultH| cakre' cakrezvarIzrotravarti tadvattamuttamam / / 498 // atho pRthumaNIghaNTAghaTATaGkArarAviNam / sanmaNIkiGkaNIkANodyatpatAkAzatAkulam // 499 / / cittacoraNamANikyatoraNazreNisundaram / vAcAlIkRtapAJcAlIkulaM tauryatrikasvanaiH // 50 // apArapArijAtAdimAlAmAlAbhirarcitam / hArAhArazrIsAramuccalaccArucAmaram // 501 // sarvaratnamayaM sAkSAdiva' mArtaNDamaNDalam / api caNDatamaskANDaM khaNDayantaM svatejasA / / 502 // nissamAnaM mahAmAnaM vimAnaM nijavegataH / pavamAnaM jayamAnaM nissamAnandataH zritA // 503 // nAnAvimAnAsInAbhiH samAnAbhiH samantataH / prAptA cakrezvarI tatra devtaabhinissevitaa|| 504 // lkm|| praNatA gotradevI ca sA vadhUbhyAM vareNa ca / purandhrIkulavRddhava teSAmityAMzirSa dadau // 505 / / aviyuktAH prItiyuktAH saukhyalakSmIjuSazciram / putrapautrAdisantatyA vijayadhvaM vadhUvarAH // 506 // ayaucitIcaturayA rayAccaturikAdikAm / kRtvA samagrasAmagrImagraNIbhUtayA tayA // 507 // devAGganAgIyamAnanistulolUlamaGgalaH / vyadhAyi vidhinaa| teSAM pANigrahamaho mahAn // 508|| yugmam ||taabhistdaa varendrasya kIrendro'nucarasthitiH / sphItairgItaMrgIyate smAho! mahatsaMnidheH phalam // 509 // aho ! kanyAkumArANAM nissamaH sukRtakramaH / surI cakrezvarI' cakre yeSAMmudvAhamaGgalam // 510 // tatra prdhaanvividhkriiddaasthaanmnohrH| saptabhUmatayA saptadvIpazrINAmivAlayaH // 511 // gavAkSarasakSaizca sahasrAkSazriyaM zrayan / vindhyorvIdhrAyamANaizva cittahanmattavAraNaH // 512 // kApi / krketnvaataiH| pRthutripathagAyitaH / kutracid vayaMvaiDUryaiH kAlindIsalilAyitaH // 513 // padmarAgaiH kacidbhAge' sandhyArAgasajUriva / kutrApi svrnnvinyaasaat| svarNAdriprasthavAniva // 514 // harittRNAnaNIyaH zrIharinmANagaNaiH / kacit / AkAzasphaTikanyAsairAkAzabhrAntikRt kacit // 515 // kacidaUpalairAlokAtmajvalitAnalaH / kaciccandropalaizcandrAtapAtpIyUSavaSukaH // 516 // vidhAya saudhaH saudharmAvataMsaka ivtrH| sarvaratnamayasteSAM mAdAyi sthitaye tayA // 517 // saptamiH kulakam // tasmin vismerapuNyazrIstayA 'pUritavAJchitaH / tAbhyAM samaM sadevIbhyAmiva' doguMdukaH surH|| 518 // vikrIyApi ' tapaH svaM yatpArthya kaishcittpsvibhiH| tardazeSa vaiSayikasukhasarvasvamanvabhUt // 519 // yugmam // tattIrthabhaktyA ' divyardibhuktyA yuktyA ca ' jAyayoH / tasmin bhave'pIbhyabhuvA ' lebhe sarvArthasiddhatA // 520 // zAlibhadrasya / gobhadramuraH saMbandhataH pituH / pUrayAmAsa sarvAGgAn bhogAn / kimiha 'kautukam ? // 521 // atyAzcarya tvapUryanta cakrezvAsya' yattadA / pitRmAtrAdyasaMbandhe'pyabhISTA bhogasaMpadaH // 522 // prAcInapInapuNyasyabhyuidaye kimu vAdbhutam ? / gaGgAdevyA'bhuktabhogAnnRtve'pi' bharatazviram // 523 // devyAdiSTazcandracUDastadvadhUvaravRttataH / nRpaM 'vardhApayAmAsa ' kanakadhvajamanyadA // 524 // sphItaprItiH kSitIzo'pi darzanotkaNThayA rayAt / preryamANaH parapremNA niryayau nijasainyayuk // 525 // zuddhazuddhAntasAmantamantrizreSThyAdibhirvRtaH / tatrApairava divasaiH sasainyaH sa samAgamata // 526 // kumArakIrakanyAthaiH sdyH'sNmukhmaaNgtaiH| saMbhrameNa praNeme'sau' guruH ziSyavarairiva // 527 // svajananyA ca te kanye niHsAmAnyena kenacit / saJjagmAtetamA premNA' dhenvA vatse' ivotsuke // 528 / / vizvasAraM kumAraM taM divyaddhiM ca vilokya tAm / nRpaH saparivArastaM paramahimamAnayat // 529 // aAtithyaM' kAmagavyA iva devyAH prasAdataH / sasainasya rasenasya'drAk 'cakAra' kumArarAT // 530 // tadbhattyA raJjito rAjA notsuko'pyotsukAyata / 96 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayAtuM 'svapurI ko na divyA pratibadhyate / / 531 // tattadbhayA' kumArasya tattIrthasya ca sevayA / tAnyeva sudinAhAni menireM'vanipAdibhiH // 532 // yathA kRtArthite ete kanye 'dhanyena bhostvayA / tathA kRtArtharyAthApi / purIM naH puruSottama! // 533 // ityamatyarthamabhyarthya pArthivaH 'svArthavinijAm / purI prati pratasthe'tha kumArAdyaiH sahanyidA // 534 // sahA~gaccha-' candracUDacakrezvaryAdibhistadA / dyaurvyApi bhUnyApicamUsparddhayeva vimAnagaiH // 535 // nirantarairvimAnaistairekacchaveva sA camUH / kApyApa tApaM norvIva vItatIkSNakaragrahA / / 536 / / purIparisaraM mApa kramAva kSmApaH kumArayuka / vadhUvaradidRkSotkAH paurAzva paramA mudam // 537 // kAminImiva' kAzmIrakuGkumadravapaGkilAm / AjAnupuSpaprakarAmivAIddezanavinIm // 538 / samucchritairdhvajabhujairnRtyaMtImiva modataH / gAyantImiva gItAni' raNattatkiGkiNIkaNaiH // 539 // vizvazrIkrIDanasthAnasphurattoraNadhoraNIm / maGgalyahetumaJcasthasphItasaGgItasaGgatim // 540 // purandhrIjanavismeravaktraiH padmasarAyitAm / tanetrapatraiH pronmIlanIlotpalavanIyitAm // 541 // mahIpatirmahIyobhirmahaistaM samiyAdyam / sazaktinItimutsAhamiva' bhAvIvizat purIm // 542 // paJcabhiH kulakam / / mAnyAnAmapi mAnyAya rAjJA tasmai 'mude dade / nAnAdhanAzvabhRtyAdi rItitividAmiyama // 543 // nijapuNyaprasAdena / mAsAde zvazurArpite / sa rAjAparastAbhyAM vilalAsa vilAsavAn // 544 // zukaH kautukakRttasmai sthitaH kAJcanapaJjare / vyAsavatkathayAmAsa praznAkhyAnapahelikAH // 545 // tatra sthitaH kumArendraH svarga' gata iGgibhRt / sasmAra sphArasArazrInava prAcyasya kasyacit // 546 // saukhyotkarSeNa tasyaivaM varSe harSeNa jagmuSi / kSaNavatkSagavadaivAcababhUva bhaNAmi tat // 547 // duSTAtmanAM kSaNadAyAM kSaNadAyAM kadAcana / samAsAdya ciraM' kIrazreSTagodhIsudhArasam // 548 // ratnAkare'vAsavezmavaresa puruSottamaH / sukhena sukhazayyAyAM suSvApa vApamApa caM // 549 // yugmam // nizIthe'tha' tamovIthIvyarthitAMkhilacakSuSi / yAmikeSvapi nidrAyamANeSu nikhileSvapi // 550 // divyAMkAradharaH sphaarsaarshRnggaarbhaasurH| caurcaarcrH'kRssttkrvaalsphurtkrH|| 551 // sarvato'pi kapATeSu netravanmudriteSvapi / puruSaH saruSastatra' kutshcitkshcidaayyau|| 552 // tribhirvizeSakam // tasmin praviSTe pracchannamapi daive tu daivtH| jajAgAra kumAraH sAka' svalpanidrA hi saadhvH|| 553 // ko'yaM kathaM kimathe vA mAvizadvAsavezmani / kumArarAjazcittAntAvadityAya cintayat // 554 // so'pi kopitvadurdarSaH prAvadattAvaduccakaiH / re re kumAra! vIrazcetsajjIbhava yudhe tadA // 555 // mRSA puruSakAraM te vaNigmAtrasya vizrutam / dhUrtasyeva' zRgAlasya sahe'haM siMhavatkatham // 556 // bruvabhevetyasau kIrama paJjaramaJjasA / hRtvA cacAla' prottAlazchadmoho! chpvedinH|| 557 // kozAniSkAsya'nistriMzaM bilAMdiva' bhujaGgamam / kumAro'pyanvadhAviSTa krodhAviSTamanA dru tam / / 558 // sa purastAtkumArastu pRSThataH' zIghragAminau / labdhalakSau lalavAte laghu durgagrahAdyapi // 559 // tasya tejo'nusAreNAnusaranatha pAnyavat / duSTAgraNyeva ninye'sau tena 'dUrataraM kacit // 560 // kathaJcinmilitAyaM yAvaddAva iva krudhA / pAripaMthikavajjIvagrAhaM gRhNAti taM drutam / / 561 // tAvadgaruDavadvegAdutpapAta nabhastale / pazyato'pi kumArasya sa naraH pazyatoharaH // 562 // kiyaDUraM kumAreNa dRSTaH sa vyomani vrajan / tataH paraM na dRSTazca naSTastasya' bhayAdiva // 563 // vismayAcintayAmAsa kumAro'tha 'mama'dhruvam / ko'pyeSa vairI vidyAbhRddevo vA dAnavo'thavA // 564 // astu vA yo'pi so'pyeSa kiM maampkrissyti| kIraratnaM haran kintu dvidhA dasyUyitaM vyadhAt // 565 / / hA vijJakoTIkoTIra! kIra! hA dhIra! vIra! me / dAtA sUktizrutisukhaM kastvAM priyasakhaM vinA? // 566 // vidhure dhIradhaureya! sahAyastvAM vihAya me / ko bhAvIti ? kSaNaM khedaM kRtvantirvimamarza sH||567 // mRSA kRtArdamuSmAdvA kiM viSAdaviSAdanAt ? / yathAopakramAdeva naSTapAptirbhavedyadi // 568 // upakrame'pi sAphalyamaikAgryeNaiva / nAnyathA / mantrAdayo'pi naikA'yaM vinA siddhyanti karhicit // 567 // tasmAtkIrendrarmaprApya na / nivarce kathaJcana / iti nizcitya / kRtyajJastaM bhramanviyeSa saH // 570 // uccairapi caraMzcaurAnusRtAM dizamaMzramam / kApi praapn| taM vyomni gataM / bhUmau ka vApyate ? // 571 // tathApi kApi tcchudiH| syAdityozAvazAtkacit / sa viveda na nirvedaM satAM sthitiraho ! zrite // 572 / / sahapravAsasaMvAsasamayocitamuktijam / sa 'zukArtha tathA klizyamAnaH prarNimazodhayat // 573 // itthaM tadarthe pRthvyantaH sa baMbhramyadinAntare / purataH'puramaidrAkSIpuramaindramiAparam // 574 // khasphATikasphuTasphAramAkArapariveSTitam / patipatolimANikyamatIhAramatiSThitam // 575 // maNImayamahAsaudhasamUhai rohaNAyitam / sahasramukhabhRdgaGgAyitaM saudhadhvajavajaiH // 576 // tribhirvizeSakam // purasya 'zrIvizeSeNAMkSiptacittaH sa sattamaH / bhramaraH saurabheNevAMbhojasyAbhyAzamIsadat // 577 // haricandanadArUcakapATollAsisaurabham / vizvazrINAM mukhamiva vizedyAvacca' gopuram // 578 / / tAvapropariSThAcyA ' varazAriphayaikayA / pratIhAryeva nitamAmAryavaryo nyavAryata // 579 // vismitena tatastena vitene vAkyamuccakaiH / hetunA kena mAM bhadre ! nivArayasi ? zArike ! // 580 / / sApi paah| mahAprAjJa ! tavaiva hitahetunA / jijIviSuryadi' tadA ' mA vizaitatpurAntarA // 581 // mA sma maMsthA' vRthaiveyaM zArikA vinivArikA / pakSijAtau hi vayamapyuttamatvaM labhAmahe // 582 // vAGmAtramapi zrIzrAddhavidhiprakaraNama 97
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ jalpanti vinA hetuM na cauttamAH / hetuvyaktiM yadi punarjijJAsustarhi tAM zRNu // 583 // asminpure ratnapure' purandara ivAparaH / parAkramamabhutvAbhyAmabhUdbhapaH purndrH|| 584 // kazcitpaoNTaccarazcaitannAnAveSadharaH 'puram / mumoSa niHzeSamapi durdaivamiva durdmH||585 // vicitrANi sma khAtrANi 'datte cittepsitaani| sH| Adatte sm| dhanaiH pAtrANyamAtrANi bhUtAnyApa / / 586 // talArakSAdikai rakSAkarairapyutkaTai ttaiH| na kaizcitskhalayAMcakre 'saritpUra! iva drumaiH // 587 // dinAntare narezasya svaasthaaniimNdhitsthussH| praNamya samyag vijJaptaH poraizcauraikaviplavaH // 588 // roSAruNekSaNenAtha kSoNinAthena 'tatkSaNAta / AhAnapUrvamAkSipta 'AkhyadArakSakAgraNIH / / 589 / / nAsmin vyAdhAvivAMsAdhye sidhyatkApi pratikriyA / mayA nApi madIyena netastenocitaM kuru // 590 / / varyastejasvinAM rAjA'dhuryathayazasvinAm / tamasvinyAM svayaM cauramanvaiSInazcaryayA // 591 // kApyanyadA dattakhAtraM 'salotraM taM tamazcaye / bhUpo vyabhAvayatki vA naoNrmamattaiH prasAdhyate // 592 // tannirNayAya tatsthAnaparijJAnAya cAnvagAt / taM 'guptattirnRpatirbakadhUrttastimi yathA // 593 // dhUrtena tena stenena' kayazcitpArthivo'nugaH / javAdavAgAmi deve'nukUle vA na kiM bhavet // 594 / pratyutpannamatiH stenptisttkssnntsttH| rAjJaH kizcidvaJcayitvA dRSTiM dhRSTo'vizanmaTham / / 595 // tasmiMzca nAmnA kumudastapaH kumudcndrmaaH| maThe 'zaThetarapraSThastiSThanAsti' sma tApasaH / / 596 // tasmistadAnIM nidrANe maThAntaH sa zaThAgraNI / jIvokSatotraM lokhaM tanmuktvAMgArdanyataH kacit // 597 // itastatastamanviSyan 'pArthivaH pAripaMthikam | drAk' praviSTo maThe'drAkSItsalopatraM tatra tApasam // 598 // krudho'bhyadhAca vasudhAdhipatiH patitApasam / dANDAjinaka ! re duSTa ! re re taskara ! maskarin / / / 599 // steyaM vidhAya re saMpratyeva suptasya kaitavAt / alIkanidrAM dadhato dIrghanidrAM dadAmi te // 600 // bhASitairiti bhUbha vajrapAtairivoddhataiH / bhayoddhAntaH sa saMbhrAntaH prabuddho'pyabhyadhAnAhi // 601 / / subhaTabandhayitvA ca niSkRpeNa napeNa saH / prAtarvadhyatayAdiSTo dhigaho! nirvicAratA // 602 / / avicArya vinA cauyamAyo ! mAryo'smi kiM ? hahA ! / tasyetyuktistadA satyApyaMbhUrdadhikadhikRte / / 603 // yadA devaM vighaTate tadA saMghaTate tukaH ? / ekAkyeva hi candro'pi grasyate pazya rAhuNA / / 604 // kRtAntadurdAntabhaTeriva bhUpabheTaistataH / viDaMbya vividhaM maunnddyraasmaaropnnaadinaa||605|| proNitapratikUlAyAM zUlAyAM so'dhyaropyata / aho! prAkRtaduSkarmavipAkaH pho'pi daarunnH|| 606 // yugmam / / zAntasyApi tadA tasya kopaH prAdurrabhUd bhRzam / na kiM tApitamatyuSNaM jalaM syAdapi zItalam // 607 // vipadya sadyaH so'tyugraH samapadyata raaksssH| tathAvasthAvipanAnAM syAdgatirhi tathAvidhA // 608 // tena ruSTena duSTena nikRSTena nRpaH kSaNAt / eko'pi pazcatAM ninye hI rAbhasyakRteH phalam // 609 / / puraloko'pi purataH sarvo'pi niravAsyata / avimRzya kRte rAjJA pIDyante hi prajA api // 610 // yo'dyApyantaHpuraM yAti taM nihanti sa tatkSaNAt / paraM viSahate hanta ko vAntaHpuracAriNam // 611 // anena hetunA vIra ! vArayAmi puraantraa| iva kInAzavaktrAntastvAM vizantaM hitaiSiNI / / 612 / / kumaarH'shaarikaamaatrvaakcaaturyhitoktibhiH| zrutveti vismayaM bheje tadbhayaM na 'punarmanAk // 613 / / naiva kautukinA bhAvyaM bhIruNA nAlasena ca / pratyutetyutkatAM pApa praveSTuM tatpuraM tdaa||614|| rkssHpraakrmprekssaakautukaardkutobhyH| raNorvImiva vIraH zrAksa prAvikSattataH puram // 615 // tatra 'kutrApi malayAcalavaccAndanoccayAn / svarNAdhamAtramitrANi bhRGgAGgasvaTuMvatkacit // 616 / / kApi karpUrazAlyAdisasyarAzIn / khaleSviva / pUgAdhaMgaNyapaNyAni kApi sArthasthitiSviva // 617 / khAdyApaNagaNaM kApi sarovatparamodakam / kacid dauSyikahaTTaughaM zaziva vizadAMzukam // 618 // nidhivad ghanasArADhyAn / kacitsaurabhikITakAn / himAdrivad gAndhikATTAn' kacicca vividhauSadhIn // 619 // buddhihaTTAna bhAvazUnyAn kApyabhavyAGgipuNyavat / suvarNaiH zAstravatpUrNAn ' kApi sauvarNikApaNAn // 620 // kacanAnantamuktADhyAn 'muktivanmauktikApaNAn / vanavadvidrumaiH pUrNAn kacidvaidumikApaNAn // 621 // ratnAdrivanmaNivaNivipaNIH'sumaNIH kacit / devatAdhiSThitAn dyovat kutrcitkutrikpinnaan| // 622 // sarvatrApi tu zUnyatvaM suptapramattacittavat / sazrIkatAM ca zrIkAntavatyoccaiH sarvatomukham / / 623 // prekSAvAn prekSamANo'sau sarvaratnamayaM kramAta / jagAma kSmApaterdhAma vimAnamiva nAkirAT // 624 // navabhiH kulakam / / gajazAlA-vAjizAlA-zastrazAlAdikAH kramAt / ullavayaMzcandrazAlAmalaMcakre sa cakrivat / / 625 // prekSAzcakre'ca tatraikaM sa zakrazayanIyavat / zayanIyamanaNIyaH kamanIyamaNImayam / / 626 // prIteH zete sma tatraiSa nirranirbharanidrayA / zramApanuttyai svAvAsa iva vAsavasAhasaH / / 627 // kruddhaH prekSya manuSyAMghipracAra sa nishaacrH| tatrAMthAMgAnmahAvyAdha iva pazcAsyapRSThagaH // 628 / / sukhasuptaM ca taM dRSTrA'dhyAsIghajhyAtumayalam / nanyistallIlayApyeSo'kAdihaha ! dhRSTatA / / 629 // tadena kena mAreNa mArayAmi svavairiNam / nakhaireva phalanoTaM boTavAya'sya kiM shirH||630|| gadayA yadi vA sadyazcUrNape pinaSmyamum / chinadhi cirbhaTacchedaM kiM vA kSurikayA rayAt // 631 // jvalannetrAgninA rudraH smaraMdAhaM dahAmi vA / AkAze kandukollAlamuJcarullAlayAmi vA / / 632 // madhye'ntyasindhu saudhasthamevotpATya kSipAmi vA / suptameva gilAmyenaM yadvAMjagaralIlayA // 633 / / yadvAtrAgatya muptaH san hI! hanyeta kathaM mayA ? / gRhe gauravamevAhamogatasya riporapi / / 634 // yataH-Agatasya nijagahama 98 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ pyaregauravaM vidadhate mahAdhiyaH / mInamAtmasadanaM sameyuSe bhArgavAya gururuccA dadau // 635 // tadyAvadeSa jAgarti tAvada bhUtavajaM nijam / AkArayAmi pazcAttu kariSyAmi yathocitam // 636 / / dhyAtveti / gatvA bhUtAnAM prabhUtAnAM sa saMhanIH / samAhRya samAyAsItpattInAmiva pArthivaH // 637 // uvAhitakanItAtamiva nizcintacetasama / tathaiva taM ca nidrANaM prekSyAMcikSepa rAkSasaH // 638 // re nirmaryAda ! nirbuddhe ! re re nirlajja ! nirbhaya ! / niryAhi maMkSu me hAnnocedyudhyasva re mayA / / 639 / / tasyetyuktestathAbhUtodbhUtAtkilikilidhvaneH / tyaktanidraH kumArendrastandrAluridamabravIt // 640 // re rAkSasendra ! cakra vinaM vaidezikasya kim ? / nidrAlormama nidrAyAM 'bubhukSoriva bhojane // 641 // dharmanindI paMktibhedI nidrAcchedI nirarthakam / kathAbhaGgI vRthApAkI pnycaite'tyntpaapinH||642|| tannavyasarpiHsaMpRktajalena tala ! ghaTTaya / zItalena talAMghI me drAga nidreti yathA punH||643|| rakSo'dhyAsIt kimapyasya caritaM jagadadbhutam / zakrasyApi hRdAkampi kiM punaH prAkRtAtmanAm // 644 / / aho ! svAMghritalAmarza myaapyesso'bhilaassukH| siMhayAnena calanamivAMho nirbhayAtmatA // 645 // aho mahAsAhasikyamaho ! vikrmshkrtaa!| aho asya mahAdhAryamaho niHshngkcitttaa!||646|| yadvA kiMbahunA vishvvishvottmshiromnneH| sakRduktaM karomyasya kRtino'tithitAbhRtaH // 647 // dhyAtveti rAkSasastasya mrakSayAmAsivAn kSaNam / talapAdau mRdukaraH ssrpiHshiitlbhisaa||648|| nekSyeta na nizamyeta na saMbhAvyeta yat kacit / satAM tadapi suprApamaho! sukRtavalitam // 649 // taM bhRtyamiva vIkSyAMghritalAmarzinamazramam / ratnasAraH prItisAraH samutthAya samAlapat / / 650 // avijJena tavAvajJA nRmAtreNApi yanmayA / vyadhAyi yAtudhAnendra ! tat kSamasvAkhilakSama! // 651 / / bhaktyA te tuSTacitto'haM naktaMcara varaM vara / duHsAdhamapi sAdhyaM te sAdhayAmi dhruvaM javAt // 652 // vimmitaH sa tatacitte cintayAzcakRvAnaho ! / viparItamidaM jajJe narastuSTaH 'surAya me // 653 // icchetsAdhayituM caipa mama duHsaadhympyho!| aho ! nipAnapAnIyaM kUpAntaH pravivikSati // 654 // kalpadrradya sevAkRtpArthe'bhIpsitamIpsyati / arko'pyadya prakAzArtha kizcitmArthayitA param / / 655 / / kizca kinnAma 'dAyiM naraH suravarAya me | kizca(zcA)mArthyamamartyasya mamAste martyasannidhau // 656 // tathApi kiJcidhAciSye cintayitveti cetasi / uvAca'vAcamityuccairvyaktaM naktazcarAgraNIH / / 657 // yaH paraprArthitaM datte trailokye'pi sa durlabhaH / tatmArthayitukAmo'pi kumAra ! prArthaye katham ? // 658 // yAce'hamiti cintAyAM cetaHsthAH sadguNAH kSaNAt / vacane tu tanusthA apyuvajanti bhayAdiva // 659 // dvaidho'pi mArgaNagaNaH parapIDAkaraH param / citramekaH paviSTo'ntardRSTo'pi ca paraH punaH / / 660 / / laghudhulI tRNaM tasyAstRNAttUlaM tatonilaH / tato'pi yAcakastasmAdapi yAcakavaJcakaH // 661 // taduktaM-"parapatthaNApavanaM mA jaNaNi jaNesu erisaM puttaM / mA uarevi dharijjamu pasthiabhaMgo kao jaNa // 662 / / tadudArajanAdhAra ! ratnasArakumAra! te / prArthaye'prArthanAM vyarthIkuryAzcana kathaJcana // 663 // so'yaMbhyadhatta bhA : vittcittvaavikrmodymaiH| yaddehajIvitAdyaizca(zcA) sAdhyaM sAdhyaM hi tnmyaa||664|| tadA jagAda kravyAdaHsAdaraM he mahebhyabhUH / yadyevaM tanmahAbhAga! pure'smin 'bhUpatirbhava // 665|| sarvAGgINaguNotkarSa'saharSa tava vIkSya bhoH|diiymaanmidN rAjyaM prAjyaM bhujhva yadRcchayA // 666 // divyardibhogasainyAdhamanyadvApi tavepsitam / vazo'vazyaM vidhAsye'haM nityabhRtya ivAMnizam // 667 // niHzepineSu vidveSikSmAkAnteSu mayA rayAt / varddhatAM tvatpratApAnistatmiyAzrujalairnavaH // 668 // mdaadisursaahaayyaad| bhUtale sakalepite / ekAtapatrasAmrAjyamastu kSamAzakra! zakravat / / 669 // atra' sAmrAjyasajuSaH zakrasakhyapupaH zriyA / svarge'pyanagelaM svoGganA gAyantu te yazaH // 670 // atha cintA svacittAntazvakAra vsusaarsuuH| aho! pacelimaiH puNyamacaM rAjyaM dadAtyayam // 671 / / mayA tu prAga yatIndrANAM saMnidhau dharmasaMnidhau / paJcamANuvratAdAne rAjyAMdAnaM nyayamyata / / 672 // saMprati pratipannaM ca purato'sya svayaM mayA / yadvakSyasi kariSye tadityaho! viSamaM mahat // 673 // ito'vaTa ito dhATI ito vyAghra itastaTI / ito vyAdha itaH pAzo mamApyopatitaM hyadaH // 674 // ekataH prArthanAbhaGgaH parataH svavratakSatiH / hAhA kumAraH kiM kuryAtpatito'tyantasaGkaTe // 675 // yadvApyanyamArthanAyAmAryaH kuryAttadeva hi / na yataH svavratabhraMzastabhraMze kiM nu tiSThati // 676 // dAkSiNyenApi kiM tena yena dharmo'pi bAdhyate / kAzcanenApi kiM tena yena syAtkaNeyostruTiH // 677 // tAvadeva hi kaparaM'bhakSaNIyaM vickssnnaiH| yAvatA hanta'no dntptnodntsNbhvH|| 678 // dAkSiNyaLajAlobhAdi dehatadvAdyameva hi / khajIvitaM tu mantavyaM kRtibhiH svIkRtaM vratam // 679 // tuMbe vinaSTe kimaraiH? rAzi naSTe ca kiM bhaTaiH / mUle dagdhe pratAnaiH kiM ? puNye kSINe kimauSadhaiH // 680 // zUnye cice ca kiM zAstraiH? kimaskhuTite kare ? / khaNDite svavrate ki vA divyaishvryskhaadibhiH|| 681 // iti cintitapUvIM taM kumAraH sphaarsaargiiH| jagau sagauravaM yuktaM yuktaM naktazcara tvayA // 682 // paraM purApyupaguru prapede niyamo mayA / parityAjyasya rAjyasya prAjyapApmamayavataH // 683 / / yamazca niyamazca dau virAdau tIvraduHkhadau / kintvAyuHmAMta evaikaH parastvAMjanmato'nizam / / 684 // tadyena naiva' niyamaH kacid bhajyeta 'bho ! mama / tadodizApi duHsAdhaM drAk'sAdho! sAdhaye yathA // 685 // yAtudhAno'bhyadhAt krodhAdre sudhAMbhidadhAsi kim / mAk mArthanAM vyarthayase'nyAM ca kArayase mayA // 686 ||re tadrAjyaM parityAjyaM yatra 'yuddhAdipAtakam / rAjye tri zrIzrAddhavidhiprakaraNam 99
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazadatte tu pAtakin! pAtakaM kutaH? // 687 // re mAjyarAjyadAne'pi manda! mandAyasetamAm / sugandhighRtapAne'pi'chachatkAraM karoSi re // 688 // re mUDha ! suprauDhatayA ' hayeM me'mudranidrayA / sukhaM zeSe' talAMghI ca' svAvunmrakSayase' mayA // 689 / / maduktaM hitamapyakaM mumUrSo na cikIrSasi / tatpazya ' mama kopasya phaladasyAMtulaM phalam // 690 // iti kravyAda bruvan kravyamavyagra ' iva / gRdhrarAd / kumaarmNphRty| dAMgutpapAta ' nabhoGgaNe // 691 // tataH krodhodhdhurH| kaMadhiraH' krvyaaddhurndhrH| kSipraM cikSepa tN| bhiissmaaNbudhau| svaM ca bhavAMbudhau // 692 / / jhaTityapAre'kUpAre kumArezastadA divaH / niSpapAta sanirghAtaM manthAdririva-jaGgamaH // 693 // kautukAdiva pAtAlaM gatvA tatkAlameva sH| jalopari prAdurabhUjalasya sthitirIdRzI // 694 // kathaM tasya sthitistatra' jaDAtmanyajaDAtmanaH / itIvAbdhestamuddadhe kauNapaH pANinA ttH|| 695 // jagau ca kugrahAgAra ! nirvicAra ! kumAra re!| kiM mudhA mriyase ? rAjyazriyaM saMzrayasena kim // 696 // re nindya ! nindyamapyodhA tvaduktaM tridazo'pyaham / prazasyamapi matsoktaM naro'pi na karoSi re||697||rere! sadyaH prapadyasva nocedazmazilAtale / AsphAlyAsphAlya rajaka' iva vastraM muhrmuhH|| 698 // tvAM kRtAntanizAntasyAtithIkartAsmyasaMzayam / surANAM na mRSAropa: syAdviziSya ca'rakSasAm // 699 / / yugmam / / ityuditvA padodhRtvA'dhomukhaH krodhinaa'munaa| AsphAlanAyopazilaM nIto'pyAhasa sAhasI // 70 // nirvikalpa svasaGkalpaM kSiprameva kuruSva / bhoH|| kasminnarthe 'muhaH pRcchA satAmekaiva gIryataH // 701 // tatastAdRkumArendrasatvotkarSamaharSataH / pollasatpulakAGkarastejaHpUra ivodhdhurH|| 702 // ivendrajAlikaH kSipraM rUpaM saMhRtya rAkSasam / vaimAnikaH suraH so'bhUdivyAbharaNabhAsuraH / / 703 / / yugmam / / puSpavRSTiM ca kRtvaanNbudRssttimiaabudH| tasyopariSThAdvandIva kurvan jayajayAravam // 704 // savismayaikavyApAraM'kumAraM vyAjahAra' ca / sAtvikeSu tavaivAMdyarekhA' nRSviva cakriNaH // 705 // tvayA puruSaratnena garbharatnAdya bhUrabhUt / bhavataivaikavI reNa' vIra ! vIravatI ca sA // 706 // sAdhu sAdhu tvayA sAdhusannidherdhameM Adade / kAJcanAcalacUleva yasyaivaM nizcalaM manaH / / 707 / / harisenAnIIriNaigameSyanimiSAgraNIH / yuktameva tava zlAghAM kurute surasAkSikam / / 708 // vakti sma vismayasmeraH kumAraH sa suraagrnnii| mAmazlAghya zlAdhate kim ? so'pyuvAca'zRNu bruve // 709 // navyotpannatayAnyahi saudhrmeshaanshkryo| vivAdo'bhUdvimAnArtha hArthamiva' harmiyaNoH / / 710 // vimAnalakSA dvAtriMzattathASTAviMzatiH' kramAt / santyetayostathApyetI' vivadete sma dhig bhavam / / 711 // tayorivorvIzvarayorvimAnadipralubdhayoH / niyuddhAdimahAyuddhAnyapyabhUvananekazaH // 712 // nivAryate / hi| kalahastirazca / tarasA naraiH / narANAM ca narAdhIzainarAdhIzAM / suraiH kacita // 713 // surANAM ca surAdhIzaiH surAdhIzAM punaH katham ? / kena vA ' sa nivAryeta / vajrAgniriva duHzamaH // 714 // mANavakAkhyastaMbhasthAIdaMSTrAzAntivAriNA / sAdhivyAdhimahAdoSamahAvairanivAriNA // 715 // kiyatkAlavyatikrAntI' siktau mahattaraiH suraiH / babhUvatuH prazAntau tau sidhyet' kiM vA na tajjalA ? / / 716 // yugalam // tatastayomithastyaktavairayoH' sacivaiyoH / poce pUrvavyavasthaivaM sudhiyAM samaye hi gIH / / 717 // sA caivaM-dakSiNasyAM vimAnA ye saudharmezasya te'khilAH / uttarasyAM tu te sarve'pIzAnendrasya sattayA // 718 / / pUrvasyAmaparasyAM ca vRttAH sarve vimAnakAH / trayodazApIndrakAzca syuH saudharmasurezituH // 719 // pUrvAparadizokhyasAzcaturasrAzca te punaH / saudharmAdhipaterI ardA IzAnacakriNaH // 720 // sntkumaare| mAhendre'pyeSa eva bhavetkramaH / vRttA eva hi sarvatra' syurvimAnendrakAH punaH // 721 // ityaM / vyavasthayA cetaHsausthyamAsthAya susthirau / vimatsarau prItiparau jajJAte to surezvarau // 722 // tasminnavasare ' candrazekhareNa sureNa saH / hariNaigameSI ' svargipraSThaH pRSTaH' sakautukam // 723 // vizvavizve'pi kiM kApi ko'pyAste yo na lubdhadhIH / lubhyanti vA' yadIndrAdyA vArtApyanyasya tarhi kA ? // 724 // aho ! lobhasya sAmrAjyamekacchatraM jagattraye / gRhadAsIkRtA yena devendrA api helayA // 725 // naigameSI babhASe'tha satyaM bho ! bhASase sakhe ! / vasundharAyAM navaraM naivAste kAryanastitA // 726 // saMpratyasti zreSThisAravasusArasutaH kSitau / akSobhyaH khalu lobhena ratnasArakumArarAT // 727 // aGgIkRtaparigrahaparimANavataH sa hi / akampyastridazaiH senTrairapyAtmaniyamasthiteH / / 728 // mahAlobhamahAvAripUre dUre prasRtvare / tRNyaMti / sarve'pyapare sa 'punaH kRSNacitrakaH // 729 // parahakkAM ' kesarIva / tasya' vaakymsaashiH| zazAGkazekharasurastvatparIkSArthamAyayau // 730 // kIraM sapaJjaraM jahe / cakre navyAM sa sArikAm / vicakre nagaraM zUnyaM rakSorUpaMca bhISaNam // 731 / / tenaivAbdhau cikSipiSe zeSApi ca vibhISikA / vyadhAyi vasudhAratna ! sa cAhaM cndrshekhrH|| 732 // taduttama ! kSamasvaitadakhilaM khalaceSTitam / kiJciccAdiza me yasmAdamoghaM devadarzanam / / 733 // ujjagAra kumArastaM nAsti kizcitmayojanam / mama' sarvArthasiddhasya 'samyazrIdharmayogataH / / 734 // kintu tvayA yusadvarya ! kAryA nandIdhAdiSu / tIrtheSu yAtrAH saphalIsyAttavApi januryathA // 735 // AmetyuktvA kumArAya datvA kIraM sapaJjaram / jhaTityutpAkhya kanakapuryA taM mumuce suraH // 736 // tatra dhAtrIzvarAdInAM puraH suravaraH param / tasya prakAzya mAhAtmyaM sadyaH 100 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ svaM padamAsadat // 737 // ayo kathazcidApRcchaca pRthivIzaM / kumArarAd / dAbhyAM miyAbhyAM sahitaH pratasthe svapuraM prati // 738 // saipa saMpreSaNAMyAtasAmantasacivairvRtaH / bubudhe'pi ' budharmArge bhUpabhUribhyabhUrapi // 739 / / sthAne sthAne mArgabhUpaiH sa kRtI kRtasatkRtiH / kramAt kiyadinai ratlavizAlA 'mAptavAn purIm // 740 / / tAM ca dRSTvA kumArasya RdivistArasAratAm / samarasiMho'pi bhUpo'bhyAgAdbharimahebhyayuk // 741 // vasusArAdimahebhyayuk parA purI ttH| prAvIvizattamuziH kaTare puNyapATavam // 742 // kRteSvayaucityakRtyeSvaucitIcaturaH 'zukaH / kumArasyAkhila vRtvaM nRpAdInAM puro'bhyadhAt / / 743 // zrutvA' satvAdbhutaM tacca te camaJcakriretarAm / tatpazaMsakamakharAH srve'pyurviishvraadyH|| 744 // prAptamanyedyarudyAnaM vidyAnandaguruttamam / vandituM ratnasArAdyA nRpAyAzca mudA yayuH // 745 // yahidezanAmAnte mAkAntena savismayam / ratnasArakumArasya papacche prAgbhavaM guruH / / 746 // so'pyuvAca caturbAnI rAjan ! rAjapure pure / dhAtrIzaputraH zrIsAraH thIsAraH sarvathabhivata // 747 // zreSThimantrikSatriyANAM putrA mitrANi tasya ca / taiH pumathai tribhiH so'bhAdutsAha iva jaGgamaH / / 748 // kalAsu kauzalaM mitratrayasya kSatriyAtmajaH / dRSTvA svaM tajjahaM nindannurdhAnamamAnayat // 749 // rAzIgRhe'nyadA dattakhAtraH kazcitsalopatrakaH / badacauro bhaTairvadhyazcAdiSTaH kruddhabhUbhujA / / 750 / / vadhAye vadhakairnIyamAnazca sa kuraGgavat / trastaham dadRze daivAt zrIsAreNa kRpAlunA / / 751 manmAturdravyaharcAyamiti hantAmyana svayam / ityuktvA ghAtakebhyastaM lAtvA soDagAvahiH purAt / / 752 / / hRdayAludeyAlustaM stenaM ' stainyAnivArya sH| mmoc| guptatyAzu sAparA'pyaho! rUpA / / 753 / sarveSAM patra sarvatra / syumitrANi ca zatravaH / iti kazcit kSitIzasya moce vacauramocanam // 754 / / vadhaH zastraM vinA rAjJAmAMjhAbhaGga iti ThudhA / tataH kSitIzaH zrIsAraM nitarAM nigbhasaMyat // 755 // tato'tidUnaH so'nyUnamanyurdAga niryayau purAt / mAninAM / maanhaanirhi| prANahAneviziSyate // 756 // jJAnadarzanacAritrairivItmA sa kumArarAd / anujagme tribhimitramitratvAvyAbhicAribhiH / / 757 // yataH-"jAnIyAtpeSaNe bhRtyAn 'bAndhavAn vyasanAgame / mitramApadi kAle ca bhAryA ca vibhavakSaye // 758 / / " sArthena yAntaste'raNye' sArthabhraSTAH kssudhaarditaaH| vyahaM bhrAntvAH kacid grAme prAptA bhojyAnyasajjayan / / 759 // tebhyo bhikSAmAdAtuM dAtuM ' cAbhyudayaM param / jinakalpI munistatrAyayau svalpIbhavadbhavaH // 760 // bhadrakaprakRtitvenollasadbhAvo'vanIzamaH / tasmai dAnaM dade pratyodade bhogaphalaM kila // 761 // dvAbhyAM suha yA pAmodi tava vidhApyanvamodi ca / yadvA yuktN| savayasAM samAnasukRtArjanam // 762 / / dIyatAM dIyatAM ' sarvamIm yogaH punaH kAnaH / tAvityuktyAdhikazraddhAiptyai mAyAM ca cakratuH // 763 // kSatraputrastu' tucchAtmA taddAnAvasare'vadat / sthApyamasmatkRte kizcit kSudhA H samAprabho ! bhRzam / / 764 // dAnavighnAd bhogvighnN| setyabadhnAnmudhA kudhIH / rAjA' hutAH punaH pApuH svapadaM ca mudaM ca te / / 765 // rAjyaM zreSThipadaM maMtripadaM vIrAgyatA kramAta / te madhyamaguNA bhuktvA catvAro'pi vipedire // 766 // zrIsArasteSvabhUdratnasAraH satpAtradAnataH / zreSThyaMmAtyasutau cAsya' patnyo / strItvaM hi mAyayA // 767 / / kSatraputrazca kIro'bhUciryaktvaM dAnavighnajam / tasya tAdRkSavaidagdhyaM ' prAgjJAnabahumAnajam / / 768 / / zrIsAramuktacaurazca tApasavratato'bhavat / candracUDasuro ratnasArasAhAyyakArakaH // 769 / / zrutveti kSitipAlAdyAH' paatrdaane'tisaadraaH| AMdama vyadhuH samyag buddha tatve hi ko'lasaH ? // 770 // aho ! mahIyasAM dharmaH sahasrAMzurivollasan / tamaH pramathya sanmArge samagrAn yaH pravartayet / / 771 // puNyaprAgbhArasArazca ratnasArakumArarAd / saha miyAbhyAM bubhuje bhogAMzciramanuttarAn // 772 // svabhAgyaireva siddhArthaH pumarthadvayameva sH| anyo'nyAMbAdhayA sAdhu sAdhayAmAsa zudadhIH // 773 // rathayAtrAstIrthayAtrA'rUpyasvarNamaNImayIH / pratimAstatpratiSThAzca praasaadaaNshc| mudAhatAm // 774 // caturdA saGghasatkArAnupakArAnparedhvapi / sa ciraM racayAmAsa zriyaH phalamidaM khalu // 775 // yugmam / / saMsargAttasya kAnte te ubhe api babhUvatuH / tadvatsamyagdharmaniSThe' susaMsargAna kiM bhavet ? / / 776 // sapiyAdvitayaH svAyuHkSaye paNDitamRtyunA / sa mApadacyutaM kalpaM zrAddhasyaiSA gatiH parA / / 777 / / tatazyuto videheSu samyakzrIdharmamAItam / sa samArAdhya labdhA'ca' masa mokSasukhazriyam // 778 // ratnasAracaritAdudIritAdityamabrutattayAvadhAritAt / pAtradAnaviSaye parigrahasveSThamAnaviSaye ca yatyatAm / / 779 / / " iti pAtradAne parigrahaparimANe ca ratnasArakathA." evaM sAdhvAdisaMyoge'vazyaM supAtradAnaM pratidinaM vivekI vidhinA vidhatte / tathA yathAzakti tadavasarAdhoyAtasAdharmikAn saha bhojayati / teSAmapi pAtratvAt tadvAtsalyavidhyAyagre vakSyate / tathA dadAtyaucityenAnyebhyo'pi drmkaadibhyH| na pratyAvarcayati tAnirAzAn / na kArayati karmabandham / na gaIyati dharmam / na bhavati niSThurahRdayaH / bhojanAvasare dvArapidhAnAdi na hi mahatAM dayAvatAM vA lakSaNam |shruuyte'pi citrakUTe citrAGgadanRpaH, zatrusainyairdurge veSTite'pi tatmavezabhayodreke'pi bhojanakAle pratolI matyahamudghATayAmAsa / tanmarmaNA tu gaNikoktena zatrubhidurgaprahAdi kRtaM / tataH zrAddhena bhojanasamaye dAraM na pighAtavyaM, zrIzrAddhavidhiprakaraNama 101
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ viziSya ca samRdena / yataH-"kukSibharinai kasko'tra bahAdhAraH pumAn pumAn / tatastatkAlamAyAtAn bhojayedvAndhavAdikAn ||1||atithiinrthino duHsthAn bhktishtynukmpnaiH| kRtvA kRtArthAnaucityAda'bhoktuM yuktaM mahAtmanAm // 2 // " Agame'pyuktaM"neva dAraM pihAvei, bhuMjamANo susaavo| aNukaMpA jiNiMdehi, saDDANaM na nivAriA // 1 // daTTaNa pANinivahaM, bhIme bhavasAyaraMmi dukattaM / avisesaoNukaMpaM, duhAvi sAmatyao kuNai // 2 // " 'duhAvi tti'-dvidhA dravyabhAvAbhyAM / dravyato yathArthamannAdidAnena, bhAvatastu dharmamArgapravarttanena / zrIpaJcamAGgAdau tu zrAddhavarNake ' avaMguaduvArA ' iti vizeSaNena bhikSukAdipravezArtha sarvadAryapAhatadvArA ityuktaM / dInoddhArazca sAMvatsarikadAnena jinairapyAcIrNo, vikramAdityanRpeNApi bhuvo'nRNIkAriNA, tatastatsaMvatsaraH pravavRte / durbhikSAdau tu dInodAro vizeSaphalaH / yataH-"viNae sissaparikA, suhaDapariskA ya hoi saMgAme / vasaNe mittaparikA, dANaparikA ya dunbhira // // " vikramAt trayodazazatebhyA'nu paJcadaze'dve mahAdurbhikSe bhadrezvarapuravAsizrImAlasAdhujagaJadazottarazatasatrAgArairdAnaM dadau tathA-"hammIrasya dvAdaza, vIsaladevasya cASTa dubhikSe / triHsapta suratrANe, muDa(Ta)sahasrAnaMdAjagahaH // 1" tathA aNahillapattane / sauvarNikAsitAkaH saudhe gajendramaharddhirvikramAcaturdazazatebhyo'nkonatriMze' 'STabhirdevAlayairmahAyAtrAkullagnavito jJAtAMgAmidurbhikSo lakSadvayAnnamaNasaGgrahAdarjitazrIrdhAnyamaNacaturvizatisahasrI prAdatta / bandIsahasramocanaSadpazcAzannRpamocanacaityodghATanapUjyazrIjayAnandamUrizrIdavasundaramaripadadvayasthApanAdIni tasya dharmakRtyAni / tato dayAdAnaM bhojanasamaye viziSya kAryam / gRhiNA hi niHsvenApi tathaucityenAnapAnAdi kArya, yayArthidInAdisatyApanamapi kiyatsyAt / na caivaM tasya ko'pyadhikavyayaH te ca stokenApi tuSyanti / tadAha"grAsAdgalitasikyena kiM nyUnaM kariNo bhavet / jIvatyeva punastena kITikAnAM kuTuMbakam // 1 // " evaM niSpanna niravadyAhAre mupAtradAnamapi zuddha / tathA mAtRpitRbhrAtRbhaginyAdInAmapatyasnupAbhRtyAdInAM glAnabaddhagavAdInAM ca bhojanAdhucitacintAM kRtvA paJcaparameSThipratyAkhyAnaniyamasmaraNapUrva sAtmyAMvirodhena bhuJjIta / yataH-"pitumAtuH zizUnAM ca ' garbhiNIddharogiNAm / prathamaM bhojanaM datvA svayaM bhoktvymuttmaiH|| 1 // catuSpadAnAM sarveSAM dhRtAnAM ca tathA nRNAm / cintAM vidhAya dharmajJaH svayaM bhuJjIta nAnyathA // 2 // " sAtmyaM caivaM lakSayanti-"pAnAhArAdayo ysmaadviruddhaaH| prakRterapi / sukhitvaayaaNvklpnte| tatsAtmyamiti gIyate // 1 // " Ajanma sAtmyena ca bhuktaM viSamapyamRtaM syAdasAtmyena tvaMmRtamapi viSam / paramasAtmyamapi pathyaM sadena, na punaH sAtmyaprAptamapyapathyaM / na hi sarva balavataH pathyamiti manvAnaH kAlakUTaM khAdeva / suzikSito'pi viSatantrako mriyata eva kadAcidviSAsvAdAt / tathA-"kaNThanADImatikrAntaM sarva tadazanaM samam / kSaNamAtrasukhasyArthe laulyaM kurvanti no budhAH // 1 // " ityuktelaulyaparihAreNAbhakSyAMnantakAyAdibahusAvadhaM vastu varNyam / yathAmibalaM mAtrayA mitaM ca bhuJjIta / yo hi mitaM bhuMkta sa bahu bhukte atiriktabhojane vajIrNavamanavirecanamaraNAdyapi na durlabham / bhaNitamapi"jIhe jANapamANaM, jimiavve taha ya jaMpiavve a| aijimiajaMpiANaM. pariNAmo dAruNo hoi // 1 // " annAnyadopANi mitAni bhuktvA vAsi cettvaM vadasItyameva / jantoryuyutsoH saha karmavIraistatpabaMdho rasane! tavaiva // 2 // hitamitavipakamojI vAmazayI nityacamaNazIlaH / ujjhitamUtrapurISaH strISu jitAtmA jayati rogAn // 3 // " bhojanavidhizva vyavahArazAkhAdhanusAreNAyam " atipAtazca sandhyAyAM rAtrau kutsamaya vajan / savyAMdhrau dattapANizca nAMdyAtpANisthitaM tthaa||1|| sAkAne sAtape sAndhakAre drumatale'pi ca / kadAcidapi nAznIyA:kRtya ca tarjanIm 2 // adhautamukhavastrAdhinagnazca malinAMzukaH / savyena hastenAnAttasthAlo bhuJjIta na kacit / / 3 / / ekavastrAnvitazcAvAsA veSTitamastakaH / apavitro'tigAyazca na bhuJjIta vicakSaNaH // 4 // upAnatsahito vyagracittaH kevalabhUsthitaH / paryavastho vidigyAmyonano nAcAt kushaasnH||5|aasnsthpdonaadyaat shvcnnddaalniriikssitH|ptitaishc tathA bhinne bhAjane maline'pi ca / / 6 // amedhyasaMbhavaM nAMdyAda dRSTaM bhrUNAdighAtakaiH rajasvalAparispRSTamAghrAtaM gozvapakSibhiH // 7 // ajJAtAMgamarmajJAtaM punaruSNIkRtaM tthaa| yuktaM cabacavAzabdai dyAdvaktravikAravAn // 8 // AhAnotpAditaprItiH kRtadevAbhidhAsmRtiH / same 'pRthAnatyucce niviSTo viSTare sthire // 9 // mAtRpvaTaMbikAjAmibhAryAyaiH pakAdarAt / zucibhirbhuktavadbhizca dattaM cAdyAjane'sati // 10 // kRtamaunamaMvakrAjhaM vahaddakSiNanAsikam / pratibhakSyasamAghrANahatadRgdopavikriyam // 11 // nAtikSAraM na cAtyamlaM nAtyuSNaM nAtizItalam / nAtizAkaM nAtigaulyaM mukharocakamuccakaiH / / 12 // kalApakam / / akSuNhaM haNai rasa, aiaMbaM iMdiyAiM uvahaNai / ailoNiaMca carakuM, aiNidaM bhaMjae gahaNi // 13 // tittakaDaehiM siMbhaM pittaM kasAyamaharehiM / niddhaNhehi avAyaM. sesAvAhI aNasaNAe // 14 // azAkabhojI pRtamatti yo'ndhasA, payorasAn sevati nAtipoM'bhasAm / abhuga vimugmUtrakRtAM vidAhinA, calatpamu(bhuga jIrNabhugalpadeharum / / 15 ' jiibhgmptteddg|| 15 // Adau tAvanmadharaM madhye tIkSNaM tatastataH kaTukam / durjanamaitrIsadRzaM bhojana micchanti nItijJAH // 16 // susnigdhamadhuraiH pUrvamaznIyAdanvitaM rasaiH / dravAmLalavaNairmadhye paryante kaTutiktakaiH // 17 // prAg dravaM puruSo'znAti madhye ca kaTukaM rasam / ante punarravAzI ca 102 zrIpAdAMbadhiprakaraNama
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ balArogyaM na muzcati // 18 // Adau mandAgnijananaM' madhye pItaM rasAyanam / bhojanAnte jalaM pItaM' tajjalaM viSasannibham // 19 // bhojanAnantaraM sarvarasalina pANinA / eka pratidinaM peyo'jalasya'culako'GginA // 20 // na pibetpazuvattIyaM pItazeSaM ca varjayet / tathA naJjilinA peyaM payaH pathyaM mitaM ytH||21|| kareNa salilATTaiNa nagaNDau'nAparaM karam / nekSaNe ca spRzeva kintu spaSTavye jAnunI zriye // 22 // aGgamardananIhArabhArotkSepopavezanam / snAnAdhaM ca kiyatkAlaM bhuktvA kuyona 'budimAn // 23 // bhuktvopavizatastundaM balamuttAnazAyinaH / AyurvAmakaTIsthasya mRtyurdhAvati dhAvataH // 24 // bhojanAnantaraM cAmakaTistho ghaTikAdvayam / zayIta nidrayA hInaM yadA padazataM vrajet // 25 // " Agamoktavidhistvevam-"niravajAhAreNaM, nijIveNaM paritamIseNam / attANusaMdhaNaparA, susAvagA' erisA iMti // 1 // asarasaraM acabacavaM, a biaM'aparisADiM / maNavayaNakAyagutto, bhuMjai sAhunna uvautto // 2 // kaDapayaraccheeNaM, bhuttavvaM ahavasIhakhaieNaM / egeNa aNegehi va, vajjittA dhUmaiMgAlaM // 3 // jaha' abhaMgaNalevA, sagaDakavaNANajucio' huMti / iasaMjamabharavahaNaTTayAi sAhUNa aahaaro||4|| tittagaM va kaDuraM va kasAyaM, aMbilaM ca mahuraM lavaNaM vA / ealaddhamannapauttaM, mahughayaM va a~jijja saMjae' // 5 // ahavana jimija roge, mohude| sayaNamAiuvasagge / pANidayAtavaheU, aMte taNumoaNatthaM ca // 6 // " idaM sAdhumAzrityoktaM zrAdamAzrityApi yathAI jJeyaM / anyatrApyuktaM-"devasAdhupurasvAmisvajanavyasane sati / grahaNe ca na bhoktavyaM zaktau satyAM vivekinA ||1||"'evN ajIrNaprabhavA rogAH' ityjiirnne| tathA-"balAvarodhi nirdiSTaM 'jvarAdau laMghanaM hitam / Rte'nilazramakrodhazokakAmakSatajvarAn // 1 // " iti ( ityAyukteH ) jvarAkSirogAdau, tathA devaguruvandanAdyayoge, tathA tIrthagurunamaskaraNavizeSadharmAnIkaraNamauDhapuNyakAryamAraMbhAdidineSvaSTamIcaturdazyAdivizeSaparvasa ca bhojanaM tyaajym| kSapaNAditapaso'tra paratrApi bahuguNatvAt / yata:-" athiraM pi thiraM vakaM piujju dullahaM pitaha sulahaM / dussapi susajjaM, tabeNa saMpajjae kajaM // 1 // " vAmadevacakravAdInAM tattaddevasevakIkaraNAcaihikakAryANyapyaSTamAditapasA siyanti na vnythaa| iti bhojnvidhiH| namaskArasmaraNenotthitazcaityavandanayA devAn gurUMzca yayAyogaM vNdte|srv cedaM 'supattadANAijutti' ityatroktAdizahena bhUcitaM mantavyaM / athottarArdavyAkhyA-bhojanAnantaraM pratyAkhyAya divasacarimaM granthisahitAdi vA pratyAkhyAnaM gurvAdervandanadvayamadAnapUrvamanyathA vA kRtvA, gItArthAnAM yatInAM gItArthazrAdasiddhaputrAdInAM vA antike samIpe kuryAt svAdhyAyaM vAcanA-pRcchanAparAvartanA-dharmarkathAnumekSAlakSaNaM yathAyogaM / tatra nirjarArthe yathAyogyaM sUtrAderdAnaM grahaNaM ca vAcanA 1 / tasmiMzca zaGkite guroH pRcchanaM pRcchanA 2 / pUrvAdhItasya sUtrAderavismRtyAdyaryamabhyAsaH parAvarttanA 3 / jaMbUsvAmyAdisyaviracaritasyokarNanaM dharmakathA 4 / manasaiva satrAderanusmaraNamanaprekSA 5 / atra ca tadvidbhiH saha zAstrArtharahasyAni vicArayediti zrIyogazAstrokteH / zrIgurumukhazrutazAstrArtharahasyaparizIlanArUpa: svAdhyAyo vizeSakatyatayA jheyaH / sa cAtyantaguNahetuH / yataH"sajjhAeNa'pasatyaM, mANaM jANai asancaparamatyaM / sajjhAe vahato, khaNe khaNe jAi veraggaM // 1 // " pazcavidhasvAdhyAyadRSTAntAdhAcAramadIpapranye vyavRNmahIyaMtra noktmityssttmgaathaarthH| saMjhAi, jiNaM puNaravi, pUyai paDikkamai kuNai taha vihinnaa| vissamaNaM sajjhAyaM, gihaM, gao to kahai dhammaM // 9 // vyAkhyA- utsargataH zrAvakeNaikavArabhojinaiva bhAvyaM / yadabhAgi--" ussageNa tu saTTo a, scittaahaarvjo| ikkAsaNagabhoI a, baMbhayArI taheva ya // 1 // " yazcaikabhaktaM kartuM na zaknoti sa divasasyASTame bhAge'ntarmuharcadvayalakSaNe / yAminImukhAdau tu rajanIbhojanamahAdoSaprasaGgAdantyamuhardiAgeva vaikAlikaM karoti / utsUre rAtrau ca bhojane'neke svarUpaM sadRzAntaM matkRtArthadIpikAto'vadhAryama / vaikAlikAnantaraM ca yathAzakti caturvidhAhAraM trividhAhAraM dvividhAhAraM vA divasacaramaMsUryodgamAntaM pratyAkhyAti / mukhyavRttyA divase sati dvitIyabhane rAtrAvapi / nanu divasacaramaM niSphaLamekAsanAdikenaiva gatArthatvAt ? naivaM / ekAsa(za)nAdikaM saMSTAyAMkAram, etaccaturAkAram , ata AkArANAM saMkSepakaraNAtsaphalamevedam / nipiddharAtribhojanAnAmapi divasazeSe kriyamANatvAtsmArakatvAcca / phalavadevetyAvazyakalaghuchattau / idaM ca sukaraM bahuphalaM ca / dazArNapure bhAvikA vaikAlikaM kRtvA divasacaramaM pratyahaM pratyAkhyAti / tatpatizca mithyAk sAyaMkRtavaikAliko na hi kazcidrAtrau Skke iti mahatpatyAkhyAnamidamityAdyupahasati / anyadA tenApi divasacaramaM pratyAkhyAtaM bhakSyasIti patnyA nivAraNepi, rAtrau samyagdRSTisurI parIkSAzikSArtha svasarUpeNa ghRtapUrAdilaMbhanamAninye / patnyA sa niSiddho'pi lolyAttatvAdana devatayA tathA zIrSe mahato yathA dRggolau bhuvi petatuH / mApayazo bhAvIti kAyotsarge zrAdI tasthau / tatastadvirA surI mArya zrIzrAddhavidhiprakaraNama 103
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANaiThakasya cakSuSI AnIya saMdadhau / sa 'eDakAkSa' iti khyAtaH / pratyayadarzanAt zrAddho'jani / kautukAcaM draSTuM loke samAgacchati tamAmnA puramapyeDakAkSaM jajJe / taddarzanAd bahavaH zrAdA jajhire / iti divasacarame eDakAkSabAtam // tataH sandhyAyAmantyamuhUrtarUpAyAmastamayati sUrye'rdrabimbArdarvAk punarapi tRtIyavAraM yathAvidhi jinaM pUjayati / iti zrItapAgacchAdhipazrIsomasundarasUri-zrImunisundarasUri-zrIjayacandrasUri-zrIbhuvanasundarasUriziSyazrIratnazekharasUriviracitAyAM zrIvidhikaumudInAmnyAM zrAddhavidhiprakaraNavRttI dinakRtyaprakAzakaH prathamaH prakAzaH / 25 zrAddhavidhiTattau prathamaH prakAzaH samAptaH -- - - - - // aham // dvitIyaH prakAzaH uktaM dinakRtyaM sAMprataM rAtrikRtyamAha-'padikamai ci' tataH zrAdaH sAdhupArSe pauSadhazAlAdovApyatanapA mamAjenApUrva sAmAyikakaraNAdividhinA pratikrAmAta, SadvidhAvazyakalakSaNaM pratikramaNaM karoti / tatra sthApanAcAryasthApanAmukhavanikArajoharaNAdidharmopakaraNagrahaNasAmAyikakaraNAdividhiH zrAdamatikramaNasUtravRttau kazcidukta ityatra nocyate / pratikramaNaM ca'samyaktvAdisarvAticAravizukhyartha pratidivasamubhayasandhyamApa vidheyaM zrAdenAbhyAsAdyaya ca / yathAbhadrakeNApi jAtu niraticAratve'pi tRtIyavaidyauSadhakalpamavazyaM karttavyamidaM / yadArSa-"sapaDikamaNo dhammo, purimassa ya pacchimassa yA jinnss| majhimagANa jiNANaM, kAraNa jAe paDikkamaNaM ||1||"'kaarnnjaae ci' atIcArAbhAve pUrvakovyAmapi na matikrAmanti, atIcAre madhyAhne'pi kuryurityayaH / " vAhimavaNei bhAve, kuNai abhAve' tayaM tu pddhmNti| biiamavaNei na kurNai, taiaMtu rasAyaNaM hoi // 2 // ' rasAyaNaM ti" rasAyanaM sadbhAve vyAdhi harati / tadabhAve'pi sarvAGgINapuSTisukhabalavRdiheturanAgatavyAdhipratibandhakaM ca / evaM pratikramaNamapi sadbhAve'ticArAn vizodhayati / tadabhAve cAritradharmapuSTiM karoti / atra kavidAha-zrAvakasyAvazyakacUryuktasAmAyikavidhireva pratikramaNam / SadvidhatvasyobhayasandhyamavazyakaraNIyatvasya cAtraiva ghaTamAnatvAt / tathAhi-"sAmAyi iyo patikramya kAyotsarga ca vidhAya caturviMzatistavaM bhANatvA vandanaca datvA zrAvakaH pratyAkhyAnaM karoti" iti pavidhatvam / "sAmAiamubhayasaMjhaM" iti vacanAdasya ca kaalnytymiti| atrocyatena samIcInamidaM SaDvidhatvasya kAlaniyamasya cAtrA~siddhatvAt / tatra tAvattavAbhimAyeNApi cUrNikRtA sAmAyikaryApathamatikramaNavandanakAnyeva sAkSAharzitAnina shessaanni|ttraapiiryaapytikrmnnN gamanAgamanaviSayaM novshykturyaadhyynruupm| "gamaNAgamaNavihAre, sutte vA sumi NadaMsaNe raao|naavaa naisaMtAre, iriAvahiApaDikkamaNaM // 1 // " ityAdivacanAt / atha sAdhvanusAreNa zrAvakasthairyApathapatikramaNe kAyotsargacaturviMzatistavAvapi daryate / tarhi tadanusAreNa kiMna pratikramaNamapi tasyocyate / kiMca-" asai sAhuceiyANaM posahasAlAe vAsagihe vAsAmAiyaM vA AvassayaM vA karei" ityAvazyakacUrNAvapi sAmAyikAdAvazyakaM pRthguktN| tathA sAmAyikasya nakAlanaiyatyam / "jatya vA vIsamai atthaivA nivvAcAro savvattha karei" tathA "jAhe khaNiotAhe karei to senabhanjaI" iti cUrNivacanamAmANyAt / 'sAmAiamubhayasaMjhaM' iti tu sAmAyikamatimApekSaM, tatraiva tatkAlaniyamasya zrUyamANakhAt / anuyogadArasUtretu sphuTaM zrAvakasyApi pratikramaNamuktaM / yathA-"samaNe vA samaNI vAsAvae vA sAviAvAtacitte tammaNe tallesetadajyavasietacivvajjhavasAe tadahovautte tadappiakaraNe tabbhAvaNabhAvie umao kAlamovassayaM krei"| tathA tatraiva-"samaNeNa sA ya, avassakAyabvayaM havai jamhA / aMto' ahonisassa ya tamhA 'AvassayaM nAma ! 1 // " tasmAtsAdhuvat zrAdenApi zrIsudharmasvAmyAdipUrvAcAryaparaMparAyAtaM pratikramaNaM kAryam / mukhyatacyA dvisandhyaM divasanizAkRtapAtakavizudihetutvena mahAphalatvAt / yadabhyaSimahi-"aghaniSkramaNaM bhAvadviSadokramaNaM ca sukRtasaMkramaNam / muktaH kramaNaM kuryAd dviHpratidivasaM pratikramaNam // 1 // " 104 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrUyate hi dilyA zrAddhaH kazcid dvisandhyapratikramaNAbhigrahI kizcinnRpavyApAranimittaM suratrANena sarvAGgaM nigaDitaH kArAgRhe kSiptaH / laGghane jAte'pi sAyaM pratikramaNArtha rakSakebhyaH svarNaTaGkakaM mAnayitvA' ghaTIdvayAvadhi hastanigaDakarSaNapUrva pratikramaNaM cakre / evaM mAsena SaSTiM sauvarNaTaGkakAn pratikramaNArthameva padade / tanniyamadA_svarUpaM jJAtvA tuSTena nRpeNa muktaH paridhApitaH' mAgvadviziSya sanmAnitazca / evaM pratikramaNaviSaye yatanIyaM / tacca paJcabheda-daivasikaM, rAtrika, pAkSika, cAturmAsika, sAMvatsarikaM ceti / eSAM kaalstuutsrgennaivmuktH| " addhanibur3e vidhe, suttaM kaTThati gIyatthA / iavayaNapamANeNaM, devasiyAvassae kAlo // 1 // " rAtrikasya caivaM-" Avassayassa samae, niddAmudaM cayaMti AyariA / taha taM' kuNati jaha dasa, paDilehANaMtaraM sro||1||" apavAdatastu daivasikaM divasatRtIyapraharAdainvarddharAtraM yAvat / yogazAstrahattau tu madhyAhnAdArabhyAIrAnaM yAvadityuktaM / rAtrikamarddharAtrAdArabhya madhyAhnaM yAvat / uktamapi-" ugghADaporisiM jA, rAiamAvassayamsa cunnIe / vavahArAbhippAyA, bhaNaMti puNa jAva'purimaDheM // 1 // " pAkSika-cAturmAsika-sAMvatsarikANi pakSAdyante ca syuH / Aha-pAkSikaM caturdazyAM paJcadazyAM vA ? caturdazyAmiti brUmaH / yadi punaH paJcadazyAM syAttadA caturdazyAM pAkSike copavAsasyoktatvAtpAkSikamapi SaSThena syAt / tathA ca-" aTTama chaTha cautthaM, saMvaccharacAumAsaparakesu" ityAdyogamavirodhaH / yatra ca caturdazI gRhItA na tatra pAkSikaM, yatra ca pAkSikaM na tatra caturdazI / tathAhi-" aTThami cauddasIsu uvavAsakaraNaM" iti pAkSikacau~ / " so a aTThami cauddasIsu uvavAsaM karei " ityAvazyakacUrNau / cautthachaTTamakaraNe aTThamiparakacaumAsabarise ati" vyavahArabhASyapIThe / "amicauddasInANapaMcamIcAumAsa ityAdi " mahAnizIthe / vyavahAraSaSThoddezake ca"paskassa aTTamI khalumAsassa ya parikaaM muNeyavaM" ityAdi vyAkhyAyAM vRttau cUrNau pAkSikazaddhena caturdazyeva vyaakhyaataa| tadevaM nizcinumaH , pAkSikaM caturdazyAmeva / cAturmAsikasAMvatsarike tu pUrva pUrNimApaJcamyoH kriyamANe api zrIkAlikAcA ryAcaraNAtazcaturdazIcaturyoH kriyate / prAmANikaM caitatsarvasaMmatatvAt / uktaM ca kalpabhASyAdau-" asaDheNa samAinnaM, jaM katyai keNaI asAvajaM / na nivAriamannehiM, bahumaNumayameamAyariaM // 1 // " tIrthodgArAdAvapi-" sAlAhaNeNa rannA, saMghAeseNa kArio bhayavaM / pajjosavaNacautthI, cAummAsaM caudasIe // 1 // caumAsapaDikkamaNaM, parikaadivasaMmi caraviho saMgho / navasayateNauhi, AyaraNaM taM pamANaMti // 2 // " atra cAdhikavizeSArthinA pUjyazrIkulamaMDanamaripraNItavicArAmRtasaGgraho'vagAhanIyaH / pratikramaNavidhizca yogazAstravRttyantargatAbhyazcirantanAcAryapraNItAbhya etAbhyo gAthAbhyo'vaseyaH / "paMcavihAyAravisuddhihemiha sAhu sAvagovAvi / paDikamaNaM saha guruNA, guruvirahe kuNai ekovi // 1 // vaMdittu ceiAI, dAuM'caurAie kamAsamaNe / bhUnihia siro 'sayalAiAramicchokaDaM dei // 2 // sAmaiapuvvamicchAmiThAiaM (uM) kAusaggamiccAi / muttaM bhaNi palaMbia, bhuakupparadhariapahiraNao // 3 // ghoDagamAIdosehiM virahiaM to karei ussaggaM / nAhi aho jANuRs, curNgultthiakddiptttto||4|| tattha ya dharei hiae, jahakkama diNakae aIAre / pArettu NamokAreNa paDhai'cauvIsathayadaMDa // 5 // saMDAsage pamajjia, uvavisia alggbiaybaahujuo| muhaNaMtagaM ca kAyaM ca pehae paMcavIsaihA // 6 // uThiaDio saviNayaM, vihiNA'guruNo karei' kiikammaM / battIsadosarahiraM, paNavIsAvassagavisuddhaM // 7 // ahasaMmamavaNayaMgo karajuavihidhariacirayaharaNo / pariciMtai aiAre, jahakkama gurupuro viaDe // 8 // aha uvavisittu muttaM sAmAiamAi pddhiapyo| annAhI iccAi, paDhai duhao Thio vihiNA // 9 // dAUNa vaMdaNaM to, paNagAisu jaisu khAmae timi / kiikamma kariAyariamAigAhAtigaM paDhae // 10 // ia sAmAiaussaggasuttamuccaria kAussaggaThio / ciMtai ujjoadurga, caritta aiArasuddhikae // 11 // vihiNA pAria'sammattasuddhiheuM ca' paDhai' ujjoaM / taha' savvaloarahaMtaceiArAhaNussaggaM // 12 // kAuM ujjoagaraM, citiya pArei suddhasammatto / purakaravaradIvarlDa huNanimittaM // 13 // puNa paNavIsossAsaM, ussaggaM: kuNai pArae vihinnaa| to sayalakusalakiriAphalANa siddhANa / paDhaithayaM // 14 // aha suasamidiuM, suadevIe karei ussaggaM / ciMtei namokAraM, suNai va deI va tIithuiM // 15 // evaM khettamurIe, ussaggaM kuNai suNai dei thuI / paDhiUNa paMcamaMgalamuvavisai pamajja saMDAse // 16 // puvvavihiNeva pahia, putti dAUNa vaMdaNaM guruNo / icchAmo aNusaDiMti' bhANaa jAhiM to ThAi / / 17 // guruthuigahaNethuitinivaddhamANakarassarA paDhai / sakkatthava thavaM paDhia, kuNai pacchitta ussagaM // 18 // evaM tA'devasi, rAiamavi evameva navari tahiM / paDhamaM daauN| micchAmidukkaDaM paDhai sakkatthayaM // 19 // uhia karei vihiNA, ussaggaM ciMttae aujjo| bIaM daMsaNasuddhIi, ciMtae tattha imameva // 20 // taie nisAiAraM, jahakkama ciMtiUNa pArei / siddhatthayaM paDhittA, pamajjasaMDAsamuvavisai // 21 // puvvaMva puttipehaNavaMdaNamAloa' sucapaDhaNaM ca / vaMdaNa 'khAmaNa vaMdaNa gAhAtigapaDhaNamussago // 22 // tatthaya ciMtai / saMjama jogANa na hoi jeNa me' hANI / taM paDivajjAmi tavaM chammAsaMtA na kAumalaM // 23 // egAiiguNatIsUNayapi na saho na pNcmaasmvi| evaM cautidumAsaM, na samattho egamAsaMpi // 24 // jAtaMpi terasUNaM, cautIsaimAioduhANIe / jA cauyaMto' AyaMbizrIzrAddhavidhiprakaraNama 105
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAijAporisi namo vA // 25 ||jN sakkai taM hiae, dharettu pArettu pehae pottiM / dAuM baMdaNamasaDho, taM cia paccakae vihiNA // 26 // icchAmo' aNusahiMti bhaNia uvavisia paDhai tiNNi thuI / miusaddeNaM sakatthayAi to ceie / vaMde // 27 // aha parikaaM cauddasi, diNAMma puvvaM va tattha devasiaM / suttaMta paDikamiuM, to sammamimaM' kama' kuNai // 28 // muhapottI vaMdaNayaM, saMbuddhA khAmaNaM tahA loe / vaMdaNapattearakAmaNaM ca vaMdaNayamahasuttaM // 29 // suttaM abbhuTTANaM, ussaggo puttivaMdaNaM taha y| pajaMti a khAmaNayaM, taha caurotthobha vaMdaNayA // 30 // puvvavihiNeva savvaM, devasiaM vaMdaNAito kuNai / sijjasurI' ussagge, bheo saMtithayapaDhaNe a|| 31 // evaM cia caumAse, varise ajahakamaM vihI nneo| parakacaumAsavarisesu navarinAmaMmi nANattaM // 32 / / taha ussaggojoA, bArasavIsAsamaMgalagacattA / saMbuddhakhAmaNaM ti paNa stt| sAhUNa jahasaMkhaM // 33 / / " haribhadrAvazyakavRttau tu vandanakaniyuktigata cattAri paDikamaNe' iti gAthAvyAkhyAyAmevamuktaM saMbuddhakSamaNakaviSaye -" jahanneNavi tini devasie, parikae paMca avassaM, cAummAsie saMvaccharie vi satta avassaM" pAkSikasUtravRttau pravacanasAroddhAravRtyuktaddhasAmAcAryA cApyevamevoktaM / pratikramaNAnukramabhAvanA pUjyazrIjayacandrasUrikRtagranthAd jJeyA / iti pratikramaNavidhiH tathA AzAtanAparihArAdikena vidhinA vizrAmaNAmupalakSaNatvAtsukhasaMyamayAtrAcchAdi ca karotyarthAn munInAM vizeSadharmiSThazrAddhAdInAM ca, vizrAmaNAphalaM pAgbhavayatipazcazatIvizrAmaNAkaraNotthacakrayadhikabalabAhubalyAdariva bhAvyaM / iha sAdhubhirutsargataH saMvAdhanA na kArayitavyA, ' saMvAhaNadatapahoaNAya' iti vacanAt / dvitIyapakSe(de)sAdhubhyaH sakAzAt kArayitavyA tadabhAve tathAvidhazrAvakAderapi / yadyapi mukhyavRttyA bhagavanto maharSayo vizrAmaNAM na kArayanti, tathApi pariNAmavizuddhyA tadviSaye kSamAzramaNaM dadato nirjarAlAbho vinayazca kRto bhavati / tataH svAdhyAyaM svaprajJAnusAreNa pUrvAdhItadinakRtyA dizrAvakavidhyupadezamAlAkarmagranthAdiparAvartanarUpaM ' zIlAGgAdirathanamaskAravalakAdiguNanarUpaM vA' cittaikAgratArtha karoti / zIlAGgarathastvanayA gAthayA vijJeyaH / " karaNe joe~ sanI, iMdijhe bhUmAi samaNadhammo' a / zIlaMgasahassANaM, aTThArasagassa nipphtti||1||"'krnnott'-krnnkaarnnaanumtyH| 'joetti'-mnovaakaayyogaaH| 'sannatti' aahaarbhymaithunprigrhsNjnyaaH| 'iMdiatti' zrotracakSurghANarasanasparzanendriyANi / 'bhUmAici'-pRthivyaptejovAyuvanaspatidvitricatuSpaJceMdriyA ajIvAzca / 'samaNadhammotti " 'khaMtI maddeva ajjave, muttI tave saMjame abodhavve / sa~ccaM soaM AkiMcaNaM ca baM" ca jidhmmo||1||" pAThazcaivaM-"je no karaMti maNasA, nijia AhArasannasoiMdI / puDhavikAyAraMbhaM khaMtijuA'te'muNI vaMde // 1 // " ityAdi / etadvyaktizca yantrakAdvijJeyA / zramaNadharmarathapAThazcaivaM-" na haNei sayaM sAhU, maNasA aahaarsnnsNvuddo| soiMdiasaMvaraNo, puDhavijie khatisaMpanno // 1 // " ityAdi / evaM sAmAcArIrathakSAmaNArathAniyamarAlocanArathataposthasaMsArarathadharmarathasaMyamarathAMdipAThA api vijJeyAH / vistarabhayAttu noktAH / namaskAravalake ca paJcapadAnyAzrityaikA pUrvAnupUrvI, ekA pazcAnupUrvI, zeSA aSTAdazottaraM zatamanAnupUrvyaH / navapadAnyAzritya punaranAnupUrvyastisro lakSA dvASaSTiH sahasrA aSTau zatAnyaTasaptatizca / etatkaraNabhAvanAvyaktiH pUjyazrIjinakIrtimUripAdopajJasaTIkazrIpazcaparameSThistavAdavaseyA / evaM namaskAraparAva ne'prApi dapazAkinIvyantaravairigrahamahArogAdInAM sagho nivRttyAdiphaLaM, paratra tvanantakarmakSayAdi / yadAha:-"jaMchammAsia varisia, taveNa tivveNa jhijjhae paavN| namukkArabhaNaNupuvvIguNaNeNa 'taya khaNadreNa // 1 // " zIlAGgarathAdInAmapi guNane manovAkAyaikAgyeNa trividhamapi dhyAnaM syAttathA cAgamaH-" bhaMgiasuaM guNaMto, vaTTaitivihe vi jhANaMmIti" evaM svAdhyAyakaraNe svaparayoH karmakSayapratibodhAdayo'neke guNA dharmadAsazrAddhasyeva / sa hi pratyahaM sAyaM pratikramya svAdhyAyaM karoti, anyadAtena 'svapitA suzrAddho'pi pratikrodhanaH krodhatyAgArthamupadiSTo ruSTaH kASThamudyamba dhAvan rAtrau staMbhe AsphAlya mato dRSTAhirjAto'nyedhustamasi taM daSTumAgacchan-" tivvaMpipuvvakoDIkayaMpi 'sukayaM muhuttamitteNa / kohaggahio haNilaM, hahA ! havai bhavaduge vi duhI // 1 // " ityAdi svAdhyAyaM tatkriyamANaM zrutvA jAtiM smRtvA'nazanaM prapAlya saudharme surIbhUtaH sutasya sarvakAryeSu sAnidhya vidadhe / dharmadAsasya caivarmanyadA svAdhyAyadhyAnalInasyaiva kevalajJAnamutpede / ataH svAdhyAyaH kAryaH / tataH sAmAyikaM pArayitvA gRhaM gato dharma samyaktvamUladezaviratyAdirUpaM, sarvakRtyeSu sarvazaktyA yatanAkaraNAdirUpaM sarvathAIcaityasAdharmikavarjitavAsasthAnakusaMsargavajenAdirUpaM, namaskAraguNanatrikAlacaityavandanApUjApatyAkhyAnAdyAbhagraharUpaM, yathAzaktisaptakSetrIvittavyayAdirUpaM vA yathAyogyaM kathayatyupadizati / kalatraputramitrabhrAtRbhRtyabhAganIsnuSAputrIpautrapauzrIpitavyabhrAtRvyavaNipuprAdisvajanAnAM purastAditi zeSaH / yadinakRtyaM-" savvannuNA paNIaMtu, jai dhammaM nAMvagAhae / iha loe paraloe a, tasiM doseNa lippii||1||"jenn logahiI esA, jo corabhattadAyago / lippai so tassa doseNa, evaM dhamme viANaha // 2 // tamhA hu 'nAyatattaNaM, saddeNaM tu diNe diNe / danvao bhAvao ceva, kAyavamaNusAsaNaM // 3 // " 106 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyataH putrakalatraduhitrAdInAM yathAyogyaM vanAdi dadAti / poSyapoSaka iti vacanAt / bhAvatastu teSAmeva dharmadezanAM kroti| anuzAsanaM susthitaduHsthitatvAdicintanamityarthaH / anyatrApyuktaM-" rAzi rASTrakRtaM pApaM, rAjJaH pApaM purohite / bhari snIkRtaM pApaM, ziSyapApaM gurAvapi // 1 // " kalatraputrAdayo hi gRhakRtyavaiyagyapramAdabahulatvAdinA gurupAbai dharmamazRNvanto'pyevaM dharme pAyaH pravarttante / yathA dhanyazreSThinaH, sa hi dhanyaH purastho gurUpadezaiH suzrAdIbhUtaH sAyaM nityaM priyAcatuHputrAdIn pratibodhayati / kramAt piyA trayaH putrAzca pratibuddhAH / turyastu nAstikavatpuNyaphalaM ketyAdivAdI na budhyate / zreSThinaH tatmatibodhArtibhRzaM / anyadA pAtivezmikI suzrAvikA vRddhA pAntasamaye tena niyamitA, "surIbhUtayA tvayA matsutaH pratibodhya" iti saGketitA mRtA saudharme surIbhUtA' svadivyarddhidarzanAdinA tatsutamabudhat / evaM gRhAdhipena 'miyAputrAdayaH prtibodhyaaH| jAtvevamapi yadi te na pratibudhyante, tadA gRhAdhipasya na doSaH / yathoktam-" na bhavati dharmaH zrotuH / sarvasyaikAntato hitazravaNAt / bruvato'nugrahabujhyA vaktustvekAntato bhavati // 1 // " iti nvmgaathaarthH|| pAyaM abaMbhavirao, samae appaM karei to nidaM / nidovarame thItaNuasuittAI viciMtijA // 10 // tato dharmadezanAnantaraM samaye rAtriprathamayAmAdyatikramarddhirAtrAdirUpe ' zarIrasAtmyAdhucitazayyAsthAnaM gatvA vidhinA nidrAmalpAM karoti / kIdRzaH san / mAyo bAhulyena abrahma maithunaM tasmAdvirataH / gRhasthena yAvajjIvaM brahmavrataM pAlayitumazaktenApi parvatithyAdibahudineSu brahmacAriNava bhAvyaM / navayauvanavayaHsthenApi brahmacaryasya mahAphalatvAt / mahAbhArate'pyuktaM -" ekarAtryuSitasyApi'yA'gatibrahmacAriNaH / na 'sA'RtusahasreNa vattaM zakyA yuddhiSThira ! // 1 // " atra nidrAmiti vizeSyaM / alpAmiti ca vizeSaNam / savizeSaNe hi vidhiniSedhau vizeSaNamupasaGkAmata iti nyAyAdalpatvamatra vidheyaM na tu nidrA, tasyA darzanAvaraNIyakarmodayena svataH siddhatvAdaprApte hi zAstramarthavadityuktaM prAg / bahunidro hi bhavadvayakRtyebhyo'pi paribhravyet / taskaravairidhudurjanAdibhyazca sulabhaparibhavaH syAt / alpanidvatvaM ca mahAnubhAvalakSaNaM / yadA-" thohAro' thovabhaNio ajo hoi thopanido a| thovopahiuvagaraNo, tassa'hu devAvi paNamaMti // 1 // " nidrAvidhizcAyaM nItizAstrAyanusAreNa-"khavA jIvAkulA isvAM bhagnA' kaSTAM malIbhasAm / pratipAdAnvitA vavidArujAtAca saMtyajet // 1 // " zayanAsanayoH kASThamAcaturyogataH zubham / paJcAdikASThayoge'tunAzaH svasya kulasya ca // 2 // pUjyordhvastho na nardAidhina cottraaNpraashiraaH| nAnuvaMzaM na pAdAntaM nAgadantaH svapet pumAn // 3 // devatAdhAmni valmIke bhUruhANAM tale'pi ca / tathA pretavane caiva'mupyAnnApi vidizirAH // 4 // nirodhabhaGgamAdhAya parijJAya 'tadAspadam / vimRzya jalamAsannaM kRtvA dvAraniyantraNam // 5 // iSTadevanamaskAranaSTapimRtibhIH zuciH / rakSAmantrapavitrAyAM zayyAyAM pRthutAjuSi // 6 // susaMvRtaparIdhAnaH sarvAhAravivarjitaH / vAmapArthe 'tu' kurvIta nidrA bhadrAbhilASukaH // 7 // vizeSakam // krodhabhIzokamadyastrIbhArayAnAdhvakarmabhiH / parIklAntairatIsArazvAsahikAdirAgibhiH // 8 // vRddhbaalaavlkssiinnaistRshuulksstvihlaiH| ajIrNimamukhaiH kAryo 'divAsvApo'pi kahicit // 9 // yugmam // vAtopacayaraukSyAbhyAM rajanyAlpibhAvataH / divAsvApaH sukhI grISme so'nyadA' zleSmapittakRta // 10 // atyAsaktyA'navasare nidrA naiva prazasyate / eSA saukhyAyuSI kAlarAtrivat paNihanti yat / / 11 // prAkaziraHzayane vidyA dhanalAbhaca dakSiNe / pazcime prabalA cintA mRtyuhAnistathottare // 12 // " AgamoktavidhistvevaM / caityavandanAdinA devagurunamaskArakaraNaM / caturvidhAhArAdipatyAkhyAnoccAraNaM / granthisahitena sarvavratasaMkSeparUpadezAvakAzikavratasvIkaraNaM ca / yaduktaM dinakRtye-"pANivahamusadittaM, mehuNadiNalAbhaNatthadaMDaM ca / aMgIkayaM ca, muttuM, savvaM 'uvabhogaparibhogaM // 1 // gihamajjhaM 'muttaNaM, disigamaNaM muttumasagajUAI / vayakAehiM na kare, na kArave gaThisahieNaM ||2||"'paannivhtti 'muktvA' mazakayukAdIniti vAkyaM dvitIyagAthoktaM prANAtipAtamityatra saMbadhyate / tatazca pANAtipAtamaniyatamekendriyamazakayUkAdIna muktvA AraMbhajasAparAdhatrasaviSayaM ca / evaM mRSAvAdittAdAnamaithunAnyapi / tathA dinalAbha prAtarvidyamAnaH parigraho dinalAbhazca na niyamitaH, idAnIM tu tamapi niyacchAmItyarthaH / anarthadaNDaM tathAGgIkRtaM zayanAcchAdanAdi muktvA' sarvamupabhogaparibhogaM gRhamadhyaM muktvA dizigamanaM ca manaso nirodhdhumazakyatvAdvAkAyAbhyAM na karomi na kArayAmi ca' pranthisahitena yAvantaM kAlaM granthi na mocayAmItyarthaH / evaM dezAvakAzikasvIkaraNaM mahAphalaM, maharSivad bhRzaM niHsaGgatAdihetutvAt / tacca vaidyajIvavAnareNa yathA prANAnte'pi niyUdaM nistulaM ca tatphalamogAmibhave prAptaM / tathAnyenApi vizeSaphalArthinA mukhyavRttyA nirvAhyaM / tathA nirvAhumazaktau tvanAbhogAyokAracatuSka caturthAkAreNa pradIpanAdisaGkaTe tanmocane'pi na bhnggH| vaidyajIvavAnaravRttAntastvasmatkRtAdIcArapradIpagranthAdevadhAryaH / tathA catuHzaraNapratipattiH / sarvajIvarAzikSamaNASTAdazapApasthAnakavyutsarjanaM, duSkRtagaINaM, sukRtAnumodanaM / " jai me hujja pamAo, imassa dehassa ' imAi rayaNIe / zrIzrAddhavidhiprakaraNam 107
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhAramuvahideha, savvaM tiviheNa vosiriaM // 1 // " namaskArocArapUrvamanayA gAthayA triH sAkArAMnazanasvIkaraNaM paJcanamakArasmaraNaM ca svApAvasare kaaye| viviktAyAmeva ca zayyAyAM zayitavyaM na tu stryAdisaMsaktAyAM / tathA sati satAbhyastatvAdviSayaprasaGgasyotkaTatvAcca vedodayasya punarapi tadvAsanayA bAdhyeta jntuH| yathoktaM-" yathAgnisannidhAnena, lAkSAdravyaM vilIyate / dhIro'pi kRzakAyo'pi, tathA 'strIsannidhau naraH // 1 // " ' yadvAsanAyuktazca zete tadvAsanAyukta eva labhyate' yAvanna pratibudhyate' ityAptopadezaH / ataH sarvathopazAntamohena dharmavairAgyAdibhAvanAbhAvitenaiva ca nidrA kAyoM, yathA kusvapnaduHsvapnopalaMbhAdiparihAreNa dharmamayasvapnopalaM bAyeva syAt / evaM nissaGgatAdyAtmakatve suptasya parAyattatvAdApadAM bahutvAdAyuSaH sopkrmaatphrmgtevicitrtvaacc| jAtvAyuHsamAptiH syAttadApi sugatibhAgeva bhavet, 'ante yA matiH sA gatiH' iti vacanAt / kapaTasaMyatahatapauSadhikodAyinRpavat / athottarArdavyAkhyA-tataH pariNatAyAM rAtrau nidrAyA uparame vyapagame satyanAdibhavAbhyAsaratyollasadurjayakAmarAgajayArtha strItanorazucitvAdi vicintayet / AdizabdAjjambUsvAmisthUlabhadrAdimaharpisudarzanAdisuzrAddhAdInAM duSpAlazIlapAlanaikAgratAM kaSAyAdidoSajayopAyaM bhavasthiteratyantaduHsthatAM dharmyamanorathAMzca vicintayat / tatra strIzarIrasyApAvitryajugupsanIyatvAdi sarva pratiM / taduktaM pujyazrImunisundaramUripAdairadhyAtmakalpadrume -"cAsthimajAntravasAMsramAMsAmedhyAyazuryasthirapudgalAnAm / strIdehapiNDAkRtisasthiteSu, skaMdheSu kiM pazyasi ? ramyamAtman ! // 1 // vilokya 'dUrasthamamedhyamalpaM, jugupsase ' moTitanAsikastvam / bhRteSu taireva vimUDha ! yoSAvapuSSu tatkiM kuruSe'bhilASam ? // 2 // amedhyabhakhAbahurandhraniryan , malAvilodyatkRmijAlakIrNA / cApalyamAyAnRtavaJcikA strI, saMskAramohAnnarakAya bhutaa||3||" saGkalpayonizca trailokyaviDaMbako'pi saGkalpatyAge sujaya eva / tadAha-" kAma! jAnAmi te rUpaM, saMkalpAMtkila jAyase / na tvAM saGkalpayiSyAmi, na ca me tvaM bhaviSyAsa // 1 // " navapariNItamahebhyakanyASTakamatibodhayitanavanavatikAJcanakoTiparihartazrIjambUsvAminaH sArdhadvAdazakAJcanakoTIH , kozAvezyAsaktyA vilasitavataH sapattizrAmaNyasya kozAharye / caturmAsIsthitasya zrIsthUlabhadrasyAMbhayArAjJIvihitavividhAnukUlapatikUlopasagairapi svalpamapya'kSubdhamanaskasudarzanazreSThyAdezca dRSTAntAH spaSTA eveti na vitanyante / kaSAyAdidoSajayopAyastattaddoSapratipakSasevAdinA syAt / tatra krodhaH kSamayA, mono mArdavena, mAyA Arjavena, lobhaH santoSeNa, rogo vairAgyeNa, dveSo maitryA, mohI vivekena, kAmaH strIzarIrAMzaucabhAvanayA, matsaMraH parasaMpadutkarSe'pi cittAMbAdhayA, viSayAH saMyamena, azubhamanovAkAyayogAH guptitrayeNa, pramAdo'pramAdena, aMviratirviratyA ca sakhena jIyante / na cedaM takSakazIrSamANigrahaNapIyUSapAnAdyupadezavadezakyAnuSThAnamityAMzaMkyaM / munyAdInAM tattadopaparihAreNa / guNaikamayatvabhavanadarzanAt / dRDhamahAricilAtIputrarauhiNeyAdInAM jJAtAnyapi pratItAnyeAtra / uktamapi-"gatAye pUjyatvaM prakRtipuruSA eva khalu te, janA doSatyAge janayata samutsAharmatulam / na sAdhUnAM kSetra na ca bhavati naisargikamidaM. guNAn 'yo yo dhatte sa sa bhavati sAdhubhejata tAn // 1 // ho ! snigdhasakhe ! viveka ! bahubhiH prApto'si puNyarmayA, gantavyaM katiciddinAni bhavatA nAsmatsakAzAt kacit / tvatsaGgena karomi janmamaraNocchedaM gRhItatvaraH, ko jAnAti punastvayA sahamama syAdvAna vA saGgamaH // 2 // guNeSu yatnasAdhyeSu yatne cAtmani saMsthite / anyo'pi guNinAM dhurya iti jIvan saheta kaH ? // 3 // gauravAya' guNA eva na tu jnyaateyddmbrH| vAneyaM gRhyate puSpamaGgajastyajyate mlH||4|| guNaireva mahatvaM syAbauGgena vayasApi vA / daleSu ketakInAM hi laghIyassu sugandhitA // 5 // " kaSAyAdhutpattinimittadravyakSetrAdivastuparityAgenApi tattadoSaparityAgaH syAt / uktaMca-" taM vatthu muttavvaM, jaM pai uppajjae ksaayggii| taM vatthu ghetta, jatthovasamo kasAyANaM ||1||"shryte'pi cnnddrudraacaaryH| prakRtikrodhanaH krodhotpattiparityAgAya ziSyebhyaH pRthageva sthityAdi cakre / bhavasthitaratyantaduHsthatA gaticatuSke'pi prAyo duHkhamAcuryAnubhavAdbhAvanIyA / tatra'nArakatiracA duHkhaikabAhulyaM pratItaM / Aha ca-" sattasu khittaviyaNA, annunakayAvi paharaNehiM viNA / paharaNakayAvi paMcasu tisu paramAhammiakayAvi // 1 // acchinimIlaNamittaM, natthi suhaM dukameva aNubadaM / narae neraiyANaM, ahonisaM paccamANANaM // 2 // ja narae neraiA, durUM pAvaMtigoamA ! tikaM / taM puNa nigoamajjhe, aNaMtaguNiyaM muNeavvaM // 3 // tiriaaksNkusaaraa|" ityAdi / mAnuSyake'pi garbhajanmajarAmaraNavividhArtivyAdhidausthyAdyupadravairduHkhitaiva / devatve'pi cyvndaasypraabhvedibhiH| Uce ca"muIhiM aggivaNNAhiM, saMbhiNNassa nirNtrN| jArisaM goamA'durakaM, gabbheadvaguNaM tao // 1 // gabbhAonIharaMtassa, joNIjaMtanipIlaNe / sayasAhassioM duskaM, koDAkoDiguNaM pi' vA // 2 // cAraganirohavahavaMdharogadhaNaharaNamaraNavasaNAI / maNasaMtAvo ayaso, viggovaNayA'ya' mANusse // 3 // ciMtAsaMsAvehi a, dAriddaruAhiM' duppauttAhiM / laddhaNa vi mANussaM, maraMti keI sunimvinnA // 4 // IsAvisAyamayakohamAyalobhohiM / evamAIhiM / devA vi samabhibhUA, tesiM katto suhaM nAma // 5 // ityAdi / dharmyamanorathabhAvanAM caivamaibhyadhuH-" sAvayagharaMmi varahunja, ceDao nANadaMsaNasameo / micchattamohiamaI, mA rAyA'cakavaTTI vi // 1 // kaiA'saMviggANaM, gIatthANaM gurUNa payamULe / sayaNAisaMgarahio, pavvajaM 'saMpavajjissaM // 2 // 108 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhayabheravanikaMpo, susANamAIsu'vihiaussaggo / tavataNuaMgo kaiA, uttamacariaM carissAmi // 3 // " ityAdi / iti dazamagAthArthaH // iti zrItapAgacchAdhipazrIsomasundarasUri-zrImunisundarahi-zrIjayacandrasUri-zrIbhuvanasundarasUriziSyazrIratnazekharasUriviracitAyAM vidhikaumudInAmnyAM zrAddhavidhiprakaraNavRttau rAtrikRtyaprakAzako dvitIyaH prakAzaH // // zrAddhavidhivRttau dvitIyaH prakAzaH samAptaH // akkakkakkakkarki-kakkakkakkakk -- - - // aham // atha tRtIyaH prkaashH| uktaM rAtrikRtyamaya parvakRtyamAhapavvesu posahAI, baMbhaaNAraMbhatavavisesAI / Aso a cittaaTThAhiapamuhesu viseseNaM // 11 // __vyAkhyA-parvasvaSTamIcaturdazyAdiSvAgamokteSu 'poSaM puSTiM prastAvAddharmasya dhatte iti poSadhaH' tadvatAdi zrAddhanAvazyaM kAryamiti zeSaH / yadAgamaH-" sambesu'kAlapavvesu, pasatyo jiNamae'havai'jogo / ahamicauddasIma a, niyameNa havijja posahio // 1 // " AdizabdAdapuraMpATavAdipuSTAlaMbanaiH poSadhasya kartumazakyatve 'dviSmatikramaNabahubahusAmAyikakaraNabahusaMkSeparUpadezAvakAzikavratasvIkaraNAdi kArya / tathA parvasu brahmacaryamanAraMbha AraMbhavarjanaM tapovizeSaH prAk kriyamANatapaso'dhikaM yathAzaktyupavAsAdi tapaH / AdizabdAt snAtracaityaparipATIkaraNasarvasAdhunamaskaraNasupAtradAnAdinA'pAk kriyamANadevagurupUjAdAnAdibhyo viziSya dharmAnuSThAnaM taktatkAyeM / yataH-"jai savvemu diNesu, pAlaha kiriaM / tao'havai 'lahUM / jaipuNa tahA nasakaha, tahavi hu'pAlijja paJcadiNaM // 1 // " yayA vijayadazamIdIpotsAkSayatRtIyAthaihikaparvasu / bhojananepathyAdau viziSya yatyate, tayA dharmaparvasu dharme'pi / bAhyalokA apyekAdazyamAvAsyAdiparvasu kiyadAraMbhavarjanopavAsAdikaM / saMkrAntigrahaNAdiparvasuHsarvazaktyA mahAdAnAdikaM ca kurvanti / tataH zrAddhana parvadinAH sarve viziSya pAlanIyAH / parvaNi caivsuucuH| " ahRmighAudAsipuNNimA ya, taha mAvasA havai pvvN| mAsaMmi pavvachakaM, tini apavvAI pkhNmi||1||" tyaa| "bIA paMcami'advami, egArasi'caudasI'paNa tihiio| eAo'suatihIo, goamagaNahAriNA' bhnniaa||2||biiaa duvihe dhamme, paMcami nANesu 'aTTamI kamme / egArasi aMgANaM, cauddasI caudapunvANaM // 3 // " evaM paJcaparvI pUrNimAvAsyAbhyAM saha SaTparvI ca pratipakSamutkRSTataH syAt / varSamadhye tvaSTAhikAcaturmAsakAdInyanekAni paNi / AraMmavarjanaM sarvayA kartRmaMcaktenApi svalpasvalpatarAraMbheNa parvasa bhAvyaM / saciAhArazca jIvahiMsAtmakatayAM mahAnevAraMbhaH, tato'nAraMbheti padena parvasu sabasacircAhAraparihAro'pi kAryatayA jnyeyH|-" AhAranimittaNaM, macchA gacchaMti sattarSi puDhaviM / saJcitto AhAro, na khamo maNasA vi patyeuM // 1 // " iti vacanAnityaM 'sacicAhAraH zrAdena parihAryo mukhyatayA / jAtu tathA kartumazakto'pi parvamutaM pariharet / evaM ' pavesu snAnazISodizAdhanaprayanavakhAdidhAvanaraJjanazakaTahaLAdivaMTanamUhakAdibandhanayantrAdivAhanadalanakaNDanapaMSaNapatrapuSpaphalAdivoTanasacittakhaTIvarNikAdimardanadhAnyAdilavanaliMpanamRdAdikhananamahAdiniSpAdanAyAraMbhaH sarvo'pi yathAzakti parihAryaH / nijakuTuMbanirvAhasyonyathA kartumabhaktau parSasvapi pRhiNaH kiyAnAraMbhaH syAt / sacicAhAraparihArastu svAyattatvAdinA sukaratayA karaNIya eva / gADhamAndyAdinA sarvasacittAni tyaktumazakastu nAmagrAImekAdisacicamukalIkaraNapUrva zreSanimzepasacicAni niyamayet / tathA AzvinASTAhikAcaitrASTAhikAmamukheSu parvamu vizeSeNa pUrvoktavidhividheyaH / pramukhazabdana ctumoskvaarssikaadyssttaahikaacturmaasktrysaaNvtsrpldisngrhH| uktaM ca-"saMvaccharacAummAsiema, aTThAhiAsu a tihIsu / zrIzrAddhavidhiprakaraNama 109
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ savvAyareNa laggai, jiNavarapUAtavaguNesu // 1 // " atra guNA brahmavratAdayaH / aSTAhikAmu caitrAzvinASTAhike zAzvatyau, tayorvaimAnikadevA api nandIzvarAdiSu tIrthayAtrAdyutsavAn kurvanti / yadAhuH-" do sAsayajattAo, tatthegA hoi cittamAsaMmi / aTTAhiAimahimA, bIA puNa assiNe mAse / / 1 // eAu dovi sAsaya, jattAu karaMti savvadevAvi / naMdIsaraMmi khayarA, narA ya niyaesu'ThANesu // 2 // taha caumAsiatiagaM, pajjosavaNA ya taha ya iachkN| jiNajammadirakakevalanivvANAisu asaasiaa||3||"jiivaabhigme tvevamuktaM " tatthaNaM bahave bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiyA devA tihiM caumAsiehiM pajjosavaNAe a' aDhAhiAo' mahAmahimAo' karititti / " tithizca prAtaH pratyAkhyAnavelAyAM yaH syAt sa pramANaM / sUryodayAnusAreNaiva loke'pi divasAdivyavahArAt / Ahurapi-"cAummAsiavarise, parikaapaMcaTThamIsu ' nAyavvA / tAo tihio jAsiM, udei sUro na annnnaao|| 1 // pUA paccarakANaM, paDikamaNaM tahaya niamagahaNaM ca / jIe udei sUro, tIi tihIe u kAya // 2 // udayaMmi jA tihI, sA pramANamiarIi kIramANIe / ANAbhaMgaNavatthAmicchatta virAhaNaM pAve // 3 // " pArAzarasmRtyAdAvapi-" AdityodayavelAyAM, yA stokApi tithirbhavet / sA saMpUrNeti mantavyA, prabhUtA nodayaM vinA // 1 // " umAsvAtivacaHpraghoSazcaivaM zrUyate-"kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA / zrIvIrajJAnanirvANaM, kArya lokAnugauraha // 1 // " arhatAM janmAdipaJcakalyANakadinA api parvatithitvena vijJeyAH, dvivyAdikalyANakadinAzca vishissy| zrUyate hi kRSNamahArAjena sarvaparvadinAnyArAdhayitumazaktena 'varSamadhye svAminnutkRSTa parvadinamArAdhya kinnAma' ? iti zrInemI pRSTaH prAha, " mahAbhAga ! mArgazIrSazuklaikAdazI jinendrapaJcakalyANakI pavitritA / asyAM paJcapaJcabharatairAvatakSekalyANakAnAM mIlane paJcAzat kalyANakAni syuH" / tataH kRSNana maunapauSadhopavAsAdinA taddinamArAddhaM / sataH prabhAta 'yathA rAjA tathA prajA' ityekAdazI sarvajaneSvArAdhyatayA prasiddhi prApa / parvatithipAlanaM ca mahAphale zubhAyurvandhahetutvAdinA / yadAgamaH-" bhaya ! bIapamuhAsu paMcasu tihIsu vihi dhammANuDhANaM kiM phalaM hoi ? goyamA ! bahuphalaM hoi / jamhA eAsu tihIsu pAeNaM jIvo parabhavAuaM samajiNai, tamhA tavovihANAidhammANuhANaM kAyavvaM / jamhA suhAuaM samajjigaici" / AyuSi baDhe tu dRDhadharmArAdhane'pi baddhAyurna Talati / yathA zreNikanRpasya kSAyikasamyaktvasaMbhave'pi prAk sagarbhamRgIpAte pRthag garbhapAte svaskandhAbhimukhamIkSaNe nivadaM nrkaayuH| parasamaye'pi parvasu snAnamaithunAdi niSiddhaM / yaduktaM viSNupurANe-"caturdazyaSTamI caiva, amAvAsyA ca pUrNimA / pANyetAni rAjendra ! ravisaGkAtireva ca // 1 // tailastImAMsasaMbhogI, parvasveteSu vai pumAn / viNmUtrabhojanaM nAma payAti narakaM mRtaH // 2 // manusmRtAvapi-amAvAsyAmaSTamI'ca, paurNamAsI caturdazIm / brahmacArI bhavenityamamRtau snAtako dvijaH // 3 // " ataH parvAvasare sarvazaktyA dharme yatanIyaM / avasare hi dharmakRtyaM kRtaM svalpamapyanalpaphalaM pAnabhojanAdivat / yadvaidhakazAstraM-"zaradi yajjalaM pItaM, yad bhuktaM paussmaaghyoH| jyeSTopADhe ca yatsupta, tena jIvanti maanvaaH||1|| varSAsu lavaNamamRtaM, zaradi jaLaM gopayazca hemante / zizire cAmalakaraso ghRtaM vasante gaDazcAnte ||2||"prvmhimnaa ca pAyo nirdharmiNAmapi dharme, nirdayAnAmapi dayAyAM, aviratAnAmapi viratau, kapaNAnAmapi dhanavyaye, kuzIlAnAmapi zIle, nistapasAmapi tapasi matirbhavati / dRzyate caitatsarvadarzaneSvapi saMpratyapi / tadAha" so'jayau jeNa vihiA, saMvaccharacAummAsiyasupazvA / nibaMdhasANavi havai, jesi pabhAvAo dhammamaI // 1 // " tataH parvamu paupadhAdi kAryameva / tatra pauSadhacAturvidhyAdisvarUpaM arthadIpikAyAmuktamityatra nocyate / pauSadhaM ca tredhA, ahorAtradivasa-rAtripauSadhabhedAt / ttraaymhoraatrpaussdhvidhiH| -" iha jammi diNe sAvao posa lei, taMmi diNe gharavAvAraM vajia posahasAlAe 'gahiaposahajuggovagaraNo posahasAlaM sAhusamIve vA gacchai / tao aMgapaDilehaNaM karia uccArapAsavaNathaMDile paDilehia gurusamIve navakArapUvvaM vA ThavaNAyariyaM ThAvittA iriyaM paDikkamia khamAsamaNeNa vaMdia posahamuhapatti paDiLehei / tao khamAsamaNaM dAra udbhaDio bhaNai / icchAkAreNa saMdisaha bhagavan posahaM saMdi(de)sAvemi / bIeNa posaI ThAvamitti bhaNia namukkArapuvvaM posahamuccArei / karemi bhaMte posahaM AhAraposahaM savvao'desao vA, sarIrasakAraposahaM sabao, baMbhaceraposaha savao, avvAvAraposaha savvao, caubihe posahe ThAmi, jAva ahorattaM pajjuvAsAmi, duvihaM tiviheNaM, maNeNaM, vAyAe, kAraNaM, na karemi na kAravemi, tassa bhaMte paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / evaM puttipehaNapucvaM khamAsamaNadugeNa sAmAiyaM kariya, puNo khamAsamaNadugeNa jai vAsAratto to kaTThAsaNagaM, sesaTTamAsesu pAuMchaNagaM saMdisAvia khamAsamaNadugeNa sajjhAyaM karei / tao paDikkamaNaM karia khamAsamaNadugeNa bahuvelaM saMdisAvia khamAsamaNapuvvaM paDilehaNaM karemitti bhaNiya, muhaputtiM pAu~chaNagaM pariharaNagaM ca pahia, sAviA puNa puttI pAuMchaNamuttarIaM 'kaMcugaM sADi ca pahia khamAsamaNaM dAuM bhaNai / icchakArI bhagavan paDilehaNA paDilehAvao / tao 'iccha' bhaNia ThavaNAyari pahia, Thavia khamAsamaNapuvvaM uvAhimuhapattiM pehia, khamAsamaNadugeNa saMdisAvia vatthakaMbalAi paDilehei / tao posahasAlaM pamajia kajjayaM uddharia pariThavia iriaM paDhikkamia gamaNAgamaNamAloia khamAsamaNapuvvaM maMDalIi sAhuvva sajjhAyaM ka 110 zrIzrAvidhiprakaraNama
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ rei / tao paDhai guNai 'putthayaM vA vAei jAva pauNA porisii| tao'khamAsamaNapuvvaM putti pehia taheva sajjhAyai jAva kAlavelA / jai devA vaMdiavvA huMti, to AvassiyApuvvaM ceiahare gaMtuM deve vaMdei / jai pAraNaitto to paJcarakANe punne 'khamAsamaNapuvaM pUrti pehia'khmaasmnnN'daauNbhnni| pArAvaI porisI parimaTTI vA cauhAhArako tihAhArakaovA Asi / nivieNaM AyaMbilaNaM'egAsaNeNaM'pANAhAreNa vA jA kAi velA tIe / tao deve vaMdia, sajjhAyaM karia, gehe gaMtu jai hasthasayAo bAhiM to iriaM paDikkamia, AgamaNamAloia, jahAsaMbhavaM atihiMsaMvibhAgavayaM phAsia, niccalAsaNe uvavisia, hatthapAe muhaM ca pehitA, namukkAraM bhaNia, phAsuamarattaduTTho jemei / posahasAlAe vA puvvasaMdiTThaniasayahiM ANi aM / no bhirakaM hiMDai / tao posahasAlAe gaMtuM iriaM paDikkamia, deve vaMdia, vaMdaNaM dAuM tihAhArassa cauhAhArassa'vA' paJcakAi / jai sarIraciMtAe aTTho to AvassiaMkaria, sAhuvva uvautto nijjIve thaMDile gaMtu vihiNA uccArapAsavaNaM vosiria, soaM karia, posahasAlAe AgaMtuM iriaM paDikkamia, khamAsamaNapuvvaM bhaNai, icchAkAreNa saMdisaha bhagavan , gamaNAgamaNaM AlouM ? / ' icchaM' vasatihuMtA AvasIkariavaradakiNadisi jAia, disAlo karia, aNujAjaha jassuggAhu tti' bhaNia, saMDAsae thaMDilaM ca pamajia, uccArapAsavaNaM vosirIa, nisIhiaM karia, posahasAlAe paviTThA, AvaMtajaMttehiM jaM khaMDiaM, jaM virAhiaMtassa micchAmi dukkaDaM / tao sajjhAyaM karei / jAva pacchimapaharo / tao 1. cauhArakao ' ityapi / 2 tihArakao' ityapi pAThaH kvacit / khamAsamaNeNa paDilehaNaM karomi / biieNa 'posahasAlaM pamajjemi ci' bhaNia, sAvao'putti pAuMchaNaM pahiraNaM ca pehei / sAviA puNa putti pAuMchaNaM sADiaMkaMcugamuttariaMca pehei / tao'ThavaNAyari, pahia posahasAla pamajjia, khamAsamaNeNa uvahimahapatti pehia, khamAsamaNeNa maMDalIe jANuDio sajjhAyaM kariya, vaMdaNaM dAu'paJcakANaM karia, khamAsamaNadugeNa uvahiM saMdisAvia, vatthakaMbalAI pehia, jo abhattaTThI so samvovahi aMte pahiraNaM / sAviA gosevva uvahiM pehei / kAlavelAe puNa khamAsamaNapunvaM sijjAe aMto bahiM ca' bArasa bArasa kAia uccArabhUmIo pehei / tao paDikamaNaM karia, sai saMbhave sAhUNaM vissAmaNA khamAsamaNaM dAuM sajjhAyaM karei / jaavporisii| tao khamAsamaNapuvvaM icchAkAreNa saMdisaha bhagavan bahupaDipunA porisa rAIsaMthArae ThAmi / tao deve vaMdia, sarIraciMtaM sohia, savvaM bAhiruvahiM pahia, jANuvari saMthAruttarapaTTa melia, jao pAe to bhUmi pamajjia, saNiyaM saMtharai / tao vAmapAeNaH saMthAraM saMghaTTia, putti pehizra, nisIhI 3 namo khamAsamaNANaM aNujANaha jiTTajjatti bhaNaMto saMthArae uvavisia, namukkAratariaM tibhivAre sAmAiaMkaDDia,-" aNujANaha paramagurU, guruguNarayaNehiM bhUsiasarIrA / bahupaDipunA porisi, rAIsaMthArae ThAmi // 1 // aNujANaha saMthAraM, bAhuvahANeNa 'vAmapAseNaM / kukkaDipAyapasAraNa, aMtaraMtu pamajjae bhUmi // 2 // saMkoiya saMDAsaM, uvvaTTate a kaaypddilehaa| davvAiuvaogaM, uusaasnirNbhnnaaloe||3|| jai me hujja pamAo, imassa dehassa imAi rayaNIe / AhAramuvahidehaM, savvaM tiviheNa vosirisaM // 4 // " cattAri maMgalamiccAibhAvaNaM bhAviSa, namukAraM sumaraMto raoharaNAiNA zarIragaM saMthAragamu(ssu)variM pamajjia, vAmapAseNa bAhuvahANeNa suai / jai sarIraciMtAe aho to saMthArayaM aneNa saMghaTTAvitra, AvassiraM karia, punvahia,thaMDile kAiaM vosiria, iriaM paDikkamia, gamaNAgamaNamAloia, jahantreNa vi tinigAhAo sajjhAia, namukkAraM sumaraMto taheva suai / pacchima jAme paDibuddho iriaM paDikamia, kusumiNadusumiNakAussaggaM ciivaMdaNaM ca kAuM, AyariAI vaMdia, sajjhAyaM karei / jAva paDikkamaNavelA, tao puvvaM va paDikkamaNAi jAca maMDalIe sajjhAyaM karia, jai posahaM pAriukAmo to khamAsamaNeNaM icchAkAreNa saMdisaha muhapatti paDilehemi / gurU bhaNai, 'paDileha(heha) / tao putti pehia, khamAsamaNeNa bhaNai / icchAkAreNa saMdisaha bhagavan posaha pAralaM, ? gurU bhaNai, puNovi kAyavvaM ' / bIeNa bhaNai, posahaM pArizra / gurU bhaNai, 'Ayaro na muttavyo ! / tao uddhaDhio namukkAraM bhaNia, jANuDio bhUmihiAsiro bhaNai / " sAgaracaMdo kAmo, caMdavaDiso sudaMsaNo dhano / jesiM posahapaDimA, akhaMDiA jIvite vi ||1||dhnaa salAhaNijjA, sulasA ANaMda kAmadevA ya / josi pasaMsai bhayavaM, daDhavvayattaM mahAvIro // 2 // " posahu vidhiiM liaM, vidhiI pArizra, vidhi karatAM jai kAMi avidhi khaMDana virAdhana mani vacani kAI karI tassa micchAmi dukddN| evaM sAmAiyaMpi / navaraM-"sAmAiavayajutto, jAva'maNe hoi niyamasaMjutto / chidai 'asuhaM kammaM, sAmAiya j(ji)ttiaavaaraa||1||chumttho mUDhamaNo, kittimittN'c'sNbhri'jiivo| jaMcana sumarAmi ahaM, micchAmi(me)dukkarDa tassa // 2 // sAmAiaposahasaMThiassa jIvassa jAijo kAlo / so saphalo' bodhavvo, seso'saMsAraphalaheU // 3 // " tao'sAmAikavidhi liaM icAi bhaNai / evaM divasaposahapi / navaraM, jAva divasaM pajjuvAsAmitti bhannai / devasiAi paDikkamaNe kae pAreu kappai / rattiposahaMpi evaM / navaraM-majjhanhAo parao jAva divasassa aMto muhutto tAva dhippai / tahA divasasesaM ratiM pa zrIzrAddhavidhiprakaraNam 111
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ jjuvAsAmitti bhabai / posahapAraNae sAhusaMbhave niamA atihisaMvibhAgavayaM phAsisa, pAreavvaM / iti possdhvidhiH||" evaM pauSadhAdinA parvadinamArAdhyaM / atra jJAtamitthaM / dhanyapure dhanezvaraH zreSThI, dhanazrIH patnI, dhanasAraH sutH| zreSThI paramAItaH sakuTuMbaH pratipakSa SaTaparvI vizeSAraMbhavarjanAdinA, pratimAsaM SaTparvI ca, cAuddasamuddipUnimAsiNIsu paDipuNNaM posaI pAlemANA' iti paJcamAne tulikAnagarIzrAdavarNane moktatvAt, pauSadhAdinA yathAvidhi pAlayati / anyadASTamIpauSadhe zreSThI nizi zUnyagRhe pratimAsthaH zakreNa dharmadAyeM prazaMsito mithyAkmureNa parIkSitaH / prathama mitrarUpeNa svarNakoTinidhigrahaNAnumatyayamatyethe pRSTastata: patnIrUpeNAliGganAdinApyatyaye kadarthitaH / tato nizIthe'pi prAtastyamabhAprabhAkarodramAtapAdidarzanapUrva pauSadhapAraNAdyathai priyAputrAditattaduktizrAvaNAdibhirapi svAdhyAyasmaraNAnusAreNa nizIthaM jAnanaMbhrAntaH / tataH pizAcarUpeNa kRtyotpATanaghAtocchAlanazilAsphAlanAbdhimadhyakSepAdimatikUlopasagaiH prANAntikairapi na kSubdhaH / yataH" diggajakUrmakulAcalaphaNipativighRtApi calati vasudheyam / pratipanamamalamanasAM, na calati puMsAM yugAnte'pi // 1 // " tatastuSTo'smISTaM yAcasveti tenokto'pi dhyAnAntaraM na dadhau / tatastenAtituSTenAsaGkhyakoTirairatnadRSTyAdimahimA tadgRhe cakre / tanmahimnAneke janAH parvapAlane sAdarA jajJire / viziSya ca rAjJaH prasAdacittA eko rajakastailikaH kauTuMbikazca SaTpA svasvAraMbhavarjinaH , tAMzca zreSThI navyasAdharmikatvena pAraNe sahabhojanaparidhApanayathAvilokyamAnanirargaladraviNArpaNAdinA bhRzaM sanmAnayati / yataH- "na yataM karei mAyA, neva piA neva baMdhuvaggo a / jaM vacchalaM sAhammiANa sussAvago kuNai // 1 // " tatparicayAt te'pi samyagdRzo babhUvuH / yataH-" suMdarajaNasaMsaggI, sIladaridaMpi kuNai sIlaDhuM / jaha merugirivilagaM, taNapi knngttnnmuvei||1||" anyadhuzca kaumudImahobhAvInya(tya)caiva dhAvanIyAnItyuktvA caturdazyAM rAjJo rAjInAM ca vAsAMsi dhAvakasya dhAvanAyArpitAni nRpanaraiH / tenoktaM parvasu mama sakuTuMbasya vastradhAvanAdyAraMbhe niyamo'sti tairuktaM " nRpAjJAyAM ko niyamaH ? AjJAbhaGge pANAntiko'pi daNDo bhAvI / " tataH svajanairanyaizca bhRzaM prerito'pi zreSThinApi nRpadaNDe mA dharmAdyapabhrAjanAhAnyAdi bhUditi 'rAyAbhiogeNaM' ityAMkArAdiyuktijJApane'pi dADhya vinA kiM'dharmeNeti sa dhAvaka IdRksaGkaTe'pi dhAvanaM nAnumene / nRpanarairyugrAhito rAjApi ruSTa AjJAbhaGge prAtaHsakuTuMbo'pi sa nigrahiSyate iti vAg, (avag) daivAnizi zUlavyathayA tathA vyAthito yathA pure'pi hAhAkAro jajJe / evaM dinatrayaM gataM / dharmaprabhAvAniyUMDhaparvaniyamaH so'pi pratipadi dhAvitAni, dvitIyAyAM mArgitAnyarpitavAn / evaM gADhavilokyamAnabahutailArtha caturdazyAM ghANIvAhanAdeze tena parvaniyamadAyoktau nRpakope paracakrAgamanasasainyanRpasaMmukhagamanayuddhatajjayAdivayagryeNa / hAlikasya tvaSTamImuhUrte nRpAdihalakheTanAdeze tathaiva nRpakope tatkAlanirantaravRSTayA sukhaM parvaniyamanirvAho'bhUt / evamakhaNDaparvaniyamapAlanapuNyena te trayo'pi kramAnmRtAH / SaSThe svarge surAzcaturdazasAgarAyuSo babhUvuH / zreSThI tu dvAdaze, catuNo maitrI / ' tvayA prAgvadvayaM pratibodhyA' iti ca svacyavanasamaye tribhiH zreSThisuraH svIkAritaH / trayo'pi tatazzyutAH pRthak pRthaga nRpakule'vatIrNA dezAdhipAH prauDhanRpA dhIravIrahIrAkhyA jjnyire| tatra dhIrapure ekasya zreSThinaH parvasu sarvadA sarvatra sarvAGgINo lAbhaH syAdanyadA tu hAnirapi / tena jJAnI pRSTaH proce, 'tvayA pAga bhave dausthye'pi niyamabaddhatayA yathAzakti parvadinAH samyak pAlitAH / anyadA'tu'kSaNikatvAdiyoge'pyAlasyAdinA pramadvaro'bhUH puNyakArye / tenAtra bhave tathA bhavet / taduktaM-" na taM corA vilumpanti, na taM aggI viNAsae / na taM jUevi hArijA, jaM dhammami pmtto||1||" tataH sa sakuTuMbaH puNyakRtyeSu nityamapramattaHsarvazaktyA sarvapANyArAdhayati / vyavahArazuddhyA vANijyAdyapi svalpasvalpatarAraMbhaM dvitIyAdiparvasveva vidhatte na tvanyadA / grAhakA api sarve vizvastAstasyaiva pArce vyavaharaMti na tvanyeSAM / evaM svalpadinairanekakanakakoTIzvaro jajJe / "poSakAH svakulasyaite, kAkakAyasthakurkuTAH / svakulaM ghnanti catvAro, vaNig zvAno gajA dvijAH // 1 // " iti mAtsaryAda nAryairanyairvaNimbhirranekakanakakoTInidhilabdha iti paizunye kRte rAjJA pRSTaH prAha-mayA sthUlamRSAvAdAdattAdAnAdi gurupArdhe niyamitaM / tato dharmadhUrto'yamiti vaNigagirA rAjJA svaM lAtvA saputro'pyasau svasaudhe sthApito dadhyau / adya pazcamIparvasabhAvAvazyaM mama kathamapi lAbha eva bhAvIti / prAtarnupaH sarva svakozaM riktaM zreSThigRhaM ca sarvatopa maNisvarNAdibhirbhUtaM dRSTrA vismito viSaNNazca taM kSamayati sma, praznayati sma ca-zreSThin ! kathamidaM dhanaM tvadgRhe 'gataM ? so'pyoha, svAmitrahamapi na jAne / paraM parvaNi 'puNyamahimnA me lAbha eva bhavatItyAdi samyak svarUpoktau parvamahimazrutyA jAtajAtismRtiH kSitipatirapi SaTparvIpAlanaM yAvajjIvaM svIcakre / vardhApayAMcakre ca tadaiva kozAdhyakSeNa kozAH sarve saMpratyeva pUryante sma / prAdRSeNyapravAhapUreNeva padmAkarA iti / tato'tivismitamudite kSmAdAyate calatkuNDalAyAbharaNabhAsuraH suraH sphuTIbhUya bhASate sma / bho bhUpate ! upalakSayasi'mA ' prAgbhavamitraM zreSThisuraM ? mayA mAgvAgbaddhatayA tvatmatibodhAya parvAdinaiSThikamaSThazrISThisAnidhyAya caitad vyadhAyi, tasmAddharme mA kApi pramAdIH / yAmyatho tailikahAlikanRpayo|dhAyetyuktvA gatastayoryugapat prAgbhavaM svapnAntaradarzayat / tatastAvapi jAtajAtismRtI samyak zrAdadharma viziSya ca SaTpImArAdhayataH, trayo'pi te nRpAH zreSThisuragirA svasvadeze'mAripravartanaM, sarvavyasananivarttanaM, sthAne 112 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAne navyacaityAMrcAyAtrAsAdharmikavAtsalyAdinirvarttanaM, parvaNo'rvAg dine paTahoghoSaNApUrva sarvaparvasuHsarvajanebhyaH sarvAGgINadhamakarmanirmApaNaM ca tathA vyadhuryathaikacchatrIbhUtazrInainadharmamahimnA satatamavahitaSThisurasAnidhyena teSAM dezeSvItidurbhikSasvaparacakrabhItivyAdhyAzivadausthyAgrupadravAstIrthakaravihArabhUmAviva svapne'pi 'nAbhUvan / dharmamahimnA hi kinAma ' dussAdhamapi na susAdhaM ? evaM sukhadhamaikamayIM rAjyazriyaM suciraM paribhujya'trayo'pi saha pravrajya'mAjyatapobhirdAgeva kevalajJAnamupAya' sthAne sthAne zreSThidaivatavitanyamAnAnaHsamAnamahimAnaH prAyo nijanidarzanopadezairukmapi sarvaparvasu 'dharmasAmrAjyamucairvistArya 'nAnAbhavyajanAn nistAryanitimiyarati sma / zreSThisuro'pyacyutAt cyutaH mauDhanRpIbhUya bhUyaH parvamahimazrutyA jAti smRtvA dIkSAM gRhItvA tathaiva nirvRtaH / iti parvatiyau kathA // ityekaadshgaathaarthH|| - iti zrItapAgacchAdhipabhIsomasuMdarasUri-zrImunisuMdarari-zrIjayacaMdrasari-zrIbhuvanasuMdarasUriziSya-bhIratnazekharasariviracitAyAM vidhikaumudInAmnyAM zrAdavidhiprakaraNavRttau parvakRtyaprakAzakastRtIyaH prkaashH| zrAddhavidhivRttau tRtIyaH prakAzaH smaaptH| llll ll ll ll llku // aham // atha caturthaH prkaashH| ukta parvakRtyamatha caturmAsIkRtyaM gAyAnAha __ pazcaumAsaM samucia, niamagaho pAuse viseseNa / yena parigrahaparimANaM pratipamaM syAttena tabhiyamAH praticaturmAsakaM saMkSepyAH / yena tu tantra pratipannaM, tenApi praticatumasika caturmAsyAM caturmAsyAM samucitA yogyA ye niyamA abhigrahAsteSAM grahaH svIkAraH kAryaH / prAdRSi varSAcaturmAsyAM punaviSezeNa savizeSa samucitaniyamA prANAH / tatra ye niyamA yadA bahuphalA ' yabhiyAgrahaNe ca bahuvirAdhanAdharmApabhrAjanAdirdoSaste' tadA samucitAH / yathA varSAsu shkttkhettnnissedhaadi| vAdalAMmdadRSTyAdinelikAdipAte rAjAdanAMmratyAgAdi c| dezapuragrAmajAtikulavayovasyAcapekSayA vA samucitatvaM niyamAnAM jJeyaM / te ca dvidhA, durnirvAhAH 'musa ninAM vyApAriNAM cAviratAnA sacittarasazAkatyAgasAmAyikasvIkArAyA dunirvAhAH / pUjAdAnAcAzca munivAhAH / ni:svAnAM tu vaiparItyaM / cittaikAmye ca sarveSAM munirvAhA eva / cakrizAlibhadrAdInAM dIkSAdikaSTavat / tadgadanti-"tA tuMgo merugirI, mayaraharo tAva hoi duttAro / tA visamA kajjagaI, jAva na dhIrA pavajjati // 1 // " evaM ca durnirvAhAn niyamAn svIka mazakto'pi sunirvAhAna svIkuryAdeva / yathA mukhyavRttyA varSAsu sarvadiggamananiSedha ucitaH / kRSNakumArapAlAdivat / tardazaktau yadA yAsu dikSu gamanaM vinApi nirvahate, tadA tadiggamananiSedhaM vidhatte / evaM ' sarvasacittAdIni parihartumazaktau yAni vinApi yadA nirvahate tAni tadA pariharati / tathA yasya yatra yadA vA yaMtra 'bhavati yathA niHsvasya hastyAdi, marusthalAdau nAgavallIdalAdi, svasvakAlaM vinAmraphalAdi ca, sa tatra tadA vA tanniyamayati / evamasadastutyAga raMtyAdi mahAphalaM / bhUyate hi rAjagRhe pravajitaM dramakaM bahanena tyaktamityAdi janA hasanti / taddhetukaM gurubhirvihArAya prokte. 'bhayamantriNA svarNakoTItrayaM catuSpaye rAzIkRtya janAnIkAryoktaM / yaH kUpAdijalajvalanasvIsparza yAvajjIvaM varjayati sa eva etadgrahAtu / tairvimRzyoktaM / koTItrayaM tyaktuM zakyaM 'na tujalAditrayaM / tato mantriNoktaM, "re jaDAH ! tarhi dramakamuniM kiM hasata asau'jlaaditrytyaagaatkottitryaadhiktyaagii|" tato janaiH pratibuddhaiH kSamito'sau / ityasadvastutyAge jJAtam / tasmAdaisaMbhavadvastUnAmapi niyamA grAhyAH, anyathA tu tattadvastvagrahaNe'pi pazUnAmivAviratatvaM tattaniyamaphalena ca vaJcyate / yadAha bhartRhariH-"kSAntaM na kSamayA gRhocitasukhaM tyaktaM na santoSataH , soDhA dussahazItavAtatapanaklezA. na taptaM tapaH / dhyAta vittamaharnizaM niyamitamANairna mukteH padaM, tattatkarma kRtaM yadeva munibhistaistaiH phalairvazcitAH ||1||"n hisakRdabhojyapi pratyAkhyAnoccAraM vinaikAzanAdiphalaM labhate / jane'pi na hi bahudravyasya bahusamayaM vyApAraNe'pyuktaM vinA kalAntaraM svalpamapyAMpyate / asaMbhavadvastuno'pi niyamagrahaNe ca kadAcit kayazcittadyoge'pi niyamabaddhastana gRhAtyevAnyathA gRhNAtya'pIti zrIzrAddhavidhiprakaraNam 113
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaktaM niyamaphalaM / yathA gurudattaniyamabaddhena vacUlapallIpatinA kSudhAnApyaTavyAM kiMpAkaphalAnyajJAtanAmAni sArthibaha bahu preritenApi na jagdhAni / sArthikastu jagdhAni / mRtAzca ta iti / praticAturmAsakamityupalakSaNaM / tena pakSamekadvitrimAsAnekadvayAdivarSANi vA yAvadyathAzakti niyamAH sviikaaryaaH| yo yAvadavadhi yathA pAlayituM zaknoti sa tAvadavadhi tathA samucitaniyamAnaGgIkuryAnna tvaniyamita eva kSaNapapi tiSThedviratermahAphalatvAdaviratazca bahukarmabandhAdimahAdoSAMdi tyuktaM (tyAdyuktaM) prAk / atra ca ye nityaniyamAH prAguktAste' viziSya varSAsu grAhyAH / tatra dvitrirvA pUjASTabhedapUjA, saMpUrNadevavandanaM, caitye sarvabiMbAnAmarcanaM vandanaM vA, snAtramahamahApUjAprabhAvanAdi, gurorTahadvandanaM, sarvasAdhUnAM pratyekavandanaM, caturviMzatilogassotsargaH, apUrvajJAnapAThAdi, vizrAmaNA, brahma, prAsukanIraM, sacittatyAgaH , paryuSitadvidalapUpikAparpaTavaTikAdizuSkazAkatandulIyakAdipatrazAkaTupparakakhArikikharjUradrAkSAkhaNDazuNThyAdInAM phullikuMthvilikAdisaMsaktisaMbhavAcyAgaH / auSadhAdivizeSakArye tu samyakzodhanAdiyatanayaiva teSAM grahaNaM / yathAzakti khaTAsnAnazirAguMphadantakASThopAnahAdityAga : / bhUkhananavastrAdiraJjanazakaTAdikheTanagrAmAntaragamanAdiniSedhaH / gRhahaTTabhittistaMbhakhaTvAkapATapaTTakapaTTikasikkakaghRtatailajalAdibhANDabhAjanendhanadhAnyAdisarvavastUnAM pana kAdisaMsaktirakSArtha cUrNakarakSAdikharaNTanamApanayanAMtapamocanAzIta lasthAnasthApanAdinA jalasya dvisvirgAlanAdinA snehaguDatakrajalAdInAM samyaksthaganAdinavizrAvaNasnAnajalAdInAM panakAdyasaMsaktarajobahulabhUmau pRthak pRthak stokastokatyAgena cullIdIpAderanudghATamocanena kaNDanapeSaNarandhanavastrabhAjanAdikSAlanAdau samyak pratyupekSaNena caityazAlAderapi vilokyamAnasamAracanena yaahytnaa| yathAzaktyupadhAnamAsAdimatimAkapAyendriyajayayogazuddhiviMzatisthAnakAmRtASTamyekAdazAGgacaturdazapUrvataponamaskAraphalacaturviMzatikAkSa yanidhidamayantIbhadramahAbhadrAgholIsaMsAratAraNASTAhikApakSakSapaNamAsakSapaNAdivizeSatapaH / rAtrau caturvidhAhAraM trividhAhAraM vA pratyAkhyAnaM / parvasa vikRtityAgapauSadhopavAsAdi / nityaM pAraNe vA saMvibhAga ityAdi / caturmAsyabhigrahAzca pUrvAcAryairevamuktAH "cAummAsi abhiggaha, nANe 'taha daMsaNe caritte a / tava viriAyAraMmi a, davvAi'aNegahA huMti ||1||privaaddii saJjhAo, desaNasavaNaM ca ciMtaNI ceva / sattIe kAyavvaM, siapaMcaminANapUA ya // 2 // saMmajjaNovalevaNAhaliyAmaMDaNaM ca ciibhavaNe / ceiapUAvaMdaNa, nimmala karaNaM ca biMbANaM // 3 // cArittami jakoA, juAgaMDolapADaNaM ceva / vaNakIDakhAradANaM, iMdhaNajalaNannatasarakkhA // 4 // vajjai abbharakANaM, akosaM taha ya rukhavayaNaM ca / devagurusavahakaraNaM, pesudha paraparIvAyaM // 5 // piimAidihivaMcaNa, jayaNaM nihisaMkapaDiavisayaMmi / diNi baMbha rayaNivelAparanarasevAiparihAro // 6 // dhaNadhanAI navavida, icchAmANaMmi niyamasaMkhevo / parapesaNasaMdesaya' aha gamaNAia disimANe // 7 // nhANaMgarAyadhavaNavilevaNAharaNaphullataMbolaM / ghaNasArAgurukuMkumapAhisamayanAhi parimANaM // 8 // maMjiTThalarakakosuMbhaguliyarAgANa vathyaparimANaM / rayaNaM vajje maNikaNagaruppamuttAi parimANaM // 9 // jaMbIraaMbajaMbuarAiNanAriMgavIjapUrANaM / kakkaDiakhoDavAyamakaviTaTibaruabillANaM // 10 // khajaradarakadADimauttattiyanAlikerakelAI / ciMciNiaboravilluaphalacinbhaDacibhaDANaM ca // 11 // kayarakaramaMdayANaM bhoraDaniMbUaaMbilINaM ca / atthANaM aMkurianANAvihaphullapattANaM / / 12 / sacicaM bahubIaM, aNaMtakAyaM ca vajjae kmso| vigaI vigaigayANaM, davANaM kuNai parimANaM // 13 // aMsuadhoaNAliMpaNaka(rake) ttarakaNaNaM ca nhANadANaM ca / juAkaTTaNamannassa, khittakajaM ca bahubheje // 14 // khaMDaNapIsaNamAINa kUDasakAi kuNai sNkhevN| jalajhillaNannaraMdhaNauvvaTTaNamAiANaM ca // 15 // desAvaggasiavae, puDhavIkhaNaNe jalassa ANayaNe / taha cIradhoaNadANapiaNa jalaNassa jAlaNae // 16 // taha dIvabohaNe' vAyabIaNe hariachiMdaNe ceva / aNibaddhapaNe gurujaNeNa ya adatae gahaNe // 17 // purisAsaNasayaNIe, taha saMbhAsaNapalovaNAIsu / vavahAre parimANaM, disimANaM bhogaparibhoge // 18 // taha savvaNatthadaMDe, samAiaposahe'tihivibhAge / savvesu vi saMkhevaM, kAhaM paidivasaparimANaM // 19 // khaMDaNapIsaNaraMdhaNamuMjaNavirakaiNaNavaththarayaNaM c| kattaNapiMjaNaloDhaNadhavalaNaliMpaNa ya sohaNae // 20 // vAhaNarohaNalikAijoaNe vANahANaparibhoge / ninaNaNaluNaNauMchaNaraMdhaNadalaNAikamme a|| 21 / / saMvaraNaM kAyavvaM, jahasaMbhavamaNudiNaM tahA paDhaNe / jiNabhavaNadasaNe suNaNaguNaNajiNabhavaNakicce a|| 22 // ahamicauddasIsuM, kallANatihIsu tavavisesesu / kAhAmi ujjamamaI, dhammathya varisamajjhami // 23 // dhammadhyaM muhaputtI, jalachANaNaosahAidANaM'ca / sAhammiavacchallaM, jahasattigurUNa viNao a // 24 // mAse mAse sAmAiyaM ca varisaMmi posahaM tu tadA / kAhAmi sasattIe, atihINaM saMvibhAgaM ca // 25 // " iti zrAzrAvikAcaturmAsIniyamagAthAH / / ___ atra jAtaM / yathA vijayapure vijayaseno nRpo bahuputro 'vijayazrIputra rAjyayogyaM matvA maiSo'nyaiAryatAmiti na sanmAnayati / tataH sa dUno dadhyau / - " pAdAhataM yadutyAya, mUrdhAnamadhirohati / svasthAdevApamAne'pi, dehinastadvaraM rajaH 114 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 1 // " ityukteH / kiM mamAtra sthityA ? yAmi dezAntaraM / yataH -- " niggaMtUNa gihAo, jo na niaI puhaimaMDaLa sesaM / accherayasayarammaM, so' puriso kUvamaMDuko // 1 // najjaMti cittabhAsA, taha ya vicittA u desanIIo / accanAI bahuso, dIsaMti' mahiM' bhamaMtehiM // 2 // " tato rahaH khaDgahasto nizi nirgato'sau pRthvyAM svairabhramI kadAcidaraNye madhyAhne kSuttRDAkrAnto yAvajjajJe, tAvadekena sarvAGgAlaGkRtadivyanareNa sasnehamAlApya tasmai ratnamekaM sarvopadravavArakaM dvitIyaM ca sarveSTasAdhakaM dattaM / ko'sIti kumAreNa pRSThe tenoktam, svapure prApte munigirA maccaritraM jJAsyasi / tataH sa tadratnamahimnA sarvatra svairaM vilasan kusumapurezadevazarmanarezayakSNorvyathAM tIvrAM paTahodghoSAjjJAtvA ratnamahimnAMpajahe / tuSTo rAjA rAjyaM puNyazriyaM putra dattvA niSkrAntaH / pitApyatha svapaTTe taM nyasya niSkrAntaH / evaM rAjyadvayaM sa bhuGkte / anyadA trijJAnI devazarmarAjarSistasya prAbhavaM prAha / kSemApurvI zreSThasuvrato' gurupArzve yathAzakti caturmAsIniyamAn svIcakre / ta'tya'stu rAtrzanaM madhumadyamAMsAzanaM 'prativarSe varSAcaturmAsyAM niyamitavAn / sa mRtvA tvaM jAtaH / suvratastu maharddhisuraH / tena prAcyasnehAtte ratnadvayaM dattaM / tato jAtiM smRtvA nAnAniyamAn mapAlya nRpaH svaH prApto videheSu' cyutvA setsyati / iti caturmAsIniyame kathA // loke'pyuktamidaM, - , - yathA vaziSTha uvAca - " kathaM ' svapiti devezaH 1 padmodbhava ! mahArNave / supte ca kAni varjyAni ? varjiteSu ca kiM phalam 1 // 1 // nAyaM svapiti devezo na devaH pratibudhyate / upacAro harerevaM kriyate jaladAgame // 2 // yogasthe ca hRSIkeze, yadvayai tanizAmaya / pravAsaM naiva kurvIta, mRttikAM naiva khAnayet // 3 // hantAkAn rAjamASAMca, vallakulatthAMzca tUbarIm / kaliGgAni ' tyajedyastu, mUlakaM tandulIyakam // 4 // ekannena mahIpAla !, cAturmAsyaM niSevate / caturbhujo 'naro bhUtvA prayAti paramaM padam / / 5 / / naktaM na bhojayedyastu, cAturmAsye vizeSataH / sarvakAmAnavApnoti, iha loke paratra ca // 6 // yastu supte hRSIkeze, madyamAMsAni 'varjayet / mAse mAse'zvamedhena, sa yajeca zataM samAH // 7 // " ityAdi / tathA mArkaNDeya uvAca--" tailAbhyaGgaM'naro' yastu, na karoti narAdhipa ! / bahuputradhanairyukto, rogahInastu jAyate // 1 // puSpAdibhogasaMtyAgAtsvargaloke mahIyate / kaTvamlatiktamadhurakaSAyakSArajAn rasAn // 2 // yo varjayetsa vairUpyaM daurbhAgyaM nApnuyAtkacit / tA mbUlavarjanAdrAjan ! bhogI' lAvaNya'mIpnuyAt // 3 // phaLapatrAdi zAkaM ca, tyaktvA putradhanAnvitaH / madhurasvaro bhavedrAjannaro varjanAt // 4 // labhate santatiM dIrghA, tApapakkasya varjanAt / bhUmau saMstarazAyI ca viSNoranucaro bhaveda // 56 // dadhidugdhaparityAgAdgolokaM labhate naraH / yAmadvayaM jalatyAgAnna rogaiH paribhUyate // 6 // ekAntaropavAsI ca brahmaloke ma hIyate / dhAraNAnnakhalomAnAM, gaGgAsnAnaM dine dine // 7 // parAnnaM varjayedyastu, tasya puNyamanantakam / bhuJjate (bhuMkte hi ) kevalaM pApaM, yo maunena na bhuJjate // 8 // upavAsasya niyamaM sarvadA 'maunabhojanam / tasmAtsarvaprayatnena, cAturmAsye' vratI bhavet ||9|| ityAdi bhaviSyottarapurANe / iti zrItapAgacchAdhipazrIsomasuMdarasUri- zrImunisuMdarasUri - zrIjayacaMdrasUri - zrIbhuvanasuMdarasUriziSya- zrIratnazekharasUriviracitAyAM vidhikaumudInAmnyAM zrAddhavidhimakaraNadRttau caturmAsIkRtyaprakAzaka caturthaH prakAzaH C+Ge4646443) GeoGe zrAddhavidhivRttau caturthaH prakAzaH samAptaH g(r)(r)(r)4848489124242424424 Se // zram // atha paJcamaH prakAzaH / uktaM caturmAsIkRtyamatha varSakRtyamuttarArddhanottaragAthayA caikAdazadvArairAha - pazvarisaM'saMghaccaNa-sAhammiabhatti-jattatigaM // 12 // jiNagihiNhavaNaM' jiNadhaNabuDhI - mahapUa - dhammajAgariA / suapUA ' ujjavaNaM, taha tithapabhAvaNA sohI // 13 // prativarSe varSe varSe jaghanyato'pyekaikavAraM saMghAcanaM caturvidhazrIsaMghapUjA 1, sAdharmikabhaktiH sAdharmikavAtsalyaM 2, yAtrAtrikaM ' tiirthyaatraarthyaatraasstt| hnikAyAtrArUpaM 3, jinagRhe snapanamahaH 4, jinadhanasya devadravyasya vRddhimalodghaTTanendramAlAdiparidhAnaparidhApanikA dhautikAdi mocanadravyotsarpaNapUrva kArAtrikavidhAnAdinA 5, mahApUjA 6, rAtrau dharmajAgaryA 7, zrutajJAnavizeSapUjA 8, vividhanudyApanaM 9, tathA tIrthasya jinazAsanasya prabhAvanA 10, zodhirAlocanA 11, ceti vizeSadharmakRtyAni yathAzakti zrAddhena vidheyAnIti zeSaH / tatra saMghapUjAyAM nijavibhavakuLAnusAreNa'bhRzAMdarabahumAnAbhyAM' sAdhusAdhvIyogyamadhAkarmakrItAdidoSairaMdUSitaM vastrakaMbalamo'unasUtrorNApAtrodaMkakatuMbakadaNDa kadaNDa zrIzrAddhavidhiprakaraNama 115
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ " kAsUcIkaNTakakarSaNakAgadakuMpaka lekhanIkalApaka pustakAMdikaM zrIgurubhyo datte / yaddinakRtyasUtraM - " vatthaM pattaM ca putthaM ca, kaMbaLaM 'pAyapuMchaNaM / daMDaM'saMthArayaM sijjaM, annaM jaM kiMci sujjhaI // 1 // " 'putthaMti' pustakaM paJcavidhamapyapavAdikaM / 'annaMti' anyadapyaughikaupagrahikabhedabhinnaM mukha vastrikAdaNDaprovchanakAdikaM yacchudhyati saMyamopakAre varttate / taduktaM - " jaM bahai ubayAre, uvagaraNaM taMsi hoi uvagaraNaM / airegaM ahigaraNaM, ajao ajayaM pariharato / / 1 / / " " pariharato' iti AsevamAnaH ' parihAro paribhogo ' iti vacanAt / tato'gratazca yatparibhuJjAno bhavatItyartha iti pravacanasAroddhAravRttau / evaM ca prAtihA - rikapIThaphalakapaTTikAdyapi saMyamopakAri sarva sAdhubhyaH zraddhayA deyaM / sucyAdInAmupakaraNatvaM zrIkalpe'pyuktaM yathA - " asaNAI' vadhthAI 'sUAi caukagA tibhi / " azanAdIni vastrAdIni / mucyAdIni ceti trINi catuSkAni dvAdaza / yathA arzanaM ponaM' khAdimaM svoMdimaM vastraM patraM kaMbalaM pAdaprArcchanaM sUcI' pippalako nakhaicchedanakaM karNazodhanaikaM ceti / evaM zrAddhazrAvikAsaGgamapi yathAzakti sabhakti paridhApanAdinA satkaroti, yathocitaM ca devagurvAdiguNagAyakAn yAcakAdInapi / saMghAca ca tridhA, utkRSTA madhyamA jaghanyA ca / sarvadarzanasarvasaMghaparidhApane utkRSTA / sUtramAtrAdinA jaghanyA / zeSA madhyamA / tatrAdhika vyayitumazakto'pi gurubhyaH sUtramukhavastrikA dikaM dvitrizrAddha zrAddhIbhyaH pUgAdi ca datvA prativarSe saMghArcAkRtyaM bhaktyA satyApayati / niHsvasya ca tAvadapi mahAphalaM / yataH - " saMpattau niyamaH zaktau sahanaM yauvane vratam / dAridraye dAnamapyalpaM, mahAlAbhAya jAyate / / 1 / / " mantrivastupAlAdInAM tu praticAturmAsakaM sarvagacchasaMghAMrcAvidhAnAdi zrUyate bhUyastaravittavyayAdi ca / DhilyAM sAdhujagasIsutasAdhumahaNasiMhena zrItapAgacchAdhipapUjya zrIdevasundara sUribhaktenaikasyAmeva saMghAcayAM sarvadarzanasaMghaparidhApanAdinA caturazItisahasraTaGkakavyayaH kRtaH / dvitIyasminneva dine prAptAnAM prAktadAkAritazrIguruprahitapaNDitadevamaGgalagaNInAM praveze saMkSiptasaMghArcAyAM punaH SaTpaJcAzadRGkakasahasrI vyayitetyAdi zrUyate / iti saMghAcavidhiH / 1 sAdharmakANAM vAtsalyamapi sarveSAM kiyatAM vA yathAzakti kArya / samAnadharmANo hi prAyeNa duSprApAH / yadavAdiSma - " sarvaiH sarve mithaH sarva saMbandhalabdhapUrviNaH / sAdharmikAdisaMbandhalabdhArastu mitAH kacit // 1 // " teSAM ca saGgamo hi mahate puNyAya kiM punastadanurUpA pratipattiH 1 / yataH - " egattha savvadhammA, sAhammiyavacchalaM tu egattha / buddhitulA tuliA do via tullAI bhaNiAI / / 1 / / " tatmattipattizcaivaM, svaputrAdijanmotsave vivAhe'nyasminnapi prakaraNe sAdharmikANAM nimantraNaM viziSTabhojanatAmbUlavastrAbharaNAdidAnamApanimagnAnAM ca svadhanavyayenApyabhyuddharaNaM / antarAyadoSAca vibhavakSaye punaH pUrva bhUmikAprApaNaM / kiM hi tasya mauDhimnA yaH samAnasAdharmikAn samRddhAn na kurute / uktamapi - " na kayaM dIddharaNaM, na kathaM sAhammiANavacchalaM / hiayammi bIarAo, na dhArio hArio jammo // 1 // " dharme ca viSIdatAM teSAM tena tena prakAreNa dharme sthairyAropaNaM / pramAdyatAM ca smAraNavAraNa nodanapratinodanAdikaraNaM / yataH " pamhaTTe sAraNA buttA, aNAyArassa vAraNA / cukkANaM coaNA bhujjo, niThuraM paDicoaNA / / 1 / / " tathA teSAM vAcanApracchanAparivartanAnuprekSAdharmakathAdiSu yathAyogaM viniyojanaM / viziSTadharmAnuSThAnakaraNArthaM sAdhAraNapauSadhazAlAdeH kAraNamityAdi / zrAvikAsvapi vAtsalyaM zrAvakavardanyUnAtiriktamunnetavyaM / tA api jJAnadarzanacAritravatyaH zIlasantoSapradhAnAH sadhavA vidhavA vA jinazAsanAnuraktamanasaH sAdharmikatvena mAnyAH / nanu khiyo loke lokottare ca doSabhAjanatvenaiva prasiddhAH, etAH khalbabhUmikA viSakandalyaH, anabhrasambhavA vajrAzanayaH / , anauSadhA vyAdhayaH, akAraNo mRtyuH, animitta utpAtaH, aphaNAH sarpiNyaH, akandarA vyAghrayaH, pratyakSarAkSasyaH, gurubandhusnehavighAtahetavaH asatyamAyAdibahulAH / yaduktaM - " anRtaM sAhasaM mAyA, mUrkhatvamatilobhatA / azaucaM nirdayatvaM ca strINAM doSAH svabhAvajAH // 1 // anaMtapAvarAsIo, jayA udayamAgayA / tayA isthitaNaM pattaM, sammaM jANAhi goamA ! || 2 || " sarvazAstreSvapi prAyaH pade pade tAsAM nindA dRzyate, atastA dUrataH parihAryAH, tatkathaM tAsu dAnasanmAnavAtsalyavidhAnaM yuktaM 1 ucyate, - nAyamekAnto yattriya eva doSabahulAH, puruSeSvapi samAnametat, te'pi krUrAzayA doSabahuLA nAstikAH / kRtaghnAH / svAmidrohiNo vizvastaghAtino'satyavAdino'nyadhanastrIsaktA' nirdayA' devaguruvazcakAzca bhUyAMso'pi dRzyante / na ca taddarzanena mahApuruSANAmavajJA karttuM yujyate / evaM strINAmapi / yadyapi kAsAMcid doSabahulatvamupalabhyate, tathApi kAsAzcid guNabahulatvamapyasti / tIrthakarajananyo hi strItvepi tadguNagarimayogitayA surendrairapi pUjyante munIndrairapi stUyante / laukikA adhyAhuH - " niratizayaM garimANaM, tena yuvatyA vadanti vidvAMsaH / taM kamapi vahati garbha, jagatAmapi yo gururbhavati // 1 // " kAzcana svazIlaprabhAvAdanalaM jalamiva, jalaM sthalamiva, vyAlAn zRgAlAniva, viSadharaM rajjumiva, viSamamRtamiva kurvanti / caturvarNe ca saGkhe caturthamaGgaM zrAvikA eva / zAstre ca tAsAM nindAbhUyastvaM tadAsaktiparANAM tannivRttiparameva / sulasAprabhRtayo hi zrAvikAstIrtha karairapi prazasyaguNAH, surendrairapi svargabhUmiSu zlAghitadharmadAyaH, prabalamidhyAtvairapyakSobhyasamyaktvasaMpadaH, kAzciccaramadehAH, kAzcid dvitrAdibhavAntaritamokSagamanAH, zAstreSu zrUyante / tadAsAM jananInAmiva, bhaginInAmiva, svaputrINAmiva vAtsalyaM yuktiyuktamevetyalaM " / zrIzrAddhavidhiprakaraNama 116
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasaGgena / sAdhArmikavAtsalyenaiva ca rAjAmatithisaMvibhAgavatArAghanaM, rAjapiMDasya munInAmakalpyatvAt / atra ca bharatAnvaye trikhaMDAdhipadaMDavIryadRSTAnto yathA-taM sAdharmikabhojanapUrvameva sarvadA bhujAnaM parIkSiturmanyadendraH suzrAdAn koTimitAMstIrthAgatAn / triratnIdvAdazavratIsUcakakAzcanasUtrAtrikatilakadvAdazolatAn / bharatakRtacaturvedIvAvadUkavadanAn darzayAmAsa / tAca sabhakti nimantrya bhojayata eva bhUbhujo bhAsvAnastamitaH / evaM rAjJa upavAsASTakabhavane'pi sAdharmikabhAktiH pravarddhamAnavayaskazaktirivAdhikAdhikaibhivat / tatastuSTaH zakrastasmai divyadhanuH zararathahArakuMDalayugaladAnapUrva zatruJjayayAtrArtha / tIrthoddhArArtha cAdideza / so'pi tathA cakre / zrIsaMbhavajinena'mAtRtIyabhave'dhAtakIkhaMDa airAvate kSetre kssmaapuuryo| vimalavAhananRpatve'mahAdurbhikSe sakalasAdharmikANAM bhojanAdipradAnena jinakarma baddhaM / tataH sa pravrajyAMnatakalpe surIbhUya saMbhavajino'jani / tasya cavitaraNe phAlgunazuklASTamyAM jAte mahAdurbhikSe'pi taddina eva sarvato'pyogatasamastadhAnyAnAM saMbhavo babhUveti saMbhavanAma pratiSThitaM / yada vRhadabhASye- "saMsokaMti pavuccai, diTTe' taM hoi svvjiivaannN| to saMbhavo jiNeso, savve vihu saMbhavA evaM // 1 // bhannati bhuvaNaguruNo, navaraM annapi kAraNaM atthi / sAvatthI nayarIe, kayAi kAlassa doseNaM // 2 // jAe 'dubhirakabhare dutthIbhUe'jaNe 'samatyevi / avayario esa jiNo, seNAdevIi uaraMmi // 3 // sayamevIgammasurAhiveNa saMpUiA to jaNaNI / vadAviA ya'bhuvaNikkabhANutaNayassa lAbheNaM // 4 // taddiahaM cia'sahasA, samatthasatyehiM dhnpunnhi| savvatto iMtehiM, suhaM 'mubhirakaM tahiM jAyaM // 5 // saMbhaviAI jamhA, samatta sassAI saMbhave / tassa / to saMbhavotti nAmaM, paiTiaMjaNaNijaNaehiM // 6 // " devagirau sAdhujagasiMhaH svasamIkRtaSaSTyadhikatrizatIvaNikaputrapAzcAtyatyahaM / sAdharmikavAtsalyaM dvAsaptatiTaMkakasahasavyayenakai vyadhApayat / evaM prativarSe tasya SaSTyadhikatrizatIsAdharmikavAtsalyAnyaMbhUvan / thirApadre zrIzrImAlaAbhUH saMghapatiH / SaSTyadhikatrizatIsAdharmikAn svatulyAMzcake / yataH-" kiM tena hemgirinnaa| rajatAdriNA vA, yAvAzritA hitaravastaravasta eva / manyAmahe 'malayaparvatamekameva, yatrAMmranimbakuTajA api candanAni // 1 // " sAdhusAraGgaH paJcaparameSThimantrapAThibhyaH 'pravAheNa haimaTaGkakaM pratyekaM pradade / ekasya cAraNasya punaH punaH paThetyuktenavavAranamaskArapAThino nava sauvarNAn dadau / iti saadhrmikvaatslyvidhiH| . __tathA prativarSa jaghanyato'pyekaikA yAtrA kAryA / yAtrA ca tridhA / yaduktaM,-" aSTAnhikAbhidhAmeko, rathayAtrAmathAparAm / tRtIyAM tIrthayAtrAM cetyohuryAtrI tridhA budhAH // 1 // " tatrASTAhikAsvarUpaM prAguktaM / tAsu savistaraM sarvacaityaparipATIkaraNAyaSTAhnikA yAtrA / iyaM caityayAtrApyucyate / rathayAtrA ' tu haimapariziSTaparvaNyevamuktA,-" suhastyAMcAryapAdAnAmavantyAmeva tasthuSAm / caityayAtrotsavazcakre ' saMghanAnyatra vatsare // 1 // maMDapaM caityayAtrAyAM suhastI bhagavAnapi / etya nityamalacakre zrIsaMghena samanvitaH / / 2 / / suhastisvAminaH ziSyaparamANurirvAgrataH / kRtAjalistatra 'nityaM niSasAda ca sNptiH||3|| yAtrotsavAnte saMghena rathayAtrA' pracakrame / yAtrotsavo hi bhavati.saMpUrNo rathayAtrayA // 4 // ratho'tha / rathazAlAyA' divAkararathopamaH / niryayau svarNamANikyadyutidyotitadigmukhaH // 5 / / zrImadahamatimAyA rathasthAyA' mahardibhiH / vidhiH snAtrapujAdi zrAvakairupacakrame // 6 // kriyamANe'rhataH snAtre snAnAMbho nyapataMdrathAt / janmakalyANake pUrva sumeruzikharAdiva / / 7 // zrAdaiH sugandhibhivyaiH pratimAyA vilepanam / svAmivizipmubhirivAMkAri vaktAhitAMzukaiH // 8 // mAlatIzatapatrAdidAmamiH pratimAhetaH / pUjitAbhAtkalevendobhRtA zAradavAridaiH // 9 // dahyamAnAMgarUtthAbhidhumalekhAbhirAvRtA / azubhatpatimA nIlavAsobhiriva pUjitA // 10 // ArAtrikaM jinArcAyAH kRtaM zrAddhaivalacchikham / dIpyamAnauSadhIcakrazailazRGgAviDambakam // 11 // vanditvA zrImadahantamatha taiH paramAItaiH / rathyairirvAgrato bhUyaH svayamAcakRSe 'rathaH // 12 // nAgarIbhirupakrAntasahallIsakarAsakaH cturvidhaatodyvaadysundrprekssnniiykH|| 13 // paritaH zrAvikAlokagIyamAnorumaGgalaH / pratI cchan vividhAM pUjA pratyahaM pratimandiram // 14 // bahulaiH' kuMkumAbhobhirabhiSiktAMgrabhUtalaH / saMpateH sadanadvAramAsasAda zanairathaH // 15 // tribhirvizeSakam / / rAjApi saMpatiratha rathapUjArthamudyataH / AgAtpanasaphalavatsarvAGgodbhinakaMTakaH // 16 // rathAdhirUDhAM pratimA pUjayaSTiprakArayA / apUjayanavAnandasarohaMso'vanIpatiH // 17 // " mahApadmacakriNApi 'mAturmanorathapUrtaye rathayAtrAtyADaMbaraizcakre / kumArapAlarathayAtrA tvevamuktA-" cittassa aTThamidiNe, cutthphre| mahAvibhUIe / saharisamilaMtanAyarajaNakayamaMgallajayasado // 1 // sovanajiNavararaho, nIharai 'calaMtasurAgirisamANo / kaNagorudaMDadhayachattacamararAIhiM dippaMto' // 2 // haviavilittaM kusumohapUiaM tattha pAsAjiNapaDimaM / kumaravihAraduvAre, mahAyaNo Thavai riddhIe // 3 // tUraravabhariabhuvaNo, sarabhasanaccaMtacArutaruNigaNo / sAmaMtamaMtisahio, baccai nivamaMdiraMmi raho // 4 // rAyArahatthapaDimaM, paDheMsuakaNayabhUsaNAIhiM / sayameva acci kAravei vivihAiM nhaaii||5|| tattha gamiUNa rayaNi, nIhari sIhabArabAhimi / ThAi evaM citra dhayataMDavami paDamaMDavaMmi raho / // 6 // tattha pahAe rAyA, rahajiNapaDimAi viraiuM pUaM / cauvihasaMghasamarakaM, sayamevAratti kuNai // 7 // tatto nayaraMmi raho, parisakai kuMjarehiM juttehiM / ThANe ThANe paDamaMDavesu viulesu ciTuMto // 8 // " ityAdi / zrIzrAddhavidhiprakaraNam 117
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha tIrthayAtrAsvarUpaM / tatra tIrthAni zrIzatruJjayazrIraivatAdIni / tathA tIrthakujanmadIkSAjJAnanirvANavihArabhUmayo'pi 'prabhUtabhavyasatvazubhabhAvasaMpAdakatvena bhavabhionidhitAraNAt tIrthAnyucyante / teSu sadarzanavizuddhiprabhAvanAdyartha vidhivadyAtrAgamanaM tIrthayAtrA / tatrAyaM vidhiH-prathamaM pratipadyate yAtravidhyekAhArasacittaparihArabhUzayanabrahmavratAdigADhAbhigrahAn / paryaGkikAvaryAzvapalyaGkAdisamagrasAmagrIsadbhAve'pi yAtrikasya prauDha zrAvakasyApi zaktau padacaraNAdyaucityaM / yadavocAma-" ekAhArI darzanadhArI'yAtrAsu bhuushynkaarii| saccittaparihArI padacArI / brahmacArI ca / " laukikairapyuktaM-" yAnamarddhaphalaM hanti turiiyaaNshmupaanhau| tRtIyAMzamavapanaM sarva hanti pratigrahaH // 1 // ekabhaktAzinA bhAvyaM tathA sthNddilshaayinaa| tIrthAni / gacchatA nityamapyatau brahmacAriNA // 2 // " tadanu yathAIdAnAdinA santoSyAMnujJApayati kSamApatiM / praguNIkaroti ca yathAzakti yuktiviziSTAn yAtrArtha devAlayAn / AkArayati savinayabahumAnaM svajanasAdharmikAdivarga / nimantrayate sabhakti sadgurUn / pravartayatyamAriM / nirmApayati caityAdau mahApUjAdimahotsavaM / dadAti niHzambalebhyaH zambalaM, nirvAhanebhyo vAhanaM, nirAdhArabhyaH sadvavacanavibhavAdyAdhAraM / yathArhasAnnidhyapradAnaviSayoghoSaNApUrva sArthavAha iva protsAhayati nirutsAhamanaso'pi / kArayati sADambarapauDhataragurUdaracaturakazarAvakatatapaTapaTamaMDapapauDhakaTAdicalatkUpasarovarAdIn / sajjayati zakaTasejavAlakarathaparyaGkikApauSTikakarabhaturagAdIn / Ahayati zrIsaMgharakSArthamatyudbhaTAnanekasubhaTAn / sanmAnayati kavacAGgakAdyupaskarApaNena tAn | praguNayati gItanRtyavAdyAdisamagrasAmagrIM / tataH karoti samuhUrve zubhazakunanimittAdhutsAhitaH prasthAnamaGgalaM / tatra mIlayati sakalasamudAyaM bhojayati vishissttvishisstttrbhojytaambulaadibhiH| paridhApayati pshcaanggmddidukulaadibhiH| vidhApayati supratiSThadhArmaSThapUjyabhAgyavattaranarebhyaH zrIsaMghAdhipatyatilakam / vidadhAti saMghapUjAdimahAmahaM / nirmApayatyevamanyebhyo'pi yathocitaM saMghAdhipatyAditilakamahaM / sthApayati mahAdharAgresarapRSThirakSasaMghAdhyakSamamukhAn / prakhyApayati zrIsaMghacalanottaraNAdisarvasaGketavyavasthA / saMbhAlayati mArge sarvAn sArthakAn / vizrANayati teSAM zakaTAGgabhaGgAdhantarAye sarvazatyA sAnidhyaM / vidhatte pratigrAma pratipuraM caityeSu ca snAtramahAdhvajapradAnacaityaparipATyAdyatucchotsavaM jIrNacaityoddhAraNAdicintAM c| nirmimIte tIryadarzane' svrnnrtnmauktikaadivopnlpnepsitaamodkaadilmbhnsaadhrmikvaatslyythocitdaanaadividhi| prauDhamavezotsavena tIrthaprAptazca sarvazakyA svayaM kurute, paraizca kArayate, prathamaharSapUjADhaukanAdipatipattimaSTopacArAdividhipUjA, vidhisnAtraM, mAloghaTTanaM, ghRtadhArAmadAnaM, paridhApanikAmocanaM, navAgajinapUjanaM, puSpagRhakadalIgRhAdimahApUjA, dukUlAdimayamahAdhvajapradAnamaivAritadAnaM, rAtrijAgaraNaM, nAnAgItanRtyAdhutsavaM, tIrthopavAsaSaSThAditapaH koTilakSitAdivividhodyApanaDhaukanaM, nAnAvastuphalazatASTottarikAcaturvizikAdvApazcAzikAdvAsaptatikAdiDhaukanaM, sarvabhakSyabhojyabhRtasthAlaDhaukanaM dukUlAdimayavicitracandrodayaparidhApaniGgirUkSaNadIpatailadhautikacandanakesarabhogacaGgerIpiGgAnikAkalazadhUpadhAnakArAtrikAbharaNapradIpacAmarabhRGgArasthAlakacolakaghaMTAjhallarIpaTahAdivicitravAdhAdipadAnaM, devakulikAdikAraNaM, sUtradhArAdisatkAraM, tIrthasevA, vinazyattIthAGgasamAracanaM, tIrtharakSakabahusanmAnanaM, tIrthadAyapravarttanaM, sAdharmikavAtsalyaM, gurusaGghaparidhApanAdibhakti, jainamArgaNadInAdyucitadAnaM cetyAdidharmakRtyAni / na ca mArgaNAdInAM dAnaM kIrtimAtrahetutvena niSphalaM, teSAmapi devgurusNghgunnodghossityaa| dIyamAnasya dAnasya bahuphalatvAt / jinAgamanavakturApi' cakrayAdibhiH sArdadvAdazasvarNakovyAdidAnAt / tadAgamaH-" vittIi suvanassa ya, bArasa addhaM ca sayasahassAI / tAvai citra koDI, pIIdANaM tu cakissa // 1 // " evaM yAtrAM kRtvA tathaiva balamAnaH prauDhapravezotsavaiH svagRhamAgato devAhAnAdimahaM varSAdi yAvattIrthopavAsAdi ca kurute / iti yaatraaaaviidhH| zrIsiddhasenadivAkarapabodhitavikramAdityasya zrIzatruJjayayAtrAsaMgha ekonasaptatyadhikazataM sauvarNA devAlayAH, paJcazatI dantacandanAdimayAH zrIsiddhasenAdyAH paJcasahasrAH sUrayaH,caturdaza nRpA mukuTabaddhAH, saptatilakSANi zrAddhakuTuMbAni, ekA koTidazalakSANi navasahasrI ca zakaTAni, aSTAdaza lakSANi turaGgamAH, paTsaptatizatAni gajAH, evaM karabhavRSabhAdyapi jJeyaM / zrIkumArapAlasya svarNaratnAdimayAzcatuHsaptatyadhikASTAdazazatI devAlayAH / thirApadre pazcimamaMDalIkotikhyAtasyAbhUsaMghapatestu saptazatAni, tadyAtrAyAM dvAdazakoTisvarNavyayaH / sAdhupethaDasyaikAdazarUpyaTaMkalakSavyayastIrthadarzane, saMghe devAlayA dvApazcAzat, manuSyAH sapta lakSAH / mantrivastupAlasya sArdA dvAdaza yAtrAH prasiddhAH / iti yAtrAtrayasvarUpaM // 3 // ___tathA caitye snAtramaho'pi / merubharaNASTamaGgalInaivedyAdiDhaukanabhUyastarajAtyacandanakesarapuSpabhogAdyAnayanasakalasamudAyamIlanasphItasaGgItakAdyADambaradukUlAdimahAdhvajapradAnaprabhAvanAdi prauDhavistAreNa pratyahaM parvasu vA kartumazaktenApi prativarSamekaikaH kAryaH / snAtramahe ca'svavibhavakulapratiSThAnusAreNa sarvazaktyA dravyavyayAdyADambare zrIjinamatamahodyotahetau yatanIyaM / zrUyate hi sAdhupethaDena zrIraivate snAtramahAmahe 'SaTpaJcAzaddhaTIsvarNenendramAlA paridadhe / zrIzatruJjayaraivatayozcaika eva kAzcanamayo dhvajaH pradade / tatputreNa sAdhujhAMjhaNena tu dukUlamaya iti snAtraM / 4 / 118 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA devadravyadRSTyartha prativarSa mAloghaTTana kArya / tatra caindradhanyA vA mAlA prativarSe yathAzakti prAyA / zrIkumArapALasaGke mAlodghaTTane / mantrivAgbhaTAdiSu / lakSacatuSkASTakAdivAdiSu 'mahUA'vAsisaurASTriphamAgghATahaMsarAjadhArUputro jagaDo malinAGgavastraH sapAdakoTIM cakre / vismayAdrAjJA pRSTaH mAha,-mapitrA nauyAtrArjitadhanaiH sapAdakoTimulyamANikyapaJcakaM cakre / prAnte coktaM,-zrIzatruJjayaraivatadevapattaneSu devasyaikaikaM dadyAH, dve tvayA sthApye iti, tat trayaM hemakhacitamRSabhanemicandraprabhANAM sa kaMThAbharaNIcakre / zrIraivate zvetAmbaradigambarasaMghayoH samaM prAptayostIrthavivAde ya indramAlA paridhatte tasyedaM tIrthamiti vRddhoktau, sAdhupethaDena SaTpaJcAzaddhaTIsvarNenendramAlA paridadhe / caturdhaTIsvarNa mArgaNebhyo dde| tIrtha svaM cakre / evaM paridhApanikAnavyadhautikavicitracandrodayAGgarUkSaNadIpatailajAtyacandanakesarabhogAdyapi caityopayogi prativarSa yathAzakti mocyaM 5/ tathA viziSTAGgIpatrabhaGgIsarvAGgAbharaNapuSpagRhakadalIgRhaputrikAjaLayantrAdiracanAnAnAgItanRttAdyutsavairmahApUjA rAtrijAgaraNaM ca kaarye| yathaikena mahebhyeAbdhiyAtrAM gacchatA 'lakSavyayena dvAdazavA'manobhISTalAbhahaSTena tata Agatena koTivyayena caitye mahApUjAdi vidadhe / 6 / 7 / tathA zrutajJAnasya 'pustakAdisthasya karpUrAdinA pUjAmAtraM sarvadApi sukaraM / prazastavastrAdibhirvizeSapUjA tu pratimAsaM zuklapaJcamyAM zrAvakasya kattuM yujyate / tathApyazaktau jaghanyato'pi ' sA prativarSamekaikavAraM kAryA / tadvistarastu janmakRtyamadhye zAnabhaktidvAre vakSyate / 8 / tathA namaskArAvazyakasUtropadezamAlottarAdhyayanAdijJAnadarzanavividhatattattapaHsambandhipUdyApaneSu / jaghanyato'pyekaikamuyApanaM varSe varSe yathAvidhi kAye / yata:-" lakSmIH kRtaarthaa| saphaLaM tapopi, dhyAnaM sadocairjanabodhilAbhaH / jinasya bhaktirjinazAsane ' zrIrguNAH' syurudyApanato narANAm // 1 // udyApanaM yattapasaH samarthane, taccaityamaulau kalazAdhiropaNam / phaloparopo'kSatapAtramastake, tAmbUladAnaM kRtabhojanopari // 2 // " dRzyante hi vidhinA namaskAralakSakoTIjApapUrva caityasnAtramahasAdharmikavAtsalyasaMghArcAdiprauDhADambareNa ' lakSakoTicokSASTaSaSTirairUpyavartulikApaTTikA lekhanImaNimuktAvidrumanANakanAlikerAdhanekaphalavividhapakAnadhAnyakhAdyasvAdhakapaTakAdivaukanAdinA namaskArasyopadhAnodahanAdividhipUrvamAlAropaNenAvazyakasUtrANAmevaM ' gAthAsaGkhyacatuzcatvAriMzadadhikapazcazatyAdimodakanAlikaravartulikAdivividhavastudokanakAdinopadezamAlAdInAM sauvarNAdigarbhadarzanamodakalambhanAdinA darzanAdInAmapyudyApanAni kurvANAH, mAlAropaNaM ca vizeSadharmakRtyaM, yato namaskAraryApathikyAdisUtrANAM yathAzaktividhinopadhAnatapo vinA bhaNanaguNanAghazuddhastadArAdhanArtha zrAddhAnArmavazyakatyamupadhAnatapaH, sAdhunAmiva yogodvahanaM / tadudyApanaM ca maalaaropnnN| tadavocAma-"upadhAnatapo vidhivAdvidhAya'dhanyo nidhAya nijakaMThe, AdhApi sUtramAlA, dvedhApi zivazriyaM zrayati // 1 // muktikanIvaramAlA, mukRtajalAkarSaNe ghaMTImAlA / sAkSAdiva guNamAlA, mAlA paridhIyate'dhanyaiH // 2 // " evaM zuklapaJcamyAdivividhatapasAmApa tattadupavAsAdisaMkhyanANakavartulikAnAlikeramodakAdinAnAvidhavastuDhaukanAdinA yathAzrutasaMpradAyamudyApanAni vidheyAni // 9 // . tathA tIrthaprabhAvanAnimicaM zrIgurumavezotsavaprabhAvanAdi jaghanyato'pi prativarSamekaiphavAra kaary| tatra zrIgurumavezotsavaH sarvAGgINaprauDhADambaracaturvidhazrIsaMghasaMmukhagamanazrIguvAdisaMghasatkArAdinA yathAzakti kAryaH yata:-"abhigamaNavaMdaNanamaMsaNeNa paDipucchaNeNa sAhUNaM / cirasaMciaMpi kammaM, khaNeNa viralattaNamuvei // 1 // " sAdhupethaDena'tapAzrIdharmaghoSasUrINAM pravezotsave dvAsaptatisahasraTaGkakanyayazcakre / na ca saMvignasAdhUnAM pravezotsavo'nucita iti vAcyaM, Agama upetya tatkaraNasya pratipAditatvAt / tathAhi-sAdhoH pratimAdhikAre vyavahArabhASyaM,-" tIriaunbhAmanioadarisaNaM sanni sAhurmappAhe / daMDia bhoia asaI, sAvagasaMgho va sakAraM // 1 // " tIritAyAM samAptAyAM pratimAyAmut prAbalyena bhramantyuddhamA bhikSAcarAsteSAM niyogo vyApAro yatra sa ubhrAmakaniyogo grAmastatra darzanamAtmanaH prakaTanaM karoti / tataH saMyataM sAdhu saMjJinaM vA zrAvakaM ' appAhe tti' sandezayati / tato daMDiko rAjA bhojiko grAmAdhyakSastadabhAve zrAvakavargaH saMghaH sAdhusAdhvIvargaH satkAraM karoti / ayaM bhAvaH , pratimAyAM samAptAyAM yasmin pratyAsanagrAme bahavo bhikSAcarAH sAdhavazva samAgacchanti, tatrAgatyAtmAnaM darzayati, darzayaMzca yaM sAdhuM zrAvakaM vA pazyati, tasya sandezaM kathayati, yathA samApitA mayA pratimA tato'hamIgata iti tatrocAryA rAjJo nivedayanti, yAMmuko mahAtapasvI' samAptatapaHkarmAtimahatA satkAreNa gacche pravezanIya iti / tataH sa rAjA tadabhAve'dhikRtagrAmasya nAyakastadabhAva samRddhaH zrAvakavagestadabhAve sAdhusAdhvIprabhRtika: saMgho yathAzakti satkAraM karoti / satkAro nAmopari candrodayadhAraNanAndItUryAsphAlanasugandhavAsamakSepAdikaH / evaM satkAra ime guNAH-" unmAvaNA pavayaNe, saddhAjaNaNaM taheva bahumANo / uhAvaNA kutiththe, jIaM taha titthavuTTIa // 2 // " pravezasatkAreNa pravacanasyodabhrAjanaM mAvalyena prakAzanaM bhavati / tathAnyeSAM sAdhUnAM zradAjananaM vayamapyevaM kurmo yena mahatI zrIzrAddhavidhiprakaraNama 119
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati / tathA zrAvakazrAvikANAmanyeSAM ca zAsanasyopari bahumAno jAyate, yathA aho ! mahApratApi pAramezvaraM zAsanaM yadRzA mahAtapasvina iti / tathA kutIrthAnAmapabhrAjanA hIlanA bhavati, tatredazA mahAsatvAnAmabhAvAta / tathA jItametata kalpa eSa yatsamAptapatimAnuSThAnaH satkaraNIyaH / tathA tIrthavRddhizca pravacanasya maMtizayaM vIkSya bahavaH saMsArAdvirajya pravrajyA pratipadyante, tato bhavati tIrthadRddhiriti tadattiH // tathA yathAzakti zrIsaMghasya sabahumAnakAraNatilakakaraNacandanajavAdhika:rakastUryAdivilepanasurabhikusumArpaNAdibhatyA nAlikerAdivividhatAmbUlapradAnAdirUpA prabhAvanA kAryA / zAsanonnatestIrtha kRtvAdiphalatvAt / uktaM ca-" apuvvanANagahaNe, suabhattIpavayaNe pabhAvaNayA / eehiM kAraNehiM, titthayarattaM lahai jIvo // 1 // bhAvanA mokSadA svasya, svAnyayostu prabhAvanA / prakAreNAdhikA yuktaM, bhAvanAtaH prabhAvanA // 2 // " / 10 / / tathA guruyoge jaghanyato'pi prativarSamAlocanA gurubhyo dAtavyA / yataH-" pratisaMvatsaraM grAhyaM, prAyazcittaM guroH puraH / zodhyamAno bhavedAtmA, yenAdarza ivojjvlH||1||" Agame tu zrIAvazyakaniyuktAvevamuktaM,-"cAummAsisa varise, AloaNaniamasAu dAyabvA / gahaNaM abhiggahANa ya puvvagahie niveeuM / / 1 // " zrAddhajItakalpAdau tadvidhirevaM,-"parikaa cAummAse, varise ukkosao a bArasahi / niamA AloijjA, gIAiguNassa bhaNiyaM ca // 1 // salluddharaNanimittaM, khittamI sattajoaNasayAiM / kAle bArasavarisA, gIatthagavesaNaM kujjA // 3 // gIattho kaDajogI, cAritti taha ya gAhaNAkusalo / kheanno avisAI, bhaNio AloyaNAyario / / 3 // " gItArtho'dhigatanizIthAdizrutasUtrArthaH / kRto'bhyasto yogo manovAkAyavyApAraH zubho vividhatapo vA sa yasyAsti sa kRtayogI, vividhazubhadhyAnatapovizeSaiH parikarmitAtmazarIra ityarthaH / cAritrI niraticAracAritravAn / grAhaNA bahuyuktibhirAlocanAdAyakAnAM vividhamAyazcitAditapovidheraGgIkAraNaM tatra kuzalaH / khedaH samyakamAyazcittavidheH parizramo'bhyAsa ityarthaH taM jAnAtIti khedajJaH / aviSAdI mahatyapyAlocakasya doSe zrute na viSAdavAn / pratyutAlocanAdAyakasya tattannidarzanagarbhavairAgyavacanairutsAhaka ityarthaH / " AyAravamAhAravaM vavahAruvIlae pakuMcI ya / aMparissAvI' nijava avAyadaMsI gurU bhaNio // 4 // " AcAravAn jJAnAdipaJcaprakArAcArayuk.1, AdhAravAn AlocitAparAdhAnAmA sAmastyena dhAraNamodhArastadvAn 2, vyavahAra AgamAdiH pazvadhA / tatrAgamavyavahAraH kevalimanaHparyAyAvadhijJAnicaturdazadazanavapUrviSu 1, zrutavyavahAro'STAghekA vasAnapUrvadharaikAdazAginizIthAdyazeSazrutajJeSu 2, AjJAvyavahAro dUrasthagItArthAcAryayormithaHsaGgantumakSamayogUDhapadairAlocanAprAyazcittayoH pradAnaM 3, dhAraNAvyavahAro guruNAparAdhe yadyathA prAyazcittaM dattaM tattathaivAnyo'pi datta ityAdi 4, jItaM zrutoktAMpattito hInamadhikaM vA paraMparayA''cIrNa tena vyavahAro jItavyavahAraH paJcamaH saMpatimukhyaH 5 / evaM paJcavidhaM vyavahAraM jJAtvA prAyazcittapradAne yaH samyag vyavaharati sa vyavahAravAn 3 / apavIDayati lajjAM mocayatIryapatrIDaka AlocakaM lajjayA'nAlocayantaM tathA tathA vairAgyagarbha vakti, yathA sa lajjA muktvA samyagAlocayatItyarthaH 4 / kurvetyAMgamaprasiddho dhAturyasya vikurvaNeti prayogaH / prakurvatItyevaMzIlaH prakurvI, Alocakasya samyag vizuddhikAraka ityarthaH 5 / AlocitaM yo'nyasmai na vakti so'parisrAvI 6 / niryApayati nirvAhayatIti niryApaH , yo yathA samarthastasya tathA prAyazcittaM datta ityarthaH 7 / samyaganAlocakasya samyak prAyazcitakartuzca bhavadvaye'yaMpAyadarzI 8 / ete'STau gurorguNAH / "AloyaNApariNao, sammaM saMpaDhio gurusagAse / jaI aMtarAvi kAlaM, karija'ArAhaotahavi // 5 // AyariAi sagacche, saMbhoia iara gIa pAsatthe / sArUvIpacchAkaDadevaya paDimA 'arihasiddhe // 6 // " sAdhunA zrAddhana vA niyamataH prathama svagaccha AcAryasya, tadayoga upAdhyAyasya, evaM pravartinaH sthavirasya gaNAvacchedinI vAlocanIyaM / svagacche paJcAnAmapyabhAve sAMbhogika ekasAmAcArike gacchAntara AcAryAdikrameNAlocyaM / teSAmaryabhAva itarasminnasAMbhogike saMvine gacche sa eva kramaH / teSAmayabhAve gItArthapArzvasthasya / tasyApyabhAve gItArthasArUpikasya / tasyApyabhAve gItArthapazcAtkRtasyAlocayitavyaM / sArUpikaH zuklAMbaro muMDobaddhakaccho rajoharaNarahito'brahmacaryo'bhAryo bhikSAgrAhI / siddhaputrastu'sazikhaH 'sabhAryazca / pazcAtkRtastyaktacAritraveSo gRhasthaH / pArthasthAderapi guruvadandanakapadAnAdividhiH kAryo vinayamUlatvAddharmasya / yadi tu pAvasthAdiH svaM guNahInaM pazyan vandanakaM na kArayati, tadA tasya niSadyAmAracayya praNAmamAtraM kRtvAlocanIyaM / pazcAtkRtasya cetvarasAmAyikAropaNaM liGgapadAnaM ca katvA yathAvidhyAlocyaM / pArthasthAdInAmaryabhAve yatra rAjagRhe ' guNazilAdAvadgaNadharAdhaibahuzaH prAyazcittapradAnaM ' yayA devatayA dRSTaM tatra tasyAH samyagdRSTaraSTamAArAdhanena pratyakSAyA AlocyaM / jAtu sA cyutAnyotpannA tadA sA mahAvidehe'rhantaM pRSTvA pAyAzcattaM datte / tardayoge'ItpatimAnAM pura Alocya svayaM pAyAzcattaM pratipadyate / tAsAmaryayoge pUrvottarAmukho'hatsiddhasamakSamAlocayenatvanAlocita eva tiSThet , sazalyasyAnArAdhakatvAt / " aggIo navijANai, sohi caraNassa dei unnhiaN| to appANaM ' AloagaM ca pADei saMsAre // 7 // jaha bAlo jaMpaMto, kajamakaja ca ujju bhaNai / taM taha AloijjA, mAyAmayavippamukko a||8|| mAyAidosarahio, paisamayaM vaDamANasaMvego / Aloijja akajja, na' puNo kA hiMti' 120 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 nicchayao // 9 // lajjAigAraveNaM, bahussu amaeNa vAvi duccariaM / jo na kahei gurUNaM, na hu so ArAhao bhaNio / / 10 " " gAraveNaM ti ' rasAdigArava pratibaddhatvena tapo'cikIrSutayetyarthaH / apizabdAdapamAnamAyazcittagurutvAdinA vA / "saMvegaparaM cittaM, kAUNaM 'tehiM tehiM suttehiM / sallANuddharaNavivAgadaMsagAIhiM Aloe / / 11 / " Alocakasya daza doSAnAha" okaMpaittA 'aNumANaittA jaM' dihaM baoNyaraM va suDumaM vA / chanaM sadAulayaM, bahujaNa aMvatta tassevI // 12 // " A vaiyAvRttyAdinA gurumAvarjyAlocayati, yathA stokaM prAyazcittaM datta ityabhiprAye prathamo doSaH 1 / evameSa gururmRdudaMDamada ityAdyainumAnyanuimAnaM kRtvA 2 / yatparairdRSTaM tadAlocayati na tvadRSTaM 3 / bAdaramolocayati na tu sUkSmaM, taMtravijJAparatvAt 4 / sUkSmaM tRNagrahaNAdirUpamAlocayati' na tu bAdaraM sUkSmAlocako hi kathaM bAdaraM nAlocayediti jJApanArtha 5 / channamavyaktasvaraM 6 / tathA zabdAkulaM yathA guruH samyag navigacchati yadvanye'pi yathA zRNvanti tathA zabdAkulaM 7 | AlocyaM bahujanAn zrAvayati 8 / avyaktasyanivagatacchedagrantharahasyasya gurorarAlocayati 9 / svakRtaparAdhasadRzasevigu ro:' kharaMTanAdibhiyAlocayati 10 / ete daza doSA Alocakena varjanIyAH / samyagAlocane guNAnAha, - " lahuA 1 lhAIjaNaNaM 2, appaparanivaci 3 ajjavaM 4 sohI 5 / dukkarakaraNaM 6 ANA 7, nissallattaM ca 8 sohiguNA // 13 // " yathA bhAravAhino bhAre'pahRte laghutA tathA zalyoddhAra AlocakasyApi 1 / lhAdijananaM pramodotpAdaH 2 | AtmaparayordoSebhyo nivRttirAlocanAdAne hi svayaM doSanivRttiH pratItA, taM dRSTvAnye'pyAlocanAbhimukhAH syurirtyanyeSAmapi doSebhyo nivRttiH 3 | ArjavaM nirmAyatA samyagAlocanAt 4 / zodhiH zuddhataticAramalApagamAt 5 / duSkarakaraNaM duSkarakAritA yato yatpratisevanaM ' tanna duSkaramanAdibharvAbhyastatvAt, yatpunarAlocayati tadduSkaraM mabalamokSAnuyAyivIryollAsavizeSeNaiva tasya karttuM zakyatvAt / nizI - thacUrNAvapyUce, - " tanna' dukkaraM jaM paDisevijjai' taM dukkaraM jaM sammaM Aloijjaitti " / ata evAbhyantaratapobhedarUpaM samyagAlocanaM, mAsakSapaNAdibhyo'pi duSkaraM, lakSaNAMryAdInAM tathA zravaNAt / tathAhi, ito'zItitamacaturviMzatau nRpasya bahuputrasyopayAcitazatairjAtA bahumAnyA putrI svayaMvaramaMDape dRtavarA ' durdaivAccaturikAntarmRtabhartRkA suzIlA satISu prAptarekhA suzrAdharmaniSThanyidantiyAtA dIkSitA lakSaNAryA ' kadAciccaTakayugmarataM dRSTvA dadhyau / arhatA kimetannanumatamavedo'sau vA na vetti savedaduHkhamityAdi, kSaNAntare jAtapazcAttApA kathamAlocayiSyAmIti modbhUtatrapApi sazalyatve sarvathA na zuddhirityAlocayituM svaM protsAca yAdyAti, tAvadaicintite kaMTake bhagne'pazakunena kSubdhA, ya IdRg durdhyAyati tasya kiM prAyazcittamiti paravyapadezenALAocitavatI, na tu sAkSAllajjAmahatvahAnyAdyazaGkayaiva / tatastatprAyazcittapade paJcAzadvaSIM tIvraM tapastepe / uktaM ca" chaTThaThThamadasamadubALasehiM nivvigaiehiM dasavarise / taha khavaNaehiM duniya, do caiva ya bhujjiehiM ca // 1 // mAsakhamaNehiM soLasa, vIsaMvAsAI' aMbilehiM ca / larakaNaajjA evaM kupyaD tavaM varisapannAsaM // 2 // AvassayamAIaM, kiria kalAvaM amucamANIe / ahINamANasAe, esa tavo tIi aNucinno // 3 // " evaM dusvapatapastapane'pi sA na zuddhA, pratyutA'dhyAnAnmRtA dAsyArthasaGkhaca bhaveSvanu bhUtatacacIvratara duHkhA zrIpadmanAbhatIrthakRttIrthe setsyati / taduktaM - " sasallo' javi kahugaMghoraM vIraM tavaM care / divvaM vAsasahassaM' tu, tao taM' tassa niSphalaM // 1 // naha sukusalo vi vijjo, annassa kahei appaNI' vAhiM / evaM jANaMtassa vi, saluddharaNaM parasagAse // 2 // " 6 / tathAjJA tIrthakRtAmArAdhitA syAt 7 / niHzalyatvaM spaSTaM / uktaM caikonatriMzaduttarAdhyayane - " AloaNayAeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? goyamA ! AloaNayAeNaM mAyAniANamicchAdaMsaNasallANaM anaMtasaMsAravaddha (ha) NANaM uddharaNaM karei, ujjubhAvaM caNaM jaNayai || ujjubhAvaM paDivane aNaM jIve amAI itthIveaM napuMsagaveaM ca na baMdhara, puvvabaddhaM caNaM nijjare iti / " ete zodherAlocanAyA guNAH / 8 / iti zrAddha jitakalpAttadvRttezva kiJciduddhRta AlocanAvidhiH / tIvratarrAdhyavasAya kRtaM vRhattaramapi nikAcitamapi bAlastrIyatihatyA devAdidravyabhakSaNarAjapatnIgamanAdikaM mahApApaM samyag vidhivadAlocya gurudattaM prAyazcittaM vidhatte, tadA tadbhave'pi zudhyati / kathamanyathA dRDhaprahAriprabhRtInAM tadbhave'pi siddhirityAlocanA prativarSe praticAturmAsakaM vA prAyaiva / iti varSakRtyagAthottarArdhArthaH // iti zrItapAgacchAdhipazrI somasuMdarasUri zrImunisuMdarasUri - zrIjayacaMdrasUri-zrIbhuvanasuMdarasUriziSya zrI ratnazekharasUriviracitAyAM zrAddhavidhiprakaraNavRttau varSakRtyaprakAzakaH paJcamaH prakAzaH / zrIzrAddhavidhiprakaraNam dRv niveedn sNdddiceesin sin zrAddhavidhivRttau samAptaH paJcamaH prakAzaH / 6+ 121
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha SaSThaH prakAzaH // uktaM varSakRtyamaya janmakRtyaM gAthAtrayeNASTAdazabhirairAha"jammami vAsaThANaM, tivaggasiddhIi kAraNaM uciaN1| uciaM vijAgahaNaM 2, pANiggahaNaM ca 3 mittAI 4 // 12 // janmani janmavArakamadhye pUrvamucitaM yogya vAsasthAnaM grAmaM / kiM taducitamiti vizeSaNadvAreNa hetumAha,-trivargasya dharmArthakAmalakSaNasya siddhiniSpattistasyAH kAraNaM hetuH / evaM ca yatra dharmArthakAmAnAM trayANAmapi siddhiH syAttatra zrAvakeNa vastavyaM nAnyatra bhavadvayabhraMzApatteH taduktaM-" na bhillapallISu'na corasaMzraye, na pArvatIyeSu janeSu saMvaset / na hiMsaduSTAMzrayalokasannidhau, kusaGgatiH sAdhujanasya garhitA // 1 // tatra dhAmni nivased gRhamedhI, saMpatanti khalu yatra munIMdrAH / yatra caityagRhamasti jinAnAM, zrAvakAH parivasanti ca yatra // 2 // vidvatmAyo yatra loko nisargAcchIlaM yasmiJjIvitAdapyaMbhISTaM / nityaM yasmin 'dharmazIlAH prajAH syustiSThettasmin 'sAdhusaGgo hi bhUtyai // 3 // jatya pure jiNabhavaNaM, samayaviU sAhusAvayA jattha / tattha sayA vasianvaM, paurajalaM iMdhaNaM jattha // 4 // " trizatIjainaprAsAdasuzrAdAbalakUte suzIlavijJaloke'jayamervAsanne harSapure susthAne vasanto'STAdazasahasraviprAstabhaktAH / patriMzanmahebhyAzca'zrIpriyagrandhasurIMndrAgame pra. buddhaaH| susthAnacAse hi dhanavAM guNavatAM dharmavatAM ca saMgatyA dhanitvaM vivekavinayavicArAcAraudAryagAMbhIryadhairyapratiSThAdayo guNAH sarvAGgINadharmakRtyakauzalaM ca prAyaH sumApANi saMpatyapi pratIyante / ataH prAntagrAmAdau dhanArjanAdinA sukhanivohe'pi na vasanIyaM / uktaM ca-" jattha'nadIsaMti jiNA, na ya bhavaNaM neva saMghamuhakamalaM / na ya succA jiNakyaNaM, kiMtAe atthabhUIe // 1 // yadi vAnchasi mUrkhatvaM, grAme vasa dinatrayam / apUrvasyAgamo nAsti, pUrvAdhItaM'ca nazyati // 2 // " zrUyate ca kazcinagaranivAsI svalpavaNiggrAme dhanalAbhArthamuSitaH / kRSivividhavANijyavyApArAdinA yAvatA dhanamupAyattAvada gRha tANe jajvAla / evaM punaH punaH dhanArjane'pi stanyamArIdurbhikSanRpadaMDAdyajani / anyadA tadgrAmyaiH stenaiH kacitpure ghATImadAne tatpuranRpeNa grAmo hataH / zreSThI putrAdidhRtau yudhyamAnastadbhaTAritazceti kunAmAvAse dRSTAntaH / ucitamapi ca vAsasthAnaM svacakraparacakravirodhadurbhikSamArItiprajAvirodhavAstukSayAdinA'svasthIbhUtaM drutameva tyAjyamanyathA trivargahAnyAyopatteH / yathA mudgalaibhaGge bhayotpattau paiDillI tyaktA, je gurjaratrAdAvAgatAstrivargapuSTyA bhavadvayaM saphalyakAryuH / yaistu na tyaktA'te bandapatanAdinA bhavadvayamapyaMhASuH / vAstukSINatvAdinA sthAnatyAge tu kSitipratiSThitavanakapuraRSabhapurAdidRSTAntaH / tathA cASe-"khiivaNausabhakusaggaM rAyagihaM cNppaaddliiputtN"| iti / vAsasthAnaM ca gRhamapyucyate / tacca supAtivezmike'natipakaTe'nati gupte ca'susthAne vidhiniSpannamitadvAratvAdiguNaM trivargasidihetutayA yogyaM / duSpAtivezmikAzcaivamAgamAdau niSiddhAH-"kharIAtirikajoNItAlAyarasamaNamAhaNasusANA / vagguriavAgummiahaliesapuliMdamacchaMdhA ||1||"'khaariatti' vyakSarikA vezyA, zramaNAH zAkyAdyAH, zmazAnaM, gulmikA guptipALAH, matsyabaMdhA mAtsikAH / " jUAracora naha naTTa ' bhaTTa vesA'kukammakArINaM / saMvAsaM vajjijjA, gharahaTTANaM ca mittI // 2 // " tathA "duHkhaM devakulAsabhe, gRhe hAnizcatuSpathe / dhU mAtyagRhAbhyAse, syAtA mutadhanakSayau // 1 // mUrkhA dhArmikapAkhaMDipatitastenarogiNAm / krodhanAntyajahaptAnAM, gurutalpagavairiNAm // 2 // svAmivazcakalubdhAnAmRSistrIbAlaghotinAm / icchannItmahitaM dhImAn pAtivezmikatA tyajet // 3 // " kuzIlAdimAtivezmikatve hi tadolApazravaNatacceSTAdarzanAdivazAtsvataH saguNasyApi guNahAniH syAt / sumAtivezmikatve pAtivezmikIsaMpAditaparamAnaH saGgamaH zAlibhadrajIvaH , dupAtivezmikatve 'padine mAgamunaye dattagripiMDA mAtivezmikIvyugrAhitazcazAdiH somabhaTTabhAryA jJAtaM / atiprakaTe hi sthAne gRharmasannihitagRhAntaratayA paripArvato nirAvaraNatayA cauraadyo'bhibhveyuH| atigupte ca sarvato gRhAntarairniruddhatvAnna svazobhA labhate / pradIpanakAyupadrave ca duHkhanirgamapravezaM gRhaM bhavati / musthAnaM punaH' zalyabhasmakSAtrAdidoSainiSiddhAyAdinA ca rahitaM. bahaladurvAmavAlakucastambaprazastavarNagandhamRttikAsusvAdujalodgamanidhAnAdimacca yaduktaM-"zItaspardhvaSNakAle yA'tyuSNasparzA himAgame / varSAsu cobhayasparzA sA zubhA sarvadehinAm // 1 // hastamAtraM khanitvAdau pUritA tena pAMmunA / zreSThA samaSike pAsau hIne hInA same samA // 2 // padagatizataM yAvacAMbhApUrNA na zuSyati / sottamaikAGgulahInA'madhyamA tatparAdhamA // 3 // athavA tatra puSpeSu'khAte' satyuSiteSu tu / samAIsamazuSkeSu bhuvasvaividhyamAdizet // 4 // tripaJcasaptadivasairutabIyAdirohaNAt / uttamA madhyamA hInA vijJeyA trividhA mahI // 5 // vyAdhi valmIkinI naiHsvyaM zuSirA sphuTitA mRtim / datte bhUH zalyayuga duHkhaM zalyaM jJeyaM tu yatnataH // 6 // " nRzalyaM nRhAnyai, khara 122 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zalye nRpAdibhIH , zuno'sthi DiMbhamRtyai, zizuzalyaM gRhasvAmipravAsAya, gozalyaM godhanahAnya, nRkezakapAlabhasmAdi mRtyai ityAdi / " prathamAntyayAmavarja, dvitrimaharasaMbhavA / chAyA vRkSadhvajAdInAM, sadA 'duHkhamadAyinI // 7 // varjayedarhataH pRSThaM, pA. the brahmamadhudviSoH / caMDikAsUryayodRSTiM, sarvameva ca zUlinaH // 8 // vAmAjhaM vAsudevasya, dakSiNaM brahmaNaH punaH / nirmAlyaM snAnapAnIyaM, dhvajacchAyAvilepanam // 9 // (vajenIyaM sadA zaMbhorAtmazreyo'thibhijena:) prazastA zikharacchAyA, dRSTizcApi tathAItaH // 10 // " yugmam // tathA-" vajjijjai'jiNapuTTI, raviIsaradihi viNhuvAmo a / savvatya asuhacaMDI, tamhA puNa savvahA cayaha // 1 // arihaMtadiTThidAhiNaharapuTThIvAmaemu kallANaM / vivarIe / bahudurUM, paraM'na'maggaMtare doso // 2 // IsANAIkoNe, nayare gAmena kIrae gehaM / saMtaloANa asuI, aMtimajAINariddhikaraM // 3 // " sthAnaguNadoSaparijJAnaM ca zakunasvapnopazrutimabhRtinimittAdivalena kaayeN| susthAnamapyucitamRrpaNamAtivezmikAnumatyAdinyAyenaiva grAhyaM, na tu parAbhibhavAdinA, tathA sati trivargahAnyAdyApatteH / evamiSTikAkASThapASANAdidalamapi nirdoSa dRDhasAratvAdiguNamucitamUlyAdinA grAhyamAnAyyaM ca / tadapi vikrAyakaiH svayaM niSpAditaM na tu tatpArdhAt svakRte kAritaM, mahAraMbhAdidoSApatteH / pAsAdAdisaktaM ca 'tanna grAhya bahuhAnyAyApatteH / zrUyate hi-dvau vaNijau prAtivezmiko / ekaH samRddho'nyaM niHsvaM pade pde'bhibhvti| ni:svo'nyathA pratika mazaktaH samRddhasya niSpadhamAnasaudhabhittimadhye jinacaityAtpatitamekamiSTikAkhaMDaM rahazcikSepa / niSpanne ca saudhe tena samyak tatsvarUpe prokte'pIyanmAtrasya ko doSa ? ityavajJayA samRddhasya stokaireva dinairvajAgnyAdinA sarvasvaM vinaTaM / uktamapi-" pAsAyakUbavAvImasANamaDharAyamaMdirANaM ca / pAhANaiTTakaTThA, sarisavamattAvi'vajijjA // 1 // pAhANamayaM thaMbha, pIDhaM paTTe ca baaruttaaii| ee gehi viruddhA, suhAvahA dhammaThANesu // 2 // pAhANamae kahUM, kaTThamae pAhaNassa thNbhaaii| pAsAe agihe vA, bajeavvA' payatteNaM // 3 // halaghANayasagaDAI, arahaTTajaMtANa' kNttii| taha ya / paMcuMbari khIrataru eANaM kaTa vajijjA // 4 // bijjrikelidaaddimjNbiiriidohliaNbiliaa| bbbuuliborimaaii| kaNayamayA tahavi vajijjA // 5 // eANaM jai a jaDApADavasAo pavissaI ahvaa| chAyA vAjaMmi gihe, kulanAso' havai / tattheva // 6 // punbunnaya aththaharaM, jamunnayaM maMdiraM dhaNasamidaM / avarunaya viddhikaraM, utarunaya 'hoi uvyasi // 7 // valayAgAraM kUNahiM, saMkulaM ahava egadu. tikUNaM / dAhiNavAmayadIiM, navAsiyavarisaM gehaM // 8 // sayameva je kivADA, pihiti a ugghaDatite amuhA / cittakalasAisohA, savisesA muulbaarimuhaa||2|| joiNi nadyAraMbhaM bhAraharAmAyaNaM ca nivajuddhaM / risicariadevacariaM,iacittaM gehi na hu jutt||10|| phalihatarukusumavallI sarassaI nvnihaannjualcchii| kaLasaM vaddhAvaNayaM, sumiNAvaliAi suhacittaM // 11 // kharjurI dADimI raMbhA karkandhUrtIjapUrikA / utpadyate gRhe' yatra, tanikRntati' mUlataH // 12 // lakSmInAzakaraH kSIrI, kaMTakI shtrubhiiprdH| apatyanaH phalI tasmAdeSAM kASThamapi tyajet // 13 // kazcidace puro bhAge, vaTaH zlAghya udumbrH| dakSiNa pazcime'zvastho, bhAge plakSastathottare // 14 // pUrvasyAM zrIgRhaM kAryamAneyyAM ca mahAnasam / zayanaM dakSiNasyAM tu, nairRtyAmAyudhAdikam // 15 // bhujikriyA pazcimAyAM, vAyavyAM dhaanysnggrhH| uttarasyAM jalasthAnamaizAnyAM devatAgRhama // 16 / / gRhasya dakSiNe vahnitoyago'niladIpabhaH / vAmA pratyagadizo ktidhAnyArthArohadevabhUH // 17 // pUrvAdidivinirdezo, gRhadvAravyapekSayA / bhAskarodayadikpUrvA, na vijJeyA yathA kssute||18||" ityAdi / tathA gRhaniSpAdakasUtradhArakarmakarAdayaH proktasamyagmUlyAdhikocitArpaNena prINanIyA na tu kacidvazcanIyAH / yAvatA ca kuTumbAdeH sukhanirvAho jane ca zobhAdi syAt , tAvAneva vistAro gRhe kriyate / asaMtuSTatayAdhikAdhikavistArakaraNe mudhA dhanavyayAraMbhAdi / IdRgapi gRhaM mitadvAramevAha / bahudvAratve hyajJAtanirgamapravezAnAM duSTalokAnAmApAte strIdraviNAdiviplavo'pi syAt / mitadvAramapi dRDhakapATollAlakazRGkhalikArgalAdinA surakSitarmanyAnantaroktAdyanekadoSApatteH / kapATAdyapi sukhapadAnodghATaM yathAvilokyamAnasthitikaM ca guNAnyithAdhikAdhikavirAdhanA' vilokyamAnazIghanirgamAMgamAdikAryahAnyAdi ca syAt / argalA ca bhittimadhyasthAyinI sarvathA na yuktA pazcendriyAdInAmapi virAdhanApatteH / Idak kapATamadAnAdyapi pratyupekSaNAdi yatanayaiva kuryAta / evaM praNAlakhAlAdAvapi yathAzakti yatanIyaM / mitadvAratvAdi zAstre'pyuktaM " na doSo yatra vedhAdinevaM yatrAkhilaM dalam / bahudvArANi no yatra, yatra dhAnyasya saGgrahaH // 1 // pUjyate devatA yatra, yatrAbhyukSaNamAdarAt / raktA javanikA yatra, yatra saMmArjanAdikam // 2 // yatra jyeSThakaniSTAdivyavasthA supratiSThitA / bhAnavIyA vizaya'ntarbhAnavo naiva yatra ca // 3 // dIpyate dIpako yatra, pAlanaM yatra rogiNAm / zrAntasaMnAhanA yatra, tatra syAtkamalA gRhe // 4 // " evaM dezakAlasvavibhavajAtyAdyaucityena nirmApitaM gRhaM' vidhisnAtrasAdharmikavAtsalyasaMghapUjAdipUrva vyApArayet / sumuhUrtazakunAdibalaM ca gRhaniSpattipravezAdau pratipadamanveSyaM / evaM vidhiniSpanne gRhe / zrIvRddhyAdi na durlabhaM / zrUyate cojjayinyAM dvAdazAbdyA zreSThidAntAkenASTAdazakoTisvarNavyayena saptabhUme vAstuzAstrAyuktavidhinA vidhApite saudhe rAtrau 'patAmi patAmi' ityuktizrutyA bhItena tAvaddhanaM lAtvA vikramArkasyArpite svarNapuruSapatanAdi / vidhiniSpannavidhipratiSThitazrImunisuvratastUpamahimnA prabalasainyo'pi kUNiko vaizAkI nagarI grahItuM dvAdazAbdyApi na zazAka / bhraSTakUlavAlakokyA stUpapAtane'tu tadaiva jagRhe / evaM gRhavaddhaTTamapi supAtivozmake zrIzrAddhavidhiprakaraNam 123
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'natipakaTe'natigupte ca susthAne vidhiniSpanna mitadvAratvAdiguNaM trivargasidihetutayocitaM mantavyaM / dvAraM 1 / tathA trivargasiddheH kAraNamityuttaratrA'pyanuvartanAt trivargasiddhikAritayA yaducitaM tadvidyAnAM likhitapaThitavANijyadharmAdikalAnAM grahaNamadhyayanaM kArya samyak / azikSinibhyastakalo hi mUrkhatvahAsyatvAdinA pade pade parAbhUyate, yathA kAlidAsakaviH prAggopo bhUpasabhe svastisthAne 'uzaTara' ityuktau granthazodhanacitrasabhAdarzanAdau ca / kalAvAMzca videze'pi mAnyate vasudevAdivat / vadantyapi,-" vidvattvaM ca nRpatvaM ca, naiva tulyaM kadAcana / svadeze pUjyate rAjA, vidvAn sarvatra pUjyate // 1 // " kalAzca sarvAH zikSaNIyAH / kSetrakAlAdivizeSeNa sarvAsAmapi vizeSopayogasaMbhavAdanyathA jAtu siidtypi| tadAha-"aTTamaTrapi sikkhijjA, sikkhina nirtth| aTTamaTTapasAeNa, khajjae gulatuMbayaM // 1 // " zikSitasakalakalasya hi pAguktasaptavirdhAjIvikopAyAnAmanyatareNApyupAyena sukhanirvAhasamRddhatvAdi syAt / sarvAH kalAH zikSiturmazaktastvatra sukhanirvAhAdeH pratya sadgatezca hetuM kalA zikSetaiva / yataH-" suasAyaro apAro, AuM thovaM jiAya dummehA / taM kiMpi sikkhiavvaM, jaM kajjakaraM ca thovaM ca // 1 // jAeNa jIvaloe, do ceva nareNa sikkhianvAiM / kammeNa jeNa jIvai, jeNa mao saggaI jAi // 2 // " nindyapApamayakarmaNA nirvAhakaraNaM tu sUtre 'uciraM' ityukterainaucityAdeva niSiddhaM / dvAram 2 / tathA pANigrahaNaM vivAhastadapi trivargasiddhihetutayocitameva yuktaM / taccAnyagotrajaiH 'samAnakulasadAcArAdizIlarUpavayovidyAvibhavaveSabhASApratiSThAdiguNaireva sArdai / kulazIlAdivaiSamye hi miyo'vahIlanAkuTumbakalahakalaGkAdyApattiH / yathA potanapure zrImatyAH zrAdasutAyAH sAdaraM mithyAdRzoDhAyA sudharmadRDhAyA vaidhAdviraktabhA gRhAntarghaTe'hiM kSiptvA puSpamAlAM ghaTAdAnayetyAdezo dade / namaskArasmRtimahimnA ca tasyAH puSpamAlaiva jajJe / tataH patyAdayo'pi zrAddhIbabhUvuH / kulazIlAdisAmye tu sAdhupethaDamathamiNidevyAdInAmiva' sarvAGgINasukhadharmamahattvAdayo guNAH / sAmudrikazAstrAyuktavapurlakSaNajanmapatrikAnveSaNAdinA ca kanyAvarayoH parIkSA / taduktaM " kulaM ca zIlaM ca' sanAthatA ca, vidyA ca vittaM ca vapurvayazca / vare' guNAH sapta vilokanIyAstataH paraM bhAgyavazA hi kanyA // 1 // mUrkhanirdhanadUrasthazaramokSAbhilASiNAm / triguNAdhikavarSANAM, na deyA / kanyakA budhaiH / / 2 / / atyadbhutadhanADhyAnAmatizItAMtiroSiNAm / vikalAGgasarogANAM, cApi deyA na kanyakA // 3 // kulajAtivihInAnAM pitRmAtRviyoginAm / gahinIputrayuktAnAM, na deyA kanyakA budhaiH / / 4 / bahuvai pavAdAnA, sadaivotpannabhAkSaNAm / AlasyAhatacittAnAM, na deyA kanyakA budhaiH // 5 // gotriNAM dyUtacauryAdivyasanopahatAtmanAm / vaidezinAmapi prAyo, na deyA kanyakA budhaiH // 6 // nirvyAjA dayitAdau, bhaktA zvazrUSu vatsalA svajane / snigdhA ca bandhuvarge, vikasitavadanA' kulavadhUTI // 7 // yasya putrA vaze bhaktA, bhAryA chandAnuvartinI / vibhaveSvapi santoSastasya svarga ihaiva hi // 8 // agridevAdisAkSikaM pANigrahaNaM vivaahH| sa ca loke'STavidhaH / tatrAlaGkRtya kanyAdAnaM brAhmo vivAha; 1 / vibhavaviniyogena kanyAdAnaM praajaaptyH2| gomithunadAnapUrvakamArSaH 3 / yatra yajJArthamRtvijaH kanyAmadAnameva dakSiNA sa daivaH 4 / ete dhA vivaahaashctvaarH| mAtuH piturvandhUnAM cImAmANyAtparasparAMnurAgeNa mithaH samavAyAd gAndharvaH 5 / paNabandhena kanyApradAnamAsuraH 6 / prasahya kanyAgrahaNAdAkSasaH 7 / suptapramattakanyAgrahaNAtpaizAcaH 8 / ete catvAro'pyadhAH / yadi vadhUvarayoH parasparaM rucirasti tadA adhA api dhAH / zuddhakalatralAbhaphalo vivAhastatphalaM ca vadhUrakSaNAcarataH sujAtasutasantatiranupahatAcittanirvRtiguhakRtyamuvihitvamAbhijAtyAcAravizuddhatvaM devAMtithibAndhavasatkArAMnavadyatvaM ceti / vadhUrakSaNopAyAstvete, gRhakarmaviniyogaH, parimito'rthasaMyogo'svAtantryaM, sadA ca mAtRtulyastrIlokAvarodhanamityAdi / etacca patnIviSayAcitye prAga vivRtaM / vivAhAdau ca vyayotsavAdi svakulavibhavalokAdyaucityena yAvatkRtaM vilokyate, tAvadeva kuryAna tvadhikAdhika, adhikanyayAdeH puNyakAryeSvevocitatvAt / evamanyatrApi kSeyaM / vivAhavyayAnusAreNa ca sAdaraM snAtramahamahApUjArasavatIDhaukanacaturvidhasaGgasakArAdyapi satyApayeda bhavahetuvivAhAderapyevaM puNyaiH saphalIbhavanAt / dvAram / 3 / tathA mitraM sarvatra vizvAsyatayA sAhAyyAdikRt / AdizabdAdvANapatrasahAyakarmakarAdhapi trivargahetutayocitameva vidheyaM / taccottamaprakRtisAdharmikatvadhairyagAMbhIryacAturyasabuTyAdiguNaM / etad dRSTAntAdi tu vyavahArazuddhau prAguktaM / dvAram 4 / iti cturdshgaathaarthH| ceia-paDima-paiTA, suAipavvAvaNA ya payaThavaNA / putthayalehaNavAyaNa, posahasAlAikAravaNaM // 15 // tathA caityamuccaistoraNazikharamaMDapAdimAMDataM bharatacayAdivanmaNisvarNAdimayaM viziSTapASANAdimayaM vA prAsAdaM viziSTakASTheSTikAdimayaM devAlayaM vA tardazaktau tRNakuTyAdyapi nyAyArjitavittena vidhinA vidhApayeta / yataH-" nyAyArjitavittezo, matimAn sphItAzayaH sadAcAraH / gurvAdimato jinabhavanakAraNAdhikArIti // 1 // pAeNaNaMtadeulajiNapaDimA 124 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAriA'ujIveNa / asamaMjasavicIe,na hu siddho'daMsaNalavo vi // 2 // bhavaNaM jiNassa na karya,naya biMbaM neva pUiA saahuu| dudaravayaM na dhariyaM, jaMmo parihArio'tehiM // 3 // yastRNamayImapi'kuTI, kuryAdyAttathaikapuSpamapi / bhaktyA paramagurubhyaH, puNyonmAnaM 'kutastasya // 4 // kiM punarupacitadRDhaghanazilAsamudghAtaghaTitajinabhavanam / ye kArayanti zubhamativimAninaste mahAdhanyAH // 5 // " caityavidhApanavidhizca zuddhabhUmidalabhRtakAdharvazcanasUtradhArasanmAnanAdiH mAgukto gRhavatsarvo'pi yathocitaM savizeSo jheyaH / yataH- "dhammatthamujjaeNaM, kassa vi appattiyaM na kAyavvaM / ia saMjamovi seo, etya ya bhayavaM udAharaNaM // 1 // so'tAvasAsamAo, tesiM' appattimuNeUNaM / paramaM abohibIaM / tao gao haMta kAlevi // 2 // kaTThAI vidalaM iha, suddhaM jaM devayA duvvnnaao| No' avihiNAMvaNIaM,sayaM ca kArAviaMjano // 3 // kammakarA ya varAyA, ahiMgaNa daDhaM urvati pariosa tuTThA ya tattha kamma, tatto ahigaM pakuvvati // 4 // " caityAMcarcAdividhApane ca bhAvazuddhyai gurusasamakSamevaM vAcyaM / yadatrAvidhinA kizcitparavittamAMgataM tatpuNyaM tasya bhUyAt / yaduktaM poTazake-" yadyasya ' satkamanucitamiha vitte tasya tajjamiha' puNyam / bhavatu'zubhAzayakaraNAdityetad bhAvazudaM syAt // 1 // " na ca bhUkhananapUraNadalapATakAnayanazilAdighaTanacayanAdimahArambhadoSacaityAdikaraNe AzaGkayo yatanAmavRttatvena nirdoSatvAnnAnApratimAsthApanapUjanasaMghasamAgamadharmadezanAkaraNadarzanavratAdipratipattizAsanaprabhAvanAnumodanAnantapuNyahetutvena zubhodakatvAcca / yadAhuH- "jA jayamANassa bhave, virAhaNA. suttavihisamaggassa / sA hoi nijjaraphalA, ajjhatthavisohijuttassa // 1 // " dravyastave kRpadRSTAntAdi prAguktaM / jIrNodAre tvevaM viziSyopakramyaM / bavA-" navInajinagehasya, vidhAne yatphalaM bhavet / tasmAdeSTaguNaM puNyaM, jIrNoddhAreNa 'jAyate // 1 // jIrNe samudadhRte yAvattAvatpuNyaM na nUtane | upamardo mahastitra, svacaityakhyAtidhIrapi // 2 // " tathA-"rAyA ' amaccasiTThI, koTuMbIe videsaNaM kaauN| jiNNe puvAyayaNe, jiNakappIyAvi kAravai // 1 // jiNabhavaNAI je udaraMti bhattIi sddiapddiaaii| te uddharAMti ' appaM, bhImAo'bhavasamuddAo // 2 // " yathA-pitrA sAbhigrahaM cintite zatruJjayoddhAre mantrivAgbhaTena prAraMbhite mahebhyaiH svadravyakSepe TipyamAne TImANIyakutupikaSaDdrammanIvikabhImena'ghRtaM vikrIya sarvasvadAne sarvopari tannAmalekhanasvarNanidhilAbhAdi prasiddha / atha kASThacaityapade zailacaityaM dvivarSyA niSpanna, vardApanikAdAtutriMzat svarNajihA mantriNA dattAH / prAsAdo vidyutA vidIrNa ityanyenoktau ca dviguNA va panikA ' ahaM jIvan dvitIyoddhAre'pi zakto'smi' iti tathA cakre / lakSatrayonaM dravyakoTItraya lagnaM / pUjArtha caturvizatimAzcaturvizatirArAmAzca dttaaH| tadbhAtrA AMbaDamantriNA bhRgupure duSTavyantaryupadravanivArakazrIhemamUrisAnnidhyAdaSThAdazahastoccazakunikAvihAroddhAraH kAritaH / mallikArjunanRpakozIyo dvAtriMzat svarNadhaTImitaH kalazastatra nyasto 'ImadaMDadhvajAdi ca / maGgalyadIpAvasare ca dvAtriMzallakSadrammA Arthabhyo dattAH / jIrNacaityoddhArakAraNapUrvakameva navyacaityakArApaNamucitam / tata eva saMmatinRpatinaikonanavAtasahasrA jIrNoddhArAH kaaritaaH| navyacaityAni tu patriMzatsahasrAH / evaM kumArapAlavastupAlAyairapi navyacaityebhyo jIrNoddhArA bahava eva vyadhApyanta / tatsaGkhyAdyapi mAguktaM / caityeca nippanne zIghrameva pratimA sthApayeta / yadAha zrIharibhadramUriH-" jinabhavane jinabiMba, kArayitavyaM taM tu buddhimatA / sAdhiSThAnaM hyevaM, tad bhavana' vRddhimadbhavati // 1 // " caitye ca kuMDikAkalazaurasapadIpAdisarvAGgINopaskarakAraNaM, yathAzakti kozadevadAyavATikAdiyuktikaraNaM ca / rAjAdestu vidhApayituH pracuratarakozagrAmagokulAdimadAnaM / yathA-zrIraivate mAlavIyajAkuDyamAtyena pUrva kASThacaityasthAne pASANabadaH prAsAdaH prAraMbhitaH / sa ca durdaivataH svargataH tataH paJcatrizadadhikazatavarSAtikrame siddhajayasiMhanRpasya daMDezena sajjanena trivarSIsurASTrodgrAhitena 'sptviNshtilkssdrmmainiaapitH| rAjJA tadrvyamArgaNe raivatopari nidhIkato'stItyuce / nRpastatra prApto navyaM bhavya caityaM dRSTrA hRSTaH proce, kenedaM kAritaM ? tena devenetyukte vismitaH / tatastana sa myaguktvA 'sujanairibhyaiH saMbhUya dattaM vittaM / svAmI gRhNAtu puNyaM vA / vivakinA rAjJA puNyameva svIkRtaM / tasmin zrInemicaitye pUjAye dvAdaza grAmAzca dattAH-tathA jIvatasvAmidevAdhidevapratimAyAzcaityaM prabhAvatIrAjhyA kAritaM / kramAt caMDapradyotanRpastasyAH pUjArtha dvAdazagrAmasahasrIM dadau / tadvattamevam campAyAM strIlolaH kumAranandI svarNakAraH svarNapaJcazatyA svarNapaJcazatyA surUpakanyotAhI / evaM patnIpaJcazatyA ekastaMbhe saudhe IrSyAlurlalati sma / anyadA' paJcazailadvIpasthahAsAmahAsAvyantau~ svapatividyunmAlicyavane nijarUpaM dazayitvA' vyAmohitaM prArthayamAnaM paJcazaile samAgaccherityuktvA gate tena rAjJaH svarNa datvA 'yo mA paJcazaile netA tasmai dravyakoTi dadAmi ' iti paTahodghoSa'eko niryAmakaH sthaviro'dhanaM putrebhyo datvA pote tamAropyAMbyau sudUre gataH proce / ayaM vaTo'bdhikUle zailapAdapo'syAdhaH potagamane' vaTazAkhAyAM tvaM vilageH / paJcazailAd bhAruDAstripadA atrAgatya svapanti / tadaMghau madhyame paTena svaM dRDhaM baddhvA tissttheH| mAtastairuDDInaiH paJcazaile prApsyasi / potastu mahAvarte patiSyati / tataH svarNakRt tathA kRtvA tatra praaptH| tAbhyAM prAkto'neno nAvAM na bhogye, ato'gnipravezAdi kuru| tatastAbhyAM pANipuTe nItvA caMpodyAne mukto, mitranAgilAdena'vAryamANo'pi nidAnenAgnimaraNaM kRtvA paJcazailezo jajJe / nAgilastadvairAgyAtmavrajyAMcyute devo jaatH| zrIzrAddhavidhiprakaraNam 125
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyadA nandIzvaragacchatsurANAmonnayA hAsApahAsAbhyAM paTaI gRhANetyuktau tasyAhaGkArahuGkArakAriNo gale paTaho vilagnaH kathamapi na dUrIsyAta / tadavidheAtvA ' nAgiLasure tatrAgate tattejasA ghUkavadbhAnonazyastena tejaH saMhatyopalakSayasItyakta hundrAdIn ko nopalakSayediti vAdI zrAddharUpeNa prAgbhavotyA bodhitaH sa pAha, atha kiM kurve ? tenoktaM, gArhasthye kAyotsargasthasya bhAvayateH zrIvIrasya pratimA kAraya, yathA paratra bodhiM lbhethaaH| tataH sa pratimAsthazrIvIraM vilokyAnatvA ca tadrapA zrIvIramatimA mahAhimavadryAinItagAzIrSacandanena kRtvA pratiSThApya' sarvAGgINAbharaNapuSpAdibhirabhyarcya jAtyacandanasamudre tAMtipvA'bdhau ekasya potasya SaNmAsyutpAtaM saMhRtya sAMyAtrikaM proce, imaM pratimAgarbha samudne nItvA sindhusauvIradeze vItabhayapattane catuSpathe devAdhidevapatimA gRhyatAmiti ghoSayeH / tenApi tathA kRte tApasabhakta udAyananRpo'nye'pi darzaninaH svaM svaM devaM smRtvA taM saMpuTaM jaghnuH kuThAraiH / kuThArANAM bhane ' sarveSUdvigneSu madhyAhne jAte prabhAvatIrAjhyA bhojanArthe nRpAkAraNAya ceTI pahitA / kautukadarzanAya rAjJA prabhAvatI tatrAkAritA mAha, " devAdhidevo'hanneva nAnye pazyantu kautukaM " ityuktvA yakSakadamenAbhiSicya puSpAJjaliM kSiptvA * devAdhidevo mama darzanaM deyAt' iti vadantyAmeva tasyAM sa saMpuTaH prAtaH / kamalakozavasvayaM vidalitaH / amlAnamAlyamatimA sphuTIbhUtA / jinamatonnatizcoccaiH / tataH sA sAMyAtrikaM satkRtya tAM sotsavamantaHpurAntItvA navyakAritacaitye nyasya trisandhyamonarca / anyadA rAjyuparodhAdrAjJi vINAM vAdayati tasyAstatpuro nRtyantyA rAjJA zIrSa na dRSTaM tatkSobhAdrAtaH karAt kambikApAte nRtyarasabhaGge rAzyAH kope nRpaH samyagUce / tAnyadA dAsyAnItaM zvetamapi dhautikaM raktaM dRSTvA krudhA darpaNena dAsI hatA mRtA tatastat zvetameva dRSTaM / tena dunimittena nRtyazIrSAdarzanadunimittena ca svAyuH svalpaM jJAtvA strIhatyayAdyavratabhaGgAdviraktA nRpamanujJApya devatve tvayAMI samyagdharme pravartya iti rAjJoktA tatpratimAzuzrUSaNArtha devadattAkhyAM kubjA niyojya sotsavaM pravrajyAMnazanena saudhame devo'bhUt / tena bodhane'pi nRpastApasabhaktiM na jahAti / aho dRSTirAgasya durucchedatA ! / tatastApasarUpeNa divyAmRtaphalaM datvA tadAsvAdalubdho nRpaH svazaktyaikAkyevAzrame nIto mAyAtApasaistADyamAno naSTo'gre' sAdhUnAM zaraNaM prvissttH| tairmA bhaiSIrityuktastaduktaM dharma prapede / tataH suraH svaddhi darzayitvA nRpamaIdameM dRDhIkRtya viSame mAM smarerityuktvA 'tirodadhe / ito gAndhArazrAddhaH sarvatazcaityavandako vaitADhye bahukSapaNatuSTadevyA devAn vandApito dattakAmapradA'STottarazataguTikastAmekAM mukhe kSiptvA vItabhaye yAmItidhyAyI tatra prAptaH / kubjayA tArma mavandApyata / tatra mAndyAkrAntastayA zubhUSitaH svAyuH svalpaM jAnastA guTikAstasyai datvA pravavAja / sA ekayA guTikayA jagdhayA'tisurUpA suvarNaguliketi khyAtA / ekayA ca caturdazakirITinRpasevyaM caMDamadyotaM. patimavAJchadudAyanasya pitRtulyatvAccheSanapANAM ca tatsevakatvAt / devatoktyA pradyotana dUtapreSaNe / tayA''kArito'nilavegagajArUDhaH pradyota AgatastAmAhayata / tayoktametAM pratimA vinA nAgamiSyAmi / tenaitatpratikRti kArayitvA' atra muzca yathaiSA saha nIyate, tataH pradyoto'vantyAM gatvA tatpatikRti kArayitvA kevalikapilabrahmarSiNA pratiSThApya hastyArUDho vItabhaye Agatya 'tatsthAne tAM muktvA mukhyAcA dAsIM ca gRhItvA rAtrI raho gataH / tAbhyAM viSayAsaktAbhyAM sAcoM pUjanArtha vidizApUyoM bhaaylsvaamivaannijo'rpitaa| anyadA ' kaMbalazaMbalanAgakumArau / tatpatimApUjanArthamAgatau / pAtAle'cA ninaMsu bhAyalamautsukyAdarddharacitapUjaM idavarmanA ninyAte / tatra jinabhakyA tuSTaM dharaNendraM ' bhAyalaH prAi, yathA mannAmakhyAtiH syAttathA kuru / tenoktaM tathA bhAvi / caMDapradyotena vidizApUstvannAmnA devakIyaM puraM kariSyate / paraM kRtArdapUjatvadAgatyAMgacchatkAle / sArcA guptaiva mithyAgbhiH pUjayiSyate / tatpatikRtirAdityo bhAyalasvAmyayamityuktvA bahiH sthApayiSyate / mA viSIda duSamAvazAdevaM bhAvi / bhAyalastathaiva pshcaadgtH| atha prAtararcA mlAnamAlyAM dAsya'bhAvaM karimadanAzaM ca dRSTvA pradyotamAgataM nirNIya SoDazadezatriSaSTitrizatIpurAdhipa udAyananapo'bhyaSeNayanmahAsenAdidazakirITinRpAnvitaH / mArge grISme jalAbhAve smRtamabhAvatIsureNa tripuSkarANyaMbhasA'pUryanta / kramAdhuDhe pradyotaM rathArohasaGkete'pyanilavegagajArUDhaM 'bhraSTasandhamaMghritalaviddhadvipapAte baddhvA bhAle mahAsIpatirityavaM vyadhAta / tatastAmarcAmAnetuM vidizAM gataH / paraM bahUpakrame'pyacalaMtyarcA poce, vItabhaye pAMmadRSTivitrIti naimi / tataH sa pazcAnivRtto'ntarA prAdRSi sainyaM nyasya sthitaH / vArSikaparvANa' udAyananape upoSite rasavatyartha' supakAreNa pradyotaH pRSTho viSaprakSepabhItaH proce, sAdhu smAritaM, mamApyupavAso'sti / pitroH zrAddhatvAttad jJAtvA nyagAdIdudAyano jJAtamasya zrAdatvaM, paraM sa yadyevaM vakti tadA nAmnApi sAdharmike'smin baDhe parvapratikrAntiH kathaM zudhyati ? iti taM muktvA kSamayitvA bhAle paTTabandhaM datvAvantidezaM dadau / aho dharmiSThatAsaMtoSaniSThatAdi nRpamaSThasya / varSAmAnte ca vItabhayaM yayau / sainyasthAne AgatavaNigbhiH sthitairdazapuraM puraM jAtaM / tat pradyotena jIvatasvAyaMrcAyai zAsane dattaM / tathA bhAyalasvAminAmanyAsapUrva vidizApU dazagrAmasahasrAzcAnye dattAH / atha prabhAvatIsuroktyodAyananRpaH kapilarSipratiSThitAM marcannanyadA * pAkSikapauSadhe rAtrijAgare jAtapravrajyAdhyavasAyastadarcAyai bhUriyAmAMkarapurAdipUjArthaM datvA ' rAjyaM narakAnta prabhAvatIsutAryAMbhIcaye kayaM dadAmi ?" inidhIH kezinAmadheyaM jAmeyaM rAjye nyasya tatkRtotsavaH zrIvIrapArSe pravavrAja / sa caramarAjarSiH kadAcidakAlApathyA12 zrIzrAddhavidhiprakaraNama
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ hArairmahAvyAdhyutpattau ' zarIramocaM khalu dharmasAdhanaM ' iti vaidyoktadadhikRte goSTheSu tiSThan vItabhaye mAptaH vratabhagno gajyAdhyayaM mArya evetyamAtyaieNgrAhitaH kezI bhakto'pi saviSaM dadhyaMdApayat / sureNa viSaM hRsvA dadhigrahaNaM niSiddhaM pu.nAzika dadhigrahaNe triH sureNa viSaM hRtaM / jAtu surapramAde saviSadadhibhoge 'mAsamanazanenotpannakevalaH siddhaH / surastu kruddho vItabhaye pAsavRSTiM cakre / kuMbhakAraM rAjarSizayyAtaraM sinapalyAM niitvaa| kuMbhakArakRtamiti tannAma nyastavAn / udAyananRpasuto'bhIciyogyatve'pi pitrA rAjyAmadAnAd no mAtRSvajJeyakUNikanRpopAnte gatvA sukhaM sthitaH / suzrAddhadharmamArAdhayannapyaMtyaktapitRparAbhavavairastardanAlocya pAkSikanizanena mRto'suravaro'bhUt / ekapalyAyuH / tato videhe setsyati / pAMsudRSTau bhUgatA kapilapipratiSThitA pratimA zrIgurumukhAt jJAtA / kumArapAlanRpeNa / pAMsusthalakhAnane / udAyananRpadattazAsanapatrAnvitA sadyaH sphuTIbhUtA / yathAvat prapUjya prAjyotsavairaNahillapattane nItA / navyakAritagarIyastarasphATikapAsAde nyastA / patralikhitamudAyananapadattaM grAmAkarAdizAsanaM sarva pramANIkRtya ciramarcitA ca / tatpatimAsthApanena sa sarvAGgINasamRddhyA vavRdhe / iti devaadhidevmtimodaaynnRpaadisNbndhH|| evaM devadAyakaraNe hi vishissttpuujaadhvicchittiythaavilokymaancaityaadismaarcndkssaadisuyuktiH| taduktaM-"jo jiNavarANabhavaNaM, kuNai 'jahAsatti vihavasaMjuttaM / so pAvai paramasuhaM, suragaNaabhinaMdio suiraM // 1 // " dvAraM 5 / tayaivaM pratimA aIddhimbAni maNisvarNAdidhAtucandanAdidArudantazilAmRdAdimayyo' dhanuHpaJcazatyAdimAnA yAvadaguSThamAnA yathAzakti vidhaapyaaH| yata:-" sanmRttikAmalazilAtaladantaraupyasauvarNaratnamaNicandanacArubimbam / kurvanti jainamiha'ye' svadhanAnurUpaM, te prApnuvanti nRmureSu mahAsukhAni // 1 // dAridaM dohaggaM, kujAikusarIrakugaIkumaIo / avamANarogasogA, na huMti jiNabiMbakArINaM // 2 // " pratimAzca vAstuzAstroktavidhiniSpannAH sulakSaNAzcAtrApyabhyudayAdiguNahetuH / yataH-" anyAyadravyaniSpanA, paravAstudalodbhavA / hInAdhikAGgI pratimA, svaparonnatinAzinI // 1 // muhanakkanayaNanAhI, kaDibhaMge mUlanAyagaM cayaha / AharaNavaththaparigaraciMdhAuhabhagipUijjA // 2 // varisasayAo uI, jaM biMbaM uttamehiM sNtthvi| vialaMguvi pUijjai, taM biMba nikkalaM na jao // 3 // biMbaparivAramajjhe, selassa ya vanasaMkaraM na' suI / samaaMgulappamANaM, na suMdaraM hoi kaiAvi // 4 // ikkaMgulAipaDimA, ikkArasa jAva gehi pUijjA / u8 pAsAi puNo, ia bhaNiyaM puvvasUrIhiM // 5 // nirayAvalisucAo, levovalakaTThadaMtalohANaM / parivAramANarahiaM, gharaMmi no pUae viMbaM // 6 // gihapaDimANaM purao, balivitthAro na ceva kAyavyo / niccaM havaNaM tiasaMjhamaccaNaM / bhAvao'kujjA // 7 // " pratimA mukhyavRtyA saparikarAH satilakAyAbharaNAzca kArayitavyA viziSya ca mUlanAyakasya / tathaiva vizeSazobhAtajanitavizeSapuNyAnubandhAdisaMbandhAta / uktaM ca"pAsAIA paDimA lrknnjuttaa'smttlNkrnnaa| jaha palhAei' maNaM, taha nijjaramo viANAhi // 1 // " caityArcAdividhApanaM ca nistulaphalaM / yatastadyAvattiSThati tAvadasaMkhyakAlamapi tajjaM puNyaM / yathA bharatacakrikAritamaSTApadacaityaM raivatAntabrahmendrakRtaM, kAJcanabalAnakAdicaityaM ca / tayoH pratimA bharatacakrimudrikAgatakulyapAkatIrthasthamANikyasvAmipratimAstaMbhanakAdipratimAzcAdyApi pUjyante / tadavocAma,-"jala-zItAzana-bhojana,-mAsika-vasanAbda-jIvikAdAnam / sAmAyika dhupavAsAbhigrahatAdyathavA // 1 // kSaNa-yoma-divasa-mA~sAdhyaina-hAryana-jIvitAdhavadhivividham / puNyaM caityArcAdau, tvanavadhi taddarzanAdibhavam // 2 // " yugmam // ata evAsyAM caturviMzatikAyAM pUrva bharatacakrI 'zatruJjaye ratnamayaM caturmukhaM caturazItimaMDapAnvitaM krozoccaM gavyUtatrayAyAma prAsAdaM / paJcakoTikRtazrIpuMDarIkajJAnanirvANapade'cIkarat / evaM bAhubalimarudevyAdizRGgeSu raivate'rbude vaibhAragirau saMmetAdyaSTApadAdau ca tena prAsAdAH pratimAzca pazcadhanuHzatAdimAnA haimyAdyAH kAritAH / daMDavIryanRpasagaracakryAdibhistu teSAmuddhArAH / hariSeNacakrI pRthvI jinaprAsAdaramaMDayat / saMpatinRpaH sapAdalakSaM pAsAdAsteSu zatavarSAyurdinazuddhyai SaTtriMzatsahasrI navyAn'zeSAMzca jIrNoddhArAn sapAdakoTiM ca sauvarNAdIni biMbAnyakArayaditi zrutiH / AmanRpeNa gopAlagirau' zrIvIramAsAda ' ekottarazatahastoco'dhyuSTakoTIniSpannasaptahastasvarNabimbAlaGkato'kAryata / tatra mUlamaMDape sapAdalakSasvarNa prekSAmaMDape tvekaviMzatirlakSA vyayitAH / kumArapAlena catuzcatvAriMzadadhikA caturdazazatI navyA / jIrNoddhArAzca SoDazazatI / tatra pitRnAmnA tribhuvanavihAre SaNNavatikoTidravyavyayaniSpanne mukhya rcA paJcaviMzazAGgalAriSTaratnamayI / dvAsaptatidevakulikAsu / caturvizatipratimA rAlyo / haimyo / rAjatyazca / caturdaza caturdaza bhAramitAH / mantrivastupAlena trayodazottarA trayodazazatInavyAH / dvAviMzatizatIjIrNodArAH sapAdalakSaM biMbAni / sAdhupethaDena caturazItiH prAsAdAH / tatra suragirau jainacaityaM nAstIti tadartha nRpavIramadepradhAnaviprahemAdenAmnA mAndhAtApure oGkArapure ca trivarSI satrAgAre kArite tuSTo hemAdeH sAdhupethaDAya ' saptasaudhabhuvaM dadau / pAdakhanane miSTajalodgame kenApi vApyartha nRpasya paizunye kRte rAtrau dvAdazasahasraTalavaNakSepaH / caityArtha dvAtriMzatkarabhyaH kanakabhRtAH pahitAH / caturazItisahasraTaMkAH padyApandhe lagnAH / caitye pUrNe vApayitustrilakSITaMkadAnaM / evaM pethaDavihAra ityAdi / tathA tenaiva zatruJjaye zrIRSabhacaityameka zrIzrAddhavidhiprakaraNam 127
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ viMzatighaTIsvarNena sarvato maThayitvA svarNAdrizRGgamiSa svaNamayAyake / zrIraivate kAzcanabalAnakamabandhastvayaM gatacaturviMzatikAyAM tRtIyaH sAgarajinA ujjayinyAM naravAhananapeNa kevaliparSadaM dRSTvA maSTo'haM kadA kevalI bhAvI ? jinenoktamAMgAmicaturvizatikAyAM / dvAviMzazrIneminAthajinatIrthe / tataH sa pravrajya 'brahmendrIbhUya / vajramRnmayaM zrInemibimbaM kRtvA dshsaagropmaanyaance| svAyuHmAnte / raivatAntazcaityagarbhagRhAyaM ratnamaNisvarNamayabiSayutaM kRtvA / tadane kAJcanabalAnakaM cakre / tatra tadvimba sthApitaM / kramAdvaivate saMghapatiratnaH sa prauDhasaMgho yAtrArthamIyayau / harSotkarSAtsnAtre kRte lepyamayavimvaM jagAla / tataH saMghapatiratno'tidUnaH ' SaSTikSapaNatuSTAmbAgirA kAzcanabalAnakAdvajramayaM zrInamibiMbamAmatantuveSTitamAninye / caityadvArAgamane pazcAdvilophane tattatraiva tasthau / tatazcaityadvAraM parAvartitamadyApi tathaivAsti / kocadAhuH, kAJcanabalAnake dvAsaptatimahatyaH patimA Asan / tatrASTAdazASTAdaza haimyo rAlyo rAjatya Azmanyazceti dvAsaptatiriti revate zrInemiprabandhaH dvAram 6 // tathA pratimAnAM pratiSThA zIghra vidhApyA / yaduktaM SoDazake-"niSpannasyaivaM khalu, jinabiMbasyoditA pratiSThAzu / dazadivasAbhyantarataH, sA ca trividhA samAsena // 1 // vyaktyAkhyA khalvekA, kSetrAkhyA cAparA' mahAkhyA'ca / yastIrthakRdyadA kila, tasya tadAgheti smyvidH||2|| RSabhAdhAnAM tu tathA, sarveSAmeva madhyamA jJeyA / saptatyadhikazatasya tu, carameha mahAmatiSThati // 3 // " vRhadabhASye'pi-" vattipaiThA egA, khettapaihA mahApaiTThAya / egacauvIsasattarasayANa'sA hoi aNukamaso // 1 // " pratiSThAvidhizca sarvAGgINatadupakaraNamalinanAnAsthAnazrIsaMghagurvAkAraNamauDhapravezamahAditatsvAgatakaraNabhojanavasanapadAnAdisarvAGgINasatkAraNavandimokSakAraNamArinivAraNAvAritasatravitaraNasUtradhArasatkAraNasphItasaGgItAdhabhinavAdbhutotsavAvatAraNAdiraSTAdazasnAtrakaraNAdizca pratiSThAkalpAderzeyaH / pratiSThAyAM snAtrairjanmAvasthA, phalanaivedhapuSpavilepanasaGgItAdyupacAraiH kaumArAdyutarottarAvasthA, chAmasthyasUcakAcchAdanAcchAditakAyatvAryadhivAsanayA zuddhacAritrAvasthA, netronmIlanena kevalotpatyavasthA, sarvAGgINapUjopacAraizca samavamRtyavasthA cintayediti zrAdasamAcArIhattau / pratiSThAnantaraM ca dAdazamAsAn / viziSya ca pratiSThAdine snAnAdi kRtvA * saMpUrNa varSeSTAhikAdivizeSapUjApUrvAyurgranthibandhanIyaH, uttarottaravizeSapUjA ca kAryA / tadine ca sAdharmikavAtsalyasaMghArcAdi yathAzakti vidheyaM / pratiSThASoDazake vevamuktaM-"aSTau divasAna yAvada, pUjA'vicchedato'sya krtvyaa| dAnaM ca yathAvibhavaM, dAtavyaM srvsttvebhyH||1||"dvaarm 7 / tthaivN| prauDhotsavaiH sutAdInAM putrAdInAM AdizabdAt putrIbhrAtRbhrAtRvyasvajanasuhRtparijanAdInAM pravrAjanA ca dIkSAdApanamupalakSaNatvAdupasthApanAkAraNaM ca vidheyaM / yataH-"paMca ya puttasayAI, bharahassa ya satta nattu a syaaii| sayarAhaM pavaiA, taMmi kumArA'samosaraNe // 1 // " kRSNaceTakanRpayostu svApatyavivAhane'pi niyamavatoH svapucyAdInAmanyeSAM ca thAvaccAputrAdInAM prauDhotsavaiH pravAjanA pratItA / iyaM ca mahAphalA / yataH-"te dhannA kayapunA, jaNao'jaNaNI asayaNavaggo a|jesiN kulami jAyai, cArittadharo mahAputto // 1 // " loke'pi-" tAvad bhramanti saMsAre, pitaraH piNddkaaNkssinnH| yAvatkule vizuddhAtmA, yatiH putro na jAyate / / 2 // " dvAram 8 / ___tathA padasthApanA gaNivAcanAcAryavAcakAcAryAdipadapratiSThApanaM dIkSitasvaputrAdInAmanyeSAM vA padArhANAM zAsanaumatyAdinimittaprauDhotsavaividhApyA / zrUyate hi-prathame'haMtaH samavasaraNe zakreNa gaNadharapadasthApanAkAraNaM mantrivastupAlenApyekavizatisUrINAM padasthApanA kAritA / dvAram 1 / tathA pustakAnAM zrIkalpAdyogamajinacaritrAdisatkAnAM nyAyArjitavittena viziSTapatraviziSTavizuddhAkSarAdiyuktyA lekhanaM / tathA vAcanaM saMvignagItArthebhyaH poDhamAraMbhAdhutsavaH pratyahaM pUjAdibahumAnapUrvakaM vyAkhyApanaM / anekabhavyapratibodhaheturvidheyaM / upalakSaNatvAttadvAcanabhaNanAdikRtAM vastrAdibhirupaSTaMbhapradAnaM ca / yataH--" ye lekhayanti' jinazAsanapustakAni, vyAkhyAnayanti ca paThanti ca pAThayanti / zRNvanti / rakSaNavidhau ca samAdriyante, te martyadevazivazarma narA labhante // 1 // paThati pAThayate ' paThatAmamuM, vsnbhojnpustkvstubhiH| pratidinaM / kurute ya / upagraha, sa . iha sarvavideva bhavennaraH // 2 // " jinAgamasya ca kevalajJAnAdapyatizAyitA dRzyate / yadAhaH-" oho suovautto, suanANI jar3a ha giNDai amRddhaM / taM kevaLI vibhuMjai, apamANasuaMbhave iharA // 1 // " zrutaM hi duSSamAkAlavazAd dvAdazavarSIdurbhikSAdibhirucchinnamAyaM matvA bhagavadbhirnAgArjunaskandilAcAryaprabhRtibhiH pustakeSu nyastaM / tataH zrutabahumAninA'tatpustakeSu lekhanIya dukUlAdibhirabhyarcanIyaM ca / zrUyate ca sAdhupethaDena sapta mantrivastupAlena cASTAdazakoTidravyaistrayo jJAnakozA lekhitAH / thirApadrIyasaMghapatyAbhUnAmnA tu trikoTiTaGkakaiH sarvAgamapratirakA sauvarNAkSarairdvitIyA sarvagranthapratizca mssykssraiH| dvAraM 10) tathA pauSadhazAlAyAH zrAddhAdInAM pauSadhagrahaNArtha sAdhAraNasthAnasya prAguktagRhavidhinA kAraNaM vidhApana vidheyaM / sAca sAdharmikAthai kAritA pragaNitA ca niravadyArhasthAnatvena yathAvasaraM sAdhanAmapyupAzrayatvena pradeyeti / tasyAH mahAphalatvaM / yataH"jo deuvassayaM jaivarANa tavaniyamajogajuttANaM / teNaM dinnAvatthannapANasayaNAsaNavigappA // 1 // " zrIvastupAlana navazatI 128 zrIzrAddhavidhiprakaraNam
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturazItyadhikA pauSadhazAlAH kAritAH / siddharAjajayasiMhapradhAnamantri 'sAMtU ' nAnA navyabhavyasvAvAsaM vAdidevasUrINAM darzayitvoktaM, kIdRgayaM? ziSyamANikyenoktaM, pauSadhazAlA syAttadA varNyate, mantriNoktaM, 'eSa saiva bhavatu' tasyAM bAhyapaTTazAlAyAM dvayoH pArzvayorAdarzAH puruSapramANA Asan , zrAddhAnAM dharmadhyAnAdanuvaktravIkSArthe / dvAraM 11 / iti paJcadazagAthArthaH // AjammaM saMmataM 12, jahasatti vayAiM 13 dikhagaha 14 ahavA / AraMbhacAu 15 baMbha 16, paDimAI 17 aMtiArahaNA 18 // 16 // Ajanma bAlyAtmabhRti yAvajIvaM samyaktvaM samyag darzanaM yathAzakti vratAni cANuvratAdIni pAlyAni / etatsvarUpAdyarthadIpikAyAmuktatvAdatra nocyate / dvArayaM 12-13 / tathA dIkSAgraho'vasare pravrajyAsvIkAraH kAryaH / ayamarthaH-zrAddho hi bAlye dIkSAgrahaNAsaMbhavena svaM vazcitamiva nityaM manyate / yataH-"dhannA'hu bAlamuNiNo, kumAravAsaMmi je u panvaiA / nijiNiUNa aNaMgaM, duhAvahaM savvaloANaM // 1 // " svadevavazajAtaM gRhasthabhAvaM cAharnizaM sarvaviratimatipatyekAgracittatayA'mbughaTadvayavAhivanitAsatyAdinyAyena pAlayati / Aha hi-"kurvanekakarmANi 'karmadoSaina lipyate / tallayena sthito yogI, yathA strI nIravAhinI // 1 // parapuMsi ratA nArI, bhartAramanuvartate / tayA tatvarato yogI, saMsAramainuvartate // 2 // jaha nAma muddhavesA, muNaNgprikmmnnN| nirAsaMsA / aja'kalaM vacaemi, eaMmi a' bhAvao'kuNai // 3 // jaha vA 'pautyavaIA kulavahuA ' navasiNeharaMgagayA / dehaTiimAI, srmaannaa'pigunne'kunni||4|| emeva 'savvaviraI, maNe kuNaMto susAvao nicaM / pAleja gihaththattaM, appamahanaM vmnNto||5|| te'dhannA sappurisA, pavittiaMtehiM dharaNivalayamiNaM / nimmahiamohapasarA, jiNadilaM je pavajjati // 6 // " bhAvabhAvakasya lakSaNAnyapyevamAhuH-"iththi1dia2'thya3saMsAra visaya5AraMbhagehadaMsaNao8 / gaDariAipavAhe 9, purassaraM AgamapavittI10 // 1 // dANAi 'jahAsattI pavattaNaM 11 vihira12'rattaduDhe a 13 / majjhathya14asaMbaddhe 15, parathyakAmovabhogI a16||2|| vesA iva gihavAsaM, pAlai 17 sattarasapayanibaddhaM tu| bhAvagayabhAvasAvagalarakaNameaMsamAseNaM // 3 // ithyi aNathyabhavaNaM, calacittaM 'narayavattaNIbhUaM / jANato hiakAmI, vasavattI ' hoina hU tIse // 4 / / iMdia cavalaturaMge, duggaimaggANudhAvire niccha / bhAviabhavassarUvo, ruMbhai' sanmANarassIhiM // 5 // sayalANadhyanimittaM, AyAsakiLesakAraNamasAraM / nAUNa dhaNaM 'dhImaM, na hu'lunbhai taMmi taNuaMpi ||6||duhruuvN dukaphalaM, duhANubandhi viDaMbaNArUvaM / saMsAramasAraM jANiUNa'na'raI tahiM 'kuNai ||7||khnnmittsuhe visae, visovamANe sayAvi mnto| tesuna karei girdi, bhavabhIrU muNi tttthyo||8|| vajjai niccA(tivvA)raMbha, kuNai akAmo anivvahaMto a| thuNai nirAraMbhajaNaM, dayAluo'savvajIvasu // 9 // gihavAsaM pAsaM piva'bhAvaMto vasai / durikao' taMmi / cArittamohaNijjaM, NijjiNiuM'ujjamaM kuNai // 10 // ayikabhAvakalio, pabhAvaNAMvanavAyamAIhiM / gurubhattijuo ghiima, gharei / saiMsaNaM vimalaM // 11 // gaDarigapavAheNaM, gayANugaiyaM jaNaM viaannNto| pariharaikogasana, susamiskiakArao'dhIro // 12 / / natthi paralogamagge, pamANamannaM jiNAgamaM muttuN| AgamapurassaraM citra, karei to savvakiriyAo // 13 // aNigrahaMto satti, AyAbAhAi 'jaha bahuM kuNai / Ayarai tahA sumaI, dANAicaunvihaM 'dhammaM // 14 // hiarmaNavajaM kirizra, ciMtAmaNirayaNadallaI lhi| sammaM samAyaraMto, na halajjai muddhahasiovi // 15 // dehtthiiinibNdhnndhnnsynnaahaargehmaaiisu| nivasai arattaduTTho, saMsAragaesu bhAvesu // 16 // uvasamasAraviAro, vAhijjai neva rAgadosehiM / majjhatyo hiakAmI, asaggaI savvahA cayai // 17 // bhAvaMto'aNavarayaM, khaNabhaMgurayaM samatthavatthUNaM / saMbaddhovighaNAisuvajjai paDibaMdhasaMbaMdhaM // 18 // saMsAravirattamaNo, bhoguvabhogA'na'tittiheu ti|| nAuM parANurohA, pavattae kAmabhogesu // 19 // vesavvanirAsaMso, ajaM kallaM ca yAmi ciMtaMto / parakIaM piva pAlai, gehAvAsaM siDhilabhAvo // 20 // iya satarasaguNajutto, jiNAgame bhAvasAvago bhnnio| esa 'puNa'kusalajogA, lahai lahuMbhAvasAhuttaM // 31 // iti dhrmrtnshaane| evaM zubhabhAvanAbhAvitaH, prAguktadinAdikRtyarataH, ' iNameva niggaMthe pAvayaNe aDhe parameTe sese aNahe tti' siddhAntoktarItyA vartamAnaH, sarvavyApAreSu' sarvaprayatnena yatanayaiva pravarttamAnaH sarvatrApyapratibaddhacittaH, kramAnmohajayaniSNaH, putrabhrAtRvyAdInAM gRhabhArakSamatvAMvadhi anyathApi vA kiyantaM samayamaMtivAyocitasamaye AtmAnaM tolayitvAIcaityeSva'STAhikAmaha, caturvidhasaMghapUjA, dInAnAthAdInAM yathAzaktidAnaM suhRtsvajanaparicitajanakSamaNAdi ca viracayya vidhinA sarvaviratiM pratipadyate, sudarzanazreSThayAdivat / yataH- "savvarayaNAmaehiM, vibhUsiaMjiNaharehiM mahivalayaM / jo kArija samaggaM, to vicaraNaM mhiddii||1||no duSkarmaprayAso na kuyuvatisutasvAmidurvAkyaduHkhaM, rAjAdau na praNAmo'zanavasanadhanasthAnacintA na caiva / jnyaanaaptilokpuujaa' prazamasukharatiH pretyamokSAdyavAptiH, zrAmaNye'mI guNAH syustadiha 'sumatayastatra'yatnaM kurudhvaM // 2 // " dvAraM 14 / jAtu kiJcidAlambanena tAdRk zaktyabhAvAdinA vA dIkSAmAdAtuM na zaknoti, tadA ' AraMbhavarjanAdi kuryAdityAha / zrIzrAddhavidhiprakaraNam 129
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA AraMbhasya tyAgaH parihAraH kAryaH / tatra putrAdezcintAkartuH sadbhAve sarva tadabhAve tu yathAnirvAhaM sarvasacittAhArAdikaM kiyantamAraMbha varjayet, saMbhave svArthamanapAkAyapi / yataH-" jassa kae AhAro, tassahA ceva hoi AraMbho / AraMbhe pANivaho, pANivahe duggaI ceva // 1 // " dvAraM 15 / tathA brahma zIlaM yAvajjIvaM svIkArya / yathA sAdhupethaDena dvAtriMze varSe brahmodacAri sauvarNikabhImamaDyAgamane / bra. praphaLamarthadIpikAyAmuktaM / dvAram 16 / tathA pratimAdistapovizeSaH kaaryH| AdizandA saMsAratAraNAdidustapatapovizeSagrahaH / tatra pratimA maasikaadyaaH| tAzcaivamUcuH-"daMsaNa 1 vaya2 sAmAia posaha4 paDimA5 arbabha6 saJcitte7 / AraMbha8 pesa9 uddiTThavajjae10 smnnbhuuea11||1||"-ttr rAjAbhiyogAdiSaDAkArarahitaM, catuHzraddhAnAdiguNopetaM, samyagdarzanaM, bhayalobhalajjAdibhirayanaticaraMtrikAladevapUjAdiparo mAsamAtraM samyaktvarmanupAlayati ityeSA prathamA pratimA / dvA mAsau yAvardakhaMDitAnyavirAdhitAni ca pUrvapratimAnuSThAnasahitAnya'NuvratAni pAlayatIti dvitIyA / trIn mAsAn ubhayakAlamapramattaH pUrvoktapratimAnuSThAnasahitaH sAmAyikamanupAlayatIti tRtIyA / caturo mAsAMzcatuSpA pUrvapratimAnuSThAnasahito'khaMDitaM paripUrNa pauSadhaM pAlayatIti caturthI / pazcamAsAMstyaktasnAno rAtrI caturvidhAhAravajI divA brahmacAryevA'baddhaparidhAnakacchazcatuSpavyoM / gRhe tadadvAre catuSpace vA pariSahopasargAdiniSkaMpakAyotsargaH pUrvoktapratimAnuSThAnaM pALayan sakalAM rAtrimAste iti paJcamI / evaM vakSyamANAsvapi pratimAsu pUrvapatimAnuSThAnaniSThA'vaseyA / navaraM, SaNmAsAn brahmacArI bhavatIti SaSThI / saptamAsAn sacittAhArAn pariharatIti saptamI / aSTau mAsAn svayamAraMbhaM na karotItyaSTamI / nava mAsAn preSyairapyAraMbha na kArayatIti navamI / daza mAsAn kSuramuMDI zikhAdhArI vA nidhAnIkRtArthajAtasya svajanaiH pazne parijJAne darzayananyathA na jAnAmIti bruvANaH zeSaM gRhakRtyaM sarva varjayAtmArtha niSpannamAhAramapi na bhujhe iti dshmii| ekAdazamAsAMstyaktagRhAdisaGgaH kRtalocaH kSaramaMDo vA rajoharaNapatahAdimunivezadhArI' svAyatteSu gokuLAdiSu vasan / pratimApatipanAya zramaNopAsakAya bhikSA daceti vadan / dharmalAbhazabdocAraNarahitaM susAdhuvatsamAcaratItyekAdazI / iti bhAdamatimAsvasma / dAraM 17 / tathA ante AyuSaH pAnte ArAdhanA vakSyamANasvarUpA saMlekhanAdividhinA kaaryaa| ayamartha:-"so'yAvazyakayogAnA, bhane mRtyorayAgame / kRtvA'saMlekhanAmAdau, pratipadya ca / saMyamam // 1 // " ityuktaH zrAvako'vazyakarttavyAnAM pUjApratikramaNAdInAM karturmazaktau mRtyorAsattau vA dravyabhAvAbhyAM dvividhA saMlekhanAM karoti / tatra dravyasaMlekhanA krameNAhAratyAgaH, bhAvasaMlekhanA tu krodhAdikaSAyatyAgaH / yataH-"dehami 'a saMlihie, sahasA dhAUhiM khijjamANehiM / jAyai / aTTajmANa, sarIriNo caramakAlaMmi // 1 // na te eyaM pasaMsAmi, kisa sAhusarIrayaM / kIsate aMgulIbhaggA, bhAvasaMlihamAMdhara // 2 // " mRtyorAsattizca svapnopazrutidevatAMdecAdinA nirdhAryA / Aha hi-" duHsvamaiH' prakRtityAgairdunimittaizca / durghahaiH / iMsacArAnyayAtvaizva' yo mRtyuH samIpagaH // 1 // " evaM saMlekhanAM kRtvA ' sakaLabhAvakadharmasyodyApanArthamivAnte'pi saMyama pratipadyate / pava:-" egadivasaMpi'jIvo, pavvajamuvAgao'ananamaNo / jaivi'na'pAvara' mukaM, avassa bemANio hoi // 1 // " naLanRpabhrAtRkabaraputro ' navoDhaH paJcadinAyuAnyuktaM zrutvA pravajitaH siddhaH / harivAhananRpo navamaharAyuAnyuktyA pravajya sarvAryasidi gataH / saMstArakadIkSAvasare ca samAvamAcarya yathAzakti dharmavyayaH kaaryH| yayA sadayasare samasayA sahakoThidrampayaMya thirApadrIyaH saMghapasyAbhUkSake / yasya tu na saMyamayogaH sa saMlekhanAM kRtvA' zabhuJjapattIrvAdisusthAne nidoSasthahile vipinA cArSiAMhAramatyAkhyAnarUpanazanamAnandAdivatmamiyate / bA-" va miameNa pa musko, zAma ya huMti uttamA mogA / devapameNa rajja, paNasaNamaraNa iMdanaM / 1 // " meremI-" samAH sahasrANi ca sapta pai prale, vaya cAMgau pAne ca poDaza / mahAhave paSTirazItigograhe, abhine'bhArata ! cakSayA gtiH||" sataH sAtipAraparihAsvanuttasmAdirUpAmArAmA lAda / dazajJAtmikA svArAnaivaM moktA,-"bhAlobasu aibhAre, bayAI sacamu mama mIsa / cosirabhu bhAvibhapyA, 1 // pasaraNa'mADagarihaNaM pasukaDANamomaNamA / muhamASaNa aNasa, paMcamamukArasaraRI" esamArAdhanyA padi taDave na sidhyati sadApi sudeSasumamukhyamavASTakAta sidhyatyeva, 'sahamavaggazmAI bAramAha' ityAmAt / dvAraM 18 / tibagAvAH upasaMharan dimachasyAdiphasamAha eaMgihidhammavihi, paidiahaM' nivvahaMti je gihinno| iha bhavi parabhavi nivvuisuhaM lahUM te lahaMti dhuvaM // 17 // evamanantaroditaM gRhiNaH bhAvasya dharmavidhi dinakRtyAdidvAraSadakAtmaka pratidivasaM nirantaraM nirvahanti sampana pAlayanti, ye zrIzrAddhavidhiprakaraNam 130
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ gRhiNaH zrAdAH'ta' ihAsmin vartamAne bhave paramimogAminyanantare bhavASTakAntaH paraMpare vA bhave nitiH| saurabhyaM tayA hetubhUtayA sukhaM punarAvRttivyAkhyayA nivRtirmokSaH tatsukhaM ca laghu zIghra dhruvamavazyaM ve labhante'mApnuvanti / iti sptdshgaathaaryH|| __iti zrItapAgacchAdhipazrIsomasundarasUrizrImunimundarahari-zrIjayacandrasUri-zrIbhuvanamundarasUriziSya-zrIratnazekharasariviracitAyAM vidhikaumudInAmnyAM zrAddhavidhimakaraNavRttau janmakRtyaprakAzakaH SaSThaH prkaashH||6|| ||smaaptN zrIzrAddhavidhiprakaraNam // / atha prazastiH / viSyAtatapetyAlpA, jagati jagacandrasUrayo'bhUvan / zrIdevasundaraguruttamAya nardanukramAdiditAH // 1 // paJca ca veSA' viSyAsteSvAMcA jJAnasAgarA guravaH / vividhavicUrNilaharipakaTanataH ' sAndhayohAnAH // 2 // zrutamatavividhAlApasamuddhatAH' sarmamavaMba 'surIndrAH / kalamaMDanA dvitIyAH, zrIguNaratnAstRtIyAca // 3 // SaDdarzanavRttikriyAratnasamuccayAvicAranicayamukhaH / zrIekanasandarakhadiSu bhejurvighAgurutvaM'ye // 4 // zrIsomasundaragurumavarAsturyA ajharyamahimAmaH / yebhyaH' santavirudairbhavati deSA samarmabhyaH / 5 // vinItakalpavitaba pazcamAH 'sAdhuratnasvirAH / pairazo'pyakuSyata, pharamayogeNa ' bhavapAt // 6 // bhIdevasundaraguroH, paTTe shriisommundrgnnendraaH| yugavarapadavI prAptAsteSAM ziSyAzca pacaite // 7 // mArItyavamAnirAkRtisahasranAmasmRtimabhRtikRtyaiH / zrImunisundaraguravazcirantanAcAryamahimabhRtaH // 8 // zrIjayacandragaNendrA, nistandrAH saMghagacchakAryeSu / bhIvanamundarabarAH, dUravihArairgaNopakRtaH // 9 // viSamamahAvidyAtadviDambanAyau tarIva vRttiyaH / vidadhe 'yadyAnanidhi, madAdizicyA upAjIvan // 10 // ekA apyekAdazAniya jinasundarAcAryAH / nirgranthA'anyakRtaH, zrImajinakIciMguravazca // 11 // eSAM zrIsugurUNAM, prasAdataH padkhatithimite 1506 varSe / zrAdavidhisUtravRtti, vyaSita zrIratnazekharaH sUriH // 12 // atra guNasatravijJAvataMsajinahaMsagaNivaramamukhaiH / zodhanalikhanAdividhau'vyadhAyi' sAnidhyamayuktaiH / / 13 // vidhivaividhyAcchutagatanaiyatyAdarzanAca yat kizcit / atrotsUtramasUtryata, tanmidhyAduSkRta me'stu // 14 ||vidhikaumudiiti nAmnyA, vRttAvasyAM vilokitairvnnH| zlokAH sahasrapadaka, saptazatI caikapaSTacAdhikA // 15 // zrAdahitArtha vihitA, zrAdavidhimakaraNasya sUtrayutA / vRttiriya cirasamaya, jayatAjayadAyinI'katinAm // 16 // iti prazastiH / iti tapAgacchanAyakatrIratnazekharasUrikatA vidhikaumudInAmnI zrAddhavidhiprakaraNavRttiH samAtA / ( sarvagrantha zlokamAnaM 6761 ) kakkakkaitrinkhtikaranews * samAptamidaM svopajJavRttiyutaM zrAddhavidhiprakaraNam // Raikikikalaykhabartki zrIzrAddhavidhiprakaraNam 131
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ e | zrI zrAddhavidhi prakaraNa zrAvakajIvana upara saMpUrNa prakAza pAtharanAro grantha che. A grantharatnacha vibhAgamAM vahecAyoche : | - * suzrAvakanI dinacaryA kevI ? S" * suzrAvakanI rAtricaryA kevI ? * suzrAvakanI parAdhanA kevI ? * suzrAvakanI cAturmAsika ArAdhanA kevI ? * suzrAvakanA vArSika kRtyo kayA ? * suzrAvakanuM samagra jIvana kevuM ? - A viSayonuM vizada, viziSTa ane hRdayaMgama varNana karavAmAM AvyuM che. A - graMtharatnanuM gujarAtI bhASAMtarato anekavAra pragaTa thaI cUkyuM che. Aje zrI zrAddhavidhi prakaraNa ' (saMskRta) pustakAkAre pragaTa thaI rahyuM che. zrI valasADa jaina zvetAmbara mahAvIrasvAmI bhagavAnanI peDhInA jJAnadravyamAMthI A pustaka prakAzanano saMpUrNa lAbha levAmAM Avyo che. tenI | amohArdika anumodanAkarIe chIe. -zrI jinAjJA prakAzana - . Manasvi Printers Valsad. Ph. 43659