Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandanavana kalpatarAH 21 dakSiNAyanam - vi.saM. 2064 saGkalanam kIrtitrayI | zAsanasamrAD-vizeSaH-2 zAsanasamrAjAmiha samudAye meruprvtaupmye|| kalpatarunandanavana-satko'yaM nandatAt suciram // For Private &Personal-Usarily www.lainelibrary.org
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandanavanakalpataruH 21 dakSiNAyanam - vi.saM. 2064 saGkalanam kIrtitrayI carpi munizrI sabhya sAgaraka ma. zAsanasamrAjAmiha samudAye meruparvatIpamye / kalpatarurnandanavana - satko'yaM nandatAt suciram // zAsanasamrAD-vizeSa:- 2 1524
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandanavanakalpataruH // ekaviMzI zAkhA // (saMskRtabhASAmayaM ayana-patram // ) saGkalanam : kIrtitrayI // prakAzanam : zrIjainagranthaprakAzanasamitiH, khaMbhAta // vi.saM. 2063, I.saM. 2008 mUlyam : rU. 100/ prAptisthAnam : zrIvijayanemisUrIzvarajI svAdhyAya maMdira 12, bhagatabAga, zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI samIpa, pAlaDI, amadAvAda - 380007 dUrabhASa : 26622465 samparkasUtram : "vijayazIlacandrasUriH" Clo. Atul H. Kapadia A-9, Jagruti Flats, Behind Mahavir Tower, Paldi, Ahmedabad-380007 dUrabhASa : 26574981 M. 9979852135 mudraNam : 'kriSnA grAphiksa' nAraNapurA gAma, amadAvAda // dUrabhASa : 079 - 27494393
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAstAvikam guravo bahavaH santi ziSyahitApahAriNaH / va viralAH santi ziSyANAM hitakAriNaH // gurUNAmeva sAmrAjyaM prabhAvazca darIdRzyete / atyAdhunike pazcime jagatyapi dharmagurUNAmeva prabhutvamadyA'pi / ete hi sarvamapi jagat svamatIyaM kartuM | samutsukAH sarvatra dezeSu vizeSatazcA'vikasitArdhavikasiteSu AphrikIyAdidezeSu | svadharmasya pracAra-prasArArthaM sevAmiSeNa dharmaprasArasaMsthA : (Mission) sthApitavanta: | santa: sAma-dAnAdiprakArairjanAn svamatAnuyAyinaH kurvantitarAm / anyatra tu kecana dharmaguravo dharmarakSArthaM (jehAda ) dharmaprasArArthaM cA'budhAn yuvajanAn unmAdinaH kurvANAH sarvatrA''taGkaM prasArayanti / (sadya evA'smAbhirasyA''taGkasyA'nubhUtiH prAptaivA'tra / ) asmAkamAryadeze'pi tathAkathitA guravaH zraddhAlUnandhazraddhAlU~zca janAn bhrAntAn kurvantaH svArthaM ca sAdhayanto dRzyanta eva / yadyapyete sarve'pi guravo 'vayaM janatAhitArthameva sarvaM kurma' iti bruvANA | manyamAnAzca bhavanti, svahitamanavabudhyamAnA janAzcA'pi ete evA'smAkaM hita| kAGkSiNo hitakAriNazceti manvAnAstairuktaM sarvamapi pramANatayA svIkRtya tadanurUpa| mevA''caraNaM kurvanti tathA'pi vastutastu teSAmahitameva bhavati / evaM satyapi kecanA'tyalpasaGkhyAkAstAdRzA api guravo bhavanti ye sva- parabhedamajAnAnA 'vasudhaiva kuTumbaka' miti ca manvAnAH sadaiva svaparahitArthameva pravartante, janAnapi ca tadarthameva prerayanti pravartayanti ca / tAdRzAM gurUNAM sattvAdeva janAnAM dharmazraddhA parahitabuddhizcA'dyaparyantamapi tathaivA'vasthitA'sti / zAmevA'smAkaM paramagurUNAM pUjyazAsanasamrAjAmAcArya bhagavatAM zrIvijayane misUrIzvarANAmAcAryapadArohaNazatIvarSamidaM nimittIkRtyaiSA zAkha zAsanasamrADvizeSaH - 2 iti vizeSAGkatayA prakAzitA'sti / sadgurUNAM guNagAnena svajanma kRtArthaM kuryAma iti / zrAvaNazuklA paJcamI, 2064 ahamadAbAdanagaram 3 kIrtitrayI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakAnAM pratibhAvaH namo namaH zrIgurunemisUraye // | sAnuvandanaM nivedyate vijayahemacandrasUriNA nandanavanakalpataroviSayakaH harSodgAra: anavadyavidyAvidyotitAnta:karaNaM zrIvijayazIlacandrasUrivaraM prati nandanavanakalpataroH viMzatitama: zAsanasamrAvizeSaH samprAptaH, taM dRSTvA paThitvA ca paramAhlAdaH saJjAtaH / anena vizeSAGkena - pUjyatamapAdapaGkeruhebhya: nyAyavyAkaraNAdisakalazAstrapArAvArapAraGgatebhyaH sUricakracakravatibhyaH zAsanasamrATaparamagurubhagavadbhayaH teSAM sUripadArohaNazatAbdIvarSe suyogyA tathA ca teSAM viralApratimavyaktitvAnurUpA'JjaliH pradattA'sti / vizeSAGke'sminnanekAni bhaktibhAvasambhRtAni vizadavaiduSyaparicAyakAni prAcInArvAcInAni atyadbhutAni stutistotrANi etAdRzAni samAviSTAni santi yAni bhUyo bhUyo vAcanAya paThanAya gAnAya ca cetaH smullstyev| lekhA api sarve prazastatarA eva vidyante, tathA'pi teSu 'citramayavijayanemisUri'-zIrSaka: munizrIratnakIrtivijayalikhitaH sacitraH lekhaH bhRzaM gauravAspadaM pratibhAti, etadvAcanena pUjyapAdaparamagurubhagavatAM samastamapi jIvanaM varNikArUpeNa jJAtaM bhavati / vidvatsattamAcAryazrIvijayazIlacandrasUriviracitagurjarabhASAmayaguruguNasakIrtanarUpASTaprakArIpUjAmanusRtya kAvyaviracanaviziSTazaktisampannena munizrIkalyANakIrtivijayena saMskRtabhASAmayaM tatsamapadyamanUditaM guruguNasaGkIrtanaM prabhUtamAhlAdajanakaM vidyate / zrIamRtapaTelAbhidhavidvanmahAzayena likhitaH 'zAsanasamrATa.... ekaM laghukavanam' nAmakaH lekho'pi suSThutaraH hRdayaGgamazcA'sti, etadvAcanena vAcakasya hRdaye pUjyapAdazAsanasamrADgurubhagavatAmuparyapUrvaAdarabhAvo'vazyamutpanno bhaviSyatyeva / tathA ca zrIkIrtitrayImunivaraiH pRthagrUpeNa vidvaccetazcamatkRtijanakAH likhitAH api samIcInAH santi / kintu balAt cittAkarSaNaM karoti bAlyAttasaMyamena zAstrAbhyAsaparikarmitamatinA munizrItrailokyamaNDanavijayena likhitaH zAsanasamrATa zrIparamagurubhagavacchiSyapraziSyasamudAyavartikaticidvividhazAstraniSNAtAnekaviziSTagrantharacanAkArakAnAM tattatsUrIzvarANAM guNavarNanAtmakaH lekhaH / itiM vidhAya bhUyo bhUyo'numodanAM viramyate / /
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ svasti dRSTvA nandanakalpavRkSamatulaM nandAmi hRdyaprabhaM vijJaM saMzayakalmaSApaharaNaM santoSasantAnadam / zrImatpArthivamauliratnavilasatpAdasya nemiprabhormAhAtmyena suvAsitaM sitayazohaMsAlikIrNAmbaram // paNDitaiH pUjitaM lekhanai rAjitaM bhrAjitaM citraNairvIjitaM sajjanaiH / nandanAlaGkRti kalpakaM satkRti vIkSamANo naro nirbharaM modate // kIrtitrayI yasya mUlaM sa vyApnoti jagattrayIm / zrInandanakalpataruH sarvAbhISTaphalapradaH / / ec. vi. nAgarAjarAv 90, 9th Cross, Navilu Raste, Kuvempunagars vAcakAnAM pratibhAvaH MYSORE vAcakAnAM pratibhAvaH paramAdaraNIyAH zrIvijayazIlacandrasUrivaryAH / sAdaraM praNatayaH / hyaH 'nandanavanakalpataruH 20' prAptaH / zubhrANi snigdhAni sundarANi ca patrANi ! doSarahitaM mudraNakAryam !! sacitrA ca guruvaragAthA !!! aho ramaNIyatA asya vizeSAGkasya / mama sadbhAgyaM yat IdRvidhAnAmudAttacaritAnAM zrIvijayanemisUrIzvarANAM jIvanakathAsaritAvagAhanam anAyAsameva saJjAtam / bhavatAM sarveSAM nirvyAjasnehabhAjanatAM gato'smi ityanubhUya sutarAM prasannatA saJjAyate me manasi / anila ra. dvivedI 303-RSi epArTamenTsa, 2, Ananda kolonI, jAmanagaram-361008
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTham 4 4 . anukramaH -- * kRtiH kartA zAsanasamrADvizeSaH zrIvijayanemyabhyudayamahAkAvyam- bhUmikA vijayazIlacandrasUriH zrIvijayanemyabhyudayamahAkAvyam AcAryazrIvijayaudayasUriH zrImadAcAryavaryavijayanemisUrIzvaragurvaSTakam vijayanemisUrIzvaraziSyaH paM.zrIpratApavijayaH gurustutyaSTakam vijayazIlacandrasUriH paramagurvaSTakam vijayazIlacandrasUriH ajJAtakartRkaM zrInemisUrIzvarastutyaSTakam saddharmadaM vijayanemimahaM praNaumi !! prA. abhirAjarAjendra mizraH vijayanandanasUriprazastiH sva. kavibhAlacandraH pUjyapAdazAsanasamrATa zrIparamagurubhagavatAM prathamaM darzanam A. vijayahemacandrasUriH (devazizuH) sarvaM sattve pratiSThitam munirattrakIrtivijayaH vacanasiddhiH munidharmakIrtivijayaH bhaja jinarAjam munikalyANakIrtivijayaH sarasvatyA vandanam DaoN. AcAryarAmakizora mizraH galajjalikAH (3) prA. abhirAjarAjendramizraH patram munidharmakIrtivijayaH smaraNam munidharmakIrtivijayaH anuvAdaH saundaryasya navaM dvAram muniratnakIrtivijayaH kathA kathAtrayI munikalyANakIrtivijayaH sa AsInmama tAtapAdaH prA. abhirAjarAjendramizraH kaNThAbhUSaNam DaoN. AcAryarAmakizoramizraH marma-narma kIrtitrayI prAkRtavibhAgaH pA apAjhuDam - prAkRtaprAbhRtam araiyar zrIrAmazarmA kahA pAiyavinnANakahA AcAryavijayakastUrasUriH 103 0. or 136
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ BAHRHAAHHAASTAGAHANGARALARDARAHIA r SUVIGTGTGALILELEGNO PEUGPGPS VENDING NEW Yodybdybayan Propelekestelele zAsanasamrAD-vizeSaH - 2 PAULUSLARARAPHRACARTHRALI CHATRAPARIRANGACARARHRHEIT HEDDADIGDHUNINGDE DA VIDA DIVIDUAL O
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvijayanemyabhyudayamahAkAvyam bhUmikA vijayazIlacandrasUriH / __ jainadharmaH paripUrNaH prakRtirakSAparAyaNo dharmaH / jina-daivatA janA jainAH / jinazca ra rAga-dveSa-mohajetA yaH kazcidapi bhavati saH / ahiMsA asya dharmasya maula: siddhAntaH / to naiko'pi jIvo hantavya: upadrotavyaH; manasA'pi na, vAcA'pi na, kAyenA'pi na, OM MAA ityetattasya hArdam / 'sarve'pi jIvA jIvitumicchanti, na martum', ato yatra cetanA ( 'vidyate, tasya rakSA karaNIyA, hiMsA naiva kartavyA- iti jainAnAM matam / jainasiddhAntaH pRthivyAM, jale, agnau, vAyau, vanaspatiSu cA'pi caitanyasya sattAM svIkaroti / ato na teSAM tattvAnAmakAraNamupayogaH, tadarthaM teSAM vadhazca karaNIyatvena te svIkurvate / prakRtizca ebhireva padArthairvyApteti jagatprasiddham / ata eSAM jIvAnAM yadA rakSA kriyate, tadA svayameva pRthvI-parvata-mRttikAdInAM dhAtUnAM ca, nadI-samudrAdirUpANAM jalAzayAnAM, vanaspatisamUhasya vRkSAdInAM vanAnAM caitadAzritAnAM jalacara-nabhazcarasthalacarAdijIvasRSTezca rakSaNaM syAdeva / phalata: prakRteH paryAvaraNasya ca rakSayA jagataH sausthyaM svata eva vartate sarvadA / / jainavargeNa yadA jIvadayA svIkRtA upadiSTA ca, tadA tena prakateH santulanamapi parokSarUpeNa svIkRtameva / ata eva kathyate-jainadharmaH sampUrNatayA prakRtirakSako dharmaH, ata eva vizvadharmatvapadArpaNayogyo'pi saH / / __etAdRzadharmasya sAmpratInaH pravartakaH zramaNo bhagavAn mahAvIraH / tenopajJo mArgo'yaM tadIyasuziSyaparamparayA'dyAvadhi nirAbAdhaM pravartitaH / 'hiMsA, parapIDanaM cA'dharmaH, ahiMsA, dayA, karuNA caiva dharmaH' ityAtmako'yaM jinamArgo'dyApi vizve posphurIti, ityatra viSaye jainaguruparamparAyA eva puruSArthaH / yadi saMsAratyAgi-vairAgyarasika-guruparamparA na syAt, tadA jagati samprati ahiMsAmArgasya gandho'pi naiva syAt / etasyAM paramparAyAM zrIsudharmasvAmibhagavata Arabhya saGkhyAtItA guravaH-AcAryAH zramaNAzca saJjAtAH, yairmArganirvAho mArgAvicchedazca nitarAM vihitaH / etasyAmeva dharmaparamparAyAM viMzatitame zatake samajani jainAcAryaH zrIvijayanemisUrIzvaraH / jainazAsana-sAmrAjye sa zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ S samrADiva vyarAjata, tasya birudamapi "zAsanasamrAT' ityAsIt / jainazramaNasaGke / zramaNAnAM naike gaNA Asan; teSu vizAlakAyasya vipulamahimnazca tapAgacchetyAkhyasya - gaNasya sa gacchapatirabhUt / sarvadarzanavizAradaH, navya-prAcyanyAyagranthAbhyAsI, vyAkaraNa- 4 kAvya-sAhityazAstravettA, naikagranthapraNetA, jainAgamajJaH, vyAkhyAtRvAcaspatirAsIt sH| 23 ra, tasya dve lAkSaNikate ananyasAmAnye avartetAm / ekaM naiSThikaM brahmacaryam / aparA pariNAmagAminI dUradarzitA / anekeSAM jaina-purAtana-tIrthasthAnAnAM punaruddhAraH punaHpratiSThA meca tena sUrivareNa kRtA / tasmin kArye tena prANAntakAriNa upadravA api naikazaH soddhaaH| pApa jIvadayAyAH kAryANi bahuzaH kRtavAn saH / vidvatprakANDAni cAritraguNasampannAni ziSyaratnAnyapi nirmitavAn saH / bhAratadeze vidyamAnA aneke bhUpAlAstasya guNarAgiNo bhaktA Asan / jainasaGghasya samartho mahAnAyakaH sa AsIt / mahAkAvyasya kasyA'pi nAyakatvaM nirvoDhuM sa nitAntaM kSama AsIditi tasya samagrajIvanamavalokyA'bhyasya ca nizcIyate nirvivAdam / tasya sUrivarasya pradhAnaziSya AsIt zrIvijayodayasUrinAmA AcAryaH / cAritrapavitragAtro vidvanmatallikA sakalazAstrapAradRzvA sa sUriratyantaM gurubhaktiparAyaNo gurvAjJAniSThazca satpuruSa AsIt / tenA'pi vividhA granthA viracitA eva / tasyaikA racanA'dyAvadhi ajJAtA'prasiddhA ca vartate / sA racanA ekaM mahAkAvyam / nAmataH "nemyabhyudayamahAkAvyam" apUrNaM saptasargamAtramavApyate tat / kintu yAvanmAtramupalabhyate tat, tatrA'pi mahAkAvyasya sarvANi lakSaNAni dRzyante, kartuH pratibhonmeSo'pi sutarAM prakaTIbhavati / svakIyaguruvaryazrIvijayanemisUrIzvaraM viSayIkRtya riracayiSitasya mahAkAvyasyA'sya yAvanmAtroM'za upalabdhastAvAnatra prakAzyate, yaM dRSTvA vairAgyarasika-jainamunirapi kIdRzaM rasapracuramalaGkRtimadhuraM prAsAdikaM ca kAvyaM racayitumalambhavatIti vidvAMso jJAsyante / sampAdakIyA maryAdA tUpekSA eveti vijnyptiH| kiJcA'sya kAvyasyekaiva likhitA pratiH prApyate, sA ca kenacid gRhasthalekhakena likhitA'sti / atazca tatra kAzcid lekhanakSatayo'pi sambhavanti / asmAbhistA azodhayitvaiva yathAtathamidaM prakAzitamastIti vidvadbhirmarSaNIyam / / - - zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jitanI zrImazAsluharakezamAyAamare bhImabhayamya mAmagharagukAsyapa motiyAnapidhipraNetA adabhuganA " giros / vihAya nemyudayAhAkAvyam / / caritAra .. mn:prthmH|| mAlAcaraNa samarina sinti lakSmasthikaNa vilambAlabhAsA yo pAtayantrabadalAvitakamA minilaMbanAmaudiar tamAsamA mAdavibhumAra prAgalyamonumatale svayameva zAniye zAntaka mamAnavizudhamanim // gatiMtanotulanAsatinonunalAya yasyAzidhAnamapizAniyA prshiddhm|| yomAranemi gamanAilanakahe tyAcA vivAhasamA prshssnenin| bhatAbhayanaramananyatayeramAnekubodhamirAtabArA 30. monityamarcita zAmaranAthavAH ya-sAmavipulakIrtimalipArthaH / / rAzvahilAmAtanidhAsavanAzapAya bhagA-nnAga-lopA rAmyAgosvacalami6rayAMkAnyA zarA-majayana rimaadhipaa| yaHzavArakamanogatamaMzayApanamAmihanAmanistAvita tIzvarAnapinamAmyaparAnAmAMstAna meyaramA gunnvisaarstaanH|| nAyatamAmuhitArtinipIDatAnA ranArakAzinatAda rotamA.... sAkSAtpramosna purasya padAryazomatadamApuramita gamayoyAle / metAmAnibhanikAmarAna shriigautmaadigmgaaykvriyaa| kAkI sagA aubhAratIyadhapU ysmaajmlii| mAmAninekavacanolsasadAtmabhAmotpAdamiti pralayatA nIzA tesoniyAjago . ....... sattvaMpavighnaparalIvitAyege meramAnita gatika plbhaati|| sAnAmitoguNagaNaHsvabhAvadoSAmaM puunaagtypdbhogtesmstH|| sarInamAninitavAbhAvidhAnaDekAntimisaMgasunitazilagamajJAna ponyAyadIyavacanAmRtamadhAcyA bhayo bhavanti bhAvanA yaha kaamm| ' zatAMzuhImamalayAcasommakAti naumIharadhidhitayaM gurugannibuddhim 1 // vijayanemyabhyudayamahAkAvyasya racayitRbhiH zrIvijayodayasUrIzvaraiH prathamAlekhyatayA svayaM likhitasya patrasya prtikRtiriym| zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIzaGkhezvarapArzvanAthAya namaH // zrIvijayane myabhyudayamahAkAvyam // racayitA : AcArya zrIvijayaudayasUriH prathamaH sargaH // namo'nantabodhAya vilInAzeSakarmaNe / abAdhyAgamabIjAya maGgalAyA'rhate'bhitaH // 1 // (upajAtizchandaH) prabhAsamAno'pi vibhAsamAno, yo'jJairanApyo'pi budhairavApyaH / anAthanAtho'pi sa AdinAtho, jIyAd vibhuH siddhamitapratiSThaH // 1 // yadvarNane'nanvaya ityalaGkriyA, bhUtArthataivA'dbhutazabdasaMskriyA / zAsanasamrAD- vizeSaH svakartrasAmarthyaprakAzanaM guNaH, same'pi te santu jinA hitapradAH // 2 // ananvayenaiva yamAmananti, stuvanti gAyanti yamAdibhAjaH / nAmA''kRtibhyAM sa ddhad vibhedaM samo jino bhindatu vighnavallIm // 3 // vyaktyA vibhinnatvamupAgataM yajjJAnAdizaktyA samabhAvamAptam / tad dravyabhAvAnugataM samastaM, jyotirjinAkhyaM haratAdadhAni // 4 // pAyAdapAyAd bhavasambhramotthAt, tIrthaGkaraH SoDazazAntinAthaH / yannAmamantrasmaraNaprabhAvAt, sidhyanti sarvANi samIhitAni // 5 // cIraH sa vosvyAd niyaterniyogAd, bambhramyamANAn bhavavArirAzau / yo'zeSabhAvArividhUnanena, labdhapratiSTho'malasiddhisaudhe // 6 // zrImajjagannAthamukhodgatAM yaH, prApyA'navadyAM tripadIM viziSTAm / sUtrANyakArSIdamitArthabhAJji, sa gautamaH pAtu gaNAdhinAthaH // 7 // sA cAk tripadyA jagatImazeSAM, svAnanyayA vyApnuvatI nijAM ca / jJaptiM tathaivA''dadhatI nayADhyA, syAdvAdabhavyA jayatAjjinAnAm // 8 // bhItyeva yeSAM gururAzrito dyAM nA'dyApi bhUmau svapadaM dadhAti / te siddhasenArkamukhA yatIndrA, jayanti zAstragrathanapravINAH // 9 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ navyoktisaMsUtraNasUtradhArA-zcirantanoktyAdarabaddhacittAH / zrImadyazovAcakapuGgavAdyA, jayantyanekAntakRtAntacAntAH // 10 // aNutvasImAnamupAgate'pi, guNe parasyoccataratvamuccaiH / yairvarNyate saMsadi sajjanAnAM, te sajjanAH kasya na varNanIyAH ? // 11 // doSAkarasyA'tijaDatvabhAjo-'pyanalpapakSakSayalampaTasya / prasya pUrNodayato'pyavasthA, nijAM jahatyarNavavanna santaH // 12 // doSAnaNUnapyacaloccatAM ye, nayanti niHzeSaguNApalApAt / pApakAravyasanAdarA vai, te durjanAH santi na kiM kiyantaH ? // 13 // anAhatasvAnyavibhedaleza-stiraskRtAzeSaphalAbhilASaH / ekAntadoSAdRtacittavRtti-yogIva mAnyo'tra khalo janAnAm // 14 // paropakAravyasano yathaikaH, parApakAraikaratastathA'nyaH / Adau svantvA''dimameva kurvan, khalaH svakArye na kathaM viziSTa: ? // 15 // doSaprakAzonmukhato bhiyeva, yasmAdazikSopanataM janAnAm / samIkSyakAritvamatIva sUkSme, kArye'pi mAnyaH sa khalo hitecchuH // 16 // tatkarmanaipuNyabalAt tadaikyaM, gato'pi yatkAvyakalAnavApteH / kAvyo hriyA'dhobhuvane praviSTaH, sa kAlidAso na kathaM prazasyaH ? // 17 // vedAntazAstrAdirahasyavittvaM, yatkAvyamAvedayati svakartuH / sa kAvyamarmajagaNairupAsyaH, svakarmasiddhyai bhavabhUtirekaH // 18 // yatkAvyamAdhuryarasasya lezaM, svasminnadRSTvaiva sudhaa''ptljjaa| gatA sudUraM kalikAlasarva-z2o hemacandraH sa na kasya sevyaH ? // 19 // yasyA''ptamUrtiryaza eva sAkSAt, sA maJjarI sattilakA cakAsti / sa suprasiddho dhanapAlanAmA, bhojAptamAnaH smaraNIya eva // 20 // sUro'pi gobhirbhajate pravRddho, yaM yatra gobhijaDatA'paneyA / mAghaH kathaGkAramasau na vo-anavadyamArgAzrayatatpareNa // 21 // yatkAvyamarthAvagatiprakAraiH, sannItimadhyApayatIva bhAti / sa bhAraviH kiM na guroranUnaM, vAgvaibhavaM svIyamudAjahAra // 22 // sarasvatI yatkavitAvitAne, saJcAriNI sarvata eva bhAti / analpakalpocitakalpanAyAM, zrIharSa ekaH sa paTurbabhUva // 23 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ nipIya yatkAvyarasaM kavIndrA, mudhA sudhAvasthitimAmananti / bANaH sa vANIpariNAma eva prAptAvatArI bala ( ? bali ?) bhidgururvA // 24 // bRhatkathAmbhodhividhAnato yaH, kAsAratAmanyakathAsu cakre / vaiyAsakI gAmapi sArazUnyAM, yathArthanAmA sa guNADhya ekaH // 25 // satsannidhAnena viziSTatA syAdetad yathArthaM yadi vA'yathArtham / etatparIkSA mama cetasi syAt smRtyA yato'mI kalitAH prasaGgAH // 26 // zrInemisUreH kva tatA guNAlI ?, kva mantharA me pratibhA varAkI ? tathA'pi tadvarNanasAhasikyaM, tanoti citraM kimu no mamedam ? // 27 // tathAhi jambUpapade'ntarIpe, dvIpAvataMsatvamupAgate'smin / AryapracAre bharate'styavAme, saurASTradezo janatAprasiddhaH // yugmam // // 28 // yaddarzanaM bhavyajanaikalabhyaM, yasmin gatA siddhimanantajIvAH / yatra trayoviMzatirAptamukhyA-stIrthaGkarAH saGgatimAzrayanti // 29 // siddhAcalaH so'pi yadIyapAda-liptAtisAnnidhyamupaiti nityam / sa tIrtharAjAspadatAM dadhAnaH, zlAghAspadaM kasya na jAyate'tra ? | yugmm| // 30 // sa somanAthaH paratairthikAnAM, tIrthAdhirAjatvamavApa yatra / sa 'kAThiyAvADa' padaprasiddho, loke sadAcArazubhapracAraH // 31 // yaddezavistAraghaTA'navApteH, surAdhirAjo viSaye svakIye / dezAbhidhAnaM parihRtya buddhayA, purAbhidhAnaM prakaTIcakAra // 32 // dhenUrghaTonIramRtAni kAmaM, nityaM kSarantIvalokya yatra / svakAmadhenutvavilopabhItyA, nUnaM zritA kAmagavI videzam // 33 // 'sutAM jitAM kAmadughA (ghAM) viSaNNAM kSIrAmbudhiryatra vilokya gobhi: / gAstA vijetuM bahudhA vicakre, svameva manye mahiSIsvarUpaiH // 34 // svAdiSTatApAtratayA'tizete, godhUmakAnnaM kimu barjarI to ? / yatrA'tizete viSayAntarotthaM, godhUmakAdyannamananyajAti // 35 // sAdharmyavAtsalyaparAstu yatra, miSTAnnapAnAdyupabhogadakSAH / anyo'nyamaikyAdupabhuJjate'rthAn, janAH svadharmAcaraNapravINAH // 36 // yatrA''tatakSetragatAraghaTTAH, pAnthAn tRSArttAnatitApataptAn / AhUya zabdaiH zrutimodadakSai- drak pAyayante svamRtAni kAmam // 37 // zAsanasamrAD - vizeSa: 7
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ . durbhikSanAmA'pi na jAnate vai yatrA'raghaTTaiH kRSikarmadakSAH / viziSTavijJAnakalAsu dakSA, dharmaikalInAH kRtino'pi yatra // 38 // tasmin purANAM tilakAyamAnA, purI prasiddhA madhupuryabhikhyA / khyAtiM gatA yA mahuveti loke, kazmIradezabhramakAriNI ca // 39 // mamopamityA parikhAprazaMsAM, samAdriyante'nyapurISu vijJAH / tatkiM svayaM tAM na labhe samudra, itIva yasyAH parikhA babhUva // 40 // anyo'nyasaMsakta sudhAvadAta- prAsAdapaGktyA'pathaduSpravezA / prAkArataH kuNDalanAM na sehe, yA'narthatAbhrAntikarIM nijasya // 41 // zrImanmahAvIravibhoH svakAla-nirmApitA mUrtiratIva bhavyA / yasyAM vibhAti sphaTikAvadAtA, tIrthottamatvaM pratipAdayantI // 42 // yAM dharmabhUmiM sukRtaikalabhyA-manalpasadbhogavidhAnadakSAm / svato'dhikAM vIkSya purI balAre - rAtmanyavajJAM kimu no vidhatte ? // 43 // saubhAgyalakSmImavalokya yasyAH, kiM nADalakA svAM vijitAmacaiti ? / bhogAvatI sA tata eva nUnaM, pAtAlavAsaM varamabhyupaiti // 44 // laGkA'pyalaGkAmapi vIkSya lakSmIM, yasyAH samudrAntaritA nijasya / agamyatAM kAmayate sadaiva, vibhUtivikhyAtyavanapragalbhAm // 45 // AlambazUnye vrajataH sadaiva, raveH kSaNAvasthitizarmahetoH / atyunnatA yatra dhUtAvacUlA, prAsAdamAlA dhavalA vibhAti // 46 // nA'syAM pravezo'bhizivaH sukhAya, pATaccarAdyAstadito'tidUram / yAteti saJjJAM paTakampanena, kurvanti yasyAM nanu vaijayantyaH // 47 // yannAlikeradruvanaM vizAlaM, zakyaM paricchettumiyattayA no / tannAlikeraprathitAntarIpa-zaGkAM vidhatte pathikasya yasyAm // 48 // nUnaM tadIyAni phalAni lakSmI - madhuryalubdhA spRhayopabhuGkte / loke tataH zrIphalatAprasiddhi - rnirNItiritthaM pathikasya yasyAm // 49 // svAbhinnapaGktau vinivezitAni, mUlAni yasyAM panasAdikAnAm / mAnonnatAnyapyupameyabhAvaM, kiM nArikelaguphalairna yAnti ? // 50 // analpamUlyeSvapi teSu yasyAM paNANakAdi dvitayAdi mUlyam / atiprabhUtatvamupaiti tatra, nimittabhAvaM na janAvivekaH // 51 // 8 zAsanasamrAD- vizeSa:
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ rambhAphalAderapi mUlyacarcA, prabhUtasambhUtikRtA tathaiva / yatrA''DhakAdipramitaH suzAkaH, papaukalabhyo bhavati svakAle // 52 // kamrAmRtasvAdurasAni yatra, phalAni cUtasya manoharANi / AsvAdyamAnAni na kasya bhoktuH, phalAntaraprema vinAzayanti ? // 53 // samAnavRttiH puruSottamAnAM, lakSmyAM ca vANyAM ca sadaiva yasyAm / vizeSavRttipratipattibhAjAM, vaikuNThavRttyA'pi nadInayogaH // 54 // anAdikAlAnmayi sampravRddhA, gambhIratA yA'pahRtA bhavadbhiH / sA me pradeyeti narAnajasaM, yAcvAparo yatra vibhAti sindhuH // 55 // cApalyadoSo mama putrikAyA-Ajanmato yo'bhavadindirAyAH / taddhAniratretyupajAtamodo, yAmamburAzinikaSA cakAsti // 56 // yA me sapanI mukharA pragalbhA, sA'pyatra vANI vinayapradhAnA / taccaJcalA'haM va bhavAmi pUjye-tIvendirA yatra na caJcalA'bhUt // 57 // vipakSapakSonnatidIkSite'smin, kalau na kAryo mayakA prasaGgaH / itIva yasyAM na kale: pravezaM, dharmo'numene'rakhalitaprabhAvaH // 58 // sarvAtmanA vRddhimupAgato'pi, naika: samartho'bhimatArthasiddhau / ityAkalayyeva dayAdidharmo-'pyanyonyamaitrI prakaroti yasyAm // 59 // gRhe gRhe yatra nayapracAraH, samAnaca! mitabhaGganaddhaH / sApekSabhAvena galadvirodhaH, syAdvAdasAmrAjyamurIkaroti // 60 // guNAzritAd dravyata eva karma, sAmAnyato'bhyeti vizeSasaGgam / yasyAM sudhIritthamudIkSya tatre, vaizeSike kiM na karotyupekSAm ? // 61 // yAM kamaranaprakarAmavApya, sarvasahAtvavratapuNyajAtAm / vasundharA svAM vasumatyabhikhyAM, jAnAti no'nvarthavatI kimeSA ? // 62 // eko'pi yasyA 'jhagaDU' prathAyAH, prAgvATavaMzaprathito'lamRddhaH / yaH paJca ralAni babhAra yeSA-mekaikaza: koTyadhikaM ca mUlyam // 63 // kumArapAlasya nRpasya tIrtha-yAtrAprasaGgena samAgatasya / siddhAcale yazca cakAra citraM, mAlA gRhe ranasamarpaNena // 64 // ekaM tu tatraiva vitIrya caikaM, tatpattane'nyat girinAratIrthe / ratnadvayaM cA'tha nRpAya prAdAt, kumArapAlAya ya ArhatAyaH // 65 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaMvidhA yatra sahasrazo'nye, purA babhUvurjinadharmaniSThAH / yeSAM kule taddhanalipsayA kiM, janmAbhivAJchA dhanadasya nA'bhUt ? // 66 // rathyAsu yasyAH patitAni kAmaM, ranAni varSAjalasamprayogAt / AdAya bhUyo jaladhirjanAnAM, cireNa ratAkaratAmagacchat // 67 // SaNNAmRtUnAmapi sarvadaiva, yasyAM svakozopacayapravRtteH / sarvartupuSpotthamadhupravRttyA, nUnaM prapannA madhupuryabhikhyA // 68 // sarvartusAmrAjyamavApya yasyAM, madhuH sadA sannidhimAtanoti / tenaiva vA kiM madhupuryabhikhyA, tadrAjadhAnItvaprasiddhihetoH ? // 69 // yasyAM janAnAM vyasanaM svadharma-zAstrAvamarza mitha eva bhAti / rAgaH svadharmAcaraNe'tyamoM, nirvANamArgapratibandhakeSu // 70 // sarAjakatvaM nagarasya bhUSe-tyavetya yA svatvamurIkaroti / sannItimArgakaratasya naivaM(ca), rakSAkRte bhAvapurAdhipasya // 71 // nRpo'pi dhImAn yazavantasiMho-DarakSat purI yAmanu takhtasiMhaH / nyAyaikaniSTho'nu ca bhAvasiMho, varNAzramAcAravivekadakSaH // 72 // tApartukAle nijarAjadhAnI, tyaktvA nUpo'mAtyanivezitArthaH / yAmetya yAM nirvRtimAtatAna, kazmIradeze'pi na sA sulabhyA // 73 // . nRlokapAlasya vilokya saukhyaM, yasyAmasAmAnyavanIvilAse / zakto'pi kiM nandanakAnane no, vairasyamudrAM prakaTIcakAra ? // 74 // tasyAM purau(?) kIrtipratApabhAjAM, vaNigvarANAM prathito'sti vaMzaH / zrImAlavaMzo jinadharmabhakti-vizrAntibhUmi: pradharmamuktaH // 75 // zrInAmamAnA(lA?)malanAmato'sti, tridhA'pi vAcyA kamalA tu yasmin / dhanaprabhUtirvarakIrtibhUtiH, saddharmazobheti-bhidA cakAsti // 76 // na jainadharmetaradharmacarcA, kadApi ke nA'pi nibhAlitA'sti / yasminnitImAM birudasya lakSmI, "vIze' tyupAho nanu sandadhAti // 77 // tarimannapi prauDhimadhAma padmA-tArAkuTumbo janatApratItaH / yadardhanAmAnvayato'pi lkssmii-loke na kiM gauravamAdadhAti ? // 78 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatrA'bhUdevacandro'nupamaguNanidhiH zrAddhadharmAnurakto'rhatpUjAbaddhavRttiH sukRtapariNateyoM dvitIyo vilAsaH / lakSmIcandrastanUjo'malamatinilayastasya jajJe guNAnAM vizrAntisthAnamAtmapratikRtiraparo jainadharmaikaniSThaH // 79 // gAmbhIrye yo'mburAziH kulayugakamalolAsane padmabandhurdoSAdrivrAtapakSapravaravighaTane khyAtakIrtiH surezaH / . nItigrAmAvamarza suragururaparo dharmacarcApravINa: zrAddhAcAreSu dakSaH purajanamahito'nvarthanAmA sa ekaH // 80 // sAdhubhyaH zAstravAzrivaNamanudinaM yo'karoddharmavRddhyai sandehocchittaye yo vibudhamunivarAn tattadarthAnapRcchat / santoSAnandamagno na ca paraviSayaM yo jagAmA'rthavRddhyai zlAghApAtraM janAnAmabhavadanupamaM zrAddhavaryaH sa vijJaH // 81 // satsaGge yasya rAgo'bhiruciranudinaM dharmakRtyaprasaGge vyAsaGgo'nyopakAre vyasanamatitarAM saMzrutArthAvamarza / zraddhA vIroktamArge namanaviracanA sadguroH pAdapadme dAnaM pAtreSu bhogo niyamitaviSaye so'bhavat kRtyadakSaH // 82 // yannAmArthotthazaGkAkavalitahRdaya: sAgara: kiM nu sAkSAd dRSTaM(draSTuM?) lakSmI ca candraM nijasutayugalaM tatpurasyopakaNTham / AgatyaivA'tyagAdhaM parimitivimukhaM sattalAvAptizUnyaM gAmbhIryaM yasya dRSTvA galitanijamado'vasthito'bhUt sadaiva // 83 // dIpAlI tasya bhAryA mahitakulabhavA zrAvikAcAraniSThA zIlAlaGkAraramyA ramaNacaraNagA'pAMzulAnAM variSThA / dakSA gehakriyAyAmakapaTahRdayA mAnyasammAnanotkA sAdhvInAM satprasaGge vinayaparavazA'bhUdadInasvabhAvA // 84 // iti prathamaH sargaH // zAsanasamrAD-vizeSaH 11
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prata M MITTIMITIIIIIIIIIIIIIII - atha dvitIyaH sargaH // mmmmmmmy (vaMzasthavilaM chandaH) karotu kalyANatatiM jinezvaraH, samastabhAvAribalapramardanaH / apazcimo 'vIra' iti prathAM gato, nirargalajJAnamayo'naghAgamaH // 1 // tayoH svadharmAcaraNaikalInayoH, kulInayoH prItijuSormiyo'bhitaH / analpapuNyodayasuprabhAvato, babhUva putro'tha sulakSaNAJcitaH // 2 // navA-'kSi-nidhye-kamitastu (1929) vatsaro, yadIyajanmAdidinAdajAyata / tithirdvitIyA pratipatpuraskRtA-uparAhmayajjanmasumaGgalA babhau // 3 // kimUrjamAkSo(?so?)'pi dadhannavInatAM, na zuklapakSAzrayatAmagAhata / varA vizAkhA'pyatulAGgasaMSA(?yA?), suyogamAsAdya bhRzaM vyarAjata // 4 // zubhagrahaH svaM gRhamAsthito babhau, nirIkSamANo nijasadbhuvA bhRzam / upetya kendragrahampyasUcayat, paraprakarSaM nanu yasya janmagaH // 5 // amA'pi dIpAliprabhAvirAjitA, suparvatAM pUrvagatA dadhau samA / akRSNapakSonnatimAtravat pare, yadudve'naSTa bhiyeva kRSNatA // 6 // gRhe gRhe paJca dinAni bhUtale-'khileSu dezeSu babhUva maGgalam / suvastranepathyavibhUSaNojjvalA, narAzca nAryazca cakAzire bhRzam // 7 // pramodasampUritamAnasA janA, mahotsavAvAptilasatprabhAJcitAH / kuTumbasAnnidhyamavApya sAdaraM, svatatratAM yajjanuSA prapedire // 8 // vizeSatastaddina eva sarvato, janAH svadharmAbhinibaddhamAnasAH / svapUjyadevAn svagurUMzca sAdarA, apUpujan svasvalasatsamRddhibhiH // 9 // parasparaprItyanuraJjitA janA, mitho'milannanvabhavannatho mudam / tathAvidhasya prabhavo vibhUtaye, bhavatyazeSasya janasya hi dhruvam // 10 // svadAnazauNDa(NDI)ryavivekapreritAH, svabhUtisAmarthyavilopabhIravaH / samAgatAnarthijanAn svakiGkarAn, tadeSTadAnaiH samaprINayanna ke ? // 11 // zubhAzubhoccAvacasaMsthitagrahA-vabodhyaprAkkarmaprapaJcacitratAm / prakAzayatyatra janasya nAma tat, sa'nemacandre'tyabhidhAmadhArayat // 12 // ayaM prakarSAvadhimatra sarvato, jinAgamoktAkhilatattvabodhataH / dhuvaM sadAcAragaNaM na piSyatI-tyato'sya nemetyavadhau jagurjanAH // 13 // 12 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ anantadharmAtmakavastusatprathA, prakAryanekAntalasanmahApure / ayaM nu prAkAragatiM zrayiSyatI-tyato'sya nemetyathavA vidurbudhAH // 14 // kalAnidherasya kalAnavAptito, dhruvaM sa candro vikalo dine dine / sameSu mAseSu prayAtyathArthatA-mavAci nemeti tadardhato budhaiH // 15 // jagatsu prahlAdanamasya janmanA, samantato'jAyata tannibandhanA / akAri candretyabhidhArthayoginI, niruktyabhijJairiva vaptRbhirmudA // 16 // ayaM hi netA bhavitA kriyAvatAM, mahattvamuccaiH sudhiyAM zrayiSyati / / jagatsu candrojcalakIrtibhAjanaM, sa nemacandretyata Irito janaiH // 17 // sa bAlako'bAlaprabhAkaraprabho, vizAlabhAlaprabhayA virAjitaH / viziSTasAmudrikalakSaNAJcitaH, prakAzayan svasya viziSTatAM jane // 18 // bhavAlisevAsu vazA sarasvatI, yadAtmatAdAtmyamazizriyat purA / prakAzanaM tasya prakartumudyatA, sudantapaGkticchalato viniryayau // 19 // subAlabhAve'pyasamAnatAM dadhan, mukhaM kca bAlasya nirastalAJchanam / ahaM kca pUrNo'pi kalaGkaSito, manye vicAryeti zazI kSayI hriyA // 20 // mukhopamAvAptikathA'pi me vRthA, na cA'sya pAdopamayA'pi saGgatiH / itIva vairAgyamavApya paGkajo, vane nilIya sthitimAtatAna kim? // 21 // ura:sthale nA'sya samAnatA navA, bhavenmamora:sthala ityanizcaye / sudUradezAzrayaNaM mamocitaM, vicArya siMho gahanaM vanaM yayau // 22 // padopasevApravaNe mayi dhruvaM, kadAcidAsyaikyamasau vidhAsyati / vicintya cetthaM nakhapaGktikaitavA-nizAkaro nUnamazizriyatyadam // 23 // abAlacandrapratimo dine dine, yathA yathAvardhata bAlako'nvayam / tathA tathA vatRmanorathaH samaM, svadharmavRttyA'malayA'pyavardhata // 24 // tamadbhutaM tarkavitarkadhIdhanaM, vilokya vaptA kulakIrtiketanam / sarasvatIsani tatpadAptaye, nyayojayat pAThaka sannidhau drutam // 25 // sa prAptazikSo gaNite viziSTatA, vaNikriyodyotakare yayau bhRzam / krameNa saptasvapi dezabhASayA, citaprabandheSu babhUva paNDitaH // 26 // sa AGgale'pi pratipattimAnnayaM, pravezamApAunu vizeSazikSayA / parIkSito'nekaza eva zikSakai-rna pUrvakakSAmudalaGghayat tathA // 27 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa bhUrizastatsamaye'pi bAlako, vaNikriyAdyUtamupAdaye tu tat / yadatra saTTeti prasiddhimAgataM, dhanAptaye zreSThijanaiH samAzritam // 28 // nivAryamANo janakena tatra so-'pravartatA''tmIyadhanena dhIdhanaH / svabuddhivaizadyavidhAnalAlaso, navasvaprekSI prababhUva tatra tu // 29 // kuladvayodyotakareNa tena yat, prakAzitA prItiratIva paitRke / na mAtRke tena pragalbhatAparA, pumarthasiddhau pravibhAvitA'bhavat // 30 // sa vaptasAnnidhyamupAsadat sadA, nizAsu saddharmakathAzravotsukaH / upAdade sAramagAdhabuddhitaH, piturvicArasya vivekalampaTaH // 31 // sa vRddhasevI guNalipsurAdarAd, yayau sadassvAtmavicArazAlinAm / na sA sabhA tatpuragA tadA'bhavat, na yatra sAnnidhyamavApa so'daraH // 32 // abAlacandrapratime pituryathA, babhUva premAtra guNotkarodaye / na bAlacandre'pyanuje'sya tattathA, guNo hi premAspadamatra sarvataH // 33 // akuNThabuddhirviSaye'khile'pi saH, prazaMsitaH saJcarite nije janaiH / mahAjanAcAraparAyaNo nijaM, mano na dadhe viSaye vigarhite // 34 // babhUva kAGkSA punarasya dhImato, gRhasthatA me nanu sA na rocate / na yatra navyeSTakalApravINatA, na mAnanA cA''GgalakovideSu vA // 35 // ahaM yadi syAM bhavabhogalAlasa-stadAzraye kiM na navInapaddhatim / na tAM vinA pAmaravat samunnati, prayAti kazcid gRhakarmaTho gRhI // 36 // mRtasya jantorjananaM dhruvaM bhave, bhavenmRtirjanmavatastathA tataH / yateta yo nonnataye na tena kiM, kuladvaye pallavitA'yazolatA? // 37 // sa evamAdIn bhavavaibhavoddhatA-nadInavRttiviSayAnacintayat / puraH sphurantI viSayaspRhA yato, mahAntamapyAtmavazAya dhAvati // 38 // sa jainasaGghonnatimUlasandRDha-prabhUtapuNyodayato'tha saMsRtau / anityatAdyAkalitAstu bhAvanA, abhAvayannAtmabalapravartitAH // 39 // alaM bhavopagrahakArakeSu me, padeSu vAJchA viSayA'nubandhiSu / sthirAtmarUpaM pravihAya ko jaDo, jaDeSbanityeSu pravartayet spRhAm // 40 // sunizcitaM svAnubhavaika sAkSikaM, karasthacintAmaNiratnavat sthitam / ya AtmarUpaM sukhabodhanirmalaM, na cintayet tasya januzzataM vRthA // 41 // 14 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaNya puNyodayatastu jAyate, manuSyayonau janirAtmano'malA / vizeSato dhArmika vaMzasambhavaH, pareNa bhAgyena samApyate janaiH // 42 // ahaM punaH zrAvakadharmanirmale, kule prapadyA'pi januH sudurlabham / yate na cedAtmasamuddhRtau tadA, kRtaghnatA svAtmani bhAvitA mayA // 43 // trayodazA'pyatra samA mayA vRthA, gRheSu nItA nanu bAlaceSTayA / caturdazo'yaM mama vatsaro'nayA, kadarthito mA'stu vivekavIkSitaH // 44 // zubhAvahA kAmitapUraNakSamA, nirargalajJAnadhanaiH samAdRtA / analpasaMsAracitograsattapaH, samUhapuNyodayalambhitodayA // 45 // apArasaMsArapayodhitAraNe, sakarNadhArAvaranauramandagA / pumartharAmokSapurapravezane, viziSTamArgAzritabhUmirujjvalA // 46 // gRhItamAtrA'pi nijAspade kSaNaM, paratra samrATpadavIpradAyinI / narendradevendrasamaSTipUjitA, jinendradIkSaiva tu me'dya rocate // 47 // vizeSakam // viraktiritthaM bhavato nisargajJA, babhUva tasyopadhito na dUSitA / yato'sya vaptuH svakuTumbapoSaNe -'pyalaM dhanaM prItiratIva santatau // 48 // kulInatA - sundaratA - subuddhitA - dhanalpasAdguNyapade vare na ke / svakanyakAdAnata eva pUjyatAM, nijasya kAGkSanti guNaspRhAlavaH ? // 49 // itazva tIrthe guNagauravAJcite, pravartamAne mahanIyapaddhatau / prabhormahAvIrajinasya tAyino 'khilArthavijJAnaghanasya dezituH // 50 // 5. prakarSeNa prasiddhimAgate, tapetigacche munirAjirAjite / na yatra siddhAntapathAtigA kriyA, na cA'pi prAcInaparamparAcyutiH // 51 // abhUnmunInAM pravaro guNAkaraH, sa tatra loke buTarAyajI zrutaH / analpamAyAmayamIkSya DhuNDhakaM mataM svaziSyaistribhiratyajat tu yaH // 52 // sa buddhipUrvI vijayAbhidhAM dadhad - yathArthatAM nAmni guNairayojayat / maNItipUrvAd vijayAbhidhAdgurorya Adya-dIkSAM samamagrahIt tribhiH // 53 // sa mUlacandro'sya tu ziSya Adimo, dadhau sa muktiM vijayAbhidhAM muniH / ya ArhataM dharmamadIpayad guroH, pratApadhAmA varakIrtibhUSitaH // 54 // sa vRddhicandro guNavRddhibhAg muni - dvitIyaziSyo'sya tu dharmaketanaH / upAdade yo vijayaM yathArthataH, svanAmni candretipadena bhinnatAm // 55 // zAsanasamrAD-vizeSa: 15
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa rAma AtmAdirupAdade'bhidhAM, tRtIya AnandapadAdimAM barAm / ya AtmazabdaM guNavAcizabdato, vikArya rAme vijayaM samAdadhat // 56 // udAhRteSveSu vineyazikSaNe, sa vRddhicandro'bhavadagraNImuniH / same'pyupAye vinayAdiraJjitA, vineyazikSA'sya phalegrahiryataH // 57 // sanemacandraH zubhabhAgyavaibhavAd, guruM tamAptaM hRdaye'karot svayam / na kalpavRkSo varadAtRtAspadaM, svayaM hi sevyo'rthibhireva kiM guNaiH // 58 // sunizcite tatra hRdA gurau yato, guNAdhike bhAvapurasthite punaH / tadantikaM gantumanA hyabhAvayat, bhavasthitiM sUkSmadhiyetthamiddhadhIH // 59 // na me paraprItipadAya matpitA, kuTumbasampoSaNapratyalaM sutam / jhaTityanujJAM kathamapyaduHsthito, jinendradIkSArthamasau pradAsyati // 60 // kathaM nu mAtA sutavatsalA tathA, bhavapravRttyekanibaddhamAnasA / sahiSyati tyAgamakAla eva me, gRhasya gehocitakarmapaNDitA // 61 // kuTumbavargastu nijArthamapyalaM, mama pravRttiM pratirotsyati dhruvam / na dRzyate samprati heturIdRzo, bhavedanujJA nanu sarvato yataH // 62 // ime yathA svasvahitArthamudyatA, madiSTasiddhiM gaNayanti no varAm / tathaiva cA'haM svahitArthamudyato-'pyupaimi caiSAM kathamIhitaM svayam // 63 // sahasrazaH santi ca putriNo janA, vasundharAbhAratayaiva vizrutAH / sa eva putrI viralastu gIyate, suto yadIyaH svaparopakRta bhavet // 64 // jano gRhasthaH svahite'pi kAtaraH, parApakAryeva vilokyate'bhitaH / sudIkSitastvatra munirjanAn bahUn, nayan sumArge svakulaM punAti hi // 65 // kuladvayasyA'pi ca kIrtirujjvalA, jinendradIkSAgrahaNena me dhuvam / ato hyanujJAmanavApya pitRto, guroH sakAze gamanaM varaM mama // 66 // itthaM zrInemacandro viditanijahito nirmamo bandhuvarge vairAgyAkRSTacitto bhavavibhavatatau niHspRho dharmaraktaH / kArye svasyA'pramattaH pitaramanusaran prApya kAlaM suyogyaM gupto'gAd vRddhicandraM prati gurupravaraM nirbhayIbhUya vijJaH // 67 // iti dvitIyaH sargaH // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ E atha tRtIyaH sargaH / m mmmmmmmmmmmm (vasantatilakA chandaH) zreyaH samAdizatu no jinarAja Apto vIro nisargakaruNAparipUrNacittaH / saGkhyAvatAmamitabodhavidhAnadakSAM yo dezanAM vyadhita tattvamayIM tripadyA // 1 // zrIvRddhicandramasamAM samatAM dadhAnaM prApyaiva bhAvanagare sa tu nemacandraH / AtmAnamiSTatatipaddhatijAgaruko'jJAsId bhavAbdhiparapAragataM kRtArtham // 2 // labdhvA vinItamupanItaguNAlisAtmyaM dIkSonmukhaM vyapagatAkhiladoSabandham / sambhAvya vRddhivijayo'parato'pradhRSyamAnandakandamapasImamavindatADalam // 3 // bhAlaM vizAlamatha tasya vilokya dadhe citte sulakSmalalitaM sa munIndra evam / nadaM bhaviSyati supaNDita eSa vAgmI bhavyopakAranirato'bhimato budhAnAm // 4 // prAgalbhyamasya punarapratimaM yathA'sti bAlye'pi madhyavayasAmapi yadurApam / tenA'numA bhavati me niyatAtra bAle zrIjainasaGghamahimonnatikAritAyAH // 5 // itthaM vicArayati tatra gurAvanidraH svAbhISTakarmaNi kumArasama: kumAraH / bhaktyA praNamya guruvaryamapetadoSa dIkSAmayAcata tamAzu sa kRtyavijJaH // 6 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlo'si te'tra janako jananI ca nUnaM zrutvA''gamiSyata imAM bhavitA tadAnIm / saGke tayostu paridevanato nitAntam kolAhalo mama tato bhavitA na zAntiH // 7 // kAlena setsyati tavA'bhimataM tvavazyaM tiSThA'tra samprati samAcara sAdhusevAm / sAmAyikAdikaraNIyamananyacittaH kAle vidhAya paTha nityavidhiM yathAvat // 8 // suzrAvako'styamaracandra ihADagragaNyaH saGkeSu kRtyanipuNo yazarAjaputraH / yasyADamalA ruciratIva jinoktadharme syAdvAdatattvamananapravaNA ca buddhiH // 9 // tasyaiva matramupajIvya kuzAgrabuddhe ! svAbhISTasAdhanaparo bhava vRddhasevin ! / nityakriyAmanudinaM kuru sAdhupAce paJcapratikramaNasUtramadhiSva sArtham // 10 // etAdRzAnyanupamAni vacAMsi vijJo labdhvA''yatau guruvarAt tu sukhAvahAni / dhImantamapyamaracandramathA''zu nemacandraH svapakSagamasAvakarot suvRttyA // 11 // puryAM sa tatra zizurapyabhinandanIyo vRddhairudAracaritaiH kriyayA babhUva / nissImaprItirata eva zubhapravRttau tasmin munerapi vinItatare babhUva // 12 // sAndhyaM vidhiM pratidinaM sa guroH sakAze kRtvA vizuddhamanasA gurupAdasevI / AvRttimabhyasitasUtratatevidhAya matraM gurorakalayannizi sAvadhAnaH // 13 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ taM bAlamapyamitabuddhinidhAnamArAcchrAddhaM sa vRddhivijayo gururIkSya buddhyA / sandigdhamatrapadanizcayanAya prAyo'pUcchad rahasyamanuraJjitasabhyavargam // 14 // buddhiM vivekaniyatAM pariNAmaramyAmAdhAya so'pi parajuSTamatAnapekSaH / mantraM tathaiva vidadhau gururapyamandAnando yathA'bhavadagAdhavicArakakSaH // 15 // itthaM guroH paramaprItimavApya nemacandro vicAranipuNo vinayapradhAnaH / saMvatsaraM tvagamayat paThanAdikarmavyAsaGgatAM gurusamIpagato vibuddhaH // 16 // vaptA pravRttimupalabhya sutasya cA'sya zuddhAM kumArgavimukhAM vinayAdiramyAm / loka pravRttimanurudhya purIM svamAtuH paJcatvaduHkhamupajIvya *tamAnayat svAm // 17 // prauDhaH sa kAryavazataH pitureva buddhiM madhyasthavRttimavalambya dhiyA'nugacchat / nAnAvidhAni pariNAmakaTUni tatra bhogyAnyabhuGkta sa viraktataro'pi yasmAt // 18 // tasmiMstathA''gatavati svaguroH sakAzAd, dIkSakabaddhahRdaye nararatnavarye / bhUyaH palAyanamathA'sya vizaGkamAno vaptA pramAdarahitastvabhito babhUva // 19 // AsaktimAMzca bahireva kuTumbavarge nA'ntastathA'pi vinayI sa tu nemacandraH / vaptAramAtmani sarAgamavekSya lakSmI candraM tathaiva vidadhe na yathA'sya khedaH // 20 // * tamAzu ninye-ityapi pAThaH / zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA svabhAvasaralA'sya vilokya cA'muM svAbhAvikaM paramaprema pradarzayantI / susvAdumiSTamupabhojya subhakSyajAtaM sehAdupAcaradatIva varaM sutaM tam // 21 // mohAbhibhUtamatha so'kalayat samastaM sambandhivargamapanidramatiH kumAraH / pracchanna eva punarapyapahAya gehaM soDagAcca bhAvanagare gurupAdamUlam // 22 // Agatya tatra guruvaryamasevatA'laM bhUyo'pyayAcata guruM praNataH sa dIkSAm / ekAntato grahamasau pravilokya tasya tasyAM guruH zritadayo'mitadhIruvAca // 23 // tvaM bAlako'si tata eva mayA na dIkSA tubhyaM pradIyata ito na nimittamanyat / dharmAdhikArinikaTaM tava bandhuvargo dIkSAgrahe sati gamiSyati nUnameva // 24 // yogyo'si kRtyanipuNo'si vineyadhuryo he nemacandra ! vada kiM karaNIyamatra ? / pUrvaM samIkSya karaNaM viduSo hi zastamaprekSyakAriNamatIva hasanti santaH // 25 // suzrAvakA amaracandramukhAstu sarve mavantamiSTamanujagmuranalpavijJAH / prauDhaH sa eva punarAha dRDhapratijJo namro guruM vigatabhIrapanItamohaH // 26 // dharmAdhikAribhavane gamanaM mameSTaM dIkSAkRte matimatAM vara ! nirbhayo'ham / dAsyAmi tatra pitaraM prati vItamohaH pratyuttaraM nanu yathA bhavitA jayazrIH // 27 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA'haM bhavantamiha karmaNi lezato'pi svArthaM karomi zamabhaGgabhayAtitheyam / mAdhyasthyamAtramavalambya bhavAn sasaGgho yalaM vilokayatu me svasamIhitAya // 28 // dIkSArthamityamapabhItamamuM vilokya suzrAvakastvamaracandra uvAca vijJaH / sAhAyyamatra tava karmaNi sarva eva kurmo vayaM gurukRpA bhavitA'tra siddhayai // 29 // saGghasya tasya ca tathA''grahato vicAro dIkSAM pradAtumacireNa smullaas| . tatraiva vRddhivijayasya bhavAbdhipArotArArthamudyamajuSo bhavabhItibhAjAm // 30 // jJAtvA kuTumbasahitaH punarasya lakSmIcandro vicAramatidAya'padapratiSTham / Agatya taMtra bahudhA samabodhayat taM gehe vyasthitikRte sutaprItibaddhaH // 31 // bAlo'pyamandadhiSaNAnilayo nirIho nirvyAjamAha janakaM sakuTumbametat / putraM kuladvayayazaskaramatra viddhi dIkSAptito dRDhapratijJamamuM tvavazyam // 32 // yUyaM yathA tvahitameva hitaM vibodhya mAM bandhanAya samamicchatha bandhuvargaH / yuSmAMstathaiva hitameva hitaM vibodhya muktyai ninISurahamasmi bhavAbdhimagnAn // 33 // mohapravRttistha ced bhavatAM vizAlA sA rohalezavimukhe mayi yujyate no / anyonyarAganiyatA na tu vRddhimeti yasmAdiyaM vihatarAgapade kathaJcit // 34 // zAsanasamrAD-vizeSaH 21
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ - yo bAlacandra iti te prathitastanUjo matto'vara: sa bhavitA kulavRddhihetuH / tisraH sutAH gRhavibhUSaNatAM dadhantyo modaM pitastava na kiM paripUrayanti ? // 35 // ityAdi prItiviyutaM vacanaM tadIyaM tathyaM hitaM ca na pitU rucitaM babhUva / taM daNDanItyadhikRtAtulabhItibhaGgyA netuM haThAdatha sa aicchadagAdhadhairyam // 36 // nItiprapaJcanipuNaH sa tu nemacandro naivA'vasat samucitottaradAnadakSaH / taramAdabuddhijanabhItividhAnadakSA dharmAdhikArinikaTAnayanAdyupAyAt // 37 // mAtA tu tasya purato'tiruroda sorastADaM viSaNNavadanA karuNAIcittA / mohAbhibhUtamanasastu janAstadAnIM tadrodanena samaduHkhamavApurajJAH // 38 // tAM tAdRzIM sa jananI sutarAganaddhAM vairAgyabaddhahRdayo dRDhasattva evam / provAca yena janatA'ticamatkRtA'bhUt vItaspRhatvamatulaM bhavato vibhAvya // 39 // mAtaH ! svamRtyusamanantaramatra sarve yad rodayanti jananIM na ca tatra citram / / citraM tvidaM yadahamagrata eva jIvan saMrodayAmi bhavatIM svasamIhitArthI // 40 // no rodanena na ca tarjanayA na bhItyA tyakSyAmi vo nijasamIhitadAM pratijJAm / cintAmaNiM nijakare samavApya ko jo vArdhAvagAdhasalile kSipati prasahya // 41 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ tejonidheH samudayo yadi pazcimAyAM vArAMnidherapi ca vRddhiratItya velAm / sthAnaM vihAya calanaM ca bhavet sumeronoM me tadA'pi calanaM zubhasaGgarasya // 42 // itthaM sunizcitavicAramapetarAgaM taM nemacandramavadhArya mumoda saGgaH / mAtA ruroda sutaratna viyogakhinnA vaptA kathaJcidapi dhairyamurIcakAra // 43 // bANAbdhinidhyuDupasampramite'tha varSe (1945) jyeSThe site divasanAthatithau suyoge / lagne parIkSitavahe samuhUrttayukte doSapramoSalalite gaNakAligIte // 44 // zrItakhtasiMhanUpateravadAtakIrteH rAjye samullasati bhAvapure variSThe / loke pramodabharatundilatAM dadhAne dharmapravRttiniyatotsavasAvadhAne // 45 // saGkhye guNaughanilaye kalitapramode dIkSAM sa vRddhivijayo munirAptamukhyaH / tasmai dadau prathitapaJcamahAvratADhyAM nAmA'pi nemivijayetyakarocca tasya // 46 // saGghaH sudharmasthago bhavitA vimuktigAmI tvavazyamavanau sudRDhAdamuSmAt / cakrAbhidhAM ca tata eva vicArya nemiM yasmin guruH prathitakIrtirupAdade nu // 47 // adhyaiSTa nemivijayo matimatpradhAnaH kAvyAni paJca raghuvaMzamukhAni zIgham / zrIbhAnuzaGkarapradarzitakAvyamArgavaidagdhyato'tipaTutA'sya babhUva tatra // 48 // zAsanasamrAD-vizeSaH 23
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpAvalIprabhRtikAni babhUvurevA'bhyAsAt susaMskRtapravezaphalAni pUrvam / pazcAtkrameNa kavikarmakalApamadhye tAtparyabodhapravaNA prababhUva zaktiH // 49 // zaktyA svayaM sa budhavaryavinirmitAni gUDhArthakAni caritAnyadhijagmivA~zca / durbodhamapyatisubodhavacaHpraNAlyA vyAkhyAnavallaghuvibodhakRte janAnAm // 50 // vyAkhyAnakauzalakalA tata eva tasya prAdurbabhUva tulanArahitA navInA / abhyAsavighnabhayato na tadopayogaM tasyAzcakAra paramAyatisAvadhAnaH // 51 // saMskArapATavamasau paramApya zabdasAdhutvabodhanaphalAmatha zabdavidyAm / adhyaiSTa bhAvanagarAdhipapAThazAlAzikSAniyukta budhato gurusannidhAne // 52 // marmAvabodhanakRte sa tu phakkikAsu tatrA'pi zikSakavarAnnipuNatvamApa / svalpe'pyanehasi parAmadhigamya prauDhiM vidvatsadassu prativAdakalAM vyadhatta // 53 // abhyAsapaddhatimitA tanuvistRtA'pi kiM candrikA hasati tAmapi kaumudIM no / bhAnurnidarzanamabhUdiha zikSako'dya so'pyetadIyamatito'titutoSa vidvAn // 54 // rAtrindivaM paThanato gurusevayA'pi kAle samAcaraNato vidhitaH kriyAyAH / prAgjanmasaMskRtisamaSTiprabodhato'tha vidyolllAsa vimalAssya vipakcabuddheH // 55 // 24 zAsanasamrAD-vizeSa:
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSepataH zrutagatAbhimatArthatattvabodho'pi tasya rucisaMvalito babhAse / svAdhyAyato'sya gururapyatimodabhAvaM namrasya kRtyanipuNasya sutIkSNabuddheH // 56 // tasyaivaM gurusannidhau vinayato vidyAM samabhyasyatazcatvAro vigatA atItapadavI saMvatsarAH saukhyadAH / anyonyaM prababhUva yatra samayArthAlocanaM vAgminAM ziSyANAM matitANDavAspadamasadvAdapramuktaM zubham // 57 // nidhyabyaGanizAdhinAthapramite(1949) saMvatsare vaikrame vaizAkhne sitapakSake ravitithau zrIvRddhicandro muniH / ziSyANAM prakare samunnatighaTAM prApte kRtArthaH svayaM svarlokaM dviguruM cakAra paramaM yogaM prapadyArhataH // 58 // zrIle bhAvapure tadA samabhavat suzrAvakANAM gaNe modollAsasamaJcito nirupamastaddehakRtyotsavaH / paJcatvaM gamite'tha tatra vaNijastvaSTAhnikAdyutsavaM cakruratena babhau puraM balariporevA''gataM tatpuram // 59 // iti tRtIyaH sargaH zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 atha caturthaH sargaH Exam irmil MumILONG (pRthvI chandaH) tanotu zubhasantatiM bhavikasantatau sarvadA surAsuranatakramo'tidRDhamUlamohArihA / nisargakaruNAmayo'pratihatAkhilajJAnabhUrabAdhyavacano jino'tulavimuktilakSmyAzritaH // 1 // gurAvuparate vare vidhiniyogasaMyogato vicAranilayottame munisamaSTicUDAmaNau / sa nemivijayo munirguruviyogasampIDito janopakRtaye drutaM viharaNaM samaicchat sudhIH // 2 // yayau viharaNakramAt prathamameSa siddhAcalaM munIndragaNasevitaM satatameva tIrthottamam / analpajinamandirAkalitazRGgazobhaM varaM nadI paramapAvanI yamadhibhAti zatruJjayA // 3 // giripravarasannidherjagati vizrutaM yAtriNAM sadaiva gamanAgamairvividhadezasaJcAriNAm / purapravaramarthito nagaravAsisacchrAvakairazobhayadasau muniH prathitapAdaliptAbhidham // 4 // nRpo'pi girisannidhau vasatimApya tasmin pure suyAtrigaNarakSaNAd dhanamaharnizaM vindate / giripravarasevayA sukhina eva tadvAsino narAH sukRtalampaTA anubhavanti dharmakriyAm // 5 // na yasya matikuNThatA samabhavannaye gautame gadAdharavacastatirhRdayagA navInA'bhavat / akhaNDamatitANDavaM vyadhita khaNDane yo'bhitaH sa dAnavijayastadA muniradhizritastatpuram // 6 // 26 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa nemivijayaM kRtI vividhavAcanApaNDitaM graheNa nijasannidhau samakarot sumaitrIpadam / ubhau nayavizAradau zrutavicAraNAtatparau parasparamatAnugAvalabhatAM pramodaM param // 7 // dvijAd dinakarAbhidhAdamalazabdavidyAmbudherapIpaThadamandadhIH sa kila pANinIyaM tadA / svabuddhyamitavaibhavAdanalasapravRtteratho susaMskRtapadAvalI nijavaze samasthApayat // 8 // navAbdhinavayAminIpatimitaM (1949) tu saMvatsaraM sukhena samapUrayat sa kila pAdalipte pure / punarviharaNakriyAmanubhavan janAbhISTadAM sa jAmanagaraM yayau bhavika prArthanAkarSitaH // 9 // samIhitavivecanAkalitamarthatattvojjvalaM nidarzanasamanvitaM vidhiniSedhavAdAzritam / zrutodadhisusaGgataM sadupadezamiSTaM dadau sa tatra prativAsaraM praNatabhavyasaGghAya vai // 10 // analpabhavavAsanAmapanayan janAnAM ruciM jinapravacanAzritAM vimalayan bhavottAriNIm / svakIyavacanAmRtairjinamate janAn sthApayan bahUn pamatAzritAn samabhavat sa pUjyo janaiH // 11 // taduktimananonmukhA nagaravAsinaH zrAvakAstadantikamazizriyan satatameva baddhAdarAH / pare'pi nijasaMzayapralayato'sya sAktito vineyapadavIM yayurvibudhamAnanIyA janAH // 12 // na yauktikajanAdRte vacanamasya samyaktayA subodhamabhavat punarnijavicArasaJcAraNe / ato vacanacAturIprathanalampaTAnAmasAvupAsyacaraNo'bhavad vimalatattvavAnirmitau // 14 // - zAsanasamrAD-vizeSaH 27
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ na satyavacanAdRte vacanamasya tattvesbhava nna cA'pi pizunAvalI samabhavat tathA'syA'ntike / na pAmarajanaiH samaM vitatamantraNA'syA'bhava nna durvyasanasammukhA matirabhUt tadIyA jane // 15 // sudharmapathavicyutau kulavatAmapi zrImatAM pade praNamatAmasau na ca mukhaM samaikSanmuniH / na bAlagaNamelanaM samabhavat tathA'sya kvacit pratApabhavanasya tatparita eva kIrtirbabhau 16 // samAyavasRtiM kRtI vimalapuNyabimbA'pi tAM tadA nu kacarAbhidho vibhavato vyadhAdujjvalAm / tadutsavavirAjite puravare tadAnIM nu kiM surA api samAgatAH samabhavan pramodAJcitAH // 17 // zriyA lasitabhAlake'tha pravare vizAM vaMzake samRddhimahito yuvA paragalAla - DAhyAbhidhaH / analpavijayAzana- vyasanalampaTo nirbhayastadantikamupAyayau pratidinaM prasannAzayaH // 18 // sa nemivijayo muniH sadupadezatastaM muhuH kramAbjabhasalAyitaM samakarod viraktyAspadam / vaNikpravara ekadA sa tu prasaGgato vAktaterayAcata vidAmbaraM munimamuM sudIkSAM kramAt // 19 // nirakSaratayA''zritaM vyasanalampaTaM mAM bhavAn vibhAvya nijazaktitaH praguNayatvabhISTe kSamam / bhavatpadasusevayA'skhalitajainadharmottamA zrayeNa bhavavAridherahamupaimi pAraM yataH // 20 // tamudyatamabhIpadaM vimalajainadIkSAptaye bhavAbdhitaraNakSamaM vihatamohaduzceSTitam / vilokya kila bAndhavA vidadhire'sya nItyAlayAdhikArijanasaMzrayAd gRhaprasaktyupAyAn bahUn // 21 // 28 zAsanasamrAD - vizeSa:
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Maacamoummar NIRALAIME sa. lAlapadavizruto nijajanAn vibhAvyodyatAn samIhitapathacyutau dRDhapratijJa eSo'vadat / na me'dhikaraNAlaye gamanato bhayaM bAndhavA mudhA kuruta modyama vigatamohaleze mayi // 22 // nayAlayagato hyahaM tadadhikAriNAM sammukhe prakAzya nijanagnatAM samucitottaraM vo dade / na me viSayakAmanA na ca manaH kuTumbAzritaM spRhA hRdayasaGgatA mama tu jainadIkSAzritA // 23 // vivekavikalA dazA sapadi yAti dUraM yayA dRDhA viSayavAsanA vilayameti sarvAtmanA / vimuktipadavI varA bhavati cA'tra nedIyasI zubhapracayarAjitA mama tu jainadIkSA'stu sA // 24 // vadantamamalAnvayaM dRDhapratijJamevaM janA vibhAvya tamakalmaSaM samabhavan pramodAJcitAH / tadiSTamanumenire jinamataprabhAvonmukhAstadA praNatabAndhavA gurupadAbjabhRGgAyitAH // 25 // khabANanidhikaumudIpatimite (1950) tu saMvatsare zubhagrahasamujjvale zubhamatiH sa DAhyAbhidhaH / sumeruracanAJcitaM paricitatya cADaSTAhnikotsavaM munivarAt tateH pravarajainadIkSAM lalau // 26 // sa nemivijayo muniH sumatisajJayA'nvarthayAtamagrimamayojayacchritapadaM vineyaM guruH / azikSayadanantaraM vimalabodhasamprAptaye sadAcaraNapaddhatiM munivaraughasaMsevitAm // 27 // gurupravarazikSayA sumatinAmni tasmin gunau guNAzcaraNasaGgatA upagatA nikAmaM varAH / gatA vilayapaddhatiM vyasanarAjayo mUlato bhavonmathanalampaTA ruciruditvarA'bhUcchrutam // 28 // zAsanasamrAD-vizeSaH 29
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ UM gurorvacanamAdarAd vinayataH zubhAjJAJcitaM zirasyatha samagrahInmukuTavat sadA'sau muniH / na kA'pi samabhUt kriyA kvacidapi svatatrAnvayA. guroranumatiM vinA zubhavato'sya prajJAvataH // 29 // vinItataratAM gataH sumatirugratejA api guroH prabhavato'ntike prazama eva tasthau sadA / na dharmavimukho janaH kSaNamapi priyAlApabhUt tadantikamupAyayau tadatitApabhIkuNThitaH // 30 // vibuddhabudhavizrutaM mahati dAnasazaM muni sa siddhagiriyAtrikAt kunayaje'tha(?) kaSTe sthitam / taduddharaNakAmanAkalitadhIrudArAzayo vyavasyadakutobhayastamupapAdaliptaM gatam // 31 // vaNikkulavibhUSaNaH pragacandrasaubhAgyakastadA suvibhavo'bhavat paragacandrakarpUrajaH / sa nAma nagare'graNIH sakalasaGghasammAnito dhanavyayamajIgaNanna sukRteSvanalpeSvapi // 32 // sa nemivijayAd guroH pratidinaM zubhAM dezanAmanalpanayagumphitAM samazRNot subhAvAJcitaH / prasaGgata udAhRtaM sa khalu tIrthayAtrAzritaM vacaHprakaramAdarAd hRdi dadhAvidaM bhUtaye // 33 // yayonnatighaTAparA bhavati dharmavRddhyunmukhA gRhAGgaNakRtAlayollasati cendirA susthirA / vimuktipadayogyatA'vyavahitArthadA jAyate budhAH kuruta tAM mudA jagati tIrthayAtrAM varAm // 34 // analpabhavasaJcito vilayameti yasyAH kRteH nikAcitadazAM gatA'pyamitakarmabhUtirdRtam / subandhanapadaM zrayatyapi ca tIrthakRtkarma tat budhAH kuruta tAM mudA jagati tIrthayAtrAM varAm // 35 // 30 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ imAmamitakAmadAM vibhavatastu saGkha kRtI sukArayati yaH svayaM prakurute ca puNyAzayaH / na tasya guNavarNane gururapi prabhustattvato na ko'pi sadRzo bhavediha patra vA tatphalaiH // 36 // sa dharmadhana ekadA guruvaraM yayAce svayaM mahAgrahapurassaraM zubhamidaM samAttAJjaliH / prapUraya guro ! spRhAM mama sutIrthayAtrAzrayAM nijAgamanato'naghA'pratimasaGghagatyaJcitAt // 37 // tamarthinamasau muninikhilatIrtharAja giri pratisvagamanoktitaH samakarodabhISTodyatam / nimavita iyattayA'navadhRtA'tha saGgho'bhito'pyupAgamadanArataM pravaratIrthayAtrecchayA // 38 // cacAla puratastato'dhipamamuM prapadyA''rhataM sa siddhigirisammukhaM janasamAja AnandabhAk / zrutokta vidhimatyajan munivarasya tasyA''jJayA padapracaraNAdikaM viditadharmazAstrAmbudhaH // 39 // ajIgaNadudAratAcamasImni tiSThannasau / vasuvyayamanalpazo na ca pathi kvacit karmaNi / upAtrAkRtiM kvacit kvacidapi prabhormandiraM munIzavacanAt kvacit samakarot sa jIrNoddhatim // 40 // sasaGghajanatAmano'bhimatavastusampAdanairaprINayadanArataM pathi gRhasthitiM darzayan / jinArcanaghaTAM parAM puri puri prakurvan yayau sumiSTamupabhojayan pratipuraM sa sAdharmikAn // 41 // sa nemivijayo muniH sadupadezato'harnizaM. samAgatajanAn bahUnakRta tatra dharmodyatAn / puraM ca suprayANakaiH prathitapAdaliptAbhidhaM samAsadadanAmayaM sapatisaGghayukta: kRtI // 42 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayadhvaniparAyaNaiH puranivAsibhiH zrAvakaiH samarcitapado muniH sapatisaGghavibhrAjitaH / sutoraNavibhUSite puri prasarpadacchadhvanAvavIvizadupAzraye prabhumupAsya caitye jinam // 43 // jinAnamitakAmadAn sagurureva siddhAcalopari prathitacaityagAn praNamituM sasako yayau / praNamya nRbhavaM tadA saphalayan sasaGghAdhipo kRtArthaparipUritAM prathitasaptapAtrIM nanu // 44 // analpadivasAgataM savidhavarttinaM vAgminaM samastanayakovidaM vinayatatparaM nirbhayam / vilokya tamakalmaSaM jinamatAbjabhAnuM muni sa dAnavijayo'bhavat pramadameduro nirbharam // 45 // tadIyavacanAdayo viditavedyakartavyakaH sa nemivijayo munirnibhRtameva sarvaM vyadhAt / kriyA phalati sattvato vividhamatraguptAnvayA satAM parikarAdRte na tu vacaHprathADambaraiH // 46 // na yad bahuvidhaiH zramairapi babhUva lezAdapi prasiddhipadamarthinAmapi shaaykuutyaa''tmnH(?)| tadAzu muninA kRtaM samavalokya dAnAbhidhaH sa nemivijayena yanmudamiyAya duHkhakSayam // 47 // evaM sopakArI guNagaNanilayo vizvavikhyAtakIrtiH zrImAn nemirvihartuM puri puri janatAbodhihetoriyeSa / tIrthanaitAdRzAnAM sthitiratisamayA yujyate dharmacUddhyai kalpaidamparyabhAjAM yata iha yaminAM tattvadRSTyaikadhAmnAm // 48 // iti caturthaH sargaH // 32 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ HIKIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIITTIka ma atha paJcamaH sargaH (zikhariNI chandaH) paricchedo'tIto jagati mahimA yasya vibudhaiH yadIyA tattvoktirnayaparicitAnalpasaraNiH / trilokIM yajjJAnaM kalayati karasthAmalakavat . sa voDo lokAnAmavatu satataM karmaviyutaH // 1 // guNAnAmAvAsaM sumatisahitaM nemivijayaM janAnAM sadbhAgyAdatha ca viharantaM puri puri / samAnetuM zrAddhAH surapurasadRkSe madhupure kRtAyAsAbhyAsAH phalamupagatAH puNyadivasaH // 2 // pure tasmi~stasyA'tulaguNanidheH svAgatividhi vidhAtAra: zrAddhA ahamahamikAtaH samuditAH / akAryuryAM zobhAM nijanijakahaTTeSu yugapat tayA bhakti vyakti: svavadaparasminnapi jane // 3 // nijagrAme mAno bhavati mahatAM naiva nijakaiH pravAdo'yaM vyAptyA viyuta iha jAto munivare / upAdhirmohAdi: kalayati kRtI tatra sudhiyA samutkhAtopAdhau samucitataro'yaM kimu nahi? // 4 // sa pUrvaM sadgatyA vidhimanusaran zAstraviditaM prabhorbimbaM sAkSAd viharata upAttaM dyuticitam / mahAvIrasyoktaM praNamitumagAccaityabhavanaM jinaM natvA saDaircasatimavizat prApya vidhitaH // 5 // niSaNNAn zrAddhaughAn jinavacanazuzrUSaNaparAn samIhApohAktAn zrutamananasaAtadhiSaNAn / viditvA'nuktAnatha samucite viSTapavare niSiddhAravyattatvaM munigaNamaNimivijayaH // 6 // zAsanasamrAD-vizeSaH 33
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ analpaidRSTAntairanugatamabAdhyairavikalaiH prabhUtArthopetaM zrutaparicitaM yuktinicitam / nayaistaistaiH sthAne kRtaparicayaM doSavimukhaM tadIyaM vyAkhyAnaM samabhavadupAdeyamakhilaiH // 7 // na ko'pyAsIcchrotA madhupurapure yo'sya vacanaividitvA tattvaughaM na ca samabhavanmodakalitaH / zrute'sya vyAkhyAne viSayaparatato'pi ca jano babhUvokto muktau kSaNamanubhavan dharmasaraNim // 8 // pitA lakSmIcandro'bhavadiha purA yo'sya vimukhaH / sudIkSopAdAne sutavirahaduHkhAkalitadhIH / sa eva vyAkhyAnaM nayaviSayamArNya nijakaM kulaM tenA'masta prathamagaNanIyaM kSititale // 9 // saputrAM svAM mene jinamatavidA tena muninA guNADhyA dIpAlI jagati jananISu pramuditA / sa padmAtArAkhyaH prathita iha kuTumbo'tiprathitaH kuTumbeSvetenA'bhavadatiprasiddhena viduSAm // 10 // viraktaH zrInemiH pitaramapi taM sannidhigataM samaM zrAddhairanyairaklayadudAreNa mnsaa| kadAcit kasmiMzcid vimatiparatatraM punaramuM zazAsa spaSToktyA parajanamivA'tIva samadRk // 11 // sRte vyAkhyAnaM no viSayavirataM nemivijayaM striyo draSTuM zaktA api sukulajAtAH samabhavan / ato'mbA dIpAlI kSaNamapi kathaJcit suvinayA samutkA taM dRSTvA saphalamiha mene svajananam // 12 // sa dattvA vyAkhyAnaM pratidivasamAvazyaka vidhiM vidhAyA'stAlasyo'paThadavirataM zAstramanadham / samAyAtAnanyAnapi vinayanamrAn samakarot vacobhiH spaSTArthairapi kaThinazAstreSu nipuNaH // 13 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa pUrvAbhyastAnAmatiparicitAnAmapi kRtI sadAvRttyA'naiSInmatimaparatavAM zrutacaye / tadUhApohAbhyAmapaThitamapi granthaniraM tathA vyAsthad vijJAnapi nijavaze'sthApayadasau // 14 // na tasyA'bhyAse'bhUt kumatakalahAnAM nivasanaM hyanucchinnAzaGko na ca samabhavat ko'pi matimAn / prabhAvAt tasyA'bhUt sumativijayo'pyalpadhiSaNa: padArthajJo nityaM tadanumatimiSTAmabhilaSan // 15 // anucchinnaM yadyat prathamamaparaiH saMzayapadaM sudhIlakSmIcandro munivaramapRcchat tadakhilam / / asau samyagyuktottamavitarat tadyadabhavanmano niSThaM tasyA'naghaguNasamApattipravaNam // 16 // sa itthaM saGghasyA'tulaguNagaNollAsavazato nikAmaM sadbhaktyA hRdi samavasad gauravapadam / avAtsIdanyeSAmapi paricitAnAM hRdi guNairahAryaiH suzlAghAspadamatanu so'bhUccaraNataH // 17 // athA'nyedyuH saGghAnupadizanamAniva varAn hitaM tattadyogyaM mitamanaghamarthya suvihitam / prasaGgAt sadvidyAmamitaphaladAM vyAsthadupamAvihInAmekAntAdamitamatiritthaM dhRtadayaH // 18 // yayA sveSTajJAnaM bhavati manujAnAM hitakara yayA'niSTodbodhAd viramati jano'kRtyakaraNAt / sUte yAM nA nUnaM bhavati ca pazuH pucchavikalo janAstAM sevadhvaM varavinayadAM dharmajananIm // 19 // yayaikAkI vAgmI viharati jano'narthaviyuto nikAmaM nirbhIko nikhilapRthivImeva sasukham / pravezo nirdvandvo nRpasadasi sammAnasahito yayA kastAM necchejjana iha zubhArthaprajananIm // 20 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ yayA hIno nA''tmA nijakamapi rUpaM suprathitaM tvavaitya jJAnAndho buDati ca bhavApArajaladhau / ruciryasyA bodho bhavati mahitastacca caraNaM janAstAM sevadhvaM sugurunikaTe muktijananIm // 21 // abhAjyaM dAyAdairapi sumataye dattamadhikaM tvacauryaM luNTAkairnRpakaravihInaM ca sudRDham / dhanaM vidyAsajJaM nijahRdayakozasthamajaraM janAH sevadhvaM bho ! parabhavagamekaM kRtadhiyaH // 22 // tadIyavyAkhyAnaiH parahitasamudbodhanipuNaiH samudruddhaH so mitavasurapi prAjyaguNabhUt / varAM vidyAzAlAM madhupurapure'sthApayadaraM zizUnAM bodhAptyai varaniyamadIptAM svavasubhiH // 23 // sarasvatyAvAsaM vimalamakarot pustakagRhaM sunirvRtteH sthAnaM pasukRtakAryaM paramapi / dhanaM teSAM tatra vyayitamanapAyyAparabhavaM babhUva zrAddhAnAM guruvacananiSThAmaladhiyAm // 24 // caturmAsyAM tasyAmanavaratadharmazravaNato dinAni zrAddhAnAM kSaNamiva yayustasya nikaTe / abhUnnirvidhaM tad dhRtamahimaparyuSaNamapi variSThaM parvANAM divasavarasAMvatsarikyuk // 25 // caturmAsIpUryuttaradivasabhaktyA vimalayA na kaH svasvAvAse munimatha ninISustamabhavat / kathAraM kuryAdamitagamazakto'pi yugapanivAsaM teSvekaH samadRgapi so'kuNThadhiSaNaH // 26 // nave varSe prApte nayanazaranidhyekapramite (1952) vihartuM tasyA'bhUnmatiramitabhaktAdapi purAt / na kalpasyotkrAntau matiranaghakalpAgamadRzo'bhavat svapne'pyasyA''rhatamatavitAnaikakRtinaH // 27 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaM tadgrAmINA jigamiSava etena muninA babhUvustaM siddhAcalapravaratIrthaM prati tadA / ayaM jAnana dharmonnatimita upAttAgamamatiH samaM yAtrAM cakre mitajanasamAjena munirAT // 28 // sa saGghastenoktaM vidhimanusarana zAstravihitaM prakurvan vAtsalyaM puri puri yayau tIrthapravaram / vapana saptakSetryAM vasusukRtabIjaM jinapatIn prapUjyA''gAnnatvA gurucaramamuM svaM madhupuram // 29 // vihAraM saGkurvan puri puri munirnemivijayaH prabodhaM zrAddhAnAM hitamitavacobhirvimalayan / prakurvannanyeSAmapi hRdi mRdaM tattvavacanairmunInAM sanmArge nirupadhiprasiddhiM sa gatavAn // 30 // pure yariman vyasthAcchrutavacanamekaM tvapi dinaM sadRSTAntanyAyAgamaprabhRtinadvaistu vacanaiH / pure tasmin zrAddhA niyatagurusevaikadhiSaNA api pahA jAtAzcaraNayugale tasya kRtinaH // 31 // yathA cAturmAsyaM nikaTamabhavad gacchati dine tathA zrAddhAstattatpuranagaratastasya nikaTe / samAjagmurbhaktyA nijanijapuraM netumacirAdamuM vidyAvAcaspatimanupamabrahmasadanam // 32 // savarddha mAnaM yatpuravaramananyArthaghaTanAt svanAma svIcakre jagati nanu saurASTraviSaye / puraM tattadvAsyapramitavaNijAmAgrahavazAjjagAmA'sau dharmonnatikRtiparo nemivijayaH // 33 // tadIyaprauDhoktyA vividhanayasAmrAjyabhRtayA sarasvatyA sAkSAdiva kalitarmUl'bhinavayA / mudaM prApuH zrAddhAH kimapi manujA labhyamasamaM tvamAnto vyAkhyAnAlayavitatamadhye samuditAH // 34 // zAsanasamrAD-vizeSaH 37
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa cA''gAt tatpArthe dinakarakRtI vyAkRticaNoapaThat tasmAnnemiH muniratha ca zAbdI suvimalAm / sakAle vyAkhyAnaM dadadapi nijAdhItamakhilaM navIkurvalavyaM tvapaThadapi saGghArthapravaNaH // 35 // ya ekasmin kasminnapi sukRtayogAcca divase tadIyaM vyAkhyAnaM zrutiyugapuTe'dhAt kathamapi / sa kiM zrutvA'nyeSAM kalitavacanADambaramaho gatArthaM vyAkhyAnaM tadanu mudamApA'rtharasikaH // 36 // sa tasminnevA'bde gurucaraNapUjaikadhiSaNaM niyojyA'rhaddIkSAM bhavajaladhipArAptitaraNim / munizcakre ziSyaM vimalakulajAtaM ca vaNijaM yamAcakhyau nAmnA vinatamiha saubhAgyavijayam // 37 // athaikaH kasmaicinmuniranipuNo yauktikagatau dadau dIkSAM jainI samamatibhiranyaiH samuditaH / tadIyAstaM navyaM nRpapuruSasaGghasya balato gRhe netuM cakrurmuninikaTamAgatya kalaham // 38 // bhayAt tebhyo'zaktAnavitumavagatyA'tha ca munIn navaM tAnnItijJo munirayamavasthApya nikaTe / pratApasyA''vAso viditanRpanItyAzayatatihatotsAhAn zrAddhAn drutamupagatA~stA~zca vidadhe // 39 // samIpe samprAptaM nRpapuruSamuddAmadhiSaNaM kuTumbebhyo dAtuM kRtadRDhapratijJaM navamunim / tathA'pRcchad vAgmI hyadhikRtavidhAyI munirasau yathA mUkIbhAvAspadamatanumAnaM tamakarot // 40 // adhUSyaM taM matvA munivaramabhItaM nayapaTuM sa tuSTAvA'tyarthaM nRpapuruSa AtaGkakalitaH / kuTumbAnAM tasya tvapanayanacarcA'pi vigatA / sujAtA taM nantuM matiramitatApaM zritadayam // 41 // 38 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa itthaM sAdhUnAM nijazaraNagAnAM munivaraH prakurvan saMrakSAM jinamatamakhaNDaM vizadayan / ruciM tatratyAnAM pratidinamanUnAM zrutacaye dRDhIkurvaMstasthau munigaNavRtastatra nagare // 42 // babhau cAturmAsyaM sukRtanicayaistena muninA prabodhaM prAptAnAM zrutacitavacobhiH puravare / na cA'bhUdanyonyaM kalahaghaTanAsaGghanicaye parA prItirjAtA paramaparavarSAnadhigatA // 43 // sa vidyonnatyai tAnatha vasumataH zrAddhatilakAn suvidyApremAttAn hitamitavacobhiH samakarot / kRtA vidyAzAlA zizujanavibodhAya prathitA samakSaM tasyaivA'nupathi guNabhaktaiH pramuditaiH // 44 // sa ko'pyAsInnA'syAM puri tadupadezAttamatiko jano yastadbhaktyA viphalahRdayaH syAt kathamapi / caturmAsIpUrtI parapurajanoddhAradhiSaNaM muniM taM te draSTuM nijapuri sadaicchan kRtadhiyaH // 45 // sa nemistAn zrAddhAn svaviharaNavighnAniva puro viditvopAdikSajjinamatarahasyaM tu kimapi / svayaM jainImAjJAM manasi nidadhAno viharaNaM cakArA''ptagrAmAnusaraNavidhijJo munivaraH // 46 // jagAmA'sau yasmin prathitamahimo nemivijayaH pure tasmin zrAddhA vividhajinapUjAM vidadhire / samantAd vAtsalyaM tadaharajaniSTa pramuditaiH babhAse sa grAmo'bhinavajanatAvyAptasaraNiH // 47 // gRhaM vyAkhyAnasyA'tivitatamapi zrotRnikaraiH samAcchannAbhogaM tadupagamane'jAyata bhUzam / paraM citraM tatrA'pyakhilajanasuzrAvyamabhavad yaduccaiAkhyAnaM sakalamabhitastasya kRtinaH // 48 // zAsanasamrAD-vizeSaH 39
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadA praznaM vyAsthat svaparamunigarvaprakaTanAt tadA sabhyAstathyaM paramatamasambAdhamavidan / yadA dausthyaM tasyottaradalapara: so'prakaTayat tadA'satyaM pUrvaM sakalamavidan kiM na kRtinaH ? // 49 // na tasya vyAkhyAne kimapi vacanIyaM samabhavat na kiJcit praSTavyaM tvaprakaTitasamAdhAnamabhavat / ato no zrotRRNAmavihatamatInAmapi tadAavakAzaH praznAnAM kathamapi babhUvAunupadhitaH // 50 // yadA praSTA'jJAnAdatha ca vimatervA'dhikataraprabodhAyA'prAkSId gahana viSayaM taM munivaram / tadA pRSTo nemiH zrutanayasamullAsavacanaistathA vyAsthat praSTA caraNavinato'jAyata yathA // 51 // itthaM janAnAM mudamAtatAna vyAkhyAnato nemirapetadoSaH / kIrtistadIyA'pratighA jagatsu jahAsa candraM prathitAGkadoSam // 52 // iti paJcamaH sargaH // 7 . zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamArata I IIIIIIIIIIMIRE REE atha SaSThaH sargaH. (zArdUlavikrIDitaM chandaH) yena tyaktamakaNTakaM nRpapadaM sAmrAjyadhAmAspadaM mohAdyAH kSapitA nisargaviSamollAsAH samUlaM dviSaH / soDhADasahyaprabhUtaduHkhaghaTanA prAkarmabIjogavA vIraHso'kSayadhAmago'vatu sadA vijaughato vo vibhuH // 1 // zrInemirviharan kukarmanicayocchedAya tattatpure zrAddhAnAM jinamandirAdisukRtAnyebhistathollAsayan / kurvan jainamatapracAramamalaM taistairupAyairatho bhavyAnAmudayAya rAjanagasthAnAM babhUvonmukhaH // 2 // taM nemi munirAjirAjitamatipoddAmadhAmAlayaM vizvAsaikapadaM sadArthamananAvRttyAttazAstroccayam / AnetuM puravaryarAjanagaraM tadvAsinaH zrAvakA bhUyAMsaH kRtabuddhayastvabhiyayustatpAdapUtaM puram // 3 // teSAmAgrahato'tibhaktiracitAdiSTArthabhUmAnvayAdekAntApratipattyayogyaviSayAt saGghodayAdhiSThitAt / svIcakre sa muninisargakaruNAmbhodhiH parArthodayastatra svAgamanaM nu rAjanagare sadbhAvanApreritaH // 4 // zrInemestu purapravezasamaye sarva prazastodayA bhAvyArthapracayAnusArigatayaH kiM no babhUvurgrahAH / AyatyAM kathamanyathA taduditeSTArthaprasiddhyagrimopAyenA'vyabhicAriNA zubhatatiH sa bhaviSyat param // 5 // nA''saMstatra munIzvarA na bahavaH svabhyastazAstroccayA yogArAdhanatatparAH pratidinaM vyAkhyAnabaddhAdarAH / kintvarayA'rakhalitArthasaGgatimitapravyakta bhAvollasavyAkhyAnena tadeka bhaktimanaso jAtAH re'pyArthikAH // 6 // . zAsanasamrAD-vizeSaH 41
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ yattattvArthamatiprabhUtaviSayaM gUDhArthasUtrocvayaM sadvyAkhyAgamitArthabhASyakalitaM saiddhAntikairAzritam / tad vyAsthanmunipuGgavo'timahitavyAkhyAnazailyA kRtI vyAkhyAne prativAsaraM suniyate kAle janairthitaH // 7 // zrotAro'pyamitArthazAstranicayaidamparyadhIzAlino nityaM tatra samAyayurnavanavodbodhAzayAkarSitAH / durbhedyaM nijamAnasaikanilayaM saMzItivRndaM jahuyAkhyAnazravaNena tasya kRtinaste ca svayaM yauktikAH // 8 // yeSAM nA'rthagatau vivekacaturA prajJA zrutAlambinI bhaktizvA'rthanisargato jinamate'bhUdadvitIyA'bhitaH / teSAM dharmakathAbhireSa vibudho vyAkhyAnazailyAunayad buddhiM dharmapathapravRtticaturAM satkarmaNAM bhUtaye // 9 // prAgvATeti prathAM gato'tra vaNijAM vaMzo vibhUtyujjvalaH tatra zrIbhagubhAinAmavidito'bhUd dharmarakto vaNik / putrastasya pratApakIrtinilayaH prajJAvatAmagraNIH zrAddhAnAM ca ziromaNirmanasukhetyAkhyo'bhavad dhArmikaH // 10 // yenA'kAri nisargato jinamatazraddhAptito bhUtale tattattIrthavareSu yAtrikasukhAptyai dharmazAloccayaH / nItaM yena navInacaityakaraNAt prAcAM tathoddhArato bimbAnAM supratiSThitezca paramaM sAphalyamarthavyaye // 11 // zreSThI so'pyatirAgavAn pratidinaM tatrA''jagAmotsuko vyAkhyAne munirAjanemivijayoktyuddAmadhAmAlaye / tattvArthArthavicAraNAM suvimalAM zrutvA'vadhAnAnmuhustatpANDityacamatkRtaH sa nitarAM tasyaikabhakto'bhavat // 12 // premNAM sadma babhUva so'pi kRtinastasyA'dvitIyaM munenoM dIrghastu vyapekSyate'tra samayo'pekSyastu kAmyo guNaH / eka: sAdhuguNAlibhAvitamanA anyo guNajJastarAM yogyA sA guruziSyabhAvaghaTanA keSAM na modAspadam? // 13 // 42 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ yenA'nalpavasuvyayena mahite tIrthe'bhita: kAritA baDhyo bhavyajanaughavizramabhuvastA dharmazAlA varAH / yenADakAri jinAlayo'tivipula: zobhAdvitIyAlayo lokAnAM nayanadvayAdbhutaphalaM satkauzalaM zilpinAm // 14 // nItA yenatarAM supAtranicaye dAnena vRddhiM ramA nArthI ko'pi kadApi kAGkSitadhanAdAnAt kada kRtaH / durbhikSeSu dhanavyayo na gaNitaH sarveSu varNeSvapi prAptaM yena yazo nizAkarasamaM gItaM samastairjanaiH // 15 // saGghastambhanibhaH sa dharmanilayaH zrIkezarIsiMhajI haTThIsiMhasupuNyanAmaprathito'bhUdosavAle'nvaye / tatputro nRparAjimitramabhavat saGgItarAgAmbudhiH zreSThI zrIjayasiMhanAmaviditaH saGgreDagraNIrdhArmikaH // 16 // so'pyasyAunupamArthayuktimahitAbhISTopadezArapadAd vyAkhyAnAdamitapramodakalito jAtaH zrutAnnityazaH / bhaktistasya munau tu nemivijaye tariman prazastodayA jAtA tatparivAra eva nikhilo bhakto babhUvojjvalaH // 17 // yo nityaM jinapUjayA nijajanussAphalyamAsAdayad dharma yasya matiH sadaiva vimalA gaGgAmbayottambhitA / sa zreSThI dalapatyabhikhyatanujo bhUSausavAlAnvaye zrIlAlAbhidha etadIyacaraNopAstyekalIno vaNik // 18 // anye dharmadhurandharAzca nagarazreSThyAdayo vizrutAH zrutvaivA'sya munenisargamadhurAM saddezanAbhAratIm / jAtAH kiM na tadIyasaGgatividhau nityaM samullAsataH sanmatraspRhayA vibhUtyabhimukhA baddhodyamA dhIdhanAH // 19 // zrotA tattvakadambakasya nagare tasminna so'bhUt sudhIyastattvArthavicArato'sya nitarAM nA''nandamagno'bhavat / evaM saGghasamaSTicittagRhago nemiH prasiddhiM parAmekenApi ca vatsareNa sa munistatrA'vagAhe pure // 20 // zAsanasamrAD-vizeSaH 43
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ itthaM dharmavivRddhaye pratidinaM saddezanAmatyajan prajJAvAn sa munirna jAtvapi jahau svAbhyAsamaMzAdapi / tattadvyAkaraNAtikaSTaviSayAbhyAse pradattAvadhau yaH svIyAM nirupadhya pUrayadatho sandhAmavandhyAM tadA // 21 // sA'pUrvA racanA'pyabhISTaghaTanA zrIpaJcatIrthyAstadA zrAddhairdharmadhanairakAri mahitA taddezanAnoditaiH / yAM dRSTvA pratibimbitAmiva pura: kiM paJcatIrthI janAH sAkSAd dRSTigatAM na cakruramitAnandolasanmAnasAH // 22 // cAturmAsyamanAmayaM tadakhilaM puNyaughavisphUrjitaM zrAddhAnAM munizekharasya caritaiH pUrti jagAmojjvalaiH / yatrAunalpavratAnuraJjitatarA paryuSaNASTAhnikA vyAkhyAnollasitA babhau sukRtinAM saMvatsarI rAjitA // 23 // kaJcit kAlamagaNyapuNyavibhatraistaiH zrAvakairbhaktitaH cAturmAsyaprapUraNe'pi sa munistasthau bhRzaM karSitaH / AcAraM paribhAvayan sa ca punaH svIyaM purItastataH zrInemirvijahAra sAdhucaraNopAstyekacitto drutam // 24 // yaM yaM grAmamalaJcakAra viharannemirguNAmbhonidhijainaprAjyamatapracAranipuNazcAritracUDAmaNiH / tattadgrAmanivAsino nirupamArhadaktiniSThAM gatAH tadvAcA vidadhuH parasparamatipremNA supuNyAvalIm // 25 // tadvAkyaM na tirazcakAra janatA yadinnarucyA mitho yacca prAjyaprabhAvamenamabhitastuSTAva taistairguNaiH / tat sarvaM nanu tasya vAmanayanAvaimukhyamabhyasyato janmArabhya nisargatastrikaraNairApuNyavisphUrjitam // 26 // zrIcintAmaNipArzvanAthamahimodgItaprabhAvaM varaM yattIrthottamatAmavApya jagati pradyotate pAvanam / mavArAdhanatazca yatra bahavaH prAJco munIzA vibho siddhArthAH kimu no babhUvuramiti(ta?)jJAnarddhayo vizrutAH // 27 // 44 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ caulukyaM nRpatiM rarakSa sabhayaM zrIhemacandro muniH siddhArthAnnRpatezca yatra nagare tIrthottame yuktitaH / zrImAn vAcakarAD yazovijayavAk khyAto'mitajJAnabhRd yatraunnatyamaraM dvilakSapramitApUrvaM kRterAptavAn ( ? ) // 28 // zrAddhAnAmatibhaktilambhitasamullAsAgrahAdAntarAd rAgAccA'tulapArzvamUrttiviSayAdAkarSito'sau muniH / arhaddharmasusajjasampratinRpAdezopajAtAnaghA nalpArhatpratimAlayaM puravaraM taM stambhatIrthaM yayau // 29 // tatpArzvaM samalaJcakAra matimAnnAnandanAmA munibuddhyA sAgaragacchamacchamatanod yo bAlabhAve'pyaram / udvAhyA'pi susundarIM kulabhavAM yaH kAmavAmo lalau dIkSAmAtmavinodinIM munivarAcchrImajjhaverAbhidhAt // 30 // tasminnAgamabodhasadmani munau prahve samuttarAM nyAyasyA'dhyayane sutattvamananaikAntAvabaddhaspRhe / yogyatvAvagaternisarga karuNAmbhodhiH sa nemiH paraM premAkalpitakaM tatAna munirAD vItaspRhAgryo'pi san // 31 // zrImAlAnvayapremacandratanujaH saGghAvataMso'vadherdharmodyotakRdagraNIramaracandrAkhyo'bhavat tatpure / nityaM yo'tulabhaktibhAvitamanAH kRtvA prabhAtakriyAM zrIcintAmaNipArzvanAthapratimAM dRSTvA nanAmA''rhataH // 32 // yosvandiSTa munIn svadharmaniratAnnityaM prasannAzayo yaH sAdhUn pratilAbhya bhakti bharato'bhuktA'vaziSTaM sadA / vyAkhyAnaM munirAjanemivijayasyodgacchadacchAnvayaM zrutvA''nandanimagna AdarabharaiH so'pUjayat taM munim // 33 // paJcA'pyasya vaNigvarasya tanayAH dharmaikalInA babhusteSvapyagratanUdbhavo'mitaguNaH zrIpopaTAkhyo'bhavat / bhaktaH so'titarAM babhUva viduSo nemerguNAkarSitaH saGghastambhanibhaH sudhArmika janaprotsAhanaikAntabhUH // 34 // zAsanasamrAD- vizeSa: 45
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatputraH puruSottameti prathito vapturguNairAzrito buddhyA nirmalayA paropakaraNe nityaM babhUvodyataH / vANijye'pratighA matiH phalavatI dhArthabuddhyunmukhA yasyA'bhUt kuzalA kudharmavimukhA saujanyasambhrAjitA // 35 // prAptaM yena pure'khilairapi janairAtmIyatAmAgatairaudAryAdiguNaprakarSabalataH pUrNendutulyaM yazaH / nItA'tyantalayaM kumArgaracanA vidveSiNAM sarvato yAthArthyaM nijanAmni yena gamitaM taistairvizeSaiH svataH // 36 // so'pyenaM munivaryamarcitapadaM zrAddhaiH sadaivA'bhitaH bhaktyaikAntagurutvabuddhiyutayA'seviSTa nityaM guNI / tasmin dharmaparAyaNe vinayinAmagresare'kalmaSe zrInemerapi premavRddhimabhajata svIyatvabuddhyA na kim ? // 37 // nissaGgo'pi munistadIyacaritairdharmAdvitIyAspadairakSudaizca tutoSa taM prati kRtI tadbhaktisaGkarSitaH / dharme cittamatIva yuktinikarairdRSTAntavyujjRmbhitailagnaM tasya dRDhaM cakAra kimu no saddezanApaNDitaH ? // 38 // saGke tatra pure'tibhaktipadavIM nIto jinArcAdike satkarmaNyupadezataH pratidinaM zrIneminAmA muniH / vyAkRtyAdivivecanAvagataye vArANasItaH purAd vidvAMsau nanu tarkazabdakuzalAvAnItavAn dhIdhanau // 39 // . zrImAn candradharAbhidho dvijavaro vidyAvatAmagraNIstatraiko'malazabdasAdhanavidhau salakSaNAdeH paTuH / yasyA''sInnanu bhAratI supaThitA kaNThAvataMsottamA yasyA'dhyApanacAturI nirupamA naisargikIvA'bhavat // 40 // zrImAn kezavasajJako'kSicaraNasyaivA'vatAro'paro jhopAhvaH kavitAvitAnaghaTanAnaipuNyabhAga maithilaH / zAstreSvapratighA vivekanipuNA buddhiryadIyADamalA sAhityAvagatizca kAvyanicayaidamparyaprodghATinI // 41 // 46 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAbhyAM sArddhamananyayojitamanAH zAstreSu lIno'bhava chrInemirmunirADakuNThadhiSaNastyaktapramAdaH sadA / pUrvAdhyApakamAdizad dinakara vyAkRtyananyopamaM chAtrAdhyApanakarmaNA svanikaTe saMyojayan paNDitam // 42 // AnandAmbudhimapyamandadhiSaNaM muktAvalImAtmasAt kartuM so'dhyayane dideza samayasyA''locane cA'nvaham / ziSyaM zrIsumatiM tvapAThadayaM cAritracUDAmaNiM vyAkhyAnaM prativAsaraM suniyate kAle dadau cojjvalam // 43 // itthaM so'bdhizarAcandrapramitaM (1954) saMvatsaraM tatpure cAturmAsyasukhaprapUrtisubhagaM ninye tvatItAspadam / navyaM bANazarAcandrapramite (1955) saMvatsare zreSThinaM kUtvA saGghapatiM cacAla munirAT siddhAcalaM saGghayuk // 44 // saGkaH so'titarAM babhau ca muninA prajJAvatADalaGkRtaH tenA''nandayujA tathA pramuditenezena vidyotitaH / yAtrAlAlasamAnasairapramitairvRddhiM parAM gAhito mArgAyAtapureSu modakamukhairvAtsalyato'bhUd yutaH // 45 // AyAtaM nikaSA puraM munivaraM taM saGghavibhrAjitaM zrAddhAstatpuravAsinaH samuditA AnacuratyAdarAt / AmavyAkhilasaGghameva sapatiM svasvaprabhUtyA muhutsilyaM vidadhuH parasparasamutkarSastataH ko'pyabhUt // 46 // yaM yaM grAmamagAdakhkhaNDayazasA sAkaM munIzena tat so'nalpavasuvyayena vidhinA patyA samuddIpitaH / sarvasmin nanu tatra kIrtiranaghA dharmapravRttyojvalA jIrNoddhAramukhAgryakRtyanicayArambhAd didIpe tadA // 47 // sAkaM so'maracandrasaGghapatinA tatputrapautrAdiyuk saGghaH siddhagiriM jagAma muninA tenAtibhUmiM gataH / tatrAunalpavasuvyayo na gaNitaH sAdharmikAdyarcane tenA'kRtrimabhaktibhUSitahRdA saGghAdhipenA'bhitaH // 48 // zAsanasamrAD-vizeSaH 47
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ arcA tatra jinezitAM zubhayujA saGgrena patyA samaM bhaktyA yA racitA prabhUtakusumAdyanyUnabhaGgojjvalA / sA zakyA guruNA'pi kiM diviSadAM vyAvarNituM tattvato varSerapyamitairameyavacanairekAntato vRttibhiH // 49 // saptakSetryapi tena yogyavasutaH saGghAdhipenA''darAd nItA pUrtimitIva tasya ca muneH saddezanaikArthinAm / tatronnItamakalmaSaM nirupamaM yaddharmavibhrAjitaM patyuH saGghasamaSTibhaktilasitaM tat kairyazo varNyatAm ? // 50 // yAtrAmiSTatatipradAnakuzalAM siddhAcale kAmitAM kRtvA'puNyacayApacityabhimukhAM sadbhAgyalabhyAM varAm / saGghastena jinAgamaikamatinA dharmAvanIbhUbhRtA sAkaM tatpuramAjagAma muninAM patyA ca nirvighnataH // 51 // tatrA'sau munirAT nisargagarimAmbhodheH pratApAspadaM bhrAtuH popaTasaJjakasya sadayo'tyantAgrahAt sAdarAt / saGghasyA'mitabhaktito'pyatitarAmabhyarthanAto muhuH svIcakre punarapyavasthitimito'bhyAsapravRttiM svataH // 52 // zikSAvallabha eSa tatra vibudho nityodyato bhUtaye bAlAnAM paThanAya zAstravitateradhyApakAna vetanaiH / vidyAsadmani nUtane'tha niyatairasthApayacchreSThinA zrAddhenA'maracandrasaGghapatinodArAzayenA'rthitaH // 53 // chAtrAstatra samabhyasan gurukRpAmAsAdya modAJcitA haimavyAkaraNAdizAstramanizaM yogyAM sthitiM lakSitAH / zabdavyAkRtipaNDito dinakaro labdhapratiSTho dvijaH tatrA'dhyApayati sma tena muninA saMyojito vRttitaH // 54 // tatrA'kuNThamatiH papATha satataM tenA'nunIto bhRzaM kastUrAtmajanirvaro dalasukhazcandraprabhA vAkpaTuH / yaH premNAM puruSottamasya bhavanaM bhrAturguNairnirmalaiH yasmin so'pi munirbabhUva kimu no yogyatvasampAdakaH ? // 55 // - 48 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaH siddhAntarahasyabodhavikalo'bhUt pAyacandrAbhidho navyaM mArgamakalpayajjinamate'gItArthatAliGgitaH / tatpuSTipravaNaH kadAgrahaparo'bhUd bhrAtRcandrAbhidhaH saGgrotkrAntajanAnuraJjitapado vAmapravRttiH satAm // 56 // zAstrArthAya tamAjuhAva munirAT nemiH sa tasmin pure tanmithyAtvavidhUnanaM sujanatAmadhye vidhAtuM kRtI / vidyAdRSTibahiSkRtaH samayataH zAstrArthamArgAtigo lekhyaireva tu mudritaiH pralapitAn prAkaTyamAnItavAn // 57 // tatrA'pyenamasau muniH sukuzalaH taistaistu lekhyairvaraiH yuktivrAtasamanvitaiH samakarodduH zlokabhAktvaM jane / evaM dharmavivRddhaye munivaro nityodyato'pyanvahaM vyAkhyAnaM ca dadan na jAtvapi jahA~ svAdhyAyamabhyAsayuk // 58 // tatra stambhanapArzvanAthapratimA yA'laukikI vizrutA tasyAH sAGgavidheH pratiSThitimasau nemirmuhUrte vare / zrAddhenA'maracandrasaGkhpatinA yAM kArayAmAsa tAM sAkSAd darzanato'pyalaukikavidhAM vyAvarNituM kaH kSamaH ? // 59 // tAM draSTuM bahavo'milan puravare zrAddhAstadAmantritAH zrImannemimunIzvaroktivihitAM sAGgAM zubhaikAvahAm / zAMtinAtramabhUt prazaMsitataraM tvaSTAhnikAdyutsavavrAtabhrAjitamaGgalaikanilayaM saGgrAmitAnandadam // 60 // yo harmanujayako byupAhvavidito gIrvANabhASAcaNaH khyAtazcA''GgalapaNDiteSu satataM zAstravrajAlocakaH / ajJAnAt prakaTIcakAra kila so'pyevaM jinasyA''game matsyAderazanaM susUtritamato nirduSTametannanu // 61 // tarimannA''GgalavidyayA parigate pAzcAtyadezodbhave jJAnaM darzanatattvagaM kathamapi prAptaM svato'bhyAsataH / pANDityaM paramaM prakAranavakAn kujJAnadagdhAn jaDAnAsAdyA''daraNIyavAktvamasamaM mA bodhayedityataH // 62 // zAsanasamrAD-vizeSa: 49
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrInemirmunirAT sukhAbdhimuninA svabhyAsamAseduSA sUtrArthaM suvicArya sUttaramadAd granthAtmanA nirmitim / mImAMsetyabhidhAnamuttaravare so'sthApayad dhIdhano hyanvarthaM parihArapUrvaka matiprauDhokti sambhUSite // 63 // granthe tatra yaduktigumphanamatisphItaM sugadyAJcitaM yuktivrAtavibhUSitaM paragatAjJAnaprakAzolbaNam / tanmAtrAdapi tasya kiM na kRtinaH pANDityamatyujjvalaM zailyA lakSitamAntaraM kRtividA'bhijJena nUnaM svataH // 64 // sarvaprANiSu sarvadA trikaraNairhiMsAnivRttirvrataM yeSAM prANidayaikalInamanasAM mukhyaM zrute gIyate / teSAM zrIjinapaddhatI vicaratAM matsyAdimAMsAzanaM sambhAvyeta kathaM susUtritamiti spaSTIkRtaM tUttare // 65 // auSadhyantaravAcikA nanu punarmatsyetisaJjJA zrutA sUtre liGgaviparyayastu bahudhA kiM prAkRte no mataH / TIkAyAM nanu bAhyabhogaparatA spaSTaM bhujerdarzitA / taddharmanjayakobyudIritamasat tatreti niSTaGkitam // 66 // granthaM mudritamAgataM svanikaTe sadgadyapadyAnvitaM taM harmanujayako byavAcayadatipremNA svapakSottaram / buddhvA jainarahasyamicchitapade tasmAdanarthAlayaM svAjJAnaM sa jahA~ tadAdi tamapi draSTuM samutko'bhavat // 67 // itthaM dharmadhurandharo munivaraH svAbhyAsakAle'pi yat dharmaunnatyavidhau babhUva nitarAM tattatkriyAdIkSitaH / tenotsUtranirUpaNaika niratA ajJAnadagdhA janAH no sAnnidhyamavApurasya bhayato duSkarmasaJcoditAH // 68 // cAturmAsyamakaNTakaM munivara: sampUrya tasmin pure sotsAhaiH puruSottamaprabhRtibhirbhaktyA bhRzaM sevitaH / sAdhordharmamavekSya cA''grahatatiM teSAM samAdhAya tAn zrAddhAn sampratibodhya tairanugatAdhvo peTalAdaM yayau // 69 // 50 zAsanasamrAD-vizeSa:
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ chAtrAH sarve'pi tatrA'dhyayanakRtiparA Ayayuratena sAkaM vRndaM cA'dhyApakAnAM tadanugatiparaM stambhatIrthAjjagAma / itthaM tatrApi chAtrAdhyayanamanudinaM tatsamIpe tvapUrvaM sAhAyyAdantyacandrAmaratanujamaNe: popaTasyA'bhavacca // 70 // zrAddhAH sarve'pi tatsthA guNagaNanilaye tatra vidyAmburAzAvAjanmabrahmaniSThe mitahitavacane kiM babhUvurna namrAH / mAhAtmyaM tattadIyaM nijaparicayato'zeSamevA''tmabhaktaM stoke nA'pISTasArodgrathitasuvacasA yaccakAreSTamiSTam // 71 // jIvAnAM rakSaNArthaM munigaNamukuTaH piJjarApolanAmnA khyAtaM cA'sthApayat so'bhitajanahitakRdbhrAtRbhiH popaTAdyaiH / etatsvAbhAvyamasyA'parakRtamabhavat svapracArAtipUte grAme kiJcittvavazyaM sakalahitara kAryamAryopadezaiH // 72 // tasmAdatyantabhaktyA muniramitadayaH prArthyamAno'pi kAmaM zrAddhaiH sthAtuM sa neminnu puravato nirjagAmaiva vijJaH / yasmAnaitAdRzAnAM sthitiramitaphalA dharmavRddhipravINA / dRSTA kenA'pi loke phalaprabhavamUte dIrghakAlA nisargAt // 73 // navyA navyAM sa dhImAn puri puri viharan dezanAM tattvadRbdhAM bhavyavAtAya dattvA nirupamaghaTanAbhAjitAM bhAvapUrNAm / nemistaM rAjapUrvaM nagaramanuyayau SaTzarA'nduvarSe (1956) bhaktyA zrAddhairanalpairagaNitavibhavaiH prArthamAnastadIyaiH // 74 // iti SaSThaH sargaH // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha saptamaH sargaH (hariNI cchandaH) avatu bhavato bhavyAn vIro nisargaprabhAkaro vyapagataripuvAto dvandvapravRttyavilokitaH / surapatimukhairanyaiH pUjyaiH samarcitavigraho mitinayamiladvANIkroDIkRtArthatatisthitiH // 1 // munigaNapatiM nemiM zrAddhA guNaughavirAjitaM tamatizayitaM sAdhvAcArairanalpamunIzvaram / amitasukRtaiH prAptaM bhaktyAupravezayadAdarAt puravaramiti khyAtaM taistaiH kalAkuzalairnaraiH // 2 // manasukha iti khyAtaH zreSThI tadAgamaharSitaH pratidinamatizraddhAprahvastadantikamAyayau / vividhaviSayAM vyAkhyAM kAle tadAsyavinirgatAM zrutamanugatAM zrutvA'tyarthaM tutoSa tadantike // 3 // praguNitamatastasya zraddhA munau gurubhAvato hRdi niyamitA'mAntI loke phalegrahirAbabhau / gururapi muninemiH premNA dRzA tamananyayA sukRtanirataM zrAddhaM bhaktaM dadarza guNAkaram // 4 // agaNitavasuvAtaM dharme vilokya dideza taM zizugaNahitAM vidyAzAlAM vidhAtumakalmaSAm / vyavahRtividheH zikSA dharmAvabodhapuraskRtA tata iti vidan nemiH zikSApracArakRtAdara: // 5 // sa ca manasukhabhrAtA zreSThI tadukti praNodito niyataniyame vidyAzAle drutaM samakArayat / jinamataratAn vidyAdakSAn suzikSaNapaNDitAn niyatasamayAn tatsthAMzcakre prakalpitavetanAn // 6 // 52 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahuviSayagastasmin varSe tvavRSTisamudbhavoSbhavadasumatAM durbhikSAhvo'sukhaikaniketanaH / maraNazaraNA bhikSAlAbhAd babhUvuranalpazo vigatavibhavA yasmin sambandhinA'pyavadhIritAH // 7 // apagatajalaprAyA bIjaprarohavivarjitA tRNamapi na vai dAtuM zaktA pazubhya ilA'bhavat / patirapi dayAhIno datte pazUnudarambhariH kugatigamanAbhIruryasmin dadau dhanalAbhataH // 8 // nijanijakaravyagrA bhUyAt svakozasurakSaNe dhanacayaparAnarthAn dAtuM kSamA vyayabhIravaH / iti munivaro nemistasmin kRpAmbudhirArhatAn hitamitasudhAdezollAsaizcakAra samudyatAn // 9 // upacitamabhUt sadyaH zrAddhairdvilakSamitaM tadA munivarasamAdezAd rUpyaM vaNikukulabhUSaNaiH / yavanakarato gAstAH krItvA tvamocayadaJjasA samucitadhanaistAsAM rakSAparo'pyabhavat punaH // 10 // kRtamanupamaM zrAddhaiH zrImanmunerupadezataH pazugaNamahadduHkhoddhRtyai vyavasthitibandhanam / yata udabhavat saMsthA paGgavAdiduHkhanivAriNI jagati prathitA lokaiH sA piJjarAbhidhayA varA // 11 // sukulaprabhavAn zrAddhAn dInAnitastata AgatAn vyapagatadhanAn bhikSAvRttyopajIvitumakSamAn / amitamahimA nemiH zrAddhairarakSayadArttito vasuvitaraNairyogyaiH svIyopadezavibodhitaiH // 12 // avanaparatA nemeryA'bhUt tadopadhivarjitA paramadayayA jantau mRtyormukhAdapi pAlinI / abhavadanayA loke kIrtirguNajJavitAnitA yadi nirupamA tatkiM kAmastayA'numito muniH // 13 // zAsanasamrAD-vizeSa: 53
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadi munirayaM nA'smin varSe pure'tra samAgataH kathamapi bhavet tat kiM jIved daridragaNo'bhitaH / pazugaNamRtirbhakSyAbhAvAt tadA kimu kiJca no iti puri janAH sarve procurmunerguNaraJjitAH // 14 // grahagaNaphalaM nemerdRSTyA pure nanu tatra no janitamiti no jyotiHzAstraM budhA vividurmUSA / avagatamato nemerjanmAkSare'pyathA sannidhau na ca janibhRtAM duHkhaM bhAvIti tathyaphalaM hyadaH // 15 // guNagaNamayaM nemiM zrAddhAH guNagrahalAlasAH svata upayayurbhaktyA tasmAt sumatramabhIpsavaH / upakRtivarastebhyaH zikSAM dadau munirarthito navanavavidhAM yasyA dharmonnatiH sambhUt parA // 16 // munimamumatiprauDhaM prApyA'rthatattvavicakSaNaM navamataratA nityAnandAdayo'pi jahurmadam / sumitaviSayA vidyA yeSAM parAjayabhIravo na ca munimamuM te'jJAH draSTuM sabhAsthamapi kSamAH // 17 // viSayavimukhA vRttiryA'bhUnmuneznapAyinI bhavavilasitaM jJAtvA saikA'pyalaukikatA'nvayA / gurucaraNagA bhaktiryA'nyA dhiyA'mitayA'nvitA kimu nahi tayA loke sevyo'bhavad vibudhairapi // 18 // jinamatarucisthairyAt sUtrAvalambiprarUpaNAt pamatakathAkanthAduHsthArthavAdanivAraNAt / munirayamabhUt sarvaistasmin pure guNalAlasairjinavacanagaiH zrAddhaiH pUjyo vivekavicakSaNaiH // 19 // navajanamanaHzApuJja tadiSTaprakArato muniramitadhImizchindan cirantanamArgagaH / jinamataratA~zcakre navyAn svasannidhimAgatAn nirupadhikUpApArAvAro nirastachalakriyaH // 20 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakRtiparA jaine saGgha samunnatikAriNI vividhaviSayAn mantrAn samyag vidhAtumapi kSamA / samitiranaghA yogye kAle'tha tattvavivecikA sumatijanatollAsA tasyolllAsa kRpArthinI // 21 // kRpaNajanatA yasyAM naivA''sasAda nijasthitiM sukRtaviSayo yasyAH sarvAtmanA'bhavadAgrahaH / ahamahamikA yasyAM kRtye svato janamAtragA paricayamitA keSAM saiSA na modavidhAyinI ? // 22 // tadadhikabhayAnnavyAH patrapravRttiparAyaNAH sukRtavimukhaM lekhyaM nindyaM jahurnavazikSitAH / munijanavRthAnindAvAcAlatA'pi kubhAgyajA pratihatapadA tasyAH prAjyodaye bhayato'bhavat // 23 // iti dRDhatarA jaina zraddhApratiSThajanaiH sabhA munivarazubhAdezodyuktai rarAja pravarttitA / sukRtanicayodbhUtyA saGghopakRtyatilAlasaiH sumatimahitairlabhyA zrAddhaiH pravezyatayA ca sA // 24 // atha sukRtinAM saMsthA yA''nandajIti bhuvi zrutA caramaghaTanA yasyAH kalyANajItyupazabditA / amitavasutA yasyAH siddhAcalAdiSu yAtribhi - vitaraNabalAt saptakSetryAM krameNa vinirmitA // 25 // upakRtividhiH saGge yasyAH prabandhabalAd varaH kunayajanitAzAtAd rakSA ca tIrthacaye varA / upacitadhanaiH sthAne sthAne sujIrNasamuddhatiprabhRtirabhavad grAme grAme sukRtyacayo yataH // 26 // taducitaghaTAsthityai paJcA'pi dharmadhurandharA nRpanagaragA ye sannItiprapaJcavizAradAH / jinamataratAnalpazrAddhaikamatyasamAditA varakulabhavAH saGghasyeSTAH sadodayazAlinaH // 27 // zAsanasamrAD-vizeSaH 55
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa ca manasukhabhrAtA teSvagraNIH zubhamatraNAM munivaramamuM kAle'pRcchat tadunnatidIkSitaH / dalapatisuto lAlabhAtA pradhAnapadasthito'pyanudinamagAt kartuM matraM tadantikamAdarAt // 28 // avitathavacassImAmevA''zrayanmunirAT sa taddhitamupadizan mantraM tAbhyAM dadau tamakalmaSam / yadanusaraNAdiSTaM sadyo'bhavannirupadravaM sunayakalitaM bahvAyAsaprasAdhyamapi zriyA // 29 // abhinavatA saMsthA sA'bhUt tadIyavicArataH sukRtanicaye dakSA kakSIkRtAptasumatraNA / nUpapuruSato yasyAH kRtyoccayasya parIkSaNaM phalapariNateruhApohAt kathaJcidajAyata // 30 // iti munivaro nemistAM tAM phaloccayazAlinImupakRtavidhAM saGke kurvannanarthaprabhaJjanIm / navanavamatadhvAntocchedakriyApariniSThitoDagamayadanaghaM varSaM pUrti tamiSTacayAJcitam // 31 // atha viharaNAkAkSaM nemiM guruM munipuGgavaM sa tu manasukhabhrAtA zrAddhAlibhiH saha sAdarAt / svanagaravare bhUtyai bhUyo'pyayAcata sAJjaliH sthitimasulabhAM tattaddharmapravRtticamatkRtaH // 32 // sthitimanusaran pUrvAcAryAkta paddhatimAtragAM kathamapi manastoSaM teSAM vidhAya munIzvara: / puri puri janAmodaM kurvan vacomRtasecanaiviharaNamupazlokyaM nemizcakAra sudharmavit // 33 // atha puravare kAsindrAkhye sa gurjarabhUSaNe sumatinilayaM zrAddhaM rAgapravRttivivarjitam / sumativijayasyA''dyaM ziSyaM cakAra sudIkSayA jinamatarataM jainyA caikaM zubhArpitayA muniH // 34 // 56 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavahRtipadaM nAmnA naivA'ntareNa yatastato navamunimasau nemiddhati pradhAnapadaM vyadhAt / vijayacaramaM taM tu spaSTIkRtArthavizeSakaM guNagaNasamRddhyAderanvarthatAspadamAbabhau // 35 // aparamupamAtItaM bAlaM guNaika niketanaM sukRtanicayAvAsaM lAsyaM pratApanidhervaram / abhinavapadaM vANyA devyAH subhAvyamakhaNDitAdatanutapaso nemiH ziSyaM cakAra yazo'bhidham // 36 // dvijadinakarAdetau navyau munI vimaladyutI papaThaturatiprauDhau tasyA''jJayA ca munIzituH / sugurukRpayA tau dvau nityodyatau paThane'cirAt samiyaturatiprauDhiM zabdaprayogapratiSThitau // 37 // punarapi munirnemiH saGgrAgrahAt puramAyayau sukRtanicayaisteSAM kRSTo nutaM kalitapratham / atha manasukhabhrAtA cintAmaNeH sa pratiSThitiM 'munivarasamAdezAccakre samutsavapUrvakam // 38 // guruvaramamuM zreSThI dhImAn vicArya vicakSaNaM puri manasukhabhrAtA tasyAM sa yogatapastatim / guNamaNinidhiM gambhIrAkhyaM sukArayituM gaNi samayanipuNaM prArthyollAsAt samAnayati sma tam // 39 // sasumatisukhAmbhodhiM nemiM sudharmapravarttakaM vimaladhiSaNapremaprodyattapazcayasambhRtam / viditasamayo yogagrAmaika sevanakarmaTho vihitasamaye yogArambhaM tvakArayadeSa saH // 40 // udayati matirnavyA bhavyapravRttividhAyinI kalayati phalAM yasmAccittapravRttinirodhinIm / anubhavati zaM svAtmA bhinnaM yato munirArhataH sa vidhilasito yogasteSAM sumantracito'bhavat // 41 // zAsanasamrAD - vizeSa: 57
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSapayati yataH karmakliSTaM nirUDhamapi kSaNAt karaNapaTutAM tattadoSakSayAlabhate yataH / vihitakaraNe vRttiM zaGkAkalavivarjitAM prathayati yataH so'yaM yogastadA'bhavadujjvalaH // 42 // savidhitapasA kaJcit kaJcit supAraNakarmaNA divasamanaghaM bhikSAvRttyA sukhaM gamayan muniH / purajanamanastoSaM kurvan sa nemirabhIpsitairatha ca samaye yogaM cakre zrutAdhyayanAJcitam // 43 // zrutasamuditaM yogaM kurvan gaNIzvarapArzvago muniragamayad varyaM taM ca vyatItapadaM kRtI / atha vasuzarA2ndau (1958) varSe sa bhAvapurAlayaM vaNijamakarocchiSyaM dIkSAM pradAya sumaGgalAm // 44 // sa nayavijayo nAmnA khyAto guNAlivirAjitaH vratasamudaye dakSo mAsopavAsamukhne'bhavat / apaThadanizaM zAbdaM zAstraM munIzvarazikSayA'pyanumatimitaH pitrordIkSAgrahe ya udAradhIH // 45 // suvihitatapastatrolAsairjaneSvabhitaH kRtI jinamataruciM tanvannItiM suyogavizAradaH / hitamupadizan cAturmAsyaM sukhkhana ninAya saH prakRtigahanaM yogaM kurvan tu zAstravidhAnataH // 46 // atha maNivaNik choTA dhAtA sudharmadhurandharo jinamatarato lallubhAtustanUdva AdarAt / sukRtanicayairyAtrAM siddhAcalasya vidhitsayA munivaramamuM saGke gantuM cakAra suprArthanAm // 47 // munirapi nijAnapeSTArthopadezapratizruterabhimukhamupakrAnte kArye nirIkSya tamarthinam / guNagaNabhRtA sAkaM gambhIrasaJjamunIzitAubhyupagativacodAnAccakre pramodasutundilam // 48 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zubhatare lagne saGghazcacAla girIzvaraM vidhimanusaran pUrvAcAryapravartitamAdarAt / pratipuramupazlokyaiH saGghArthanAparipAlanaranupamajanazlAghAkrAnto babhau pathi so'dbhutam // 49 // amitadhiSaNaM nemi yAntaM munIzvaramarthanAt girivaramupazrutya zrAddhAH sahasraza AyayuH / pathi sumilitaistaistaiH so'mitairamitaprabho'bhavadatitarAM dharmonnatyai janeSu rucipradaH // 50 // puri puri kRtAM pUjAM zrAddhaiH subhaktipurassaraM kRtapratikRtau dakSo gRhNan sa saGgha upAyayau / acalapravaraM siddhikSetraM munIndravirAjitaM sukRtavasunA patyA choTAbhidhena supAlitaH // 51 // vasuvitaraNaM choTAlAlaH sa saGghapatistadA gaNayaducite kArya naivA'rhato viditAnvayaH / munivaravacastvAjJAM kAle vidan yadapAlayat tadalabhadilAvyAptAM kIrtiM tulAvigatAM jane // 52 // janasamudayaH saGghAyAtastadA vimalAcalaM jinapratikRtIbhavyA draSTuM ruroha gataklamaH / nanu surapati vaM modaM prayAti yathA'nvabhUt sukhamanupamaM so rUDho giripravaraM sa tu // 53 // ahamahamikA saGke pratyekazI jinapUjane'bhavadatitarAM patyA sA subhaktyupajIvitA / sumamalayajAdyaGgaiH kazmIrajAdisamanvitaiH jinapratikRtIH ko no'bhUdarcituM pura utsukaH ? // 54 // sukRtanicayairlabhyAM pUjAM prapadya sasaGghayuk patirupacitaH choTA bhAtA subhaktibhirArhataH / yadalabhadanAhAryaM vAcAmagocaramaihikaM sukhamanupamaM tat kiM labhyaM pure hamarezituH? // 55 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ na sa gaNitavAn vAtsalyAdau vasuvyayamArhato yadiha nanu tattIrthasyaiva prabhAvaphalaM sphuTam / kimuta phalitaM zrImannemervacomRtavarSaNAjjinamatarucirbIjaM tattvopadezasuzItalAt // 56 // savidhiracitA yAtrA tIrthAdhipasya ca sA'parA nijajanipaTau saGke seze tatAna yazolatAm / sukRtamatulaM labdhvA saGghAdhipo'pi muneH kRpAM nijasahacarI kRtvA saGghAt tataH svapuraM yayau // 57 // munivaramaNirnemiH saGghAdhipAgrahatastadA svapuranayanakAntAnmuktaH kathaJcidatho punaH / abhavadamitaiH zrAddhaiH tattatpurAgatayAtrikainijanijapure netuM prArtho'tibhaktisamutsukaiH // 58 // samucitahitAdezaistA~stAn nanu grahabhAjanaM samayanipuNaH kurvannemirjagAma sa yogakRt / samayanipuNaiH sArdhaM gambhIrasaJjamunIzvaraiH puravamatipradvaiH zrAddhaiH sa bhAvapuraM nutaH // 59 // sakalamamalaM dhutyA navyaM sitAmbararAjitaM zucidalagataM netradvandvapravRttyavalokitam / samucitakara: pUrNaM zItAMzubimbamivA'paraM pravizati munau kAntaM jAtaM nu bhAvapuraM puram // 60 // kalayati munau tasmin tattvopadezataraGgiNI vimalapathagAM sUtrastomAlasattanuvistRtAm / atanuvibhavo'pyetyA'mandapramodabharo'bhavat nikaTamamalIbhUyA'tyantaM kumArgalasatklamaH // 61 // pramuditatara: so jAtastadAgamanAdapi prathamamabhitastattatpraznottarAvagatestataH / tadanu caNAbhaGgollAsapravRttyavalokanAditi munivare tariman yogodyate'pi viziSTatA // 62 // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ munijanaguNagrAmotkarSAnumodanatatparo pratihatamatistattatsAdhvAdikRtyaparIkSaNe / sukUtakaraNe dakSaH saGghAgraNIramaroDapyaraM zamadamanidhernemabhakta starAmabhavad guNaiH // 63 // madhupuravaNik bAlaH zrImAlavaMzasamudgavaH tripuranidhikau (1943) pauSe janmI prapUrNanizAkare / sunikaTamagAnemerdIkSA grahItumakalmaSaH saralahRdayastasyAM puryAM ca sundarasaJjakaH // 64 // munimaNiramuM bAlaM nemirvibhAvya sulakSaNaM zucisitayame dIkSAM dattvA svaziSyamatho vyadhAt / yadabhihitavAn tarimannanvarthadarzananAma taducitasamaye bhAvyaM nvarthaM pratItya munirdhavam // 65 // prathayati munau cAturmAsye suyogatapazcayaM prasarati vare saGke'nyonyaM susakhyaphale'naghe / avadhiniyate sAdhoH pUryunmukhe samaye sthiteniyativazata: kaJcid granthijvara: puri codgataH // 66 // samayanipuNau tau dvau gambhIranemimunIzvarau muniparivRtau vartajAkhyaM puraM kila jagmatuH / api kuzalinaH sarve sAnnidhyametya tayordvayoH caraNaniratAstasthustarimana pure vigatAmayAH // 67 // cAturmAsye vyatIte varasanidhividhau (1960) vatsare sampravRtte avyAbAdhAkhyayogodvahanakRtirato neminAmA munIndraH / zrIgambhIreNa sAkaM sumati-sukhanidhi-premasammizritoDagAucchrAddhaiH samprArthyamAnaH puri puri viharan vallabhIsanapuryAm // 68 // iti saptamaH sargaH // zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ / // zrImadAcAryavaryavijayanemisUrIzvaragurvaSTakam // vijayanemisUrIzvaraziSyaH paM.zrIpratApavijayaH zamaMdoDakamadaH pAtAt pUrNaM raJjitasaMhatiH / yamado'kapradaH pAtAt tUrNaM bhajitasaMsRtiH // 1 // * gomUtrikAbandhaH // sUrIzo'tarnumAtaGgapArIndro'samazAntidaH / pUjyo dyAdanyasiddhAntadhvAntadhvAntaharo'sukham // 2 // prottaptakAJcananibhapratibhAsamAnaM nemi guruM guNaguruM pratibhA samAnam / sadyogayogalalitaM kalikalkanAzaM vande'haminduvadanaM paripUritAzam // 3 // namAmi neminAmAnaM mIMnonaM mAnanaM munim / nunnainaumamamAmonamumAmenamitunnamam // 4 // vyakSaraH // 1. zamaM zAntiM dadAtIti zamadaH / 2. na vidyate ke Atmani mado yasya saH / 3. rksstaat| 4. pUrNaM yathA syAttathA raJjitasaMhatirmoditasaGghaH, dezanayetyarthaH / 5. yamAni mahAvratAni dadAtIti yamado muniratra ca prakaraNavazAnnemisUrirguruH / 6. akaM duHkhaM vA pApaM prakarSaNa dyati khaNDayatItyakapradaH / 7. pAta: patanaM tasmAt nirayAdigatAvityarthaH / 8. zIghraM tyaktasaMsAra ityarthaH / 9. kandarpaH / 10 siMhaH / 11. khaNDayatAt / 12. sUryaH / 13. pratibhayA buddhayA asamAnaM atulya mityarthaH / 14. pApam / 15. mAnenA'haGkAreNa Uno rahitastam / 16. mazcandramAstadvadAnanaM mukhaM yasya tam / 17. nunnau kSiptau enomamau duritamamate yena sa nunainomamastam / 18. Amena rogeNa Uno rahitastam / 19. umA zAnti: saiva mA lakSmIstasyA InaH svAmI tam / 20. e: kAmasya nunnA parikSiptA mA zobhA yena sa inunamastam / gomUtrikAbandhaH ya | ma | do'ka pradaH pA tAt 62 62 . zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ netI ! yete ! sUrata ! potarupa ! bhave samudre'kadai ! kAya taura ! / pAtoDerate sUra taipo'sarUpebhavesamudrekada ! kAyatAra ! // 5 // gotrikAbandhaH / / apAre saMsArahitadai ! virbhayADamAna ! viditAgauDanIte ! tApA'vanipata ! natodAra ! su~guro ! / / apAre saMsAre'hitaida ! virbhayAmAna ! viditAgamA'nItetApAva nipatanatoDadAra ! suMguro ! // 6 // yamakam // kunayakAnanadalanadAruNakaraTinAmayavarjitAavamai vidAraNa ! vibhayakAraNa ! karaNakuarakesarin ! / bhuvanabhUSaNa ! dalitadUSaNa ! madanamAraNa ! he mune ! pramitabhASaNa ! samava tAraka ! caraNasundara ! saMsRteH // 7 // harigItam // 21. svAmin ! / 22. mune ! prakaraNAddhe guro ! / 23. dayAlo ! / 24. pravahaNasamAna! / ' 25. akaM duHkhaM vA pApaM dyatItyakadastatsambodhane / 26. sukhAya bhavetyarthaH / 27. tayA , jJAnalakSmyA rAjate iti tArastatsambodhane / 28. he rakSaka ! SaDjIvanikAyAnAmityarthaH / 29.5 na vidyate ratI rAgo yasya tatsambodhane / 30. he paNDita ! / 31. tapobhirasamAna ! / 32. IrlakSmIstasyA bhavaH sa IbhavaH kAmadevaH, tasya I: zobhA tasyA yaH samudreko'tirekastaM dyati khaNDayatIti Ibhavesamudrekadastatsambodhane / 32. kAyena zarIreNa tAra ujjvalastatsambodhane kAyatAra ! / 33. vigatAre ! / 34. tyaktasaMsAra ! / 35. vAJchitada ! / 36. kaantyaa'prmaann!| 37. vizeSeNa ditaM khaNDitaM agamaM ajJAnaM yena tatsambodhane / 38. na vidyate ItirariSTaM yasya tatsambodhane / 39. jJAnAdilakSmIM pAtIti tApastatsambodhane / 40. avanau patati gacchatItyavanipatastatsambodhane vAhanarahitetyarthaH / 41. natA udArA mahAzayAH puruSA yasya tatsambodhane / 42. atizayena jinoktatattvAni gRNAtIti sugurustatsambodhane / 43. ashubhnaashin!| 44. vigatabhaya ! / 45. mAnarahita ! / 46. jJAtasiddhAnta ! / 47. aprAptakAmatApa ! / 48. rakSa / 49. patanAt / 50. strIrahita ! / 51. zobhanazcAsau guruzca sugurustatsambodhane prakaraNAnnemisUriguro ! apAre saMsAre nipatanato rakSetyarthaH / 52. hastin ! / 53. kaSTam / 54. saMrakSa / 55. saMsArAt / 0) * gomUtrikAbandhaH / na da kA TEE te sa ly | fy ETE kA zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApatretaratetamAnamamatADamAyA'natajJAvaleutAnte mAsya ! taimoha ! mohadalanADasArAd bhavAd rakSa mAm / dhIrADakopa ! kutIrthikauzikagaNapa'dyotana ! zrIbhit sindho ! zAntarasasya vistRtamate ! zrInemisUre guro ! // 8 // 56. ApadbhyastrAyate iti Apatrastatsambodhane / 57. gatarAga ! / 58. gate mAnamamate yasya tatsambodhane / 59. amAya ! / 60. AsamantAnnatA jJAnAM paNDitAnAmAvaliH paGktiryasya tatsambodhane / 61. aglAne dharmakAryeSvityarthaH / 62. candramukha ! / 63. ajJAnabhit ! / 64. sUrya ! / 65. kandarpabhit ! / 64 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ - gurustutyaSTakam vijayazIlacandrasUriH HIAN dIvAlIkukSiranaM sakalakuvalayollAsidIpopamAnaM lakSmIcandrAnvayotthaM timirabharaharaM tejasAM navyapuJjam / AttazrIvRddhicandrAbhidhagurucaraNadvandvanirdvandvasevaM vande zrInemisUri sakalatapagaNe dhuryamAcAryavaryam // 1 // AcAryAH santi naike nijakasamudaye dhuryatAM prAptavanto gacchezatvaM tu gacchAyatikuzalakara kevalaM nemisUrau / tigmajvAlAH prabhUtA dharaNiparisare pAvakAH santi kintu bhUlokaM pUrNametaM nijazucikiraNairbhAsayana bhAtureva // 2 // gacche zrImatapAkhye caramajinapateH zAsane mukhyagacche mukhyA saMvignazAkhA zatakayugalataH sA'sti sUrIzazUnyA / kRtvA yogakriyAM yaH suvihitamunirAD Adya AcAryatAbhAk saJjAtaH so'dya tatra pravaramunipatirvardhatAM nemisUriH // 3 // saMvad vedA'IlokAntika vidhupramito vatsara: so'sti dhanyo dhanyA sA sattithizca prakaTavaphalA paJcamI jyeSThazuklA / yatrA''cAryatvarAjye vijayitapagaNe prApa mUrdhAbhiSekaM gItArthoH so'stu siddhayai suvihitaprathamo nemisUriH sadA me // 4 // yaH pUjyaH saGgamukhyairnikhilamunijano manyate yaM munIzaM yena syAt tIrthazobhA dadati sukRtinaH svastivAdaM ca yasmai / yasmAt kAmaH praNaSTaH pratapati nitarAM yasya sdbrhmtejo| yasminnApte zaraNye zaraNamahamitastaM stuce nemisUrim // 5 // - zAsanasamrAD-vizeSaH 65
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanyaM bANo'rNavA~'ha'jamitamidamaho ! varSamuddIptaharSa jyeSThe zuklA tathA sattithirapi jayinI saptamI dhanyadhanyA / yatrA''ttA jainadIkSA gurukarakamalairnemacandreNa yUnA gacchezaH saiSa jAtastadanu budhanuto nemisarirgurume // 6 // yeSAM darzanataH khalu smRtipathaM gacchanti puNyAtmanAM sAdhUnAM zucisaMyamorjitatanUnAM nAmadheyAnyaho ! / teSAM zrImunivRddhicandrasugurUNAM pAvane padyuge dIkSAM yaH samupAdade sa jayatu zrInemisUrirguruH // 7 // sUri: so'vatu mAM bhavAd bhayaharaM taM saMzraye sarvadA tena syAnmama maGgalaM mama namastasmai tathA stAnmudA / moho nazyatu me tato guNagaNo mayyasya saGkrAmatu tasmin gacchatu nemisUrisugurau saGghasya bhAvAJjaliH // 8 // priyaprAyA vRttivinayamadhuro vAci niyamaH prakRtyA kalyANI matiranavagItaH paricayaH / puro vA pazcAd vA tadidamaviparyAsitarasaM rahasyaM sAdhUnAmanupadhi vizuddhaM vijayate / / 66 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ DBAIKOTAKOMKOLKANOKArasamaja IURETIREMEEmwwwwwwwwwsNRNATI paramagurvaSTakam // vijayazIlacandrasUriH SHAI jinendratIrthAmbaratigmarazmaye, praNAzitAzeSakudoSarAzaye / | digantasaMsthApitazuddhakIrtaye, namo namaH zrIgurunemisUraye // 1 // kadambaparvatAdijainajIrNatIrthasaMhatiH, samuddhatA hi yena zAsanaprabhAvanA kRtA / agaNyasadguNAJcitaH sadA prazAntamAnasaH, sa nemisUrisadguruH zivaGkaro'stu naH sanA // 2 // yatpavitramukhapadmadarzanaM, sarvadodayakaraM sukhAkaram / bhavyasattvahRdayaikanandanaM, naumi nemimunipaM tamAdarAt // 3 // naijakramAbjarajasA''vanabhavyajIvAn, popoti bhaktiyutacittavataH samastAn / yaH kRSTisRSTimukuTa: prakaTaprabhAvaH zrInemisUrivararAT zivadaH sa bhUyAt // 4 // rAgadvivantAraM, sphAraprazaM zAntam / zrInemi sUrIndra, vande'haM sadbhaktyA // 5 // viSayajihmagaviSNurathaM guruM, nRpatisaMhatisevitapayugam / asumatAM bhavavArddhinimajjatAM, pravahaNopamanemimuniM bhaje // 6 // enoDanokahadahanaM, vizvazreyaM nirastakoparipum / dacilagotrabhidaM, vande'haM nemisUrigurum // 7 // samastasvastiparatyAya, vizvavizvopakAriNe / mohAndhakArasUryAya, namaH zrInemisUraye // 8 // bhAvatastava navaM bhaviko ya, ekadA'pi kurute labhate saH / nemisUrivarasadgururAja ! bhUribhAgyayutazarmasamRddhim // 9 // * vidyArthitve vihiteyaM racanA // zAsanasamrAD-vizeSaH 67
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ PooohOON *ajJAtakartRkaM zrInemisUrIzvarastutyaSTakam (zArdUlavikrIDitam) vindannAstika-nAstikobhayavidhe to svatatrasthiti tattannUtanakalpanAkumudinIpUrNenduruSNadyutiH / vyAtene'tra samudramudritamahIpRSThe sudhAsyandinIM kIrtiM yaH sa virAjatAmanudinaM zrInemisUrirguruH // 1 // zAbde sAdhumatiH zrutismRtividhau zrIgISpatijaiminau sAkSAjjaiminireva kAvyaviSaye zrImAn kaviH kiM punaH / nyAyAmbhodhiviloDane paTutara: zreSTho'tra manthAcalaH / so'yaM yogivaraH sadA vijayatAM zrInemisUrirguruH // 2 // - helAbhyastasamastazAstragahano yo bAlya evA'cirAt jAtastarkavitarkakarkazamatijainAgamArAdhakaH / ziSyAntastimirAvaliM kavalayan jJAnaprabhAM vardhayan so'yaM yogivaraH sadA vijayatAM zrInemisUrirguruH // 3 // nityAnandadhanaM prabhAbhirakhilaM vidyotayantaM jagat zrIvIraM tanu-vAG -manobhiranizaM sandhyAyamAno vidan / zrImajjainamatAvalambijanatAM vyAkhyAnato vardhayan so'yaM yogivaraH sadA vijayatAM zrInemisUrirguruH // 4 // kiMsvid dharmatanurjinAgamavapuH zeSAvatAra: kimu kiM vA svargasamAdhisAdhanavidhiH sAkSAjjino vA bhavet / ityevaM samavekSya yaM kavayate lokaH pramANaiH svakai: so'yaM yogivaraH sadA vijayatAM zrInemisUrirguruH // 5 // 68 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ OOoooo Pooooo VORN laka Owoo0OOD nAnAsthAnasamAgatairmunijanaiH saMsevitAGghidvayaH zrImacchrAvakapuJjapUjitapadasteSAM manohAdakaiH / vyAkhyAnairjinadharmabhirhRdayato'jJAnastamaH saMharan so'yaM yogivaraH sadA vijayatAM zrInemisUrirguruH // 6 // dezAH santi ca ke na ye'sya nijasatkIrNA na sambhAvitA bhUpAH ke'sya padAravindayugalaM mUrkhA ca ye nA''rciSuH / ko'dyA'pyasti pumAn na yo'sya zRNute nAmAmRtaM sAmprataM so'yaM yogivaraH sadA vijayatAM zrInemisUrirguruH // 7 // dhanyo'yaM divaso yadatra samabhUd vizvaikavandyo muniH puNyo dhyAnagato madIyahRdaye pUjyaH zaraNyaH satAm / yaM dhyAtvA''samastakilbiSacayAnmuktA bhavAmo vayaM so'yaM yogivaraH sadA vijayatAM zrInemisUrirguruH // 8 // * stutyaSTakamidaM kenacid vidvadvaryeNa paNDitamahodayena viracitamasti, kintu tannAmAdikaM nopalabhyata ityataH 'ajJAtakartRkam' ityevamullikhitam / zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddharmadaM vijayanemimahaM praNaumi !! prA. abhirAjarAjendra mizraH yasya smRtirmanasi sAndrasudhAnupAnotkRSTaM sukhaM janayati drutatRptimUlam / tIrthaGkarA'dhvapathikaM tamahaM prapadye sUryuttamaM vijayanemimapAstabandham // 1 // sArasvate tapasi lInamudArasattvaM jJAnapradIpavibhayA'pahRtAndhakAram / kAruNyamUrtimapanItajanArtibhAraM ___ saddharmadaM vijayanemimahaM praNaumi // 2 // nyAyAdidarzanagRhe sasukhaM praviSTaM pAraGgataM ca padazAsanakozatarke / chandasyalakRtipathe ca dadhatpracAraM vande budhaM vijayanemimahaM sudhIndram // 3 // yatsAhitI sahRdayAnadhunA dhinoti tatpANDitI pramadayatyanizaM vineyAn / taM naumi sUrizatahAyanapUrtiyoge ___ prAjJottamaM vijayanemijinottamarNam // 4 // - 70 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ DN AjIvanAcaritasaumyatapasvivRttaM vAkkAyamAnasavipoSitazuddhabhAvam / bibhrajjinAgamamahattamadezanaM taM vande mudA vijayanemisudhIndrapAdam // 5 // kArtaghyavaJcanazaThatvavanAgnijhaJjhAdandahyamAnajagadekabalAhakAbham / taM lokabandhumupayAmi vidhUtazokaM nemIzvaraM yativaraM prathitaM munIndram // 6 // mizro'bhirAjapadabhAk sakalatraputraH kalyANamaGgalasukhAbhyudayAbhilASI / smRtvaiva taM vijayanemimudArasaja mAtmAnamaJjayati puNyacayaiH kRtajJaH // 7 // triveNIkavirAjendro jayazIlendubhAvitaH / kIrtitrayasamAsaktaH kurute nemisaptakam // 8 // zAsanasamrAD-vizeSaH 71
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra samagrazAstrapArAvArapArINa-sarvasaguNagaNAlaGkArasaujanyasudhAsindhu- nirvyAjavizuddhatamavAtsalyavAridhisamastasUricakracakrezvara-pUjyapravara-zrImanandanasUrIzvara ___ mahArAjapAdAnAM dIkSAbdaprArambhAt / SaSTivarSasamAptiviSayakamahotsavamadhikRtya hRdratabhAvAviSkAravibhAsurA naisargikapraharSapUrapariplAvitA prazastiH / sva. kavibhAlacandraH ___ stambhatIrtham prajJApAramito mitetaramahAvIratvavibhrAjitonIlaudAryakalAkalApakalito vijJAnavidyotito vidyAvaibhavabhAvito'maraguNairAsevito vizvajid bhavyo bhAratabhUtale vijayate saurASTradezo mahAn // 1 // cakAsti nagaraM tatra zakropavanasannibham / boTAdAbhidhayA tasya pratibhA bhuvi vizrutA // 2 // zAstrajJAH samayAnukUlapratibhAH puNyaprabhAbhAsurAH marmajJA nitarAM vivekanipuNAH zreyaHsukhonmeSiNaH / AtmajJAnaparAyaNA bhavasukhkhe doSAnusandhAyinaH kecit tatra vasanti ramyanagare jainAH suzIlAnvitAH // 3 // yamunA-hemacandrAravyau dampatIdharmazAlinau / etannagaravAstavyau jinabhaktiparAyaNau // 4 // sAdhUnAM caiva sUrINAM vyAkhyAnAmRtatarpitau / pavitrau saralau nUnaM saMsArAsArabodhinau // 5 // tayoH puNyaprabhAvaugho jinabhaktivivardhitaH / pANDaveSugrahamAbde (1955) kArtikasya site dale // 6 // ekAdazyAM tithau nUnaM lagne pArIndrasajite / meSasthite vidhau tatra paryaNaMsIt sutAtmanA // 7 // prakarSatAM sarvajaneSu tAvat sambhokSyate bAlaka eSa eva / itIva nUnaM manasA'vadhArya narottamo'sau vihito'sti nAmnA // 8 // 72 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 10 // // 11 // // 13 // pUrvopArjitabhaktivaibhavavazAt puNyasya pAkAt tathA, satsaMskArasudhApraseka sahitA karmakSayotpAdinI / vairAgyasya latA viveka vihitA tatsvAntato nirgatA, dIkSAyA grahaNe narottamamamuM zIghraM samutprerayat AkAzanaganandendumite (1970) saMvatsare zubhe / site mAghadvitIye'hni dIkSAmApadasau mudA jyotiHzAstrArNavo mAnyo, vijayodayasUrirAT / tadgurusthAnamApannaH, sarvazAstravizAradaH navyadIkSitacaryasya, nandanaM vijayAntimam / nAmasaMskaraNaM jAtaM, nemisUriprabhAvataH nyAya-vyAkRti - sAhitya-nigamAgamapAragAm / vyApArya zemuSIM tIkSNAM jJAnAbdhi tIrNavAnasau etasya lokottaravaibhavADhyaM, prajJAprakarSaM paramaM vicArya / gururgurorasya vyadhAnmanISAmenaM tu panyAsayituM munIndram // 14 // lokAnAM hRdayaGgamaM ca saralaM sacchAstrasArojjvalaM, sadyuktyAvalimaNDitaM zivakaraM gAmbhIryabhAvodayam / prajJAvaibhavamAkalayya yamino'syA''sInmatiH sUrINAM, panyAsasya pade niyoktumanaghaM yogIndrarAjaM ca tam // 15 // viyaddiggajabhaktIndumite (1980) vikramavatsare / panyAsapadamArUDho, yamIndro'yaM mahAyazAH panyAsendravaro'tha jainajanatAsvAnte pratiSThAM parAM vaiduSpottamavaibhavena ca tathA bhakteH samudrekataH / samprApyeha mumukSuvRndamakhilaM sadbodhapIyUSayugvyAkhyAnena sadA praharSaparamAM sImAnamAnAyayat guNavasunidhipRthvIsammite (1983) vaikramAbde, paramapunitamAse mAdhave zuklapakSe / gaNaka varavitIrNe sanmuhUrte dazamyAM, padamayamadhirUDhaH sUrisaJjJaM samRddham bhAsvAneSa na caNDadIdhitirasau, kiM candramAH so'mbare ?, // 16 // // 18 // kiM zakraH sa sahasranetramahito bhUmau na santiSThate / zAsanasamrAD-vizeSaH 73 // 9 // // 12 // // 17 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM sUrivaraM vilokya janatA zaGkAparA bhUtale, sa zrInandanasUrirAjamaghavA prahlAdayatyanvaham yasya prauDhapratApabhAnubhayataH santrAsamAsAdayan, sUrya: saGkramaNaM nabhasyanupalaJcarkarti saGkSobhataH / yadvAcAmRtato nirastamahimA jAtaH kSayI candramAH, sa zrInandanasUrirAjamaghavA bhUyAjjagacchreyase prApyAsscAryapadaM dadhAtyanupamaM svAntaM sukhAdhAyakaM, dharmasyoddharaNe bhavAbdhitaraNe nirvANade satvaram / AcAryendravaro'yamevamakhilaM kAryakramaM saMvahan, naijAM sUripadodbhavAM vibhavitAM prodbhAsayatyanvaham nAnAkarmalatAGkurAlijaTilIbhUtAtmanA cetasA, moheneha samAkule bhavavane bambhramyamANA janAH / teSAM zAntikRte sudhAmadhurayA vAcopadezaM dadat, zrImannandanasUrirAD vijayate vizvArtihA bhUtale saGkhyAtItabhaveSu yA suvitatA mohAndhakArAvalI, rAgadveSaparamparAparigatA sarvArtisaMvardhinI / tAM nItvA vilayaM viveka vidhinA vairAgyasAmrAjyabhAk zrImannandanasUrirAD vijayate vizvArtihA bhUtale vayovRddho'pi sotsAhaH sattvADhyaH sUripuGgavaH / nemisUrIzvarArabdhaM, samApnot kAryamAdarAt avaziSTAni kAryANi nirvakSyati sa satvaram / kriyAsiddhistu sattve syAt, sA nopakaraNe matA sUricakrezvaraH so'yaM, jaganmaGgalakArakaH / kalyANaM vikiran vizvag, dIrghAyurbhavatAnmudA viyadvahninabhonetravarSe (2030) pauSe site dale / budhesrithasaptamyAM zlokA viracitA mudA kavinA bhAlacandreNa, dayAzaGkarasUnunA / prazastireSA racitA, stambhatIrthAdhivAsinA 74 // 19 // // 20 // // 21 // // 22 // // 23 // // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // // 28 // zAsanasamrAD-1 -vizeSaH
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAdazAsanasamrATzrIparamagurubhagavatAM prathamaM darzanam / A. vijayahemacandrasUriH ( devazizuH) tadAnImahaM navavarSIya evA''sam / pUjyazAsanasamrATazrImadvijayanemisUrIzvaragurupravarA nijavizAlaziSyapraziSyavRndaparivRtA rAjanagarato vihRtya zrIzerIsAtIrthe prakaTaprabhAvizrIzerIsApArzvanAthapramukhajinabimbAnAM pratiSThAM cikIrSavaH sAbhramatIgrAme ghIyAlAlabhAI-phulacandrazreSThino gRhAGgaNe pAdAvavadhAritavantaH / tadA bAlasahajautsukyena samavayaskamitrabAlaiH saha (ke'pi mahAnto gurubhagavanto'tra samAgatAH santi, atazcalantu, vayaM teSAM darzanArthaM gacchAma iti manasi vicArya) tatra gatvA teSAM gurubhagavatAM prathamaM darzanaM kRtamAsIt / etadarzanenA'haM nijAtmAnaM prabalapuNyazAlinaM pravarabhAgyavantaM ca manye / C tadanantaraM tryadhikadvisahasramite'bde tu te hi pUjyapravarAH svakIyapaTTadharasiddhAntavAcaspati-nyAyavizAradapUjyAcAryazrImadvijayodayasUrIzvara-tatpaTTadharazAstravizAradakaviratna-nyAyavAcaspati-siddhAntamArtaNDapUjyAcAryazrImadvijayanandanasUrIzvaraprabhRtyanekalaghvalaghuziSyaparivAraparivRtA varSAvAsakRte sAbhramatIgrAme samAgatAH / tadA sAbhramatIgrAme atyalpasaGkhyakazrAvakANAM gRhANyAsan ! tadA katicit zrAvakAH tatratyazrAvakAnevaM kathayAmAsuH - "are bhadrabhAvA: suzrAvakA: ! bhavadbhiH samyak vicAritamasti na vA? ete tu mahAnto gurubhagavanto vidyante, dhavalagajarAjasannibhAnAM teSAM sevAM zuzrUSAM bhaktiM ca yUyaM kathaM kariSyatha?" / taiH pratyuttaritam-"are zreSThivarAH ! yUyaM vyarthaM cintAM mA kurutha, gurUNAM hAdikAzIrvAdAH asmadIyazirassu varSanti, ato nA'smAkaM svalpIyasyapi cintA / vayaM teSAM saparivArANAM samyagrItyA sevAM zuzrUSAM bhakti cA'vazyaM kariSyAmaH / bhavanto nizcintA AsatAm / " tadanantaraM ca taiH zrAvakairvarSAvAsamadhye sameSAM sAdhUnAM sAdhvInAM ca prabalabhAvata: paryAptarUpeNa bhaktirvihitA / tannirIkSya rAjanagaravAstavyA nAmAGkitAH zreSThipravarA AzcaryacakitA nimnAnanAzca saJjAtAH / zAsanasamrAD-vizeSaH 75 75
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasyAM caturmAsyAM teSAM puNyadarzanamanekakRtvaH samprAptam / samAgate ca parvAdhirAjaparyuSaNAparvaNi mahAvIrajanmavAcanavelAyAM prayatnapUrvakaM te hi gurubhagavanta uparitanamAlake vyAkhyAnaparSadi samAnItAH / tadAnIM pUjyagurubhagavanta bhRzamazaktAH zithilazarIrAzcA''san / sarveSAM prabhUtAgrahataH taistadA yathAkathaJcit mahAvIrajanmavAcanaM kRtamAsIt tat zrutvA sarve'pi muditasvAntAH saJjAtAH / teSAM madhye'hamapi ekastadA''sam / pUjyazAsanasamrATazrIgurubhagavatAM nijapraziSyopari apUrvaM vAtsalyam : zAsanaprabhAvakapUjyAcArya zrImadvijayameruprabhasUrIzvarANAM vadanakamalataH katikRtvaH zrutasteSAM jIvanaprasaGgaH pUjyazAsanasamrATsambandhito'tra nirdizyate / prAyaH saptAzItyuttara ekonaviMze vaikrame varSe zrImeruvijayAbhidhAno munirmaithilapaNDitapravarazrIzazinAtha-jhAzAstriNAM savidhe vyAkaraNAdizAstrANAmadhyayanaM kurvannAsIt / tadAnIM naike vidvAMsaH pUjyazAsanasamrADgurubhagavatAM pArve ziSyANAmadhyApanaM kurvanto'tiSThan / kasminnapi samaye varSAvAse zeSakAle'pi vA ko'pi vidvAn teSAM samIpe Agacchet tadA te hi pUjyAstaM nijapAdve'dhyApanAya rakSanti sma / 'adhunA'smatpArve bahavo'dhyApayitAro vipazcitaH santi, ata AvazyakatA na vidyate' iti tu te hi pUjyA na kadA'pi kathayAmAsuH / tadAnIM sarvatraitAdRzI lokoktiH pracalitA''sId yat pUjyazAsanasamrADgurubhagavatAM samIpe AgatAH paNDitAstathA ca pratimA AdAyA''gatA mUrtinirmAtAro naiva kadA'pyevameva riktapANayaH pazcAd valanti, svasthAnaM gacchanti vaa| munimeruvijayAya kenA'pyadhyayanaviSaye kiJcit pRSTam / taduttaraM samyag adadAnaH sa bhRzaM viSaNNo bADhaM rodituM lagnazca / pUjyazAsanasamrATazrIgurubhagavatA etajjJAtaM, taistamAkArya premNA pRSTaM - "are ! tava kiM jAtaM, kathaM tvaM rudannAsIH, tvAdRzasyaivaM rodanaM kimucitam ?'' tena yathAsthitaM niveditaM, tat zrutvA pUjyaiH kathitam, svastho bhava, mA rodIH, tvaM tu buddhizAlI parizramazIlazcA'si / kalyato mama pArve'dhyayanAyA''gaccheH / ahaM tvAM samyak pAThayiSyAmi / 76 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvodine sa gato'dhyayanAya / pUjyagurubhagavadbhiH 'kirAtArjunIyamahAkAvyaM' pAThayituM prArabdham / pUjyAnAmadhyApanazailI kA'pyanirvacanIyaivA''sIt / ekasmin viSaye'nekAn viSayAn saGkalayya te hi yat pAThayanta Asan tattu svaanubhvsNvedymev| uparyupari vajravat kaThorarUpeNa dRzyamAnA api te hyantastu zirISakusumAdapyadhikakomalA vaatslysmbhRtmaansaashcaa''sn| nimnollikhitazlokena nItikAreNA'pi lAlane bahavo doSAstADane ca bahavo guNAH nirUpitAH santi lAlane bahavo doSAstADane bahavo guNAH / tasmAt putraM ca ziSyaM ca, tADayenna tu lAlayet / api ca, guruparuSavacanena tiraskRtA janA mahattvaM prApnuvantIti vacanaM paNDitarAjajagannAthenA'pi svaracitabhAminIvilAse 'gIrbhi'riti zlokena samarthitam / ( ayamevA'sti sa zlokaH - ___ gIbhirgurUNAM paruSAkSarAbhi-stiraskRtA yAnti narA mahattvam / alabdhazANotkaSaNA nRpANAM na jAtu maulau maNayo vizanti // munimeruvijayaH pUjyazAsanasamrADgurubhagavatAM sannidhau pratidinaM kirAtamabhyasyamAnaH kiyatA kAlena dvAtriMzattamazlokaparyantaM paThitavAn / tato dvitIyadine pustakamAdAya niyatasamaye pUjyAnAM samIpe paThanAyA''gataM munimeruvijayaM te hi pUjyAH kathayAmAsuH - "atha mama pArzve paThanAya tvayA naivA''gantavyam / agretanaM kAvyaM svayameva paThitavyam / sarveSu viSayeSu tava zemuSyaskhalitapracArA pravartiSyate / " pUjyAnAmetAdRzAzIrvAdasteSAM khalu jIvane pUrNarUpeNa phalito'bhavaditi zam / / zAsanasamrAD-vizeSaH 77
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvaM sattve pratiSThitam muniratnakIrtivijayaH dRDhasattvAnAM devA api sAnnidhyaM vidadhatIti jagati viditamevaitat / bahubhizca janairetat satyamanekazo'nubhUtamapi paramapUjyazAsanasamrAjAM paramaguruvarANAM zrIvijayanemisUrIzvarANAM jiivne| __ etAdRzAnanubhavAn, ye kecicchrAddhA yadA kadAcit kasmiMzcit prasaGge upasthitA Asan te pUjyagurubhagavatAM divaM gamanAnantaraM pUjyAnAM ziSyapraziSyAdiparivArasya purato yadollikhitavantastadaiva te jJAtAH / 'yatra camatkArastatra namaskAraH' ityuktiloke pracalitA'pyasti / kintu nA'trA''sIt ko'pi camatkAraH / yato lokaraJjanAya bhavati camatkAraH / AdhyAtmikavikAse hi bAdhakaH saH / ato dRDhasattvA mahAtmAno na kadA'pi camatkAraM puraskurvanti / te hi svAbhAvikatayaiva vartante / kintu yadA kadAcit tAdRzaH kazcit prasaGga upasthito bhavati yenA'smAdRzAH sAmAnyA janAH 'aho ! azakyaprAyametad' iti kRtvA taM camatkArarUpeNa prastuvanti / vastutastu tatra teSAM mahApuruSANAM dRDhasattvena vizuddhacAritryeNa cA''kRSTA devAH svayaM sannidhiM kRtvA kAryaM sAdhayanti / etAdRza eva kazcit prasaGgo vi.saM. 1990tamavarSe samupasthitaH / zreSThivaryazrImANekalAla-manasukhabhAI-zrAddhena paramagurubhagavatAM zAsanasamrAjAM sAnnidhye rAjanagarAt zrIzatruJjayamahAtIrthasya padayAtrAsaGgha AyojitaH / (sa hi padayAtrA-saGgho'dyA'pi 'mAkubhAI-zreSThinaH saGghaH' iti kRtvA punaH punaH smaryate janaiH / ) sArdhamAsaparyantaM zAsanasamrAD-gurubhagavatAM sAnnidhyaM samprApsyata iti kRtvA samagrAdapi bhAratavarSAd yAtrAlavaH samupasthitA babhUvuH / tasmiMzca saGke yAtrikANAM trayodazasahasrI sammIlitA'bhUt / anyA ca rathazakaTa-calamandira-hastyAdikA vipulA sAmagrI tvAsIdeva / "kathametannirvighnaM sampatsyate ?' iti kasyacicchrAvakasya manasi zaGkA samudbhUtA / sa hi gurubhagavatAM samakSamupasthito'bhUt / gurubhagavantastu 0000000ood ON OODON 78 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ svasthAH paramaprasannAzcaivA''san / cintAlezo'pi teSAM mukhe na dRzyamAna AsIt / cintAcAntamukhaM tamAgataM zrAddhaM nirIkSya pUjyAH pRSTavantaH - 'kiM re ! kimasti ?' 'sarvaM zobhanameva bhagavan ! ..... kintu cintA kAcid mAM bAdhate !' 'kA cintA ?' 'mahAmantrivastupAla-tejapAlAdimahApuruSAyojitasaGghAnukArI vizAlo'yaM saGko nirvighnaM sampatsyate'pi? udadhikalpo janasamudAyaH, bahumUlyA ca sAmagrI ! - mArge kA'pi bAdhA tu naivopasthAsyati kila?' 'maivaM bhaiSIH / zAsanarakSakA devA upasthitA eva santi / ta eva sarvaM nirvighnaM vidhAsyanti / ' evamuktvA pUjyA janaM kaJcit zrIphalAnyAnetumuktavantaH / zIghrameva zrIphalAnyAnAyitAni / 'etAnyUrdhvamAkAze ucchAlayantu' iti pUjyA AdiSTavantaH / zrAddhastathA kRtam / sarve'pi tatropasthitAH sAzcaryamanubhUtavanto yat zrIphalAnAM challayaH kavacAzcaivA'dha AgatA nA'ntaH phalam ! etadeva ca devAnAM sAnnidhyasya pramANamAsIt / zrAddho'pi so'nena ni:saMzayo'bhUt / saGgho'pi sa vinA vighnaM sampanno'bhUt / etAdRza AsIt pUjyazAsanasamrAD-gurubhagavatAM sattvasya cAritrasya ca prabhAtaH / ma >< girayo guravastebhyo'pyUrvI gurvI tato'pi jagadaNDam / tasmAdapyatiguravaH pralaye'pyacalA mahAtmAnaH // pooooooood vaccccc didddddo zAsanasamrAD-vizeSaH 79
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanasiddhiH __munidharmakIrtivijaya: a) yo mahAnasti sa na mahAn bhavituM prayatate, yazca prayatate sa na kadA'pi mahAn bhavati / adya janAH prasiddhyarthamitastato'TATyante, tadarthaM ca vividhAn prayogAnapi kurvanti / teSvekaH prayogo'sti camatkAraH / janAH camatkRtirAgiNaH santi / "yatra ) camatkArastatra namaskAraH" iti janazrutimanusRtya 'camatkRtiH' iti nAmamAtramapi nizamyA'dya buddhimantaH paNDitAH saMskAriNaH zreSThinazcA'pi sanetranimIlanamunmattA iva dhAvanti / adya keSAJcijjanAnAM hastAt kuGkama kSarati, mandirAdiSvamRtasravaNaM bhavati, keSucit sthAneSu rakSaNArthaM sarparAja Agacchati, keSAJcijjanAnAM deheSu mANibhadra-padmAvatI-kAlikA-ambikA- iti devadevyaH pravizanti / aho ! samAje kiM kiM na pracalati ! camatkArasya vyAjena bahavo mAyAvina: pApinazca janA mugdhajanAn vaJcayanti, svamAyApAze ca badhnanti / atra satyaM kiyadasti, iti tu cintniiymsti| yaH sAttvikaH sajjanaH saralaH satyavAdI cA'sti sa na kadA'pyevaM karoti / etAdRzaguNavAn tu yad yad vadati tadavazyaMtayA phalati, kAryaM cA'pi siddhyatyeva / tathA'pi sajjanA guNijanAzca taM camatkRtirUpeNa parNayanti, na ca svabhaktadvAreNA'pi prasiddhayanti / __ asmAkaM gurudevaH pUjyapAda-zAsanasamrATazrInemisUrIzvaramahArAja etAdRzaH sAttvikaH saralaH satyabhASI cA''sIt / sa manovAkkAyayogena nirmala AsIt / sa sadaiva prasiddhito mAyAprapaJcato'satyAcaraNAcca dUrameva vasati sma / evaM tasya cittasya vizuddhivazAt sa yad vadati sma tat saphalIbhavati smaiva / ataH sa vacanasiddho mahApuruSa AsIt / tasya pUjyapAdasya jIvane camatkArarUpeNa kathyamAnA bahavaH prasaGgAH saJjAtAH / tathA'pi na kadAcidapi svayamanyena vA camatkArasya vyAjena prasiddhimavAptuM prayatavAn / tasya jIvane ghaTita ekaH prasaGgo'tra likhyate myaa| - zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi. saM. 1972 varSe pUjyapAdaH zAsanasamrAT sUrIzvaro rAjasthAnamadhye 'phalodhI' grAme caturmAsI sthita AsIt / tadA hi bahavaH sAdhuvarA jvareNa pIDitA Asan / tatasteSAM jvarapIDitAnAM sAdhujanAnAM kRte sthaiNDilazuddhyarthaM nirjIvabhUmerAvazyakatA''sIt / tadarthaM pUjyapAdena zrAvakavaryasya 'zrIphUlacandajI golecchA' mahodayasya nirjanamekaM sthAnaM yAcitam / tena mahodayenA'pi dattA'numatiH / ekadA zrIpadmavijayamahArAjo'smin sthAne sthaNDilazuddhyarthaM gatavAnAsIt / tasminnaiva kAle golecchAmahodayasya sevakastatrA''gatavAn / tena tatsthAnasya dvAramudghATitaM dRSTam / 'kathamudghATitam ? antaH ko'pyasti na vA?' iti kimapyavicintya tena dvAraM pihitam / sa tu tato nirgatavAn / itastena zrIpadmavijayamahArAjena taddvAramudghATayituM bahavaH prayatnAH kRtAH, kintu sarve'pi te prayatnA niSphalA jAtAH / pazcAttena munirAjena zrIudayavijayamunirAjasya nAmnoccairAhvAnaM kRtaM, kenA'pi na zrutam / dIrghakAlo vyatItaH / ataH pUjyapAdasya manasi prazna udbhUtaH - 'eSa sAdhurdIrghakAlAd gataH, kathaM punarnA''gatavAn ?' iti / tatkSaNameva tatsAdhoranveSaNArthaM kecit sAdhavo bhirgtvntH| ante, kAraNaM jJAtam / dvAramudghATitam / pUjyapAdasya cittamudvignaM jAtam / tena sa sevaka AhUtaH / uktazca - 'bho ! vayaM tu jainasAdhavaH, sarvamapi sahAmahe / kintu bhavatA kadA'pi saMnyAsinaH / phakIrAdayazcA'pi na santApanIyAH / sarpadazanAdiduSphalaM tena prApyate' / so'pyetadaGgIkRtya tato gatavAn / daivAt sa tatsthAne evaikatra sthitaM vatsaM nirIkSituM gatavAn / vatsasya pArve sthitasya ghAsapuJjasya madhye kazcit sarpa AsIt / sa ca taM tadA daSTavAn / mUrchAmApannaH sa bhUmau patitaH / taM tathA dRSTvA kazcid golecchAmahodayAya niveditavAn / sa hi tvaritaM tatra prAptavAn / golecchAmahodayasya mAtA pUjyapAdasya sakAzaM gatvA'nunItavatI yad 'mAtA'sya vRddhA'sti / tasyAzcA'yamekala eva putraH / ataH kRpAM vidhAyA'sya rakSaNaM kurvantu bhavantaH / ' ( 1. prasravaNamalAdivisarjanArtham / zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ etacchutvA dayAsAgaro guruvaro'pi khedamAptavAn uktavAMzca - 'tasmai ghRtaM pAyayatu / sarvaM susthaM bhaviSyati' / pUjyapAdasya nirdezAnusAreNa ghRtapAnAntaraM jhaTityeva nirviSaH sa saJjAtaH / suptotthita ivA'kSiNI unmIlyopaviSTavAMzca / sarve'pi prasannA jAtAH / sahajatayoccaritamapi mahApuruSANAM vacanaM kathaM phalavad bhavatIti prasaGgenaitena jJAyate / etAdRzasya vacanasiddhasya pUjyapAdasya zrInemisUrIzvarabhagavatazcaraNayoH zatAbdIvarSe koTIzo vandanAvaliH / aNurapi maNiH prANatrANakSamo viSabhakSiNAM zizurapi rAjA siMhIsUnu: samAhayate gajAn / tanurapi taruskandhoddhato dahatyanalo vanaM prakRtimahatAM jAtyaM tejo na mUrtimapekSate // 82 zAsanasamrAD-vizeSaH
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ W AAAAAAAAAAAAAAAAAAA zAsanasamrAD-vizeSaH 3
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaja jinarAjam [ rAgaH bhaja govindaM ] bhaja jinarAjaM bhaja jinarAjaM bhaja jinarAjaM caturamate ! pArAvAre iha saMsAre nahi kiJcit tava zaraNaM vAsre ! // munikalyANakIrtivijayaH krodhavazAdandhIbhUtastvaM darpAllInaM te namratvam / mAyAvezAd viSadharasi tvaM lobhAnmuJcasi naiva mamatvam // yauvanamadato nirjarAyase gurUpadezaM naiva manyase / vArdhakye nanu kiM kariSyase ? duritazatairnUnaM haniSyase // viracaya vizadAM viSayaviraktiM vimuJca pudgaladravyAsaktim / zucibhAvanayA kuru jinabhaktiM mahAjanAnAM zrutvA sUktim // sAvahitaM kuru cittanirIkSAM kuruSva santatamAtmaparIkSAm / svIkuru sahajAM zarIrazikSAM hyAdriyasva svayameva sudIkSAm // kuru guruvacanasudhArasapAnaM bhaktyA gAya ca jinaguNagAnam / dhAraya zIlaM dRDhamavigAnaM prApnuhi dhIra ! rucirakalyANam // 84
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sarasvatyA vandanam DaoN. AcAryarAmakizora mizraH he zvetahaMsaparivAhini ! vandanIye ! gandharvadevaditisUnumanuSyapUjye ! kundenduzaGanibhabhAsvaragaurarUpe ! vINApravAdini sarasvati ! devi ! cande // 1 // pRthvyAtmakaM janani ! gandhamahaM dadAmi, dhUpaM dadAmi pavanAtmakamatra tubhyam / dIpaM ca te hi dahanAtmakamarpayAmi, sarvopacAramayi devi ! samarpaye te // 2 // sampAdayitri ! natabhaktamanomudo he ! vijJAnatattvarasade ! vade ! yazode ! vedAntade ! daha ca me jaDatAM suvarNe ! vINApravAdini ! sarasvati ! devi ! vande // 3 // vINAdhare ! kamalavAsini ! zubhragAtri ! tArAdhinAthavadane ! kavikIrtanIye ! vAgIzvari ! prathitapustakadhArayitri ! buddhiM pradehi kavitAvarade ! namaste // 4 // AnandadAyini ! budhArcitapAdapadme ! tvAmAhvayAmi hRdaye kavitApradAtri ! jJAnezvarI tvamasi maGgalade ! prasIda, vINApravAdini ! sarasvati ! devi ! vande // 5 // agre namAmi purataH praNamAmi pazcAt, bhUmau namAmi gagane praNamAmi cordhvam / abdhau namAmi ca saritsu sarovareSu, vINApravAdini ! sarasvati ! devi ! vande // 6 // 295/paTTIrAmapuram, khekar3A (bAgapata) uttarapradezaH 250101 ,
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ galajjalikAH prA. abhirAjarAjendramizraH / (1) nidrite locane rocate no kimapi nidrite locane modate no kimapi nidrite locane // 1 // urvazImenakAruparAzirvRthA kAmyate no kimapi nidrite locane // 2 // bhojyajAtaM sudhAsvAdu nAnAvidham svAdyate no kimapi nidrite locane // 3 // naiva vaMzIravo nA'pi vINAdhvaniH gAhate no kimapi nidrite locane // 4 // naiva bhAryA, na putraH kuTumbo'thavA sevate no kimapi nidrite locane // 5 // hanta, mRtyoH padakSeparAve zrute cintyate no kimapi nidrite locane // 6 // jIvanaM nUnamambhaHpRSatsannibham ityapi jJAyate nidrite. locane // 7 // kvA'payAtaM balaM bhogajhaJjhAspadam ? no paritrAyate nidrite locane // 8 // sarvamAsInmamaiva, svayaM sAmpratam mucyate, kA gatirnidrite locane // 9 // 86
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) yUyaM yUyaM vayaM vayam !! vizvamidaM nUnaM gRhakalpaM jagat kuTumbaM jAnImaH tadapi samutthe svArthArambhe, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 1 // AkAzmIrAt sindhuM yAvannikhilameva bhAratamekam / kintUttaradakSiNavAde sati, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 2 // saGgacchAmaH sampazyAmaH santiSThAmaH kSaNe kSaNe saMsadi kintu hate nijapakSe, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 3 // rASTramekamasmAkaM bandho ! vayaM bhAratIyAH sarve paraM svajanapadapakSarakSaNe, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 4 // upadizanti netAro maJce jAtidharmayoH samabhAvam / gRhamAsAdya paraM manyante, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 5 // eka eva jagadIzaH sakalaM dhuvaM nirmame saMsAram / samIkSite nanu dharmasambale, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 6 // dakSiNagaGgAdhiyA na kaidakSiNe stUyate kAverI ? / kintu tadIye jalavibhAjane, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 7 // parakIye kSetre vayameke sahayoddhAro mAnArtham / svAtmakuTumbe paraM vibhaktA, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 8 // mama gehe, tava cakre badarI - bAdarAyaNaH sambandhaH / nanu gantrIrohaNanivedane, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 9 // dvizarIrAH pramekAtmAnaH sampatite saGkaTakSaNe / kintUtsavamaGgalavelAyAM, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 10 // keyaM zikSA ko'yaM dharmaH kIdRzamidaM tu bandhutvam ? / satsvapi yeSu janA manyante, yUyaM yUyaM vayaM vayam // 11 // AL 87
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) vyAharAmo vayaM svAgataM svAgatam !! asmadIye kuTIre bhavAnAgato vyAharAmo vayaM svAgataM svAgatam / he mahAmAnya ! pUjArha ! vandyAtithe ! kurmahe te vayaM svAgataM svAgatam // 1 // zailatulyA kca te sadguNottuGgatA kvA'smadIyaM laghutvaM zizutvAJcitam / prItipUtairvacobhistathApi prabho ! vyAharAmo vayaM svAgataM svAgatam // 2 // nA'sti pAdyaM na vAyU~ na vA viSTaraM nApi naivedyajAtaM kimapyAlaye / bhaktibhAvairasImaistathA'pi prabho ! vyAharAmo vayaM svAgataM svAgatam // 3 // dIptabhAnuM yathA paGkajAnAM vanI zlAghate pUrNacandraM triyAmA yathA / pakSiNazcA'bhinandanti kujaM yathA vyAharAmastathA tAvakaM svAgatam // 4 // tvaM samarthaprabhurhanta bhaktA vayam vandanIyo bhavAn vandanArtA vayam / Avayorasti sambandha eSo'nagho vyAharAmastataH svAgataM svAgatam // 5 // 88
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ AziSA zrImatAM jIvanaM cinmayam dhImayaM zrImayaM jJAnadIpaM bhavet / rASTrasaubhAgyarakSAkarAH ramo vayaM vyAharAmo bhavatsvAgataM svAgatam // 6 // naiva bhASA, na bhAvo, na pUjAvidhinA'pi lokopacAre samarthA vayam / mugdhamugdhA vayaM bAlakalpA vibho ! vyAharAmo bhavatsvAgataM svAgatam // 7 // he guro ! tvatpadAmbhojadhUlIcayai nametatpavitrIkRtaM mandiram / dhanyadhanyAH kRtArthA gRhItA vayaM vyAharAmo bhavatvAgataM svAgatam // 8 // sanarAiz2a vilA loara samara hila zimalA - 171005 (hi.pra.) kaTu kvaNanto maladAyakAH khalAstudantyalaM bandhanazRGkhalA iva / manastu sAdhudhvanibhiH pade pade haranti santo maNinupUrA iva / /
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ gulullulull namo namaH zrIgurUnemisUraye / / HAR munidharmakIrtivijayaH AtmIyabandho ! cetana ! dharmalAbho'stu / tava svAsthyamanukUlaM varteta / vayaM sarve'pi kuzalA nirAmayadehAzca smaH / saurASTradezasya vihArayAtrAM samApya cAturmAsyarthaM karNAvatInagare Agatavanto vayam / adya pAzcAtyazikSaNamupalakSya kiJcid likhAmi / zikSaNasya vizeSata AvazyakatA'sti, iti bodho'dya dezasya sarvAsAmapi vyaktInAM citte pravartate / bAlyakAlAdeva bAlamAnase paThanasya tIvrabhArazcintA ca vidyate / adya bAlakasya bauddhikavikAso vizeSo dRzyate / bAhyadRSTyA paJcAzadvarSIyajanasya bodhAdapi paJcadazavarSIyabAlakasya bodho vizeSaH sUkSmazca vijJAyate / atra pAzcAtyazikSaNasya prabhAva eva kAraNam / adya pratidinaM deze samAje ca pAzcAtyazikSaNasya mahattA vRddhi gatA darIdRzyate / aho ! pAzcAtyazikSaNaM tvasmAkaM pratiSThAviSayaH (status) kulagauravaM cA'stIti manyate'smAbhiH / gUrjarabhASayA'nyabhASayA ca paThan bAlako hIno'stIti vicAradhArA'pi pravartate / tata evA''rthikasthityA madhyamavargIyAH sAmAnyajanAzcA'pi pAzcAtyazikSaNasya durAgrahamAsevante / bandho ! pAzcAtyairbhAratadeze pAzcAtyazikSaNasyaitAdRzyA mahattAyAH sthApanArthaM kathaM bahuzo vividhAzca prayatnAH kriyante, iti kiM tvaM jAnAsi ? bho ! atrA'pi teSAmAGglajanAnAM durAzayo'sti / adyAvadhi tairAGglajanairAryasaMskRtyA nAzArthaM bahuzo bahurItyA ca prayatnAH kRtAH, kintu sarve'pi te prayatnA nirarthakA jAtAH / vizvasmin vizve'dyA''ryasaMskRtiH sarvamAnyA vidyate / Aryajanaireva teSAM pAzcAtyAnAM zaraNaM norarIkRtam / evamAryajanA eva teSAM duSTanIti durAzayaM ca pratyAhvayantyapi / ato'nte taiH pAzcAtyairetasyAH zikSaNazailyA AzrayaH kRtaH / asmAkaM durbhAgyaM yadeSA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikSaNazailI vizeSataH saphalIbhUtA / vayaM sarve'pi sAnandaM sagauravaM ca svakIyAnAM putrAdInAM satsaMskArANAM vinAzakaM pAzcAtyazikSaNaM svIkurmaH / bhoH ! kimetat zikSaNaM mAnyamasti ? etena zikSaNena kA kA hAnirbhavatIti jAnAsi tvam ? - bAlakasya zirasi paThanasyaitAdRzo bhAra Aropito yena bAlakaiH svakIyA naisargikI krIDaiva vismRtA / kauTumbikajanairmelanaM sambhASaNaM dharmacarcA caivaM devapUjanaM gurupUjanaM ceti sarvamapi vismRtam / etena bAlakA: zArIrikadRSTyA'pi durbalA jAtAstathA satsaMskArebhyo dUrIbhUtAH / - zAlAyAm 'Izukhristasya prArthanaM namanaM cA'vazyaMtayA karaNIyam / tasyaiva cihnamapyaGgIkaraNIyamasti / na tu svakIyAnAM zraddheyabhagavatAM namanaM stuti vA kartuM zaktAH ke'pi janAH / evaM zraddhAnurUpaM tilakaM rakSAdavarakaM rakSAyantraM cA'pi dhArayituM na zakyante / etatsarvaM tvandhazraddhAyAH sUcakamityuktvA'smAkaM mahAvIra-kRSNarAma-hanumat-zambhvAdInAM devAnAmavamAnanaM kurvanti te zikSakAH / evaM rItyA sveSTadevatAbhyaH svadharmazraddhAtazca vimukhAn kurvanti / prabhUNAM pUjanaM, teSAM bhaktikaraNe dhanavyayaH, tapazcaraNamiti sarvaM nirarthakam / pIDitajanAnAM sevA, tebhyazca sAhAyyaM karaNIyam, tadeva satyaM saphalaM ca tathA vastuto dharmo'pi tadeveti vadanti te zikSakAH / evaM zikSaNasya vyAjenaite pAzcAtyA asmAkaM bhagavatAmuparyazraddhAmaruci cotpAdayanti, tathA''ryasaMskArebhyo vimukhAn kurvanti / evaM satyapyasmAbhirAGglabhASAyA etAdRza AdaraH kRto yenA'dya bhAratadezasya sarveSvapi rAjyeSvA GglabhASAyAH prabhutvaM vartate / anyarAjyeSu tvetAM bhASAM vinA sAmAnyavyavahArakaraNe'pi bAdhA'nubhUyate khalu / AGglabhASAM pratyasmAkametAdRzAsaktivazAdasmAbhirasmAkaM saMskArapoSaNakAH saMskRtabhASAyA nitarAmupekSA kRtA / adya kaH saMskRtaM jAnAti ? kasya tAM pratyabhirucividyate ? ko vA tatpaThanArthaM tathA tasyotthAnasya kRte prayatnamapi karoti ? | bahavo janAstu tAdRzAH santi, yeSAM manasi
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ lllllllll saMskRtaM prati ghRNA (Alergy) vartate / yasyA bhASAyAH prabhAvAd vayaM saMskRtAH smastasyA etAdRzyupekSA ? na kevalaM sAmAnyajanA api tu sarvakArIyA adhikAriNaH zikSaNamantriNazcA'pi saMskRtabhASAyA upekSAmAcaranti / anyabhASAyA vikAsanArthaM tatrA'pyAGglabhASAyAzcotthAnArthaM yAdRgrItyA yAvantaH prayatnAH kriyante, tadapekSayA saMskRtabhASAyA utthAnasya kRte kiM kRtam ? kiM ca kriyate ? saMskRtabhASA parakIyA duhitA syAditi vyavaharanti sarve'pi janA adhikAriNazca / anyabhASayA vidvattAM prApnuvatAmadhyApakAnAM samAje mahatI pratiSThA bhavati, ArthikavetanaM cA'pi tairvizeSataH prApyate / saMskRtAdhyapakAnAM samAje kiM gauravaM kA vA pratiSThA ? tebhyazca vetanamapi kiM dIyate ? bho ! daurbhAgyabalena gatavarSe ekA durghaTanA jAtA / uttarapradezasya rAjyapAlo banArasanagare vartamAnasya sampUrNAnandavizvavidyAlayasya ca kulapatiH 'TI.vI. rAjezvaravarya' AsIt / tena mahodayena vizvavidyAlayasya saMskRtasamArohe saMskRtasya kiyadavamAnanaM kRtam ? AGglabhASAM paThantu, tayaivoddhAro'sti, tayaiva samAje pratiSThA sanmAnanaM ca prApyate / yadi dhanecchA syAt tarhi AGglabhASaiva paThanIyA / evaM saMskRtabhASAyA avahelanaM vidhAyA''GglabhASAyA mahattva varNitA prasthApitA ca tena mahodayena / saMskRtavidyAlayasya kulapatiretAdRzaM yathAtathaM pralapati, tathA'pi vayaM zRNumaH / na ko'pi pratIkAraH kriyate'smAbhiH-ityato'dhikA dayanIyA lajjanIyA vA kA sthitiH syAt ! / saMskRtirakSaNasya vyAjenA''rArTi kurvantaH, kaNThaM visphoTya bhASaNaM dadhAnAH, tumulaM ca kurvantaH, rAmasya kRSNasya mahAvIrasya ca vyAjena klezaM kurvanta AryajanAH saMskRtirakSakAzca kutra gatavantaH ? yuSmAkaM zaktiH kutrA'ntardhAnaM prAptA ? rAmasyA'vamAnanaM kurvataH prati kimapi na karaNIyam ? yasyAH saMskRtabhASAyAH prabhAvenaiva vayametAdRzAH sajjanAH sadAcAriNazca smaH, zAntipUrvakaM premapUrvakaM ca vasAmaH / anyathA pAzcAtyajanAnAmiva vayamapi saMskArazUnyAH krUrAzca syAma / jagatsamakSameva durAcAraM hiMsanaM madyapAnAdikaM ca kurvantaH syAma / evametasyAH saMskRtabhASAyA asmAkamupari
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAn upakAro'sti, tathA'pyetasyA evopekSA ? etattvasmAkaM patanasya sUcanamasti, iti jJeyam / idAnImasmAkaM saMskRtidharmaH kalA saMskAro jIvanarItizcetyAdInAM sarveSAmapi pratidinaM hAso'nubhUyate / sAmprataM vayaM bAhyasampattyA dhanADhyAH smaH, kintu saMskArairAbhyantarasampadA ca nitarAM daridrAH smaH / vastutastu dhanikA na saMskAriNo'pi tu ye sadAcArAdiguNAnvitA te eva saMskAriNaH santi / adhunA tu viparItaM vartate / ye dhanikAH sattAdhIzAH pratiSThitAzca te saMskAriNaH kathyante'smAbhiH / kintu | tannocitamasti, yato dhanADhyatA zrImattA ca saMskAritAyA na pramANapatramapi tu nItimattA sadAcArazcaiva / idAnIM deze dhanikaiH sattAdhIzaizca yA'rAjakatA'zAntizca prasAritA, sA'kSamyA'sahyA cA'sti / ato na kadAcidapi dhanikAH saMskAriNa eva syuH, iti bhrama AsevyaH / etadapekSayA 'vayaM daridrA' ityuktaM mayA / bandho ! asmAkaM saMskAradaridratAyAH kAraNamekamevA'sti- saMskRtabhASAyA upekSA / bhAratavarSe vidyamAnAnAM sarveSAmapi dharmANAM zAstrANi prAya: saMskRtaprAkRtabhASAmayAni santi / eSA bhASA tu devabhASA manyate / evaM ca purAtanakAlAdeSA | bhASaiva sarvamAnyA sarvagrAhiNI cA''sIt, tathA'dhunA'pyasti / pazyatu, bhAratavarSe sarveSu grAmeSu nagareSu, evaM videzeSu cA'pi saMskRtabhASaikarItyaiva pravartate, na kaacidpynyaa| gUrjarabhASA kevalaM gUrjararAjye, kacchIbhASA kacchapradeze, kannaDabhASA karNATakarAjye kintu saMskRtabhASA tu sarvatra pracalati / etadeva pramANIkaroti yat | saMskRtabhASaiva sarvamAnyA sarvagrAhiNI cA'sti / bhAratadeze vidyamAnAnAM sarvAsAM bhASANAmupari prAyaH saMskRtabhASAyAH prabhAvo dRzyate, tatrA'pi gUrjarabhASAyA upari tu vizeSataH prabhAvo dRzyate / evaM saMskRtabhASaivA''ryasaMskRteH prANarUpA gauravapradA cA'sti / daurbhAgyAdeSaiva bhASopekSitA'smAbhiH / bho ! mAnavasya jIvanavikAse kevalaM vAyu jalaM vRkSaH paryAvaraNaM caiva na kAraNaM, kintu mAtRbhASA jIvanarItirlokagItiH saMskAritA cA'pi kAraNamastIti na vismartavyam / yadi yayA bhASayA'smAkaM jIvanavikAso bhavati tasyA eva bhASAyA upekSA bhavettarhi vikAsaH kathaM syAt ?
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ asmAbhiH saMskRtabhASAyAH kRtAyA upekSAyAH phalametadeva yadadya deze AGglabhASA sarvatra mAnyA babhUva, saMskRtabhASA ca gauNIbhUtA / evaM vidyAlayeSvapi AGglabhASA'nivAryarUpeNa pAThyate tathA saMskRtabhASA vaikalpikarUpeNa pAThyate / aho ! Aryadeze eva saMskRtabhASAyA IdRzyupekSA ? bandho ! evaM likhitvA''GglabhASAyAstiraskAraM nA'haM karomi, na ca tatpaThanasya virodhamapi vidadhAmi / kintvasmAbhiH saMskArapoSikAM saMskRtabhASAmavagaNayya yA''GglabhASAyA mahattA prasthApitA sA nocitA, ata evaitallikhitam / ante, tvamapi pAzcAtyazikSaNena jAyamAnAM hAni vijJAya yathAzakti saMskRtaM paTha, anyAzca preraya, saMskRtaM paThatAM janAnAM sAhAyyaM kuru, tathA saMskRtabhASAyA uddhArArthaM prayatasvetyapekSe'ham / llllllll AH kimarthamidaM cetaH satAmambhodhidurdharam / iti krudheva dudhAH paraduHkhairapUrayat / / Khan 94
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaraNam munidharmakIrtivijayaH pUjyapAdaguruvaryaiH saha vayaM sarve'pi varSatrayAt pUrvaM gUrjararAjyasthe 'kaccha'pradeze dara viharAmaH sma / 'mAMDavI-sutharI-lAlA-jakhau-naliyA' ityAdInAM vibhinnakSetrANAM tIrtharUpANi nayanaramyANi kalAkRtimayAni ca jinamandirANi dRSTAni / evaM tatrasthAnAM purAtanakAlInAnAM cittAhlAdakAriNInAM prazAntavadanAnAM ca jinapratimAnAM darzanaM vidhAya praphullitamAnasA vayaM viharantaH 'terA' grAme AgatavantaH / sAyaGkAle bhikSArthamahaM gatavAn / tatra na kAnicidapi zrAddhAnAM gRhANyAsan, tata AhArArthaM bhojanazAlAyAmeva gantavyamAsIt / AvazyakamAhArAdikaM gRhItvopAzrayaM samAgato'ham / kAraNavazAcca punastatrA'haM gatavAn / tato yadA pratinivartamAna AsaM tadA vartmanyekA dIrghakAyA hRSTapuSTA tIkSNazRGgA raktavarNA ca gaurme sammukhamAgacchantI dRSTA mayA / mAM nirIkSya pratyakSameva sthitavatI sA / pazcAttu yathA yathA'gre gantuM prayate smA'haM tathA tathA sA'pi mAM pratyAgacchantyAsIt / mAM darza darzaM zRGgamUrvIkRtya tADayitumudyateva sA''sIt / nA'gre gantuM na ca pratyAvartayitumapi zakta Asamaham / agre gantuM kRtAH sarve'pi prayatnA niSphalA jAtAH / evaM dazakSaNA vyatItAH / ahaM tu nitarAM bhIta: ! drastasthAni pAtrANi patiSyanti, gRhIta AhAro bhUmau patet, hastapAdA api vraNitA bhaveyuH / ataH 'kiM bhavet ?' iti cintayato me dehe kampanamArabdhaM, zvAsocchavAsasya gatirapi vRddhi gatA, samagro dehaH svedaklinno jAtaH / / sa mArgo'pi nirjana AsIt / vartmani gamanAgamanaM kurvanto na ke'pi janA | dRSTipathamAgacchan / ante, zanaiH zanairmArjArapadena pRSThapAdena ca mayA bhojanazAlAM | pratyAvartayituM prayatna ArabdhaH / sakrodhaM raktanetravatI sA'pi tAmeva dizaM prtyevaa''gtvtii| yadA mayA bhojanazAlA dRSTA tadA'titvarayA gatyA dhAvamAno'hamantaH pravizya dvAraM | pihitavAn / sA'pyucchalantI sakrodhaM bhojanazAlAyAH prAGgaNe pravizya netrkrnnmuurviikRtyotthitaa| tadA tatratyairjanaiH pRSTo'haM sarvaM kathitavAn / ante tairjanaiH
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiJcidAhAraM punaH punaH sandaU'nyasyAM dizyAkRSTA sA / yadA sA''hAraM bhakSayituM pravRttA tadA'haM vinA zabdaM sabhayaM ca bahinirgatavAn / punaH punaH pRSThato dRSTiM prakurvan jhaTiti praviSTavAnupAzrayam / zItakAle'pi sarvANi vastrANi svedaklinnAni jAtAni / mandaraktasammardAnAM yAdRzI sthitirbhavati tAdRzI sthitirme jAtA / gurudevena pRSTam - bhoH !! kiM jAtam ? kathaM kampase ? kathaM bhayabhIto dRzyase? kathaM ca vastrANyapi sarvANyArdIbhUtAni jAtAni ? mayA sarvamapi kathitam / sarve'pi mitramunivarA hasitavantaH / ahamapi hasitavAn / kintu yadA yadA prasaGgametaM smarAmi tadA kSaNaM tu dehe bhayaM prasarati / / UUUUU nnnnnn Ki 17 UUUU MEL: unny mmmmmmmmmmmmmm adyA'pi durnivAraM stutikanyA bhajati zuddhakaumAram | sadyo na rocate sA santA'pyasyai na rAcante / / 96
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvaadH| saundaryasya navaM dvAram __ mU. - jeroma vIDamanaH anu. - muniratnakIrtivijayaH ekadA kasyacit prasiddhajanasya gRhe bhojanAyA'haM nimantraNaM prAptavAn / bhojanAnantaraM dRzyadvayaM dRSTvA'haM kiJcidasvastho'bhavam / ekaM tu, sevakAstatra catuSpadInAM vinyAsaM kurvANA Asan / anyacca samakSameva bhittyAH samIpe vAdyAni sthApitAnyAsan / mayA'dya saGgItaM zrotavyaM bhaviSyatIti tenA'haM kalpitavAn / 'zrotavyaM bhaviSyatIti zabdaprayogo'yaM mama sAbhiprAyo'sti / yataH saGgItaM hi mama kRte sarvathA'rthazUnyamevA''sIt / prAyo'haM svarabadhira evA''sam / sAmAnyAnapi svarAnahaM bahuprayatnenaivA'bhijJAtuM zaknuyAm; tatrA'pi gabhIraM vA zAstrIyasaGgItaM tu mama kRte vividhAnAM dhvanInAM mizraNameva kevalamAsIt / ato hi yatra kutrA'pyahamevaM pAzabandhanamivA'nubhaveyaM tadA yAM rItiM prayujyAM tAmeva rItimahamatrA'pyupayuktavAn - ekatra sthAnaM gRhItvA mukhaM ca bodhabhAvena prazaMsAbhAvena copalipya karNavyApAraM ca sthagayitvA vicAraparamparAyAmahaM lIno jAtaH / kiJcitkAlAnantaramahamanubhUtavAn yanmAM parita upaviSTA janAH karataladhvaninA saGgItaviSayakaM svakIyamAnandamabhivyaJjanti sma / ato mayA'pi sAvadhAnena bhavitavyamityahaM vicAritavAn / tAvad mRdurapi vismayAvaho hRdayasparzI kazcid dhvanimayA zrutaH - 'bAkamahAzayasya saGgItaM bhavate rocate khalu ?' iti / bAkaviSayakaM mama jJAnaM tAvadevA''sId yAvadaNuvisphoTanaviSayakam / kintu, nityamoSThadvayamadhyasthitadhUmavartikasya vikIrNazvetakezasya vizvaprasiddhasya ca tasya janasya mama samyak paricaya AsIt - ahaM hi 'AlbarTa AinsTAina'mahodayasya samIpa upaviSTa Asam / . 'haM.....' asvasthatayA'haM pratyuttaritavAn; kiJcit kSobhamapi prAptavAn / prazno'yaM svAbhAvikatayaiva pRSTa AsIt / pratyuttaraM hi mayA kadAcidupekSayA pradattaM syAdapi kintu mama samIpopaviSTasya tasya mahAzayasyA'nanyasAdhAraNI dRSTirevaM sUcayantyAsId yannaiSa vyavahAra aupacArikaH kevalam / vArtAlApasyA'sya mama 97 .
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Coboob manasi kiJcinmAtramapi mUlyaM na syAt kintu tasya kRte tu tanmahattvapUrNamAsIt / aparaM ca tasya pratibhaiva tAdRzyAsId yadasya purato'satyabhASaNaM svalpamapi kartuM nocitamityahamanubhUtavAn ! 'bAkaviSaye'haM kimapi na jAnAmi' - kiJcid duvidhayA'hamuktavAn - 'tasya saGgItaM hi pUrvaM kadA'pi mayA naiva zrutam' / AinsTAinamahodayasya mukhe'pi vyagratAmizritamAzcaryaM prasRtam / 'api bAkamahodayasya saGgItaM naiva zrutaM bhavatA ? ' tasya ghoSa eva tAdRza AsId, yathA kazcit pRcchatIva-api bhavatA kadA'pi snAnameva na kRtam ? iti / mayA tvaritaM pratyuttaritam - 'saGgItaviSaye'haM badhiraprAyo'smi / kasyA'pi saGgItaM mayA zrutaM nA'stItyeva satyam' iti / vayovRddhasya tasya mahAzayasya mukhe cintA vyAptA / 'api mayA sahA''gamiSyati bhavAn ?' akasmAdeva sa pRSTavAn / utthAya ca sa mama hastaM gRhItavAn / janasammardamadhyAt sa mAM bahirnItavAn / vikalA ca mama dRSTirAstaraNa eva kIliteva jAtA / etad dRSTvA''zcaryacakiteSu janeSu mandaM mandaM jAyamAnaH kalakaladhvaniH khaNDAd bahirnirgamanaM yAvadasmAbhiH zrutaH / kintu, AinsTAinamahAzayastaM bADha mupekSitavAn / dRDhatayA sa mAM gRhasyoparitanabhUmikAM nItavAn / sa hi tadgRhasya vyavasthayA samyak paricito'stIti tasya vyavahAreNa pratIyate sma / khaNDamekamudaghATya sa mAmantarupavezitavAn / svayaM ca tasya dvAraM pihitavAn / pazcAd vedanAmizritena smitena sa mAM pRSTavAn - 'atha kathayatu nAma yat-saGgItaviSaye etAdRzo bhAvaH kiyatA kAlena pravartate ?' 'A prArambhAdeva' - ahamuktavAn / anenA'svAsthyamahamanubhavannAsam / ata: - 'DaoN. AinsTAinamahodaya ! ahamicchAmi yad bhavAnadhaH sabhAyAmupavizya saGgItamAsvAdayatu nAma / ahaM tadAsvAdayituM na zaknomItyasya nA'sti tAvat kimapi mahattvam' iti kathitavAnaham / etacchrutvA sa tathA mastakaM vyadhUnayad yathA mayA kimapyasambaddhaM 98
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Post: pralapitaM syAt / 'apyasti tAdRzaM kimapi saGgItaM yad tubhyaM 'ham... ham.... sazabdaM yat syAd yasya ca svarANAmanuguJjanaM mama zakyaM syAt tAdRzaM hi saGgItaM mahyaM rocetA'pi / punaH sa pRSTavAn roceta ?' iti / sasmitaM sa mastakamadhunot / mama pratyuttareNa sa Anandito jAta ityetena spaSTaM jJAyate sma / 'udAharaNataH ?' .... 'citrapaTasaGgItagAyakasya biMgakrosbImahAzayasya yatkimapi gItam ' sadhairyamahaM pratyuttaritavAn / 'sAdhu sAdhu / ' punaH sa mastakaM vyadhUnayat / prakoSThasya koNe sthitAd laghukoSThAcca dhvanimudrikAnveSaNaM sa prArabdhavAn / ahaM hyasvasthatayaiva tacceSTitaM nirIkSamANa Asam / antatastasya mukhaM vikasitamivA'bhUt 'Aha !' ityAnandodgArastato niHsRtaH / sa hi grAmophona-yantra saJcAlitavAn / paJcaSanimeSaireva ca biMgakrosbImahAzayasya - 'vhera dha blu opha dha nAiTa miTsa dha golDa oNpha dha De (yatra hi rAtryA nIlimA divasasya suvarNamAzliSyati) iti gItena khaNDa: sa samagratayA vyApto jAtaH / tricaturapaGktayo gItasya pravRttA / anantaram AinsTAinamahodayaH sAnandaM mAM prati dRSTvA pRSTavAn - 'atha kathayet kila yad bhavatA kiM zruta' miti ? gItasya gAnameva praznasyaitasya saralamuttaramAsIt / mahatA kaSTenA'haM mama svarabhaGgaM saMrudhya yathAzakyaM mAdhuryeNa tadagAyam / tena AinsTAinamahodayasya mukhe yo bhAvaH samudgataH sa udIyamAnasya sUryasya prakAzatulya AsIt / 'are vAha !' mama gAnena samullasita: sa uktavAn - 'bhavAn saGgItaM budhyata eva !' iti / - ' tattu mama priyaM gItamAsIt / bahuzazca tanmayA zrutamapyAsId, ato nA'styasya gAne kimapi vaiziSTyam' ityAdirUpaM kimapi tadA'haM svagatamiva jalpitavAn / 99
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ ) X 5 AinsTAina uktavAn - 'are ! maivaM cintayatu / idameva viziSTaM mahattvapUrNa cA'pi / api smarati bhavAn yad vidyAlaye gaNitaM kathaM zikSyate ? prathamaM tAvadakAnAM paricayo dIyate / athA'GkAnAM paricayadAnAnantarameva yadi bahulAnAmaGkAnAM guNanaM vibhajanaM vA zikSayitumArabheta tadA kiM bhavAn tata kartuM zaknuyAt ?' "naiva, kila ! " 'Am satyam !' AinsTAinamahAzayo vijayIva mudrAM kRtavAn - 'satyamevaitad yad bhavAn tathA kartuM naivA'zakSyata / api ca tadarthaM duHkhamapi bhavataH syAdeva / gaNitaviSaye bhavata utsAho'pi mando'bhaviSyat / pariNAmataH zikSakasyaitAdRzyA laghvyA api kSateH kAraNAdAjIvanaM bhavAn gaNitasya 5) saundaryamAnandaM vA naiva prApsyat / ' dhUmavartikA tasya punastaraGgitA jAtA - 'kintu, gaNitazikSaNasya prathama eva divase na ko'pi zikSaka etAdRzaM mUrkhatvamAcaredapi / prathamaM sa sAmAnyabodhaM dadyAt / aGkAnAM sukaraM guNanaM vibhajanaM vA sa prathamaM zikSeta / pazcAcca zanaiH zanaiH sa kaThinaM guNanAdikaM zikSeta / saGgItaviSaye'pyeSaiva rItiH' - AinsTAinamahodayo biMgakrosbImahAzayasya dhvanimudrikAM gRhItavAn - 'etanmadhuramapi subodha gItaM sAmAnyaguNanavibhajanatulyamasti / tattu bhavatA samyag jJAtam / atho bhavAnato'pi kiJcit kaThinaM saGgItamavabodbhumarhati / ' sa hyanyAM dhvanimudrikAM mRgayitvA vAditavAn / 'dha TrampeTara' iti gAyato johnamekkoramekasya madhuro dhvaniH sarvatra prasRtaH / paJcaSanimeSAnantaraM sa gItaM sthagitavAn - 'atha bhavAnasyA'nugAnaM kariSyati, satyam ?' atyantaM jAgarUkatayA svayamapi cA'hamAzcaryaM prApnuyAM tAvatA'vadhAnenA'haM tasya gAnaM kRtavAn / AinsTAinamahodayo mAM nirIkSamANa AsIt / tadA hi tasya vadane yAdRzo bhAvaH samudbhUtastAdRzaM bhAvamahaM jIvane tatpUrvamekaza eva dRSTavAnAsam : vidyAlayasyA'ntime dine yadA'haM vaktavyaM kRtavAn tadA mama piturvadane tAdRzo bhAvaH samudgata AsIt / _ 'sundaram !' mama gAnAnantaram AinsTAinamahAzaya uktavAn 'adbhutam / atha cedam-' amA 100
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rohi tadanantaraM gItaM tato'pi kaThinamAsIt; kintu tathA'pyahaM prayatavAn / tena ca AinsTAinamahodayasya vadanamAhlAdena prakAzitamivA'bhUt / tadanu ca prAyo'nyA dvAdaza dhvanimudrikA vAditA: / asya mahato janasyainAM paddhatimadhikRtyA'haM prathamata evA'svAsthyamanubhavannAsam / AkasmikatayaivA'haM tasya sannidhiM prAptavAnAsam; adhunA cA'tra yat pravartamAnamAsIt tatra hi sa tathaikAgro jAto yathA'hameva kevalaM tasya cintAyA madhyabinduH syAm / evameva zanaiH zanairasmAkamiyaM saGgItayAtrA zabdarahitasaGgItaparyantamAgatA / atha mayA zabdazUnyAnAM kevalaM svarANAmevA'nugAnaM karaNIyamAsIt / uccaizca svarAlApo mayA prArabdha: / tacchrutvA AinsTAinamahodayasya vadanaM vikasitamiva jAtam / mastakaM ca tasya pazcAd gatam / madarthaM cA'prApyaprAyaM mama prApayituM sAhAyyaM cikIrSuriva tasya tacceSTitamAsIt ! sa hi grAmophona - yantraM sthagitavAn / 'atha'... svahastena mama hastaM sa gRhItavAn : 'bAka-saGgItAya vayaM sajjAH kila ! ' sabhAmadhye AvayoH sthAnamAvAM punargRhItavantau / tadA ca gAyakAstatra navInaM kaJcit svaraM saMyojayanta Asan / 'muktamanasA kevalaM zRNotu tAvat ' AinsTAina - mahodayo mama karNe mandamuktavAn : 'nA'dhikaM kimapi karaNIyam / ' kintvadhikaM tu tenaiva kRtamAsIt / kasyacit sarvathA'paricitasya janasya kRte ye prayatnAstena kRtAste yadi na kRtAH syustarhi bAkamahodayasya 'zIpa me seiphalI grejha' - iti gItaM mayA kadA'pyAsvAditaM na syAt / tadanu ca tadgItaM mayA'nekazaH zrutam ; tacchravaNena ca na kadA'pi mayA khedo'nubhUtaH / yato nA'haM kadApi tadekalaH zRNomi, kintu yadA kadA'pyahaM tacchRNomi tadA zvetavikIrNakezasya oSThadvayamadhyasthitadhUmavartikasya vismayasambhRtanetrasya tasya janasya sAnnidhyaM satatamanubhavAmyeva / samArambhasamAptau mayA yaH karataladhvaniH kRtaH sa mama hArdika - mAnandamevA'bhivyanakti sma / sahasaiva kAryakramasya nimantraNadAtrI strI asmAkaM puraH samupasthitA 'ahaM bahu viSaNNA'smi, DaoN. AinsTAinamahodaya !' mlAnadRSTyA mAM nirIkSamANA 101
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaka sA jalpitavatI - 'yad bhavAn saGgItasya bahulAnaMzAn zrotuM nA'zaknot' iti / sa AvAmubhAvapi tata udatiSThatAm - 'ahamapi viSaNNo'smi' 'evaM satyapyahaM mama mitraM ca vizve'smin manuSyeNa kartuM pratyuttaritavAn zakyAyAM zreSThapravRttau pravRttAvAstAm' iti / - 'satyaM kila ? kA sA pravRttiH ?' nimantrikAyAH striyA mukhe vyAkulatA prakaTitevA'bhUt / AinsTAinamahodayaH smitaM kRtavAn mama skandhopari ca svahastaM sthApitavAn / pazcAt sa yaduktavAn tadarthameko'pyayaM janastasyA'nantamRNabhAraM sadaivA'nubhaviSyati / tadeva tasya vacanaM tatpuNyasmRtAvaJjalirUpeNa pratyarpyate'saundaryasyaikaM navaM dvAramasmAbhirudghATitam' iti / vigRhItaH padAkrAnto bhUyo bhUyazva khaNDitaH / mAdhuryamevAssvahati suzloka iva sajjanaH // - 102
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAnAyI munikalyANakIrtivijayaH (1) bhagavannAmnaH zaktiH ekadA ekaH kazcid rAjA nirAgasaM kaJcid brAhmaNaM hatavAn / pazcAt tena svIyo doSo jJAtaH / ataH pazcAttApapUrNaH san sa brahmavadhasya ghorapApAt svAtmano mocanArthaM prAyazcittaM kartuM sa kasyacid RSerAzramaM gatavAn / RSistu kAryavazAt kutracid gatavAn AsIt / ato rAjJA tacchiSyAgre svapApaM prakaTitaM prAyazcittaM ca pRSTam / ziSyeNa kiJcid vicArya kathitaM - 'bho rAjan ! zuddhena manasA bhavAn tribhagavato nAma gRhNAtu, bhavataH sarvo'pi doSo vinakSyati zuddhazca bhavAn bhvissyti|' rAjA taM namaskRtya svanagaraM pratinivRttaH / ita Azrame pratinivRtta RSiH ziSyamukhAd rAjJaH prAyazcittavidhAnaM zrutvA'tIva ruSTo jAtaH / sa svaziSyamupAlabdhavAn - 'bho ! kevalamekavArameva gRhItamapi bhagavannAmA'saGkhyAnAM janmanAM pApAni nAzayituM samarthamasti / tathA'pi bhavatA rAje trirbhagavannAma japitumAdiSTaM tad bhavataH zraddhAyA UnatvaM jJApayati / ' (2) kaitavam ekasya sajjanasya pArzve eka uttamo'zva AsIt / atyantaM sundaro jAtyazca so'zvastasmai atyadhikaM priya AsIt / kadAcit sa tamazvamAruhyA'zvacAlanaM kurvan kenacid dhanikena vaNijA vilokitaH / azvaM dRSTvaiva sa vaNig vismayamugdho jAtaH / tena cintitaM yad 'yadyayamazvo madIyaH syAt tadA kiyad varam ? ahamapyasAvivA'zvacAlanAnandaM prApnuyAm / janeSu ca mama gauravavRddhirapi bhavet / ' tataH sa tasya sajjanasya gRhasaGketaM prApya tatpAveM gataH / tenA'pi sa vaNik samyak satkRtyocite Asane upavezitaH / vividhaM vArtAlApaM kurvan so'vasaraM prApya tasyA'zvasya vikrayaNArthaM taM prArthitavAn / kintu sajjanena tatprArthanaM nirAkRtam / / 103
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadA'nena puSkalaM dhanaM naike coSTrAstadazvAt prati niveditAstathA'pi tena sajjanena svo'zvo' tipriyatvAt naivA'rpitastasmai / atha ca sa vaNik 'kathamapyayamazvo mayA hastasAt kartavya eve 'ti nizcayaM kRtvA tatprAptyupAyAMzcintitavAn / 'ayaM hyevameva me'zvaM naiva dAsyatyata enaM vaJcayitvaivA'zvaM hariSyAmi' - iti vicArya sa rogiNo bhikSukasya veSeNa rAjamArge upaviSTaH / yadA sa sajjanastenaiva mArgeNA'zvacAlanaM kurvan samAgatastadA tasya bhikSukasya duravasthAM dRSTvA taccitte karuNA samutpannA / tatsamIpaM gatvA sa kathitavAn * 'bhoH ! kutra jigamiSati bhavAn ? upavizatu mamA'zvopari / gantavyasthAne bhavantaM prApayyA'haM pratyAgamiSyAmi / ' kapaTabhikSuko'pi tannizamya zanaiH zanairazvamArUDhaH / sajjanazcA'yaM yAvat padAtireva gantuM pravRttastAvatA sa vaNik kazayA'zvaM prahRtya vegena gacchannuktavAn - 'bho ! bhavatA tadA mayA bahuzo yAcite'pi mahatA mUlyenA'pi me'zvo na dattastato mayA bhavAnevaM vaJcito bhavadazvaM prAptum / ' tadA'yaM sajjana uccaistaM kathitavAn - 'bho ! yadi bhavatA kaitavena mamA'zvo gRhItastadA bhavatvevaM nAma / bhavAnazvaM gRhItvA gacchatu taM ca samyak pAlayatu / kintu bhavatA kasyacidapi vaJcanavArteyaM na kathayitavyA / anyathA janAH sarve'pyatyadhikaM sAvadhAnA bhaviSyanti dIna-du:khinAM ca sahAyakaraNe sAzaGkA bhaviSyanti kadAcid viraMsyanti cA'pi / anena ca bahavo duHkhinaH sahAyaM na prApsyanti / ' 1 etacchrutvA sa bhikSuveSI dhaniko bahu lajjito jAtastadaiva cA'zvato'varuhya tasya sajjanasya pAdayoH patitaH, tasmai cA'zvaM pratyarpya tena saha maitrIM kRtavAn / (3) bhAgyaM phalati chadiSo'pi so'tIva saumyo bhadriko nItimAMzcA''sIt / yadyapi dAridyaM taM bahu pIDayati sma, tathA'pi kumArgairdhanamarjayituM svapne'pi na vicArayan sa santoSeNaiva nijajIvanaM yApayati sma / saubhAgyena tatpalyapi tatsadRzyeva svabhAvenA''sIt / ataH sukhena * tayoH sahajIvanaM pracalati sma / 104
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekadA kenacit kAryeNa rAjamArgAniHsRtasya tasya pAdaH zilAkhaNDenaikena meM pathi patitena ghaTTito jAtaH / tIvravedanayA pIDitaH sa tatraivopaviSTaH / kiJcidvelAnantaraM daropazAntavedanaH sa cintitavAn yad 'ayaM zilAkhaNDo yadyatraiva patitaH syAt tarhi bahUnAM janAnAM saGghaTTanaM bhaviSyati pIDAvraNAdikaM cA'pi bhaviSyanti / ata enamita utthApyA'nyatra sthApayeyaM yena kasyacidapi bAdhA na bhavet / ' tato yAvat sa taM zilAkhaNDamunnItavAn tAvatA tadadhaH suvarNamudrAbhiH pUrita ekastAmraghaTastatdRSTipathamAyAtaH / taM ghaTaM dRSTvA'nena cintitaM yat, 'kenA'pi svIyaM dhanamatra nidhirUpeNa gopitamasti tatpratyabhijJArthaM ca saGketo'pi kRto'stIti jJAyate, ato na mayA'yaM parakIyo nidhigrahItavyaH, atraivA'yaM tiSThatu nAma / ' evaM vicArya sa tato nirgatya gRhaM prAptaH / rAtrau vedanArte pAde auSadhaM lepayan sa svapatnI tatsarvaM suvarNamudrApUritaghaTAdivRttaM kathitavAn / atha tad vRttaM tadaiva tasya gRhe cauryArthamAgatazcauraH kazcicchRtavAn / 'aho ! vinA''yAsenaiva yadyetAvad dhanaM prApyeta tarhi kaH kSAtrAdiparizramaM vA kuryAt ?' iti cintayan sa caurastena nirdiSTaM sthAnaM gatvA jhaTityeva taM zilAkhaNDamapanItavAn / tato laghudIpasAhAyyena yAvat tadantaH pazyati tAvat tatra vRzcikaiH pUrNo ghaTastena dRSTaH / tadA krodhena, 'hum-iyatI vaJcanA ! idamidAnImeva tasya vaJcanAyAH phalaM darzayAmi' ityAdi cintayannasau taM ghaTaM gRhItvA tasya janasya gRhaM prApto, gRhoparyAruhya paTalaM cA'pasArya gRhamadhye eva taM ghaTaM 'sarve vRzcikA enaM dazantu' iti buddhyA'dhomukhIkRtavAn / tAvatA khaNaNaNa--- iti dhvani kurvatyaH sarvA api suvarNamudrAstasya janasyoparyeva ptitaa| ____etad dRSTvA'tIva hRSTaH sa kathitavAn yad 'yadA bhAgyaM phalati tadA chadiSaM pATayitvA'pi dadAtI'ti / 105
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa AsInmama tAtapAdaH prA. abhirAjarAjendramizraH ilAhAbAdanagarasya dArAgaJjazmasAnaghaTe tasya zavo dahyamAna AsIt mamA'nugatAnAM kAryAlayIyAdhInasthakarmacAriNAmanyeSAM ca paricitamitrANAM vizAlasamavAyo mA sahaiva tatra sthita AsIt / vicitraivA''sIdubhayoH sthitiH - mamA'pi ca, sammardasya cA'pi / zavo'yaM na mama pituH, pitRvyasya, kuTumbino, jJAtijanasya vA''sIt - iti a nipuNaM jAnanta eva tatrasthA janA na mAM tathA sAntvayitumudyatA Asan yathA te divaGga 8 sati kasminnapi mamA''tmIye'bhaviSyan / tathA'pi mayA kriyamANAyAmasyAmantyeSTyAM, 15 yasya kasyA'pi vA, te sarve'pi sammilitA Asan / . sarveSAmeva mukhamaNDalaM nirlekhakargajaparNamiva pratyabhAsata / sarveSAmeva nayanayoH 0 praznAH plavanta iva paryalakSyanta / tatsarvamahaM na jJAtavAn iti na / tathA'pyanavasaravazAda vayaM sarve'pi maunamevA''zritya sthitAH / evaM satyapi kecit keSAJcit karNeSu / Bor kiJcidudvamanta Asan / tadahaM samyaktayA jJAtavAn / vastuto yadrahasyaM te mAM nivedayitumaicchan, * tathA kartumazaktAH santastadeva teSAM sahasthAnAM karNeSu vinyasyanti sma / parantu tAvatA'pi 8 teSAmutkaNThAprazamanaM na jAtamityahaM tarkitavAn / yato hi mahatA''darabhAvena dAhyamAno'yaM OM jano mayA saha kena sambandhena sambaddha AsIdityahaM svayaM na jJAtavAn / kA kathA ra punarapareSAm ? R antyeSTiH smpnnaa| mRtAtmane, mayA matsahacaraizca samavetaiH zraddhAJjalayo'rpitAH / 9. bhAgIrathyA jalena zavadAhabhUmiM zItalIkRtya vayaM sarve'pi svagehAnupAvRttAH / mArge'pi, - padAtaya evA'gresaranto vayaM svamaunavrataM samyaktayA niyUMDhavantaH / tatazca gRhamAsAdya, pUrvata eva sthApitaM tatratyamagnimupaspRzya nimbaparNaM ca dantairISannikRtya sarve'pi 8 sahayAyinaH svagRhaM prasthitAH / ahamapyekAdazadinAni yAvad mRtakAzaucaM nirvahan, sAyaM prAtargaGgAtaTaM gatvA / tasmai pretAtmane jalAJjaliM dattvA, pippalataruzAkhAvalambitaM ghaTaM jalenA''pUrya , pakvazyAmAkacUrNanirmitaM piNDaM pradAya dhUpadIpAdikaM ca pradA'nte sAJjalipuTapraNAma 10 kSamAyAcanaM ca kRtvA gRhamAgaccham / sakRdeva sAyaGkAle svahastanirmitaM svAdubhojanaM 106
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ ::: kRtavAn / kadAcit ghRtazarkarApracuraM pAyasaM kadAcit pUrikAzAkaM, kadAcimASarAjamASamizritaM kRzaraM, kadAcidApaNAdAnItaM rasagolakajAtaM, kadAcicca saktugarbhA zaSkulIM vRntAkAlukacaukSasahitAmazitvA paramAM prItimupagato'ham / yAvadeva svAdu bhojanaM bhakSyate tAvadeva parituSTirjAyate pretAtmana iti kulavRddhA mAM samupAdizan / tatazca dazame dine dazagAtrakarma sampannam / mahApAtraH piNDadAnAdikAryaM sampAdya zAkhAlambitaghaTaM sphoTitavAn / gRhasadasyAzca sarve ziromuNDanaM kAritavantaH / mRtakAzaucamadya parisamAptam / pRthagbhojanamapyavasitam / anyedyuH zrAddhakarma prArabdham / tadAsInnikhiladivasavyApi / zvetavastrAcchAdite zarapatracchadiyukte vistRtamaNDape sarvamapi kAryaM dharmAnuSThAnaM ca sampannaM jAtam / pArzvavartinyAM 'vaitaraNyAM savatsAM dhenuM saMsthApya mayA sA sariduttIrNA / sapiNDIkaraNA'nantaraM mahApAtraM vaikuNThamaNDape samupavezya yathAzakti pradattadakSiNAbhistaM prasAdamAvamApAdya''tmAnaM kRtakRtyaM dhanyadhanyaM tAtapAdAdanRNaM cA'haM kRtavAn / trayodaze divase brAhmaNabhojanAkhyaH sAmAjikaH kazcidupakramo'pi pUrtimabhajat / vastuto brahmabhojena sahaiva sarvamapi gRhavAtAvaraNa sAmAnyaM jAyate / sa AsInmama tAtapAdaH / parantu mamAnena kathanena ko lAbhaH ? yato hi mamA'sminnaGgIkAre'pyAsan aneke pratyavAyAH / yadi nAmA'sau mama tAtapAda evA''sIt tarhi kathaM na mayA saha mamA''vAse'vasat ? kathaM na mayA sahaiva'bhuGkta ? itaH prAk kvA''sIdasau ? na yA kadApyasau madhyemitramaNDalaM carcitaH paricAyito vA ! sarve'pi nAgarikA mAM pitRvihInaM kuTumbijanavirahitameva paricinvanti / AtriMzadvarSebhyo nagare'smin ekala eva sthito'smi / vivAhAnantarameva putrakalatratRtIyo'smi saJjAtaH / ityapi sarve cintayanti sma yat ko nu janmadAtA pitA matsadRzasya zreSThAdhikAripadapratiSThitasya vidyAvinayasampannasya putrasya garvaM novahati ? yadi punardivaGgato'sau jana: paramArthata evAsssInmama janmadAtA pitA tatkathaM nu mattaH pRthagavasthAtumazakat ? nA''sIdasAvasAdhyarogajarjaro, na vA viraktaH saMnyAsI, na cA'pi mayA parityakto bahiSkRto vA ? tatkathamAsIdasau mama tAtapAdaH ? praznamimaM samAdhAtumeva pAThakAnatIte'nehasi nayAmi / 107 04404000 04:00:
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazakakSAM prathamazreNyAM samuttIrya zikSAgrahaNArthaM prayAgamAgata Asam / grAmaTikAmRttikAyAM samutpannastAvatA kAlena ilAhAbAdanagaramapi samyaktayA na jJAtavAn / / parantu mamaiva grAmasya nivAsI zrIpAlaH prayAganagare rikzAyAnaM cAlayati sma / antyajakulotpanno'sau mayA sahaiva paJcamI kakSAM yAvat zikSAmagrahIt / pazcAdasau . gRhadainyavazAt paThituM nA'zakat / parantu sahAdhyayanakAle mayi nitarAmasau snigdha * AsIt / tatazcA'sau kuTumbapoSaNArthaM kiJcidarjituM nijAvuttena sArdhamilAhAbAda- nagaramupAgamat / vigatasaptavarSebhyo'sau tatraivA''sIt / yadA'sau mAM prathamazreNyAmuttIrNaM zrutavAn tadA svaharSaM prakaTayituM mAmapazyat / cirakAlAnantaramAvayoH saGgamo jAtaH / sa kadAcideva grAmamAgacchati sma / o Agato'pyasau prAyeNa svavasatAveva niruddha AsIt / yAvadahaM tamAgataM zRNomi, taM ca milituM nizcinomi tAvadasau prayAgaM pratiSThito'zrUyata / vicitraivA''sIdAvayoH / sthitiH / parantu sampratyAvAM sammukhInau jAtau / sa mAM mahatotsAhena harSeNa ca BF vardhApitavAn / bhUyo'pyavadat / - bandho ! grAme'smin ratnakalpo'si / kulaM grAmaH kSetraM janapadaH sarve'pi bhavatA * sadarthitAH / bhavatsahapAThitvenA'hamapi dhanyo jAtaH / mAtRpitRsukhavaJcito'pi samAjaikazaraNo bhavAn yathA zikSAM gRhItavAn tannidarzanabhUtamanyeSAM kRte / samprati kva paThitumabhilaSati bhavAn ? - zrIpAla ! pArzvavartini mahAvidyAlaya eva gantumicchAmi ! - badalApurasthe pratApagaJjasthe vA ? zrIpAlo'pRcchat / - yatra kutrApi saralatayA'rthasAhAyyamupalabhyeta / sarvameva jAnAti bhavAn / bhojanasyA'pi samyak prabandho na vartate / ata eva nagarasthe vidyAlaye kvacid gantuM kva me zaktiH ? mayA bhaNitam / - bhrAtaH ! svarNakuddAlo darzanAya bhavati na punardharitrIkhananAya / yadyalpazikSito'ham / ilAhAbAdanagaramupagantuM samartho'bhUvaM tahi kathaM na bhavAn tatrasthe vizvavizrutavizvavidyAlaye zikSAM gRhItuM samarthaH ? so'pi mayi tatra vidyamAne ? - zrIpAla ! bandho ! tava sneha evaM bhASate / jAnAmi bhavadIyaM hRdayam / tathA'pi 108
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagaranivAsavyayo na mayA soDhuM zakyate / yadyapi sunizcitamidaM yat chAtravRttirmayopalapsyate, tathA'pi prArambhe tu sarvatobhAvi kRcchrameva samavalokyate / na mama bhAlapaTTe'GkitaH prayAgavizvavidyAlayaH / - sAdhUktaM bhavatA / nA'Gkito bhavadbhAlapaTTe prayAgavizvavidyAlayaH / tatkAryamahaM kariSyAmi / sATTahAsamavAdIt zrIpAlaH / bandho ! jAnAtyeva bhavAn yanmUrtikArA na bhavanti bhagavanmAhAtmyavizAradAH / zilAlekhaTAGkikA na bhavanti paNDitAH zlokArthavettAraH / kavipraNItaM padyajAtaM * jayaghoSaNAdikaM darza darzameva sayatnaM tatsarvamuTTaGkayanti / evameva bhavabAlamitramahamapi paJcamakakSottIrNo bhavadbhaviSyamajAnannapi bhavadbhAlapaTTe prayAgavizvavidyAlayaM likhAmi / pazya bandho ! ilAhAbAdanagaropakaNThasthite gaDariyApuranAmni grAme vayaM prAyeNa . viMzatimitA rikzAcAlakA nivasAmaH / kasyacidAbhIrasya tad gRham / tatraivA'smAbhiH saha bhavAnapi koNe kasmiMzcit nivasatu / svakIyaM bhojanaM svayameva pacatu / yathA'hamAtmanaH kRte godhUmacUrNa-dvidala-taila-lavaNa-zAkAdikasya prabandhaM karomi / * tathaiva bhavato'pi prabandhaM vidhAsye ! bandho mahezvara ! paNDitakulotpanno'si / atra grAmaTikAvidyAlaye na te pratibhA vikAsamavApsyati / pAmarANAM saGgatau kva pariSkAraH ? parantu tatra prayAge surucisampannAnAM sAhacarye bhavajjIvanaM dedIpyamAnaM bhaviSyati / - tadalaM vicArya / mayA sahaiva prasthAtavyam / zApito'si bhavAn AvayoH sauhRdena / asmin viSaye na kenA'pi saha kA'pi mantraNA kAryA, na vA . sAhAyyaM grAhyam / ahamasmi bhavatA sahaiva ! iti zrutvaivA'haM zrIpAlaM sapraNayamAkRSya saparIrambhaM kroDe kRtavAn / dinadvayAnantaramevA'haM zrIpAlena sArdhamilAhAbAdamAgatavAn / yathA''khyAtamAsIt ra zrIpAlena tatsatyamAsIt / vividhajAtyutpannAH sarve'pi rikzAcAlakA bandhutvarajjunibaddhA , mahatA premNA tatrA''bhIragRhe nivasanti sma / kecana divAkAle, kecicca rAtrau rikzAM* cAlayanti sma / keSAJcit samavetabhojanavyavasthA'sIt / kazciccaikala eva pacati : * sma / prAyeNa sarve'pi prativezigrAmavAsino mitha: paricitA Asan / teSu dvitrA 0 nirdhanabrAhmaNakulotpannA yuvAno'pyAsan / 109
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAlaH savizeSa nivedya, taiH sAkameva mamA'pi bhojanaprabandhaM kRtavAn / sarvamidAnI sampannaM jAtam / paricaye ghanIbhUte, prItirapi pragADhAt pragADhatarA jaataa| sarve'pi rikzAcAlakA mayyatitarAM snihyanti sma / yaH ko'pi vizvavidyAlayadizi Agacchan mAmapi sapraNayaM sanirbandhaM nirbhATakamAnayati sma / sAyaGkAle'pi prAyeNa * nagarAdAvAsamupAvartamAnaH pathi militaH ko'pi mAM gaDariyApuraM yAvadAnayati sma / mama bhAgyadvAramapAvRtamAsIdidAnIm / zrIpAlakRpayA sampratyahaM prAcyakembrijapadavAcye ilAhAbAdavizvavidyAlaye praviSTo jAtaH / saMskRtetihAsAGglabhASAzceti trayo mama pAThyaviSayA Asan / E katipayamAsanantarameva chAtravRttirapyavAptA / chAtrAvAse kazcitkakSo'pi - mahyamAvaNTitaH / sajalanayanaH san sarvAn rikzAcAlakAnakAraNabandhUn praNamya, OM zrIpAlaM ca bhUyo bhUyaH pracumbya, samAliGgyA'haM chAtrAvAsamAgatavAn / . tArAcandacchAtrAvAsAt nA'tidUra AsId vizvavidyAlayaH / ata evA'haM 3 padAtireva prAyeNa sArdhanavavAdane kakSAnniSkramya koSAgAra(baiGka)mArgeNA''sAdya ra pakSadvAradizAta eva vizvavidyAlayamAgatavAn / evaGkaraNe paJcadazanimeSA evA'pekSyante / kasmiMzcid dine mama dRSTiH kvacit kendritA jAtA / ayamAsIt kazcidandho P bhikSukaH / sa khalu koSAgAramArgastha eva kasmiMzcid vaTavRkSAdhaHsthale sthito 'rAma rAma ! rAma rAma !' itimAtraM raTan parilakSyate sma / na ko'pi yAJcAzabdaH, na vA / - kimapi nivedanam / na kenA'pi saha vArtA / na cA'pi rAmazabdoccAraNakrame kA'pi truTiH, bhaGgo'varodho vA / sarvathA nirapekSabhAvena rAmasmaraNaM kurvannasau mahAn tapasvI ra pratIyate sma / prathamadRSTau na me kimapyadhikamAkarSaNaM jAtam / dazapaNakAnAM mudrAM kAmapi tasmai dattvA'haM vizvavidyAlayaM gatavAn / evameva kadAcit kimapi dattvA, kadAcidattvA, - kadAciduttaramanapekSyA'pi svapraNAmaM nivedya, kadAcicca katipayanimeSAn yAvat tasya * rAmasmaraNamudrAmAtraM sazraddhamavekSyA'haM gatAgatAni samapAdayam / sa khalu dhUsarapracchadaM svakIyamAstIryopavizati sma / pArzva eva tasya laghvI vaMzayaSTiH samudgakaM ceti dvayaM dRzyate sma / kadA'yamAyAti, kuta AyAti, sAyaGkAle 96 kutra gacchati, rAmasmaraNamadhyAvadhau kadA mehananimittamuttiSThati, kadA vA jalaM pibati 110
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiJcidaznAti vA-ityete praznA mamA'ntarAlopavane jhaJjhAmiva samutthApitavantaH / sa khalu nirantarameva karataladvayaM bhUmau saMsthApya, kAyaM praNidhAya, smitAnanaH san 1 * rAmanAmasmaraNaM kRtavAn / C vicitra evA''sIdasau bhikSukaH / zatAvadhAnaH pratIyate sma / kAcinmahilA * tasmai pAyasaM prayacchantI kathayati sma-sAdho ! adya mama gRhe putrajanmotsava AsIt / 8 bhavatkRte pAyasamAnItaM mayA / etadidaM bhavatsamudgake sthApyate / avasaramavApya , bhuJjIthAH / tatsarvamAkarpo'pyasau smitakamAtraM prakaTitavAn, svarAmanAmasmaraNaM na jAtu sthagayati sma / evameva nityAyAyinaH kecana paricayavazAd nimeSamAtraM sthitvA 7 tasya kuzalamanAmayaM pRSTvaivA'gresaranti sma / sa khalu sarveSAM vacanAni, prastAvAnazRNot / kadAcid dvitrANAM paJcaSANAM vA 5 vArtA ekaikazo'zRNot,sambhUya vA'zRNot / parantu sameSAM priyajanAnAM kRte B taduttaramekamevA'sIt - laghusmitakamAtraM rAmanAmasahakRtam / iyamevA''sIt tasya zatAvadhAnatA / ayamevA''sIt tasya samAdhiryogo vA / kUrmo'GgAnIva sarvAn bAhyaviSayAn sarvaza Atmani saMhRtya rAmanAmni sthito'sau prakRtyaiva sthitaprajJaH OM pratIyate sma / mama padagatimeva pratyabhijJAyA'sau mukhamudyamya smitaM prakaTayati sma / yathA nu pRcchatyeva mAm-vatsa ! vizvavidyAlayaM gacchasi ? api sarvaM kuzalam ? adhyayana . samyaktayA pravartate ? kA'pi samasyA bAdhate kim ? ete praznAstenA'pRSTAH santo'pi pRSTA eva pratibhAnti sma / ahamapi kalpitamAtraM tadIyaM vAtsalyasamudAcAramanubhUya pratyaGga prahRSTa iva saJjAtaH / zanaiH zanairmamA''saktistasmin pragADhA saJjAtA / iyamAsInmadIyA bhaktirvA niSThA vA? jijJAsA vA samutkaNThA vA ? kutUhalopazAntiprayatno vA tadrahasyAdhigamaprayAso vA? etatsarvaM nA'haM veda / tathA'pi lauhakhaNDamiva cumbakasya tasyA''karSaNaM mAM prasahyA''cakarSa babandha ca / tatazca kasmiMzcid dine'haM sAndhyakAle tamupagataH / adya mayA saGkalpitamAsId / yadrAmanAmasmaraNAvasAna eva taM drakSyAmi / sAndhyavidyuddIpA rAjamArgeSu gRheSu cA'pi sandIptA Asan / sa khalu sAJjalipuTapraNAmaM bhagavantaM praNamya nAmajapaM parisamApya / 1 pracchadavikIrNA dazapaNaka-viMzatipaNaka-paJcAzatpaNakamudrA anviSyA'nviSya saMhartuM / 111
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ on prAyatata / tAvadeva pArzvamupetya namaskRtaM mayA / - aye vatsa ! iyati sAndhyakAle upAvartase ? api sarvaM kuzalam ? - tAta ! bhavadvacanaM zrotuM kAtarIbhUtA me prANAH / SaNmAsA vyatItAH / na te vANI mayA zrutA / kevalaM smitakenottaramAzIrvAdaM vA prayacchasi / nA'haM bhavantaM rAmanAmasmaraNArambhAt prAk na cA'pyanantaraM dRSTavAn / tato'dya sarvamapi kAryajAtaM hitvA, bhISmapratijJAM ca kRtvA samAyAto'smi / adya bhavatA sahaiva bhavadAvAsaM gamiSyAmi ! mayoktam / tadupazrutya bhikSuko'sau nirbharaM hasitumArabdhavAn / taM tathA prahasantamavekSya sotkaNThamahaM pRSTavAn - kasmAdevaM prahasati bhavAn ? - prahasAmi yat tvamadya mama gRhaM gantumicchasi / vatsa ! zvApadasyeva na mama 18 kimapi gRham / yatra kutrA'pi bhUvivaramavApnomi tatraiva nirbharaM svapimi / bhagavatyA gaGgAyAstaTameva mama gRhaM jIvanayApanakSetraM ca / tatra gatvA'pi kiM kariSyasi ? - bhavadIyaM bhikSAnnapiTakaM vahan bhavatA saha vArtA kariSye / - kiyanti dinAni yAvat ? - yAvadatra ilAhAbAdanagare sthito'smi / yAvacca bhavAn jIvati ! - vatsa ! maivam / kimidaM bhaNasi ? vahato nIrasya ramamANasya yogino vA na ko'pi nizcito mArgaH, na kA'pi niyatA dizA / lAli navayuvA, . ahamasmi vRddhaH / kiM nu sAmyamAvayoravasthayoH ? ciraJjIva zataJjIva ityeva kAmaye'ham / vatsa ! yannimittamAgato'si tadeva pUraya / zikSAmavApya vRtti copalabhya sukhaya svapitarau kuTumbinazca / gacchedAnIm / so'vadat ! -- tAta ! nA'hamadya bhavantaM tyakSyAmi / bhavatA sahaiva gaGgAtaTaM yAvat caliSyAmi / iti kathayitvaivA'hamandhabhikSukasya vaMzayaSTikAM taddhaste dattvA, tatsamudgakaM ca / 8 vAmasmakandhenA'valambya tena saha prasthitaH / ciraparicite mArge'sau tathA nirbhayamagre'sarad 8 OM yathA dRSTisampannaH syAt / ardhahorAnantarameva tena sAkamahaM gaGgApulinaM yAvadAgatavAn / 8 sa khalu mAM dArAgaJjopanagarasamIpasthe saghanalatAvRkSanicite kasmiMzcit kuTIre samAnayat / 112
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ . idaM kuTIraM bandhamArgaM nikaSaivA''sIt / pArzva eva kecanA''bhIrA nivasanti sma mahiSIdugdhavyApArasaMlagnAH / ata eva tatra peyajalAdivyavasthA'pyupalabdhA''sIt / ito gaGgAtaTaM nAtidUrasthamAsIt / idamevA''sId bhikSukasya tasya nivAsamandiram / ciraM yAvadahaM tatraiva sthita Asam / bandhamArgasyoparibhAge kenacit sAdhunA devasthAnaM nirmApitamAsIt / darzanArthinAM sammardaH prAtaH sandhyAyAM ca tatra dRzyate sma / tatraiva cAyapAnAdikasyA'pi vyavasthA''sIt / Agacchataiva mayA tatsarvaM nipuNamavalokitam / ata eva vArtAmadhya eva tAta ! sampratyevA''gacchAmItyuktvA'haM bandhamArgopari gatavAn mallakadvaye cA'tyuSNacAyapeyaM nidhAya samAgataH / tAta ! cAyaM gRhANa ? bADhaM bADham ! samyag jJAtam / mayA cintitaM yanmehanArthaM gato'si ! idAnIM jJAyate yaccAyapeyamAnetuM gatavAnAsI:- prasannatAM prakaTayanniva so'vadat / cAyaM pibatorAvayorvArtA prArabdhA / ahamiva so'pi madviSaye parijJAtuM sotkaNTha vA'sIt / AtmaviSaye mayA kimAkhyeyamAsIt ? AkhyAtrI jananI tu zaizava eva mAM vihAya divaGgatA / tadA'haM dazavarSadezIya evA'sam / kevalametAvadeva smRtipathamAyAti yanmama gRhe bhagnAvazeSabahule na kiJcidapyAsIt / prabalavarSAbhimRttikAnirmitaM sakalamapi gRhaM dharAzAyi jAtam / kharparacchadi nirmANAya dhanamapekSyate / tadeva mama mAtuH pArzve nA''sIt / na halaM, na vRSabhau, na ko'pi halavAha: ! kRSikarmA'pyasambhavamAsIt / piung: ng: ttiung: piung: piung: ttiung: ttiung: piung piung: ttiung: piung: piung: ttiung: ttiung: piung: - ekasminnevA'vaziSTe kakSe jananI mAmutsaGge kRtvA zete sma / prAyeNA'sau sammelanavyAjena mAmAdAya prativezinInAM gRheSu paryaTati sma / parantu tasyA vAstavikaM lakSyamAsIt kSutkSAmakaNThasya mama kRte bhojanaprabandhaH / kAcid dayamAnA prativezinI snehavazAdapRcchadeva-vatsa ! mahezvara ! kiJcid bhuktaM na vA ? tacchrutvA mayi stimitanayane jAte satyeva viditayathArthA sA gRhalakSmIrmAmudarambhari bhojayati sma / mAM bhuktavantaM dRSTvaiva mama mAturapi samyaktRptiriva jAyate sma / saptavarSIyaH sannahaM zikSAmavAptuM krozatrayadUrasthe vidyAlaye gatavAn / AsaptAhaM tatraivA'dhyApakagRhe nivasan zanivAsare jananIM draSTuM grAmamAgaccham / saptAhamadhye jAtu jananyapi vAtsalyavazAnmAM draSTuM vidyAlayamAgatavatI / tadasau kasmiMzcit pAtre pakvaM vAstukazAkaM sarSapatailalavaNasammizritaM matkRte Anayati sma / parantu roTikAyA 113 000000000000000 00 000 000 000 000 000 000 000 000 00 0
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhAve kathaM bhakSaNIyaH zAkaH ? adyA''tmaviSaye'ndhabhikSukeNa sadayaM pRSTaH san tatsarvaM smRtavAn / hanta ! sA'kiJcanA satyapi matsarvasvabhUtA jananI karAlakAlena prasahya luNThitA / dvAdazavarSadezIya evA''saM yadA mamA'mbA durnivAraplegAkhyasaGkrAmakarogeNA'pahRtA / tata evaikalo'haM jAta: / keSAJcit sAnukampamahAnubhAvAnAM sAhAyyena, kAsAJciccA'nnapUrNAnAM jananInAM vAtsalyena, mRtyorvAritaH san dvAdazakakSAmuttIrNavAnaham / tatsarvaM mayA yathAsmRti tAtapAdAya niveditam / kathAnte ca svabAlamitrasyA'ntyajakulotpannasya zrIpAlasyA'pi kRpAvRttaM varNitaM mayA / mamA''khyAnamAkaNryaiva bhikSuko'sau sphuTitahRdayaH san gADhagADhaM rodituM pravRttaH / kiMkartavyavimUDho'haM jAtaH / kimaparAddhaM mayeti mamA'pyajJeyamevA''sIt / tAta ! kathaM roditi bhavAn ? sasAdhvasaM pRSTavAnaham / - - na kimapi na kimapi vatsa ! azrUNi proJchanyA mArjayan so'vadat / vatsa mahezvara ! atIva karuNA te jIvanakathA / bahu duHkhaM soDhaM tvayA ! he rAma ! he prabho ! kimevaM zAtayasi nirdoSAn ? tAta ! marmanikRntanIM mama vyathAM bhavAnidAnImapi na jAnAti / tAmapi bhavate nivedayiSye / nirbhayamavadamaham / kA'sau vatsa ? savismayamandhabhikSuH prAvadat / tAta ! grAme etAdRzo'pi lokApavAdo madviSaye parivyApta AsAdyat pitaryuparate sati, mahatA vilambenA'haM mAtRgarbhAt samutpannaH / evaMvAdinAM jAlmAnAM kimuddezyaM kiM vA vivakSitamAsIditi bhavAnapi samyaktayA vetti / parantu tathyamidaM na kenA'pi pratyakSamabhihitaM na cA'pi mayA pratyakSaM zrutam / tathA'pi sarvamidaM zrutvA jAbAlAyAM satyavata iva mamA'pyAsthA janmadAtryAM dRDhIbhUtA / sAdhu sAdhu ! ciraJjIva vatsa ! ityasakRd bruvANo'ndhabhikSurbAhU prasArya mAmutsaGge samAkuJcya bahuza: pracumbitabAn / ciraM yAvanna ko'pi bhUyo'pyAnanamudghATitavAn / mAmakIM vyathAkathAM nizamya sa bhikSuvarastu karataladvayaM lalATasthale vinyasya zAntazAnto'tiSThat / tAvadeva mayA bhaNitam - manye'vasAdito mayA bhavAn / tat kSantavyo'hamasmi / 114 ::::: ******6:42:00:04:0
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 etadaparAdhabhayAdeva bhavadviSaye nA'dya kiJcit pRcchAmi / samprati gamiSyAmi / % anyathA bhojanakAle'tikrAnte sati bhojanAlayakakSo'rgalita eva sandrakSyate / , 9 bhUyo'pyAgamiSyAmi / ityuktvA yAvadevA'haM gantumaicchaM tAvadeva tAtocitAdezagirA mAM sambodhayannasau bhikSuravadat - - vatsa ! madicchAviruddhameva mayyAsakto'si jAtaH / madicchAviruddhameva mayA : saha matkuTIraM yAvat samAgato'si / ahamapi tAvadIzvarecchAM matvA sarvamapi / tava prastAva svIkRtavAn / Izvarecchayaiva preritaH san svakIye dAruNadurghaTitapracure jIvane praveSTuM tvAmahamanumatavAn / sarvathA'sambaddhamapi dRSTihInamimaM bhikSukaM tAtapadena sambodhya samAdRtavAnasi / tadidAnI tAtAdhikAreNaiva tvAmahamanuzAsiSyAmi / mamA''dezaM svIkariSyasi navA ? mahyaM vacanaM dehi| tAto'vadat / - tAta ! ko'yaM sandehaH ? tvatkRte jIvanamapIdaM samarpitam / kathaM na bhavadvacanaM kariSye ? ahamuktavAn / / - sAdhu, tarhi samodaM gaccha / zvastane sAndhyakAle bhUyo'pi vArtAM kariSye / ___tatazca chAtrAvAsamahamupAvRttaH / parantu madhyemArga cinteyaM nitarAM bAdhitatavatI * yat kimanuzAsiSyati mAM tAtapAdaH ? kiM mAM bhUyo'pyAgantuM niSedhiSyati ? utA'ho vardhamAnaM sambandhamucchettuM kathayiSyati ? yadyevamabhUt tarhi dattaparipAlanavacanaH kimahaM kariSye ? kathaM nA'dyaiva sarvaM sphuTIkRtaM mayA ? evaM cintayamAna evA'haM chAtrAvAsamupAvRttaH / tatazcA'grime'hani sAndhyakAle bhUyo'pyahaM bhikSuvareNa sArdhaM tatkuTIramagaccham / parantvadyA''vayoH sAhacarye mukharatA nA''sIt / ahamapi bhIta ivA''sam / sAdhurapi prAyeNa maunameva samAzrayat / / - atha mAM hyastanaM vRttaM smArayan bhikSuko'sau nijAtmakathAmazrAvayat - pArzvavartinyeva kasmiMzcid grAme'sau nivasati sma / pApaparAyaNAH prativezinaH * dhanavaibhavonmattAH tadgRhasthAne kAJcit karmazAlA nirmApayitumaicchan / parantvasau svapitRpitAmahAnAM bhavanaM bhUmiM ca parityaktuM kathamapi samudyato nA''sIt / tata eva. 8 IrSyAdveSaroSopahatacetasaste jAlmAH kasyAJcid rAtrau tasya patnIM putraM ca nirdayaM htvntH| tasyA'pi gRhapaternayanayoviSAktaM kSArarasaM bhRtavantaH / / - - 115 .
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuTumbavinAzasantapto vinaSTadRSTizca mAsaM yAvadasau netrauSadhAlaye'vasat / parantu kRte'pi bahuza upacAre netrajyotirna manAgapyavAptam / sphuTitanetro'sau bhUyo'pi svagrAmaM 100 naivopAvartata / vyathito hatAzaH santaptaH san sarvamidaM svapUrvajanmAcaritaduSkarmaparipAkamAnaM . matvA'sau rAmanAmasmaraNameva jIvanAlambanaM vidhAya prayAga eva sthito jAtaH / putrakalatrahIno'dhunA kaM nu draSTuM grAmaM gacchet ? rodanapurassaraM katheyaM mayA zrutA / AsInme manasi - he paramezvara ! evaMvidhAH 8 pApA api manuSyA eva kathyante ? AtmahitAya pareSAM vinAzaH ? svakarmazAlA nirmApayituM parakIyabhavanotpATanam ? kutastyo'yaM nyAyaH ? AH daiva ! tAtapAdAnAM sarvAnandopanicitaH kuTumba eva kSayamupanItaH ? krodhAmarSavazAnmamA'ntarAle bhUkampa 5 iva samutthaH / zokavegaM yathAkathAJcinniyamya mayoktam / -- tAta ! ito'gre bhavacchAtakAnAM vinAza eva bhaviSyati majjIvanalakSyam / tAn / pApAnahamavazyaM nyAyAlayakoSThAgAre sthApayiSyAmi / saroSamavadam / - na, na / na kadA'pi / vatsa ! maivam / pratijJAtaM tvayA hyastanasandhyAyAm / mamA'nuzAsanaM svIkariSyasIti dattavacano'si tvam / tat sAvadhAnaM zRNu yat / kathayAmi / bhUyo'pi nA'haM kiJcid bhaNiSyAmi / - tAta ! kathaya / eSa zRNomyaham / - mahezvara ! evaM pratIyate yathA divaGgataM svaputraM punarapi prAptavAnaham / itaH prabhRti tvameva matputro'si / ahamicchAmi yaddhanAbhAvastavA'dhyayanamArge pratyavAyo na bhavet / ata eva rAmanAmasmaraNAvAptadakSiNAdhanarAziM yaM kamapi koSAgAre , nikSiptavAnahaM tamupayojaya tvamAtmakAryeSu / vatsa ! ito'gre'haM paramArthatastava tAtapAda eva / sambandhamimaM svIkaromyAtmadhanyatayA / parantu nA'yaM sambandho loke prakAzanIyaH / lokadRSTyA tu bhikSureva bhaviSyAmyaham / mahezvara ! katipayavarSAnantarameva svAdhyayanaM parisamApya kimapyadhikAripadamavApsyasi / svabhavanaM kuTumbamapi svakIyaM kalpiSyasi / parantu vatsa! na mAM kadA'pyAtmabhavane sthiramavasthAtumanurotsyasi / ahamAjIvanaM sthAsyAmi svakuTIra evA'smin / 116
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadeva mamA'nuzAsanam / yadi nAmaitat sarvaM te'bhimataM syAt tarhi AvayoH / pitRputrAtmakaH sambandho'kSuNNatAmupayAti / anyathA ito'gre na mAM tAtasambodhanenodvejayiSyasi na cA'pi durbhAgyagrastaM mAmanusariSyasi ! sampratyAcakSasva / kimucyate tvayA ? - tAta ! bhavatA tu sarvaM mamA'pahatameva / na kimapi dattam / kimapi dAsyasi na vA ? mayoktam / - dAsyAmi, dAsyAmi / parantu tadeva, tAvanmAtrameva yanmamA'dhikAre bhaviSyati / tAto'vadat / - samyagAha bhavAn / tad vastudvayaM yAce yad vartate bhavadadhikAre / tAta ! yadi bhavadAziSA'dhyayanAnantaraM mayA kimapi pratiSThAspadaM padamavAptaM, padaprAptyanantaraM ca yadi nivAsabhavanaM kimapi nirmApitaM tarhi bhavanaM tad bhavadIyanAmnaiva khyAtaM bhaviSyati / dvitIyA'pi yAcyA bhavadadhikAra eva tiSThati / zarIratyAgAnantaraM zavadAhAdArabhya trayodazAhasaMskAraM yAvat sampAdyamAnaM sarvamapi putrocitaM dhAmikaM kAryajAtaM kevalamahameva sampAdayiSyAmi / svIkriyate bhavataitat na vA ? mayoktam / - svIkRtaM svIkRtam / smerAnanaH san vadati sma tAtaH / bhUyo'pyAha-parantu vatsa ! kena nAmnA svabhavanaM khyApayiSyasi ? mannAma tu na kadA'pi tvayA pRssttm| - yathA'vasaraM prakSyAmi / tanmaNibandhamAkuJcya kathitavAnaham / - mA maivam / zvakaraNIyamadyaiva kAryaM dhImatA / mantrAmA'sti purussottmpaannddeyH| ata eva tvamapi puruSottamabhavanameva nirmApayiSyasi / rocate na vA? sa AsInmama tAtapAdaH / / samprati pAThakAH samyagavagatAH syuH / tadicchAM samAhatyaiva na mayA''vayoH sambandho madhyesuhRtsamudAyaM madhyesamAja vA kadA'pi prakAzitazcarcito vA / sarve'pi % mama sakhAyaH paricitAzca kevalametAvanmAnaM jJAtavanto yadandhabhikSuke tasmin madIyA , 117
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 pragADhA bhaktirvartate tadainyavazAt tadvikalAGgatAvazAdeva / ito'dhikaM na ko'pi ved| 9 AntaraH ko'pi heturAvAM vyatiSajatIti na ko'pi jJAtavAn ! mama bhavanasya nAmA'sti - puruSottamabhavanamiti / parantu bhavananAmakaraNarahasyamapi rahasyameva vartate / dvitraiH suhRdbhiH pRSTamapi - bhoH kathaM na mahezvarabhavanamityeva B samuTTaGkitam / yathA puruSottamo viSNustathaiva mahezvaro'pi devAdhidevaH zambhuH / mayoktaM narmaNA - kiM na jAnAti bhavAn yanmahezvaro'pi mahAn vaiSNava eva ? zivasya OM viSNubhaktistu prasiddhA / tAtapAdapradattAdhikAreNaiva mayA tadaurbadaihikaM sarvamapi kRtyaM sampAditam / tAtapAdanidezaM zirasi dhRtvaiva ca mayA na tadapakAriNaH pApiSThA durjanA anviSTA daNDitA vA / tAtapAdasya sarvamapi dhanaM mayA, puruSottamanyAsaM saMsthApya, tadIyakoSa eva saMrakSitam / nagaranigamAdhikAriNAmanumatimavApya tAtapAdasya kuTIrasthAne puruSottamamandiraM, koSAgAramArge'pi ca vaTavRkSatale kAmapi prapAM nirmAtumicchAmi / damA kakakakakakakakakakakakakakakakabhhoon santaH svataH prakAzante guNA na parato nRNAm / / Amodo nahi kastUryAH zapathena vibhAvyate // // 118
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaNThAbhUSaNam DaoN. AcAryarAmakizoramizraH lopAmudrA muneragastyasya dharmaparAyaNA karmaniSThA ca bhAryA''sIt / sA patyA saha tapovane nivasati sma / rAjA RSeragastyasyA''zramamAgacchati yadA kadA svapatnyA saha tasya darzanArthamAzIrvAdAya ca / rAjJI sundarAbhUSaNAvRtA bhavati sma / tAM dRSTvA lopAmudrAyA hRdaye vAJchA jAgaritA, yattasyAH pArve'pyAbhUSaNAni santu / ataH sA svapatimekadA kathitavatI-svAmin ! tasyAH samIpe kimapi suvarNAbhUSaNaM nAsti / X tasyAH kaNThe tvekaM suvarNAbhUSaNamavazyameva syAt / RSiragastyastasyA icchAM pazyaMstAmuktavAn-priye ! kasminnapi dine rAjAnamekaM kaNThAbhUSaNaM yAcitvA tubhyaM pradAsyAmi / __ ekadA muniragastyo rAjaprAsAdaM gataH / sa ekaM kaNThAbhUSaNaM svapatnyai rAjAnaM yAcitavAn / rAjA yadA kaNThAbhUSaNaM pradAtuM rAjJI jagAda, tadA muninA kathitam -' rAjan ! yatkaNThAbhUSaNaM bhavAn mama patnyai pradAsyati, tad bhavadarjitadhanasya bhavet, prajAyA dhanasya na syAditi / rAjJA niveditam - 'mune ! yAni suvarNasyA''bhUSaNAni bhavanti, tAni sarvANi prajAsakAzAt prAptairdhanairnirmitAni santi / ' RSiNA prajAdhanena nirmitaM kaNThAbhUSaNaM grahItuM niSedhaH kRtaH / AzramamAgatyA'gastyena svapatnI lopAmudrA kathitA - rAjJaH samIpe tadarjitadhananirmitaM kimapi suvarNAbhUSaNaM nA'sti / ataH priye ! mA prajAdhananirmitaM kaNThAbhUSaNaM na gRhItam / / lopAmudrA svapatimagastyaM kathitavatI - svAmin ! bhavatA prajAdhananirmitaM kaNThAbhUSaNaM na gRhItvA zubhaM kRtam / na jAne, prajAdhanaM kIdRzaM syAt ? rAjakoSastu prajAdhanenaiva paripUrNo bhavati / rAjA prajAsakAzAt kararUpeNa suvarNAbhUSaNAnyapi prApnoti / prajAbhUSaNAnyeva rAjabhUSaNAni bhavanti / ato rAjadhanamadharmArjitadhanaM bhavati / adharmArjitaM rAjJa AbhUSaNamasmAkaM puNyAni nAzayituM samarthaM sambhavati / ataH svAmin ! asmAkaM tapa evA'smadIyaM kaNThAbhUSaNamasti / priye ! satyamuktaM tvayA / ehi, tapastaptuM saMlagnau bhaveva / 295/14, paTTIrAmapuram, pa khekar3A (bAgapata) u.pra. 250101 119
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhRtyaH eka: aparaH gRhasvAminI aho aho ! bhoH ! tava zabdA na prApyante mama ca gRhamadhye kAnicid bhAjanAni na prApyante !! marma - narma svAmini ! nA'haM mUrkhaH / ahaM bhavatyai kathaM pratyAyayeyam ? mayA zabdA eva na prApyante / caturaH bhoH ! tava janmadinaM kasyAM tithau ? sArdhacaturaH oNkTobar-mAsasya trayodazyAM tithau / caturaH paraM kasmin varSe ? sArdhacaturaH kIdRzaM praznaM pRcchati bhavAn ? pratyekasmin varSe bhoH ! patnI pati: bho ! kimiti bhavAn vAraM vAraM mukhaM vikRtaM karoti ? tat tu, cikitsakena mama 'stoka- stokavelAyAM hasanIya' miti kathitamasti / kIrtitrayI bhavAn kimarthaM nidrAyAmuccaiH krozanaM karoti ? svapne'pi tvaM me kathanaM naiva manyase, ataH | SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS 120 SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ (jIvavijJAnasya prayogikIparIkSAyAM zikSakeNaikasmai vidyArthine kasyacit pakSiNaH pAdamekaM darzayitvA pRSTaM) zikSakaH vadatu bhoH ! kasya pakSiNo'yaM pAdaH ? vidyArthI naiva jAnAmi mahodaya ! zikSakaH evaM tarhi tvaM parIkSAyAmanuttIrNo bhavitA / vadatu kiM vA te nAma ? vidyArthI (pAdamUrvIkRtya) yadi bhavatA jJAyeta tahi likhatu !! patiH tvaM mamaikasminnapi kathane sammatiM na darzayasi / kimahaM mUl vA ? patnI bhavatu / asmin kathane mama pUrNA sammatirasti / SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS5151925 (ekadA dvau grAmINau nagaraM gatau santau saGgrahAlayamekaM draSTuM gatau / tatraikaM ijiptadezIyaM purANaM zavaM. pradarzanArthaM sthApitamAsIt / tasyopari bahvIH paTTikA baddhA dRSTvA -) ekaH nUnaM lorI-yAnena sahA'syA'paghAto jAta iti pratibhAti / dvitIyaH Am, satyam / pazyatvatra lorI-yAnasya kramAGko'pi B.C. 1760 ityullikhito'sti| SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS 121
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ patnI pati: caitraH maitra: caitra: patnI pati: ahaM bhavate yadapi kathayAmi tad bhavAnekakarNena zrutvA'parakarNataH niSkAsayati / kintu ahaM yat kathayAmi tad tvaM dvAbhyAM karNAbhyAM zrutvA mukhato niSkAsayasi khalu ! mama, panyA saha yadA'pi mama klezo bhavet tadA'nte sA mama kathanaM manyate eva / paM. rAjendra zAha DIsA evaM kathaM vA sambhavet ? kathamevaM na bhavet ? yataH prAnte'haM tasyai evaM vijJapayAmi yat sarvA'pi kSatirmamaiva / kRpayA kSamasva mAm / svAtantryadinaM kadA vA''yAti ? yadA tvaM pitRgRhaM gacchasi tadA ! SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS 122 SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 prAkRtavibhAgaH pAzu aSAbhuDam - prAkRtaprAbhUtam araiyar zrIrAmazarmA (1) (2) (4) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) indo maGgaLam kavisao sAvaasiddhA pAuavicAro thiI sivo kanho goAdevI antaraGgam mhaNI vasando puSpaM- bhava~ro nArikelo mam saMputtivaaNam 123 kavIndraH maGgalam kaviviSayaH zrAvaka siddhAH prAkRtavicAraH rASTrasthitiH ziva: kRSNaH godAdevI kAzmIrataruNI vasantaH puSpaM-bhramaraH nAlikera: nigamanam saMpUrtivacanam
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAzubhapAkam - prAkRnaSAbhUnama kaaindo : - kaNNADajaaselaviTTaviNNattiaro sirirAmo kavIndraH - karNATayaduzailaviSNuvijJaptikaraH zrIrAmaH ne maGgaLam - maGgalam siriveGkaTaNAmajjaM mhaNa mAdUNajjamujjhiAvajjam / vijjAviLAsasejjaM NamAmi pAaaavajjhaaindajjam // 1 // zrIveMkaTanAmAryaM asmAkaM mAturAyaM ajjhitAvadyam / vidyAvilAsazayyAM namAmi prAkRtopAdhyAyendrAryam // 1 // devI lacchI jassa Nu tassa Nu sevaM karemi karaNijjam / saMalaM bhuvaNaM jassA jIvaai bhikkhAlaveNa kidakajjam // 2 // devI lakSmIryasya nu tasya nu sevAM karomi karaNIyAm / sakalaM bhuvanaM yasyA jIvati bhikSAlavena kRtakAryam // 2 // -06 Namaha a Namo Nametti a vaaNeNa NamantaantaraMgeNebvam / kamma a NANaM bhattI jassa pade honti turagasIsaM devyam // 3 // namata ca namo nama iti ca vacanena namadantaraGgeNaivam / karma ca jJAnaM bhaktiryasya pade bhavanti turagazIrSaM devam // 3 // kaaivisao-kaviviSayaH mhaNa vAso girideso jaapaailacchIkaDakkasaMveso so / kavveruttarasIso pammagirindappahAvapubbAsAso // 4 // mama vAso giridezo yadupatilakSmIkaTAkSasaMvezaH saH / kAveryuttarazIrSaH padmagirIndraprabhAvapUrvAzvAsaH // 4 // haM mhi Na jiNo Na jINo jaNo mhi jANo mhi jANaa jaNA ! o ! mukko ekko jINo, mukko ekko jiNo khu savvaguNo // 5 // ahamasmi na jino na jIno jano'smi jJAnavAnasmi jAnata janA he ! / mUrkha eko jIno, mukta eko jinaH khalu sarvaguNaH // 5 // 124
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakkaagurukaNutthiapA abhAsitthiyehi~ gahidamimam / kaNNaDadAmiLasumuhI rasehi~ siJcaai kaaindavANI mam // 6 // saMskRtagurukaNotthitaprAkRtabhASAstrIbhirgRhItamimam / karNATadrAviDasumukhI rasaiH siJcati kavIndravANI mAm // 6 // khaNadAsI gaNadAsI guNadAsI maM huvIa ghaDadAsI am ! aNajaNamujjhia geNhia aNa pA akaNNiA raseai Niam // 7 // kSaNadAsI gaNadAsI guNadAsI mAM bhUtvA ghaTadAsI aho / punarjanamujjhitvA, gRhItvA punaH prAkRtakanyakA rasayati nijam // 7 // sAvaasiddhA - zrAvaka siddhAH pA abhArataraTTiameLanapaDhamajja ! cArukittIbhaTTA ! pA apulliamuttApuppAaM apekkha dANi rAmakaaiTTA ! // 8 // prAkRtabhAratarASTrIyameLanaprathamArya ! cArukIrtibhaTTAraka ! / prAkRtaphulitamuktApuSpANi ca pazyedAnI rAmakavISTa ! // 8 // pAzuasiddhakaaindA ! tumhANaM guNehi~ geNhiavva padAyi~ / sakkaajaTTisamattho DombiaNaTuM jaNassa daMsemi // 9 // prAkRtasiddhakavIndrA yuSmAkaM guNairgRhItvaiva padAni / saMskRtayaSTisamastho DombikanATyaM janasya darzayAmi // 9 // pA aviAro-pAkRtavicAraH savvamuNindendaM taM dakkhiNavAaM aattiaM paNumo / ajja vi ajjo jassa Nu sambo sIseNa pAzuaM dharadhi // 10 // sarvamunIndrendraM taM dakSiNavAcamagastyaM praNumaH / adyA'pyAryo yasya nu sarvaH zIrSeNa pAdukAmiva prAkRtaM dhArayati // 10 // jiNamuNivaraThANakaliaM guNamaNisarapuNNavaNNiajjaliam / paNamAmi pA aM taM jaNassa jANassa muddavANI // 11 // jinamunivaragaNakalitaM(tAM) guNamaNisarapuNyavarNikojjvalitam (tAm) / . praNamAmi prAkRtaM taM (pAdukAM tAM) janasya jJAnino mugdhavANyAH // 11 // - 125
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmAyaNasamayassa vi puvvaM pA akaaindavindo vando / sakkadaaindacando vammiaputto tado Nu Adikaaindo // 12 // . rAmAyaNasamayAdapi pUrvaM prAkRtakavIndravUndo vandyaH / saMskRtakavIndracandro valmIkaputraH tato nu AdikavIndraH // 12 // parusovi sarisahariso sakkaapuruso pio Nu rAarisI / mijhuA vi sarisaharisA pAsuabAsetthiA piA Nu sA maaisI // 13 // puruSo'vi sadRzaharSaH saMskRtapuruSaH priyo nu rAjarSiH / mRdukA'pi sadRzaharSA prAkRtabhASAstrI priyA nu sA mahiSI // 13 // pA akahANulAvA honti mha purANu adayaNassa kaA / pemmalakahANuhAvA tA ajja kahiM vi TelivijanabhIA // 14 // prAkRtakathAnulApA bhavanti sma purA nu sudayanasya kRtAH / premalakathAnubhAtAH te'dya kvA'pi TelivijanbhItAH // 14 // pA ajaNo khu aNNo, pA abhAsAjaNo vi aNNo khu / pA ajaNahiaammi a pA ajIaM redi ajjaliam // 15 // prAkRtajanaH khalvanyaH, prAkRtabhASAjano'pyanyaH khalu / prAkRtajanahRdaye ca prAkUtajIvaM kArayatyujjvalitam // 15 // kaairAmeNa ko jhuNa kacce savvesaniaNasaMkappamaye / pA ajaNassa pA apemmaraso hoai NIdipuppehi~ juo // 16 // kavirAmeNa kRte punaH kAvye sarvezanipuNasaGkalpamaye / prAkRtajanasya prAkRtapremaraso bhavati nItipuSpairyute // 16 // pA amahAka aindo jaai ko vi a ajja hoai tassa Namo / jaai ko ai Na hoai mhaNa kavittaNassevva savvaNamo // 17 // prAkRtamahAkavIndro yadi ko'pi cA'dya bhavati; tasmai namaH / yadi ko'pi na bhavati; mama kavitvasyaiva sarvanamaH // 17 // 126
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAmiLa keraLa-toLava-kaNNADandhaamahoDDavaMgA aNgaa| mAgadha-majjhaa-gujjara-saindhava-kamhIra-nevuLuccaMgA // 18 // drAviDakeraLatauLavakarNATAndhakamahodravaGgA aGgAH / mAgadhamadhyaka gurjarasaindhavakAzmIranepALotsaGgAH // 18 // TaMkaNa-bamma-pulindA tuLukkha-javanA a pArasIyajjA / bali-java-malayA cInA siMhaLapubbA a pAsuA desA // 19 // TaGkaNabrahmapuLindAH turuSkayavanAzca pArasIkAdyAH / / baliyavamalayAzvInAH siMhaLapUrvAzca prAkRtA dezAH // 19 // |New G6 deso seso ko Nu khu pA ahINo ? Na ko vi dIsedi / devvANa loa a~va Nu aitthiabhAsetti pA aM jaaai // 20 // dezaH zeSaH ko nu khalu prAkRtahInaH ? na ko'pi dRzyate / devAnAM loka eva nu strIbhASeti prAkRtaM jayati // 20 // zubviapA abhAsAkavvakahaM akkalakkhaNubbelliabhoam / kappavikappAkappaM kappia karedu dulahakaaindasuhajoam // 21 // SaDvidhaprAkRtabhASAkAvyakathAM ekalakSaNodvellitabhogAm / kalpavikalpAkalpAM kalpayitvA kArayatu durlabhakavIndrasukhkhayogam // 21 // saddo attho bhAvo sikkhiapubbo vi diTThamaggeNa / ajja kavittaNakALe adiTThamaggakkameNa paDivAai // 22 // zabdo'rtho bhAvaH zikSitapUrvo'pi dRSTamArgeNa / adya kavitvakAle adRSTamArgakrameNa pratibhAti // 22 // AliMgiA vi bAlA mAduLakaNNA vahU huvIa puNo / avagUDhA NavajavaNaNavarasadugghI adiTThapudarasA // 23 // AliGgitA'pi bAlA mAtulakanyA vadhUrbhUtvA punaH / upagUDhA navayauvananavarasadogdhI adRSTapUrvarasA // 23 // 127
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlivAhananarendazAliA kALidAsaparendapAliA / rAmaNAmaakaaindaghoLiA pA AmiarasaddapoLiyA // 24 // zAlivAhananarendrazAlitA kaalidaasprvrendrpaalitaa| rAmanAmakakavIndragolitA prAkRtAmRtarasArdrapolikA // 4 // vAriAvi a puNo vi vAriA kAriA mahurapuNNapUriA / kAriovva mhaNa vesiA piA bhUri avva rasiohi~ bhoaiA // 25 // vAritA'pi ca punarapi vAritA kArikA mdhurpuurnnpuurikaa(taa)| kAritaiva mama veSitA priyA bhUryeva rasikai jitA // 25 // pA AmiakaLAmayI kahA pAsuA miakaLAmayI a A ! jattha jANapadamaggajoaiA tattha sabbasuhugAmiNI kaA // 26 // prAkRtAmRtakalAmayI kathA pAdukA mRgakalAmayI ca AH / yatra jAnapadamArgayojitA tatra sarvasukhagAminI kRtA // 26 // chavihapA akavvakahA vi Nu subbaai No sujaNANU savesu / ajja Nu dujjaNabhajjaNaaggiNo jujjaai vuttakahA hiasu // 27 // SaDvidhaprAkRtakAvyakathA'pi nu zrUyate no sujanAnAM zravassu / adya nu durjanabharjanakAgneH yojyate vRttakathA hRdayeSu // 27 // raTTatthiI -rASTrasthitiH bhArataraTeM ajjavi santiguNaM kevalaM kahijjedi / santiguNadhammakahaNo muslimaloo vi hanta ! santaguNo // 28 // bhAratarASTra adyApi zAntiguNaM kevalaM kathayiSyati / zAntiguNadharmakathano muslimaloko'pi hanta ! zAntaguNaH // 28 // titthakarA bhuvaNammi a jattha dayA tattha honti de de aNa Nu / jattha raNaM kaLahaM vA tattha Nu dINe dayA Nu karaNijjA Nu // 29 // tIrthakarA bhuvane ca yatra dayA taba bhavanti te te punarnu / yatra raNa: kalaho vA tatra nu dIne dayA nu karaNIyA nu // 29 // 128
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ mhaNa rAmo mhaNa kaNNo mhaNa aNNo ko vi dullaho Na jhuNa devo / kitto vA allAho siddho buddo sivo vi hiaa Nantavo // 30 // mama rAmo mama kRSNo mamA'nyaH ko'pi durlabho na punardevaH / / kristo vA'lAhaH siddho buddhaH zivo'pi hRdaya nantavyaH // 30 // bhaNa bhaNa bhaNe bva bhaNa bhaNa rAmassa Nu savvadeva puNNaM NAmam / dhaNa dhaNa dhaNeti mA bhaNa, dhaNado jakko vi akkapiMgo hoai // 31 // bhaNa bhaNa bhaNaiva bhaNa bhaNa rAmasya nu sarvadaiva puNyaM nAma / dhana ! dhana ! dhaneti mA bhaNa; dhanado yakSo'pyekapiGgo bhavati // 31 // sivo - zivaH kandhe sappo, hatthe sIsaasippI a bhamma kAyammi / piTTe vAghiyacamma a aggI bhAlammi hanta ! sivo // 32 // skandhe sarpo, haste zIrSakakapAlazca, bhasma kAye / pRSThe vyAghIyacarma ca, agniH phAle, hanta ! zivaH // 32 // so pavItthaNavihUaivihUsiaMgo, gaMgAjaLappaDikidIhuacandaleho / sappAhirAyaNavagandiamAliaMko, kaiLAsaDoLaNamahANaTaNammi devo // 33 // sa pArvatIstanavibhUtivibhUSitAGgo, gaGgAjalapratikRtIbhUtacandralekhaH / sAdhirAjanavagandhikamAlikAGkaH, kailAsaDolanamahAnaTane devaH // 33 // jo cndkoraiajuuddldaavidaan-pjjnmuggkmlukkrsaaNjhraao| saMjhANaDuNNaDaviLAsaviDambiAso, saMjhAvilambiraaimaNDalavandio so // 34 // yazcandrakorakitajUTalatAvitAna-paryantamugdhakamalotkarasAndhyarAgaH / sandhyAnatonnatavilAsaviDambitAzaH, sandhyAvilambiravimaNDalavanditaH saH // 34 // 129
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ kanho - kRSNaH appAkido vi pAkidaloANaM loaNANaM jo cando / so goaindo maha taha kidanAmo dANi hodu ANando // 35 // aprAkRto'pi prAkRtalokAnAM locanAnAM yazcandraH / sa govindo mama tathA kRtanAmedAnI bhavatvAnandaH // 35 // bhAlaM sapuNDaM, vaaNaM samaNDaM, sIsaM sihaNDaM, hiaaM sahaNDam / kara saDaNDaM, calaNaM sahiNDaM, kaNNassa savvaM mama kalakhaNDam // 36 // phAlaM sapuNDraM, vadanaM samaNDaM, zIrSaM zikhaNDaM, hRdayaM sahaNDam / kara: sadaNDazvalanaM sahiNDaM, kRSNasya sarvaM mama kalyakhaNDam // 36 // dujjaNadullaha ! sajjaNavallaha ! ajja Nu sajjehi mhaNa rajjoI / kamaLa iba Nu hiaAjhiM mhaNa vimaLAai a hontu viasanadarasAaim // 37 // durjanadurlabha ! sajjanavallabha ! adya nu sajjasvAsmAkaM rvyu(tyu)dyogii| kamalAnIva nu hRdayAnyasmAkaM vimalAni ca bhavantu vikasanArdrarasAni // 37 // sihaMDANaM mudaM siharamaNiluI jaha mahAppahANaM moLINaM mahamahiaraNNujjalataram / ahINaM Naccesu ppaDikaliamorA~NaNaDaNaM tahamhANaM devyo saaLasamabhAvo raaadi // 38 // zikhaNDAnAM mugdhaM zikharamaniloya yathA mahAprabhANAM maulInAM mahamahitaralojjvalataram / ahInAM nRtyeSu pratikalitamAyUranaTanaM tathA'ramAkaM devaH sakalasamabhAvo racayati // 38 // goAdevI - godAdevI saamahamaNiNILA cArukallArahatthA tthaNabharaNamiaGgI vaccalattANahindU / aLaka viNihitehiM kittaNAhA sajehiM viLasaai sirigoA viTTacittassa bandU // 39 // 130
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatamakhamaNinIlA cArukalhArahastA stanabharanamitAGgI vatsalatvasindhuH / alaka vinihitAbhiH kRSTanAthA sragbhiH vilasati zrIgodA viSNucittasya bandhuH // 39 // sakka amULam jahA- ve antadesiassa saMskRtamUlam yathA: - vedAntadezika sya zatamakhamaNinIlA cArukalhArahastA stanabharanamitAGgI sAndravAtsalyasindhuH / alaka vinihitAbhiH sragbhirAkRSTanAthA vilasatu hRdi godA viSNucittAtmajA naH // hai ka mhIrataluNI-kAzmIrataruNI kamhIrajaNapadANaM jammaTThANaM Nu jammusaMThANam / de honti soNavaNNA, Na jammuvaNNA aidaM Nu cittANam // 40 // kAzmIrajanapadAnAM janmasthAnaM nu jambUsaMsthAnam / te bhavanti svarNavarNA na jambUvarNAH idaM nu citram // 40 // pAvAraNa kaliA taruNI turukkI / candaMsumuddamuhamaNDalakomuAA / diTThA vidiTTisuhamujjhaai mIliacchI pakkatthaNAhaguruloaNavAriovva // 41 // prAvArakeNa kalitA taruNI turuSkI candrAMzumugdhamukhamaNDalakaumudIkA / dRSTA'pi dRSTisukhamujjhati mIlitAkSI pakSasthanAthagurulocanavAriteva // 41 // ( pakSastanA ha gurulocanavAriteva // ) 131
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAvAraNa guruNA taruNI parIdA vAvAraaiccaai kahaM Nu suhaM kaDakkam / dAvANaLeNa gahaNammi miI parIdA sA vAri vAMchaai a kiM sulahaM taDakam // 42 // prAvArakeNa guruNA taruNI pItA vyApArayiSyati kathaM nu sukhaM kaTAkSam / dAvAnalena gahane mRgI parItA sA vAri vAJchati ca, kiM sulabhastaTAkaH // 42 // vasanto - vasantaH hiaa ! kahehi kiM Nu koailAaiM mahuravasandamahussavesu mato ! bha,ravaraviLAsiNIhi~ kiM vA sarisatarehi~ susaMgamo pamodo // 43 // aai ! maharavasandalacchijutto NavavaNamAliamAhavo vidagyo / maha Nu vi tuha saMgamassa kALo via hi kapodaakUaiAai honti // 44 // hRdaya ! kathaya kinnu kokilAbhiH madhuravasantamahotsaveSu mattaH ! bhramaravaravilAsinIbhiH kiM vA ! sadRzataraiH susaGgamaH pramodaH // 43 // ayi ! madhuravasantalakSmIyuktaH navavanamAlikamAdhavo vidagdhaH / mama vapi tava saGgamasya kAlaH iva hi kapotakakUjitAni bhavanti // 44 // GOOG
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpaM bhava~ro - puSpaM bhramaraH kuraviakusumANaM NIlavaNNANaM rUvaM miadaLaparisANaM sommasohaggalevam / kusumasarasabhoaThThANabhoaindirANaM phuraai raaisiNiddapphullamindindirANam // 45 // kuravikakusumAnAM nIlavarNAnAM rUpaM mRdudalasparzAnAM saumyasaubhAgyalepam / kusumasarasabhogasthAnabhogIndrANAM sphurati ravi(ti)sigdhaphullamindindirANAm // 45 // nALikero-nAlikeraH aggaM pattaphalehi~ puNNamaksiM, majjhaM vi daNDantaraM muggaM mUlaNivesaNaM vi miLiaM pajjantakuNDehi~ de / jhuggammIa rasAdaLeNa bhuvaNaM saMbhALyanto bhavaM saggaM saggasuhaM rasaM a saaLaM a ! NArikeLa ! mhaNam // 46 // agraM patraphalaiH, pUrNamakRzaM, madhyamapi daNDAntaraM mugdhaM mUlanivezanamapi militaM paryantakuNDaiH te / udgamya rasatalena bhuvanaM sambhAlayan bhavAn svargaH svargasukhaM rasazca sakalaM he ! nAlikera ! asmAkam // 46 // NigamaNam - nigamanam bAlassa maha kavve'smi kaai honti puNo guNA / dosA avi a hontibba, kiM dose hi~, guNA guNA // 47 // sajjaNANaM Nu dAso mhi aiai me dUsaNaM jaai / dujjaNA vi paraM saccaM bhAvuA aiai kappaai // 48 // haM mhi rAmo kimedeNa, sabbe rAmA vi kiM puNo / jaai pA asIdAo se bandho vi hoai No // 49 // aiai me kaairAmassa satthahoai Nu patthaNA / rAaaddiga sAraM me ! (sArattho) hodu pA apAaDam // 50 // 133
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMputtivaaNam - saMpUrtivacanam kaaittaNe samo Natthi lehaNammi samo bahu // aiai ja paaikuLaseharasirirAmappiabhaavantasantaThThANammi, jaaselasakkaamahAvijjAsAladdikamahAkajjapajjaLiasamatthattaNaviaDavijjAviLAseNa, viNNattiaravaMsamuttAphaLakaLALaMkideNa, sakkaapAzuakaNNaDadAmiLahindiappahudibhAsetthiAntaraMgavallaheNa, siri gurumAdAmahasAaittaraNajagguveMgaDajja karuNA kaDakkataDakkasaMphullasarasakamaLavimaLasaaLamANaseNa, bhAraapA appaDhamaraTTiamahAsammelanadaMsaNubbuddhapurANapA appaDihAppahAvakidapA amuttAvacAyappA apuppAvacAyAbhikkhapA asaaaddigaNimmANaNijhuNaNivvaTTiapA a vANIcaraNasevaNeNa,savaNaveLagoLakkhettarAosiricArukittibhaTTAraasavaNasiddhANuhAvabandhureNa, kaairAmeNa kidaM aidaM pA apAjhuDaM jAva saMpuNNam // maMgaLamahAsirI / / nigamanam bAlasya mama kAvye'smin kati bhavanti punarguNAH / doSA api ca bhavantyeva, kiM doSaiH ? guNA guNAH // 47 // sajjanAnAM nu dAso'smi iti me dUSaNaM yadi / durjanA api raM satyaM bhAvukA iti kalpyate // 48 // ahamarim rAmaH kimetena ! sarve rAmA api kiM punaH ? / yadi prAkRtasItAyai setubandho'pi bhavati no // 49 // 134
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ aiti me kavirAmasya atra bhavati tu prArthanA / zatakadvikasArArtho bhavatu prAkRtaprAbhUtam // 50 // sampUrtivacanam / "kavitAyAM zramo nA'sti lekhane tu zramo bahuH" iti yadupatikulazekhara zrIrAmapriyabhagavatsatsthAne, yaduzailasaMskRtamahAvidyAzAlAdhyakSyamahAkAryaprajvalitasamarthatvavikaTavidyAvilAsena, vijJaptikaravaMzamuktAphalakalAlaGkRtena, saMskRtaprAkRtakarNATadrAviDahindIprabhRtibhASAstrIantaraGgavallabhena, zrIgurumAtAmahasAhityaratnajagguveGkaTAryakaruNAkaTAkSataTAkasamphullasarasakamalavimalasakalamAnasena, bhArataprAkRtaprathamarASTrIyamahAsammelanadarzanobuddhapurANaprAkRtapratibhAprabhAvakRtaprAkRtamuktAvacAyaprAkRtapuSpApacAyAbhikhyaprAkRtazatakadvikanirmANanipuNanirvatitaprAkRtavANIcaraNasevanena, zravaNabeLugoLakSetra rAjarSizrIcArukIrtibhaTTArakazramaNasiddhAnubhAvabandhureNa, kavirAmeNa kRtaM idaM prAkRtaprAbhRtaM yAvat sampUrNam // maGgalamahAzrIH // kAvyapuraNasamayaH bhImASTamI - pramodasaMvatsaramAghazaklapakSaH kriza 23-1-1991 di0 svayaM lekhakaH araiyIrAmazarmA rAmAnujadAsaH kaviH, sthAnaM yaduzaile svakIyaM gRhama 285, UPUNEERUBAVI-BEEDI MELUKOTE, (MANDYA DIST) KARNATAKA-571431 lll 135
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20172015 SSVERSUS 25 S 2013726730152016 __ pAiyavinANakahA AcAryavijayakastUrasUriH (1) vuDDamaMtiNo kahA saccanAyassa dAuNo, maMtiNo saMti thovayA / jaha abbhuyanAyaMmi, vuDDamaMtinidasaNaM // 1 // egassa seTThivarassa khattiyaputto lehavAhago asthi / so dubbalo vi aIva nibbhao atthi / egayA siTThiNo lehaM gahiUNaM gAmaMtare go| aDavIe ego siMgho 1 milio / teNa saha juddhaM kAUNa asiNA haMtUNa aggao gao / tattha kovi rAyasuhaDo samAgao / mayaM sIhaM daTThaNa, mae eso hao tti jaMpato nivassa purao S gao / nariMdo saMtuTTho siMghavahAo / pAritosiaM tassa diNNaM / savvaloehiM so 5 pasaMsio / so khattiyaputto kacaM kAUNa pacchA niyaggAme Agao / sIhavahavuttaMto seTThiNo kahio / seTThI bei - 'tuM asaccapalAvI asi / kahaM kisIbhUeNa tae siMgho 2. hao' ? / teNa uttaM- 'mae ccia hao' ia saccaM kahiaM / tayA seTThiNA nariMdassa taM paNNaviaM - 'eeNa khattiyaputteNa sIho hao, na tumha suhaDeNa' / niveNa suhaDo bollAvio pucchio ya / so kahei 'mae hao' / niveNa niNNayatthaM te duNNi purisA vuDDamaMtissa samappiA / teNA'vi niNathaM bhiNNabhiNNAvarage duNNi ThaviA / so maMtI niyadADhiAe dIhaM taNaM dhariUNa putthayaM paDhaMto Asi / taMmi samae paDhamaM rAyasuhaDo AhUo / so Agao, maMtiM ca paDhaMtaM daTThaNa dADhigAe tiNaM daTThaNa tiNassa avaNayaNatthaM hatthaM uppADei / tayA so maMtiNA hu~ haM' ti vottUNa bhayaM pAvio, bhayAulo so bhaggo / pacchA so khattiyaputto aahuuo| ma teNa vi dADhigAThiatiNAvaNayaNatthaM hattho uppADio, tayA so maMtI huMkAraM muMcai / so nibbhao dADhiaM muTThIe giNhai, na muMcai / tayA maMtiNA jANiaM-jaM eso ceva khattiyautto siMghavahago atthi / taM nivapurao neUNa kahiaM 'eso ccia siMghavahago jANiyavvo' / kahaM ?, teNa savvaM vuttaM kahiaM / eso kiso vi nibbhao, suhaDo thUlo vi sabhao, bhayAulo kahaM sIhaM haNijja tti ? / niveNa so suhaDo dhikkArio nikkAsio ya / khattiyautto sammANio, pAhuDaM tassa diNNaM / / ESSORIES FOR SARI SISSEASTS 136 .
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ uvaeso sacca-nAyapayAmi, vuDDhamaMtisamassiyaM / soccA akkhANagaM rammaM, jaeha taha niNNae // 2 // // saccanAyapayANe vuDDamaMtiNo kahA samattA // - gujjarabhAsAkahAe BUILIELFILTELEFELETTE 1225 vuDDhAe kahA pariNAmaM samikkhittA, tahA sammANakAragA / / appA saMti jae logA, vuDDhAe ettha nAyagaM // 1 // egayA ghaya-cammavAvAriNo ghayacammagahaNatthaM niyagAmAo niggayA / kammi 4 vi gAme egAe therIe gihe bhoyaNatthaM gayA / sA therI bhAvao bollAvei, bhoyaNAvasare S ghayavAvAriM gihabbhaMtare, cammavAvAriyaM gihAo bAhiraM bhoyAvei, bhottUNa gAmaMtare gyaa| 1 jayA puNo ghaya-cammAiM kiNiUNa AgayA te duNNi therIe gehe / tayA bhoyaNAvasare cammavAvAriM gihabbhaMtaraM, ghayavAvAriM ca gihAo bAhiraM bhoyAvei / __ bhoyaNaMte tehiM kamabheyakAraNaM vuDDA puTThA / sA kahei- "puvvaM tumhe jayA AgayA tayA ghayavAvAriNo cittaM visuddhaM huvIa, jeNa ahuNA jai pasudhaNaM bahuM hoi tayA sohaNaM, ghayaM sulahaM appamulleNa bahuM labbhai, evaM bhAvavisuddhIe gehabbhaMtare so bhoyaavio| tahA cammavAvAriNo asuddhaM cittaM, jao so evaM citai-jai pasudhaNassa saMhAro bhavejjA tayA cammAiM sulahAiM, thovamulleNa labbhaMte / evaM bhAvassa avisuddhIe bAhiraM bhoyaavio| pacchA puNo AgayA, tayA pasudhaNaviNAsaviyAraNAe so ghayavAvArI ndra bAhiraM Thavio, pasudhaNavuDDiviyAraNAe ya so cammavAvArI gihabbhaMtare Thavio" / evaM bhAvassa visuddhIe avisuddhIe ya sammANaM asammANaM ca nAyavvaM / uvaeso ghayacammakiNaMtANaM, sammANaM cA'vamANaNaM / jANittA 'bhAvasuddhIe, jattaM kuNejja savvayA' // // pariNAmamaNulakkhia sammANA'vamANaNovariM vuDDAe kahA samattA // - (jaNamuhaparaMparAo) saddhavidhie // SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS 137
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________