Book Title: Jain Tattva Parichay
Author(s): Ujjwala Shah, Dinesh Shah, Dipak M Jain
Publisher: Kanjiswami Smarak Trust Devlali
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005286/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatatva paricaya DaoN. sau. ujajavalA zahA Jain Education Intemational Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jenatattva paricaya lekhikA - DaoN. sau. ujjavalA dinezacaMdra zahA ema.bI.bI.esa., DI.sI.eca., DI.jI. pI. - saMpAdaka - paM. zrI. dinezabhAI zahA ema.e., ela.ela.bI. - gujarAtI anuvAda zrI. dipakabhAI mo. jaina bI.esa.sI. (onarsa) vadhu vigata mATe saMparka- prakAzabhAI jhaverI Indubena jhaverI phona - 24307266 prakAzaka : pUjya zrI kAnajIsvAmI smAraka TrasTa kahAnanagara, lAma roDa, devalAlI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI marAThI hiMdI aMgrejI 1. 3. caturtha AvRtti 15-12-2002 traNa AvRtti cAra AvRtti cAra AvRtti be AvRtti prata kiMmata rU. 10/ prata prata prata prata kula prata : prAptisthAna : vItarAgavANIprakAzaka 157/9, nirmalA nivAsa, sAyana (pUrva), muMbaI 400022. phona - 24073581 1 sImaMdhara bhagavAna jaina maMdira 173-175, muMbAdevI roDa,jhaverI bajAra,muMbaI 400 002. phona - 23425241, 23446099 3,500 pUjya zrI. kAnajIsvAmI smAraka TrasTa kahAnanagara, lAma roDa, devalAlI 422 401. phona - 0253-541044 5,000 9,000 8,000 4,000 29,500 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya Aje A pustaka ApanA hAthamAM ApatAM ghaNo AnaMda thAya che. vAstavamAM vIsa varSo pUrve jyAre jaina siddhAMtonA saMparkamAM Avyo tyAre A vAkaya sAMbhaLyuM hatuM, 'nisI honahAra manI ddo se vaiseddI nimitte mitate haiM' tyAre eno artha sarakhI rIte samajAyo nahIM, paNa Aje samajAya che ke jaina tattvajJAna samajavAM amane eTale mane ane sau. ujjavalAne jaina tattvajJAna samajAvanArA evA ekathI eka uttama paMDito maLyAM jethI jainadarzanamAM amAro rasa divase-divase vadhato ja gayo. keTa keTalAM nAma levA ! ekathI eka caDhiyAtA lokonuM mArgadarzana maLyuM. badhAnA nAmo levAnuM zakaya nathI paNa keTalAkanA nAmo yAda karyA vagara rahevAtuM nathI. paM. nemacaMda rakhiyAlavALA, paM.kailAzacaMda bulaMdazaharavAlA, paM.cimanalAla kAmadAra A paMDitoe amane jaina tattvonI bALAgoLI ApI. temanI zIkhavADavAnI AvaData ja evI hatI ke AgaLa zuM ? evo prazna uThato ane jainadarzana viSenI ApaNI mAnyatAo keTalI vAmaNI ane chIcharI hatI e Dagale ne pagale jaNAtuM. emanAmAMthI koi paNa ekane pahelo naMbara ApI zakAto nathI kAraNa darekanA anaMta upakAra che amArA para ! badhAM ja sarakhAM che amArI dRSTie !! AvI rIte jaina tattvanI je prAthamika oLakhANa ame temanI pAsethI karI lIdhI. teoe je tattvarUpI bIja amArAmAM vAvyuM ane je phaNago phUTayo hato tene khAsa karIne paM. khemacaMdajI, paM. jJAnacaMdajI, bra. suzIlAzrI, paM. bAbubhAIe poSyo ane satata AdhArastaMbha ane dIpasthaMbharUpe mArga batAvanArA paM. hukamacaMdajIe ucheryo. A badhA paMDitono to amArA upara ghaNo upakAra che ja paraMtu enAthI anaMta gaNo upakAra paramapUjaya paramakRpALu sadguru zrI kAnajI svAmIno che. emanA dvArA agAdha jaina siddhAMtonuM apratima rahasyoddhATana amArA khyAlamAM AvyuM. tethI amArI AkhI jiMdagI ja palaTI. A rIte jaina darzananI mahAnatA amAre gaLe utarI. manomana lAgyAM karatuM ke A je muDI-khAno ApaNe hAthe lAgyo che te anya Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvone paNa prApta thAya. mATe gayAM paMdara varSa paryuSaNa parva nimitte mAre jyAM jyAM pravacanArthe javAno prasaMga Avyo tyAM tyAM jaina siddhAMtonI oLakhANa thAya mATe 'laghu jaina siddhAMta pravezikA' nA sahAyathI huM ene paryuSaNa parvamAM e viSaya ekasarakho leto Avyo. prathama zarUAtamAM thoDIka nAkhuzI rahetI paNa virodha nahoto ane eka be divasomAM ja zrotAomAM viSaya jANI levAnI khUba utkaMThA nirmANa thatI. tame A viSaya kema lakhI kADhatAM nathI, tenuM pustaka kema lakhatAM nathI ? evo ghaNA Agraha karatAM. paNa mane te Aja sudhI phAvyuM nahIM. paNa daivayoga juo, sau. ujjvalAne manamAM zuM Urmi jAgI bhagavAna jANe, teNe A viSaya laI 'zrAvikA' mAM patrarUpe lekha lakhavAnI zarUAta karI, jema jema viSaya AgaLa vadhato gayo tema tema vAcakono pratisAda paNa vadhavAM lAgyo. ghaNAMe, 'tame AnuM pustaka chApo prAthamika jJAnavALAne bahu upayogI thaze' evA prakAranI mAgaNIo ane sUcanAo ApI. ane je kAma mane phAvyuM nahIM, phAvatuM nahotuM, phAvata paNa nahIM te tenA hAthe sahelAIthI thaI jatuM joI ame pustaka chApavAnuM mana para lIdhuM. ghaNAMno evo mata che ke dharma prAkaTa umaramAM prauDha vaye karavAno viSaya che. paNa dharma e eka vaijJAnika viSaya che ane eTalo nyAyapUrNa ane tarkabaddha che, eTalo badho saMpUrNa ne paripUrNa che ke te eka abhyAsano viSaya paNa thaI zake che tenI ghaNAM lokone jANa nathI. vAstavika jIvanamAM ApaNe aneka vividha abhyAsa karavAmAM AgaLa-pAchaLa jotAM nathI. nAnuM 10/12 varSanuM bALaka kompyuTara para bese to ApaNane acaraja thAya. paNa 10/12 varSanuM bALaka zAstrAbhyAsa kare che ema jo kahIe to ghaNAMnA nAkanA nasakorAM phUlI jAya che, ane moDhuM phulAvI temanA kapALa para AMTIo caDhI jAya che. vAstavamAM vartamAna eka bhavanuM kalyANa karavAM ApaNe vividha abhyAsa karIe to aneka bhavonuM kalyANa karavA tattvajJAnano ane zAstrono abhyAsa karavAmAM zo vAMdho che ? te viSaya zuM che te prathama jANI levo, tenI jANakArI meLavI levI - pachI teNe te viSayano potAno mata pAko karavo. paraMtu te viSaya na samajAtA ja, tene viSenI jANakArI lIdhA vagara ja te viSeno potAno abhiprAya pAko karavo nahIM. te viSaya = Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAya mATe tenI prAthamika mAhitI A pustaka dvArA ApavAno lekhikAe prayatna karyo che. AmAM viSaya bahu ja sahelI bhASAmAM raju karyo che ane tAttvika zabda samajavA rojanI bolIbhASA vAparI che. mATe khAsa patrarUpe A viSaya prastuta karyo che. tethI jANe vAcako sAthe AtmIyatA keLavavAno lekhikAno prayatna che. vAstavamAM A lekha pustakarUpe taiyAra karavAmAM vadhAremAM vadhAre Agraha zrI araviMda motIlAla dozIe karyo hato. emaNe jo Agraha rAkhyo na hota to kadAca A pustaka taiyAra paNa thayuM na hota. A pustaka prathama marAThImAM chapAyu. tyAre paM. DaoN. hukamacaMdajI bhAritna ane paM. ratanacaMdajI bhArilla baMdhudra joyuM tyAre A pustaka hiMdImAM lakhIne chApavAnI preraNA ApI. yogAnuyoga e ja vakhate devalAlImAM zrI kAMtIbhAI moTANIe A pustaka gujarAtImAM chApavAnuM nakkI karyuM. A pustakanI marAThImAM 5000 prata ane hiMdImAM 8000 prata chapAya gaI che. ane gujarAtImAM pustaka chApavA badala ame zrI kAMtibhAI moTANI ane pUjya zrI kAnajI svAmI smAraka TrasTanA khUba khUba AbhArI chIe. tema ja zrI. dIpakabhAI jaine khUba ja alpa samayamAM Ano anuvAda karI Apyo te badala ame temanA khUba khUba AbhArI chIe. sAyana nivAsI zrI araviMdabhAI mahetAe ane zrI kAMtibhAI moTANIe prapha riDIMgamAM anamola sahakArya ApyuM te badala temanA ame khuba AbhArI chIe. ane kahetAM khUba ja harSa thAya che ke A pustaka phakata jainoe ja nahIM paNa ajainoe arthAt brAhmaNa, liMgAyata, muslima logoe vAMcIne amArI sAthe saiddhAMtika carcA paNa karI hatI. e uparathI jaina siddhAMtonI alaukikatA khayAlamAM Ave che. - paM. dinezabhAI zahI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhikAnuM manogata - 'vyakti teTalI prakRti' A kahevata anusAra dharmanI bAbatamAM aneka jaNanI anekavidha kalpanAo hoya che. ekabIjAnuM sAMbhaLI ane koIpaNa zAstrIya AdhAra vagara pratyeka jaNa dharmaviSenA, bhagavAna viSenAM potAnAM mato khullA dilathI raju karato hoya che. jIvananAM dareka kSetramAM pote 'vizeSajJa' zodhato hoya che. zArIrika nirogatA mATe pratyeka avayavo viSeno vizeSajJa joIe. zikSaNanI bAbatamAM paNa tema ja ane vepAra bAbatamAM paNa tema ja. koIpaNa vastu kharIdatI vakhate ApaNe pUrI cokasAIne aMte, khAtrIlAyaka jagyAe ane sarakhI rIte pArakhIne ja kharIdatAM hoie chIe. paraMtu je vepAranI bAbatamAM cokakasa mANasa hoya ke laukika zikSaNamAM buddhimAna vyakti hoya, te paNa dharmanI bAbatamAM mAtra aMdhazraddhALu banI kaMIpaNa karavA ane mAnavA taiyAra thAya tyAre ghaNuM Azcarya thAya che. - enuM kAraNa eka ja ane te tattvajJAna viSenuM ajJAna che. deva, gurU, zAstra, vItarAga dharma vigerenA svarUpanuM jJAna na hovAthI keTalAka kulaparaMparAthI cAlatI AvelI rUDhIo, keTalIka ekabIjAne joI aMgIkAra karelI bAbato, keTalAka anya dharmIonAM saMskAra ane keTalAka potAnA bhautikavAdane poSanArI potAnI ja matikalpanAone kAraNe sAcA dharmanuM svarUpa ja ApaNAM dhyAnamAM AvatuM nathI. eka samaye ame paNa Ane apavAda rUpa na hatAM. 1972 nI sAlamAM kuMbhoja-bAhubalImAM pa.pU. samaMtabhadra mahArAje svAdhyAyanI preraNA ApI. tamane dharmanI sAcI samajaNa meLavavI hoya to tame sonagaDhamAM zrI kAnajIsvAmI pAse jAva ema kahyu hatuM. tyArabAda 1975 nI sAlamAM paM. bAbubhAI mahetAe AkhA bhAratanI 3 mahinAnI yAtrA kADhI. tyAre satata traNa mahinA yAtrA ane pravacanono lAbha maLyo ane dharmanI bAbatamAM ApaNe keTalAM ajANa chIe enI jANa thaI. traNa traNa padavIonAM pUchaDAM ane temAM meLavelA traNa suvarNapadakone kAraNe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI buddhi viSe garva nahIM to paNa abhimAna nizcita ja hatuM. paNa tattvajJAna AgaLa A laukika abhyAsa keTalo vAmaNo che tenI jANa thaI AvI. mArA pati zrI. dinezacaMdra paNa Tripala grejayueTa, amArA banneno sthira vyavasAya ane laukika nizciMtatA, rInA-monA jevI be mIThaDI ane samaju dIkarIone kAraNe amArA jevAM sukhI koika ja haze evuM na lAge to ja navAI ! mArAM sasarA zrI. mANikalAla haricaMda zahAne zikSaNa mATe apAra prema ane kautuka hatAM. laukika zikSaNa sAthe dhArmika zikSaNamAM paNa temaNe vAraMvAra preraNA ApI. vacce vacce judAM judAM pravacanakArono lAbha maLato gayo ane vacce vacce dhArmika abhyAsa zarU thayo. jema jema vadhu abhyAsa thato gayo tema tema marma samajAvA lAgyuM, sAcA dharmanuM svarUpa samajaNamAM AvyuM. svAdhyAyanI rUci vadhatI gaI, ame vAraMvAra zibiro-pravacanomAM hAjara rahevA lAgyA. prAthamika jJAna thayA vagara mAtra pravacano ke graMthono Azaya sarakho samajAto nathI, e potAnAM anubhava parathI ja samajAyuM. svAdhyAya mATe ame bannee ogaSTa 92 mAM vyavasAyamAMthI nivRtti lIdhI. banne dIkarIo paNa dUra gaI-rInAnAM lagna thayAM ane monA meDikalanA chellAM varSa mATe hosTelamAM rahevA gaI. daramiyAna zrAvikAzrama taraphathI bra. vidhullatAbene amane bannene pravacana mATe solApUra bolAvyAM. tyAre javAnuM zakaya na hovAthI meM 'zrAvikA' mAsika mATe amasto eka patrarUpe lekha mokalyo. te 'zrAvikA'mAM chapAI Avyo. vidyullatAbene te lekhanuM svAgata karyuM ane A upakrama cAlu rAkhavAnI vinaMtI karI. huM lekha lakhatI gaI ane bene avAranavAra protsAhana ApyuM. gayAM traNa varSomAM jaina tattvajJAna viSe prAthamika mAhitI huM lakhatI gaI. mAro A prayatna hAsyAspada hato topaNa ghaNAMe uttejana ApyuM, nAnuM bALaka zarUAtamAM ubhu rahe tyAre tALIo pADI ApaNe kautuka karIe tevo ja kaMIka A prasaMga hato. vAMcakonI anukUla pratikriyAo vatI rahI ane A viSaya Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para pustaka lakhavAM ghaNAMe sucavyuM. cembaranA zrI araviMdabhAI motIlAla dozI roja zrI. dinezacaMdra pAse svAdhyAya karavA, zAstra zravaNa karavAM Ave che. temaNe pustaka viSe Agraha karyo. tethI pustakanI draSTie badhAM lekho pharIthI joI gaI, ghaNI jagyAe vadhu mAhitI jeDI, aMdaranA naM. 16 ane 17 e be lekho paNa vadhAryA. bra. paM. yazapAla jaine e lekho vAMcI ghaNuM ja samAdhAna vyakata karyuM ane mahatvanI aneka sUcanAo paNa ApI te mATe temano AbhAra mAnIe eTalo ocho ja che. A lekhone pustaka rUpa ApavAmAM mArA pati zrI. dinezacaMdrano siMhabhAga che. koIpaNa kAma rekhAbaddha ane paddhatisara karavAnI emanI kalA ane hAthamAM lIdheluM kAma game teTalAM aMtarAyo Ave chatAM chelle sudhI pAra pADavAnI temanI AvaData ahIM ghaNI upayogI nIvaDI. pustakanA saMpAdananuM kArya paNa temaNe ja yazasvI rIte saMbhALI lIdhuM. tenuM pramANa tamArI sAme ja che. jaina tattvajJAnano abhyAsa pratyeka vyaktie karavo joIe. nAnAM moTAM, jaina-ajaina pratyekane enAthI nizcita ja potAnuM svarUpa' oLakhavAmAM madada thAya che. jaina siddhAnta pravezikA' jevAM prazna-uttararUpe pustako che ja. te ja praznottarIne bolI bhASAmAM vistRta vivecana ane dAkhalA sahita mukavAno prayatna karyo che. keTale ThekANe zAstrono AdhAra laI tattvomAM kayAMya bhUla na rahI jAya te viSe cokasAI karI che. jaina tattvono prAthamika abhyAsa karavAnI IcchA dharAvanArAone A pustaka mArgadarzanarUpa banaze evI AzA vyakata karuM chuM. A lakhANa nimitte mAruM jaina tattvo viSe satata ciMtana manana thatuM hatuM e ja huM mAro moTo lAbha samajuM chuM. - DaoN. so. ujajavalA zaha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya jaina siddhAMta pravezikA samajyA vagara zAstra samajavuM ghaNuM ja muzkela che. ApaNe tyAM pU. gurUdevazrInI hayAtImAM sonagaDhamAM unALAnA vekezanamAM saM. 2000 nI sAlathI bALa zikSaNa varga cAlatAM. jemAM mukhya viSaya che. zrI gopAladAsajI bareya kata jaina siddhAMta pravezikAno raheto - sAthe paM. zrI daulatarAmajI kRta chahaDhALA tathA AcAryazrI nemIcaMda siddhAMta cakravartI phata dravyasaMgraha tathA zrImad rAjacaMdra kRta Atmasiddhi zAstra paNa upalA vargamAM zikhavatAM. bALapaNamAM siddhAMta pravezikA zrI hirAcaMdajI mAstara letAM. temanI siddhAMta pravezikA zIkhavavAnI AgavI rIta hatI. dAkhalA-dalIla dvArA bALakone evI rIte samajAvatAM ke jIMdagIbhara te bhUle nahi. Aje paNa jeoe temanI pAse siddhAMta pravezikAnuM zikSaNa lIdhuM che teone kyAreya paNa pU. gurUdevazrInA pravacano ke zAstra samajavAmAM takalIpha paDatI nathI. DaoN. sI. ujvalAbahene patrorUpe A ja siddhAMta pravezikA saraLa bhASAmAM temanI putrIone samajAvavA mATe marAThImAM lakhela tenuM gujarAtI bhASAMtara prasiddha karatAM amo AnaMda anubhavIe chIe. siddhAMta pravezikA samajavA mATe koI zikSakanI AvazyakatA jaNAya che jyAre A patro saraLa bhASAmAM vAMcatA svayaM samajAI jAya che. mu. zrI nemacaMdakAkA jyAre jyAre jayapuramAM zikSaNa zibira vakhate siddhAMta pravezikA letA tyAre moTA moTA vidvAno paNa te samajavA mATe temanA kalAsamAM besatAM e parathI khyAla Avaze ke A siddhAMto keTalA mahattvanAM che. prAthamika abhyAsI jIvone A patro zAstra samajavAmAM saraLa paDaze tema lAgavAthI A patro gujarAtImAM TrasTa taraphathI chapAvavA nirNaya lIdho che. AzA rAkhIe Apa saune jarUra vAMcavA gamaze. A patro pustakarUpe marAThI, hiMdI, aMgrejI ane gujarAtI bhASAomAM kula 29,500 prata chapAI cukI che. pustakanI paDatara kiMmata rU. 22/- hovA chatAM paNa mumukSuone vadhAre lAbha maLe te hetuthI rU. 10- rAkhavAmAM Avela che. A pustakanI ghaNI mAMga hovAnA kAraNe thoDA samayamAM ja cothI AvRtti prakAzita karatA amone khUba AnaMda thAya che. pUjya zrI. kAnajIsvAmI drasTa vatI TrasTIgaNa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka pAnA naM. 2S X rUpa 60 anukramaNikA viSaya 1 tattva-paricaya 2 sAcA devanuM svarUpa 3 tasvAbhyAsano mahimA 4 jaina zAstronI artha karavAnI paddhati 5 vizavanuM svarUpa 6 dravyanuM svarUpa 7 guNanuM svarUpa 8 paryAyanuM svarUpa 9 'pugala dravyanuM svarUpa 10 astitva guNa 11 vastutva guNa 12 dravyatva guNa 13 prameyatva guNa 14 agurulaghutva guNa 15 pradezatva guNa 16 pudgalanA vizeSa guNo ane paryAyo 17 jIvanA vizeSa guNo ane paryAyo 18 jIvano cAritraguNa ane paryAyo 19 prayojanabhUta tattva 20 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga-1) 21 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga-2) rara sAta tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-1) ra3 sAta tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-2) 24 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - 1 25 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - ra 26 sAtatattva - bhedavijJAna 27 sAta tattvo-AtmAnubhUti 87 95 103 108 116 122 129 135 141 143 153 159 165 17ra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 patrAMka 1 tattva-paricya tattva paricaya 11 me 1993 DaoN. sau. ujjvalA dinezacaMdra zahA 157/9 nirmalA nivAsa, sAyana (pU), muMbaI priya sau. rInA ane monA, ghaNAM ghaNAM AziSa, tame banne-eka jaNa paraNIne ane eka abhyAsane laIne amArAthI dUra thayA. monA haoNsTelamAM gayA bAda zarUAtanA thoDAka divaso sudhI khAvA pivA bAbata, ane ghara choDI ekalI ja raheze te bAbatamAM zI rIte ramamANa adjust thaze tenA aneka vikalpo AvatAM. have te ciMtA nathI. hamaNA satata eka vicAra AvyA kare che ke have tame sAcA arthamAM samAjamAM saMcaro cho. tyAM aneka dharmovALI aneka mato dharAvatI vyakti joDe tamAro saMparka thaze. teonA mato, teonI zraddhA ane aMdhazraddhAno tamArA para prabhAva paDaze. te samaye sanAtana satya dharma zuM che te tamane samajAvavAnI mArI pharaja che. gharanA saMskAra, thoDo ghaNo tattvazravaNano lAbha tamane nAnapaNathI ja maLyo che. tyAre 'ApaNo dharma', 'ApaNA devo', 'ApaNo phulAcAra' A bAbato AdaraNIya ke sArI lAgatI haze. have te ja bAbato kharekhara ja yogya che ke nahIM, tattvo nyAyayukata che ke nahIM tenI parIkSApUrvaka pratIti karavI paDaze. 04 tamArA bannene nimitte A lakhyuM che. ame prApta kareluM ane prApta karIe chIe te jJAnadhana tamane ane aneka jIjJAsu evI dIkarIo, vahuo ane bALakone maLe e ja jinacaraNomAM prArthanA. sauprathama 'izvara' ke 'bhagavAna' cokakasa zuM che te jANavuM joie. te Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya koI Superhuman power che ke mAnavI jevuM koI prANI che ? te samajavA thoDIka prAthamika vAto jANavI joIe. te mATe prathama AtmA zuM che te samajI laIe. AtmA - tuM, huM ane Itara jIvo je jANavAnuM kArya kare che, sukhadu:khono anubhava kare che, sArA narasAno nirNaya kare che, ane A samaya che ke samajAtuM nathI je e jANe che, te AtmA che. te AtmAno zarIra joDe saMbaMdha eTale saMyoga hoya che. e saMyogane ApaNe sajIva' prANI kahIe chIe. ane juone, prANIzAstrajJo paNa tene sajIva kahe che, jIva kahetA nathI. jIvasahita evo te sajIva, AtmA cetana che, jIva che; zarIra acetana che, jaDa che. zarIramAM jJAna nathI, zarIra sukhadu:kha anubhavI zakatuM nathI. A saMbaMdha koI cokakasa kALamaryAdA sudhI rahe che. e saMbaMdha pUro thatAM tene ApaNe mRtyu kahIe chIe. juone, saMbaMdha pUro thayo che, nathI jIvano aMta thayo ke nathI acetanano arthAt zarIranA paramANuono. mRtyubAda A jIva bIjA zarIra sAthe saMbaMdha bAMdhe che tene janma kahevAya che. janmathI maraNa sudhInuM AyuSya athavA jIvana samajavuM, tene bhava kahe che. mAnavInI bAbatamAM ApaNe tene manuSyabhava ke manuSya paryAya kahIe chIe. paryAyano matalaba avasthA. te sAcA arthamAM jIvanI avasthA nathI paNa 'jIva + zarIra' nA saMyoganI avasthA che. A je banneno saMyoga nirmANa thayo che tenA guNadhamAM zuddha jIva' dravyathI bhinna che. have A saMyogamAMno je jIva che te jANavAvALo, mAnavAvALo - tema ja pratIti karavAvALo che. te jIva potAnuM bhinna astitva ane bhinna guNadharma oLakhyA vagara saMyoganA astitvane ja potAnuM astitva mAne che ane tenA guNadhamone potAnA guNadharmo mAne che. ane vicAro, te mAne eTale te pramANe thAya che ja evuM nathI, paNa te bhUlabharelI mAnyatAnusAra tenuM jANavuM paNa bhUlabhareluM thatuM jAya che ane tenuM AcaraNa paNa bhUlabhareluM thavA mAMDe che. ene ja zAstrIya bhASAmAM mithyAdarzana, mithyAjJAna ane Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatva paricaya mithyAcAritra kahyuM che. tethI sUkSma karma paramANu AvIne AtmAne coTe che. te karmano Process AgaLa samajAvIza. jIve zarIra sahitanA saMyogane "sva" mAnyo che tethI dRzyamAna zarIra ja ' - evI bhrAmaka kalpanA janmatAnI sAthe ja pratyeka ajJAnI jIvanI thAya che. zarIra goruM, UcuM, pAtaLuM to huM goro, Uco, pAtaLo, zarIra rogI to huM rogI; zarIrano saMyoga - to huM jabhyo, (zarIra) viyogathI huM mRtyu pAmyo. zarIranI anukUlatAmAM huM sukhI evI judI judI kalpanAthI kahevAtA sukhonI sAmagrI meLavavA mATe jIvanI doDAdoDa zarU thAya che. te mATenuM sAdhana eTale paiso meLavavA rAtadivasa mahenata kare che. haze, e viSaya judo che. tame vijJAnazAkhAnI vidyArthinIo mATe kemisTrIno ja dAkhalo ApuM chuM. vijJAnanA vidhArthIne ane buddhimAna lokone A tattvajJAnano viSaya bahu ja saraLatAthI samajAya che. ane teTalA pramANamAM te viSayamAM rUci paNa pedA thAya che. jaina dharma eTale vastusvarUpa ke vastuvijJAna. phiniksamAM ApaNe mAtra Matter no abhyAsa karIe chIe paNa jainadarzanamAM Matter cha dravyomAMthI eka dravya che. te cha dravyomAM jIva eka dravya che. te dravyomAM khAsa karIne jIva dravyanuM svarUpa vistArathI samajAvI, potAnA zuddha jIva svarUpano anubhava kevI rIte karavo tenuM kathana A jaina tattvajJAnamAM kareluM che. huM pote jIvadravya hovAthI mAruM svarUpa zuM che te jANavAnI koIpaNa buddhimAnanI utsukatA cokakasa vadhyA vagara raheze nahIM. bALapaNamAM khovAyelA, anAtha AzramamAM ucharelA chokarAne tenA mAtA pitA maLyA bAda jevo AnaMda thAya tevo utsAha ane AnaMda A 'sva' nuM svarUpa sAMbhaLatA-vAMcatA thAya che. hA, to huM dAkhalo ApatI hatI ke HO te pANIno maoNlekayUla reNu che. temAM 0 arthAta okisajananA guNadharmo te H0 eTale pANInA reNunA guNadharmothI alaga che. ApaNane je okisajananA guNadharmo jaNavA hoya ane tene 100 mAMthI chUTo karavo hoya to sauprathama Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya te judA guNadharmono che ane tene chUTo pADI zakAya che tenI pUrI zraddhA hovI joIe. kemisTrInAM zikSaka pAsethI te zIkhI, zuddha oksijana meLavavA mATe kaI prakriyA karavI joie teno abhyAsa karI temanA mArgadarzana heThaLa te mujaba prAtyakSika (Practical) karIe to zuddha oksijana meLavavo sahaja sAdhya che. te pramANe ja jIva + zarIranA saMyogamAM zuddha jIva dravyanA guNadharmo te saMyoganA guNadharmothI judA che. te saMyogamAMthI zuddha jIva judo karAya che. jeo pUrNa zuddha banyA che teonA mArgadarzana vaDe prathama zuddha jIva dravyanA guNadharmono - svabhAvano abhyAsa karavo, jJAna karavuM, tene bhinna karI zakAya che evI zraddhA karavI ane tadanusAra prAtyakSika karI bhinna anubhava meLavavo, tene ja samyakdarzana (yathArtha zraddhA), samyajJAna (yathArtha jJAna) ane samyacAritra (yathArtha AcaraNa-lInatA) ema kahevAya che. jyAre Avo anubhava-pratIti thAya tyAre samyaktva maLyuM ema kahevAya. te vyaktine samyakdaSTi kahe che. evo jIva potAne potAnA zarIrathI sadaiva bhinna jANe che, anubhave che ane AtmAmAM ja vadhune vadhu sthira thavAno vAraMvAra prayatna kare che. vadhatI AtmasthiratAne kAraNe vratIzrAvaka ane muni avasthAe prApta thAya che. 4 ApaNe upara joi gayA te zuddha + azuddha avasthA che, eTale ke zuddha jIvanI (sva-nI) pUrNa zraddhA ane prIti to te jIvane thaI che paNa haju te saMyoga avasthAmAM che. sagapaNa bAda pIyaramAM rahetI hovA chatAM tyAM A ghara mArUM, evI bhAvanA pahelAnI jema rahetI nathI. tema ja moTA saMyukata kuTuMbamAM rahetA judA thavAnuM nakakI thayA pachI ane potAnuM ghara lIdhA pachI tyAM javAmAM haju samaya hoya tyAre potApaNAnI bhAvanA pahelAnA gharamAM rahetI nathI. tevI rIte AvA jIvane zarIramAM have potApaNuM eTale ekatvabuddhi rahetI nathI. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatva paricaya AtmAmAM vadhune vadhu lIna thatAM thatAM evI sthiti Ave che ke ATha kamoMmAMthI cAra kamono pUrNa abhAva thAya che. pUrNa zuddha AtmAno anubhava satata rahyA kare che, jJAnano pUrNa vikAsa thAya che, temane "sarvajJa kahevAya che. kaSAyono pUrepUro abhAva thAya tene 'vItarAgatA' kahevAya che. evA vItarAgI sarvajJa jIvone ke jemane haju zarIra sAthe saMbaMdha che ane bAkInA cAra kama paNa che, temane arihaMta kahe che. teo hitopadeza Ape che eTale ke je mArge ane je Process thI AtmAnubhava karI, muni thaI te arihaMta eTale Izvara = paramAtmA = deva thayAM te mArgano upadeza Ape che. teonA badhA Atmika guNono pUrNa vikAsa (pUrNa zuddha avasthA) thayelo che. Izvara eTale zuM e praznathI ApaNe zarUAta karI hatI. arihaMta te zarIrasahitanA Izvara arthAta paramAtmA che. te pachInI avasthA te siddha paramAtmAnI che. temanA zarIra sAtheno saMbaMdha kAyama mATe chUTI jAya che. bAkI rahelA cAra karmo paNa pUrNa naSTa thayA ane kevaLa zuddha jIva' pUrNAvasthAmAM pahoMcI gayo. anaMta guNo pUrNapaNe vyakata thayA ane jIva mukata thayo. arihaMta ane siddha e be avasthAnA jIvone sAcA deva ke paramAtmA kahevAya che. samyaphadarzana cAre gatiomAM zakaya che. paNa kevaLa manuSya gatimAM purUSa ja muni banI arihaMta ane siddha thaI zake che ane ekavAra te avasthAe pahoMcyA bAda temano pAcho bIjo bhava ke bIjo avatAra (janma) thato nathI. Izvara eTale zuM te jANyA pachI tenuM svarUpa zuM che te ApaNe AgaLa joIzuM. tamane koI zaMkA hoya to avazya pucho paNa tenuM samAdhAna AgaLa pAchaLa viSayAnusAra karIza. zubhAzISa. e ja tamArI bA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatatva paricaya patrAMka ? 15 juna 1993 sAcA devanuM svarUpa priya sau. rInA ane monA, ghaNAM ghaNAM AziSa, gayA patramAM ApaNe AtmA che' e siddha karyuM tathA dareka jIva, AtmAnA zuddha svarUpanI zraddhA, tenuM jJAna ane temAM lInatA, sthiratA eTale ke ramaNatA (AcaraNa) karI pote paramAtmA banI zake che te paNa joyuM. A paramAtmAnA svarUpane haju vistArathI jANavuM jarUrI che. paramAtmA eTale bhagavAna athavA Izvara eTale paramezvara eTale sAcA devadevAdhideva. deva gatinA jIvone paNa deva kahe che paNa te artha ahIM nathI. ApaNe ApaNuM zuddhAtma svarUpa jANavA mATe zuddhAtmasvarUpa jemaNe pragaTa karyuM che evA vItarAgI ane sarvajJa eTale 'sAcA' devone jANavuM ghaNuM Avazyaka che; AvI vItarAgatA keTalAka aMze pragaTa karI che evA digaMbara jaina munionuM svarUpa, tema ja A zuddha svarUpa ane te prApta karavAno mArga jemAM batAvyo che evA satyArtha Agamone eTale sallAstrane jANavuM paNa ghaNuM jarUrI che. "ratnakaraMDa zrAvakAcAra' nAmano graMtha che. temAM zarUAtamAM ja zloka che ke satyArtha Apta (arahaMta bhagavAna), Agama (eTale jinendrakathita upadeza) ane tapobhuta (eTale digaMbara muni athavA sAdhu)ne yathArtha jANavuM te ja samyakrarzananuM kAraNa che. tame kahetA hazo ke samyaphadarzana viSe zA mATe pharIthI kaho cho? kAraNa tyAMthI ja to dharmanI zarUAta thAya che. mAnyatA eTale ke zraddhA yathArtha haze to ja jJAna ane AcaraNa yathArtha thaze. samyaphadarzana vagara karelAM vrato, tapa, Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA devanuM svarUpa saMyamane zAstromAM ekaDA vagaranA mIMDA kahyA che, mAtra eka para eka mIMDA caDAvatA jaIe ane te pahelA koI AMkaDo ja na hoya to tenI kiMmata zUnya ja thaze. mULamAM ja bhUla hoya to AgaLanuM badhuM bhUla bhareluM ja thatuM jaze. huM eTale AtmA chuM. mArA svabhAvane eTale ja zuddhAtmasvarUpane jANavuM hoya to Izvarane arthAta paramAtmAne jANavo joIe. IzvaranuM arthAta sAcA devanuM svarUpa jANavAmAM ja bhUla thAya to zuddhAtmAnA svarUpane jANavAnI bhUla thaze. devanuM yathArtha svarUpa na jANatAM tenuM smaraNa, ciMtana, pUjana, bhajana karavAthI ApaNe bhAge yathArtha lAbha Avaze nahIM. ApaNe nAnI chokarIne arIsA sAme laI jaI zikhavADIe 'jo A tuM che.' phoTo batAvIne 'A tuM ema zikhavADIe. te pramANe ja bhagavAna sAme jaI A mArA zuddha AtmAnuM prakaTa rUpa eTale pratibiMba che ema samajavuM. ' juo, NamokAra maMtramAM arahaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhune namaskAra karelA che. koIpaNa viziSTa vyaktine nahIM. arahaMta ane siddha eTale deva. devapaNAnI parikSA zuM? kaI kasoTImAMthI pasAra thayA bAda ekAda vyakti deva bane che te jANavuM mahatvanuM che. sonAno Taca jevA kasoTI patharApara ghasI te parathI te sonuM 18 kereTa ke rara kereTa ke 24 kereTa (100%)nuM che te nakakI karavAmAM Ave che. devapaNAviSe pUrNa vItarAgatA ane sarvajJatA e ja kasoTI che. arahaMta vItarAgI, sarvajJa ane hitopadezI che. siddha bhagavAna vItarAgI ane sarvajJa che. vItarAgI eTale jemano rAga nAza pAmyo che. tIvra dveSa ane tIvra rAgano abhAva thatAM thatAM ati maMda rAga bAkI rahe che ane teno paNa abhAva karI jIva pUrNa vItarAgI thAya che te jIvane vItarAgI ema kahevAya che. rAgadveSanuM bIjuM nAma kaSAya che. cAra zabdomAM kahIe to krodha, mAna, mAyA, lobha. je je pramANamAM kaSAyono abhAva thato jAya che te pramANamAM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya vItarAgatA vadhatI jAya che. samyakdarzana thatAMnI sAthe ja vItarAgatAnI zarUAta thAya che kAraNa anaMtAnubaMdhI kaSAyono tyAM abhAva thAya che. kaSAyothI ApaNe paricita chIe mATe teonA abhAvonI apekSAe A kathana che. paNa AtmA kaMI abhAvAtmaka vastu nathI, zUnya nathI ke jemAM moha nathI, rAga nathI, dveSa nathI; to astisvarUpe AtmA tarapha jotAM temAM anaMta guNo che; jevA ke jJAna, darzana, zraddhA, cAritra, sukha vIrya vigere. A badhAM guNonI AMzika zuddhatA prakaTa thAya tyAre te jIvane sAdhaka kahe che. ane pUrNa zuddha avasthA prakaTa thAya tyAre te jIvane bhagavAna-paramezvara kahevAya che. vItarAgatA cAritraguNanI zuddha avasthA che. kaSAya cAritra guNanI azuddha avasthA che. zubhabhAva ane azubhabhAva A cAritra guNonA azuddha avasthAnA be bheda che. juo ! sarakhI rIte dhyAnathI juo AtmAnA cAritraguNonI traNa avasthAo thai. cAritraguNanI avasthA zuddha zubha (puNya) azuddha jaina tattvajJAna vagara bIjA koI paNa tattvajJAnamAM A zuddha avasthA varNavelI nathI ane tenI prAptino mArga to nathI ja nathI. azubha (pApa) samyakdarzana (zraddhA guNanI zuddha avasthA) sabhyajJAna (jJAna guNanI zuddha avasthA athavA atIMdriya jJAna) ane samyakcAritra (cAritra guNanI AMzika zuddhatA eTale AMzika vItarAgatA) A badhu eka samaye ja thAya che. te samaye eka cokaDI kaSAyono eTale ke anaMtAnubaMdhI kaSAya cokaDIno abhAva thAya che. gRhasthAvasthAmAM A kArya thAya che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA devanuM svarUpa A vItarAgatA vadhe tyAre vrata grahaNa karavAnA rAgarUpa pariNAma hoya che, teone vratI zrAvaka kahevAya che. (be cokaDI kaSAyono abhAva). gRhasthapaNuM choDI munivrata dhAraNa karI jyAre vItarAgatAmAM vadhAro thAya tyAre teone muni kahevAya che (teone traNa cokaDI kaSAyono abhAva hoya AvA muni aMtaraMgamAM lIna thatAM thatAM pUrNa vItarAgI bane che. kaSAyo lezamAtra paNa bAkI rahetA nathI, tatpazcAt te sarvajJa thAya che. arthAta temanuM jJAna pUrNa vikasita thaI 'kevaLajJAna' bane che, AvA vItarAgI sarvajJa dazAne arihaMta kahe che. zarIrano sAva hoya to paNa teo AtmAmAM ja pUrNa lIna hoya che. arahaMtanI vhArarUpe divyadhvani khare che, te IcchAvagaranI hoya che. temAM mokSamArgano upadeza hoya che tethI temane hitopadezI kahevAmAM Ave che. teone janma, maraNa, sudhA, tRSNA, roga, ghaDapaNa, bhaya, garva, rAga, dveSa, moha, ciMtA, rati, nidrA, vismaya, viSAda, kheda, veda evA aDhAra doSo hotAM nathI. hitopadezI hovAthI arihaMtone "Apta' kahevAya jeonI pAse zastra, astra, mALA, alaMkAra, strI vigere che, teo sAcA deva hoI ja na zake. sAcA devane rAga, dveSa, IcchA, bhakatonuM rakSaNa ane zatrunuM damana karavAnA bhAva hotAM nathI. sAcA devanuM svarUpa kahevAno hetu koIne paNa ochA AMkvAno ke dveSabuddhi nirmANa karavAno nathI paNa ApaNI viparIta zraddhAne ThIka karavAno che. ApaNe potAnuM kalyANa karavuM hoya to prathama "sva" koNa che te jANavuM joIe. A 'sva' nuM pUrNa zuddha svarUpa mAtra kharA devone jANavAthI ja samajAze. koI AmalI batAve to moMmAM pANI Ave che, mAtApitAnI yAda Ave to AMkhomAM pANI bharAI Ave che, dAdA-dAdInI chabI jevAthI teoe karelA lADa-pyAra sAMbhare che; kema ? to te te vAtonA svarUpanuM jJAna che mATe. te pramANe arahaMta siddha kahevAnI sAthe aMtaraMgamAM vItarAgatA, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatatva paricaya 10 sarvajJatAnuM jJAna thAya che ke nahIM teno ApaNe vicAra karavo joIe. jo na thAya to devonuM svarUpa (vItarAgI ane sarvaza) ApaNe jANyuM ja nathI. bhagavAna sAme phakata hAtha joDavA, namaskAra karavA, jApa karavA eTale bhakti nathI, teonA guNo pratye anurAga, mahAbhya, AdarabhAva thAya te ja sAcI bhakti. je teonA guNo viSe jANakArI ja na hoya to te guNo pratye AdarabhAva kayAMthI Avaze? ApaNo kaSAyo sAthe ja paricaya che, ApaNe roja karIe ja chIe ne ! paraMtu vItarAgatAno haju ApaNe anubhava ja na lIdho hoya to vItarAgatAnuM mahAbhya samajAze nahIM. mATe AMzika vItarAgatA prakaTa hoya evA jJAnIone ja bhagavAnanI sAcI bhakti hoya che ema kahyuM che. vItarAgatA ane kaSAyo viSe lakhIe teTaluM ochuM ja che. kaSAyone dabAvI rAkhavAthI vItarAgatA prakaTa thatI nathI, paNa vItarAgatA prakaTa thavAthI kaSAyonI utpatti ja thatI nathI; A utpatti na thavAne ja nAza thayo che ema kahyuM che. ApaNe haju sudhI joyuM che ke samyaphadarzanapUrvaka munipaNuM ane muniparApUrvaka devapaNuM arthAt arihaMta avasthA Ave che. jyAre munione paNa parigrahono abhAva hoya, ahiMsAdi mahAvratonA te dhAraka hoya, mukhyata: jJAna ane dhyAnamAM ja lIna hoya tyAre tenI uparanI avasthA 'devanuM svarUpa paNa muni karatAM ucca ja haze. devone paNa parigraha eTale aMtaraMgamAM mithyAtva ane kaSAya ane bahiraMgamAM samasta parigraha (astra, vastra, zastra, dhana, dhAnya, dAsa, dAsI ...) vigereno abhAva ja hoya. vItarAgI eTale zuM te TuMkamAM joyuM have sarvajJa eTale zuM te joIe. 'za'no artha To know=jANavuM. je badhuM jANe te sarvaza. badhuM eTale vizvanA badhAM dravyo, jIva, pudgala, dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya ane kALadravya. jemanI saMkhyA tame jANo ja cho. jIva anaMta, pudgala anaMtAnaMta, dharma adharma ane AkAza te eka-eka dravya ane kALadravyo asaMkhyAta che. A badhAM dravyonA anaMta guNone, dareka guNanA bhUta-vartamAna-bhaviSyakAlIna Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA devanuM svarUpa badhI paryAyone ane pratyeka paryAyanA avibhAga praticchedone (A paryAyanI zaktinuM mApa eTale ke yuniTa che) eka samaye yugapat (eka ja samaye) pratyakSa jANavAnuM je sAmarthya teja kevaLajJAna - te ja anaMtajJAna, te jemane prakaTa thayuM hoya temane sarvajJa kahevAya che. A jJAna atIMdriya che. AtmA jJAnamaya che. jyAre AtmA AtmAmAM ja lIna thaI potAne pUrNapaNe tema jANavA lAge tyAre vizvanI badhI vAto te jJAnamAM Ave che. pachI bhUta-vartamAna ke bhaviSya kALanA aMtarAyo paNa vacamAM AvatAM nathI. 11 pravacanasAra nAmanA graMthamA jyAre jJAnanI eka samayanI avasthAnI zakti keTalI anaMta che te ApaNe vAMcIe chIe, tyAre AvA jJAnaguNano dhAraka 'huM', jJAna jevA anaMta guNono piMDa evo 'huM', te 'huM'no eTale AtmAno mahimA AvyA vagara raheto nathI. evA AtmAnuM varNana ane tenI prAptino, anubhavavAno upAya je jinendra kathita AgamomAM kahyo che, te AgamonuM jJAna meLavavAnI utkaMThA ane utsAha na jAge to ja navAI. tattvAbhyAsanA mahimA viSe ApaNe AgaLanA patramAM jeIzuM. vItarAgatA ane sarvajJatA A zabdono artha samAyA pachI bhagavAnanuM svarUpa samajatA vAra nahIM lAge. tamane devastuti yAda haze ja ke, 1) sakala jJeya-jJAyaka (sarvajJa) tadapi nijAnaMda rasalIna (vItarAgI) athavA 2) 'nisane rAga-dveSa jAmaji nIte' (jeNe rAgadveSa kAryAdika jItyA) 'sarva nA jJAna niyA' (AkhuM jaga jANI lIdhuM ) 'saba jIvoMko mokSamArgakA nispRha ho upadeza diyA' (sarva jIvone mokSamArgano nispRha thai upadeza Apyo) hitopadezI. pUrNa vItarAgatA pragaTa thayA bAda ja sarvajJatA pragaTa thAya che. A keTalo sahajasuMdara niyama che ju o. ekAda rAgI-dveSI jIvane sarvajJatA prApta thAya to keTalo anartha thaze tenI kalpanA paNa karAya nahIM. Aje duniyAmAM adhika vItarAgI sarvajJa Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya jJAnano upayoga paNa vyaktigata svArtha mATe ane bIjAnA saMhAra mATe thAya che te ApaNe Dagale ne pagale joIe chIe. Aje ApaNe bhagavAnanuM svarUpa nizcita karyuM ke je vItarAgI ane sarvajJa che te ja sAcA deva ke bhagavAna che. anya koIne paNa devapaNuM - IzvarapaNuM saMbhave nahIM. sarAgI devatAone kudeva kahyAM che kAraNa temane pUjavAthI rAga-dveSanI utpatti thAya che ane temanA upadezathI mithyAtvanuM poSaNa thAya che. koI loko adevane paNa deva mAne tene devamUDhatA kahe che. jema ke pASANa, nadI, dhana (lakSmI), nAga, gAya ItyAdine pUjavuM. kudevone ane adevone deva mAnavA, temanA viSe pUjyatvanoprazaMsAno bhAva jAgavo temAM mithyAtvano-atattvazraddhAnano doSa (pApa) lAge to che ja, paNa je vItarAgI sarvajJone deva mAne paNa temanuM svarUpa viparIta mAne teone paNa te doSa lAge che. jema ke vItarAgI devonI mAnatA mAnavI, teo pAse paiso, putra, jaza mAgavA athavA IcchA karavI, roga sAro thavA mATe pUjA vidhAna karavAM te paNa mUrNapaNAnuM ane ajJAnanA dyotaka che. hAM, saMkaTa samaye IzvaranI bhakti, pUjana jJAnIo paNa kare che paNa te saMkaTamAthI deva choDAve e bhAvanAthI nahIM paNa ApaNuM citta vItarAgatAmAM lAge ane azubha pariNAmothI bacIe te mATe ! Izvarane kartA-hartA mAnavA, IcchAvAna mAnavA, rakSaNakartA mAnavA, Izvara IcchA AgaLa IlAja nathI ema mAnavuM ajJAna che ane te IzvaranA svarUpane na jANavAthI thAya che. IzvaranuM svarUpa jANI vItarAgI evA arahaMta, siddhone pUjavAthI ApaNA vItarAgasvarUpa zuddhAtmasvabhAvanI jANa thaIApaNI daSTi trIkALI zuddha evA AtmasvabhAva tarapha vaLe che ane Ama thAya to ja sAcA devanI sAcI bhakti-pUjA thAya che. AgaLanuM vivecana AgaLanA patrarUpI mulAkAtamAM. e ja tamArI bA. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 tasvAbhyAsano mahimA patrAMka 3 12 julAI 1993 tavAbhyAsano mahimA priya sau. rInA ane monA, ghaNAM ghaNAM AziSa, gayAM beu patrone maLelo pratisAda ane vadhu jANI levAnI tamArI rUci ane utsAha joI A patra lakhuM chuM. Izvara arthAt paramezvaranuM svarUpa kevuM hoya che te viSe ApaNe patra kramAMka bemAM vicAra kyo. pratyeka AtmA paramezvara banI zake te paNa ApaNe pahelAM joI gayAM. te mATe huM AtmA chuM, te sau pahelA jANavuM joIe. hamaNA manuSya avasthAmAM hovA chatAM zarIra, mana, vANIthI huM bhinna chuM ane mAruM eTale ke zuddhAtma svarUpanuM jJAna zAstrAbhyAsathI meLavI ane te pramANe prAtmakSika (Practical) karI A AtmAno anubhava karI zakAya che tenI 100 TakA khAtrI-zraddhA hovI joIe. zuM majA che te to juo! AjanA je vijJAnayuganI zodho che te 100200 varSo pUrve vijJAnakathArUpe janmI hatI. tyAre te vijJAnakathA lekhakonI mAtra kalpanAnI uDAno hatI. te kalpanAparanI UMDI zraddhA paNa temane je pratyakSarUpamAM lAvI zake to AtmA-paramAtmA viSe je je kathana jinavANImAM divyadhvanimAM AvyuM che te to trivAra satya che; te uparanI zraddhA cokakasa te te jIvane Izvara banAvI zakaze. jinendranI vANI ja satyanuM pratipAdana karI zake che. bIjI nahIM. kAraNa jinendranuM svarUpa ja vItarAgI ane sarvajJa che. vItarAgI eTale jemane moha, rAga dveSano aMza paNa nathI. te juduM kaheze ja zI rIte ? ane sarvajJa eTale badhuM jANavAvALA. je badhI vAto jANe temanuM ja kathana yathArtha hoI zake. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya tIrthakaronI A divyadhvani glAra rUpe sarvAgomAMthI IcchA vinA khare che. samozaraNamAM upasthita jIva-manuSya, tiryaMca tathA devagatinA devo potapotAnI zakti anusAra teno artha grahaNa kare che. gaNadharAcArya te upadeza grahaNa karI dvAdazAMgonI racanA kare che. tene Agama kahevAya che. te Agamo AcAyanI paraMparAthI dIrghakALa sudhI prApta thAya che. Aje temAMthI thoDAka aMzo graMtha rUpe upalabdha che. pahelAM thaI gayelAM aneka mahAna AcAryonA ApaNA para upakAra che ke teoe paraMparAthI cAlato Avelo gurUno upadeza, Agamono abhyAsa ane svAnubhavathI prApta evo jJAnano khajano-graMtha rUpe lakhI rAkhyo che ane je Aje paNa ApaNA mATe upalabdha che. ApaNA pUrvajonA paNa mahAna upakAra che ke ra000 varSothI paNa junA graMtho Aja sudhI ApaNane teoe upalabdha karI ApyA che. te samaye to badhAM hastalikhita hatAM. chapAInA A kALamAM ghareghare graMtho pahoMcI gayAM deva, gurU ane zAstro to vaMdanIya che kAraNa temanA thakI ApaNane dharmanuM svarUpa-vastusvarUpanuM jJAna prApta thAya che. arahaMta, siddha, sAdhune ApaNe lAguttamA' eTale lokomAM duniyAmAM sauthI uttama kahIe chIe, maMgala kahIe chIe, tenuM uttamapaNuM tathA maMgalapaNuM vItarAga vijJAnatAthI prApta thayuM che. ApaNe bhagavAna AgaLa natamastaka thaI temane zaraNe jaIe chIe. paNa A devo kone zaraNe gayAM che bhalA ? teo to vItarAga vijJAna svarUpa nija zuddha AtmAmAM nata ane rata thayAM. ApaNe devone caraNe jaIe te temano Adarza najara sAme rAkhavA! teoe kyo mArga apanAvyo te jovA!nahi ke mAtra bhagavAnadAsa' banavA! tamane kolejamAM jaI phakata zikSakonA guNagAna karI, teone page paDIne padavI nahIM maLe. pote te zikSakonA mArgadarzana nIce abhyAsa-prAtyakSika ane vAraMvAra prayoga karI koI paNa jJAna, padavI, kalA AtmasAta karI zakazo. ahIM paNa ema ja che kevali paNad dhamma zaraNaM pavvAmi phakata Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvAbhyAsano mahimA arihaMta-siddha-sAdhune namaskAra karavAno koI upayoga nathI to kevaLI praNita je dharma che tene zaraNe javuM joIe. eTale ke te mArgano avalaMba karavo joIe. 15 dharma viSe aneka lokonI aneka samajaNo-gerasamajaNo jovA maLe che. koinA mate ApaNe dharmano uddhAra karavo joIe. evA lokone jANa nahIM hoya ke dharmano AdhAra levAthI du:khI ane ajJa jIvono uddhAra thAya che. vastunuM svarUpa (vastu eTale dravya) eTale ja dharma. dharma to traNe kALamAM jevo hoya che tevo ja rahe che. jema agnino dharma uSNatA. 5000 varSa pahelAM paNa agni uSNa ja hato ane Aje paNa uSNa ja che. bhAratamAM paNa uSNa che ane amerikAmAM paNa uSNa ja che. Ano artha ema thAya che ke vastuno dharma (svabhAva) traNe kALamAM ane traNe lokamAM ekasarakho kAyama rahe che, badalAto nathI. vastunuM svarUpa arthAta dharma, tenuM zAstramAM kathana che. ApaNe teno abhyAsa karavo joIe. ane te paNa mArgadarzana nIce. nahIM to potAnI buddhithI judo artha karI Amatema rakhaDavA mAMDIzuM. nizALamAM jema ka-khaga thI zarUAta karI dhImedhIme dareka varSe vadhu ne vadhu jJAna ApavAmAM Ave che tevI rIte ja prAraMbhika zarUAta karI AgaLa vadhavuM joIe. ghaNAMkharAM loko A tattvajJAnathI ane adhyAtmathI dUra ja rahe che. ghaNAne A eka Scientific Study che tenI jANa paNa nathI hotI. are ! bIjAonuM zuM, mane paNa nAnapaNamAM evuM ja lAgatuM ke ApaNA bhagavAna ane gurU digaMbara hoya che, ApaNAM upavAsa ghaNAM ja kaDaka hoya che. pUjA, vrata, dAna, dharma, jAtrA vigere karIe eTale dharma thAya. sAcuM to tattvajJAnanA abhyAsa vagara dharmanuM svarUpa paNa samajAtuM nathI. to pachI dharma (vItarAgatA) pragaTa karavo to dUra ja rahyo ! bAkInA je khAdhe-pIdhe sukhI che, thoDIghaNI laukika saphaLatA meLavI che, teone ema lAge che ke amane A tattvajJAna ane adhyAtma joItuM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya ja nathI; amane koI mokSa vigerenI IcchA nathI, nakAmuM enI pAchaLa paDI amArA AjanA sukhathI vaMcita thavuM paDaze. dIkarIo tame ja vicAra karo, tattva jANavAthI je naSTa thAya te sukha hoI zake ja kema? tamane yAda che, nAnapaNamAM tamane AvelA svapno tame bahu ja savistArathI kahetAM hatAM. ane te kahetAM koIvAra gabharAtA hatAM to koIvAra khuza thatAM hatAM. paNa mArI pratikriyA na joI tamane gusso Avato, ke mane kema kazuM ja thatuM nathI. paNa have samajAya che ne ke, jAgRta avasthAmAM svapnonI bhAvanAonI zI kiMmata hoya che ? tattvono abhyAsa karI AvI ja jAgRta avasthA Ave che. te kAraNe je vAtamAM sukha ja nathI te vAtamAMthI sukhabuddhi alopa thAya to temAM zuM bagaDayuM ? ane ApaNe jemAM sukha mAnIye te sukha paNa kayAM ciMtArahita Tension free che? are! mAruM A aizvarya TakI raheze? mArA priya sagAsaMbaMdhI mane choDI to nahIM jAya ? mane lAMbu AyuSa to maLaze ne? huM ane mArA kuTuMbIjana nirogI rahIzuM ke nahIM ? eka-be ke aneka ciMtA. alI, samAjanA aneka staromAthI aneka vyaktio mArI pAse Ave che. garIbathI paisAdAra sudhI, bALakothI te vRddho sudhI, teonuM du:kha kevaLa bImArI sudhI maryAdita nathI hotuM. phemilI DaoNkaTarane nAte pAsenA sagAone paNa na jaNAve tevA duHkho te loko mArI pAse AvI chatA kare che. bahArathI sAdA ane sukhI jaNAtA A mANaso jyAre potAnAM duHkho prakaTa kare che, tyAre teo mane antarmukha banAve che. te duHkhonA kAraNo ane tenA upAyo te banne ApaNane tattvajJAnamAM ja jaDe che. tattvajJAnanI samaja ane mahAnatA tyAre vadhu prakarSathI jaNAya che. tattvAbhAsathI mANasa dharmAdha athavA dharmalo thAya che evI samajaNa paNa bhUlabharelI che. satya zuM che, asatya zuM che te samajAvI asatya matonuM nyAyapUrvaka khaMDana karI, satya diMgabara jaina dharma eTale kevaLI praNita upadeza ja satya zA mATe che tenuM pratipAdana aneka graMthomAM karyuM che, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvAbhyAsano mahimA dAkhalA tarIke mokSamArgaprakAzaka, ratnakadaMDa zrAvakAcAra, rAjavArtika, syAdvAda maMjirI evA aneka graMtho. 17 koI kahe che bhAI amane badhAM dharmo ekasarakhA ja che. 1) ame badhAnuM tattvajJAna vAMcIe 2) badhA devone namaskAra karIe chIe 4 3) duniyAnA badhA sAdhuone namaskAra karavA NamokAra maMtramAM ja nathI kahyuM ke ? teno javAba 1) badhA tattvajJAna vAMcavAmAM kAMI vAMdho nathI. kAraNa upara je graMthonA nAmo ApyA che te te graMthakartAoe badhAM darzanono (badhA tattavajJAnono tulanAtmaka abhyAsa karyo hato. ApaNe sAMbhaLyuM paNa nathI, evA aneka dharmonA nAmo ane temanA tattvajJAnanA jhINavaTabharyA varNano te graMthomAM karavAmAM AvyAM che. taduparAMta badhAM dharmono abhyAsa karI pachI jaina darzana ja kema zreSTha che te AdhArasahita batAvavAmAM AvyuM che. Avo nirNaya karavA puratuM lAMbu AyuSya ApaNane darekane maLaze ja evuM nathI. 2) badhAM devone (devatAone-kudevone-adevone) namaskAra karavAvALI vyakti parIkSApradhAna hoi zake ja nahIM. sAmAnya mATaluM kharIdavA ApaNe Takoro pADIne laie chIe paNa bhagavAna bAbata mAtra te deva che ke nahIM teno vicAra karyA vagara 'paththara teTalAM pUje deva' karI sASTAMga namaskAra karIe chIe. sAcA-khoTAno nirNaya karyA vagara badhAne eka ja mApadaMDathI mApIe ane badhAne samAna samajIe. tene ja vinayamithyAtva kahevAmAM AvyuM che. ApaNe A bAbato lokarUDhI mujaba ane bIjA dharmIo taraphathI satata paDelA saMskArane kAraNe vicAryA vagara karatA hoie. ane vicAra karavAvALAone junavANI vicAravALA samajIe ane potAne sarvadharmasamabhAva hovAno dAvo karIe. sAcI rIte samabhAva eTale sAmyabhAva, eTale 'nA rAga - nA dveSa' paNa je badhA deva-devatAone namana kare che te rAgavaza thaIne ja kare che ne ? Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 18 sarvadharmasamabhAva' no sAco artha mane gaI parama divase zAstrasvAdhyAya karatA eka zAstramAM jaDayo. AtmAmAM anaMtaguNa-anaMtadharma (zakti) che. ekAda dharmane mukhya gaNI vicAra karatAM rAga utpanna thAya che ane sarva dhamAM pratye samatAbhAva rAkhI bhedono paNa abhAva karI anaMta dharmAtmaka evA abheda piMDa' para dRSTi kendrita karatAM zuddhAtmAno anubhava thAya che. e ja kharo sarvadharmasamabhAva. 3) mokAra maMtramAM Namo loe savva sAhUNa' no artha jagatanA badhA sAdhuone namaskAra' evuM je kahevAmAM AvyuM che tyAM sAdhu eTale digaMbara jaina muni AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e badhAne paNa phakata sAdhu' zabdothI saMbodhyA che. dA.ta. "sAhU lAguttamA "sAhu maMgala' vigere vigere. sAdA NamokAra maMtranI lITIomAMthI arthano anartha kADhI zakIe to zAstro vAMcI ApaNe zuM karIzuM? "zAstrono abhyAsa karavAnI rIta' viSe ApaNe AgaLanA patramAM vicAra karIzuM. koI kaheze ke tame joIe teTalo svAdhyAya karo, amArA taraphathI banaze eTalI madada ame karIzuM. paNa amane temAM ghasaDI jazo nahIM. ema kahIzuM to koI ja jJAna eka peDhIthI bIjI peDhIne maLaze nahIM Aje aDhIthI traNa varSanA bALakane nizALamAM dAkhala kare che, praveza mATe keTalAka vAlIo keTale ThekANe vIsathI paccIsa hajAra rUpiyAnuM Donezana paNa Ape ane praveza maLyAM bAda nirAMta thaI ema mAne che. zarUAtamAM bALako raDAreDa karI muke che. topaNa vAlIo bALakone zAMtIthI raDatAM mukI pAchA phare che. tenuM kAraNa ke temane khabara che ke zikSaNa vagara chUTako ja nathI, mAna pratiSThA kaMI ja nathI. tattvajJAnanI jANakArI, garaja ane mahAbhya amane mAtApitAne ja na hoya to tamane bALakone ame zI rIte ApazuM? temAM vaLI Aje ghaNAM bALako aMgrejI mAdhyamamAM bhaNe che, ane teo paNa A tattvajJAnathI vaMcita Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvAbhyAsano mahimA rahe che. te kAraNe amArI mA bApanI javAbadArI ghaNI vadhI che. amAruM kartavya che ke jinavANInI amola muDI temane maLavI joIe. aMgrejI bhASAmAM paNa jaina tattvajJAna bhASAMtara rUpe upalabdha che. e aMgrejI miDiyamanA bALakonuM bhAgya ja che ke nahIM ? ApaNo pahelo patra vAMcI rezmA bolI, "mAsI, keTalAMka zabdo agharA lAge che paNa 3-4 vAra vAMcyAM. AtmA ane zarIra viSe mArA vicAro judA ja hatAM, paNa vastusthiti judI ja che ema have samAyuM. alI, laukika jIvanamAM ApaNe ghaNAM viSayonuM jJAna saMpAdana karatAM hoIe chIe. rInA tArA sasarAno-zazIkAntabhAIno dAkhalo le ne. judAjudA viSayonuM emanuM vAMcana ane UMDo abhyAsa vakhANavA jevo che, vividha kSetronA atyAdhunika TekanolojI, meDIkala sAyansa, Ayurveda, phIlma TekanolojI ane bIjA ghaNAM viSayonI teo keTalIka mAhitI Ape che. jaina tattvajJAna jANavA viSe temanI jijJAsA paNa vakhANavA jevI che. Avo Open Mindedness hoya to koIpaNa viSaya samajIne tenA yogyaayogyatAno nirNaya paNa karAze. AcArya amRtacaMdra paNa potAnA AtmakhyAti' granthamAM kahyuM che "ya kathafpamRtvA tava datrI san' eTale 'bhAI game te karI tattvAbhAsa viSe kutuhala-jijJAsA kara." Aje ATaluM ja ghaNuM, pharI maLIzuM AgaLanA patramAM. e ja tamArI bA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya patrAMka 4 15 ogasTa 1993 jaina zAstronI artha karavAnI paddhati priya sau. rInA ane monA, ghaNAM ghaNAM AziSa. patranI tame AturatAthI vATa juo cho te jANI sAruM lAgyuM. patro sAcavI rAkho cho te sArI vAta che. kAraNa pharI pharI vAMcavAthI temAno marma vadhu ne vadhu samajAze. zarUAtamAM ghaNAM navA zabdo vAMcI kadAca guMcavADAmAM paDI javA jevuM thaze, paNa pharI pharI vAMcana karavAthI te zabdo dhyAnamAM raheze, ApaNe TI.vI. sirIyala joIe tyAre pahelAM 2-3 episoDa (bhAga) joyA pachI ja pAtronI oLakhANa thavA mAMDe che, che ke nahIM ? ApaNe badhAne ja tattvAbhyAsanI cokakasa AvazyakatA che; te ApaNe pAchalA patramAM joyuM. paNa tattvAbhyAsa eTale cokakasa zuM karavuM evo AgaLano prazna tarata ja AMkho sAme ubho rahe che. kAraNa jaina zAstro-graMtho to keTalAya che. potAnI rIte svayaM vAcatAM kaMI samaja paDatI nathI. jaina zAstronuM nahIM, paNa pratyeka viSayanuM ema ja che. meDikala, eMjInIyarIMganA pustako bajAramAM upalabdha hoya to paNa te te kolejamAM praveza meLavI, tyAM abhyAsa karIne ja vidyArthI DokaTara ke eMjIniyara bane che. dareka viSayanuM jJAna te te viSayanA khAsa jANakAra pAsethI ja levuM joIe. jaina zAstrono artha kADhavo te AtmajJAnI gurUnuM kAma che. jemaNe vItarAgatA pragaTa karI che teo ja zAstronA zabdono marma jANe che ane teo ja temAM rahelo artha kADhI zake che. zAstromAM rahelo artha eTale Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zAstronI artha karavAnI paddhati mAtra zabdArtha nathI paNa bIjI ghaNI rIto che. te AvA-zabdArtha (gAthArtha), bhAvArtha, AgamArtha, jayArtha, matArtha. sIdhuM sAduM udAharaNa ApuM. ekAda abudha chokarIne kahIe ke je A dUdha che ne, temAM ghI che. te juduM pADa jouM te chokarI eka to guMcavADAmAM paDI jaze, nahIM to AjakAlanA hoziyAra chokarAnI jema kaheze, bA tamane kAMI ja samajAtuM nathI. juo tamane dudhamAM ghI kayAM dekhAvA mAMDyuM ? tene badale gharanI koI jANakAra strI, jene dUdhamAMthI ghI kevI rIte banAvavuM tenI khabara che ane haMmezA tene ghI kADhavAnI Teva che, te dudhamAMthI ghI kADhavAnI rIta-vidhI kahI zakaze. zabdArtha : gAthAno (zlokano) athavA vAkayano zabdaza: artha kADhavo tene zabdArtha kahevAya che. mAtra zabdArtha kADhavAthI temAM rahelo bhAva samajAze ja evuM nathI. dA.ta. nAnA bALako sinemAnA gAyano gaNagaNe che "mujhe pyAra ho gayA' paraMtu teno bhAva bilakula temane samajAto nathI. zAstromAM rahela marma jANavA mATe zabdArtha sAthe bhAvArtha jANavo jarUrI che. bhAvArtha : zabdono marma samajAvI kahevAvALo te bhAvArtha. saMskRtaprAkRtano prakhara paMDita che mATe bhAvArtha kADhI zakaze ema nathI. zabdonA artha sAthe tenI pAchaLa rahelo bhAva (Azaya) samAvo joIe. jema ke koI chokaro nizALamAM gApacI mArI, pUchayAM vagara sinemA joI Ave to gussAmAM tenI mA tene kaheze, "bahu sAruM karyuM ! jA pAcho bIjA zomAM jaI basa !' mAnA bolavAno Azaya samajAya to tene potAnI bhUla samajAze ane phakata zabdArtha jANanAro haze to tene thaze ke mA potAnA vakhANa kare che ane te pAcho sinemA jevA jaze. AgamArtha : jinAgama eTale saMpUrNa jaina Agama-zAstra. tenA cAra anuyogomAM vibhAjana karAya che. viziSTa kathana adhyAtmamAMthI che, AcAra graMthomAMthI che, karaNAjyogamAMthI che ke prathamAnuyogomAMthI che, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya te joI tadanusAra teno artha jANavo ane te kathanano hetu samajI levo Avazyaka che. A jANIe nahIM to jinavANInA ja be bhinna bhinna kathanomAM virodha dekhAvAnI zakyatA che. yArtha: naya eTale samyapha zrutajJAnano aMza. vastune ghaNI apekSAe jANI zakAya che. te apekSAe artha samajI levo, tene yArtha kahevAya che. dA.ta. ApaNe ghInI baraNI' ema kahIe to "ghI je baraNImAM che te', ema saMyoganI apekSAe kAcanI baraNIne ghInI baraNI kahI che ema samajavuM joIe. ApaNe patra kra. 1 mAM joyuM hatuM ke zarIrasahita jIvane paNa A manuSya jIva, A tiryaMca jIva ema kahevAya che. hamaNA jIvanI kaI avasthA che, te avasthAnA kayA kayA guNadharmo che e apekSA sahita kathana karavuM eka nayanuM kAma che, to zuddha jIvasvarUpanuM varNana karavuM te bIjA nayanuM kAma che. koI eka apekSAe ne kathaMcita athavA 'syA A zabdo vAparavAmAM Ave che. jaina zAstromAnA kathano siddhAnta te syAt kathana = cAtu vAda = syAdvAda che. jinavANInuM svarUpa syAdvAdamathI vANI' ema paNa kahyuM che. zAstromAM pratyeka kathana sAthe svAtuM eTale apekSA kathana kareluM ja hoya ema nathI. kayA ThekANe kaMI apekSA vAparI kathana kareluM che te jANavuM ghaNuM mahatvanuM che. "nayacakra' te moTo viSaya che. be cAra nAmo lakhuM chuM. teno artha kaMI hamaNA ja kahIza nahIM. AgaLa kayAreka zikhazo te mATe utsukatA vadhe eTale lakhuM chuM. jema ke samayasAra nAmanA graMthamAM nizcayanaya ane vyavahAranayanA kathana jovA maLaze, tyAre pravacanasAragraMthamAM dravyArthikanaya, paryAyArthikanayanA kathana jovA maLaze. matArtha : zAstronuM kathana-sarvajJa-vItarAgIoe karelAM kathana ja satya che, te mATe ghaNAM tarka, nyAya ApelAM hoya che. ekAda bloka be lITIno ja hoya paraMtu temAMno pratyeka zabda anya matonA (anya darzanonA) khaMDana karavAvALo hoya che. jaina zAstro sarvajJa kathita che, gaNadharoe teonI dvAdazAMgamAM racanA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zAstronI artha karavAnI paddhati karI. aneka AcAryonI paraMparAthI te cAlatI AvI che. AtmajJa (AtmAnubhavI) vItarAgI digaMbara jaina munioe te lakhyA che. kevaLa uparanI peDhI taraphathI AgaLanI peDhI tarapha Pass on karelI nathI. paNa pote AtmAnubhavathI te vANInI pratIti karI ziSyone upadeza Apelo saMpUrNa jaina AgamonA cAra vibhAgomAM vargIkaraNa karAya che. te vargIkaraNa te te graMthomAM je viSaya kahyo che, jenuM varNana che tadanusAra che. te rItane anuyoga ema kahevAya che. prathamAnuyoga, caraNAnuyoga, karaNAnuyoga, dravyAnuyoga evA cAra anuyogo che. prathamAnuyoga : jIvone dharmapratye rUci thAya e hetuthI vArtArUpe tIrthakara, cakravartI vigerenA caritrarUpe je graMtha che, temAM vArtAnA mAdhyamathI tattvajJAnano upadeza ApavAmAM Ave che tene prathamAnuyoga kahe che. zarUAtamAM jIvane puNyanuM ane te dvArA prApta thanAra sAmagrInuM AkarSaNa thavA mAMDe che. te anusAra puNyanuM mahAbhya samajAvI jIvone te sata dharma tarapha vALavAmAM Ave che. nAnA bALakone piparamIMTa-cokaleTa ApI nizALe javA mATe teonuM mana vALavAmAM Ave - te pramANe ja A che. NamokAra maMtranuM mahAbhya samajAvI devadarzana, NamokAra maMtra, pUjA, svAdhyAya tarapha jIvone vALavAmAM Ave che, AvA jIvone pachI arihaMta siddhonuM svarUpa, teoe ciMdhelo mArga-upadezanI jANa karAya che. NamokAra maMtranA mahAbhya viSe eka vAta yAda AvI. tame beu vArtAghelI cho mATe kahuM chuM. prA. zivAjIrAva bhosale (auraMgAbAda vidyApIThanA kulagurU)nI A vArtA temanA svamukhe 1984 mAM sAMbhaLI hatI. temanA gAma phalaTaNamAM, eka strI viMchI DaMkhanuM jhera maMtra bolIne utAratI. nAnapaNamAM A vAta temanA mana para prabhAva pADatI. thoDA moTA thayAM tyAre temane te bAIne puchatAM NamokAra maMtra bolI jhera utAre che ema jANyuM. NamokAra maMtrano ATalo prabhAva, to jaina tattvajJAnanuM kevuM haze? Avo vicAra karI temaNe jaina tattvajJAnano UMDo abhyAsa karyo. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya prathamAnuyoganI kathAo dvArA ApaNA para yogya saMskAra paDe che. ApaNI AjubAjunI lokarUDhIono, ApaNe je vArtAo vAMcIe teno, TI.vI. joIe teno, gAyano sAMbhaLIe teno e badhAno ekasarakho prabhAva ApaNA para paDato hoya che. te bAbatanA vicAro jANe ajANe ApaNAM manamAM ghoLAyA kare che. tattvAbhyAsathI mana thoDuM ghaNuM ciMtana tarapha vaLe che. koIne purANanI keTalIka kathAo asaMbhava lAge che. koI vaLI mazkarI paNa kare che. paNa AjanA vijJAnayugamAM azakya vAto saheje zakaya thavA mAMDI che. to pahelAMnA samayamAM te zakya na hatI ema kema manAya ? pahelAnA samayamAM maMtranA sAmarthyanI jANakArI hatI, Aje taMtronuM (tAMtrikajJAna), mATe vaijJAnika abhyAsAtmaka dRSTikoNathI tenI sAme jovAnuM raheze. koIpaNa anuyoga vAMco. cAre anuyogono sAra che vItarAgatA te vItarAgatA te graMthamAMthI kADhI zakAya - samajAI jAya to ja te anuyoganuM vAMcana saphaLa thayuM ema kahevAya. prathamAnuyoga vArtAo mATe nahIM, paNa vItarAgatA prApta karavA mATe ja che. tIrthakaronuM caritra vAMcatAM, eka bALaka AtmajJAnI muni, arahaMta ane siddha kevI rIte bane che tenuM varNana che. ekAda jIvanA aneka bhavonuM varNana vAMcI dhyAnamAM Ave che ke manuSya paryAya jevaDo ja huM nathI, cakravartI - sauthI vadhAre saMpattivALA ane vaibhavonA svAmI - paNa te saMpattino tyAga karI muni banI mokSa prApta karI le che. tethI saMpattimAM ane adhikAramAM sukha nathI e ja siddha thAya caraNAnuyoga : AcaraNa viSenA A graMthomAM zarUAtamAM samyaphadarzananuM mahAbhya-samyaphadarzananuM svarUpa-batAvI samyadarzanapUrvaka ja vrata ane tapa kevAM hoya che tenuM varNana hoya che. samyakrarzana to zarUAta che. teno AgaLano mArga kevo kevo hoya che te bAhaya AcaraNo dvArA varNavyuM hoya che. aMtaraMga vItarAgatA ane te vItarAgatAne anurUpa bAhya Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zAstronI artha karavAnI paddhati AcaraNano sumeLa hoya che. tene mokSamArgano sahacara kahyo che. jemane tattvajJAna jANavuM che evA jIvone paNa sadAcAra yukata jIvana hovuM ghaNuM ja Avazyaka che. nahIM to tattvajJAna sAMbhaLI zAMta thavAne badale jemano krodhAgni bhaDakI UThe evA paNa loko jovAM maLe che. tamane anubhava che ja ke ukaLatA telamAM pANInuM eka TIpuM paDe to taDa taDa avAja AvI Aga lAgavAno saMbhava rahe che, paNa bhajIyA taLAIne bahAra Ave che. tIvrakaSAyI jIvono paNa jinavANI sAMbhaLI virodha bhaDakI UThe. potAnA kalyANanI vArtA sAMbhaLI jemane krodha Ave che teonuM kalyANa thavuM haju dUra che ema ja kahevuM paDaze. dhArmika abhyAsa eTale dharmAMdhatA nahIM. laukika sajjanatA ane nItimattA na hoya to zAstrAbhyAsa karIne paNa svacchaMdatAnuM ja poSaNa thAya. A upadeza-saMskAra tamane mA-bApa, dAdA-dAdI, nizALanA gurUjana taraphathI maLelo ja che. te to dareka mA-bApanuM kartavya ja che. kahyuM ja che ke 25 mAtA vairI pitA zatru yena bAlo na pAThitAH / na zobhate sabhAmadhye haMsamadhye bako yathA // karaNAnuyoga : karaNa eTale gaNitanuM sUtra. jIvanA aneka prakAranA bhAva, zarIrAdinI apekSAe jIvonuM varNana, guNasthAna, mArgaNA, karma viSe savistAra varNana, trilokanI racanA vigere aneka bAbato viSe sUkSma varNana ane temanI saMkhyA, gaNatarI vigere A anuyogamAM kahI che. tenA gaNitanA sUtro, judIjudI saMkhyA, saMkhyAtIta evI asaMkhyAta ane anaMtanI gaNatarI-mApa ane temAM paNa aneka bheda. ApaNA gaNitamAM mAtra Infinite kahIe eTale puruM. paNa te Infinite mAM paNa palya, sAgara, sUcyuMgula, ghanAMgula, jagatapratara, loka vigere mAponuM varNana vAMcIe ke buddhi bahera mArI jAya. ghaNo ja interesting subject che. buddhine to paDakAra pheMke ja che, te mujaba anekavidha bAbatonuM jJAna paNa thAya che. ane kharUM kahuM ke, A graMtho vAMcavAnI zarUAta karIe to kevaLajJAnanI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya eTale sarvajJatAnA svarUpanI tathA tenA agAdhatAnI jANa thavAM mAMDe che. aneka prakAranAM jIvo, lakSyAvadhI yonI, kAlagaNatarI, pariNAmanI vicitratA vigere joyAM bAda saMsArasAgaranI UMDANanI samaja paDe che. prApta manuSyaparyAya keTalI TuMkI che ane teno upayoga karI, jinavarakathita mArganI oLakhANa ane prApti karI levI te ja ekameva upAya che tenI Dagale ne pagale jANa thAya che. 4 A anuyoga vAMcavAthI jJAnamAM Umero thAya, buddhi paNa tIkSNa bane che, upayoga sUkSma bane che, sarvajJanI pratIti thAya che. 26 dravyAnuyoga : Ane paramAgama athavA adhyAtmazAstra kahevAmAM Ave che. temAM AtmAnubhUti prApta karavAM AtmAnuM varNana, bIjA dravyothI bhinnapaNuM, bhedajJAna, Atmika zaktionuM varNana che. dravya guNa paryAyanuM svarUpa samajAvI tenA bheda-prabheda kahI samajAvI pachI abheda evAM AtmAviSenuM varNana ane tene jANavAno mArga kahyo che. jinavANInI agAdhatA joIne A abhyAsa mArAthI kema thaze? ema lAgavuM na joIe, kAraNa ke jinavANImAM to zuddhAtmAnuM varNana ane te zuddhAtmAne jANI levAno mArga kahyo che ane A zuddhAtmA bIjo trIjo koI nathI huM pote ja chuM ema darekane lAgavuM joIe. mArI abhinaMdananI sabhA cAlu rahe to aneka vakatAoe karelI mArI stuti mane priya ja lAgaze, kaMTALo nahIM Ave, tevuM ja A zAstronI bAbatamAM paNa lAgavuM joie. A zAstro vAMcavAnI zarUAta cokakasa kayAMthI ane kevI rIte karavI te ApaNe AgaLanAM patramAM joIzuM e ja tamArI bA. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvanuM svarUpa patrAMka 5 2 okaTobara 1993 vizvanuM svarUpa priya sau. rInA ane monA, ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, paryuSaNa nimitte auraMgAbAda jaI AvyA bAda Aje ja lakhavAnI zarUAta karuM chuM. ApaNA patrone sAro pratisAda maLe che. auraMgAbAdavALA sau. phurasule tyAMnI mahilAo sAthe sAmuhika svAdhyAya kare che. temaNe kahyuM, 'tamAro patra-sAcA devanuM svarUpa amane svAdhyAya mATe ghaNuM ja upayogI jaNAyuM. tamArA patro ane sAmuhika rIte vAMcIe chIe. ane AvI paNa mAtA hoya che tenI navAI lAge che.' kurlAvALA ramezakAkA (R.K. Shah) bolyA, "nAnapaNamAM graMthonI pavitratAne kAraNe ane bIjA ghaNA baMdhanone lIdhe amAro ane zAstrono saMbaMdha dUra ja rahyo, have mokSamArgaprakAzaka, ratnakaraMDazrAvakAcAra zodhI vAMcavA lau chuM ane samajAtA nathI eTale pAchAM mukI dauM chuM. paNa tamArA patro bahu upayogI nIvaDayAM. sahelI bhASAno A prayoga sAro che." ghaNI ja spaSTavakatA evI vyakti pAsethI maLela A prazaMsAtmaka AzIrvAda che ema huM mAnuM chuM. hajI sudhI ApaNe zAstrAbhyAsa karavA viSenI phakata zarUAta ja karI che. zAstrono abhyAsa-vAMcana-zravaNa karavA mATe haju thoDI vadhu jANakArI ane pAribhASika zabdo ApaNe jANI levA paDaze. ApaNI tijorImAM ghaNo mAla-saMpatti che paNa cAvI nathI evI ApaNI sthiti che. zAstrabhaMDAra che paNa tene samajavA mATe temAMnA zabdono artha-marma jANIe nahIM to paradezamAM ajANI bhASA sAMbhaLatAM je sthiti thAya Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya tevI ja ApaNI thaze. tene samajavA mATe paMDita gopAladAsajI baraiyAe jaina siddhAnta pravezikA lakhI che. gaI sadImAM thaI gayelAM te eka mahAna vidvAna paMDita. prazna-uttararUpe zabdonI vyAkhyAo temaNe ApI che. prathama vizvano artha zuM te praznathI zarUAta karI che. vizva eTale jagata, jaga, brahmAMDa, loka, duniyA - je je che te badhuM. ApaNe Universe eTale pRthvI, caMdra, sUrya, tArA, graho ane aMtarALanI Itara badhI vAto evo artha karIe chIe. paNa vizva zabdano artha bahu vyApaka che. tenI paribhASA che - 'dravyonAM samUhane vizva kahe che.' jema samAja te koI vastu nathI. lokonA samUhane, samudAyane samAja kahe che; tevI rIte vizva te dravyono samUha. te samUha kevAM prakArano che te ApaNe AgaLa joIzuM. 28 e dravyonuM jAti apekSAe vargIkaraNa karatAM cha che. ane kula saMkhyAnI apekSAe anaMta che. temanAM nAmo- jIvadravya, pudgaladravya, dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya, ane kALadravya. tenI saMkhyA joIe to jIva anaMta che, pudgala anaMtAnaMta che (anaMta x anaMta), dharmadravya eka, adharmadravya eka, AkAza dravya eka ane kALadravya asaMkhyAta (lokapramANa) che. svAmI kArtikeyAnuprekSAnA 'lokAnuprekSA' bhAgamAM vizvanuM ane dravyonuM svarUpa kahayuM che. mahAna AcArya svAmI kArtikeya paNa lakhe che ke te sarvajJoe kahela svarUpa che. koIpaNa graMtha juo, koIpaNa AcArya ema kahetA nathI ke ema huM kahuM chuM. je je vastunuM svarUpa sarvajJanA jJAnamAM AvyuM ane teoe je kathana karyuM te ja aneka AcAryoe lakhI rAkhyuM che. meDikala athavA sAyansanI koipaNa zAkhA viSe juo. ekAda bAbatanI sarakhI cokakasa jANa na hoya to zAstrajJo tenA para alaga alaga Theories lakhe che. zakayatA mUke che. sarvakajJathita Agamo te 'Theory' nathI paNa Fact che - A vastusthiti che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 vizvanuM svarUpa prathama lokAkAzanuM svarUpa kahyuM che ke AkAza dravya che, teno kSetra vistAra anaMta che. jeno cheDo ja nathI evuM anaMta-anaMta AkAza che. te AkAzadravyanI vaccovaca loka che. badhAM dravyo - chae cha dravyojemAM bhegAM thayAM che te chae dravyonA samUhane loka ema kahevAya che. te lokane-vizvane koIe utpanna karyuM nathI, koIe dhAraNa karyuM nathI ane teno rakSaNakartA paNa koI nathI (kArtikeyAnuprekSA gAthA -115) Ano bhAvArtha ema thAya che ke anyamatanI kalpanA pramANe jagatanI racanA brahmA kare che, zaMkara saMhAra kare che, viSNu rakSaNa kare che, zepa nAge tene dhAraNa karyuM che (AdhAra Apyo che) pralaya sAthe ja badhuM zUnya thaI jAya che ne brahmAnI ja sattA rahI jAya che ane temAMthI sRSTInI utpatti thAya che - A badhu kalpita che. te badhAno niSedha A sUtradrArA karyo che. pAchalA patramAM ApaNe joyuM hatuM ke "matArtha karavuM eTale khoTAM matonuM khaMDana karavuM te A zloka dvArA karyuM che. lokanuM svarUpa AgaLa kahe che ke jIvAdi cha dravyo che temano paraspara ekakSetrAvagAharUpa praveza eTale 'milAparUpa avasthAna' (haLImaLIne rahevuM) tene loka kahe che. cha dravyono samudAya loka che. A dravyo nityakAyama rahevAvALA che mATe loka paNa nitya che - anAdi-anaMta che. upara "ekakSetrAvagAha saMbaMdha' evo zabda Avyo che. teno artha eka ja kSetra vyApavuM eTale sattA bhinna bhinna hovAM chatAM eka ja jagyAmAM aneka vastuo rahe. badhAM dravyo eka bIjAne avagAhana kare che, ekabIjAmAM samAI jAya che. jema eka ghanaphUTa kAMcano TukaDo che temAMthI prakAza paNa pasAra thAya che. eTale ke eka ghanaphUTa jagyAmAM (Space mAM) kAca che te ja jagyAmAM prakAza paNa che. samaje ke eka oraDImAM eka pILo divo pragaTAvyo, teno prakAza te oraDImAM phelAyo. te ja oraDImAM bIjo bhUro divo pragaTAvIe to teno paNa prakAza te oraDImAM badhe phelAze-vyApaze. bhUrA ane pILA prakAze bannee ekabIjAne avagAhana ApyuM kahevAya. te ja pramANe bIje Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya eka sahelo prayoga karI juo. eka pyAlo chalochala bharI pANI lo. temAM vadhAre pANI reDo to DhoLAze paNa temAM eka pyAlo bharI rAkha nAkho topaNa te temAM samAI jaze. temAM ja aneka pino (TAMkaNIo) khoso te paNa temAM besI jaze. rAkha ane pANIe ekabIjAne avagAhana ApyuM, jagyA ApI-samAvI lIdhuM. te pramANe badhAM chae dravyo ekabIjAne avagAhana Ape che. je AkAzamAM (Space mAM) dharmadravya che, temAM ja adharmadravya che. temAM ja asaMkhya kALadravyo che, temAM ja anaMta jIvadravyo che ane temAM ja anaMtAnaMta puddagala dravyo che. koIpaNa dravya potAne mATe svataMtra jagyAnI mAgaNI karatuM nathI. badhAM dravyo ekakSetrAvagAhI hovAM chatAM dareka dravya svataMtra che, darekanuM astitva bhinna bhinna che. dareka dravyanA potapotAnA guNadharmo kAyama che. eka jIvadravya bIjA jIvadravyone avagAhana Ape che, eka pudgala paramANu paNa anaMta paramANuone (teTalI ja jagyAmAM) avagAhana Ape che ema zA uparathI kayuM che ? eka ja siddhazilA para anaMta siddho birAjamAna che, teonuM darekanuM astitva-sattA bhinna bhinna che. nigodanA eka ja zarIramAM anaMta jIvo rahe che to paNa pratyeka jIvanuM astitva bhinna bhinna che. enA parathI ema siddha thAya che ke jIvadravya ekabIjAne avagAhana Ape che. 30 anAdikALathI A chae dravyo bhegA hovAM chatAM cha nA sAta dravyo thayAM nathI ke badhAnuM maLI bheguM eka dravya thayuM nathI, jIvadravyo pudgalarUpe thayAM nathI, ke pudgala dravya jIvadravyarUpa thayo nathI. mATe pRthvI, pANI, teja vAyu vigerenA saMyogathI jIvanI utpatti thAya che evI mAnyatA bhUla bharelI che ema siddha thAya che. badhA ja dravyo ekabIjAne avagAhana Ape che chatAM paNa avagAhana zakti te AkAzadravyano vizeSaguNa kahyo che. kAraNa AkAza dravya sauthI moTo che ane temAM bIjA badhAM dravyo samAyA che. AkAzadravya eka saMpUrNa akhaMDa dravya che. tenAM je bhAgamAM bIjA pAMce dravyo samAvyA che tene Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 | vizvanuM svarUpa lokAkAza kahe che ane bAkI kevaLa je AkAza dravya che tene alokAkAza pratyeka dravyano vistAra kevaDo moTo che arthAta pratyeka dravya keTaluM kSetra vyApe che, te batAvavA mATe pradeza' eka mApa che. saMkSepamAM tene Smallest unit of Space or Area ema kahI zakAya. pratyeka dravya keTaluM kSetra vyApe che te darzAvavA te keTalAM pradeza che te kahevAmAM Ave che. pugala paramANuM sauthI nAnuM jeno bIjo bhAga karI zakAya nahIM evuM dravya che. tene keTalI jagyA joIe ? to eka pradeza; mATe pudgalane ekapradezI paNa kahevAmAM Ave che. have te pradezanuM mApa laI cha dravyo keTalAM kSetramAM vyApe eTale ke keTalAM pradeza che te ApaNe joIe. AkAzadravya sauthI moTuM eTale anaMtapradeza che. lokAkAza asaMkhyAta pradeza che. pratyeka jIva te asaMkhyAta pradeza che. chevadravyonA pradeza saMkocavistAra pAmI zake che. adhikAdhika vistAra lokAkAza jevaDo (kevalI samudraghAta) ane adhikAdhika saMkoca-sUkSmanigoda zarIra jevaDo. dharmadravya saMpUrNa lokAkAzabharIne phelAyeluM dravya che mATe te asaMkhyAta pradeza che. adharmadravya paNa saMpUrNa lokAkAzabharIne phelAyeluM che mATe te paNa asaMkhyAta pradeza che. kALadravya ekapradeza che. lokAkAzanA je asaMkhya pradeza che te pratyeka pradeza para eka eka kALadravya sthita che. zAstromAM tene ratnonA rAzInI upamA ApI che. - have je rahI gayuM che te pugala dravya. sAcI rIte pudgala paramANu te eka dravya che, ane te eka pradeza che. paNa mAtra pudgala paramANumAM ja evI zakti che ke be ke be thI vadhu ke anaMta pula bhegA maLI skaMdha thAya che ane tene paNa pagala' kahevAmAM Ave che. te apekSAe pudgalane ekapradezI, bahupradezI tema ja anaMtapradezI kahe che. 'pu eTale ekasAthe bAMdhavuM-baMdhAI javuM ane gala eTale vikharAI javuM. tenA nAma parathI ja tenI vizeSatA samajAya che. bIjI eka majA che. jeTalI jagyAmAM eka pugala paramANuM rahe che teTalI ja jagyAmAM anaMta pugala paramANu Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya samAI zake che. te kAraNathI ja to lokAkAzanA asaMkhyAta pradezomAM anaMtAnaMta pudgala dravyo samAI zake che. Three lokAkAzano AkAra to ApaNe badhAM jANIe chIe. paNa citramAM dorIe tevo te ekavaDo nathI paNa ghana che Dimentional che. ApaNe je AkRtithI paricita chIe, te to pUrvapazcima vistAra kevo che tenuM citra che. uMcAi 14 rAjU che. pUrva pazcima laMbAI - nIce 7 rAjU, vacce 1 rAjU, upara pharIthI pa rAjU ane sauthI Ama upara 1 rAjU. te ja mujaba dakSiNottara pahoLAI badhe 7 rAjU che. lokAkAzano vistAra 343 dhanarAjU che. have rAjUnuM mApa ahIM lakhavuM ucita nathI kAraNa ApaNo judo viSaya cAle che. 32 lokAkAzanA pratyeka pradeza para chae dravyonA pradezo ekabIjAmAM samAyAM che. juo ne, lokAkAzanA eka bhAgamAM AkAzadravya to te pote ja che, temAM ja jIvadravyonA pradezo che, temAM ja puddagala dravyo che, temAM ja dharmadravyonA pradezo, adharmadravyonA pradezo ane kALadravyonA pradezo che. A cha dravyomA phakata jIvadravya ja jANI zake che-temAM jJAna che, tene cetanadravya paNa kahevAya che. tene bAda karatAM bAkInA pAMce dravyo ajIva che. acetana che jaDa che. teomAM jANavAnI zakti nathI. jIvomAM evo guNa (jJAnaguNa) che ke je potAne ane bIjAone-anyone jANI zake che. sarvajJanuM jJAna pUrNa vikasita hovAthI badhAM dravyo temanA jJAnamAM jaNAya che, jhaLake che. A cha dravyomAM eka pudgala ja dravya rUpI che. anya pAMca dravyo arUpI che. sparza, rasa, gaMdha, varNa te pudgala dravyanA vizeSa guNo che. te uparathI dhyAnamAM Ave che ke ApaNe je je joie chIe, sAMbhaLIe chIe, gaMdha pArakhIe, sparzathI oLakhIe-anubhavIe.-pAMce Indriyo Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvanuM svarUpa vaDe je je jANIe te badhA pudgala che, kAraNa pudgala ja mAtra rUpI che. jIvadravya, dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya, kALadravya to arUpI che. dIkarIo, tame kahezo ke vizvanuM A svarUpa jANavAnI mAthAkUTa amAre joItI nathI. mane paNa te mAnya che. kAraNa AjanI Busy Life mAM potAnA lAbhano vicAra karavo ja yogya ane DahApaNabharyuM che. mAno, ke bApadAdAnI moTI esTeTa che ane te 100 lokomAM vaheMcAya, to ApaNI najara ApaNAM hissAmAM ane ApaNI mAlikImAM keTalI saMpatti Ave te upara ja paDe che. te mujaba A vizvanuM svarUpa jANI temAM mAruM sthAna kayAM che, mAro vistAra (kSetra) keTalo moTo che, mArA adhikAramAM zuM zuM che, te dareka jaNe nizcita karavuM joIe. huM koNa chuM - to vizvamAM je anaMta jIvadravyo che temAMthI eka jIvadravya chuM. mArUM astitva kayAM che ? AkhA lokAkAzamAM ? nahi, to pachI kayAM che ? hAla A prApta zarIra che tyAM ja mArUM (jIvadravyanuM) astitva che. hamaNAM ApaNe joyuM ke A jIva dravyanA pradeza je kSetramAM phelAyelA che tyAM ja anaMta pudgaladravyo (karma, zarIra ItyAdi) che. tyAM AkAzadravya, dharmadravya, adharmadravya ane pudgaladravya paNa che. jIva, dharma, adharma, AkAza ane kALa arUpI hovAthI ApaNane dekhAtAM nathI, samajAtAM nathI. kevaLa pudgala ja dekhAya, anubhavAya che. tethI te ja huM evI saheje kalpanA Ave ane prApta zarIra ja huM chuM evI khoTI samaja ubhI thAya che. paM. daulatarAmajIe chahaDhALAmAM A jIvanI viparIta mAnyatA zuM che te kahyuM che. tana upajata apanI upaja jAna / tana nazata Apako nAza mAna / 33 juo huM, jIva anAdithI pudgalanA saMyogamAM che, paNa puddagalarUpa thayo nathI. potAnI bhUlathI teNe ema mAnyuM ane te kAraNe te duHkhI che. to pachI ApaNe karavuM zuM ? badhuM choDI devuM ? nA, ApaNo adhikAra zuM che te jovuM. ApaNe koNa ane ApaNe zuM karI zakIe tenI sau prathama Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya jANa karI levI. ApaNe jANI zakIe ane mAnyatA bhUlabharelI hoya to sudhArI zakIye. sau prathama ATaluM ja karavAnuM che. - monA thoDA samayamAM lagna karI tuM sAsare jaIza. zarUAtamAM navI vahune badhA kahe che, alI, rahevA de, kAma na kara. temAM eka rahasya che. kAma na karI T.V. jevA mATenI A navarAza nathI, paNa gharanA kAmo kaMI rIte karAya, sAsarAnI rIta - rItabhAta, rivAja kevAM che te dhyAnUrvaka jovAya zikhAya te mATe A Training Period che. kAmo to karavAnAM che. AkhI jIMdagI sudhI karavAnAM che. AgaLanI peDhIne paNa zikhavavAnAM che. te mATe ja tenuM jJAna pahelAM levuM joIe. te pramANe ja ApaNe dharma prakaTa karavAno che to te mATe tattvonuM jJAna pahelAM karI levAnuM che. bhUla bharelI mAnyatA tattvajJAnapUrvaka ThIka karavAnI che. vizvanuM svarUpa ApaNe atisaMkSepamAM joyuM. vadhuM AvatAM patramAM. - e ja tamArI bA. eka bAju samyaphadarzanano lAbha prApta thato haze ane bIjI bAjue trilokanuM rAja prApta thatuM haze to paNa trilokanA rAjanI prApti karatAM samyaphadarzanano lAbha zreSTha che. trilokanuM rAja maLIne paNa viziSTa nizcita kALe te javAnuM ja che ane samyaphadarzananI prApti thAya to avinAzI mokSasukhanI prApti thAya che. mATe trilokanA lAbha karatAM samyakatvano lAbha zreSTha che. zrI zivakoTI AcArya-bhagavatI ArAdhanA gAthA 746-747 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 patrAMka 6 dravyanuM svarUpa dravyanuM svarUpa priya sau. rInA ane monA ghaNAM ghaNAM zubhAzISa, dIkarIo ! dravya, guNa, paryAya badhAM siddhAMtono pAyo che. te samajyA vagara zAstromAM praveza ja karI zakAto nathI. sau prathama ApaNe tenI ja jANakArI meLavavAnI che. tenuM rojeroja vAMcana, abhyAsa karavo joIe. jene dravya, guNa, paryAya samajAyA tene koIpaNa zAstra vAMcI potAne yathArtha artha kADhatAM AvaDaze. 20 naveMbara 1993 vizvanuM svarUpa saMkSepamAM ApaNe gayA patramAM joyuM. jyAM jIvAdika badhAM dravyo jovAmAM Ave te loka. 'loka' dhAtu (zabda) jovuM-dekhAvuM te arthathI vAparavAmAM Ave che. te parathI ja avalokana zabda Avyo che. A badhAM dravyo nitya che. jeTalAM che teTalAM ja che. navA utpanna paNa thatAM nathI ane jeTalAM che teono nAza paNa thato nathI. e dravyonI utpatti nathI, Adi nathI, mATe ja te anAdi che ane temano aMta paNa nathI. nAza nathI - aMta nathI mATe ja te anaMta che. badhAM dravyo anAdi anaMta hovAthI temanA samUhathI baneluM A vizva paNa anAdi anaMta che. A jANavAthI ApaNane moTo phAyado thAya che. A jagatano aMta thaze, pRthvI amuka karoDa varSo pachI nAza pAmaze vigere vAto sAMbhaLIe eTale ApaNane bIka lAgyAM kare che. are, huM paNa marI jaIza, mAro nAza thaze tevI ciMtAmAM ghaNIvAra moDI rAtrI sudhI jAgatA rahIe chIe.vizvanuM svarUpa jANyA pachI A badhI ciMtA maTI jAya che. juone, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya vizva eTale zuM te eka ja prazna ane teno javAba ApaNe joI gayA chIe; kevaLa ATaluM jANIne ja ApaNane moTo phAyado thayo che. huM eka anAdi anaMta jIva dravya chuM ane mAro kayAreya nAza nahIM thAya eTaluM jANavAthI ja keTalI zAMtIno anubhava thAya che. mAro koI rakSaNakartA nathI tema ja saMhArakartA paNa nathI eTalI jANa thatAM ja badhI hIna-dInapaNAnI vRttIno aMta AvI jAya che. vizvanuM svarUpa sarvajJoe pote jANyuM ane tenuM kathana karyuM. te kathana te zAstro vaDe ApaNe jANyuM. eno artha je sarvajJoe pratyakSa jANyuM, te ApaNe parokSa paNe jANyuM. arthAta ApaNe paNa arahaMta-siddhonA jAtikuLanA eTale ke cetanamaya-jJAnamaya chIe ema siddha thatA ja svano ane jJAnano mahimA AvyA vagara raheto nathI. 36 vijJAnamAM evo siddhAMta che ke Matter is always constant. It is never destroyed. It only changes its form. Matter pudgalaviSenuM A kathana che. kAraNa vaijJAnikoe AjasudhI mAtra pudgalano ja abhyAsa karelo che. je eka dravya viSe kharUM che te badhA dravyo viSe paNa kharUM che. ke dravya nitya che, phakata tenI avasthA badalAtI rahe che. rInA, tuM jyAre nizALamAM hatI tyAre te 'zobhAdarzaka yaMtra' banAvyuM hatuM. tyAre temAM kAcanA TukaDA nAkhI baMdha karyuM hatuM. zobhAdarzaka jemajema pheravIe tematema navAM navAM AkAra - aneka AkRtionAM Combinations thatAM hatA. kAcanAM TukaDA to jeTalAM hatAM teTalAM ja kAyama rahetA barAbara te pramANe A dravyo jeTalAM hatAM teTalAM ja che. nitya ja che teonI avasthA badalAtI jAya che. ApaNane dRSyamAna evI vastuonI vividha racanA, tenI utpatti ane teno vinAza dekhAya che. e te utpatti ane vinAza avasthAonA che - dravyonA nathI. dravya kAyama Take che ane kevaLa dravyanI avasthAo badalAya che. dravyonA samUhane vizva kahe che. te joyAM bAda sAhajIka AgaLano Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyanuM svarUpa prazna ubho thAya che ke dravya kone kahe che ? tenI sahelI vyAkhyA ema che ke, "guNonA samUhane dravya kahevAya che." dravya mATe padArtha, vastu, artha, cIja evA paNa samAnArthI zabdo vaparAya che. vizvanI vyAkhyAmAM 'dravyono samUha ema kahyuM hatuM. temAM dravyono ekabIjA joDe ekakSetrAvagAha saMbaMdha hato. have dravyanI vyAkhyAmAM je "guNono samUha' kahyo che temAM guNono dravya sAthe nityatAdAtma saMbaMdha che ane guNono ekabIjA sAthe avinAbhAvI saMbaMdha che. eka kSetrAvagAha saMbaMdha ApaNe pAchalAM patramAM vistArathI joyuM ja che. nityatAdAtma saMbaMdha eTale zuM te have joIe. nitya eTale kAyama-sadaiva. tAdAbhya eTale ekarUpatA - je kayAreya alaga-bhinna nahIM thAya evuM. guNono dravyasAthe nityatAdAbhya saMbaMdha che eno artha evo ke dravyathI guNa kadI bhinna thaI zaktAM nathI. jema uSNatA agnino guNa che te agnithI bhinna karI zakAtI nathI. mIThAza khAMDano guNa che te khAMDamAthI judI karAtI nathI tevI rIte dravyothI temanA guNo kadIpaNa bhinna thaI zakatAM nathI. guNono ekabIjA sAthe avinAbhAvI saMbaMdha che eTale ke jyAM eka guNa hoya tyAM te dravyanAM badhAM guNo che ja. dA.ta. khAMDamA saphedI ane gaLAza e banne guNono avinAbhAvI saMbaMdha che, te banne ekabIjAthI judAjudA pADI zakAtAM nathI. sonAmAM piLAza ane bhArepaNAno ekabIjA sAthe avinAbhAvI saMbaMdha che. pudgala dravyomAM sparza, rasa, gaMdha, varNa vigere guNono ekabIjA sAthe avinAbhAvI saMbaMdha che. eTale jyAM eka guNa che tyAM anaMtaguNa che. teonA samudAyane ja dravya kahevAmAM Ave che. te guNo dravyothI judA paDAtAM nathI ane navA guNo dravyamAM bharAtAM nathI. jeTalA anaMta guNo arahaMta-siddhomAM che teTalA ja anaMta guNo dareka jIva dravyamAM che. tamArA mArAmAM paNa anaMta guNo che. eka eka paramANumAM paNa potapotAnA anaMta guNo che. pratyeka dravya potAmAM paripUrNa hoya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya e guNo sAmAnya ane vizeSa evAM be prakAranA che. sAmAnya eTale je badhAM dravyomAM jovA maLe che. dareka dravyanA potapotAnA svataMtra, paNa badhAmAM jovA maLatAM jevAM ke astitva, vastutva, prameyatva, aguruladhutva, pradezatva vigere guNo che. temane sAmAnyaguNa' kahe che. je guNo badhAM dravyomAM jovA maLatAM nathI paNa ekAda viziSTa dravyamAM jovA maLe che, teone vizeSa guNa' ema kahe che. sAmAnya guNoddhArA dravyanI siddhi thAya che ane vizeSa guNodvArA te kayA vizeSa dravyo che te oLakhAya dA.ta. sparza, rasa, gaMdha, varNa vigere pudagala dravyonA vizeSa guNo che. je dravyamAM te guNo che te pudgala che ema ApaNe oLakhI zakIe. jJAna, darzana, sukha cAritra, vIrya jIva dravyonA vizeSa guNo che. mATe je dravyamAM jJAnAdi guNo che te jIvadravya che, ema oLakhAya che. sukha paNa AtmAno vizeSa guNa che. te AtmAmAM ja-jIva dravyamAM ja che anya dravyomAM nathI. pudgalamAM sukha nAmano guNa ja nathI. paNa ApaNe chaMdagIbhara sukho mATe dhanasaMpatti gharabAra jevA pugalo tarapha AzAbharI mITa mAMDIne jotAM AvyA chIe. vizvamAM cha jAtanA dravyo che te ApaNe joyuM hatuM. tenA vizeSa guNo dvArA teonuM svarUpa joIe. jIva :- jemAM jJAna, darzana, cAritra, sukha, vIrya, kriyAvatI zakti vigere vizeSa guNo che te chavadravya. pugala :- jemAM sparza, rasa, gaMdha, varNa, kriyAvatI zakti vigere vizeSa guNo che te pudgala dravya. jIvane sparza, rasa, gaMdha, varNa vigere guNonuM jJAna thAya paNa chavamAM te koI ja guNo nathI. jIva ane pugala e be dravyomAM kriyAvatI zakti che. te zakti vaDe jIva ane pudgala kAM to gamana kare che athavA sthira rahe che. gamana karavuM athavA sthira rahevuM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyanuM svarUpa te kriyAvatI zaktinuM kAma che. anya cAra dravyomAM A guNa nathI. bIjA cAra dravyo anAdithI sthira ja che. teonuM gamana athavA halanacalana thatuM nathI. dharmadravya :- pote gamana karatA jIva ane pugalone gamana karavA mATe je nimitta che tene dharmadravya kahevAya che. dharmadravya jabaradastIthI gamana karAvatuM nathI. te mAtra gamanamATe anukULa hoya che. jema ke pote ja gamana karavAvALI mAchalIne pANI anukUla hoya tema ja che. kuvAnuM pANI jema pote sthira rahI gamana karatI mAchalIne gamana karavA nimitta bane che tema dharmadravya pote sthira rahIne jIva ane pudgalane gamana karavA nimitta bane che. enA parathI 'gatietutva' dharmadravyano vizeSa guNa che ema dhyAnamAM AvyuM ja haze. adharmadravya :- gamanapUrvaka sthira thavAvALA jIva ane pudgalone sthira thavAmAM je nimitta hoya te adharmadravya che. sthitihetutva adharmadravyano vizeSa guNa che. jema jhADano chAMyaDo vaTemArgune thobhavA mATe nimitta bane che tema. AkAzadravya :- badhA dravyone avagAhanA ApavI-rahevA mATe jagyA ApavI te AkAzadravyano vizeSa guNa che. tene "avagAhanahetutva ema kahevAya che. pudgalane bAda karatA bIjA pAMca dravyo arUpI eTale ke amUrtika che. ApaNane bharuM bhUruM AkAza dekhAya che te AkAzadravya che ke ? vicAra karI juo jouM bilakula nathI. kAraNa te dekhAya che, jene varNa che - te to pudgaladravya che. ApaNe jene avakAza kahIe chIe, te AkAzadravya che. teno vistAra anaMta che, teno cheDo ja nathI. AkAzanA madhyabhAgamAM jyAM cha dravyo rahe che tene lokAkAza kahe che. ane tenI badhI bAjue anaMta anaMta evuM alokAkAza che. teno aMta ja nathI. vartamAnamAM vaijJAnikone jJAta je graho, tArA, nakSatra, sUryamAlikA vigere che te to lokAkAzanA thoDA ja bhAgamAM che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya AkAzadravya Itara dravyone avagAhana Ape che eno artha te te vastuo (dravyonA)nI cArebAju hoya che ema nathI. badhAM dravyonI ArapAra AkAzadravya vyApeluM che. lokhaMDano ghana TukaDo joIe to te AkAzadravyamAM che ane AkAzadravya tenI aMdara ane bAhara badhI bAjue vyApeluM che. ema jovA jaIe to cha e dravyo ekabIjAne avagAhana Ape che-eka jagyAmAM rahe che. (ekakSetrAvagAha saMbaMdha). kALadravya :- lokAkAzamAM asaMkhyAta pradezo che. te pratyeka pradeza para eka eka kALadravya sthita che. pariNamanahetutva eTale badhAM dravyone pariNamana karavAmAM nimitta thayuM te A dravyano vizeSa guNa che. ApaNane je kSaNa, miniTa, kalAka, divasa, mahino e kALa (Time) samajAya che tene vyavahAra kALa ema kahe che. kALadravyanI eka paryAyane 'samaya' ema kahevAya che. evA asaMkhya samayonI eka sekaMDa thAya che. 40 Ama guNo dvArA dravyane oLakhAya che, tattvanI bhASAmAM guNa e lakSaNa che ane dravya te lakSmIbhUta padArtha (lakSya) che. jJAna lakSaNa che ane AtmA e lakSya che. jemAM jJAna che te ja AtmA che. AtmAne jANavo hoya to lakSaNa dvArA jANavo-anubhavavo paDaze. bIjo koI paNa upAya nathI. bhagavAnanI pUjA karavAthI, upavAsa karavAthI, lAkho rUpiyAnuM dAna devAthI, AtmAno anubhava nahIM thAya; paraMtu jyAM jJAna lakSaNa che tyAM dRSTi vALavAthI, upayoga kendrita karavAthI, aMtarmukha thaI lakSaNo dvArA jANIe to ja AtmAno anubhava thaI zake che. Danger Signal thobho, sAMbhaLo ane AgaLa vadho. tattvo bAbata AvuM kathana sAMbhaLatA ja jhaTa vicAra Ave che ke to pUjA, dayA, dAna e badhuM vyartha che ? choDI daIe ? kadApi nahIM. zraddhAmAM-jema che tema vastusvarUpa-jANavAnuM che, mAnavAnuM che. jene tattvano abhyAsa che tene to sarvajJa pratye atyaMta bhaktibhAva AvyA vagara raheto nathI. pUjA, svAdhyAya, dAna vigere mATe AvI vyakti vadhu ane vadhu samaya ane dhana kharca karatAM dekhAya che. AjakAla ekAdane dhana ApavAnuM saheluM lAge paNa Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyanuM svarUpa samaya phALavavo phAvato nathI kAraNa ke AvI vAto mATe ApaNI pAse samaya bAkI ja kayAM rahe che ? 41 Agamono A abhyAsa karatAM zarUAtamAM goTALA thAya che. jIva dravyonA guNadharma zuM che? e jANavA jatAM vacce ja deva-darzana, pUjA karavA ke nahIM evA prazno ubhA thAya che. ApaNA patra kra.1 mAM dAkhalo Apyo hato ke HAO eTale pANI. temAM hAIDrojana ane okisajana e mULadravyo che. ApaNe phakata oksijana mULadravyanAM mULadharmo zikhatAM vAMcIe ke te vAyurUpa che, jvalanane madada kare che. tyAre jo koI ema kahe ke pANI to pravAhI che, te to Aga olave che to pachI pANIthI zuM karavuM ? A prazna jema hAsyAspada che tevo 'pachI zuM pUjA, arcA, dAna, svAdhyAya choDI devA ? e prazna che. ApaNe potAne jIvadravya na samajI manuSya chuM ema paryAya jeTaluM ja potAne mAnIe tethI AvA prazno udbhave che. Agamono-tattvono abhyAsa karI sau prathama tatttanirNaya karavAno che. A sarvajJakathita tattvo Ama ja che, Ama parikSApradhAna banI ApaNI buddhinI kasoTI para dhasI jovAnAM che. A badho nirNaya vicAromAM karavAno che. e buddhinuM kAma che. SoDazakAraNa pUjAmAM paNa Ave che ke jJAnAbhyAsa kare manamAhI / tAko mohamahAtama nAhI / jenAM vicAromAM tattvonuM ciMtana thatuM rahe che tenAM cAlacalanamAM svacchaMda pApakriyA thatI ja nathI. dharmano matalaba zuM, puNya eTale zuM, pApa eTale zuM te jANyA vagara ApaNe zuM karIe chIe ane tenuM phaLa zuM maLaze te samajAze nahIM. - AgamodvArA-zAstrAbhyAsakrArA-ApaNe ApaNI oLakhANa karI levI. sau prathama vizvamAM anaMta dravyo che ane temAthI huM eka svataMtra paripUrNa dravya chuM ane mArAmAM (darekamAM) anaMta guNo che te ApaNe joyuM. paNa jIvadravya arUpI hovAthI tenA e anaMta guNo paNa arUpI che, ApaNane dekhAtAM nathI. te mATe gabharAvAnuM koI kAraNa nathI. kAraNa Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 42 arUpI hoya toya cetana' dravya che. jANavuM teno guNa che. juo joI! A lakhelA zabdo vAMcI koNa jANe che ? - jIva 15 varSo pahelAnI yAda zAnA vaDe kare che? jJAnanA dvArA. jJAna konuM? jIvanuM. amuka vastu agharI che, samajAtI nathI, te koNa jANe che ? jJAna arthAta jIva. pratyeka kSaNe jANavAnuM kAma jJAnaguNa karato hoya che. UghamAM paNa? hAM hAM, UdhamAM paNa. tame nathI kahetA ke Aje sArI UMgha AvI nathI ke Aje ghasaghasATa Udha AvI. to pachI ema koNe jANyuM ? jJAna arthAta jIve, jJAnaguNe. rAta-divasa A jJAnaguNa ApaNane kaheto hoya che ke A huM ahIM chuM. A jJAnaguNa che tyAM ja bIjA anaMta guNo avinAbhAvI saMbaMdhathI che eTale ke jyAM jJAnAdi badhAM guNo che tene ja jIvadravya ema kahevAmAM Ave che. to pachI thaIne jIvadravyanI siddhi ? vizva ane dravyanI jANakArI ApaNe meLavI. guNa ane paryAyanI jANakArI meLavyA bAda ja dravyanuM svarUpa vadhu spaSTatAthI ApaNA dhyAnamAM Avaze. monA, jayapUra zibira viSe te puchayuM hatuM. tyAM roja paroDhIye 5 thI rAtre 10 sudhI 8-10 kalAka pravacana, kalAsa, pUjana-vidhAna, bhakti, roja abhyAsa ane chevaTe parIkSA evo amAro dararojano kAryakrama hato. bahAragAmathI 850 loko ane jayapuranA ra thI 3 hajAra loko upasthita hatAM. ghaNAM jANakAra vidvAno tathA navA zikhavAvALA loko temAM Ave che. tattvono sUkSma abhyAsa paNa tyAM thAya che. huM traNa parikSAmAM beThI hatI. tattvajJAna pAThamAlA, nayacakra ane guNasthAna pravezikA. temAM 96%, 96% ane 100% mArka meLavyAM ane traNe parikSAmAM pahelo naMbara Avyo. badhAe navAI ane kautuka sAthe abhinaMdana ApyAM. pharIthI kolejamAM gaI houM ema lAgyuM. vadhu AvatA patramAM. - e ja tamArI bA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 guNanuM svarUpa patrAMka 7 18 eprila 1994 guNanuM svarUpa priya sau. rInA ane monA, aneka uttama zubhAziSa, monA, tArA lagnane be mahinA thayA. tArA lagnamAM bheTa Apela pustako - "saMskAra', 'akherA niropa' (vitA vetA) "ApaNa kAhIhI svaNA' (bApa cha ho), 'NamokAra mahAmaMtra', "sAmAnya zrAvakAcAra' e pustako vAMcyA ke ? tamArA bApujIe 4-5 pustakonuM bhASAMtara karI mokalyuM che. chapAIne AvyA bAda tamane mokalAvIza. patra kra. 5 ane 6 mAM ApaNe vizvanuM svarUpa ane dravyanuM svarUpa joyuM. tenuM pharIthI thoDuM punarAvalokana karIe. cha dravyonA samUhane vizva kahe che. te vizvamAM eka AkAzadravya, eka dharmadravya, eka adharmadravya, anaMta chavadravyo, anaMtAnaMta pudgala dravyo ane asaMkhyAta kALadravyo che. AkAzadravyanA madhyabhAgamAM ke je bhAgamAM badhAM dravyo jovA maLe che tene loka' kahe che. A badhAM anaMtAnaMta dravyonuM pratyekanuM potapotAnuM svataMtra astitva che. be dravyo kadI paNa eka thatAM nathI. ke eka dravyanA be dravyo ke aneka dravyo thatAM nathI. A dravyo ekakSetrAvagAhI' che arthAta eka ja Space mAM rahe che. ekabIjAne avagAhana Ape che - samAvI le che. to paNa ekabIjA sAthe bhaLatAM nathI. A badhA dravyo anAdi anaMta che. koIpaNa dravyano kadI paNa nAza thato nathI ane te navuM utpanna paNa thatuM nathI. guNonA samUhane dravya kahyuM che. dareka dravya anaMtaguNAtmaka che. dravya Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya ane guNa e beno nityatAdAtmya saMbaMdha che. arthAta dravyathI guNa judA thaI zakatAM nathI. dravyomAM je anaMta guNo che temano ekabIjAsAthe avinAbhAvI saMbaMdha che. eTale jyAM eka guNa che tyAM te dravyonA Itara sarva anaMta guNo che che ane che ja. mATe zAstromAM 'jJAnamAtra AtmA' ema eka guNa dvArA kathana karyuM hoya chatAM AtmAnA anaMta guNono temAM samAveza thAya che. Aje ApaNe guNonuM svarUpa kevuM che te jovAnuM che. guNa kone kahe che te praznano javAba - 'je dravyanA saMpUrNa bhAgamAM ane saMpUrNa avasthAmAM rahe che tene guNa kahevAmAM Ave che.' dravyano pratyeka guNa dravyanA saMpUrNa kSetramAM vyApe che. eTale ke jeTaluM moTuM dravya hoya teTalo ja te dravyano dareka guNa hoya che. dA.ta. sonAne dravya samajIe. temAM piLAza, vajana, caLakATa te guNo che. piLAzapaNAno guNa saMpUrNa sonAmAM vyApyo che. tema ja vajanapaNAno guNa paNa saMpUrNa sonAmAM che. teno caLakATa guNa paNa saMpUrNa sonAmAM che. khaDIsAkaranI miThAzano guNa saMpUrNa khaDIsAkaramAM che. tema saphedIno guNa paNa saMpUrNa khaDIsAkaramAM che. teno kaThaNapaNAno guNa paNa saMpUrNa khaDIsAkaramAM che. 44 jIvadravya asaMkhyAtapradezI che. teno jJAnaguNa saMpUrNa asaMkhyAta pradezamAM rahe che, teno sukha guNapaNa saMpUrNa asaMkhyAta pradezamAM rahe che. ApaNane ema lAge ke mAthAmAM jJAna che ane hRdayamAM sukha che, paNa kharekhara tema nathI. eka ja kSetramAM je anaMta guNo rahe che tene dravya nAmanI saMjJA che. ema nathI ke badhAM guNo para kaMIka AvaraNa oDhADI dravya banyuM che. thelImAM ghaMu bharIe tema dravyamAM guNo bharyAM nathI. dravyane guNono piMDa athavA puMja kahyo che. have agnino dAkhalo laIe. uSNatA, dAhakatA, prakAza vigere guNo jyAM che tene agni kahevAmAM Ave che. ema nathI ke agni judo che ane uSNatA judI. ema paNa nathI ke agninA eka bhAgamAM uSNatA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNanuM svarUpa che ane bIjA bhAgamAM prakAza. guNa ane dravya judA nathI. guNono puMja athavA piMDa je che tene eka nAma ApyuM che dravya. guNono samUha hovAthI dravyane "guNI' ema paNa kahevAmAM Ave che. tame kahezo ke je bhinna nathI to be alaga nAmo ApyA ja zA mATe ? ATalA anaMta guNa kahyA ja kema ? mAtra dravyanuM nAma ApavuM hatuM. paNa jene lIdhe jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza, kALa evA cha nAmo judAjudA che, te arthe te dravyomA potAnuM kaMIka vaiziSThaya - potapotAnA guNadhamAM judAM judAM che. nahIM to teonuM Ama vargIkaraNa karyuM ja kema hota? A guNadharmo eTale guNo. guNonAM bIjA nAmo che - zakti, dharma, aMta, bhAva, artha. ATale sudhI ApaNe guNonI ardhI vyAkhyA joI, ke guNo dravyanA saMpUrNa bhAgamAM jovA maLe che. paNa mAtra ATaluM kahevAthI nahIM cAle, to guNo dravyanI saMpUrNa avasthAmAM rahe che. dravyanI koIpaNa avasthA hoya, tenA badhAM anaMta guNo temAM kAyama rahe che. jema sonAmAM piLAza, vajana, caLakATanA guNo tenA saMpUrNa bhAgamAM to rahe che, paNa te sonAnI hAra' nI avasthA hoya ke te badalAI "kaDA' nI avasthA thAya che te paNa badalAI "vIMTI' nI avasthA thAya, te badhI avasthAomAM sonAnA badhA guNo kAyama rahe che. ApaNe ApaNA svadravyano vicAra karIe. huM eka chavadravya chuM. mArAmAM anaMta guNo che. te mArAmAM (AkhA asaMkhyAta pradezamAM) pUrNa vyApelA che ane mArI koI paNa avasthAmAM te anaMta ja raheze. jIva koI paNa avasthAmAM hoya - atisUkSma ekeMdriya avasthA hoya ke siddha avasthA hoya - pratyeka jIvamAM anaMtaguNo sadaiva hoya che. guNo kadI ochAM ke adhika thatAM nathI. guNanI vyAkhyA zikhyA bAda keTalI nizcitatA AvI jAya che nahIM ? ApaNe badhAne parikSAmAM adhikAdhika guNa zI rIte maLe tenI ja rAtadivasa ciMtA hoya che. sAcI rIte (abhyAsa karIne) ke khoTI rIte (kopI karIne) dareka jaNa guNa (mArka) vadhAravAnI khaTapaTamAM hoya che. paNa ahIM evI ciMtA nathI. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya dhananI bAbatamAM paNa ema ja che. ApaNI pAse thoDuMghaNuM dhana hoya topaNa keTalI ciMtA rahe che ke kAI corI to nahIM jAya ne ? A paisA kevI rItI vadhaze bhalA ? te beMkamAM mukavA ke bIje kayAMka rokavA? dravya-guNanuM svarUpa dhyAnamAM AvatAM keTalI badhI AkulatA naSTa thaI; kAraNa dravyo pAsethI koIpaNa guNo kADhI laI zakatuM nathI. tema ja te guNo vadhAravAnI ciMtA paNa nathI. guNanI vyAkhyA sAthe ja ApaNe bIjI eka bAbata joIe 'svacatuSTaya'. pratyeka vastune-dravyane potAnuM evuM catuSTaya eTale cAra bAbato hoya che, te dravya, kSetra, kALa ane bhAva. dravya zabdano artha to ApaNane samajAyo. kSetra eTale te dravya jeTalI jagyA roke te. AjakAla ApaNe ghara vecAtuM laIe tyAre tenuM kSetraphaLa (Area) keTaluM che te joie chIe. paNa tyAM Carpet area, Built area, Superbuilt area evI aneka bhAMjagaDo hoya che. dravyanI bAbatamAM evuM nathI. dravyamAM anaMta guNo jeTalI jagyAmAM vyApe teTaluM te dravyanuM kSetra. eka gharamAM rahetI aneka vyaktionI judI judI oraDIo hoya che, paNa dravyamAM rahela guNonuM evuM nathI. jeTalAM kSetramAM eka guNa vyApe teTalAM ja kSetramAM dravyano bIjo guNa vyApe che, teTalA ja kSetramAM sarva anaMta guNo vyApe che. dA.ta. - jeTaluM sonuM che teTalI ja jagyAmAM tenI piLAza, vajanapaNuM, caLakATa vigere guNo che. 46 svacatuSTayomAMthI dravya ane kSetra samajyA bAda kALa ane bhAva zuM che te joie. kALa eTale pariNamana - te dravyanI viziSTa avasthA. eTale pariNamana athavA paryAya. tene viSe UMDANathI AvatA patramA lakhIza. bhAva eTale guNa jenI carcA ApaNe karIe chIe. = pratyeka dravyane potAnuM svataMtra svacatuSTaya hoya che. eTale ke pratyeka dravyane potAnuM dravya (svadravya), potAnuM kSetra (svakSetra), potAnuM pariNamana (svakALa) ane potAnA guNo eTale bhAva (svabhAva) hoya che. guNanI vyAkhyA dvArA A catuSTaya siddha karI zakAya. zI rIte te juo. guNanI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNanuM svarUpa vyAkhyA - je dravyanA (dravya) saMpUrNa bhAgamAM (kSetra) ane tenI saMpUrNa avasthAomAM (kALa) rahe che tene guNa (bhAva) kahevAya che." te uparathI evo siddhAMta nakkI thAya che ke pratyeka dravyanA svacatuSTaya alaga alaga che eTale ke pratyeka dravyanuM astitva alaga alaga che - svataMtra che. tethI jIva anaMtamAM vilIna thAya che' e kalpanAnuM nirAkaraNa thAya che. siddha avasthAmAM paNa pratyeka jIvadravya svataMtra che. pratyekanuM dravya, kSetra, kALa, bhAva alaga alaga che. eTale mukata thaI jIva paramAtmAmAM vilIna thAya che te kalpanA bhUlabharelI che. sAkarano Dabo juo. te DabAnuM svadravya DabAmAM, tenuM svakSetra DabAmAM, teno svakALa DabAmAM ane teno svabhAva DabAmAM. tema ja sAkaranuM dravya sAkaramAM, sAkaranuM kSetra sAkaramAM, sAkarano kALa sAkaramAM ane sAkarano bhAva sAkaramAM. Aje tamane gRhapATha ApuM chuM. roja 10-10 vastunA svacatuSTaya bhinna bhinna che teno dAkhalo zodhI te bolavAnA, dA.ta. kAgaLa ane tenA uparanI zAhI (akSaro). kAgaLanA catuSTaya bhinna ane zAhInuM svacatuSTaya bhinna. Ama karavAthI zo phAyado ? phAyado ja phAyado che. jIvanI kartutvabuddhinA muLIyA para A sIdho ghA che. ApaNane thaze ke me keTalA suMdara akSaro lakhyA che. paNa jyAre tattvAbhyAsanI daSTithI tenA tarapha joIe tyAre samajAya ke kAgaLanuM svacatuSTaya bhinna, zAhInuM svacatuSTaya bhinna ane mAruM (jIvadravyanuM) svacatuSTaya bhinna che. dravya guNa paryAya ane teonuM svarUpa e ghaNo suMdara viSaya che. badhA Agamo ane adhyAtmanuM rahasya, teno ukela A siddhAMtomAM che. nizALamAM bhUmitInA prameyo (Riders) athavA koyaDA ukelatA buddhine jevo utsAha maLe che tevuM ja ahIM che. - sAhityano - kathA kAdaMbarInA lakhANano AsvAda levo hoya to pahelA bhASAnuM jJAna hovuM jarUrI che. te pramANe adhyAtma e atyaMta rasathI bharelo viSaya che. teno AsvAda levo hoya to prathama A sIdhA sarala siddhAMto zikhavA joIe. eka eka siddhAMta para AgaLanA siddhAMto AdhArIta che, siddha karelA hoya che. Logically prove karelAM hoya che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya dIkarIo, kharUM kahuM ? bhaNatara cAlu hoya tyAM sudhI buddhine moTo paDakAra hoya che. ApaNe nitya navuM bhaNatA hoIe, AtmasAta karatA hoIe. vyavasAyamAM paDayA pachI buddhimAM maMdatA Ave che. thoDIghaNI buddhi vaparAya che. bAkInI buddhi paisA ane adhikAra vadhAravAmAM kharca thAya che. topaNa samAdhAna maLatuM nathI. Agama ane adhyAtmano A viSaya kharekhara bahu rasabhara che. buddhine to paDakAra che ja, mAnasika zAMti paNa vadhe che. ApaNane ApaNI AjubAjunI badhI vastuo zAstrIya (tattvonA) dRSTithI jovAnI Teva paDe che. 48 solApurano DaoN. miliMda zAha mane maLyo hato. tene paNa jaina tattvoviSe kutuhalatA che. tethI A lekho pote vAMcI anyone paNa vAMcavAnuM sUcave che ema eNe kahyuM. te yogya paNa che. jene tattvano mahimA Ave tene saheje AvA bhAvo Ave che ke A vAta vadhu ane vadhu loko jANe ! evuM lAgatuM na hoya to ApaNe kAgaDA karatA paNa utaratI kakSAnA kahevAIe. kAgaDAne paNa kazuMka khAvAnuM maLe te kA, kA, karIne bIjA kAgaDAone bolAve che. bhegA kare che ane pachI badhAM maLI khAya che. cakalI kAgaDAnI vArtAo sAMbhaLavAnI tamArI umara vItI gai che, tethI patra ahIMyA pUro karUM chuM. zeSa zubha tamArI bA. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 patrAMka 8 paryAyanuM svarUpa priya sau. rInA ane sau. monA, ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, patra rUpe ApaNe mahinAmAM ekavAra maLIe ja chIe. paNa tame niyamita svAdhyAya tathA devadarzana karatA hazo. niyamita svAdhyAyanI Teva pADavAthI temAM rUci vadhaze, temAMno marma paNa samajAze. paryAyanuM svarUpa 20 me 1994 ame 72 nI sAlamAM kuMbhoja bAhubalI phoTAnA kAma mATe gayAM hatAM, tyAre pU. samaMtabhadra mahArAje svAdhyAyanI preraNA ApI hatI. davAkhAnAmAM khAlI samayamAM vAMce topaNa cAlaze ema teoe sucavyuM hatuM. tenA phaLasvarUpe Aje citra palaTAyuM che. 4-5 kalAka svAdhyAya, vAMcana, carcA, ciMtana-manana ane phAjala samayamAM ekAda kalAka davAkhAnAnuM kAma. paNa te ekAda kalAkamAM tamArA bApUjI paNa jijJAsuone bhaNAve - sAmUhika svAdhyAya karAve che. temanuM bhASAMtaranuM kAma paNa bIjA phAjala samayamAM cAlu ja rahe che. pAchalAM keTalAMka patro dvArA ApaNe vizva, dravya, guNanuM svarUpa ane prAthamika jANakArI meLavI. dravya-guNa-paryAyanA svarUpa viSe pharI pharI zravaNa, vAMcana, manana karavuM joIe. mAtra prazna ane uttara ke paribhASA moDhe karavAthI svarUpa dhyAnamAM AvatuM nathI. dravya-guNa-paryAyanuM svarUpa samajyA vagara jaina tattvajJAna ja samajAze nahIM. Aje ApaNe paryAya viSe thoDI jANakArI laIe. patra kra. 7 mAM guNonI vyAkhyAmAM ApaNe joyuM ke, "je dravyanI saMpUrNa avasthAmAM rahe che tene guNa kahe che.' A avasthA eTale paryAya. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya paryAyane avasthA, dazA, hAlata, artha, pariNAma, pariNamana evA paNa nAmo che. vyAkhyA - 'guNanA vizeSa kAryane (pariNamanane) paryAya kahe che." "pratyeka guNa pratyeka samaye pariNamita thato hoya che eTale tenI navI navI avasthA thatI hoya che.' junI avasthA jaI navI avasthA AvatI hoya che. junI avasthA nAza pAme ane navI avasthA utpanna thAya ene ja avasthAnuM badalAvuM, palaTAvuM ema paNa kahe che. A avasthA pahelI avasthA jevI paNa hoI zake athavA judI paNa hoI zake. avasthA evI ne evI ja hoI zake paNa e ja avasthA rahetI nathI. dravya anaMta guNonuM baneluM hoya che. te ApaNe pahelAM ja joyuM che. tenA pratyeka guNanI potAnI svataMtra bhinna bhinna avasthA dareka samaye thatI hoya che. guNa anAdi anaMta che ane tenI paryAya mAtra eka samaya puratI che; paNa kSetranI apekSAe jotAM jeTalo guNano vistAra che eTale ke jeTaluM moTuM guNanuM kSetra teTalo ja paryAyano vistAra hoya che. paryAyanuM kSetra paNa teTaluM ja moTuM che, paryAyanuM kSetra paNa te ja che. sonAmAM varNa guNanuM jeTaluM kSetra che teTaluM ja kSetra varNa guNanA pILApaNAnI avasthAnuM pudagala dravya che, tenA anaMta guNomAMthI varNa ane rasa e be guNo ApaNe dAkhalA tarIke laIe. varNa e guNa anAdi anaMta kAyama rahe che. te guNanI dareka samaye koI ne koI avasthA thatI hoya che. dA.ta. varNa te guNa che ane lAla, bhUro, sapheda, lIlo ItyAdi tenI avasthA che. jemakerImAM varNa guNanI lIlI avasthA che, varNa guNa kAyama rahe che ane te varNa guNanI pILI avasthA thAya che tethI lIlo varNa badalAI pILo varNa thayo, ema ApaNe kahIe chIe, tyAre guNa badalAto nathI paNa tenI avasthA badalAyelI hoya che. A pheraphAra ApaNAM dhyAnamAM Ave tyAre ApaNane lAge che ke hamaNAM ja A avasthA badalAI, ATalA 8-8 divasa kerI lIlI ja hatI. paNa A je badalAva che te dareka samaye cAlu che. jema lIlI avasthA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyanuM svarUpa badalAI pAchI lIlI avasthA thAya to te badalAI che ema ApaNane lAgatuM nathI. 51 have rasa guNa joIe. rasa guNanI khATI avasthA badalAI mIThI avasthA thaI. rasa e guNanuM kArya (pariNamana-paryAya) pratyeka samaye nirantara cAlu ja che. badhA dravyomAM jovAM maLatAM samAna evAM sAmAnya guNano ApaNe abhyAsa karIe tyAre ApaNAM dhyAnamAM Avaze ke dareka dravyamAM 'dravyatva' nAmano eka guNa che, tethI dravyonA ke tenA pratyeka guNanuM niraMtara pariNamana thatuM hoya che. nirantara eTale eka samayanuM paNa aMtara na pADatAM, sadaiva, pratyeka samaye. rasa guNanuM kArya (pariNamana) rasa guNamAM cAlu che. varNa guNanuM pariNamana varNa guNamAM, gaMdha guNanuM pariNamana gaMdha guNamAM ane sparza guNanuM pariNamana sparza guNamAM. e to ApaNe jANIe chIe ke phakata pILo raMga joI kerI lAvIe to te khATI paNa hoI zake che. te mATe kerI letI vakhate ApaNe varNa (pILo), gaMdha (madhura), rasa (mITho), sparza (narama) joI lAvIe chIe. te parathI eka vadhu moTo siddhAMta ApaNA dhyAnamAM Ave che ke eka guNa bIjA guNanuM kArya (pariNamana-paryAya) karato nathI. jo eka ja dravyamAM rahelAM anaMta guNo potapotAnuM kArya kare chepariNamana kare che, eka guNa bIjA guNanuM kArya karato nathI, karI ja zakato nathI, to eka dravya bIjA dravyanuM kArya kevI rIte kare ? kArya e zabdano artha che pariNamana, paryAya. samayasAra graMthamAM paNa kahyuM che "ya: khimati saH '' je pariNamana kare che te kartA che ane je pariNamana thAya che te tenuM karma athavA kArya che. - je je dravyanI paryAya te te dravyamAM ja thatI hoya che. jeTaluM kSetra dravyanuM teTaluM ja kSetra paryAyanuM. guNa dravyanA saMpUrNa kSetramAM vyApe che, tema ja paryAya paNa saMpUrNa kSetramAM vyApe che. jema ke sAkaramAM rasa e Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 52 guNa saMpUrNa sAkaramAM vyApelo che tema te rasa guNanI miThAsanI paryAya saMpUrNa sAkaramAM rahelI che. dravya guNa ane paryAyanuM kSetra (vistAra) eka ja hoya topaNa dravya ane guNa e anAdianaMta-kAyama TakavAvALAM-dhruva che ane paryAya te eka samaya puratI TakanArI che. pratyeka samaye navI navI paryAya thatI hoya che. junI paryAyano nAza ane navI paryAyanI utpatti eka ja samaye thAya che, jema ke aMdhakArano nAza ane prakAzanI utpatti eka ja samaye thatI hoya che tema. evuM nathI ke, pahelAM aMdhArUM kADhI nAkhI pachI prakAza karavo paDe. eka ja samaye junI paryAya nAza pAme-teno vyaya thayo ane te ja samaye navI paryAya utpanna thaI teno utpAda thayo. A vyaya ane utpAda dareka samaye cAlu ja rahe che, paNa tema hovAM chatAM dravya kAyama rahe che, dravyanA guNa kAyama rahe che. A kAyama rahevAne dhrauvya athavA dhruvatva kahe che. jotajotAmAM ApaNe vastusvarUpa viSe bahu moTo siddhAMta zikhyAM, te e ke vastu arthAta dravya e utpAda vyaya dhrauvyayukata che. tattvArthasUtra nAmanA graMthamAM sUtra che ke, 'utpAnvayadhrauvyayuktam sat' 't dravyanakSaLam.' dravyanuM lakSaNa sat che ane sat utpAda vyaya dhrauvyayukata eTale ke utpAda vyaya ane dhruvatA sahita che. dravyamAM eka paryAyarUpe utpAda (utpAda paryAyano thayo), bIjI paryAyarUpe vyaya ane te ja samaye dravya kAyama rahe che. sonAno dAkhalo joIe, kaMkaNarUpe (paryAyamAM) sonuM hatuM. tenI vIMTI banAvI. kaMkaNa paryAyano vyaya, vIMTI paryAyano utpAda ane sonuM sonArUpe kAyama, A badhuM eka samaye thAya che. kaMkaNa paryAyarUpe sonuM hatuM, te sonuM pote vIMTInA paryAyarUpe palaTayuM eTale vIMTI e je kArya thayuM te sonAmAM thayuM. sonuM pote vIMTIrUpa thayuM, eTale vIMTIno kartA sonuM che. enA parathI ema samajAya ke je kArya thayuM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 paryAyanuM svarUpa te dravyamAM ja thayuM, dravyathI bahAra nahIM ane te kAryano kartA te ja dravya che, bIjuM dravya nathI. potAnI paryAyano kartA te dravya pote ja che. koI paNa anya dravya teno kartA nathI. jIvadravyanuM kArya (paryAya) chavadravyamAM thAya che. pugalanuM kArya (paryAya) pulamAM thAya che, Ama Itara badhAM dravyonuM - dharma, adharma, AkAza, kALa e dravyonuM-kArya-pariNamana te te dravyamAM thAya che ane te dravya te te pariNamanano kartA che. jIvanI je paryAya thAya tenA kartA jIva che, avanI paryAya thAya teno kartA ajIva che. A siddhAMta-kAyadA-niyama chae dravyone lAgu che. te niyamane apavAda nathI. potAnA svadravyapara-chavadravyapara A siddhAMta lAgu karI potAne adhikAdhika jANavAno-oLakhavAno ApaNo prayatna che. chavadravyamAM jJAna, darzana, zraddhA, cAritra, sukha, vIrya vigere anaMta guNo che. te pratyeka guNanI paryAya te te guNamAM thAya che. te te paryAyano kartA te te guNa che. jANavAnuM je kArya thAya teno kartA jJAna guNa che. cAritranuM je kArya thAya teno kartA cAritraguNa che ane A je kArya thAya che te jIvadravyamAM ja thAya che, jIvadravyathI bahAra thatuM nathI. jJAna, sukha, cAritra vigerenuM kArya thAya te chavadravyamAM thAya che. pugalamAM eTale zarIramAM thatuM nathI. Agama abhyAsathI AvI tattvadRSTi keLavavI joIe. ApaNI AjasudhInI mAnyatA dUra karI tattvono abhyAsa karavo joIe. ApaNI daSTi haMmeza bahAranI vAto para-parapadArtho para ja hoya che. te kAraNe paisAthI sukha maLe, gurU pAsethI-pustakomAMthI jJAna maLe che, evI daDha mAnyatA thAya che. A paryAya jyAre thAya tyAre anukUla evAM Itara dravyone 'nimitta' evI saMjJA ApavAmAM Ave che. paNa te viSaya judo che ane savistAra carcA vagara gerasamaja thavAno saMbhava hovAthI hAla te viSe kAMI paNa lakhatI nathI. paryAya kSaNika che, vinAzI che, te TakAvatAM jatAM TakatI nathI mATe Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 54 kevaLa paryAya tarapha vAvALAne duHkha, AkulatA thayA vagara raheze nahIM, paNa te paryAya jemAMthI Ave che te dhruvadravya tarapha daSTi karavAthI nirAkulatAno anubhava thaze. juone, ApaNI strIonI daSTi sonAnI paryAya para eTale alaMkAranI DijhAIna para hoya che mATe eka alaMkAra bhAMgI bIjo banAvavAnI AkulatA hoya che, paNa gharanA vaDilo eTaluM jue che ke sonuM kAyama che ne ! to phIkara nathI, eTale temanI dRSTi sonA para hovAthI teo nizcita hoya che. tattvajJAnano abhyAsa te ciMtA rahita thavAnI auSadhi che. ame DaoNkaTara loko pezanTane UghanI goLIo ApI pezanTanuM mana badhIra karI ane dardanAzaka goLIothI peTanI saMvedanA ochI karI IlAja karIe chIe. paNa te sAco IlAja nathI. tattvajJAna to ApaNane jAgrata karI vastusvarUpanuM jJAna karAvI Ape che, tethI AkulatA ane ciMtA pedA thatI nathI. e ja kharo AkulatA rahita thavAno mArga che. AgaLanI carcA A pachInA patramAM karIzuM. -e ja tamArI bA. svAtama ko jAne nahIM, kare puNya basa puNya / tadapi bhrame saMsAra meM, zivasukha se ho zUnya // 15 // artha : je te AtmAne jANyo nathI, badhAM puNyakama ja karato rahIza topaNa tuM mokSasukhane prApta karI zakIza nahIM. ulaTAno pharI pharI saMsAramAM ja rakhaDato rahIza. - zrI yogideva - yogasAra" Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 55 . 'pudgala dravyanuM svarUpa patrAMka 9 25 julAI 1994 'pudgala' dravyanuM svarUpa priya sau. rInA ane sau. monA, ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, A vakhate patra lakhavAmAM vilaMba thayo. kAraNa siddhacakravidhAna mATe huM pUnA gaI hatI. roja sAMje AratI pachI chokarAone huM vAto saMbhaLAvatI ane te dvArA sAcA deva kevo hoya che, zAstro zA mATe vAMcavA joIe, potAne kema oLakhavA, cAra gatio kaMI, Indriyo keTalI ane temanA kAryo, ApaNe kyA dravyo chIe ane ApaNuM kArya zuM vigere vAto kahI saMbhaLAvI. vArtAnI lAlacathI bALakonI bhIDa thatI ane teo praznonA uttaro paNa ApatA. "huM jIvadravya chuM, zarIra pugala dravya che, ApaNe Indriyo dvArA je je jANIe te badhAM pudagala ja che, cAre gatimAM sukha kyAMya nathI' AvA javAbo chokarAo jhaTapaTa ApatAM. chokarAone je jhaTapaTa samajAyuM te ja ApaNe thoDA vistArathI joIe. - vizvamAM cha dravyo che. temAthI jIva, dharma, adharma, AkAza ane kALa e dravyo ApaNane dekhAtAM nathI, koIpaNa Indriyo vaDe te ApaNI jANamAM AvatAM nathI. te dravyone "arUpI' ema kahyAM che. mAyakroskopa athavA InphAreDa phoTogrAphIthI paNa teonuM astitva siddha karAtuM nathI. phakata pudgaladravya ja rUpI che. temAM sparza, rasa, gaMdha ane varNa e guNo che ane te dravyane Indriyo dvArA jANI zakAya che. jANavAnI zakti mAtra chavadravyamAM ja che. je Indriyo dvArA jIva jANe che te Indriyo paNa zarIrano bhAga hovAthI pudgala ja che. pugalane mUrtika ane bIjA pAMca dravyone amUrtika kahyAM che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya AtmAmAM-jIvadravyamAM-sparza, rasa, gaMdha, varNa, zabda vigere nathI; paraMtu jIva potAne ane bIjAone jANI zake che. A jJAna-darzana zakti kevaLa jIvamAM ja che tethI jIvane cetana kahyo che. jIva sivAya anya pAMca dravyo acetana che. cha dravyo eka bIjAne avagAhana Ape che te ApaNe pahelAM joI gayAM. jeTalAM kSetramAM jIvadravya vyApeluM che teTalAM kSetramAM tenI sAthe amuka samaya sudhI saMbaMdhamAM rahelA zarIrane jIva jANe che. paNa majA ane muzkelI e che ke te zarIramAM jIve 'sva' nI kalpanA karI che. jANavAnI zakti jIvanI che, paNa te zarIranI ja che evo bhrama A jIvane thayo che. jANanAro potAne ja jANato nathI, AnAthI moTuM dudhaiva kevuM ? zarIrane 'huM' mAnavAthI zarIra saMbaMdhonI bAbato 'mArI' mAnavAmAM AvI. pudgalanuM svarUpa jANyuM nathI mATe A goTA thayA che. 56 tame kahezo ke pudgalathI jIvadravya bhinna che to pachI mAtra jIvadravyanI ja jANakArI Apane, bIjI vAto zA mATe ? paNa rojIMdA vahevAramAM paNa ApaNe joie chIe ke je bAbatonI milAvaTa (bheLaseLa) karavAmAM Ave che tenuM jJAna paNa Avazyaka che. sonuM ane pittaLa e beu dhAtunAM lakSaNo jANIe to ja sonuM kharIdatAM ApaNI chetarAmaNI nahIM thAya. hIro kharIdavA jatAM hIrAnI jema kAcanAM guNadharmo paNa jANavAM joIe. te pramANe zAstromAM pudgala viSe savistAra vivecana che tenuM kAraNa e ja che ke jIva pudgalamAM ahaMpaNuM mAne che. tenI sAthe seLabheLa (kalpanAthI) kare che. pudgalane jANI 'te huM nathI ja' te samajavuM joIe. e puddagalamAM paramANu ane skaMdha evAM be bheda che. paramANu eTale sauthI nAnu pudgala, jeno bIjo bhAga na thaI zake. kharekhara paramANu ja pudgala dravya che. be athavA vadhu paramANu bhegAM maLI baMdhAI jAya che (baMdha thAya che), tyAre tene skaMdha kahevAya. skaMdhamAM be, aneka, asaMkhya ke anaMta paramANuo paNa hoI zake che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pudgala' dravyanuM svarUpa sthUlatA ane sUkSmatAnA AdhAre skaMdhanA cha bheda karyAM che. dA.ta. - ghauMnA-ghauM, TukaDA (kaNIo), bharaDo, ravo, ATo ane medo evA bheda ApaNe joIe. 57 1) sthUla-sthUla te pudgala skaMdha jenAM be TukaDA karAya paNa ApasamAM je pUrvavata joDAtAM nathI. jema ke - parvata, lAkaDuM, kolaso, coka, vALa vigere. - 2) sthUla - te pudgala skaMdha jenA be bhAga to karAya paNa bhegA karatAM pharI pAchAM pUrvavata eka thAya. jema ke - pANI, tela, dUdha vigere drava padArtho. 3) sthUla-sUkSma - je skaMdha AMkhe dekhAya paNa hAthathI pakaDAtAM nathI, TukaDA paNa karAtAM nathI evAM pudgala skaMdha. dA.ta. prakAza, aMdhArUM ityAdi. 4) sUkSma-sthUla - je skaMdho AMkhe dekhAtAM nathI, paNa anya cAra iMdriyo vaDe jaNAya, evAM pudgala skaMdha. dA.ta. havA, sugaMdha, svAda, avAja vigere sUkSma-sthUla skaMdho che. 5) sUkSma - evAM pudgala skaMdho je koipaNa iMdriyo dvArA dekhAtAM nathI. tenuM udAharaNa che kAmAMNavargaNA. A kArmANavargaNAo vaDe je bane tene dravyakarma ke kArmANa zarIra ema kahevAya. 6) sUkSma-sUkSma sauthI sUkSma skaMdha. dA.ta. be athavA vadhu paramANunI banelI bIjI keTalIka vargaNA. pudgala skaMdhonuM uparokata vargIkaraNa sAMbhaLI Indrajite tamArA bApUjIne kahyuM tamArUM varNana sAMbhaLI Matter nI Solid, Liquid ane Gas States siddha thAya che tethI itara bhedo paNa mAnya karavAmAM koi vAMdho nathI. vijJAnanI dRSTie teNe vizleSaNa karI je niSkarSa kADhyo tenI mane navAI lAgI. auraMgAbAdano indrajita, sAtArAno zirISa, muMbaino rAjeza A enjInIyarIMganA vidyArthIo jaina siddhAMtamAM khAsa Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya rasa dharAvatAM chokarAMo che. A siddhAMto paNa evA adbhuta che vaLI sarvajJakathita hovAthI te adbhUta vAto satya paNa che. sthUla-sUkSamatAnI apekSAe A skaMdhonAM bIjA prakAre paNa vargIkaraNa karyA che. 1. AhAravargaNA, 2. tejasavargaNA, 3. bhASAvargagA, 4. manovargaNA, 5. kArmANavargaNA vigere 22 bheda che. 1) AhAravargaNA - A vartaNA sauthI sthUla che. A puddagala skaMdhothI audArika, vaikriyika ane AhAraka A traNa prakAranA zarIro bane che. 58 ApaNane dRzyasvarUpamAM AhAravargaNA ja to dekhAya che. mATI, lAkaDuM, lokhaMDa, patharA, kapaDA, vanaspatI, ekendriyothI mAMDI paMcendriya prANIonA zarIro, manuSya, deva-nArakI jIvonAM zarIro te badhAM AhAravargaNAthI bane che. 2) tejasavargaNA - A skaMdhothI tejasa zarIra bane che. zarIrane je kAMtI prApta thAya che te A ja vargaNAne kAraNe. 3) bhASAvargaNA - A skaMdhothI zabdo bane che. vijJAnamAM paNa ApaNe dhvanilaharI kahIe chIe tene reDiyo vaDe pakaDAya che, teonuM punaH prasAraNa karAya che, teonI laMbAI mapAya che. 4) manovargaNA - A pudgala skaMdhathI dravyamana taiyAra thAya che. te aSTadala kamalanA AkAranuM hoI chAtInI jagyAe hoya che. paNa sUkSma hovAthI oparezana karatI vakhate paNa ApaNane te kayAMya dekhAtuM nathI. vicAra, saMkalpa, vikalpa, smRti vigere kAryo A mana dvArA cAlu hoya che. tene jANavAnuM kAma jIva kare che. kahetI vakhate paNa ApaNe ema kahIe chIe ke mArA manamAM Avo vicAra Avyo. 5) kArmANavargaNA - A vargaNAthI kArmANazarIra bane che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pudgala' dravyanuM svarUpa pudgala viSe ATalI mAhitI meLavyAM bAda keTalIya bAbato ApaNAM dhyAnamAM Ave che. zarIra AhAravargaNAnuM bane che. vANI (bhASA) te bhASAvargaNAthI bane che ane mana te manovargaNAthI, tema karma kArmANavargaNAthI bane che. A badhAM puddagalanA prakAro hovAthI acetana che. koipaNa vargaNAmAM jJAna arthAta caitanya nathI. jJAna e jIvano guNadharma che. 59 zAstromAM jyAre Ave che ke huM caitanyamAtra chuM ane zarIra, mana, vANI, karma tenAthI bhinna chuM, teno artha have ApaNane sarakhI rIte samajAyo. teone bhinna karavA nathI, te jIvathI bhinna ja che, A mAtra jANavAnuM che. pudgalane jANavuM te doSa nathI paNa tene potAnuM mAnavuM, temAM Atmabuddhi karavI te doSa che. anyone jANavuM che te potAne oLakhavA mATe. 'potAne oLakho' A maMtra ApaNe satata najara sAme rAkhI taddanusAra zAstravAMcana-abhyAsa karavo joIe. be divasa bAda ame jayapUra zibiramAM jaIe chIe. tyAMthI pAchAM pharyA bAda maLIzuM. e ja tamArI bA. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya patrAMka 10 astitva guNa 60 priya sau. rInA ane sau. monA, aneka uttama zubhAziSa, ApaNe atyAra sudhI vizva, dravya, guNa, paryAyanuM svarUpa joyuM ane tyAra bAda pudgala dravyo viSe mAhitI meLavI. ApaNe Indriyo dvArA je je jANie te badhAM pudgala ja che, AvuM jJAnamAM AvyA bAda saheje prazna ubho thAya ke pachI huM-jIvadravya - kevo chuM ? ane tene jANavo paNa kevI rIte ? jIvadravyane vizeSarUpe jANatAM pahelAM ApaNane sAmAnyataH dravyanA lakSaNo eTale svarUpa zuM che te jANavuM Avazyaka che. badhAM dravyomAM jovAM maLatAM evA je guNo che teone sAmAnya guNa kahyAM che. 27 ogasTa 1994 sAmAnya guNo anaMta che. paNa vastunuM svarUpa-dravyanuM sAmAnya svarUpa-khyAlamAM AvavA mATe cha sAmAnya guNo jANavAM Avazyaka che. te guNonI carcA have ApaNe karavAnA chIe. A badhAM guNo eka ja samaye vidyamAna hoya che paraMtu kathana karatI vakhate temAM krama paDavAM e svAbhAvika che. te cha guNo che - astitva, vastutva, dravyatva, prameyatva, agurUlaghutva, pradezatva. astitva eTale sattA-vidyamAnatA-sadbhAva. dravya sadaiva che. che .. che.. eTale dravyonuM sadaiva astitva che. dravyanI sadaiva sattA che e sarvaprathama jANIe to ja te dravya kevuM hoya che, zuM kAma kare che vigere vadhAre jANakArI laI zakAya. astitvaguNa - 'je zaktine kAraNe dravyano kadApi nAza na thAya Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astitva guNa ane dravya koIthI utpanna paNa na thAya te zaktine astitva guNa kahe che.' astitva guNa ema darzAve che ke pratyeka dravyanI sattA anAdikAlathI che ane te sattA kAyama rahenArI che, tema ja koIpaNa dravya navuM utpanna thatuM nathI. pratyeka dravyamAM potAno astitva guNa che. eTale dareka dravyanI sattA bhinna che. be ke vadhu dravyo maLIne eka sattA thatI nathI, tema ja navA dravyo utpanna thaI temanI saMkhyA paNa vadhatI nathI. Matter eTale pugalanI bAbatamAM vaijJAnikoe ema siddha karyuM S S Matter is always constant, it is never destroyed, it only changes its form. kharuM to e che ke e dravyonI bAbatamAM A siddhAMta lAgu paDe che ke, dravya kAyama rahe che mAtra tenI paryAya badalAya che. vaijJAnikoe prayogazALAmAM pudagalo para ja prayogo karyA che. tethI pudagalo bAbata thoDIghaNI jANakArI teo ApI zake che. paNa AtmAnAM prayogo AtmAmAM ja thAya che - AtmAdvArA ja AtmAne jANI zakAya che - AtmAnubhUtI thAya che. evAM prayogo ApaNAM AcAryoe karyA ane te anusAra teoe zAstronI racanA karI. A paNa Science che - vijJAna che - tenuM 'vItarAga vijJAna' evuM nAma che. - tattvArthasUtra nAmanA graMthamAM dravyanuM lakSaNa 'satuM' kahyuM che. satuM dravyalakSaNam sat eTale asti-sattA. A sattA kone kAraNa che ? Izvare nirmANa karI ane TakAvI rAkhI che ke ? nA. pratyeka dravyanI sattA e te te dravyanAM astitvaguNane kAraNe che. A sattAmATe - astitva mATe koIpaNa padravyanI madadanI ke sahAyanI jarUra paDatI nathI. rAmajI nAmano eka mANasa hato. tenI pAse na to janmanuM pramANa patra, na to rezanakArDa, na koI kAgaLapatra. te koI kAme kacerImAM gayo tyAre tene puchavAmAM AvyuM - "are, tuM astitvamAM che tenuM koI pramANa che ?' rAmajI bolyo, 'vAha sAheba ! A huM jIvato jAgato tamArI sAme Ubho chuM ane tame mArA astitvanuM pramANa mAgo cho ?' Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya ApaNI sthiti paNa Aje evI ja che. samasta duniyAne jANanAro, jJAna karavAvALo, nirNaya karavAvALo, buddhimAna evo A AtmA ja puche che ke 'AtmA (huM) che tenuM pramANa zuM ? jIvanA sahavAsathI kalevarane (zarIrane) paNa jIvatuM kahyuM che ane jIva nIkaLI gayA bAda mRta kahevAmAM Ave che. te jIva ja Aje kalevaramAM huMpaNuM mAnI kahe che ke, jIva che te siddha karo nahIM to ame mAnIzuM nahIM. mATe sau prathama astitvanuM astitva siddha karavAnI javAbadArI ApaNA para che. jIvanuM astitva pahelAM paNa hatuM, Aje paNa che ane manuSya avasthA bAda (mRtyu bAda) paNa tenuM astitva kAyama rahevAnuM che ema kahevAvALA astitvaguNanI siddhi nIce mujaba karI zakIe. 1) ekendriyothI mAMDI paMceMdriyo sudhI aneka jIvo jovA maLe che. mANasomAM paNa koi garIba, koI paisAdAra, koi AMdhaLo, koI lUlo laMgaDo, eka ja gharamAM koI hoziyAra, koI maMdabuddhi evo pharaka dekhAi Ave che. ema kema ? Avo prazna pUchAtAM teno javAba maLe che ke te jIve pahelAM jevAM karmo bAMdhyAM hoya tenA phaLo te bhogave che. tethI e siddha thAya che ke karma karavAvALo je jIva pahelAM hato, te ja jIva Aje karmanA phaLo bhogavI rahyo che. A uparathI astitvaguNanI siddhi thAya che. 62 2) vyaMtaronI (bhUtonI) aneka ghaTanAo ApaNA sAMbhaLavAmAMjovAmAM Ave che. je jIva pUrve amuka vyakti hatI te ja jIva vyaMtara thayelI hoya che. tethI jIvanuM astitva kAyama che ema samajAya che. 3) punarjanmanI ghaNI ghaTanAo siddha thaI cukI che. pUrvabhavano te ja jIva pachInA bhavamAM paNa astitvamAM che te siddha thAya che. jAtismaraNa (pUrvabhavanI smRti) dvArA paNa A siddha thAya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astitva guNa 4)prathamAnuyogamAM aneka kathAo che. eka jIvanA aneka bhavonuM temAM varNana Ave che. bhagavAna AdinAthanA samayamAM mArIci nAmano jIva hato, te ja karoDo ... abajo varSo bAda siMha thayo ane te ja jIva daza bhavo pachI bhagavAna mahAvIra thayo ane Aje te ja jIva siddha avasthAmAM che. 63 5) bALaka, juvAna, vRddha avasthAomAM rahenAro te ja jIva che. zarIramAM moTo pheraphAra thAya topaNa te jIvanuM astitva kAyama che. 6) paccIsa varSopUrve mane krodha Avyo hato tenuM jJAna mane A kSaNe thaI zake che. krodha gayAM pachI tenuM jJAna karavAvALo jIva kAyama che. 7) sApe DaMkha mArelI vyaktine maMtrathI bolAvie to te vyakti kahe che ke te sApa pUrvajanmano koI verI hato. 8) umAsvAmI AcAryae tattvArthasUtramAM kahyuM che ke - ''utpAdavyayauvyayukata sat / '' ''savyalakSaNam / '' astitvanI siddhi to ApaNe karI paNa te astitvanuM-sattAnuM svarUpa kevuM che te paNa saMkSepamAM joie. upara jaNAvyA mujaba e sattA utpAda vyaya dhrauvya yukata che. pratyeka dravya te potAnA guNo ane paryAyothI yukata hoya che (guNaparyayavadravyam). temAMthI dravya ane tenA anaMta guNo nitya hoya che. dhruva hoya che, temAM vadhaghaTa thatI nathI, temAM pheraphAra paNa thato nathI. che evA ja kAyama rahe che. paryAya pratyeka kSaNe navI navI thAya che ane pratyeka samaye pUrva paryAyano nAza thAya che. A utpAda ane vyaya (utpatti ane vinAza) paryAyamAM thato rahe che. dravyano pratyeka samaye badalAto aMza eTale tenI avasthA (paryAya) ane te ja samaye dhruva rahevAvALo-kAyama rahevAvALo-aparivartanazIla aMza eTale dravya ane guNa. dravyanuM lakSaNa sat che, ema jyAre ApaNe joIe tyAre te 'sat' utpAda vyaya ane dhrauvyathI yukata che. dravya paNa sat che (nitya aMza) ane paryAya paNa sat che (anitya aMza). dareka samaye dravya koI ne koI Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya avasthAmAM hoya ja che. dravya potAnI avasthAthI-paryAyathI alaga hotuM nathI ja bhinna hotuM nathI alaga thatuM nathI. A avasthA eTale paryAya kSaNika hoya che. dareka samaye navI navI paryAya utpanna thatI hoya che ane junI paryAyano vinAza thato hoya che. mATe dravyane kSaNika mAnavuM barAbara nathI. jyAre ApaNe 'sonuM' e vastu viSe vicAra karIe tyAre dhyAnamAM Ave che ke sonuM sonArUpe kAyama rahe che tene dhruvaaMza-nitya aMza-kahe che ane tenI hAra, baMgaDI, sAMkaLa, buTTI vigere avasthAo che te, utpAda vyayarUpe che, teone anitya aMza kahe che. eka strI raDavA mAMDI 'hAya hAya ! mAro sonAno hAra keTalo sarasa hato. jato rahyo bena.' tene puchyuM - 'alI kayAMka paDI gayo ke zuM ? ke cora laI gayo ?' te bolI - 'nA re nA ! tenI baMgaDI banAvI.' te bAInuM sonuM to tenI pAse ja sonArUpe vidhamAna che topaNa utpAda ane vyaya para eTale ja ke paryAyapara dRSTi rAkhavAthI te du:khI thAya che. jIvomAM paryAyanI apekSAe manuSyaparyAya, devaparyAya, nArakI paryAya, tiryaMcaparyAya ityAdi utpAda vyaya cAlu rahe che. paryAyanA nAzane dravyano nAza mAnavAthI du:kha thAya. paNa eka paryAyanI nAza sAthe te ja samaye navI paryAyanI utpatti thatI hoya che ane dravya to sadaiva ja jemanuM tema kAyama rahe che tenI jANa thatAM ja mRtyunuM duHkha, bhaya, AphulatA vigereno nAza thAya che. tema ja IhalokasaMbaMdhe bhaya, paralokasaMbaMdhe bhaya, arakSA bhaya, vigere bIjA badhAM bhayono nAza thAya che. 64 1) eka astitva guNa jANIe topaNa aneka lAbho maLe che. jevAM kehuM jIvadravya chuM ane huM sat hovAthI anAdi anaMta chuM. anAdithI huM chuM ane anaMta kALasudhI mArUM astitva kAyama rahenArUM che. huM ajara amara chuM. sAta prakAranA bhayono abhAva thAya che. 2) 3) 4) Izvara jagatano utpannakartA, rakSaNakartA ane vinAzakartA che evI bhUlabharelI buddhino abhAva thAya che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 5) astitva guNa karma jIvonuM rakSaNa, utpatti ane nAza kare che evI khoTI mAnyatAno abhAva thAya che. 6) huM anyone utpanna karanAro, teonuM rakSaNa karanAro ke teono nAza karanAro chuM - te khoTA ahaMkArano nAza thAya che. - 7) bIjo koI mAro utpannakartA, rakSaNakartA, vinAzakartA che e khoTI buddhino abhAva thaI hInadInapaNuM maTI jAya che. 8) mArUM astitva mAre kAraNe ja che. mATe mAtra sva-astitva para dRSTi kendrita karavAthI samyakadarzananI prApti ane dharmanI zarUAta thAya che. juo, ahIM eka astitvaguNa jANavAthI keTalAM badhAM lAbha maLe che, amara thavAnI kalA AtmasAta thAya che. kharUM to huM amara ja chuM e jANavAnuM che. ApaNI murkhAIthI - ajJAnathI zarIra joDe saMyogaviyoga thatAM ApaNAM janma-mRtyu samajatAM AvyAM chIe ane e kalpanAthI ja du:khI thatAM rahIe chIe. astitva guNa jANavAthI have samajAyuM ke jIva kadI paNa marato nathI. kahyuM che ke " utpAda vyayayuta vastu haiM phirabhI sadA dhruvatA dhare / astitva guNa ke yoga se koI nahIM jagameM mare // " eka astitva guNa jANavAthI ATalo phAyado thayo - tethI AgaLanA guNo jaladIthI jANavAnI AturatA hovI svAbhAvika che. te viSe carcA AgaLanA patramAM karIza. paryuSaNa nimitte rAkhelAM pravacanono lAbha laI svAdhyAya karavo. monA, auraMgAbAdamAM zrI yApAlajI jaina padhAraze ane rInA, mAlADamAM zrI pradIpajI jhAMjharI padhAraze. teonAM pravacanono lAbha tamAre levo joIe evuM mane bahu ja lAge che. e ja tamArI bA. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatatva paricaya patrAMka 11 29 okaTobara 1994 vastutva guNa priya sau. rInA ane sau. monA ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, patrarUpe ApaNe A je svAdhyAya karIe chIe tene eka varSa vItI gayuM. ApaNI sAthe bIjA ghaNAM teno lAbha le che e sArI vAta che. dhArmika mAsika-pustaka joI te gharanAM vRddha vyaktio mATe che, ApaNane tenAthI koI kartavya nathI evI ghaNAnI vRttI hAlamAM dekhAya che. paNa emAM darekanI potAnI AtmakalyANanI vAta che, te ApaNe pAchalAM dasa patro dvArA jotA AvyAM chIe. gayAM patramAM astitvaguNanI carcAmAM ApaNe joyuM ke dravya sat che. dravyanI sattA eTale astitva zAzvata che - kAyama che. dravyonI navI utpatti paNa thatI nathI ane dravyono vinAza paNa thato nathI. A sat utpAda vyaya ane dhrauvyathI yukata che. pratyeka samaye dravyanI navI avasthA eTale paryAya utpanna thAya che ane junI paryAyano nAza thAya che. dravyanI paryAyane ja dravyanuM kArya athavA kriyA ema kahe che. vastumAM thanArI A kriyA te vastunI aMgabhUta zaktivaDe thatI hoya che. A zaktine ja vastutvaguNa ema kahe che. A vastutvaguNa viSe Aje ApaNe carcA karIzuM. vastutva guNa kone kahe che ? - je zaktine kAraNe dravyamAM arthakriyAkAritva thAya arthAta potapotAnI prayojanabhUta kriyA thAya che te zaktine vastutva guNa kahe che.' - uparokata vyAkhyAmAM arthakriyAkAritva evo zabda Avyo che, artha eTale dravya, arthakriyA eTale dravyanI kriyA eTale dravyanuM kArya-dravyanuM pariNamana-dravyanI paryAya. kAritva eTale karAvI levAnI zakti. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutva guNa arthakriyAkAritva eTale dravyanuM pariNamana thavAnuM - je paNuM - je bhAva - je svabhAva che te, te dravyanA vastutva guNane kAraNe che. dareka dravyamAM potAnI kriyA potAthI karavAnI zakti hoya che tene vastutva guNa kahe che. vastutva guNathI dravyane 'vastu evuM nAma ApyuM che. dravya potAnI guNaparyAyamAM vase che (rahe che, mATe tene vastu ema kahe che. pratyeka dravyanuM pratisamaye je kArya-pariNamana cAlu che te, e dravyanAM vastutva guNane kAraNe cAlu che. te pariNamana koI paNa anya dravyone kAraNe, Izvarane kAraNe, karmane kAraNa ke ApaNI IcchAne kAraNe nathI thatuM. potAnI paryAyanI A utpAda-vyayarUpe kriyA eTale kArya karavA mATe (thavA mATe) koIpaNa dravyane koIpaNa anya dravyanI jarUra nathI. koIpaNa dravya bIjA dravyanI kriyA eTale ke paryAya (utpAda-vyayarUpa avasthA) karI ja zakatuM nathI. vastRtva guNanI vyAkhyAmAM bIjo eka zabda Avyo che prayojanabhUta kriyA. prayojana eTale hetu - kAraNa. AMkhonuM zuM prayojana che ? jevuM. jJAnaguNanuM prayojana che jJAna karavuM. zraddhAguNanuM prayojana che zraddhA karavI. pratyeka dravya ane pratyeka guNa pota-potAnuM kArya karato hoya che. zarIranA avayavono dAkhalo lo ne eka ja zarIranA avayavo hovA chatAM AMkho jovAnuM kAma kare che, kAna sAMbhaLavAnuM kAma kare che, nAka suMdhavAnuM kAma kare che. evuM kadIye banatuM nathI ke, AMkho AvI hoya ane kAne AMkhonuM kAma karyuM hoya athavA kAna dukhatAM hoya mATe AMkhoe thoDo vakhata sAMbhaLavAnuM kAma karyuM che. pratyeka iMdriya potapotAnuM prayojanabhUta kAma karatI hoya che, bIjAnAM kAmamAM dakhala karatI nathI, ghAlamela karatI nathI. potAnI maryAdAmAM rahIne potAnuM kArya kare che. moTImoTI saMsthAo ke moTA saMyukta kuTuMbanI pratyeka vyakti potapotAnuM kAma karI potAnI maryAdAmAM rahe to raMgecaMge Akho kArabhAra cAle. paNa AjakAla nAnA kuTuMbamAM paNa tanAva ane kalaha thAya che te vastutva guNanuM A rahasya na jANavAthI thAya che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 patro dvArA jainatattva paricaya eka dravyamAM rahelA je anaMta guNo che te paNa potapotAnuM kArya kare che. jJAna guNa zraddhA guNanuM kArya karato nathI ane zraddhA guNa cAritra guNanuM kArya karato nathI. enI jene jANa nathI tene ajJAna peTe evA prazno udbhave ke ATaluM jANatAM chatAM paNa samyaphadarzana kema thatuM nathI ke dIkSA kema letAM nathI ? rAjA vRSabhadevanI vArtA jANo cho ne ? te janmathI ja samyaphadaSTi hatA. (zraddhA guNanuM nirmala pariNamana hatuM), samyaphajJAnI hatA to paNa 83 lAkha pUrva AyuSya saMsAra-rAjapATa karavAmAM gayAM. aMtaraMga lInatA (cAritraguNanI paryAya) thaI muniyogya cAritra dazA pAmavA mATe temano ATalo dIrgha kALa vItyo. tenuM kAraNa pratyeka guNanuM kArya tenA potAne kAraNe thAya che. A dAkhalo saMsAramAM svacchaMdI banI bhamavA mATe nahIM paNa vastutva guNanuM svarUpa jANavA mATe Apyo che. chavadravya potAnI prayojanabhUta kriyA jANavuM-dekhavuM ItyAdi kAryo kare che. paNa anya jIvonuM ane pudgala dravyanuM kArya jIva karI zakato nathI. ajJAnathI A jIva ema mAne che ke paradravyanuM kAma huM karuM chuM, mArI IcchA mujaba pAradravyanuM parimaNana huM ghaDuM chuM, ane kadAca IcchAnusAra kArya thAya to kartutvabuddhino ahaMkAra puSTa thAya paNa anyathA kArya thAya to AkulatA kare che, duHkhI thAya che. paraMdravyamAM ekatra karavAthI paranA katRtvanI ane bhophatRtvanI mithyA bhramaNA A jIvane thAya che. A jIva zarIrane sva mAne che athavA 'mAruM mAne che, ane zarIranI kriyA huM karuM evuM khoTuM abhimAna kare che. jyAre potAnI IcchA mujaba zarIranI hAlacAla vigere kriyA thAya che tyAre A kartutvabuddhi vadhu tIvra bane che. paNa mAMdA paDavuM, ghaDapaNa AvavuM, vALa ghoLAM thavAM ke kharI paDavAM, azakti-kamajorI e badhI kriyAo ApaNI IcchA virUddha thAya tyAre A jIva duHkhI thAya che. jyAre A jIva jANe ke huM eka jIva dravya chuM, mAruM pariNamana jANavuM dekhavuM e mArAmAM thAya che, te mArAmAM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutva guNa rahelAM vastutva guNane kAraNe ja thAya che ane zarIra e anaMta pudgala paramANunuM baneluM che, temAno pratyeka paramANuM potAnAM vastutva guNathI pariNamana kare che tyAre tenI katRtvabuddhino ane AkulatA-duHkhano aMta Ave che. astitva guNamAM ApaNe e joyuM ke pratyeka dravyanuM astitva bhinna bhinna che ane te utpAda vyaya ane dhrauvyathI yukata che. pUrve guNanI vyAkhyA zikhyA tyAre joyuM hatuM ke pratyeka dravyanuM svacatuSTaya-svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAva-alaga alaga che ane Aje joyuM ke pratyeka dravyamAM vastutva guNa che ane te kAraNe te te dravyanI utpAda-vyayarUpa prayojanabhUta kriyA cAlU che. A badhA uparathI dareka dravyanI svataMtratA samajAya che. dezanA svAtaMtrya mATe anekoe prANanI bAjI lagAvI laDavuM paDyuM hatuM. paNa vastunI A svataMtratA meLavavA mATe laDavA mATe javAnuM nathI, vastu to svabhAvathI ja svataMtra che tene mAtra jANavuM che. te svataMtra svabhAvanuM ApaNe jJAna karI levAnuM che. A jJAna na hovAthI ApaNe kalpanAmAM bhramaNA karI duHkhI thayAM ane vastusvarUpa samajAtAM A badhuM duHkha dUra thavAnuM che. AjakAla ApaNane jyAM ne tyAM Tenzana ja Tenzana dekhAI Ave che. bIjAonAM pariNamanano bhAra (bojo) potAnA mAthA para laI A jIva duHkhI thato hoya che. bALakonA pAlana poSaNanI ciMtA, temane bhaNAvavAnI ciMtA, temane ApaNI IcchAnusAra DaoNkaTara-enjiniyara banAvavAnI ciMtA, paiso meLavavAnI ane TakAvI rAkhavAnI ciMtA, kuTuMbanA lokoe ApaNI marajI mujaba varatavuM tenI ciMtA, zarIra kAyama juvAna dekhAya mATe ciMtA, roga ane mRtyu na Ave tenI ciMtA, potAne bIjAono kartA dhartA mAnI A jIva mithyA ahaMkAra kare che ane sadaiva duHkhI thato rahe che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya ekAda kArya potAnA gAbahAranuM che ema jANe tyAre A jIva Ivarane kartA hartA mAnI tenI pAse doDI jAya che. sAcA devanuM svarUpa jANato na hovAthI vItarAgI bhagavAna AgaLa putra, paiso, nirogI zarIra vigerenI yAcanA kare - abhilASAthI bhakti kare ke Itara lokonI jema sarAgI deva devatAonA - kudeva, kugurU, kuzAstrone Azare jaI gRhIta mithyAtvanuM poSaNa kare che. ekAda kArya potAnI IcchAnusAra thAya to potAnuM abhimAna puSTa kare che ane IcchAvirUddha thAya to kamapara Akho doSa DhoLI chUTI jAya che. nAnA bALakone ApaNe 'bAvo' Avyo ! tuM jamI le, lesana kara ema kahIe chIe. tevI rIte A jIve karmane bAvo banAvyo che - karmano hAu ubho karyo che. karma pudagala che ane tenI kriyA tenAM vastutva guNane kAraNe tenA svacatuSTayamAM cAlu che. huM jIvadravya chuM ane mArI kriyA-mAruM pariNamana-mArA vistutva guNa vaDe mArAmAM ja thAya che tenI A jIvane jANa ja nathI. juo hoM, dIkarIo ! eka eka guNa jANyo to keTalo badho lAbha thAya che te. svAdhyAyathI, tattvaciMtanathI vastusvarUpanuM yathArtha jJAna thatAnI sAthe ja tenuM phaLa tatkALa maLe che. Aje puNyakarma karo ane thoDA samaya bAda tenuM phaLa meLavo evo udhArIno dhaMdho ahIM nathI. hajI to ApaNe badhAM dravyonuM sAmAnya svarUpa joIe chIe. have pachI jIva dravyanuM vizeSa svarUpa jotAM vizeSa AnaMda Avaze temAM zaMkA nathI. tapUrve bAkInA cAra sAmAnya guNo ApaNe jovAnA che. vastutva guNa jANavAthI je lAbho maLe che te ApaNe pharI ekavAra joI jaIe - 1) pratyeka dravya potapotAnI prayojanabhUta kriyA karatuM rahe che tethI koI paNa dravya nirarthaka nathI. 2) pratyeka dravya potAnuM kArya kare che, bIjA dravyanuM kArya karatuM nathI. 3) pratyeka dravyanuM kArya vastutva guNane kAraNe ja thAya che. anya dravyothI, IzvarathI, kamathI thatuM nathI. vastu to svataMtra che ja, pratyeka vastunuM kArya paNa svataMtra che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutva guNa 9) 4) huM jevadravya chuM ane jANavuM te mAruM kArya che, te mATe mAre anya dravyanI jarUra nathI. 5) huM paradravyanuM kArya karI zakuM chuM evI katRtvabuddhino abhAva thaI nirAkulatAnI prApti thAya che. padravyonuM pariNamana tenAM potAne kAraNe thAya che ema jANavAthI padravyo pratye rAga-dveSa utpanna thatAM nathI. mArAmAM rAga-dveSa mAre kAraNe ja utpanna thAya che, paradravyone kAraNe nahIM, enuM jJAna thAya che. samyakdarzananI prApti thaI apUrva zAMtino anubhava thAya che. vastutva guNanuM svarUpa kahevAvALo A doho juo - vastutva guNa ke yogase ho dravyameM sva-svakriyA / svAdhIna guNa -paryAya kA hI pAna dravyoM ne kiyA // sAmAnya aura vizeSatAse kara rahe nija kAma ko / yoM mAnakara vastutva ko pAo vimala zivadhAmako // vastutva guNa pachI dravyatva guNa viSe carcA have pachInA patramAM karIzuM - e ja tamArI bA. vItarAga mArga te che ke jemAM prabhu sarvajJa che. vItarAgamArga te che ke jemAM jIva-ajIvanA bheda batAvyA che. vItarAgamArga te che ke jemA nigraMtha mahAmuni pravartana kare che. vItarAgamArga te che ke jemAM AtmasvarUpanA darzanadvArA mahAsukhanI prApti thAya che. vItarAgamArga te che ke jenA zAstramAM pUrvApara avirodhatA che. vItarAga mArga te che ke jemAM Adi, madhya ane aMtamAM eka AtmAnuM ja lakSya che. vItarAgamArga te che ke jemAM jIvadayArUpa dharma che. vItarAga mArga te che ke jenA dvArA karmano kSaya karI siddhapada prApta thAya che. -bhecyA bhagavatIdAsa 'brahmavilAsa' Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya patrAMka 12 dravyatvaguNa priya sau. rInA ane monA, ghaNAM ghaNAM zubhAzISa. 72 jaina siddhAMtono abhyAsa - je pratyeka jIvane mATe parama hitano mArga batAvanAro che - te keTalI rUci, utsukatA ane keTalo utsAha nirmANa kare che tenI pratIti punAmAM AvI. paryuSaNaparvamAM tamArA bApUnA dararoja traNa pravacano DaoN. kiraNa zahA - sau. mugdhA zahAe AyojIta karyA hatA. laghu jaina siddhAnta pravezikA te vakhate zikhavavAno prAraMbha karyo. te samaye lokomAM eTalo rasa jAmyo ke pharI aSTAnzikAmAM (10 thI 17 navembara) ATha divasa dararoja pAMca kalAka pravacanano kAryakrama rAkhyo.- tamArA bApUjI traNa kalAka ane huM be kalAka pravacana ApatAM. te samaye zrI vijaya dozI, sau. mamatA dozIe zibira AyojIta karI hatI. tyArathI dararoja niyamita svAdhyAya to tyAM cAlu che. te uparAMta 20 eprilathI dasa divasanI eka vadhu zibira zrI. prazAMta dozI, sau. smitA dozI goThave che. te vakhate divasamAM dararoja ATha kalAka pravacana thaze. zALA-kolejanA vidyArthIo ane moTAM mANaso-so-savAso jaNa utsAhathI bhAga laI rahyAM hatAM. tattvajJAnano mahimA ja evo apUrva che. buddhimAna jIvone te tarata ja samajAya che. 29 navembara 1994 gayAM be patromAM ApaNe astitva tathA vastutva guNonuM svarUpa joyuM. badhAM dravyomAM jovAM maLatAM sAmAnya guNanI carcA ApaNe karI rahyAM chIe, te paikI cha sAmAnya guNomAMno dravyatva guNa ApaNe Aje joIzuM. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 dravyatva guNa astitva guNa ema batAve che ke pratyeka guNanI sattA anAdi anaMta che. vastutva guNa ema kahe che ke pratyeka dravyanuM kArya eTale ke pariNamana te te dravyamAM potAne kAraNe ja thAya che. dravyatva guNa e siddha kare che ke pratyeka dravyanuM pariNamana niraMtara-satata-akhaMDapaNe-avirata cAlu ja hoya che. eka kSaNanI paNa nirAMta na letAM pratyeka dravya pratyeka samaye potAnuM kArya karatuM rahe che. dravyatva guNanI vyAkhyA A pramANe - je zaktine kAraNe dravyanI ave ! niraMtara badalAya che te zaktine dravyatva guNa ema kahe che. dravya kAya rahe che paraMtu tenI avasthA-paryAya niraMtara badale che. mATe utpAda-vyaya akhaMDa pravAharUpe ra cAlu ja rahe che. paryAya eTale ke avasthA, eka samaya karatAM adhika maya TakI ja zakatI nathI. potAnI avasthA niraMtara badalavAno A guNa pratyeka dravyamAM na hota to dravya "phUTastha' banavAno prasaMga ubho thAta. dravya che te ja sthitimAM kAyama rahyuM hota, rogI rogI ja rahyo hota nirogI na thayo hota, saMsAra avasthAno nAza thaI siddha avasthA thaI na hota, bALaka nAnuM ja rahyuM hota juvAna thayuM na hota. parantu vastunuM evuM svarUpa nathI. dudhanuM dahIM banyuM - dravyatva guNathI kAcI kerI pAkI gaI - dravyatva guNathI ziSyane jJAna maLyuM - dravyatva guNathI rogI nirogI banyo - dravyatva guNathI pratyeka dravyanuM, dravyanA pratyeka guNanuM niraMtara pariNamana tenI potAnI dravyatva zaktithI thAya che. paNa ApaNe mAtra A kAryano kartA koI paradravya che ema Aja sudhI mAnatA AvyA chIe. gurU pAsethI jJAna maLyuM, DokaTara vaDe dardI sAro thayo ema kahIe tyAre te nimitta kathana che. upacArathI kahIe chIe. paraMtu vastusthiti tevI nathI, e ApaNe jANavuM joIe. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _74 patro dvArA jainatattva paricaya kerI lIlI hatI, khATI hatI, kaDaka hatI te badalAI pAkI, pILI, mIThI ane narama thaI. A badalAyelI avasthA dhyAnamAM AvavA mATe paMdara divasa lAgyAM, paNa tenI avasthA dareka samaye badalAtI hatI. ApaNe mAnIe ke kerI ghAsamAM sarakhI rIte goThavI rAkhI ame pakAvI. paNa kerI pAkI temAM dravyatva guNa aMtaraMga nimitta che ane kALadravya bahiraMga nimitta che. pratyeka guNa svataMtrapaNe pariNamita thAya che. varNa guNanI lIlI avasthA badalAI pILI thaI, teno kartA varNa guNa, rasa guNanI khATI avasthA badalAI mIThI banI teno kartA rasa guNa, sparza guNanI kaDaka avasthA badalAI narama banI teno kartA sparza guNa. vastunI svataMtratA ja evI che. phakta guNa ja svataMtra rIte potapotAnuM kArya kare che ema nathI paNa pratyeka samayanI paryAya paNa svataMtra rIte te samayanI yogyatAnusAra utpanna thAya che. vartamAna paryAyane bhUta paryAya banAvatI nathI. pahelI paryAya nAza pAme te ja samaye bIjI paryAya utpanna thAya che. je pote nAza pAmyo che te anya koIne kevI rIte utpanna karI zake? tame kahezo ke kALadravya to pariNamana karAvyuM ke nahIM? kALadravyane to kartA mAnazo ke nahIM ? teno javAba che ke kALadravya te bahiraMga nimitta che ane nimitta te akiMcikara kAryamAM kaMI ja na karanAruM evuM hoya che. e kevI rIte te joIe. pratyeka dravya dara samaye potapotAnuM pariNamana kare che. kALadravya paNa potAnA dravyatva guNane lIdhe niraMtara pariNamana kare che. kALadravyanI eka paryAya eTale 1 samaya. asaMkhyAta samayono 1 sekaMDa, 60 sekaMDanI 1 miniTa ... kalAka, divasa, mahino, varSa vigere keTalo kALa vyatIta thayo te batAve che, tene vyavahArakALa" ema kahe che. eka sekaMDamAM kALadravya asaMkhyAta vakhata - dAkhalA mATe ApaNe 100 vakhata - pariNamita thayA ema samajIe. pratyeka dravya paNa eTale bIjA badhAM dravyo eka sekaMDamAM 100 vakhata pariNamita thayAM. eka eka avasthA palaTAtAM tenI paNa 100 avasthAo palaTAI. tenuM kAraNa te te dravyono dravyatva guNa. pahelI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 dravyatva guNa paryAyathI 100mI paryAya thAya tyAM sudhI eka sekaMDa jeTalo kALa vItyo. ApaNe hajI eka dAkhalo joIe jethI jhaTa samajAze. eka janmeluM bALaka che. tenI zarIranI avasthA dara samaye badalAtI badalAtI te bALaka eka varSe viziSTa avasthAe pahoMce che. kaMIka vRddhi thaI. e vRddhi mApavA mATe ApaNe te bALakanI ucAI, vajana, bALakanI mAnasika ane zArIrika pragati vigere bAbato joIe chIe. paNa judAM judAM bALakonI ochA vattA pramANamAM vRddhi thAya che eTale cokakasa keTalI vakhate avasthAo badalAI te kahevA mATe keTalo samaya vItyo eTale ja keTalI vAra pariNamana karyuM te batAvavA ApaNe kALanI sApekSatAe bALaka eka varSanuM thayuM ema kahIe chIe. paraMtu pugala (zarIra) ane kALadravya e banne bhinna dravyo che teo potAnAM ja pariNamananAM kartA che. vidyArthIo traNa kalAka besI pepara lakhe che, te kArya vidyArthI pote kare che ke te traNa kalAkanA samaye te lakhavAnuM kArya karyuM ? eka dAjhelA pezaTe mane pUchyuM, "DaoNkaTara, A jakhamo kyAre bharAze - sAjA thaze ?' jakhamanAM lakSaNo parathI me jaNAvyuM ATha divasamAM tuM sAjo thaIza. te pramANe tenA jakhamo bharAyAM. tenAM aMgabhUta zaktithI rogI avasthA jaI nirogI avasthA prApta thaI. A zaktine ja ApaNe dravyatva guNa kahIe. jakhamo bharAvAnI zakti temAM ja hatI ane te kArya dareka samaye cAlu ja hatuM, samaya samaya karatAM ATha divasamAM nirogI avasthA prApta thaI. e avasthA zarIranI, zarIramAM, zarIranA guNadhamAMthI thaI. zarIramAM keTalI avasthA palaTAyA bAda te viziSTa avasthA AvI te mApavA mATe, kALadravyanI keTalI avasthAo thaI te mApIne ApaNe ATha divasa thayAM ema kahIe. kALadravya phakata potAmAM parivartana karyuM, zarIramAM hastakSepa nathI karyo. topaNa upacArathI ApaNe kahIe chIe ke A kArya kALathI thayuM. A upacArano Aropa je dravya para AvI zake tene nimitta kahevAya che. paNa nimitta kAryamAM kaMI ja karatuM nathI, te ApaNe hamaNAM ja samajI lIdhuM. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya samaya-samaya, kSaNa-kSaNa karatAM kALano pravAha akhaMDa cAlu rahe che. kALa kadI paNa thobhato nathI e to ApaNe badhAM ja jANIe chIe. kALa e eka dravya che, tema ja bIjA paNa badhAM dravyonI avasthAono pravAha akhaMDatAthI - samaye samaye eka eka paryAya rUpe A paryAyakrama niraMtara cAlu ja rahe che. A badhA kahevAnA gapagoLAM nathI paNa tene zAstrAdhAra che. AcArya amRtacaMdra je Azare hajAra varSo pUrve thaI gayAM temane kuMdakuMdAcAryanA samayasAragraMtha para TIkA (graMtha samajavA mATenuM vizleSaNa) lakhI, tene AtmakhyAti athavA samayasAra kalaza ema kahe che. temAMno 65 mo kalaza (knakarma adhikArano 20 mo kalaza) ema che. sthiteti jIvasya niraMtarAyA svabhAvabhUtA pariNAmazaktiH / tasyAM sthitAyAM sa karoti bhAvaM yaM svasya tasyaiva bhavet sa kartA / artha :- cetanadravyanuM pariNamanarUpa sAmarthya anAdithI vidyamAna che evo dravyano sahaja svabhAva che. A pariNAma zakti niraMtarAyA eTale ke pravAharUpa che - temAM eka samayamAtrano paNa khaMDa paDato nathI. te pariNAma zakita dvArA jIva je koI (zuddha ke azuddha) bhAva kare teno kartA te jIva pote ja hoya che. ApaNane koI koI vAra bahu krodha Ave che, tyAre krodhanuM kAraNa ApaNe anya vyaktine mAnIe; paNa A krodhanA kartA ApaNe pote ja chIe. dravya badalatuM rahevA chatAM kAyama rahe che. anitya hovAM chatAM nitya hoya che. niraMtara badalavAno paryAyagata svabhAva dravyano ja che ane badalAtA hovAM chatAM dhRvasvabhAva, trikALI svabhAvarUpe rahevAno svabhAva paNa dravyano ja che. dravya badalAtuM hovAM chatAM badalAtuM nathI te kevuM bhalA? eka daza varSanA bALakane ApaNe oLakhIe, tene ja pAcho vIsame varSe jotAM temAM ghaNo badalAva thayelo dekhAya che. topaNa te, te ja chokaro che te ApaNAM dhyAnamAM Ave che. avasthA badalAI paNa te te ja (chokaro) che ema samajAya che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 dravyatva guNa eka ja samayamAM dravya nitya paNa che ane anitya paNa. je ApaNane Azraya levo hoya to nitya bAbatano levo paDaze. badalanAra vyakti para ApaNe bharoso rAkhatA nathI, tema haMmeza badalanArI paryAya tarapha joI ApaNe eka to temane kAyama rAkhavAnI IcchA karIe athavA ApaNI IcchAnurUpa viziSTa paryAya lAvavAno prayatna karIe ane A vastusvarUpanI virUddha hovAthI tema banatuM nathI ane te kAraNe ApaNe duHkhI thaIe chIe. vastusvarUpanuM jJAna thavAthI ja A AkulatA ane du:kha dUra thAya che. A jIva zarIra kAyama yuvAna rahe, kALA vALa dhoLAM na thAya, paiso ane parivArano saMyoga kAyama rahe, A prakAre che te ja paryAya TakAvavAnI IcchA kare che ane IcchAnurUpa na thAya tyAre duHkhI thAya che. kadAca IcchAnusAra kArya thAya (chokarAonuM zikSaNa vigere) to mithyAahaMkAra karI potAne kartA mAne che. dravyatva guNa jANavAthI keTalAM badhAM phAyadA thayAM, che ke nahIM? khAsa karI te A prakAre che :1) pratyeka dravya anAdi anaMta rahIne paNa potAnI avasthA te niraMtara badalatuM rahe che. e pelA dravyanA dravyatva guNane kAraNe thAya che - padravya ke nimitta kaMI ja karI zakatuM nathI. 2): jIvanI paryAya zarIrane kAraNe, kamoMthI, IzvarathI, Itara jIvothI, ajIvothI badalI zakAtI nathI. bIjI koInI paNa paryAya mAre kAraNe badalI zakAtI nathI. Aja sudhI huM bIjA koIno kartA-hartA chuM evI miththAbuddhino paNa nAza thAya che. 4) avasthA purato ja huM ema potAne mAnavAne kAraNe du:khI thato hato, paNa anityatA eTale badalAvuM te paryAyagata svabhAva che ane huM anAdi anaMta nitya chuM, ema jANavAthI AkulatA maTI jAya che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 5) koika priya vyakti kema marI gaI ? saMpatti hatI, have garIbI kema AvI ? koIne apaMgatva zA mATe ? A ghaTanA Ama ja kema banI? ityAdi vicAronuM ghamasANa mace che ane ApaNe ciMtita thai jaIe chIe. dravyatvaguNane kAraNe A pariNamana je je dravyamAM thatuM rahe che enuM yogya kAraNa samajavAthI manane zAMti maLe che. hAla je avasthA che te badalI samyaktva avasthA prApta karavAnI zakti pratyeka jIvamAM che. samyakdarzananuM A kArya te jIva pote ja potAmAM karI zake che. arahaMtane kAraNe, zAstra paThana pAThana karI, yAtrA-pUjA karI A samyakdarzananuM kArya nahIM thAya paNa zraddhA guNanI mithyAtva avasthA badalI zradvaguNa pote ja samyaktva avasthArUpa pariNamaze. 6 ) AvuM badhuM thavA mATe tattvanirNayanI nitAMta tAlAvelI hovI joie. ane temATe patrarUpa svAdhyAya ApaNo cAlu ja che. A patrone pustakarUpa kayAre Apazo evo prazna ghaNAMe mane puchayo. temane paNa e ja javAba che. pustakarUpe tenI avasthA dravyatva guNane kAraNe ja thaze. te jyAre thavAnI haze tyAre ja thaze. tene jANavuM eTaluM ja kArya ApaNe karI zakIe. AgaLanI carcA AgaLanA patramAM. 78 e ja tamArI bA. sarva jIvo sat sukhonI zIghra IcchA kare che. te sukhonI prApti badhA karmonA kSayathI thAya che. kamono kSaya samyakcAritrathI thAya che. samyakcAritra samyajJAnathI nizcita prApta thAya che. te samyajJAna AgamothI thAya che. Agamo zrI jinavANInA upadezonA AdhArathI thAya che. te upadeza arihaMta Apta purUSo pAsethI prApta thAya che. te Apta purUSa yathArtha che ke je rAgAdi doSarahita che. mATe he sajjana purUSo! uttama rIte sarakho vicAra karI sukharUpI lakSmImATe sAcA AptapurUSanuM eTale ke arihaMtanuM svarUpa sarakhI rIte jANI tenuM zaraNa grahaNa karo. zrI guNabhadrAcArya - 'AtmAnuzAsana' Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 patrAMka 13 10 jAnyuArI 1995 prameyatva guNa prameyatva guNa priya sau. rInA ane monA ghaNAM ghaNAM zubhAzISa, astitva, vastutya, dravyatva guNa samajavAthI vastusvarUpanI jANakArI thaI, vadhu jANavAnI utkaMThA thai AvI ema jANI khuzI thaI. sAmenI vyaktinI tIvra rUci joI kahevAvALAno utsAha paNa bamaNo thAya che. te mATe vAMcaka taraphathI patranI pratikriyA sadaiva AvakArya hoya che. gayA patramAM dravyatva guNano doho lakhyo nathI ema kahyuM hatuM, te A mujaba che dravyatva guNa isa vastuko jaga meM palaTatA hai sadA / lekina kabhI bhI dravya to tajatA na lakSaNa sampadA | sva- dravyameM mokSArthI ho svAdhIna sukha lo sarvadA / ho nAza jisase Aja taka kI duHkhadAyI bhavakathA || dravyatvaguNanI carcAmAM samyakdarzananI paryAya dravyatva guNane kAraNe zraddhA guNamAM thAya che. arihaMtane kAraNe, divyadhvanine kAraNe, svAdhyAyane kAraNe, pUjAne kAraNe ane bIjI kriyAne kAraNe thatI nathI, e vAMcI rInA te puchyuM ke zAstromAM puNya tyAgavAyogya (heya) kahyuM che ane bA tame ane bApU to dararoja pUjana, aSTaka, svAdhyAya vigere karatA raho cho ema kema ? ghaNo mArmika prazna che. nAnapaNamAM tame taratA zikhatAM hatAM te yAda Ave che ? zarUAtamAM vAMsA para Dabo bAMdhI pANImAM utaratAM ane hAthapaga halAvavAnI prekaTIsa karatAM hatAM. mArgadarzana nIce zikhatAM yogya rIte taravAnI kalA prApta thAya tyAM sudhI, pANI para taratAM rAkhavA DabAnI AvazyakatA hatI. paNa tyAre Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya zikhavavAvALAne ane zikhavAvALAne cokkasa dhyAnamAM hatuM ke A Dabo jaladImAM jaladI choDavA yogya che. eTale ke heya che. Dabo choDI svataMtrapaNe taratAM AvaDavuM yogya che. paNa utAvaLe Dabo choDI DubI javuM yogya nathI. te pramANe ja zAstrasvAdhyAya, jinendra darzana, pUjana vigereno AdhAra laI ApaNane tattvanirNaya karI zuddhAtmAnubhUti karavAnI che. A badhI bAbatono AdhAra temAM phasAI javA mATe nathI paNa temAMthI AgaLa javA mATe che. paNa A badhuM choDI svacchaMdatAthI pApamAM magna thavuM yogya nathI. samayasAra graMthamAM zubhabhAvone 'hastAvalaMba' kahyAM che. uparanA mALe javA mATe dAdaro caDhatAM ApaNe kaThoDAno AdhAra letAM letAM dAdaro caDhIe. paNa uparanA mALa para paga mukavA ApaNe kaThoDAno AdhAra choDIne ja AgaLa javuM paDe che. te mujaba jinendra bhagavaMtonA darzana, temaNe kahelAM upadezonuM zravaNa, ciMtana ane te pramANe tattvanirNaya A bAbato sivAya AtmAnubhava thaze nahIM. mATe A badhI bAbato kAryakArI-upayukata che ja, parantu AtmAnubhavanA samaye A bAbatono AdhAra paNa chUTelo hoya che. vikalpamAM jyAM sudhI A bAbato hoya tyAM sudhI AtmAnubhava nahIM thAya. A apekSA dhyAnamAM rAkhI puNya 'heya' che ema kahyuM che. 80 uparokata bAbatono grahaNapUrvaka tyAga thAya che. dA.ta. kolejamAM eDamizana letI vakhate ApaNe S.S.C. pAsa karI zALAno tyAga karIe chIe. je kadI nizALamAM gayo na hoya ke S.S.C. thatAM pahelAM adhUrovacamAM ja nizALa choDI de to kolejamAM eDimazana levAM pAtra gaNAze nahIM. te mujaba zAstrasvAdhyAya karI vastusvarUpano-tattvono yathArtha nirNaya karyA sivAya AtmAnubhava nahIM thAya. paNa je samaye AtmAnubhava thAya te samaye AtmA saMbaMdheno vikalpa chUTI jAya che. nirvikalpa avasthA hoya che. Ajano ApaNo viSaya 'prameyatvaguNa' e che. tenI vyAkhyA evI che - 'je zaktine kAraNe dravya koI na koI jJAnano viSaya bane tene Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameyatva guNa prameyatvaguNa kahevAya che.' sAdI bhASAmAM kahIe to, pratyeka dravyamAM evI zakti che ke jene kAraNe te dravya jJAnamAM jhaLake che jaNAya che. jIva dravyanA jJAnaguNamAM jevI ANavAnI zakti che, tevI pratyeka dravyamAM 'jaNAvavuM' - 'jJAnamAM AvavuM' - 'koInA paNa jJAnamAM jhaLakavuM' - evI zakti che. badhAM dravyomAM jovAmAM Avato A sAmAnya guNa hovAthI pratyeka dravya jJAna vaDe jANavAmAM Ave che, tethI jagatamAM evI ekapaNa bAbata bAkI rahetI nathI ke je jJAnamAM AvI zakatI nathI. vizvanuM svarUpa 'anajAna'Unknown rahI ja zakatuM nathI, gupta rahI ja zakatuM nathI. 81 tame kahezo, evI keTalIye bAbato che ke jenI amane khabara nathI, ame jANI zakatAM nathI. alI, paNa prameyatvaguNa e kahe che ke pratyeka bAbata koI ne koI jJAnamAM Ave ja che. T.V. para ApaNe krikeTa meca jotAM keTalI vAra viziSTa khelADI AuTa thayo che ke nahIM te banne ampAyarsanA jJAnamAM AvatuM nathI, tyAre trIjA (Third) ampAyaranI madada levAya che. eTale jude jude T.V. kemerAthI levAyelA dRSyo joI pachI nirNaya ApavAmAM Ave che. koInA ne koInA jJAnamAM AvanAra A zaktine prameyatva guNa kahe che. bIju sAduM udAharaNa joIe. sugaMdha AMkhe jovAtI nathI, paNa nAkane (ghrANeMdriyadvArA) samajAya. avAja bIjI Indriyone saMbhaLAto nathI (kaNendriya) kAnadvArAM jANavAma Ave che ane mITho khATo svAda AMkhone kAnone samajAto nathI paNa jIbhane samajAya che. je vastuo AMkhothI jANavAmAM Ave te Itara indriyothI jANavAmAM Avaze ja ema nathI. pudgalamAM rahelA sparza, rasa, gaMdha, varNa e guNo temaja zabdo judI judI indriyovaDe jaNAI javAnI zakti te pudgalamAM che. soyamAM doro parovatAM mane dekhAto nathI paNa tamane tarata dekhAya che. eTale ke mArA jJAnamAM AvyuM nathI paNa tamArA jJAnamAM AvyuM. junA rogathI kaMTALelo rogI khaneka DokaTarone potAnI prakRti batAvato phare che. koIvAra DokaTara, koIvAra vaida, koI vakhata bIjo koi, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya tene paNa eka ja AzA hoya che ke A roganuM nidAna koInA to jJAnamAM Avaze ane te mane davA ApI sAjo karaze. prameyatva guNathI dravya koI ne koI jJAnamAM Ave che ema kahyAM pachI saheje prazna uThe che ke jJAnanA prakAra te keTalAM che ? teno uttarajANavAnuM kArya paryAyamAM thAya che. te pAMca prakAranI jJAna paryAyo matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna ane kaivalajJAna. temanA vistAramAM na jatAM TuMkamAM kahIe to arihaMta ane siddho choDI badhAM jIvone mati ane zrutajJAna hoya che. dezakAlanA dravyonI maryAdA sAthe eTale keTalAka kSetromAM, koI viziSTa kALapuratA, rUpI padArtha viSenuM je jJAna te avadhijJAna. keTalAka bhAvaliMgI munione bIjAnA manamAMnAM rUpI padArthoviSenA vicAro jANavAnI zakti hoya che tene mana:paryayajJAna kahevAmAM AvyuM che, ane kevalajJAna eTale badhAM anaMtAnaMta dravyo, te pratyeka dravyonAM anaMta guNa ane te pratyeka guNanA bhUta-vartamAna bhaviSyakALanI evo anaMta paryAyo ane pratyeka paryAyanA anaMta avibhAga praticchedone eka ja samayamAM yugapat pratyakSa jANanArUM jJAna. jemane kevalajJAna prApta thAya che temane 'kaivalI' kahe che 'sarvajJa' kahe che. arihaMta ane siddha sarvajJa che te viSe patra kra. 1 ane 2 mAM ApaNe carcA karI hatI. enA parathI siddha thAya che ke A vizvamAM evI eka paNa bAbata nathI, ekapaNa dravya, guNa paryAya nathI ke je kevalajJAnamAM jaNAtI nathI. kevalajJAnamAM badhI vAto jANavAnI tAkAta che, tevI pratyeka dravyamAM jJAnamAM jhaLakavAnI tAkAta che. 82 prameyatvaguNa jANavAthI sarvajJanI siddhi to thAya ja paNa kramabaddha paryAyanI siddhi paNa thAya che. kevalajJAnamAM badhAM dravyo jaNAya che, jhaLake che; temanA anaMta guNo paNa jhaLake ane pratyeka guNonI anaMtakALanI paryAyopaNa te jJAnamAM Ave che. eno artha kaI paryAya kayAre thaze, kaI paryAya pachI kaI paryAya thavAnI che, te samaye Itara dravyonI avasthAo kaI haze, kALanI apekSAe kayo kALa cAlato haze, nimittarUpe kayA dravyo Xin Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 prameyatva guNa haze tenuM jJAna anaMta kevaLIonA jJAnamAM AvyuM che ane pratyeka samaye AvatuM hoya che. eTale ja badhI bAbato, ghaTanAo sunizcita che. bApare bApa ! to pachI ame vyartha ja mahenata karatAM AvyAM chIe. jyAre je thavAnuM haze te thaze. to pachI ApaNe svAdhyAya karavAnI jarUra nathI evI chaTakabArI-evI svacchaMdatA koI karatuM haze to tenA parathI te jIvanI rUci kayAM che te siddha thAya che. jemane AtmAnubhavanIsamyagdarzananI paryAya prApta thAya tenI pUrvenI paryAyopaNa kevaLIonA jJAnamAM AvelI ja hoya che. jinendrakathita tattvopadeza sAMbhaLIne ja tatvanirNaya-tatvanirNayapUrvaka ja purUSArtha, purUSArthapUrvaka ja AtmAnubhUti-AtmAnubhUtipUrvaka ja cAritradazA ane evI munidazApUrvaka ja mokSa dazA. evo paryAyono kamapaNa temanAM jJAnamAM Avelo che. teonA jJAnamAM AvelI A vAto divyadhvani rUpI vANImAM AvI, te vANI sAMbhaLI gaNadharoe ane AcAyoe te pramANe anubhava karI zAstronI racanA karI ane AvI rIte A upadeza Aje ApaNane prApta thAya che te ApaNuM bhAgye ja gaNAya. prameyatva guNanuM svarUpa dhyAnamAM AvyA bAda ApaNane samajAyuM ke ApaNe karIe chIe te badhI vAto, badhAM kAya, badhAM vicAro bIjA koInA jJAnamAM Ave athavA na Ave, kevaLIonA jJAnamAM to Ave ja che. eka kevaLInA nahIM paNa badhAM anaMta kevaLIonA. AvuM jANatA ja corIno bhAva, milAvaTa-bheLaseLa karavAno bhAva, jUThuM bolavAno bhAva, tIvra pApa karavAno bhAva vigere bhAvo te jIvane nahIM thAya. je vyakti prameyatvaguNanuM svarUpa jANe che, kevaLIonuM svarUpa jANe che, te vyakti anaMta kevaLIonI sAkSIe pApa karavA dhaDAze nahIM. samAjamAM evI keTalIka vyaktio ApaNe joIe chIe ke zAstrono abhyAsa karIne paNa anyAyathI ane anItithI varte che, ema kema ? evo prazna ghaNAM mane pUche che. teno javAba e ja ke teoe zAstrono marma jANyo nathI, kevaLIonuM svarUpa jANyuM nathI. AvI vyaktio je arahaMta-siddhonuM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya svarUpa jANatA nathI to te vyaktioe bolelo mokAra maMtra vyartha che, teoe kharA arthamAM bhagavAnane namaskAra paNa karyo nathI ema ja kahevuM paDaze. paraMtu AvI vyaktiono dAkhalo laI ApaNe zAstrAbhyAsa choDI daIe to ApaNA jevAM mUrkhAo bIjA koNa haze ?. ApaNe kahIe chIe ke AjanA vaijJAnikoe keTalI badhI zodho karI che. pahelAM kaMI ja na hatuM. dA.ta. aNuurjA (Atomic Energy) zodhI kADhI. alI, aNumAM Urja che te pelA vaijJAnikonA jJAnamAM to have AvyuM. te teoe aNumAM UrjA nirmANa karI nathI. tenuM teone jJAna thayuM. aNumAM - pudgalamAM prameyatva zakti hovAthI te koInA koI jJAnamAM AvyuM. sarvajJanA jJAnamAM to e pahelA ja AvyuM hatuM, te samaye ja temanA jJAnamAM e paNa AvyuM ja hatuM ke kayA kALamAM, kaI vyaktinA jJAnamAM A bAbata AvanAra che. eTale ke kayAre kaI zodha thaze. prameyatva zakti jANavAthI koIpaNa vAta "camatkA' jaNAtI nathI. ApaNI nitya paricayanI na hoya evI vAto ApaNa "camatkAra" ke Azcarya lAge che. paNa vastusvarUpanI dRSTie jotAM temAM vismayakAraka evuM kazuM ja nathI. - tattvajJAna e tattvajJAna puratuM ja phAyadAmaMda na hoI ApaNAM rojanA laukika jIvanamAM paNa teno ghaNo moTo upayoga thAya che. koI vhAlI vyakti mRtyu pAmatAM zokathI mANasa gAMDo thAya che, paNa te samaye jo teNe tattvajJAna jANyuM haze to tene jANa hoya che ke A jIva je A zarIrathI viyoga thaI ahIMthI nIkaLI gayo temAM astitva guNa hovAthI teno nAza thayo nathI. tenuM astitva kayAMka che, ane temAM prameyatva guNa hovAthI koInA to jJAnamAM Ave che ke hAla te kayAM che, kaI avasthAmAM che. evI vyaktine potAnuM duHkha, zoka sameTI levuM saheluM thaze. jema potAno dIkaro khovAI gayo evuM jANIne koIka mAtAne keTaluM duHkha thaze paNa tene ema jANyuM ke mAro dIkaro amerikAmAM che ane sukhI che to tene eTalI AkulatA nahIM thAya. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 prameyatva guNa pudgala rUpI che, Indriyo dvArA tenuM jJAna thAya che, eTale ApaNe mAtra tenA para vizvAsa rAkhIye. jIva, dharma, adharma, AkAza ane kALa e badhAM amUrtika-arUpI dravyo che ane Indriyo vaDe jANamAM AvatA nathI. mATe te dravyonuM astitva mAnavA ja keTalAMka taiyAra hotAM nathI. paNa te dravyomAM prameyatva guNa hovAthI sarvajJonA jJAnamAM to te badhAM dravyo Ave ja che paNa jIva dravyamAM evI vizeSatA che ke temAM prameyatva guNa paNa che ane jJAna guNa paNa che. AtmA potAnA jJAnaguNa dvArA potAne jANI zake che ane AtmA potAnA prameyatvaguNathI potAnA jJAnamAM AvI zake che. potAnAM zuddhasvarUpano-atIndriya AnaMdano anubhava avazya potAnA jJAnamAM Ave che. samyadarzana thAya to potAne khabara paDatI nathI, te mAtra kevaLajJAnIone ja jaNAya ema mAnavuM nyAyasaMgata nathI ane zAstrasaMmata to bilakula nathI. jJAnaguNa hovAthI AtmAne zAyaka' kahevAmAM Ave che. ane prameya guNa hovAthI 'ya' athavA prameya' kahevAmAM Ave che. jIva jJAyaka che ane anya badhAM dravyo joya che. eTale ke A vizvanA badhAM dravyo sAthe jIvano "yajJAyaka' saMbaMdha che. jIva svataMtrapaNe jJAyaka che ane anya dravyo svataMtrapaNe prameya arthAta joya che. paNa anya dravyone potAnAM zeya na mAnatA A jIva teomAM ekatva, mamatva, kartRtva, bhokatRtva mAnI duHkhI thAya che. AtmakhyAti graMthamAM bahu ja suMdara udAharaNa ApyuM che. caMdranuM cAMdaNuM bhUmi para paDI bhUmi prakAzita thAya che mATe te bhUmi kaMI caMdranI thaI jatI nathI. caMdranuM ta cAMdaNuM ja hoya che, bhUmi to bhUminI ja rahe che. tema ja jIva dravya jJAnathI Itara dravyone jANe che eTale prakAzita kare che tethI anya dravyo jIvanA nathI thaI jatAM, jIvanuM mAtra jJAna che, anya dravyo teonA teomAM ja che, prameyatva guNathI jJAnamAM Ave che - jANavAmAM Ave che, paraMtu jJAnamAM praveza karatAM nathI. jJAna paNa jANe che eTale Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya | 86 jJAnane sarvagata kahyuM che, paraMtu te paNa anya dravyomAM praveza karatuM nathI. prameyatva guNa jANavAthI mukhyatve karIne keTalAM phAyadA thayAM te pAchAM joI jaIe :1) pratyeka dravya potAnAM prameyatva guNane kAraNe jJAnamAM 'jJAta thAya che - jhaLake che. vizvamAM badhAM anaMta dravyo jANavAmAM Ave che. koIpaNa dravya ajJAta Unknown rahI zakatuM nathI. 3) badhAM anaMtAnaMta dravyo jJAnanI eka paryAyamAM jhaLake che, te jJAnane kevaLajJAna ema kahe che. tenA parathI sarvajJanI siddhi thAya che. pratyeka dravyonI anAdi anaMta kALanI paryAyo yugapatu kevaLajJAnamAM jhaLake che. te uparathI pratyeka paryAya kramabaddha che e dhyAnamAM Ave che. tethI kramabaddha paryAyanI siddhi thAya che. ApaNAM pratyeka kAryane ane pariNAmane arahaMta siddha jANe che te samajAtAM ja pApapravRtti ochI thavA mAMDe che. arUpI dravyo jANavAmAM Ave che te siddha thAya che. 7) pratyeka jIva potAne jANI zake che. jene AtmAnubhava thAya che tene samajAya che ema siddha thAya che. 8) padravyo sAthe mAro mAtra zaiya-jJAyaka saMbaMdha che, svAmitva-kartRtva bhokatRtva saMbaMdha nathI tenuM bhAna thAya che. juo hoM, pratyeka sAmAnya guNa dravyanI svataMtratAno DhaMDhero piTa che. jeTalI adhika carcA karIe teTaluM adhika marma samajAI Ave che. prameya guNa saMbaMdhe doho lakhI AjanI carcA purI karIe : saba dravya-guNa prameyase banate viSaya haiM jJAnake, rUkatA na samyakjJAna para se jAniyo yoM dhyAnase / AtmA arUpI jJeya nija yaha jJAna usako jAnatA, hai sva-para sattA vizvameM sudRSTi usako jAnatA // vizeSa AvatAM patramAM. - e ja tamArI bA. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 agurulaghutvaguNa patrAMka 14. 7 phebruArI 1995 agurulaghuguNa priya sau. rInA ane sau. monA aneka uttama zubhAziSa, patranI AturatAthI vATa juo cho e ghaNI sArI vAta che. e parathI vastusvarUpa ane AtmasvarUpa jANI levAnI tamArI laganI, utsukatA dekhAI Ave che. zAstramAM kahyuM che ke, tatprati prIticittena yena vArtApi hi zrutA / nizcitaM sa bhavet bhavyo bhAvinirvANa bhAjanam // arthAta AbhAsaMbaMdhInI carcA je manathI-utsukatAthI sAMbhaLe che te nizcita ja bhavya che ane bhaviSya kALamAM nirvANa pAmavAne pAtra chae dravyomAM jovA maLatAM sAmAnya guNonI carcA ApaNe karIe chIe. astitva, vastRtva, dravyatva, prameyatva A guNonuM svarUpa ane teonuM kArya joyuM. tenA uparathI vastusvarUpanI eTale dravya saMbaMdhInI jANakArI ApaNane samajAvA lAgI che. pratyeka vastumAM rahelAM anaMta guNo eka ja samaye vidyamAna che - pratyeka samaye che -- satata che. vastunI sattA eka ja che. ane vastu kevI che te kahevAvALAM je guNo che te anaMta che. anaMta kahevA ane sAMbhaLavA gajA bahAranuM hovAthI dravyanuM svarUpa samajavA Avazyaka evA cha sAmAnya guNonI carcA zAstromAM karI che. Ajano ApaNo viSaya che 'agurulaghutva guNa', A guNa alaukika che. jaina siddhAMtono prANa che. vastusvarUpa samajavA mATe jANe moTo maMtra che. ema jovA jaIe to koIpaNa guNa moTo nathI ke nAno nathI, zreSTha Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya nathI ke kaniSTha nathI paraMtu vastuvyavasthA ApaNA dhyAnamAM AvavAnI daSTie A guNane mahAna kahyo che. tenI vyAkhyA A pramANe che - "je zaktine kAraNe dravyanuM dravyapaNuM kAyama rahe che. arthAta 1) eka dravya bIjA dravyarUpe thatuM nathI. 2) eka guNa bIjA guNarUpe thato nathI ane 3) dravyamAM rahenArA anaMta guNa vikharAI judAM judAM thatAM nathI, te zaktine agurulaghutva guNa kahevAmAM Ave che.' anAdikALathI anaMta dravyo astitvamAM che. temAMthI pratyeka dravyanuM svarUpa jevuM ne tevuM ja kAyama TakI rahyuM che, eka dravya badalAI bIjuM dravyarUpa thaI zakato nathI. anaMta guNonA samUhane dravya ema kahe che. A anaMta guNomAMthI eka paNa guNa judo thaI zakato nathI, evI zakti pratyeka dravyamAM vidyamAna che. jo eka paNa guNa kharIne bIjAM dravyamAM jAya ke nAza pAme to guNonA samUhano bhaMga thaze eTale ke dravyano nAza thavAno prasaMga udbhavaze. eka dravyanA nArA sAthe vizvanA nAzano prasaMga Avaze. paNa ema banI ja zakatuM nathI. dareka dravyamAM paradravyarUpa na thavAnI zakti che. eka guNamAM bIjA guNarUpa na thavAnI zakti che. anaMta guNono samUha kAyama jevo tevo ja rahevAnI zakti che A zaktine ja agurulaghutva guNa kahevAmAM Ave che. agurU + alaghu = a-eTale nathI, gurU eTale moTo, laghu eTale nAno. A zakti dravyane nAno athavA moTo thavA deto nathI, kAyama tevo ne tevo ja rAkhe che, e samajAyuM. paNa zAnA AdhAre ApaNe ema mAnavuM? haju sudhI patromAM je siddhAMto ApaNe zIkhyA te dvArA ja ApaNe e siddha karIzuM. te mATe ApaNe patrAMka 7 "guNonuM svarUpa' e lekha pharIthI vAMcIe. temAM pratyeka dravyamAM svacatuSTaya hoya che - svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAva te viSe carcA karI che. pratyeka dravyanuM potAnuM dravya te svadravya, te dravyano vistAra te tenuM svakSetra, tenuM pariNamana te teno svakALa ane temAMnA anaMta guNo te teno svabhAva, bhAva eTale guNa. ApaNe udAharaNa laI jaIe. be dravyo Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agurulaghutvaguNa A ane B. A eTale kAcano glAsa ane B eTale pANI. A dravyamAM potAnuM svacatuSTaya che. tema ja B dravyamAM paNa potAnuM svacatuSTaya che. parantu A dravyanI dRSTie jotAM B dravyanuM catuSTaya te paracatuSTaya che eTale paradravya, parakSetra, parakALa ane parabhAva che. 89 eka dravyanAM svacatuSTayano paracatuSTayamAM praveza thaI ja zakato nathI. teono ekabIjAmAM 'abhAva' che, nAsti che, tethI A dravya B dravyarUpa thaI zakatuM nathI ane eka dravya bIjA dravyonuM kArya paNa karI zakatuM nathI. A kAcanuM svadravya kAcamAM kAcanuM svakSetra kAcamAM B pANInuM svadravya pANImAM pANInuM svakSetra pANImAM kAcano svakALa kAcamAM pANIno svakALa pANImAM kAcano svabhAva kAcamAM pANIno svabhAva pANImAM pratyeka dravyanuM svacatuSTaya bhinna bhinna hovAthI 'eka dravya bIjA dravyarUpe thatuM nathI' evo ApaNI vyAkhyAno pahelo bhAga siddha thayo. have bIjo bhAga ''eka guNa bIjA guNarUpe thato nathI'' e siddha karIe. have prazna be dravyono nathI paNa eka ja dravyamAM rahelAM be guNono che. guNa eTale bhAva. banne guNonuM dravya e ja, kSetra paNa e ja, kALa e ja paNa bhAva bhinna bhinna hovAthI eka guNa bIjA guNa rUpe thato nathI. pudgala dravyomAMnA varNa ane rasa e guNo joIe. dA.ta. kerImAM varNa (lIlo) ane rasa (khATo) e guNa juo. je dravya kerInuM te ja dravya varNa guNanuM ane te ja dravya rasa guNanuM; je kSetra kerInuM te ja kSetra varNa guNanuM ane te ja kSetra rasa guNanuM. je pariNamanakALa kerIno, te ja kALa varNa guNano ane te ja kALa rasa guNano paNa 'bhAva' eTale guNa bhinna-bhinna-judAMjudAM eTale ke svataMtra che te kAraNe eka guNa bIjA guNarUpa thaI zakato nathI. eka guNa bIjA guNonuM kArya karato nathI. zraddhA guNa jJAna ke cAritra guNarUpa thaI zakato nathI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya zraddhA samyaka thAya to paNa cAritramAM krama paDe. cAritra kaTake kaTakethI zuddha thAya che. - samyaphadarzana thAya tyAre zraddhA, jJAna ane cAritra vigere badhAM guNomAM samyakapaNuM Ave che eTale ke viparIta paNuM nAza pAme che. AtmAnI anubhUtirUpa zraddhA, AtmAnuM jJAna ane AtmAmAM sthiratA Ave che. Ama thAya to paNa A AtmasthiratA ghaNAM ja alpakALa sudhI Take che. eTale ja ke cAritranI pUrNatA thatI nathI. adhikAdhika AtmasthiratA thatAM thatAM evo samaya Ave che ke, jIvano upayoga (Attention) cIrakALa mATe AtmAmAM ja lIna thaI jAya che. tene yathAkhyAtacAritra kahevAmAM Ave che ane pUrNa vItarAgatA prApta thAya che. Ama banyA bAda jJAna je alpa vikasita hatuM te paNa paripUrNa vikasita thAya che - anaMta jJAna - kevaLajJAna prakaTa thAya che. ApaNI vyAkhyAno trIjo bhAga che, dravyamAM rahelAM anaMta guNo vikharAI alaga alaga thatAM nathI." e have tamane tarata ja samajAze. je svadravya te dravyanuM, te ja svadravya temAnAM anaMta guNonuM. je svakSetra te dravyanuM, te ja svakSetra temAnAM anaMta guNonuM. anaMta guNomAM pratyeka guNanuM dravya paNa te ja, kSetra paNa te ja. te kAraNe A badhAM anaMta guNa potAnuM svadravya, svakSetra choDI bahAra jaI zaktA nathI. bIjA dravyomAM eTale ke padravya, parakSetramAM praveza karI zakatAM nathI. dA.ta. - gurUno jJAnaguNa ziSyanA jJAnaguNa (padravya) mAM praveza karI zakto nathI. eka dravya bIja dravyanuM kaMI paNa karI zakatuM nathI, kAraNa agurulaghutvaguNa. vizvamAM jeTalAM dravyo che teTalAM ja kAyama rahe che, ochA athavA vadhu thatAM nathI kAraNa-aguruladhutvaguNa nimitta kAryamAM hastakSepa karatuM nathI kAraNa-agurulaghutvaguNa. samyadarzana thayuM paNa hajI muni kema thatAM nathI - cAritra kema nahIM ? kAraNa-agurulaghutva guNa. vizvanA anaMta dravyomAMthI pratyeka dravya svataMtra che. pratyeka dravyamAMthI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgurUlaghutvaguNa anaMta guNo paikI pratyeka guNa svataMtra che ane ekaeka guNanI anaMta paryAyomAMthI pratyeka paryAya svataMtra che. svataMtra thavA mATe gaDamathala karavI jarUrI nathI, svataMtra che te jANavuM ja che. ApaNI kalpanA mujaba ApaNe parataMtratA ubhI karI duHkhI thatA hoIe chIe, mATe mAnyatAne mAtra ThIka karavAnI che. vastuvyavasthA jevI che tevI mAnyatA karavAthI sukhI thaIzuM; paNa ApaNI mAnyatAnusAra vastu eTale dravyoe rahevuM evI khoTI gaDamathala karI duHkha ja nazIbamAM Ave. ghaNAM Aropa kare che ke AvI svataMtratA zIkhI loko svacchaMdI banaze. paNa e bhaya nirAdhAra che. paracatuSTayomAM mAro praveza ja nathI ane huM temAM kaMI ja karI zakato nathI te jANavAthI daSTi sAhajikatAthI svacatuSTaya para kendrita thaze. zraddhA "sva" ne pakaDaze, jJAna "sva" ne jANaze ane cAritra sva" mAM lInatA karaze ane te ja ApaNe sAdhavAnuM che. A vizvamAM anaMta jIvadravyo, anaMtAnaMta jugaladravyo, dharma, adharma, AkAza ane kALa e dravyo ekakSetrAvagAhasaMbaMdhathI anAdithI rahetAM AvyAM che. topaNa pratyeka dravya potapotAnAM svarUpamAM kAyama TakayAM che. eka jIvadravya bIjA chavadravyarUpa thayuM nathI ke jIvadravya pudagaladravyarUpa thayuM nathI. jIvanA guNo pugalamAM gayAM nathI ke pugalanA guNo jIvamAM bhaLyAM nathI. jJAna, darzana, cAritra, sukha, vIrya ItyAdi mArA eTale jIvanA guNo che ane sparza, rasa, gaMdha, varNa vigere zarIranA eTale ke pudgalanA guNo che. gayAM pacAsa varSathI mAro A zarIra sAthe saMbaMdha che. eka ja ThekANe bannenuM astitva che. topaNa zarIramAM jANavAnI pAtratA nirmANa thaI nathI ane mArAmAM rasa, rUpa, gaMdha ItyAdi praveza karI zakyAM nathI. jIvatAM paNa jJAna karanAro jIva ja che, zarIra to jaDa-acetana-kalevara che. koI vyakti marI gayA bAda te zarIra jJAnahIna che te ApaNe pratyakSa joIe - anubhavie, paNa jIvatAM zarIramAM jJAna nathI te ghaNAne kahIe topaNa temane gaLe utaratuM nathI, tenuM kAraNa zarIramAM Atmabuddhi, e ja che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya agurulaghutva guNane kAraNe dravyanuM dravyapaNe kAyama rahe che, ema ApaNe zIkhyA, eka dravya bIjA dravyarUpe thatuM nathI te paNa joyuM. tema ja dravya guNarUpa paNa thatuM nathI ane paryAyarUpa paNa thatuM nathI te paNa dhyAnamAM levAnuM che. dravya ane guNanuM svarUpa jotAM ApaNe zIkhyAM hatAM ke dravya eka che, abheda che, akhaMDa che, nitya che ane guNo te anaMta che, bhedarUpa che. dravyanuM svarUpa samajavA mATe guNo dvArA bheda karI samajAvyuM che paNa tethI dravya khaMDita thatuM nathI. dravya sadaiva abheda akhaMDa eka sattAmAtra ja rahe che. jema bhArata deza ane tenAM judAM judAM prAMto - mahArASTra, gujarAta, rAjasthAna, baMgAla, paMjAba vigere. bhAratanuM svarUpa-vistAra samajAvavA mATe bheda pADI samajAvavAmAM Ave che. paraMtu jyAre bhArata eka deza evo vicAra karIe tyAre judAjudA prAMtonA bheda maTI jAya che eTale ke najaramAM AvatAM nathI - daSTimAM AvatAM nathI - gauNa thaI jAya che. bhedo hovAM chatAM 'bhArata' kahetAM ja te bhedo parathI ApaNI najara khasI jAya che ane eka akhaMDa bhArata najara sAme Ave che. AtmAnubhava mATe paNa AvI ja vidhi che. dravyanuM-AtmAnuM svarUpa samajAvavA mATe guNonuM ane paryAyonuM svarUpa vistArathI kathana karI kahevAmAM Ave che. paNa jyAre "abheda, akhaMDa, nitya, eka evo huM zAyaka dhruva dravya evuM daSTimAM eTale ke zraddhAmAM levAya che tyAre guNono ane paryAyono bheda gauNa banI jAya, najaramAM Avato nathI. guNonuM ane paryAyonuM bhedarUpa kathana karavuM tene zAstromAM vyavahAra kahyo che, ane abheda evA AtmAnuM dhyAna karatAM A bheda gauNa thAya, najaramAM Avato nathI mATe vyavahArane abhUtArtha eTale nathI ema kahyo che. "samasta vyavahAra abhUtArtha che" Ama kahevAmAM Avo artha abhipreta che. dravya jema guNarUpa thatuM nathI tema ja dravya paryAyarUpa paNa thatuM nathI. tema thAya to paryAya je samayamAtra rahI naSTa thAya tevo prasaMga dravyanI bAbatamAM paNa Avyo hota. dravya anAdi anaMta, dhruva, akhaMDa, nitya che ane paryAya pratyeka samaye navI navI, utpAda-vyaya thanArI che, anitya Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agurulaghuguNa che. dravyanuM dravyapaNuM kAyama TakI rahe che teno artha have Avyo ne samajamAM? tame kahezo dravyamAM kaMI ja vRddhi thatI nathI ke ghaTa AvatI nathI, guNa paNa ochAvattA thatA nathI to pachI guNono vikAsa karo ke bIjAonAM guNo grahaNa karo ema zA mATe kahe che ? A upacAra kathana che. dravyomAM ke guNomAM hInAdhikatA ke vadhaghaTa thatI nathI paNa paryAyamAM ochI vastI zakti prakaTa thatI hoya che. jema sUkSma jIvonA jJAnanI atyaMta hInA paryAya che ane arahaMta siddhonA anaMtajJAna-kevalajJAna e sarvotkRSTa paryAya prakaTa che; parantu topaNa jJAna guNanI apekSAe jotAM sarva jIvono jJAnaguNa samAna zaktivALo che. guNono vikAsa karo ema kahetA te vakhate te guNomAM je zakti vidyamAna che te paryAyamAM prakaTa karo evo artha levo joIe. guNone grahaNa karo ema kahetAM sAmenA jIve je paryAya prakaTa karI che tevI zakti mArAmAM paNa che ane te mATe prakaTa karavAnI che evA prakArano artha abhipreta thAya che. gurUno jJAnaguNa kaI ziSyo grahaNa karI zakaze nahIM. paNa ziSyanI jJAnaguNanI prakaTa paryAya vikasita thAya to ziSya gurU pAsethI jJAna grahaNa karyuM ema upacArathI kahevAya agurulaghutva guNa jANavAmAM je lAbha thayAM te mukhyataH A pramANeH vastusvarUpanuM ane vastusvAtaMtryanuM jJAna thAya. 2) eka dravya bIjA dravyanuM kaMI paNa karI zakyuM nathI e jainasiddhAMta A guNa dvArA paNa siddha karAya che. eka dravya bIjA dravyarUpe thatuM nathI tethI anaMta dravyonI sattA ane saMkhyA kAyama rahe che. 4) vizvanA chae dravyo ekakSetramAM rahetAM chatAM pratyeka dravyanAM potAnA guNadharma TakI rahe che. jIvane ane zarIrane bhego saMbaMdha hoya to paNa jIva svataMtra che ane pudgala svataMtra che. temanA dravya, guNa ke paryAya paNa ekabIjAmAM praveza karI zakatAM nathI ke ekabIjAnuM kArya karI zakatAM nathI. huM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya zarIra chuM ke zarIrano kartAhartA chuM e khoTI buddhino nAza thAya che. 6) eka guNa bIjA guNarUpa thato nathI e samajavAthI, zraddhA guNa pahelAM zuddha thAya che ane cAritraguNanI pUrNa zuddhatA thatAM samaya lAge che te samajAya che. 7) anaMta guNa vikharAI chUTAM paDI zakatAM nathI teno ja artha ke jyAM eka guNa siddha karAya tyAM ja te dravyanAM Itara anaMta guNo che te paNa siddha thAya che. jIvano jJAnaguNa ApaNAM khyAlamAM Ave che - tyAM ja jIvanAM anaMta guNo che te siddha thAya che. agurulaghutva guNanuM varNana karanAro A doho juo 94 - yaha guNa agurulaghu bhI sadA rakhatA mahattA hai mahA, guNa-dravya ko pararUpa yaha hone na detA hai ahA ! / nija guNa - paryaya sarva hI rahate satata nija bhAvameM, kartA na hartA anya koI yoM lakho sva svabhAvameM // have pradezatva guNa viSe carcA have pachInA patramAM karIzuM. e ja tamArI bA. tame bhAgyathI A avasara prApta karyo che. mATe tamane bhale haThathI paNa tamArA hita mATe preraNA ApIe chIe. jema zakaya bane tema zAstrono abhyAsa karo. Itara jIvothI jema zakaya hoya tema zAstrAbhyAsa karAvI lo. je jIvo zAstrAbhyAsa kare che temanI anumodanA karo. pustaka lakhavuM, vAMcavuM ke vAMcanAranI sthiratA karavI vigere zAstrAbhyAsanAM bAhya kAraNo te karo. kAraNa te yoge paNa paraMparA kAryasiddhi thAya che ane mahapuNya utpanna thAya che. - 'sattAsvarUpa' 88 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 pradezatva guNa patrAMka 15 8 mArca 1995 pradezatva guNa priya sau. rInA ane sau. monA, ghaNAM ghaNAM zubhAziSa. tamane patra vAMcanathI thoDIghaNI A viSayamAM rUci utpanna thaI che. e sArI vAta che. kharuM jotAM, vAMcavA karatAM pravacana-carcA sAMbhaLavAthI vadhu phAyado thAya che. tevI taka paNa tamArA mATe najIkanA bhaviSyamAM Ave che. phAve to te takano avazya lAbha leje. punAmAM ra0 thI 30 eprila daramiyAna huM ane tamArA bApUjI pravacano ApazuM. tyAre roja 7 kalAka svAdhyAya thaze. te ja mujaba A vakhatanuM zikSaNa prazikSaNa zibira devalAlI (nAzika) mAM 14 me thI 31 me daramiyAna goThavAze. temA 810 kalAka vividha viSayo para pravacana-kalAsa-prekiTakala vigere keTaloya lAbha thAya ema che, te tame anubhavathI jANo ja cho. sAmAnya guNonI carcAthI A vizvamAM cha dravyo che te chae dravyonAM svarUpanuM jJAna ApaNane thoDuM ghaNuM thayuM. Ajano ApaNo viSaya che 'pradezatvaguNa' ane te guNanI vyAkhyA che - je zaktine kAraNe dravyano koI ne koI AkAra avazya hoya che te zaktine pradezatva guNa kahe che." vizvanA cha dravyomAM phakata pugaladravya ja rUpI eTale mUrtika che ane bIjAM pAMca dravyo arUpI che. mUrta dravyano AkAra ApaNane dekhAya paNa arUpI dravyonAM AkAra viSe zaMkA uThe che. AkAra eTale te te dravyano vistAra-laMbAI, pahoLAI, jADAI vigere. rUpI dravyano AkAra rUpI hoya che ane arUpI dravyano AkAra arUpI hoya che. pratyeka dravyano AkAra te te dravyanAM pradezatva guNane kAraNe hoya che. bIjAM dravyone kAraNe nahIM. koIpaNa dravya ke koIpaNa jIva paradravyanA AkArano kartA banI zakato nathI. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya asaMkhya prakAranI vanaspatI, vividha AkAranAM pAna-phulo, vividha AkAranAM pazu-paMkhI ApaNA jovAmAM Ave che. teonA AkAra koNe banAvyAM haze ? kamaLanAM phUlano AkAra koNe banAvyo ? temAM ja te AkAra rUpa thavAnI zakti che. jene pradezatva guNanI jANakArI nathI te koI Izvara A sRSTino nirmAtA che ane te badhI vastuone AkAra Ape che evI ghelI kalpanA kare che, IzvaranuM ane dravyanuM svarUpa jANatAM na hovAthI AvI bhrAmaka kalpanA thAya che. akSara sarasa athavA vAMkAcuMkA-zAhInA pradezatva guNathI thAya ane ApaNe mAnIe ke meM kevAM sarasa akSaro lakhyAM. raMgoLIthI suMdara phUla kADhIe te mArUM kauzalya mAnIe, paNa te raMgoLInAM pradezatva guNanuM kArya che. koI zeTha ema kahe ke meM mArA dhanathI AvaDo moTo suMdara baMgalo banAvyo paNa IMTa--paththaranI te racanA pudgalanA pradezatva guNanuM kArya che. ekAda kAma bagaDe to kArIgarano doSa kADhIe ane kArIgara kahe ke simeTa sArI na hatI. loTAmAM pANI bharatAM pANIno je AkAra bane che te pANInAM pradezatva guNanA kAraNe che, loTAthI nahIM. loTAthI AkAra banato hoya to aMdara patharA nAkhI juo jou te AkAranA (loTAnA) bane kharA? huM goLa roTalI vaNuM chuM evuM abhimAna ApaNane thAya to loTano AkAra koNe banAvyo ? ghauMno AkAra kone banAvyo ? kudarate eTale ke te te vastunA pradezatva guNane lIdhe te AkAra banyo. te ja pramANe roTalI paNa tenA pradezatva guNane kAraNe ja goLa bane che. 96 kuMbhAre mATaluM banAvyuM ema kahIe. paNa mATalAno AkAra mATInA pradezatva guNanuM kArya che. sonI kahe che meM sonAno hAra banAvyo. hAranI DijhAIna, AkAra che te sonAnAM pradezatva guNanuM kArya che. koI strI abhimAnathI kahe che ke mArAM badhAM bALako mArA jevAM ja rUpALAM dekhAya che ane mAre lIdhe ja te evAM thayAM, kharUM jotAM te te zarIrano AkAra pudgalanA pradezatva guNanuM kArya che. hAthI jIva che. tenAM zarIrano AkAra pudgalanA pradezatva guNane kAraNe Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradezatva guNa bane che, ane temAMnA jIvano tevo ja AkAra jIvanA pradeza- guNathI thAya che. te samaye te zarIrane te AkAramAM nimitta kahevAmAM Ave che. siddha bhagavaMtone zarIra nathI mATe zarIranA nimitte bananAro AkAra temane nathI. mATe nirAkAra' ema kahyuM hoya to paNa temane AkAra avazya che kAraNa e paNa chavadravyo che ane temAM pradezatva guNa che. ApaNe pahelAM joyuM hatuM ke pratyeka guNanuM kArya potAne kAraNe ja thAya che (vastutva guNa) ane te niraMtara cAlu ja rahe che (dravyatva guNa). eTale ke pradezatva guNanuM dravyano AkAra' e kArya tenA potAne kAraNe niraMtara cAlu ja rahe che. eTale ke AkAranI paryAya pratyeka samaye utpAdavyayarUpe navI navI thatI rahe che. eTale dareka samaye navo navo AkAra thato rahe che. paryAya eTale ke A AkAra tevo ne tevo rahI zake athavA judo paNa banI zake. cha dravyonAM AkArano vicAra karIe to jIva dravyano AkAra saMsAradazAmAM prApta zarIra jevaDo ane siddha dazAmAM chellAM zarIra karatAM kiMcit nyUna (asaMkhyAta pradezI), pudgala paramANuno AkAra AyataIMTa jevo, dharma ane adharma dravyonAM AkAra lokAkAzasamAna (asaMkhyAta pradezI), kALadravya (ekapradezI) ane AkAza anaMta pradezI. temAM phakta jIva dravyanA AkAramAM ja saMkoca vistAra thAya bAkI bIjA badhAM dravyo jeTalAM ne teTalAM ja kAyama hoya che. pula paramANu bhegAM thaI skaMdha thAya. teno mAtra koI paNa AkAra te skaMdhanI potAnI yogyatAnusAra thato hoya che. jIva dravya te skaMdhanA AkArano kartA nathI. tethI zarIranA AkArano huM kartA chuM ema mAnavuM bhUlabhareluM che. pAtaLI nAjuka strI abhimAna kare che ke juo meM potAne kevI Maintain karI che, ane sthUla thatAM kahe che, zuM karuM ATaluM badhuM DAyeTiMga karuM chuM, kasarata karuM paNa teno kaMI ja upayoga nathI. te zarIrane "sva" mAne che te eka bhUla ane zarIranA AkAranI huM kartA chuM ema mAne te vadhu eka bhUla. meM mArA bALakone khavaDAvI pivaDAvI hRSTapuSTa banAvyA te paNa bhUlano (mithyA) mAnyatAno prakAra che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya jIva dravyano AkAra nAno moTo thAya che eTale ke teno saMkoca vistAra thAya toya jIvadravyanAM je asaMkhyAta pradeza che te kAyama rahe che. dA.ta. pijAyelA rUno Dhagalo dekhAya to paNa te eka nAnakaDAM ozikAmAM bharavAmAM Ave ke moTo spaMja dabAvIne hAthanI muThThImAM pakaDAya che. tyAre te rU athavA spaMja jeTalAno teTalo ja rahe che, mAtra ochI jagyA roke che. jIvadravyano AkAra nAno moTo thAya eTale teno saMkoca vistAra thAya topaNa badhAM asaMkhyAta pradezo to kAyama rahe che, sivAya dravyamAMnA anaMta guNo paNa kAyama rahe che. sUkSma jIvothI mAMDI ghaNAM moTA AkAranA prANIo sudhI aneka AkAranA jIvo jovAmAM Ave che paNa te badhAM anaMta guNoyukata hoya che. anaMtapradezI AkAzamAM tema ja ekapradezI kALadravyamAM ane ekapradezI pudgala paramANamAM pratyekamAM anaMtaguNo che. AdinAtha bhagavAna 500 dhanuSa ucA ane mahAvIra bhagavAna 7 hAtha ucA-vartamAnamAM siddha avasthAmAM birAjamAna che. temanA AkAramAM pharaka hovA chatAM paNa bIja anaMta guNonI paryAyomAM kaMI ja pharaka nathI. banne anaMta catuSTaya yukta che. temanA badhAM anaMta guNonuM pUrNa sAmarthya prakaTa thayeluM che. tethI bhagavAna mahAvIra karatAM AdinAthanuM jJAna ke sukha vadhu haze ema mAnavAnuM kAraNa nathI. rojIMdA jIvanamAM paNa ApaNe joIe ke, buddhi koInI ucAI ane jADAI para AdhAra rAkhatI nathI. mATe ThiMgaNI vyaktie potAne hIna ane UcI vyaktie potAne zreSTha mAnavuM yogya na gaNAya. ahIM haju eka vAta kahevI che ke siddhone zarIra nathI to temano AkAra polo haze, zUnya jevo abhAvAtmaka haze evI khoTI mAnyatA koInI hoya che. pahelAM siddhonI keTalIka mUrtao paNa dhAtumAM kotarelI hatI. paraMtu siddha jIvano Thosa eTale ghana AkAra che. Atmatattvane vijJAnaghana ema kahyuM che. jIvomAM anaMtaguNa ThAMsI ThAMsIne bharelAM che. pradezatva guNanI pratyeka samaye navI paryAya thatI hoya che. pradezatvaguNanA A vizeSa kAryane (pariNamanane) vyaMjanaparyAya ema kahe che. pratyeka dravyamAM anaMta guNo hoya che. te badhAM guNonuM pariNamana Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 pradezatvaguNa paryAya thatAM hoya che. temAM kevaLa pradezatva guNanuM kArya juduM pADI tene 'vyaMjanaparyAya' evuM nAma ApyuM che ane Itara anaMta guNonI paryAyone arthaparyAya' ema kahyuM che. A majAno viSaya che. kevo te ApaNe joIe. vyaMjanaparyAya ane arthaparyAya, e bannenA be be bhAga paDe che te svabhAva ane vibhAva. paryAya vyaMjanaparyAya arthaparyAya svabhAvavyaMjanaparyAya vibhAvavyaMjanaparyAya svabhAvaarthaparyAya vibhAvaarthaparyAya svabhAvavyaMjanaparyAya :- para nimittanA saMbaMdha rahita dravyano je AkAra hoya tene svabhAvavyaMjanaparyAya kahe che. dA.ta. jIvanI siddhaparyAya, pudagala paramANuno AkAra. vibhAvavyaMjanaparyAya :- para nimittanA saMbaMdhathI dravyano je AkAra hoya tene vibhAvavyaMjanaparyAya kahe che. dA.ta. jIvanI nara, nArakAdi paryAya, pudgalanA skaMdhano AkAra. svabhAvaarthaparyAya :- para nimittanA saMbaMdha rahita je arthaparyAya thAya (pradezatvaguNa choDI bIjA anaMta guNonI je avasthA thAya) tene svabhAvaarthaparyAya ema kahevAya. dA.ta. jIvanI kevalajJAnaparyAya, pudgalaparamANunI paryAyo. vibhAvaarthaparyAya - para nimittanA saMbaMdhathI je arthaparyAya thAya tene vibhAvaarthaparyAya ema kahe che. dA.ta. javanA rAga dveSa ItyAdi, pudagalonA skaMdhonI paryAyo. cha dravyomAMthI mAtra jIva ane pudgala e be ja dravyo svabhAva ane vibhAva paryAyothI yukata hoya che. dharma, adharma, AkAza ane kAlanA svabhAvaarthaparyAya ane svabhAvavyaMjanaparyAya evAM be ja prakAre pariNamana thAya che - vibhAva pariNamana thatuM nathI. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya jIvane saMsArI avasthAmAM karma ane zarIrano saMyoga che tyAM sudhI vibhAvavyaMjanaparyAya ja hoya che ane siddha avasthAmAM svabhAvavyaMjanaparyAya zarU thAya che ane anaMtakALa svabhAvaparyAya cAlu ja rahe che, eTale anya mata pramANe paramAtmA pharI zarIrarUpe avatAra letAM nathI. karma ane zarIrano temanI sAthe pAcho saMbaMdha thato nathI. arihaMta bhagavaMtone vibhAvavyaMjanaparyAya hoya che chatAM temanA Itara guNonA svabhAva pariNamana hovAthI svabhAvaarthaparyAya paNa cAlu hoya che. anaMta jJAna, anaMta sukha, ItyAdi prakaTa thayelAM hoya che. pradezatva guNanAM vibhAvapariNamanathI Itara guNonA svabhAva pariNamanamAM bAdhA AvatI nathI. te mATe A guNanA pariNamanane juduM nAma ApyuM haze. jIvano zraddhA guNa sammadarzana sAthe zuddha thAya che ane te samayathI zraddhA guNanI svabhAvaarthaparyAya cAlu thAya che. paNa badhA guNonI paryAyo haju zuddha thayA nathI mATe temane svabhAva ane vibhAva arthaparyAya hoya che. pugala dravyonI bAbatamAM evuM hotuM nathI. paramANuno AkAra te svabhAvavyaMjanaparyAya che, je samaye paramANu skaMdharUpe baMdhAI jAya che (ekatra thAya), tyAre tenI vibhAvavyaMjanaparyAya thAya che. ane kaMdhomAMthI chUTA paDatAM pAchI paramANu avasthAmAM svabhAvavyaMjanaparyAya bane che. eTale pudgalanI bAbatamAM svabhAvavyaMjanaparyAya pAchI vibhAvavyaMjana paryAyarUpe badalAya che. paraMtu jIvanI svabhAvavyaMjana paryAya thatAM pAchI vibhAvavyaMjanaparyAya thatI nathI. jIva ane pudgalanA A artha ane vyaMjana paryAyomAM haju eka majhAnI vAta che. chavadravyomAM siddhonI svabhAvaarthaparyAyo badhI eka sarakhI hoya che ane svabhAvavyaMjanaparyAya pratyeka jIvanI alaga alaga hoya che. paraMtu pugalamAM svabhAvaarthaparyAyo judI judI ane svabhAvavyaMjana paryAyo ekasarakhI hoya che. eTale paramANunA AkAra eka sarakhA hoya che. paNa temanA sparza, rasa, gaMdha, varNanI bhinna bhinna paryAyo koIpaNa hoI zake che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 pradezatvaguNa pradezatvaguNa jANavAthI khAsa karIne nIce batAvela lAbha khyAlamAM Ave che. 1) pratyeka dravyane koI ne koI AkAra hoya ja che. tene kAraNe jIva, dharma, adharma, AkAza ane kAla e arUpI dravyone paNa potAno AkAra che. 2) pratyeka dravyano AkAra tenA potAnAM pradezatva guNane lIdhe bane che, koIpaNa Izvara ke paradravya te AkArano kartA hoI zakato nathI. 3) saMsAra avasthAmAM jIvano AkAra prApta zarIranA AkAra jevo hoya topaNa te AkAra zarIrathI thato nathI paNa jIvanA pradezatva guNane kAraNe bane che. 4) pudagala dravyano AkAra mUrtika che, anya pAMca dravyono AkAra amUrtika (arUpI) che. 5) zarIrano AkAra zarIramAMnA paramANuno AkAra che, jIva te AkArano kartA nathI. zarIrane suDoLa rAkhavAnuM kArya jIva karI zakto nathI. 6) dravyanAM AkAra para temAM rahelAM guNonI saMkhyA AdhArIta nathI. anaMtapradezI AkAzadravyamAM jeTalAM anaMtaguNo che, teTalA ja anaMta guNo ekapradezI pudgalaparamANamAM ane kAlANamAM paNa che. 7) jhavadravyanA AkAramAM saMkoca vistAra thAya to paNa tenA asaMkhyAta pradeza kAyama rahe che, temAM vadha-ghaTa nathI thatI. jIva dravyanA AkAra para temAM rahelAM Itara guNonAM kArya AdhArIta nathI. tethI jJAna, darzana, cAritra, sukha e guNonI paryAyo jIvadravyanA AkAra para AdhArIta hotI nathI. 9) prApta zarIranA AkArAnusAra potAne hIna athavA zreSTha mAnavuM bhUla bhareluM che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya pradezatva guNanuM varNana karanAro A doho juo pradezatva guNakI zaktise AkAra dravyoMkA rahe, nijakSetrameM vyApaka rahe AkAra bhI svAdhIna hai / AkAra haiM sabake alaga ho lIna apane jJAnameM, jAno inheM sAmAnya guNa rakhiye sadA zraddhAnameM // jJAnamAM lIna thavAnuM kahyuM che eTale trikAlI, dhruva, jJAnamaya evA AtmadravyanuM dhyAna karavA kahyuM che. AkAra paryAya che ane tethI te eka samayavartI che, vinAzika che ane navI navI utpanna thanArI che. evI asthira vAtanuM dhyAna thaI zakatuM nathI. te mATe tenA parathI lakSa haTAvI sadaiva kAyama Take evA jJAnasvabhAva para lakSa kendrita karatAM, ekAgratA sAdhatAM svabhAvaarthaparyAya cAlu thaze eTale samyakdarzana-AtmAnubhUti thaze. sAmAnya guNonI carcA Aje pUrI thAya che. AgaLanA patrathI navo viSaya zarUM thaze. topaNa pahelAMnA patro pharIthI vAMcatA raho. tethI dravya guNa paryAya ane sAmAnya guNonuM svarUpa pAkuM dhyAnamAM raheze. e ja tamArI bA. narabhava to kaMI sadaiva raheto nathI. sAkSAta mokSa sAdhana jJAnakalA A bhava vyatirikata anya kayAMya jovAM maLatI nathI. mATe vAraMvAra jaNAvIe chIe ke-nijabodhakalAnA jora para nijasvabhAvamAM sthira thAo niraMtara e ja prayatna karo - nAnA bALakane paNa tema vAraMvAra kahevuM paDatuM nathI, ApaNe to anaMta jJAnanA svAmI hovAM chatAM AvI bhUlo karatAM joI moTuM Azcarya thAya che. zrI dIpacaMdajI - 'anubhavaprakAza' - 58 102 - Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 patrAMka 16 pudgalanA vizeSa guNa ane paryAyo 2 eprila 1995 pudgalanA vizeSa guNo ane paryAyo priya sau. rInA ane sau. monA, ghaNAM ghaNAM uttama zubhAziSa, pAchalAM keTalAka patro dvArA badhAM dravyomAM jovA maLatAM sAmAnya guNomAMthI mukhya cha sAmAnya guNonI carcA karI. te uparathI dravyonuM sAmAnya svarUpa ApaNAM dhyAnamAM AvyuM. paNa pratyeka dravyamAM rahelI bhinnatA jene kAraNe dhyAnamAM Ave te vizeSa guNo viSe paNa ApaNane jANavuM Avazyaka che. vizeSa guNonA AdhAre ApaNe te kayA dravyo che te oLakhI zakIe. jema-jemAM sparza, rasa, gaMdha, varNa ItyAdi vizeSa guNo che te pudgala dravya che. tenA parathI zarIra, AjubAju dekhAtI badhI vastuo, pAMce indriyonI jANamAM AvanArI bAbato - e badhAM pudgala dravya che e samajAya che. jemAM jJAna karavAnI yogyatA che, jene sukhadu:khano anubhava thAya te jIvadravya che ema samajAya che. thoDo sUkSma vicAra karatAM samajAze ke kharekhara dravya ke guNa pratyakSa jJAnamAM AvatAM nathI paNa temanI paryAyo jJAnamAM Ave che. dA.ta. ApaNe varNa guNa jANatAM nathI paNa tenI sapheda, lAla, bhUrI vigere avasthA eTale ke paryAya jANIe chIe. mATe kevaLa guNonuM jJAna puratuM nathI, teonI paryAyonuM jJAna paNa Avazyaka che. kAraNa paryAyo 'vyakata' che, guNo to 'avyakata' che -zaktirUpe vidyamAna che. jIvadravya ane temAMnAM jJAna, sukha e guNo paNa avyakata che, paNa jANavuM e paryAya tema ja sukhano anubhava-saMvedananI paryAya vyakata che. te mATe vizeSa guNonI paryAyo viSe ApaNe Aje carcA karIzuM. pudgala dravyonI paryAyo ApaNane Indriyo dvArA satata jANamAM AvatI rahe che, ApaNe teone jANIe chIe. mATe ApaNe pudgala dravyanAM vizeSa guNonI paryAyo viSe jANakArI Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya meLavIe. pratyeka dravyamAMnA vizeSa guNonI carcA to ApaNe 'dravyanuM svarUpa' e cha naMbaranA patramAM karelI ja che, tethI have mukhyatayA pudgalanA ane jIvanA vizeSa guNonI paryAyo viSe ApaNe carcA karavAnI che. puddagala dravyamAM sparza, rasa, gaMdha, varNa ane kriyAvatI zakti vigere vizeSa guNo che te to ApaNe jANIe chIe. te sparza guNamAM 8 paryAyo hoi zake che. te A mujaba-halakI-bhAre; kaThaNa-narama, snigdha-rUkSa, ThaMDIgarama-evI cAra joDIo che. halakI-bhAremAMthI eka samaye koipaNa eka paryAya hoI zake tema pratyeka joDImAMthI eka eka paryAya - ema pudgalamAM eka samaye sparza guNanI cAra paryAyo hoya che. niyamasAra, paMcAstikAya Adi graMthomAM kathana Ave che ke A cAra paryAyo skaMdhamAM rahela paramANuonI hoya che ane chuTTA zuddha paramANuomAM eka samaye sparzanI snigdha athavA rUkSamAMthI eka, ThaMDI ke garamamAMthI eka evI be ja paryAyo hoya che ema kahevAmAM AvyuM che. ja 104 sparza guNa parathI haju eka majAnI vAta yAda AvI. te eTale pudgala dravyamAM anaMta guNo hoya topaNa temAMno kevaLa sparza guNanI snigdha ke rUkSa paryAyo ja be ke vadhuM paramANunA baMdhane kAraNabhUta che. jIva dravyamAM paNa mohanIya karmanA udayamAM jIvanAM je moha, rAga, dveSa pariNAma thAya te ja baMdha mATe kAraNabhUta hoya che. rasa guNanI pAMca paryAyo che - khATI, mIThI, tIkhI, tUrI ane kaDavI. A pAMce paryAyomAMthI ekasamaye koIpaNa eka ja paryAya hoI zake che. gaMdha guNanI be paryAyo che -- sugaMdha ane durgaMdha. A be paryAyomAMthI eka samaye koIpaNa eka ja paryAya hoya che. varNa guNanI pAMca paryAyo che - sapheda, lAla, kALI, pILI ane bhUrI. temAMthI eka samaye eka ja paryAya hoya che. zabda e skaMdha che, bhASAvargaNA zabdarUpe pariNamita thAya che tethI zabda e paryAya che, guNa nathI. kriyAvatI zakti e guNanI gatirUpa paryAya athavA sthitirUpa paryAya hoya che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalanA vizeSa guNa ane paryAyo uparokata saMpUrNa vivecana parathI samajAze ke sparza, rasa, gaMdha, varNanI A paryAyo tema ja zabda paryAya e badhI pudgalonI paryAyo che. puddagala pote potAnI paryAyone jANatuM nathI,, potAnI viziSTa paryAyothI pudgalone kaMI ja sukha ke du:kha thatuM nathI. tethI viziSTa paryAya sArI ke kharAba evo prazna ja udbhavato nathI. 105 A badhI paryAyone jANanAro jIva che. paNa ajJAnavaza A jIva te paryAyarUpe huM pote chuM ema mAne che. zarIranI paryAyone pudgalonI paryAyo na mAnI ajJAnI jIva potAnuM svarUpa mAne che. huM goro, huM halako ke bhAre, mArA hAtha narama, mArA vALa rUkSa evuM ApaNe mAnyuM ane temAM viziSTa paryAya sArI ke kharAba mAnI, ISTa ke aniSTa mAnI kAraNavagara sukha du:kha mAnatAM AvyAM. sparza, rasa, gaMdha, varNanI paryAyo tema ja zabda paryAya pudgala dravyanI che, e paryAyano kartA pudgala che. jIva mAtra teone jANanAro che. paraMtu A jIve A badhI paryAyono kartA potAne mAnyo. huM svAdiSTa rasoI banAvuM chuM, narama roTalIo banAvuM chuM, raMgaberaMgI citro dorUM chuM, susvara avAjamAM gAu chuM ema ja mAnyuM. jIva phakata Indriyo dvArA A paryAyone jANe che paNa te jJAna thatAM temAM ja sukha du:kha mAnI A jIva te paryAyono bhokatA banavA jAya che. gulAbajAMbu khAtAM rasaguNanI mIThI paryAyanuM ApaNane jJAna thAya, paraMtu temAM sukhanI kalpanA karI A jIva temAM ja ramamANa thAya che. temAM kharekhara sukha hota to 7-8 gulAbajAMbu khAdhAM pachI ApaNe thobhyA na hota, khAtA ja rahyAM hota. zarIranI durgaMdhanI paryAya gamatI nathI tyAre tenA para seTa chAMTI ApaNe sukha mAnIe, pote sugaMdhita thayAM ema mAnIe, kharUM jotAM jIvadravyamAM gaMdha guNa nathI tethI zarIranI durgaMdhanI paryAya paNa jIvanI nathI tema attaranI sugaMdha paryAya paNa jIvanI nathI. jIva pAMca indriyonA mAdhyamathI te paryAyonuM jJAna kare che. sparzendriyo vaDe pudgalanA sparzanuM, rasanendriya vaDe rasanuM, ghrANendriya vaDe Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya gaMdhanuM, netrandriya vaDe varNanuM ane karNendriya vaDe zabdonuM jJAna thAya che. jJAna karanAro jIva pote che, Indriyo kevaLa nimitta che, mAdhyama che. jema bArImAMthI rastA paranuM dRzya jotI vakhate jovAnuM kAma ApaNe karIe, bArI karatI nathI. te pramANe Indriyo pote pudgala che, teomAM jJAnaguNa nathI. teo mAraphata jJAna karanAro te jIva che ane te huM ja chuM. jIva sparzanuM jJAna kare che paNa jIvamAM sparza guNa nathI mATe jIvane asparzasvabhAvI kahyo che asparzI kahyo che. te mujaba rasa, gaMdha, varNa, zabda nuM jJAna karanAro jIva che paraMtu jIvamAM A guNo ke paryAyo nathI mATe jIvane arasa, agaMdha, avarNa, azabda ema kahyo che. tame kahezo, jIvane jJAna karI levA Indriyo to hovI joIe ne? jarAya nahIM. arahaMta, siddha Indriyo dvArA jANatAM nathI, AtmA dvAre pratyakSa jANe che. vizvanA badhAM dravyone, guNone ane teonA traNe kALanI paryAyone teo yugapat (ekasAthe) pratyakSa jANe che. avadhi, mana:paryaya jJAnamAM paNa IndriyonI garaja nathI. tema ja AtmAne potAne jANavuM hoya tyAre Indriyo dvArA jANavuM baMdha karIne aMtarmukha thaI pratyakSa jJAna dvArA ja AtmAnuM jJAna thAya. zAstromAM pudgalonuM eTaluM varNana che te mAtra pudgalane jANavA mATe nathI paNa A badhI paryAyo pudgalanI che jIvanI nathI ema samajI levA mATe che. zarIrathI bhedajJAna karavA zarIranA lakSaNo, paryAyonA savistArathI kathano karelAM che. 106 A badhI paryAyo eTale huM nathI - ema mAnavAthI ekatvabuddhino nAza thAya che. A paryAyo mArI nathI ema samajAtAveMta mamatvabuddhi jatI rahe che. A paryAyono kartA pudgala che, huM nathI evo nirNaya karatAveMta kartRtvabuddhino aMta Ave che. A paryAyono huM kevaLa jANanAro chuM, bhogavAvALo nathI, te paryAyo mArA sukhaduHkhanuM kAraNa nathI, meM pote ja temAM sukha du:khanI kalpanA karI hatI evI jANa thatAM ja bhokatRtvabuddhino abhAva thAya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 pugalanA vizeSa guNo ane paryAyo juo jouM ! pugalanI paryAyonuM jJAna thatAM ja keTalI badhI nizcitatA ane nirAkulatA AvI gaI. A mArI paryAyo nathI ema samajAtA ja ApaNAM manamAM prazna Ubho thAya ke pachI mArI paryAyo kaMI che bhalA ? samajo, tame mane teDavAM sTezana para Avo tyAre tamArI najara sAme sekaDo strIo dekhAya. paNa A mArI mA nathI te samajAtAM ja daSTi tarata ja te strI parathI haTI jAya ane bIjI tarapha potAnI mA ne zodhavA lAge. jyAM huM eTale tamArI mA tamane dekhAze, tyAre tamArI najara mA para ja kendrita thaze. tyAra bAda pAchAM Amatema zodhavAmAM, evAmAM tamane rasa raheze nahIM. mA dUra hoya toya mA dekhAvAnI khAtrI thaI che. rastAmAM oLakhItI strIo dekhAya topaNa cita mA tarapha lAgeluM che. mAnI bAthamAM javAnuM have kheMcANa thayuM che. te pramANe A badhI paryAyo pudgalanI che tema samajAtAM ja daSTi tenA para TakI rahetI nathI. mArI paryAyo kaI che te jANavAnI utsukatA thAya che. jyAre jIvanA paryAyonuM jJAna thaze tyAre Indriyo dvArA pudgalanI paryAyo jANavAmAM rasa nahIM rahe. potAnI paryAyo jANavAthI "e ja huM evI lakSaNo dvArA khAtrI thatAM ja cita tyAM ja ramamANa thaze. vAraMvAra aMtarmukha thaI potAne nihALavAno-anubhava levAno rasa vadhaze. te mATe sau prathama jIva dravyanAM vizeSa guNonI paryAyonuM jJAna karI levuM Avazyaka che. potAnuM svarUpa oLakhyA vagara A jIvanuM ajJAna ane cAra gatinuM bhramaNa dUra nahIM thAya. sukha e paryAya jIvanA sukha guNanI che. mATe jIvane kharuM sukha potAne jANavAthI ja prakaTa thaze. te viSe savistAra jANakArI ApaNe AgaLanA patramAM joIzuM, tyAM sudhI pudagalanI je je paryAyo ApaNAM jJAnamAM Ave che te huM nathI, mArI nathI, huM teno kartA nathI, huM teno bhokatA nathI evo vAraMvAra abhyAsa karazo. - e ja tamArI bA. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 108 patrAMka 17 10 eprila 1995 jIvanA vizeSa guNo ane paryAyo priya sau. rInA ane sau. monA ghaNAM ghaNAM zubhAziSa. potAnuM svarUpa jANI levAnI tamArI utkaMThA joI AgaLano patra tarata ja lakhavAM lIdho che. AtmAnuM eTale potAnuM svarUpa-lakSaNa jANavAnI tIvra rUci hovI e yogya pAtratA darzAve che. evA ja jIvone jinavANIno upadeza jhaTa grahaNa thAya ane samajAya che. gayAM patramAM ApaNe joyuM hatuM ke koIpaNa vizeSa dravyane jANavuM hoya to tenA vizeSa guNonI paryAya dvArA jANavAmAM Ave-pragaTa lakSaNo parathI te dravyane (lakSmIbhUta padArthane) jANavAmAM Ave che. pratyeka jIva dravyamAM cetanA arthAta darzana ane jJAna, zraddhA, cAritra, sukha, vIrya, kriyAvatI zakti vigere vizeSa guNo che. darzana guNanuM kArya padArthanuM sAmAnya avalokana karavuM eTale ja sAmAnya pratibhAsa thavo. jANavuM te jJAnaguNanuM kArya che. temAM padArthano vizeSa pratibhAsa thAya che. jANavAnI kriyA pahelAM te padArthanuM je sAmAnya avalokana thAya - te darzanaguNanuM kArya athavA darzanopayoga che. darzanaguNanI cAra paryAyo che. cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaladarzana. 1) cakSudarzana - ca Indriya dvArA je matijJAna thAya tatparve je sAmAnya pratibhAsa thAya che tene cakSudarzana ema kahevAya che. 2) acakSudarzana * cakSu vyatirikata bIjI cAra Indriyo ane mana dvArA je matijJAna thAya tatparve je sAmAnya pratibhAsa thAya tene acakSudarzana kahevAya che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 jIvanA vizeSa guNo ane paryAyo avadhijJAna thatAM pahelAM thanArA sAmAnya 3) avadhidarzana pratibhAsane avadhidarzana kahevAya che. 4) kevaladarzana - kevalajJAna sAthe thanArA (eka ja samaye thanArA) sAmAnya pratibhAsane kevaladarzana kahevAya che. ApaNe kahIe ke jIvano svabhAva jANavuM ane dekhavuM che, jJAtAdRSTA che. temAM dekhavuM darzana guNanuM kArya che ane jANavuM e jJAnaguNanuM kArya che. ApaNo upayoga dekhavAnuM kAma kare tyAre jANavAnuM kAma karato nathI ane upayoga jANavAmAM lAgI jAya tyAre upayoga dekhavA tarapha hoto nathI. ApaNane je jJAnopayoga thAya te darzanopayogapUrvaka thAya che. paNa kevalI bhagavaMtono eTale ja ke arahaMta ane siddhono upayoga eka ja samaye jJAna ane darzana te beumAM hoya che. kevaladarzana ane kaivalajJAna yugapat hoya che. jJAnaguNanI 8 paryAyo che. temAM mithyAjJAnanI traNa paryAyokumatijJAna, kuzrutajJAna ane kuavadhijJAna. kuavadhijJAnane vibhaMgajJAna ema paNa kahe che. jyAM sudhI samyakdarzana eTale AtmajJAna thatuM nathI tyAM sudhI ApaNe game teTaluM zikhIe, game teTaluM zAstrajJAna meLavIe topaNa tene mithyAjJAna kahevAya che. AtmajJAnazUnya evuM jinavANInuM jJAna paNa mithyAjJAna che ema zAstramAM kahyuM che. AtmajJAna thayAM pachInuM badhuM jJAna -AtmAsaMbaMdhe tema ja bIjA padArtho viSenuM jJAna 'samyajJAna' thAya che. -samajo, -mithyAdaSTine ItihAsa, bhUgoLa, gaNitanuM jJAna che tene mithyAjJAna kahe che ane te ja jIvane samyakdarzana thayAM bAda tenA te ItihAsa, bhUgoLa ane gaNitanA jJAnane paNa samyajJAna kahevAya che. kAraNa have te jIvane vastusvarUpanuM jJAna che sva ane paranuM bhedavijJAna che ane svano pratyakSa anubhava che. sumatijJAna, suzrutajJAna, samyajJAnanI pAMca paryAyo che suavadhijJAna, mana:paryaya jJAna ane kevalajJAna. - Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 110. jyAM sudhI kevalajJAna thatuM nathI tyAM sudhI badhAM saMsArI jIvone ekendriyothI mAMDI paMcendriya jIvone mati ane zruta e be jJAna (A be paryAyo) hoya che. te jJAnano pUrNa abhAva kadIya thaI zakto nathI. sUkSma nigoda ekendriya jIvomAM paNa jJAnano kaMIka aMza paryAyamAM prakaTa hoya ja che. koIpaNa jIva kadApi jJAna rahita banI zakto nathI. paryAyamAM jJAnano ughADa (buddhi) ochovatto hoI zake che. mithyA ke samyapha evA bhedo na pADatAM pAMca paryAyonuM svarUpa A mujaba che. matijJAna - Indriyo ane mananA nimitte padAthone jANavuM tene matijJAna kahe che. A to parapadArthonuM jJAna thayuM. paNa jyAre jIva nija AtmAne jANe che, tyAre Indriyo ane mana taraphano upayoga haTAvI, aMtarmukha thaI, upayoga svasammukha kare che tyAre potAnA AtmAnuM je jJAna thAya tene matijJAna kahevAya che. - zrutajJAna - matijJAnathI jANelAM padArthonAM saMbaMdhamAM AvatAM bIjAM padAthone jANanArA jJAnane zrutajJAna kahevAmAM Ave che. jema "sAkara' zabda sAMbhaLIe ke vAMcIe tyAre te zabdanuM jJAna thAya te matijJAna ane te zabda dvArA sUcita thanAro "sAkara' e padArtha jANyo te zrutajJAna thayuM. tamArA magajamAM kyo prazna upasthita thayo te meM jANyuM, e ja ne, ke je jIvone mAtra eka athavA be Indriyo che temane zrutajJAna zI rIte thAya? ekendriya jIvone sparzanendriyanA nimitte sparzanuM jJAna thAya che, te matijJAna kahevAyuM ane e sparza duHkharUpa che evuM je jJAna thAya che te zrutajJAna kahevAyuM. AtmAnI zuddha anubhUtirUpa zrutajJAnane 'bhAvazrutajJAna' kahevAya che. AvuM AbhAsaMbaMdhInuM varNana, carcA, lakSaNo, AtmAnubhUtino upAya, ItyAdi je zAstromAM kahyAM che te samasta Agamane-jinavANIne 'dravyamRta' ema kahevAmAM Ave che. tenA parathI samajaze ke dravyakRta athavA divyadhvani paNa zabdonI racanA che, vANI che, jJAnanI paryAya nathI. jo Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA vizeSa guNo ane paryAyo koI kahe ke zAstromAM jJAna nathI to have tamane Azcarya nahIM thAya, apekSA dhyAnamAM Avaze. 111 avadhijJAna - je jJAna dravya, kSetra, kAla ane bhAva emanI maryAdA sahita rUpI padArthone spaSTa jANe te jJAnane avadhijJAna kahe che. devagatinA devone ane narakagatinA nArakI jIvone badhAMne A avadhijJAna hoya che. te banne bhavonA jIvone te hoya ja che, tethI tene (jJAnane) 'bhavapratyaya avadhijJAna' kahyuM che. keTalAMka paMcendriya saMjJI tiryaMcomAM ane manuSyomAM paNa avadhijJAna hoI zake. te jJAnathI bhaviSyakALanI ke bhUtakALanI tema ja anya kSetromAM banatI cAlu ghaTanAone te jIvo jANe che. A koI camatkAra nathI. kuavadhijJAna dvArA paNa te jANavAmAM Ave che. A jJAnathI te vyakitane trikAladarzI athavA sAdhupurUSa bhAsI duniyAmAM aneka bhoLAM lokone chetaravAmAM Ave che. paNa avadhijJAnanuM svarUpa jANavAthI koIpaNa camatkAra mAnavAnuM kAraNa nathI. samyakdaSTinA avadhijJAnane suavadhijJAna ema kahe che. manaHparyayajJAna - A jJAna mAtra amuka bhAliMgI munione ja hoya che. nagna digaMbara bhAvaliMgI muni sivAya bIjA koIne paNa hoI zake nahIM. je jJAna dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdA sahita bIjA (anyo) nA mananA rUpI padArthone spaSTa jANe tene mana:paryaya jJAna kahe che. kevaLajJAna - je jJAna traNe kALanA (bhUta, vartamAna, bhaviSya) ane alokasahita traNa lokanA badhAM dravya-guNa-paryAyone eka ja samaye yugapat, spaSTa, pratyakSa jANe tene kevaLajJAna kahe che. tenuM vaiziSTaya evuM che ke kevaLI bhagavAna sarve padArtho tarapha joI sarvone jANe ema na hoI te to nija AtmAmAM pUrNarIte ramamANa thayelAM hoya che. potAnA AtmAne pUrNapaNe jANatAM hoya che - teone anaMtajJAna prakaTa thayeluM hoya che ane vizvanI saMpUrNa carAcara-mUrta amUrta padArtho temanA jJAnamAM jhaLake che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya anaMta padArthonuM ane anaMta kALa pachInuM paNa jJAna teone pratyakSa vartamAnavata thatuM hoya che. e ja to jJAnanA sva-paraprakAzapaNAno mahimA che, mahAnatA che. enA parathI kramabaddhaparyAya siddha thAya che. te ApaNe prameyatvaguNanI carcA samaye joyuM ja che. bhaviSyamAM thanArI paryAya jANavAmAM Ave kAraNa te jJAnanI kSamatA che -yogyatA che. paraMtu koIpaNa paryAya paMcamAtra paNa badalI zakAtI nathI. AgaLa pAchaLa karAtI nathI, temAM pheraphAra karI zakAto nathI. pratyeka dravyanI pratyeka paryAya svataMtra che ane te sunizcita che evo dRDha nirNaya hovo te ja puruSArtha che. kAraNa Avo nirNaya karyA bAda ApaNI dRSTi bIjAnA ane potAnI paryAya parathI haTI jaI kAyama trikAla TakanArA dravyasvabhAva tarapha kendrita thAya che. te kAraNe jJAnanI paryAyo jANI kramabaddhaparyAyano nirNaya karavo te ApaNuM kartavya che. paryAya kramabaddha hoya to amAro purUSArtha zuM bakI rahyo evo khoTo niSkarSa kADhavo yogya nathI. 112 eka samayamAM jJAnane eka ja paryAya hoya che. paNa eka jIvane kayuM kayuM jJAna (paryAyo) hoI zake te vicArIe. ochAmAM ochuM eka eTale kevalajJAna hoya che. eka kevalajJAna hoya to bIjA jJAnanI garaja che ja kayAM ? be jJAna hoya to matijJAna ane zrutajJAna hoya (mithyA ke samyak). traNa jJAna hoya to 1) matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna (mithyA athavA samyak) athavA 2) sumatijJAna, suzrutajJAna ane mana:paryayajJAna hoya che. cAra jJAna hoya to sumatijJAna, suzrutajJAna, suavadhijJAna ane mana:paryayajJAna te cAra jJAna hoya che. jIvanI zraddhAguNanI mukhyataH be paryAyo che mithyAdarzana, samyakdarzana. mithyAdarzana :- atattvazraddhAnane mithyAdarzana ema kahyuM che. A jIvane svatattva viSe zraddhA hotI nathI. jIvAdi sAta tattvonI bAbatamAM tenI viparIta zraddhA hoya che. dehamAM Atmabuddhi, rAgadveSAdi bhAvomAM kartRtva-bhokatRtvabuddhi, parapadArthomAM mamatvabuddhi, svAmitvabuddhi, puNya Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA vizeSa guNo ane paryAyo sArUM, pApa kharAba, puNya karI mokSanI prApti thaze evI viparIta zraddhAne mithyAdarzana kahevAmAM AvyuM che. A janmathI ja hoya tene agRhIta mithyAdarzana kahe che. phugurU, kudeva, ane kuzAstronAM sevanathI mithyAtvanuM poSaNa thAya che ane navI navI mithyA kalpanAnI zraddhA thAya tene gRhIta mithyAdarzana kahyuM che. samyakdarzana :- sarvajJa vItarAga kathita tattvono upadeza grahaNa karI je jIva sAta tattvono yathArtha nirNaya kare, deva gurU ane zAstranA svarUpano nirNaya kare, mokSamArgano nirNaya kare, svatattva ane paratattvano nirNaya karI sva-para bheda vijJAna kare ane aMtarmukhi banI svanuM ciMtana manana karI AtmAnubhava prApta karI le che evA jIvane zradghA guNanI samyakdarzana paryAya prakaTa thAya che. 113 samyakdarzananI paryAya sAthe ja jJAnanI samyajJAna paryAya ane cAritranI samyakcAritra paryAya zarU thAya che. kevaLa traNa ja guNo nahIM paNa jIvanAM badhAM anaMta guNonuM svabhAvarUpa pariNamana zarU thAya che. AtmAmAM lIna thai atadriya sukhanI anubhUti thAya che. jeTalo kapAyono abhAva thAya teTalI akaSAyarUpa zAMti prApta thAya che. jIva zuddhopayogamAMthI zubhopayogamAM ke azubhopayogamAM Ave topaNa have zraddhAnI samyakdarzana paryAya cAlu ja rahe che. vAraMvAra zuddhopayoga karavAthI tenI A samyak zraddhA daDha thatI hoya che. kadAca koI jIva samyakdarzanathI vyuta thaI mithyAdarzananI paryAya prApta kare che paraMtu pAcho purUSArthathI samyaktva prApta kare che. karaNAnuyoganI apekSAe zraddhAnI sAsAdana ane mizra evI be avasthA samyaktvamAMthI paDanArA jIvonI saMbhave che parantu te avasthAo alpakALa puratI rahe che. tenuM varNana hAla ApaNane jarUrI nathI. cAritra guNanI paryAyonuM savistAra varNana khAsa A pachInA patramAM karIza, kAraNa te moTo viSaya che. samyakdarzananI sAthe ja samyakcAritranI paryAya prApta thAya topaNa paryAyamAM sarAgatA ane vItarAgatA eka ja Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya samaye hoya che. krame krame kaSAya (sarAgatA) ochI thatI jAya ane vItarAgatA vadhatI jaI pUrNa vItarAgatA prApta thAya che. tyAra pachI jJAnanI matizrutajJAnanI paryAya nAza pAme che ane kevaLajJAna e paryAya utpanna thAya che. jJAna, darzana, zraddhA, cAritra e pramANe jIvamAM sukha ane vIryaM e paNa vizeSa guNo che. sukha guNanI atIdriya sukha e svabhAvaparyAya che ane ApaNe mAnIe te sukha (Indriyajanita) ane du:kha e vibhAvaparyAyo che. AtmAnubhUti thAya tyAre atIndriya jJAna ane atIndriya sukha prakaTa thAya che. jeTalI AtmasthiratA vadhe teTaluM adhika sukha thAya. pUrNa vItarAgatA sAthe pUrNa sukhanI prApti thAya ane kevaLajJAna sAthe anaMta sukhanI prApti thAya che. 114 vIrya te paNa jIvano guNa che. vIrya eTale baLa. zarIranuM baLa te jIvanAM vIrya guNanuM kArya nathI. vIrya guNanI paryAyanuM nAma che 'purUSArtha'. svabhAvanI racanA karavI te A vIrya guNanuM kArya che. mokSa taraI laI janAro te ja kharo purUSArtha che. ApaNe laukika purUSArtha kahIe te vibhAva che. kAraNa tene lIdhe saMsAranuM ja poSaNa thAya che. AtmAno svabhAva to che tevo anAdithI che paNa te svabhAvano nirNaya karavo, dRSTi tenI tarapha vALavI, zraddhA karavI, svabhAvamAM sthira rahevuM te A vIrya guNanuM kArya che, tene ja purUSArtha ema kahevAmAM Ave che. kriyAvatI zakti e paNa jIvano eka vizeSa guNa che. tenI gatirUpa ane sthitirUpa evI be paryAyo thAya che. jIvanuM gamana karavuM ke sthira rahevuM te jIvanI kriyAvatI zaktinuM kArya che ane pudgalanuM gamana karavuM ke sthira rahevuM te pudgalanI kriyAvatI zaktinuM kArya che. jIva ane zarIranuM eka ja samaye pariNamana thAya tyAre jIvane bhrama thAya che ke A zarIranuM halanacalana, kriyA ApaNe ja karIe chIe. kaMI paryAyo pudgalanI che ane kaMi mArI che eTale ke jIvanI che Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 jIvanA vizeSa guNo ane paryAyo te samajyAM pachI lakSaNo dvArA jIva ane pugalane bhinna bhinna oLakhavuM have saheluM thayuM che. potAne oLakhavuM e ja ApaNuM prayojana hovAthI vizeSa guNono A abhyAsa ApaNAM mATe ghaNo upayogI thaI paDaze. jIva ane pula sivAya bIjA cAra dravyo che - dharma, adharma, AkAza ane kALa teonA vizeSa guNo viSe ApaNe 'dravyanuM svarUpa nA patramAM carcA karI ja che. cAritra guNa viSeno patra paNa jaldI mokalIza. - e ja tamArI bA. - -- je bhavasamudra pAra karyo nahIM to manuSyadeha meLavIne paNa teno zo upayoga ? paMDita kahevAyo to paNa teno zo upayoga? ane tIrthakSetre snAna karyuM teno zo upayoga ? je kamo kSINa karyA nahIM ane dhana kamAyA to teno zo upayoga? Indriyone tRptakarI to teno zo upayoga ? ane mAthA para chatra dhAraNa karI chatrapati banyAM to teno zo upayoga ? jo jarA-maraNAdine TALyAM nahIM ane tArUNya meLavyuM paNa teno zuM upayoga ? ane jo AtmAno prakAza eTale AtmajJAnanI prApti na karI ane khUba bhramaNa karyuM to teno zo upayoga ke dUra dezamAM ajANyA mANasomAM vAsa karyo - tenuM zuM phaLa maLyuM ? bhrAMtinAM vilAsathI ke durjanonI saMgatathI zo upayoga kAraNa bhale e badhuM hoya to paNa aMte pazcAtApa ja karavo paDaze. kAraNa karavAyogya to eka AtmajJAna ja che. te to thayuM ja nathI. - bhaiyA bhagavatIdAsa - "brahmavilAsa' - - Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 116 1995 patraka 18 16 eprila 1995 jIvano cAritraguNa ane paryAyo priya sau. rInA ane sau. monA ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, AjasudhI patro dvArA ApaNe vizva, dravya, guNa, paryAya, sAmAnyaguNa, vizeSaguNa ane bIjI paNa keTalIka jANakArI meLavI. jaina tattvajJAnano 'onAmA' (marAThI zabda che.) ApaNe kya. enAmA karavo eTale zarUAta karavI. e zabda kevI rIte taiyAra thayo khabara che? teno phulaphorma che "onA mAsidaM' te apabhraMzanuM zuddharUpa che "oma namaH siddha'. pahelAnA samaye pATI para akSara oLakha karAvatAM tyAre '3 namaH siddha ema lakhI akSaro zikhavatAM - zikSaNa ApavAno prAraMbha karatA. tyArathI koIpaNa vAtanI zarUAta karavI te arthe "nAmA karavo' evo zabda rUDha thayo che. gayAM aneka patro dvArA ApaNe badhAM dravyomAM jovA maLatAM je sAmAnya guNo che, temAMthI cha guNo viSe carcA karI. e guNo dravyanI siddhi kare che, paraMtu te cokakasa kayuM dravya che te oLakhavA mATe vizeSa guNone jANavuM Avazyaka che. ApaNe dravyo ane teonA vizeSa guNo joyAM ja che, temanA para vistRta carcA paNa karI hatI. jema ke, jIva dravyamAM jJAna, darzana, cAritra, sukha, vIrya, kriyAvatI zakti ItyAdi vizeSa guNo che. pudagala dravyamAM sparza, rasa, gaMdha, varNa, kriyAvatI zakti ItyAdi vizeSa guNo che. dharma dravyamAM gatietutva eTale pote gamana karanArA jIva ane pudagalone gati karavAmAM sahAdhyaka (nimitta) thavuM e vizeSa guNa che. adharma dravyamAM sthitihetutva eTale gamanapUrvaka sthira thanArA jIva ane pugalone sthira thavAmAM nimitta banavuM e vizeSa guNa che. AkAza dravyamAM avagAhanahetutva ane kALadravyamAM pariNamanahetutva e vizeSa guNo che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 jIvano cAritraguNa ane paryAyo jIva dravyanA jJAna-darzana ane bIjA guNo viSe paNa ApaNe carcA karatA AvyAM chIe. Aje cAritra guNa viSe vadhu mAhitI ApavAno vicAra che. ema to patra kramAMka-2 mAM ghaNI carcA karI hatI. jIva dravya e Itara dravyothI bhinna che te tenA caiitanyasvabhAvane kAraNe eTale ke jJAna-darzana guNone kAraNe che. tattvArthasUtra graMthamAM upayogo lakSaNa evuM jIvanuM lakSaNa kahyuM che. upayoganA be bheda eTale jJAna upayoga ane darzana upayoga eTale jANavuM ane dekhavuM. AtmA jyAre potAne jANe che tyAre tene zuddhopayoga kahe che. jyAre parapadAthone jANatAM zubhabhAva thAya tene jANavAmAM rokAya te zubhopayoga ane azubhabhAva thAya tene jANavAmAM upayoga rokAya te azubhopayoga. A zubhAzubha bhAva eTale rAgadveSa-tene kaSAya kahe che. - have tame kaho ke A kaSAya zuM che-dravya che, guNa che ke paryAya che ? dravya to nathI. kAraNa cha dravyonA nAma ApaNe jANIe chIe. kaSAya phakata chavadravyamAM ja jovA maLe che. paNa arahaMta ane siddha jIvomAM te hoto nathI tethI kaSAya te guNa hoI zakato nathI. A uparathI ema samajAyuM ke kaSAya te paryAya che ane jIvanA cAritra guNanI paryAya che. paNa te svabhAva paryAya eTale ke zuddha paryAya nathI paNa vibhAvaparyAya che, azuddha paryAya che. zuddha paryAyane vItarAgatA kahe che ane azuddha paryAyane sarAgatA-kapAya ema kahe che. Itara guNo karatAM cAritra guNamAM evI vizeSatA che ke A guNa ekadama zuddha thato nathI. krame krame zuddhi vadhe ane azuddhi ochI thatI jAya che. samyakadarzana thayAM pachI cAritraguNamAM AMzika vItarAgatA ane AMzika sarAgatA evI banne dhArA eka samaye cAlu rahe che. mithyAtva avasthAmAM cAritraguNanA kevaLa rAga-dveSarUpa pariNamana cAlu hoya che. tene kaSAya ema kahe che. kaSAya zabda ApaNA paricayano che. rAtadivasa ApaNe kaSAya ja to karatAM hoIe chIe. je kase-du:kha Ape tene kaSAya ema kahe che athavA jene kAraNe saMsAranI prApti thAya tene kapAya ema kahe che. kaSAyane be zabdomAM kahIe to rAga ane dveSa, Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya cAra zabdomAM kahevAmAM Ave to krodha, mAna, mAyA ane lobha. badhAM kaSAyonI nAmAvalI paccIsa nAmomAM kahevI hoya to - 1 thI 4 anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha - (1lI cokaDI) 5 thI 8 apratyAkhyAna krodha, mAna, mAyA, lobha - (rajI cokaDI) 9 thI 12 pratyAkhyAna krodha, mAna, mAyA, lobha - (3jI cokaDI) 13 thI 16 saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lobha - (4thI cokaDI) hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, purUSaveda ane napuMsaka veda, e nava nokaSAya evA kula paccIsa kaSAyo che. jyAre jIvane krodha kaSAya utpanna thAya, tyAre bIjAonuM burUM karavAnI IcchA thAya ane te mATe gALa devI, bUmAbUma karavI, mAravuM, vigere aneka upAyo kare che. jyAre mAna kaSAya utpanna thAya tyAre bIjAone hIna lekhavAM ane potAne UMcA gaNAvAnI IcchA thAya ane te mATe aneka upAyo kare che. jyAre jIvane mAyA kaSAya utpanna thAya tyAre kapaTa-mAyAcArI dvArA kArya siddha karavAnI IcchA thAya. jyAre lobhakaSAya utpanna thAya tyAre ISTa padArthonA lAbhanI icchA thavAthI te mATe aneka upAyo kare che. enuM savistAra varNana mokSamArgaprakAzaka pustakamAM trIjA adhikAramAM 'cAritramohathI duHkha' e zIrSakamAM tamane vAMcavAM maLaze. A kaSAyo sAthe nokaSAya hoya che. hAsya kaSAyamAM khoTI mAnyatAthI viziSTa vAtamAM harSa mAne che; ke hasavAM mAMDe che, ratikaSAyamAM vastumAM ati Asakata thAya che. arati kaSAyamAM aniSTa vastunA saMyogamAM vyAkuLa thAya che. 118 zoka-kaSAyamAM iSTa viyoga athavA aniSTa saMyogathI vyAkuLa banI saMtApa karI raDe che, bUmo pADe che, ghaNuM du:kha kare che. bhaya-kaSAyamAM koI bAbatane ISTaviyoganuM ane aniSTasaMyoganuM kAraNa jANI bhayabhIta thAya che, tenAthI dUra bhAge che, saMtAi jAya che ityAdi. jugupsA utpanna thAya tyAre aniSTa-vastu viSe dhRNA kare che. traNe veda kaSAyo dvArA kAmavAsanA jAgRta thAya che ane saMbhoganI IcchA thAya che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 jIvano cAritraguNa ane paryAyo A badhAM kaSAyo duHkharUpa che. kAraNa teone lIdhe AkulatA nirmANa thAya che. tema ja AgAmI duHkhonuM kAraNa che. kAraNa kaSAyathI navo baMdha thAya ane te baMdhanuM phaLa saMsAra paribhramaNa che. jemane badhA kaSAyono - badhI IcchAono-abhAva thayelo che evAM arahaMta ane siddha pUrNa vItarAgI che ane te ja anaMtasukhI che. sarvajJa hovAthI temanAM kevaLajJAnamAM saMpUrNa lokAlokanuM traNe kALanuM jJAna eka samayamAM jhaLake che, paNa vItarAgI hovAthI teone rAgadveSa nathI thatAM. tenAthI ulaTuM ApaNuM jJAna ati alpa hoya to paNa te rAgasahita eTale ke kaSAyasahita hovAthI ApaNane duHkha ja thAya che. jema ke hAphUsanI kerI ApaNe dekhIe eTale tene jANavAnuM kArya (jJAnaguNanI paryAya) thAya te ja samaye cAritraguNa paNa pariNamana karato hoya che tenuM rAgarUpe pariNamana thAya che ke kerI mane joIe -te mAre khAvI che evI IcchA thAya. jyAM sudhI IcchA pUrNa thatI nathI tyAM sudhI AkulatA eTale ke duHkha thAya che. kharuM jotAM duHkha IcchAne kAraNe che - kaSAyonuM che. paraMtu ApaNe parapadArthone sukhaduHkhanuM kAraNa mAnIne niraMtara rAga-dveSa karIe chIe. upara ApaNe anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha (1 cokaDI) ItyAdi 4 cokaDInA nAmo joyAM. have saMkSepamAM teonuM svarUpa joIzuM. kaSAyonA maMda tIvratAnusAra A bheda nathI paNa temanI judI ja jAto che. - mithyAtvadazAmAM jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAya ItyAdi kaSAyonI cAre cokaDI hoya che. te kAraNe atattvazraddhAna thAya, mATe te tIvrakaSAyI che. teone satya tattvone zraddhAna thaI zakatuM nathI, AtmAnAM ane dharmanI carcAmAM teone tIvra arUci ane cIDha hoya che, jIva kudeva, kugurU, kuzAstrane vaza thAya che. mithyAtva (mithyAdarzana) ane anaMtAnubaMdhI kaSAyo ekabIjA sAthe hAtha meLave che. ekabIjAnA pUraka hoya che. sAcA deva-gurU-zAstranuM svarUpa samajavAthI, teonA guNo pratye bhakitathI, prayojanabhUta tattvonAM zravaNa, ciMtana karavAthI A kaSAya ane moha maMda paDe che ane jIva samyaphadarzanane pAtra bane che. evA jIve Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya AtmalInatAno purUSArtha karavAthI AtmAnubhava thAya eTale ke samyaktva thAya che ane anaMtAnubaMdhI kaSAyono abhAva thAya che. tyAre tene svarUpAcaraNa cAritra ema kahe che. Ane kuMdakuMda AcArye samyaktvAcaraNa cAritra paNa kahyuM che. AvA samyaktvI jIvane haju traNa cokaDI kaSAyono sadbhAva che. apratyAkhyAna kaSAyane kAraNe kiMcit paNa tyAga athavA vrato hotAM nathI. pratyAkhyAnano artha pUrNa tyAga. je kaSAyo kiMcita paNa tyAga thavA detAM nathI te apratyAkhyAna kaSAyo. A jIva vadhu Atmika sthiratA kare tyAre apratyAkhyAna kaSAyono abhAva thAya che. tyAre te avasthAne dezacAritra ema kahe che. be cokaDIno abhAva ane be cokaDIno sadbhAva hoya che. te jIvane vrato pALavAno bhAva hoya che. te jIvane vratI zrAvaka ema kahe che. pratyAkhyAna kaSAyono sadbhAva hovAthI badhAM aMtaraMga, bahiraMga tyAga thaI zakatAM nathI. muniyogya aMtaraMga sthiratA hotI nathI. traNa kaSAya cokaDIno abhAva thAya tyAre sakalacAritra ema kahevAmAM Ave che. A avasthAmAM je saMjvalana kaSAyo che teone kAraNe aMtaraMgamAM pUrNa sthiratA ane pUrNa vItarAgatA thaI zakatI nathI. muni avasthAmAM 28 mUlaguNa pALavAnA je zubhabhAvo che te A ja saMjvalana kaSAyonuM rUpa che. aMtaraMga sthiratA vadhatI vadhatI jyAre pUrNatayaH aMtaraMgamA lIna thAya, pUrNa vItarAga thAya - tema saMjvalana kaSAyono paNa pUrNa abhAva thaI yathAkhyAtacAritra prApta thAya che. cAritraguNa pUrNa zuddha avasthAne prApta thAya che. uparanA saMparNa vivecana parathI ema samajAya che ke kaSAya karatAM karatAM vItarAgatA na thatAM kaSAyono abhAva karI vItarAgatA thAya che. zubha ane azubha banne rAgo kaSAyo ja che. zubharAga karatAM karatAM vItarAgatAnI prApti nahIM thAya. evI pUrNa khAtrI, vizvAsa, zraddhA prathama hovI joie. zubharAga to chUTatAM nathI paNa vItarAgatAnI vRddhi sAthe ucca prakAranA zubharAgo thatAM hoya che. uparokata vivecana ApaNe nIce jaNAvela koSTakamAM pharIthI vicArIe. mithyAcAritra anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAna, 120 1 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 jIvano cAritraguNa ane paryAyo saMjvalana cAre cokaDIno saddabhAva. svarUpAcaraNacAritra - anaMtAnubaMdhIno abhAva, apratyAkhyAna, pratyAkhyAna, saMjavalana e traNa cokaDInoM sadbhAva (samyakdarzananI zarUAta) dezacAritra - anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhyAna be cokaDIno abhAva, pratyAkhyAna ane saMjvalana e be cokaDIno sadbhAva (vratI zrAvaka) sakalacAritra - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAna traNa cokaDIno abhAva; saMjvalana kaSAyono sadbhAva (munidazA) yathAkhyAtacAritra - cAre cokaDI ane Itara paNa sarva nokaSAyono pUrNa abhAva, pUrNa vItarAgatAnI prApti. hAsyAdi nava nokaSAyo che te paNa maMda paDatAM paDatAM yathAvakAza temano paNa abhAva thAya che. temano krama vistAramayathI ahIM Apyo nathI. have A viSaya agharo lAge to paNa AgaLa 'ka' ane 'guNasthAna' e viSayo zIkhatA samaye tamane bahu ja sahelo lAgaze. uparanI badhI vAto samajAtAM tamArA dhyAnamAM e paNa Avaze ke mithyAtva avasthAmAM phakata vrato ke bAhya tyAga karavAthI anaMtAnubaMdhI vigere kaSAyono abhAva thato nathI. te mATe samyadarzana prApta karI AtmasthiratA karavI ane vItarAgatA prApta karavI e ja ekameva upAya che. 'tattvArthazraddhAnuM sammadarzanam' evI samyakdarzananI vyAkhyA che. e prayojanabhUta tattvo kyAM ane tenuM zraddhAna eTale zuM e vAto AgalA patra dvArA ApaNe zIkhIzuM. Aja sudhI pUrA thayelA viSaya para koI zaMkA ke prazno hoya to lakhI rAkhajo ke jaNAvazo teno khulAso rUbarUmAM ke AgaLanA patramAM karIza. -e ja tamArI bA. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya patrAMka 19 prayojanabhUta tattva 122 priya sau. rInA ane sau. monA ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, rInA, punA AvIne te roja 7 kalAka evAM 10 divasonuM zibira eTeDa karyuM tethI cokhkhA 70 kalAkanuM prAthamika jJAna tane maLyuM. je eka mahino piyara rahIne paNa tane zikhavA na maLata. kAraNa dIkarI tarIke nahIM paNa ziSyA tarIke tuM AvI hatI. monA, tuM mAtra tArA davAkhAnAnA udghATananI taiyArIne kAraNe AvI zakI nathI tenuM du:kha thayuM. alI, rInA paNa nAnA bALakono roja ardho kalAka kalAsa letI hatI. Dhokara gurUjIe paNa thoDA divasa 1 kalAka sudhI kalAsa lIdho ema 8 / / kalAkano bharacaka progrAma thayo. haze, davAkhAnAmAM zarU-zarUmAM ghaNo phAjala samaya maLe che. tyAre have tane tyAM tattvajJAnanA abhyAsa mATe vadhAre taka maLaze. te samayano vadhumAM vadhu upayoga karI leje. 11 me 1995 rInA-monA, gayAM patramAM ApaNe cAritra guNa viSe carcA karI. dravya, guNa, paryAyonA abhyAsathI ApaNe pahelAM ja e zIkhyAM ke dravyanA saMpUrNa bhAgamAM tenAM guNa vyApelAM hoya che. eTale jIvadravyano jJAna guNa tenA saMpUrNa bhAgamAM vyApelo che, tema ja zraddhA guNa jIvanAM saMpUrNa bhAgamAM vyApelo hoya che. tema cAritra guNa paNa saMpUrNa bhAgamAM vyApelo che. mATe jeTaluM kSetra dravyanuM, teTaluM ja kSetra tenAM pratyeka guNanuM hoya che ane jeTaluM kSetra guNanuM teTaluM kSetra te guNanI paryAyanuM hoya che. eTale ja ke jeTaluM jIvadravyanuM kSetra, teTaluM tenA cAritra guNanuM kSetra ane teTaluM ja cAritra guNanI paryAyanuM kSetra. te uparathI ema samajAze ke te te dravyanA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayojanabhUta tattva guNonI paryAyo te te dravyanA kSetra puratI ja maryAdita hoya che, dravyane choDI dravyanI bahAra te paryAyo AvI zakatA nathI - phelAI zakatA nathI. 123 jIvanA cAritraguNanI vibhAvaparyAya eTale kaSAya (krodha, mAna, mAyA, lobha) hoya ke svabhAvaparyAya-vItarAgatA-hoya; te paryAyanuM kSetra jIvadravyanI bahAra hotuM nathI. jIvadravyanA saMpUrNa bhAgamAM e paryAya vyApelI hoya che. mATe cAritra guNanI paryAya zarIramAM nathI paNa jIvadravyamAM che. ApaNI hAlanI je manuSyagatinI paryAya-avasthA-che te asamAnajAtIya dravyaparyAya che. eTale ke eka jIvadravya ane anaMta pudgala paramANu (kArmANavargaNA, tejasavargaNA, AhAravargaNA, manovargaNA ItyAdi) evI anya anya jAtanA dravyonI ekabaMdhAnarUpa-saMyogarUpasthiti che. evA saMyogamAMno jIva tenA saMyogamAM rahelAM pudgalone eTale dehane 'sva' mAne che ane dehAzrita kriyA-AcaraNajIvanuM AcaraNa eTale cAritra mAne che. tyAre gaDabaDa goTALo zarU thAya Behaviour che. jyAre cAritra guNanI sakalacAritra avasthA thAya (traNa kaSAya cokaDIno abhAva, saMjvalana kaSAyono sadbhAva enI sAthe rahelI vItarAgatA) tyAre te manuSyanuM bAhya AcaraNa paNa taddanukUla ja hoya ane tenuM varNana caraNAnuyoganA vividha graMthomAM-zrAvakAcAramAM lakheluM che. zarIranI A kriyAone upacArathI cAritra kahevAmAM Ave che. ema kahevuM 100% barAbara hoya topaNa tema ja mAnavuM ane mAtra bAhyakriyAone cAritra mAnavuM te 100% bhUla che. jema bolavAmAM ApaNe 'ghInI baraNI' ema kahIe, paNa mAnyatAmAM 'je baraNImAM ghI che te baraNI' ema yathArtha mAnIe chIe. te mujaba ja dehanA AcaraNane cAritra kahevAmAM doSa nathI. paNa tyAM 'je dehadhArI jIvanA cAritra guNamAM sakala-cAritra e vItarAga paryAya che te dehanI kriyA' ema yathArtha mAnavuM joIe, to ja te kathana yathArtha jANyuM ema kahevAze. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 patro dvArA jainatattva paricaya vastuvyavasthA-tattvonuM kharuM svarUpa na jANavAthI jIva parapadArthonesaMyogone ISTa ke aniSTa mAne che. je padArtho ISTa lAge temanA viSe anurAga utpanna thaI te padArtha meLavavA mATe prayatna kare che ane je padAtho aniSTa bhAse che temane haTAvavAnI IcchA karIne tevA prayatna kare che tyAre dveSa utpanna thAya che. A uparathI ema dhyAnamAM Ave che ke parapadArtha-saMyoga e rAgadveSanuM kAraNa na hoI mithyAtva (atattvazraddhAna) e ja kaSAyonuM kAraNa che. tattvo viSenI viparIta zraddhA ane te anusAra thavAvALuM viparIta jJAna ane viparIta AcaraNane mithyAdarzana, mithyAjJAna ane mithyAcAritra ema kahyAM che. anAdithI cAlatuM AveluM A mithyAtva sahaja eTale ke naisargika che. tene agRhIta mithyAtva kahevAmAM Ave che ane kudeva, kugurU, kuzAstranA upadezathI navesarathI grahaNa kareluM mithyAtva te gRhIta mithyAtva hoya che. bIjA pazu-pakSIone mAtra agRhIta mithyAtva che paNa mAnavIe tyAM paNa potAnuM varcasva (7) batAvI dIdhuM. agRhIta mithyAtva sAthe gRhIta mithyAtvano aMgikAra karyo ane tIvra mithyAtvI banyo. kharuM jotAM A mAnava jIvanamAM karavA jevI eka ja bAbata che ane te samyakdarzananI prApti ane vItarAgatAnI vRddhi. pratyeka jaina zAstramAM teno ja upadeza Apyo che. zrAvakAcAra graMthamAM paNa sau prathama samyaka darzana adhikAra che. temAM zrAvakanuM sauthI paheluM kartavya samyaphadarzana prApta karavAnuM che. kAraNa samyaphadarzana, samyakajJAna ane samyakjhAritra ne dharma eTale ja mokSamArga kahyo che. AcArya umAsvAmIe tattvArthasUtra graMthamAM sau prathama ema kahyuM che ke'smykdrshnjnyaancaaritraanni mokSamArgaH / tattvArthazraddhAnaM smykdrshnm|' tema ja ratnakaraMDa zrAvakAcAramAM AcArya samaMtabhadra kahe che ke - "zaSTajJAnavRtta vidA' tathA 'zraddhAnaM paramArthAnAm Apta, Agama, tapobhRtAm / ' Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayojanabhUta tattva tamane kadAca zaMkA Avaze ke tattvonuM zraddhAnarUpa samyagdarzana karavuM ke sAcA deva, gurU, zAstronA zraddhAnarUpa samyakdarzana karavuM ? alI, banne eka ja che. tattvonuM svarUpa jANyAM pachI te tamArA dhyAnamAM Avaze. = A badhAmAM pahelI mahatvanI zarata e che ke A tattvo arahaMtoejinendroe kahelAM che te ja hovAM joIe. kAraNa anyamatIonA potapotAnAM tattvo che ane te paNa 'ame tamane mukti ApIe' - evo dAvo kare che, 'anyamata nirAkaraNa' te mokSamArgaprakAzakano pAMcamo adhyAya vAMcavAthI savistAra khulAso thaze. chaha DhALAmAM kahyuM che - "tAa 'tAtai jinavarakathita tattva abhyAsa karije.'' 125 A prayojanabhUta sAta tattvo che. hAM, hAM, mane khabara che tame praznonI jhaDI varasAvazo ke tattva eTale zuM ? prayojana eTale zuM ? prayojanabhUta tattva eTale zuM ? te sAta ja kema ane sAta che tenA nAmo zuM zuM che ? = tattva eTale tat+ttva = 'te paNuM'. te vastuno 'te bhAva'. jema vRddhatva eTale vRddhapaNuM, mAtRtva eTale mAtRpaNuM.. prayojana eTale hetu arthAta kAraNa. koI vidyArthIne pUchIe ke tArUM bhaNavAnuM prayojana zuM che to te kahe che mAre DaoNkaTara banavuM che. vepAra karanAranuM prayojana paisA kamAvI paisAdAra thavuM e che, bhojana karanAranuM prayojana bhUkha maTADavI e che. pratyeka jIvanuM prayojana du:kha dUra karavAnuM eTale ke sukhI thavAnuM che. evI je keTalIka vAto che ke, jenuM jJAna meLavI temanI aDaga zraddhA, dRDha pratIti-te Ama ja che anyathA nathI - evo pAko vizvAsa thayAM vagara ApaNuM du:kha dUra thaze nahIM ane sukha prApta thaze nahIM, te vAtone prayojanabhUta tattva ema kahe che. aprayojanabhUta vAto jema che tema jANavI ane mAnavI athavA bhUlabharelI mAnavI tethI mithyAdarzana thatuM nathI. paraMtu prayojanabhUta vAtotattva anyathA mAnavAthI mithyAdarzana thAya che. chaDhALAmAM paM. daulatarAmajI e mithyAdarzananuM varNana karatA kahyuM che - 'jIvAdi prayojanabhUta tattva Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatatva paricaya sarathai hinamAhi viparyayatva.' ApaNuM prayojana zuM che ? duHkha dUra karavuM. konuM? "sva'nuM. te mATe 1) sau prathama "sva" koNa che - huM koNa chuM te jANyA vagara "sva" nuM du:kha dUra kema thAya ? svane jANavA mATe sva ane para nuM jJAna Avazyaka che. 2) sva ane para eka jANI parano upacAra karIe to svanuM duHkha kema dUra thaze ? 3) svathI para bhinna che, tethI paramAM ahaMkAra ane mamakAra karavAthI duHkha thAya che. 4) sva ane paranuM jJAna thavAthI ja duHkha dUra thAya che. AmAM svatattva che jIvatattva, ane paratattva che achavAdi tattva, A achavAdi tattvo viSe ekatva-ahaMkAra, mamatva-mamakAra-prema karatA AvyAM chIe ane du:khI thatAM AvyA chIe. tame kahezo achavAdi tatvo mArA nathI to temane jANavA ja zA mATe ? parane jANavAmAM bAdhA nathI. parane potAnuM mAnavAmAM bAdhA che. jANavAthI nukasAna thatuM hoya to kevalajJAnI to badhA lokAlokane jANe che. topaNa te anaMtasukhI che. svatattvane-jIvatattvane A huM chuM, ema jANavuM che ane para-achavAdi tattvone te huM nathI ema jANavAnuM che. ApaNuM prayojana che sukha prApta karavuM. anaMta sukha che mokSamAM. mATe mokSatattvanuM svarUpa jANavuM Avazyaka che. kaho jouM, mokSa kyAM che? svarganI upara ke nIce ? chetarAI gayAM ne ! alI, jyAM baMdha thAya che tyAM ja mokSa thaze. baMdha jIvamAM che ane mokSa paNa jIvamAM ja thaze. baMdha ane mokSa e to jIvanI be avasthAo che. jIvatattva ane ajIvatattva e dravyatattvo che ane bAkI rahelA pAMca tattvo te temanI avasthA-paryAyatattva che. mokSatattva ane baMdhatattvanuM paNa jJAna Avazyaka che. temAM baMdhanuM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayojanabhUta tattva kAraNa che Asavatattva. eTale te jANavuM paNa Avazyaka che ane mokSanuM kAraNa, mokSano upAya, mokSano mArga che saMvara ane nirjarA: mATe temane yathArtha jANavuM te paNa agatyanuM che. 127 A pramANe A thayAM sAta tattvo ke jemane jANI yathArtha pratIti karavI e sarva prathama Avazyaka kartavya che. have e tattvonA nAmo huM kramavAra lakhuM chuM. jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA, mokSa. keTaluM saheluM che ne ! A nAmo kevAM jhaDapathI yAda rahe che. rInA, te punAmAM joyuM ne, ke 3 varSanI sAnikA, 5 varSanI natAzA, 7 varSano raunaka, tathA pIyUSa, sunaya, AkAza e nAnAM nAnAM bhUlakAo sAta tattvonA nAmo, cha dravyanAM nAmo kevA jhaTa jhaTa bolI batAvatAM hatA ! gayAM patramAM cAritra guNa zikhatI vakhate ApaNe kayA kaSAyonA abhAvapUrvaka kayuM cAritra hoya che te joyuM hatuM. te badhAnAM nAmo paNa moTA chokarAone moDhe hatAM. 4 thA ke 5 mAM dhoraNathI mAMDI DeMTala koleja ane IMjInIara thayelA A chokarAo - Azita, darzana, prAcI, nehA, pUrvA, sAyalI, pallavI, monikA, abhijIta, sudIpa, darzana ane bIjA paNa aneka jaNA 1-2 zibIromAM ja ATalAM paraphekTa taiyAra thayAM ke tenI navAI lAge. aMgrejI miDiyamanA hoI A chokarAo roja chAthI 8 / / kalAka badhAM pravacano eTeTa karatAM hatAM, zibIranI vyavasthAmAM bhAga letAM hatAM. sAMje 6 vAgyA pahelAM jamI, 6 / / vAge rInAnA kalAsamAM AvI besatAM hatAM. AjanI peDhInA-vartamAnanA A chokarAonI Akalana zakti (Grasping Power) ghaNI che. tethI zikhavanArano paNa utsAha vadhe che. Aje prayojanabhUta tattvo saMbaMdhe mAtra uparachallI oLakhANa thaI. AgaLanA patromAM ApaNe savistAra carcA karIzuM. nIce jaNAvela bAbato par ApaNe vicAra karIe. tattva eTale zuM ? - prayojanabhUta tattvo kayA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 128 ane keTalAM - tattvonAM nAmo ane teonuM svarUpa eTale lakSaNo - tenA para vistRta carcA. - prayojanabhUta tattvo saMbaMdhI A jIve anAdithI karelI bhUlabharelI mAnyatA - sAta tattvomAM haya, upAdeya tattvo kayA. - sAta tattva jANI temAM chupI rahelI Atmajyoti zI rIte oLakhavI, eTale ke sva-para bhedavijJAna karI AtmAnubhava kevI rIte karavAno. kAraNa ApaNe zAstra svAdhyAya, zravaNa, vAMcana karIe te zabdajJAna karavA mATe na hoI AtmajJAna karavA mATe che. vadhu carcA AvatAM patramAM. tapUrve 14 me thI 31 me devalAlImAM ame zikSaNa-prazikSaNa zibIra mATe jaIe chIe. - e ja tamArI bA. AtmA jyAre kaSAyAdi rahita zAMta svabhAvamAM eTale samatAbhAvamAM sthira hoya che te kSaNe te uttama tIrtha che. jo AtmAmAM zAMti na hoya to tIrthayAtrA nirarthaka che. zIla ane vratarUpI jalAzayomAM snAna karavAthI dehadhArI AtmAnI zuddhi thAya paraMtu samasta pRthvI paranA badhAM tIrthakSetronI nadIomAM snAna karavAthI AtmAnI zuddhi thaI zakatI nathI. je koI dayALu rAga-dveSAdi bhAvono tyAga karI AtmAnA vItarAgI bhAvamAM snAna kare che tene dhyAnanI nirmaLatA prApta thAya che. kevaLa pANIthI snAna karavAthI pavitratA prApta thatI nathI. AtmajJAnarUpI jaLathI AtmAne sadaiva snAna karAvavuM joIe, te dvArA jIvonA janmojanmanA pApo dhovAI jatAM nirmalatA prApta thAya ane te AgaLanA bhAvamAM paNa sAthe jAya che. - zrI kulabhadrAcArya - "sArasamuccaya' Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga - 1) patrAMka 20 10 jUna 1995 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga - 1) priya sau. rInA ane sau. monA, ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, - jinendrakathita tattvonA abhyAsa karavAmAM tamane vadhu ne vadhu rasa paDato jANI AnaMda thAya che. alI, A tattvo ja AvAM nyAyayukata ane tarkasaMgata che. temano kramavAra abhyAsa karavAthI te sahelAIthI samajamAM Ave che. cha dravyo, sAta tattvo, cAra abhAva, cha kAraka, pAMcabhAva, nimitta upAdAna vigere prAthamika jANakArI thavA mAMDe ke zAstronA artha sahelAIthI samajamAM AvavA mAMDe che ane marma samajAtAM sAhajikatAthI te viSayamAM rasa paDe che. cha dravyono ApaNe abhyAsa karyo. A visva cha dravyonA samUhanuM baneluM che te ApaNe joyuM. pratyeka dravyamAM jovA maLatAM sAmAnya guNa paNa ApaNe joyAM. pratyeka dravyanuM astitva bhinna bhinna che. pratyeka dravyanI sattA potAnA dravya, kSetra, kALa, bhAvomAM ja maryAdita che. dravya e utpAda-vyaya dhrauvya yukta che. eTale ke pratyeka samaye navI paryAyano utpAda ane junI paryAyano nAza thato hovA chatAM dravya dhruvapaNe kAyama rahe che. A badhI bAbato ApaNe vistArapUrvaka pahelAM joI gayAM chIe. A badhu zikhatI vakhate eka vAta sadaiva dhyAnamAM rAkhavI ke, huM eka svataMtra chavadravya chuM. mAruM astitva mArA dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM che ane huM paNa guNa paryAyothI yukta chuM. A paryAyo pratyeka samaye badalAtI hovA chatAM huM dhruvapaNe kAyama TakI rahyo chuM. ema hovA chatAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 13. huM eka chavadravya + anaMta pudgala paramANu evA aneka dravyonI evI asamAnajAtIya dravyaparyAya - manuSyaparyAya tene ja huM "sva" mAnato Avyo ane tene kAraNe mArAM sukhI thavAnAM prayatno niSphaLa gayAM. dravyono abhyAsa karyA bAda have ApaNane prayojanabhUta tatvono abhyAsa karavAno che. dravyanA abhyAsamAM ane tattvonA abhyAsamAM pharaka che. phoTonA dAkhalA parathI te tarata ja samajaze. tamArA lagnamAM lIdhelAM moTA grupa phoTAo yAda che ne? vIsa paccIsa jaNanA ToLAmAM ApaNe UbhA hoIe ane te badhAnA phoTomAM ApaNe kIDI jevaDAM dekhAIe. paNa eka ja vyaktino close-up hoya, phakata tamAro ekalIno najIkathI lIdhelo phoTo hoya to temAM badhI ja jhINavaTa-nAka, AMkho, dAginA, kapaDAM badhuM ja spaSTapaNe dekhAya che. dravyono abhyAsa grupa phoTo jevo che, tyAre tattvono abhyAsa close-up phoTo jevo che. pAchaLanA patramAM ApaNe prayojana eTale zuM, prayojanabhUta eTale zuM tattva eTale zuM te joyuM hatuM. mAruM prayojana che sukhI thavAnuM, te sukha prApta thavA mATe keTalIka bAbatonuM jJAna hovuM atyaMta Avazyaka che. je bAbatanuM jJAna thayA vagara ApaNuM duHkha dUra nahIM thAya ane sukha prApta nahIM thAya evI bAbatone prayojanabhUta tattva kahyuM che. jIvatattva, ajIvatattva, Asavatattva, baMdhatattva, saMvaratattva, nirjarAtattva ane mokSatattva evAM A sAta tattvo che. jIva tathA ajIva te dravyatattvo hoI bAkInA pAMce tattvo paryAyatattvo che. eTale jIvonI ane kamoMnI avasthAo che. prathama tadana sahelI ane skUla vyAkhyA joIzuM ane tyArabAda teno vistAra karIzuM. 1) jIvatattva - jemAM jJAna darzana che te jJAnAnaMdasvabhAvI AtmA jIvatattva che. ajIvatattva - jemAM jJAna darzana, AnaMda nathI evAM pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALa e ajIvatattva che. paraMtu A to jIva ane ajIva tattvonI sAmAnya vyAkhyA thaI. tattvonI bAbatamAM ApaNane potAnI oLakha karI levAnI hovAthI e ja vyAkhyA pharIthI thoDI sudhArIne lakhavI paDaze te A mujaba - Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga - 1) jIvatatva - jemAM mAruM jJAna-darzana AnaMda che te jIvatattva. 2) ajIvatattva - jemAM mAruM jJAna-darzane AnaMda nathI - evA mArA sivAya Itara anaMta jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALa e badhAM ajIvatattva. paNa juo hoM, apekSA badalAtA ja kathana paNa badalAyuM. mArI apekSAe bIjA jIva avatattvamAM Ave che. zuM ! arahaMta siddha paNa ajIvatatva ? e sAMbhaLatAM ja moTI halacala macI jAya. e sAMbhaLI mAro phoIdhAro bhAI avinAza bolyo hato, "alI, mane rAtabhara UMdha AvI nathI. arahaMta siddha paNa ajIvatattvamAM gaNAya? eka tattvanuM svarUpa sAMbhaLI jo Udha UDatI hoya to sAta tattvono yathAyogya abhyAsa karI anAdinI mohanidrA UDI jaze ane samyakatvanI prApti thaze temAM zI navAI ? 3) Asavatattva - zubhAzubha vikArI bhAvonuM utpanna thavuM. A thaI bhUla vyAkhyA. vistArathI jovAnuM thAya to mithyAtva, avirati (avrata pariNAma), pramAda, kaSAya, ane yoga e jIvanAM pariNAma Asavo che - temane bhAva + Asava = bhAvAsava kahyAM che. A thaI jIvanI avasthA. karmanI apekSAe vicArIe to te ja samayamAM navA kamanuM AvavuM tene dravya + Asava = dravyAsava ema kahe che. 4) baMdhatattva - AmAM paNa bhAvabaMdha ane dravyabaMdha ema jIvanI ane kamoMnI apekSAe be bheda che. bhAvabaMdha eTale mithyAtva ane zubhAzubha rAgamAM aTakI paDavuMbharAI javuM ane dravyabaMdha eTale navA AvatAM kamano junA kama sAthe baMdha thavo - baMdhAI javuM. karmanA AvavAne Asrava kahyuM che ane karmo baMdhAI javA tene baMdha kahyo che. 5) saMvaratattva - Avone AvatAM rokavAM - tene saMvara kahe che. AtmAnAM anubhavamAM lIna thatAM eTale ke zuddhopayogamAM jIva moha, rAga, dveSa karato nathI, tethI tene Asrava ane baMdha thatAM nathI. AmUvone (AvatAM) thobhAvavAM tene saMvara ema kahe che. bhAvasaMvara eTale zubhAzubha Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya bhAvonI utpatti na thavI, paraMtu A thayuM nAstinuM kathana. vItarAgatAnI eTale zuddhinI utpatti thavI tene bhAvasaMvara kahe che, A astinuM kathana thayuM. dravyasaMvara eTale 'navA karmonuM AvavuM' thobhI jAvuM. hAla eTaluM dhyAnamAM rAkho - tenA vistAramAM jaIzuM tyAre e dhyAnamAM Avaze ke mithyAtvano Asava rokayA pachI Itara Asava cAlu rahe che ane te paNa krame krame rokAI jAya che. 132 6) nirjarAtattva - zuddhinI vRddhi thavI tene nirjarA ema kahe che. karmanI bhASAmAM kahevuM hoya to pahelAM bAMdhelA je karmo che, te vItarAgI pariNAmothI kharI javuM, nikaLI javA tene dravyanirjarA kahevAya che. saMvara eTale navA karmonuM na AvavuM ane nirjarA eTale pahelAM bAMdhelA karmo bahu moTA pramANamAM nikaLI javuM. tethI uttarottara karmo ochAM thatAM rahe che. 7) mokSatattva - pUrNa vItarAgatA, pUrNa zuddhi prakaTa thavI e bhAvamokSa ane karmono saMpUrNa abhAva te dravyamokSa. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga e Asavo eTale ke e baMdhanA kAraNono pUrNa nAza thaI pahelAM bAMdhelA karmono saMpUrNa abhAva thavo te mokSa che. uparokata vivecana parathI e vAta to dhyAnamAM AvI haze ke Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa te jIvanI tema ja karmanI avasthAo che. jIva dravyamAM tenI paryAyo sahita ApaNe akhaMDa dravyano vicAra karIe parantu tattvomAM A paryAyone svataMtrasthAna ApI teonA svarUpanuM juduM kathana karyuM che. svatattva-jIvatattva-eka bAjue kADhatAM vizvamAMnI anya samasta vAto paratattvomAM-ajIvAdi tattvomAM jAya che. tamane rAjA harizcaMdranI kathA to khabara che. eka vakhata rAjA harizcaMdranuM nATaka cAlatuM hatuM. harizcaMdra para AvelI Apatti joi Akho prekSakavarga Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga - 1) gaLagaLo thaI raDavA lAgyo. te samaye eka strI zAMtithI jotAM beThI hatI. bAjunI strIthI rahevAyuM nahIM, raDatAM raDatAM te bolI, "alI, tuM keTalI duSTa che ! tane kAMI ja kema thatuM nathI ?' tyAre te strI bolI, "bena, e to mAro vara che. haricaMdranI keTalIye sArI bhUmikA bhajave - bhUmikAmAM keTaloye samarasa thatAM dekhAto hoya to paNa te che tevo ja che, tenA rUpamAM, svabhAvamAM thoDoka paNa pharaka paDavAno nathI.' te ja pramANe A sAte tattvo bhinna bhinna che. jIvanI ja A avasthAo hoya topaNa te avasthAothI - Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSathI jIvatattva bhinna tattva che. A jIva zarIranA saMyogamAM hovA chatAM zarIrathI eTale ke ajIvatattvathI bhinna che. A jIva krodhAdirUpa pratyakSa dekhAto hoya to paNa jIvatattva bhinna che ane rAgAdi eTale Asava bhinna tattva che. jema ApaNe meluM kapaDuM dekhIe, te malina avasthAmAM paNa kapaDuM bhinna che ane mela bhinna che. bannenuM astitva bhinna che, bannenuM lakSaNa, svarUpa bhinna che ane tethI ja te bhinna thaI zake che. T.V. para AvatI sAbunI jAherAto paNa e ja kahe che. pharaka eTalo ke temanI daSTi dravya para (dhana para) che ane ApaNane dravyadaSTi karavAnI che. daSTi dravya para eTale 'sva' tatva para laI javAnI che. mithyAtva rAga-dveSothI yukata malina avasthAmAM paNa jIvatattva bhinna che, trikAla zuddha caitanyamaya ekarUpa che ane rAga dveSa moharUpa malinatA bhinna che. kapaDuM meluM hovA chatAM kapaDuM svaccha che, evI pUrNa zraddhA hoya to mela dUra karavAno upAya thaI zakaze. te pramANe mithyAtva, kaSAyo sahita jIvomAM paNa jIva sadaiva pUrNa zuddha, nirmaLa, dhruva, caiitanyamaya ja che, evI pUrNa zraddhA thayAM vagara mithyAtvarUpI malinatA haTAvavAno upAya thaI zakaze nahIM. juo, hoM, sarakhI rIte dhyAnamAM lo, jIvanI avasthA malina che evuM jJAna thaze ane te ja samaye zraddhAmAM jIvanuM svarUpa zuddha che evI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 134 zraddhA thaze, to ja malina avasthA dUra karavAno prayatna thaI zakaze. jo malina avasthAnuM jJAna ja na thAya to malinatA TALavAno upAya zA mATe kare ? ane malinatA e mAruM svarUpa che evI zraddhA karanAro paNa malinatA haTAvavAno upAya karaze nahIM. avasthAsahita-paryAya sahita dravyamAM, paryAyarahita je aMza (dravyAMza) che, teno vicAra kaMI rIte karavo tenI carcA ApaNe AgalA patramAM karIzuM. A sAta tattvono UMDo abhyAsa ghaNo Avazyaka che. kAraNa saMpUrNa adhyAtmazAstra A tattvo para AdhArita che. tattvonI bhASAmAM che, ane tattvo viSenI ApaNI mAnyatA viparIta hoya to te adhyAtmazAstro vAMcIne paNa ApaNe bhAge kaMI ja lAbha Avaze nahIM. sAta tattvonuM zeSa vivecana AgaLanA keTalAka patro dvArA joIzuM. -e ja tamArI bA. keTalAMka jIva ema mAne che ke nakaruM jANavAmAM zuM che, kaMIka karIe to phaLaprApti thaze. evo vicAra karI vrata-tapa vigere kriyA karavAmAM magna rahe che ane tattvajJAnano upAya karatAM nathI. vAstavika tattvajJAna vagara mahAvratAdinuM AcaraNa paNa mithyAcAritra ja kahevAmAM Ave che ane tattvajJAna thayAM bAda koIpaNa vratAdika aMgikAra karyuM na hovAM chatAM avRtI samyaphadaSTi kahevAya che. mATe prathama tattvajJAnano upAya karavo tyArabAda kaSAya ghaTADavA mATe bAhyasAdhana karavuM. - paM. ToDaramalajI - "mokSamArgaprakAzaka' Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga - 2) patrAMka 21 8 julAI 1995 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga-2) priya sau. rInA ane sau. monA ghaNAM ghaNAM uttama AziSa, sAta tattvonuM sAdhAraNa svarUpa gayAM patramAM ApaNe joyuM. Aje jIva-ajIva e be tattvo viSe thoDI vizeSa jANakArI meLavIzuM. huM pote jIvatattva chuM eTale mAre tenuM jJAna karI levuM joIe ane ajIvatattvane eTalA mATe jANavuM joIe ke huM te nathI te samajavA. kAraNa ApaNe anAdithI ajIvane jIva mAnatA AvyAM chIe, athavA jIva ane ajIva bannene eka mAnatAM AvyAM chIe. A jIvatattva zuM che te prathama joIzuM. chahaDhALAmAM paM. daulatarAmajI kahe che, "cetanako hai upayoga rUpa, binamUrata cinamUrata anUpa," tyAre samayasAra graMthamAM AcArya kuMdakuMda kahe che, "ahamekako khalu suddho daMsaNaNANamaIo sadArUvI" arthAta, huM eka zuddha sadA arUpI jJAnadarzanamaya chuM, paramANu jeTaluM paNa bIjuM kAMI paNa mAruM nathI. samayasAra nATakamAM paM. banArasIdAsa kahe che, "cetanarUpa anUpa amUrata, siddhasamAna sadA pada mero," tattvArthasUtra graMthamAM AcArya umAsvAmIe, "upayogI lakSaNa" evuM jIvanuM svarUpa kahyuM che. mokSamArga prakAzakamAM paM. ToDaramalajIe kahyuM che - "amUrtika pradezonA puMja prasiddha jJAnAdi guNota dhArI anAdinidhana vastu Apa hai aura mUrtika pudgala dravyokA piMDa, prasiddha jJAnAdikose rahita, jinakA navIna saMyoga huA aise zarIrAdika pugala para hai." Atmasiddhi zAstramAM zrImad rAjacaMdra kahe che, "zuddha buddha caitanyaghana svayaM jyoti sukhadhAma" evAM judAM judAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 136 kathano hovA chatAM badhAno artha eka ja che. - jIvatattva viSenuM A varNana che. A mujaba sarvajJa bhagavaMtoe jANeluM - kaheluM jIvanuM svarUpa saMtoe pote anubhavyuM ane pachI zAstromAM kahyuM che. ApaNane paNa Avo potAno anubhava levAno che. ahIM have ApaNe jIva dravyano vicAra karIzuM, dravya e guNa ane paryAyathI yukata hoya che, te ApaNe jANIe chIe. pratyeka samaye koI ne koI paryAya vidyamAna hoya ja che eTale ke dravya paryAyothI yukata ja hoya che, paryAyathI juduM hoI zakatuM nathI. paryAyarUpe pratisamaya badalAtuM hovA chatAM dravyarUpe nitya te ja ane tevuM ja che. eTale pratyeka dravyapratyeka vastu-e be aMzomAM ApaNAM jovAmAM Ave che. eka nitya kAyama rahenAro dhruva aMza ane eka satata navo navo utpanna-vyaya thanAro paryAya aMza. A nitya-dhruva aMzane ApaNe dravyAMza ane anitya aMzane paryAyAMza kahIe. dravyAMza eTale nitya aMza, nitya hovAne kAraNe anAdikALathI anaMtakALa sudhI che tevo ja kAyama rahenAro che. temAM koIpaNa pheraphAra, vadha, ghaTa thatAM nathI. te ja te ane ekasarakho-ekarUpa evo je A dravyAMza tene ja trikAlI, dhruva, paramapAriNAmika, eka, zuddha bhAva kahyo che. apekSA vastu dravyAMza paryAyAMza (dravya) sAmAnya vizeSAtmaka sAmAnya vizeSa (kSetra) bhedAbhadAtmaka abheda bheda (kALa) nityAnityAtmaka nitya anitya (bhAva) ekAnekAtmaka aneka uparanA koThA (Table) parathI dhyAnamAM Avaze ke vastumAM rahela A dravyAMza sAmAnya, abheda, nitya, eka che. sadaiva tevo ne tevo ja kAyama rahenAro che, paripUrNa che. temAM pUrNatA kaMI navesarathI lAvavAnI eka Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta tattvonuM svarUpa (bhAga - 2) jarUra nathI. paryAyAMza che te vizeSa, bhedarUpa, anitya ane anekarUpa che. dravyAMzanI dRSTie vicArIe to badhAM jIvo samAna che ane paryAyAMzanI dRSTie joIe to aneka bheda paDe che. jema saMsArI ane mukata, alpajJa ane sarvajJa evo bheda paNa jJAnaguNanI paryAyane kAraNe paDe che, zrAvaka ane muni evo bheda cAritra guNanI zuddha-azuddha avasthAnusAra paDe che. ekendriya krindriya ityAdi bheda zarIranA saMyoganI ane jJAnanA ughADanI dRSTie paDe che. paryAyAMza tarapha jotAM A badhA bhedo vidyamAna che. e satya paristhiti che. chatAM paryAyAMza tarapha AMkha ADA kAna karI eTale paryAyAMza tarapha na jotAM, dRSTimAM e aMza gauNa karI mAtra dravyAMza tarapha jotAM A aMza-dhruva aMza-sadaiva che tevo jJAnadarzanamaya che. pratyeka jIvano A dravyAMza samAna che. jema siddhano tema ja nigodiyA jIvano, jevo anAdikALa pUrve hato tevo ja Aje paNa che. 137 A je dhruva, nitya, jJAnamaya, dravyAMza che te ja jIvatattva che. ApaNuM prayojana svatattva joDe che mATe 'A huM jJAnamaya nitya dhruva' evo svatattva-huM-jIvatattva - evI potAnI oLakhANa karI levAnI che. jIva dravyamAMno ane jIvatattvamAMno pharaka have vadhu spaSTa thayo haze. dravya kahetAnI sAthe 'utpAddavyaya dhrauvayuvAM sat / sat dravyanakSaLamA'e khyAlamAM Ave che. temAM utpAda-vyaya e paryAyAMza che ane dhruva te dravyAMza che. jIvatattva kahetAM ja zuddha athavA azuddha paryAyothI bhinna evo trikALI zuddha svarUpa-utpAda vyayane gauNa karI mAtra dhruvatattva--paramapAriNAmika bhAva evo artha thAya che. paryAya dravyathI bhinna karI zakAtI nathI. chatAM A badhI khaTapaTa ApaNAM jJAnamAM ja-zraddhAmAM ja karavAnI che. je pramANe sonAnA aneka dAgInA -baMgaDIo, vIMTI, hAra, kamarapaTTo vigere vividha avasthAonI vidyamAnatAmAM paNa phakata 'sonuM' e najarathI ApaNe joIe chIe tyAre avasthA ApaNI najaramAM gauNa thai sonuM keTaluM che te ApaNe joIe chIe. athavA jema amerikana, bhAratIya, jApAnI, Aphrikana ItyAdi bhinna vaMzanA lokonA zarIranuM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatatva paricaya 138 baMdhAraNa, raMga, ucAI,vALa ItyAdi aneka bheda hoya to paNa manuSyapaNAnI apekSAe badhAM samAna che - badhAM mAnavIo che. te pramANe paryAyonI apekSAe jIvanAM aneka prakAra hoya to paNa jIvatatvanI apekSAe-dhruva dravyAMzanI apekSAe - badhAM jIvo samAna ja che. mATe "mama svarUpa hai siddha samAna" ema kahyuM che. je koI paryAyAMzamAM potAne siddhasamAna mAnato hoya to tenI mAnyatA mithyA thaze. siddha bhagavaMtomAM dravyAMza jema che - jevuM paripUrNa sAmarthya che -tevuM paryAyamAM te pragaTa thayeluM che. jema dravya che tevI ja pragaTa avasthA che. te pragaTa avasthA joI siddhono dravyAMza tevo ja che ema dhyAnamAM Ave che ane mAro paNa dravyAMza siddhonA dravyAMza jevo ja tema ja temanA paryAyAMza jevo che ema dhyAnamAM Ave che. gaNitamAM tame zikhyA cho ne ke A = B, B = 0, . A = C. mATe jinendronA darzana karavA ghaNuM mahatvanuM che. ApaNane jinadarzanathI nijadarzana sAdhavAnuM che. jinendronA pragaTa paryAyAMza dvArA teonA dravyAMzonuM jJAna thAya che ane teonA dravyAMza jevo huM pote chuM tenuM jJAna thaI daSTi potAnI tarapha vaLe che. tethI ja to pravacanasAra graMthamAM kahyuM che, "je arahaMtone dravyarUpe, guNarUpe, ane paryAyarUpe jANe che, teno moha (mithyAtva) maTI jAya che." paryAyothI bhinna evo dravyAMza te huM-jIvatattva. A sUtra dhyAnamAM AvatAM ja sAta tattvomAMnI Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa e paryAyothI huM jIvatattva-dhUvadravyAMza-bhinna chuM te samajavuM have agharuM nahIM lAge. paryAyomAM Asava baMdha hoya tyAre teothI huM bhinna nitya trikAlI dhruva aMza chuM te have jhaTa dhyAnamAM Avaze. potAnI paryAyathI ApaNe dravyAMzane bhinna dekhIe chIe to paradravyothI saMbaMdha bAkI raheze ja kema ? mATe ajIvatattva je paradravya che tenAthI jIvatattva bhinna che e samajavuM paNa have saheluM banyuM. dravyAMzane-jIvatattvane-jovA mATe paryAyone kADhI nAkhavuM nathI ke teono nAza karavo nathI - tema karavuM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 sAta tattvonuM svarUpa (bhAga - 2) paNa zakaya nathI. ApaNI najara tenA uparathI khaseDI kAyama rahenArA trikAlI dhruva aMza para sthira karavAnI che - Azraya levAno che. temAM 'paNuM sthApita thAya ke upayoga enI meLe ja te tarapha vaLe che. sAyanamAM ApaNAM gharanI sAme menaroDa hovAthI eka vakhate dazadaza lenamAM gADIo doDatI hoya che ane TUMphikano ghoMghATa haMmeza kAne paDato hoya che. toye ApaNI gADIno haoNrna tamane kevo tarata varatAI (oLakhAI) jAya che, kAraNa tyAM potApaNAno bhAva che. jIvatattva e daSTino viSaya che. nemabAjI karatAM daSTi sthira mAtra lakSya para kendrita karAya che. tyAre Itara bAbatono sadbhAva hoya che paraMtu te najaramAM AvatI nathI. kAraNa najara mAtra eka ja biMdu para kendrita karelI hoya che. te mujaba paryAyomAM anityatA, anekatA, apUrNatA, malinatA hoya, toya najaramAM te badhI gauNa karI phakata dhruva nitya aMza para najara sthira karatAM - A ja huM evuM "sva" paNuM sthApita karatAM jIvatattva bhinna anubhavamAM AvI zakaze. tame kahezo to pachI ajIvatattvane zA mATe jANavuM ? kAraNa ajIvatattvamAM ahaMbuddhi - huM paNuM-ekatva thaI zake che. parajIva, paradravya badhA ajIvatattva che kAraNa zraddhAmAM teone sthAna nathI. te mATe badhAM ajIva dravyone ane Itara jIvone jANatAM besavuM nathI. to e badhAM ajIvatattvo che ema jANI, avatattva eTale huM nathI evuM jJAna karavAnuM che. mukhyatve zarIrathI bhinna jANavuM che. kAraNa amArI ekatvabuddhi himAlaya parvata sAthe thatI nathI, vizvanA Itara anaMta padArtho sAthe thatI nathI paraMtu prApta zarIra sAthe saMyoga sAthe thAya che. ApaNe kevaLa zarIra sAthe ekatra karI thobhatAM nathI to krodhAdi kaSAyo sAthe paNa ekatva, mamatva sthApita karIe chIe. huM bahu dayALu chuM, amuka vyakti krodhI che, tamuka mANasa mAyAcArI che evA rAga pariNAmothI ApaNe ekatva sthApita karI tene ApaNo svabhAva mAnIe chIe. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 140 tethI sAta tattvomAM A paryAyatattvone bhinna kahyA che. A badhAM tattvonuM jJAna karI temAM ApaNe Aja sudhI kaMI kaMI bhUla bharelI kalpanAo-mAnyatAo karatA AvyA chIe e ApaNe AgaLanAM patra dvArA joIzuM. A tattvomAM heya, zeya, upAdeya tattva kyA che te paNa ApaNe jovAnuM che. A je sAta tattvo che teomAM puNya ane pApa e tattvono samAveza che. AsavamAM puNyAsrava ane pApAmrava tema baMdhamAM puNyabaMdha ane pApabaMdhano samAveza thAya che. jinAgamamAM keTaleka ThekANe puNya ane pApane judAM nAma ApI sAta tattvone badale nava padArtha evuM vargIkaraNa karyuM che. sAta tattvo zuM ke nava padArtho bannenuM svarUpa sarakhuM ja che. samajAvavA mATenuM bhinna kathana che. tenuM savistAra varNana AgaLanA patramAM joIzuM. -e ja tamArI bA. samyagdaSTi jIva evI bhAvanA saMgharI rAkhe che ke, he prabhu ! huM java tema ajIva padAthonAM svarUpane yathArtha jANuM, baMdha ane Asavane thobhAvuM, niraMtara saMvara ane nirjarA karato rahuM, mukitarUpI lakSmInI AkAMkSA satata rAkhuM, tema ja zarIrAdithI nizcayathI mAruM paramAtmasvarUpa zuddha ane bhinna che evo anubhava karato rahuM, A rIte zuddha manathI dharmadhyAna ane samAdhibhAvamAM mAro jIvanakALa vyatIta thAya. - zrI amitagati AcArya - tattvabhAvanA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 sAta tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-1) patrAMka 22 15 sapTembara 1995 sAta tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-1) priya sau. rInA ane monA ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, pahelAMnA keTalAka patro dvArA ApaNe sAta tattvono Acho paricaya karyo. jinendra bhagavaMtoe kahelAM A sAta tattvo jANI, teonuM yathAyogya zraddhAna karI pachI potAnI oLakhANa ane anubhUti thayA vagara samyadarzana nahIM thAya ane te vagara sAcA sukhanI zarUAta paNa nahIM thAya. sAcA deva-gurU-zAstro sivAya bIje kayAMya A satya upadeza maLato nathI. kudeva-kugurU-zAstro dvArA jIvone mithyA upadeza maLe che ane jIva gRhIta mithyAtvI bane che. temane choDI jyAre satya upadeza A jIvane lAbhaze tyAre ja atattvazraddhAna eTale moha athavA mithyAtva naSTa thaze. anAdithI cAlyu AvatuM A mithyAtvane agRhIta mithyAtva kahe che. sAta tattvonI viparIta mAnyatA te mithyAtva che. sAta tattvonI eTale sAta tattvo viSenI jIvanI mAnyatA evo artha che. kAraNa tattva to che tevA ja rahe che paraMtu jIva pote temanA viSe bhUlabharelI mAnyatA kare che. sAta tattvo e vastusthiti che. A vastusthitine choDI Itara badhI mAnyatAo te kalpanAjanita bhrama che. ajJAnInI mAnyatAnusAra vizvanA padArthonuM pariNamana thatuM nathI tethI te duHkhI che ane A duHkha dUra karavA kalpanAjanya bhrama dUra karavo te ja ekameva upAya che. A sAta tattvo viSenI "viparIta mAnyatA eTale ke tattvo jevA che tevA na mAnI, jevA nathI tevA mAnavAM. pratyeka jIva anAdithI evI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya mithyA mAnyatA karato Avyo che. tethI sAta tattvothI te paricita na hoya topaNa viparIta mAnyatAo mAtra nitya paricayanI che. tethI paM. daulatarAmajIe 'chahaDhALA' mAM ane paM. ToDaramalajIe 'mokSamArgaprakAzaka'mAM prathama A viparIta mAnyatAonuM varNana karI pachI te tattvonuM svarUpa kahyuM che. barAbara ja che, koI janmathI rogI mANasane tenA roganA lakSaNo, ke je tenA nitya paricayanAM che, te batAvI nirogI avasthAnuM varNana kare ane nirogI thavAM upAya batAve to teno vizvAsa bese ane te upAya paNa kare che. jIva-ajIvatattvosaMbadhI viparIta mAnyatA. banne tattvasaMbaMdhI viparIta mAnyatA bhegI eTalA mATe kahI che kemithyAdaSTi jIva 1) bannene-jIva ane ajIvane-eka mAne che, athavA 2) ajIvane jIva mAne che, athavA 3) jIvane ajIva mAne che. eTale zarIra ane AtmA e bannene maLI jIva mAne che, athavA zarIrane jIva mAne che athavA AtmAne zarIra mAne che. eno artha A bannenuM bhinna svarUpa tenI samajamAM AvatuM nathI. mAno ke koIne bajAramAMthI lIMbu lAvavA kahyuM ane te kAkaDI lAvyo. to teno artha evo thAya ke te lIMbune paNa jANato nathI ane kAkaDIne paNa jANato nathI. 142 jIvatattvanuM varNana chahaDhALAmAM ''cetanako hai upayogarUpa'' eTale ke jIvanuM lakSaNa jJAna darzana che ema kahyuM che. teno artha evo ke "mere hai upayogarUpa'", ''tumhArA hai upayogarUpa'', ''nigoda kA hai upayogarUpa'' ''siddho kA hai upayogarUpa'', ''saba jIvoM kA hai upayogarUpa.'' paNa jIvoe jJAnadarzana potAnuM rUpa na mAnatAM, zarIra e ja potAnuM rUpa mAnyuM. juo huM, savAre UThatAnI sAthe ja ApaNe arisA sAme ubhA rahI ApaNuM(?) rUpa nihALIe, zarIrano phoTo joI A mAro phoTo kahIne khuza thaIe, 4 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 sAta tatvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-1) zarIra suMdara hoya to huM rUpALo kahI abhimAna karIe, zarIra rogI hoya to huM rogI kahI duHkhI thAya, zarIra navuM maLyuM to mAro janma, zarIra chUchyuM ke huM marI gayo. juo ha ! ApaNI mAnyatAo AvI che ke nahIM kahyuM ja che, "tana upajata apanI upaja jAna, tana nazata Apako nAza mAna." ahIM phakata janma maraNa kahyAM hoya to paNa te be ghaTanAonI vacalI badhI avasthAone ApaNe ApaNI avasthA mAnatA AvyA chIe. dA.ta. tana (zarIra) goruM hoya to huM goro, tana ucuM hoya to huM uco, zarIra vadhatuM hoya to huM vadhu chuM, tana kadarUpuM hoya to huM kadarUpo, tana laMgaDuM luluM hoya to huM laMgaDo lUlo chuM vagere mAne che. kevaLa zarIra sAthe ekatva karIne A jIva thobhato nathI. dhana-saMpatti, gharabAra, bAlabaccAM, kuTuMba, baMgalo, gADI ItyAdi atyaMta bhinna parapadArtho ke je badhAM ajIvatattva che, temAM paNa ekatva kare che. ane tene kAraNe huM sukhI, huM dukhI, huM garIba, huM paisAdAra, huM bAlabaccAvALo, huM nirAdhAra, huM hIna-dIna, evI kalpanA kare che. rojIMdA jIvanamAM paNa AvI kalpanAthI loko duHkhI thatAM dekhAya che. koI lagna thatAM nathI mATe duHkhI, to koIne bALaka thatuM nathI to potAne adhUro mAne ke vaidhavya Ave to potAne hIna-dIna samaje che. zarIra e ja huM evI mULamAM ja bhUla thavAthI tenA para AdhArelI badhI samajaNo bhUla bharelI ja thAya temAM navAI zI ? anAdikAlathI A jIva aneka gatiomAM pharI rahyo che. eka huM pote eTale AtmA + anaMta pugala paramANu (zarIra) no saMyoga-viyoga thavo eTale navI navI gatimAM javuM. mithyAtvane kAraNe jIva kevI mAnyatA kare te joIe. mokSamArgaprakAzakamAM nIce mujaba varNana karyuM che. 1) "yada hUM' - A huM chuM evI Atmabuddhi. AtmA _pudgala svabhAva svabhAva (jJAnAdi) vibhAva (krodhAdi) sparza, rasa, gaMdha, varNa Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya (144 AtmAno svabhAva jJAnAdi ane vibhAva krodhAdi tathA pudgalane sparzAdi A badhAne bhegA karI potAnuM svarUpa mAne che. eTale zarIra te huM ane jJAna vigere karavAvALo tema ja krodha vigere karanAro huM - ema potAne mAne. (A thaI ekatvabuddhi). 2) "ye mere hai" e mArA che evI svAmitvabuddhi-AtmAnI ane pudagalonI avasthA maLI mArI avasthAo che ema te mAne che. arthAta jJAnanI ane krodhanI hInAdhika dazA ane pudgalonAM varNa guNonI avasthAo, sparza guNonI avasthAo ItyAdine potAnI mAne che. (mamatvabuddhi). 3) "maiM sunA ' - huM temano kartA chuM. jIva ane zarIrano ekabIjA sAthe nimitta naimittika saMbaMdha hovAthI jIva IcchA kare che, tyAre zarIranI kriyAo zarIra vaDe zarIramAM thAya paraMtu jIva evuM mAne che ke A mArI kriyAo che. jemake huM boluM chuM, huM cAluM chuM. (kartutvabuddhi) 4) meM ne motI phU" - huM Ano bhokatA chuM. zarIranI ThaMDI, tAva, bhUkha, tarasa, roga ItyAdi avasthAo thAya che. mohane kAraNe (mithyAtvane kAraNe) A jIva pote ja temAM sukha-du:kha mAne che. A badhI avasthAone potAnI mAnI mane tAva Avyo, mATe huM duHkhI chuM ema mAne che - (bhokatRtvabuddhi) A pramANe je je paryAya (manuSya paryAya, deva paryAya ItyAdi) A jIva dhAraNa kare che te te paryAya sAthe ahaMbuddhi kare che. tenuM kAraNa zuM te viSe paM. ToDaramalajI kahe che, "A AtmAne anAdikALathI Indriya jJAna che, jethI amUrtika evo pote to potAne bhAsato nathI, paNa mUrtika evuM zarIra ja bhAse che. ane tethI AtmA koI anyane AparUpa jANI temAM ahaMbuddhi avazya dhAraNa kare tethI jyAre pote judo (bhinna) bhAsita thato nathI, tyAre AtmA ane zarIra e benA samudAyarUpa paryAyamAM ja ahaMbuddhi dhAraNa kare che." jIva ane zarIramAM nimitta naimittika saMbaMdha ghaNAM che. je vicAro I dvArA A bhinnatA dhyAnamAM Ave che, evAM vicAro ja mithyAtvanA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 sAta tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-1) prabhAvathI AvatAM nathI. e prakAre jIvaavatattvosaMbaMdhI bhUla bharelI mAnyatA kevI hoya te joyA bAda have AsavatatvasaMbaMdhI viparIta mAnyatA kevI rIte thAya che te vicArIe. AsravatattvasaMbaMdhI viparIta mAnyatA pAchalAM patramAM Asava eTale zuM te ApaNe joyuM hatuM. moha, rAga, dveSa eTale mithyAtva ane kaSAya e Asava che - vibhAvo che. svabhAvathI virUddha bhAva eTale vibhAva. jema pANIno svabhAva zItala che ane uSNatA e pANIno vibhAva che. para nimitte thAya te vibhAva. ane nimitta vinA hoya te svabhAva che. jJAna, AnaMda AtmAno svabhAva che. moha rAga dveSa AtmAnA vibhAva che. Ama hovA chatAM mithyAdaSTi jIva temane potAno svabhAva mAne che. Asavo duHkharUpa che. mithyASTi jIva temane sukharUpa mAne che. rAgabhAva - bhale zubha hoya ke azubha-vartamAnakALamAM AkulatA utpanna kare che. tema ja tene kAraNe baMdha thatAM hovAthI bhaviSyakALamAM paNa duHkha Ape che. kahyuM ja che - "Asava duHkhakAra ghanere, budhivaMta tirlDa niravere duHkhanuM kAraNa moharAgadveSa che. paNa ajJAnI saMyogane, parapadAthane duHkhanuM kAraNa mAnI e rAgadveSanI zRMkhalA cAlu ja rAkhe che. AsavatattvasaMbaMdhI bhUla TUMkAmAM pharIthI vicArIe - 1) rAga-dveSa-moha (Asava) vibhAvo che temane ApaNo svabhAva mAne che. ra) rAga ane AtmA bhinna che, paraMtu rAgadveSa ane jJAnamAM ekatva mAne che. 3) rAga (Amrava) du:kharUpa, baMdhanuM kAraNa ane bhaviSyakALamAM paNa du:khonuM hetu che, paraMtu teone sukharUpa mAne che. 4) saMyoganA kAraNe mane duHkha thAya ane pratikUlatA mane krodha utpanna karAve che ema mAne che. paNa duHkhanuM kAraNa Asavo che e jANato nathI. sAhajika che, rAga-dveSa potAnA bhAse pachI temane kharAba (khoTA) kema kahevAya ? Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya mithyAdaSTi zubharAgane sukhakara mAne che. tenAthI svargAdika sukha maLaze mATe te sAro ema ene lAge che. parantu baMdhanuM kAraNa sukhadAyaka kema hoI zake ? A viparIta zraddhAnuM varNana chahaDhALAmAM ema karyuM che ''rAgAdi prakaTa ye du:khadena tinahI ko sevata ginata jaina'' baMdhatattvasaMbaMdhI viparIta mAnyatA "zubha azubha baMdhake la maMjhAra, rati arati kare nija pada visAra'' jIvone je anukUla saMyoga maLe che te puNyakarmanA udayathI ane pratikUla saMyoga pApa karmonA uddayathI. je jIva karmanA udayamAM sukha mAne che te puNyabaMdhane sAro mAne che. jene puNyanA phaLamAM mIThAza bhAse tene puNyano baMdha paNa sAro ja lAge ane je baMdhanamAM sukha mAne tenI mAnyatA viparIta che e kahevAnI garaja nathI. 146 saMyoga e to parapadArtho che, temanAmAM ISTa-aniSTapaNAnI kalpanA e ja mithyAtva che. AsavanA kAraNe karmano baMdha thAya. A karmono udaya thAya tyAre temanA phalasvarUpa AtmAmAM jJAna, darzana, vIryanI hInAdhikatA thAya, moharAga-dveSarUpa pariNamana thAya che ane bAhya sukha duHkhono saMyoga ane zarIrano saMyoga vigere maLe che. A badhAnuM mULa kAraNa karma che. te to sUkSma che, dekhAtuM nathI. A jIva te saMyogano kartA huM chuM athavA Izvara che ke bhavitavya Ama ja che, ema mAnIne baMdhatattva saMbaMdhe viparIta mAnyatAmAM rahe che. paNa juo jouM, jenI eka tattvasaMbaMdhInI mAnyatA bhUla bharelI thAya tenI sAte tattvasaMbaMdhInI mAnyatA bhUlabharelI thAya ja. bAkInA saMvara, nirjarA, mokSa tattvasaMbaMdhInI viparIta mAnyatA ApaNe AgaLanA patra dvArA joIzuM eja tamArI bA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 sAta tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-2) patrAMka 23 23 okaTobara 1995 sAta tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-2) priya sau. rInA ane sau. monA ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, potAnI oLakhANa karI laI potAne sukhI thavuM che e ja ApaNuM dhyeya che. sAcA arthe joIe to huM jJAna ane AnaMda svabhAvathI paripUrNa chuM ema jANavuM che. kAraNa sukha bahArathI maLatuM nathI. potAne sukhamaya jANatA sukhanI anubhUti thavAnI che. AjasudhI khoTI kalpanAo karI kalpanAmAM ja sukha duHkha mAnatA AvyA chIe. te khoTI kalpanAo arthAta viparIta mAnyatAo kaMI che te ApaNe gayA patrathI joI rahyAM chIe. jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa A prayojanabhUta sAta tattvo che. te tattvonuM yathArtha eTale sAcuM zraddhAna karavAthI ApaNuM duHkha dUra thaI, sAcA zAzvata sukhanI prApti thAya. paraMtu anAdikALathI A jIve te tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA karI che. saMvaratattvasaMbaMdhI viparIta mAnyatA. Asavono abhAva teja saMvara che. eTale moha-rAga-dveSanuM utpanna na thavuM e saMvara, athavA karmonuM AvavuM thaMbhI javuM te saMvara. A to nAstinI bhASA thaI. astinI bhASA eTale zuddhatA arthAta vItarAgatA e saMvara che. te samaye atIndriya jJAna ane atIndriya AnaMda thato hoya che. eno artha evo ke saMvara eTale AtmIya sukhanuM saMvedana. kAraNa atIndriya jJAna ane atIndriya AnaMdano avinAbhAvI saMbaMdha che. aMtarmagna-AtmAmAM lIna thayelAM bhAvaliMgI saMto AtmAnA pracura AnaMdamAM magna hoya che. paNa jo koI ema mAnatuM hoya ke arere, kapaDAM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya vagara TADha-taDako-pavananAM keTalAM kaSTo sahana kare che bicArAM ! to te saMvarasaMbaMdhInI viparIta mAnyatA che. je saMvarane kaSTadAyaka, kalezakAraka mAnaze te saMvara pragaTa kevI rIte karI zake ? Asavone jeNe hitarUpa mAnyA te AsavanA abhAvane eTale ja saMvaratattvane hitarUpa mAnaze nahIM ane Asavono abhAva paNa karaze nahIM. saMvarasaMbaMdhI eka vadhu moTI bhUla thAya che. te che Asava karI saMvara thavo ema mAnavuM. zubharAga Asrava che vrata, tapa zubharAga che. mahAvrata paNa zubharAga che. paNa tene jo saMvara athavA saMvaranuM kAraNa mAne to te ayogya kahevAze. je kAraNe Asava ane baMdha thAya te ja kAraNe saMvara thAya ema mAnavuM sarvathA bhUla bhareluM che. zuddhopayoga eTale AtmalInatA te saMvara pragaTa karavAno eTale Asavone rokavAno ekameva upAya che. paraMtu Aja sudhI A jIvane saMvara zuM che tenI jANa na hatI ane te saMvara AnaMdamaya che teno anubhava na hovAthI mithyAdaSTi jIva saMvarane kaSTadAyaka mAne athavA Asava (zubharAga) karI saMvara thAya ema mAne che. 148 nirjarAtatvasaMbaMdhI viparIta mAnyatA ''IcchA nirodhaH tapaH'' tathA '"tapasA nirjarAca'' ema tattvArthasUtramAM kahyuM che. eTale ke icchAno nirodha arthAta icchAono abhAva, icchAnuM utpanna ja na thayuM te nirjarA che ane te sukhamaya che. icchAnuM utpanna thavuM te ja du:kha che, AkulatA che. jyAre parapadArthone ISTa-aniSTa mAne tyAre temanAM grahaNatyAganI IcchA kare che. paNa parapadArtha ISTa aniSTa hotA ja nathI. mithyAtvane kAraNe A jIva temane ema mAne che. parapadArtha ApaNe AdhIna pariNamatA nathI kAraNa te svataMtra vastuo che. kadAca ekAda IcchA pUrNa thAya topaNa niraMtara navI navI IcchA thatI ja rahe che, ane A jIva niraMtara AkulatAnuM vedana karato rahe che. pAMca prakAranA IndriyonAM viSayonI icchA -- mULa kAraNa mithyAtva Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 sAta tattvosaMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-2) cAra prakAranA kaSAyo - krodha, mAna, mAyA, lobha - mULa kAraNa mithyAtva bAhya sAmagrImAM ISTa-aniSTapaNAnI kalpanA - mULa kAraNa mithyAtva mULa kAraNa mithyAtva kAyama rahe to tenuM kAryarUpa phaLa IcchA, kaSAya ane ISTa-aniSTapaNuM Avaze ja. manamAM hoya te IcchA, kaSAya, bahAramAM pragaTa thavA na devI-dAbI rAkhavI e tenA nAzano upAya nathI, to IcchA - kaSAya utpanna ja na thAya evo upAya ja kharo upAya che ane mULa kAraNa mithyAtvane maTADavo e ja te upAya che. karmanI bhASAmAM bolavuM hoya to baMdhano ekadeza (kaMIka aMze) abhAva thAya tene nirjarA kahe che. baMdhatattvanuM svarUpa jeNe bhUla bhareluM mAnyuM hoya te nirjarAtattvanuM sAcuM svarUpa kevI rIte jANe ? puNya karmanA baMdhanamAM jene sukhabuddhi mAnI che te nirjarAno upAya duHkharUpa mAne che. jIva duHkhI thAya te potAnAM bAMdhelA pUrvenA karmaphaLathI. paNa bIjA padArthone potAnA duHkhanuM kAraNa mAnI te padArthonA nAzano upAya A jIva kare che, paraMtu karmonA nAzano upAya karato nathI. A prakAre tattva saMbaMdhInI bhUla bharelI mAnyatAne kAraNe A jIva duHkhI ja rahe che. mokSatattvasaMbaMdhI viparIta mAnyatA. mokSa eTale pUrNa nirAkula sukha, anaMta sukhanI prApti, kamano saMpUrNa abhAva, AtmAnI paripUrNa zuddha dazA, AtmA anaMtaguNamaya che te badhAM anaMta guNonuM sAmarthya pUrNatAthI paryAyamAM pragaTa thavuM tene mokSa kahevAya che. mithyAdaSTi jIvane sAcA sukhanI oLakha na hovAthI paMcendriyo ane mana dvArA viSayabhoga karavAmAM te sukha mAne che. kharekhara jotAM aneka padArthone bhogavavAnI te IcchA kare che. AtmA te padArthone mAtra jANe ja che. temanuM grahaNa athavA tyAga karI zakato ja nathI. ajJAnI grahaNatyAganI niraMtara IcchA karI niraMtara AkulatA kare che. kadAca IcchA pUrNa thAya to temAM sukha mAne paraMtu te ja samaye navI IcchAjanya AkulatA hAjara hoya che. vItarAgatA arthAta IcchAono pUrNa abhAva ja Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya nirAkulatAmaya che. ajJAnI bhogasaMbaMdhInA sukhone kharUM sukha mAne ane tevAM prakAranA sukho mokSamAM haze evI kalpanA kare che, e tenI mokSatattvasaMbaMdhInI viparIta mAnyatA che. ghaNAM amane prazno paNa pUche che ke, "aho ! mokSe gayA pachI tyAM karavuM paNa zuM ? kaMI ja karavAnuM na hoya to pachI zuM majA !' na A jIve baMdhatattvanuM svarUpa jANyuM nathI. du:kha karmabaMdhanathI che ane karmono pUrNa abhAva thavAthI ja pUrNa sukhI thavAze ema na jANavAthI arthAta mokSatattvasaMbaMdhInI bhUla bharelI mAnyatA rAkhavAthI paravastuone ane aniSTa saMyogone du:khanuM kAraNa mAnI A jIva saMyogono ane parapadArthono nAza-abhAva karavAnI IcchA kare che ane niraMtara navA karmono baMdha karato rahe che. 150 A badhuM vistArathI joyA bAda ema samajAya che ke jeNe potAnA AtmAne jANyo nathI te sAte tattvosaMbaMdhI bhUla karato hoya che. sAta tattvonuM yathArtha jJAna te sAta tattvone jANavA mATe nathI paNa e zuddhAtmAne eTale ke potAne jANavA mATe che. A sAta tattvomAM puNya ane pApano Asava ane baMdha e banne tattvomAM samAveza thAya che. chatAM koI AcAryoe te banne bAbatonuM bhinna kathana karI nava padArtho ema varNavyA che. sAta tattvo kaho ke nava padArtho kaho banneno artha eka ja che. kharUM jotAM puNya ane pApa karmonA nAmo che. banne karyo hovAthI bannenI jAta eka ja che. banne AkulatA utpanna karanArA hovAthI kharAba ja che. paraMtu mithyAdaSTi jIva puNya sArUM ane pApa kharAba ema mAne che, kAraNa puNyathI ApaNI IcchAnusAra kArya bane che eTale puNya sArUM ane pApathI IcchAnusAra kArya thatuM nathI tethI pApa kharAba ema samaje che. kharuM jotAM sukha duHkha e jIvanI mithyA mAnyatAne kAraNe hoya che. zarIra e ja huM ema jIva mAne che, ane zarIra ThIka hoya to huM sukhI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 sAta tattvo saMbaMdhI viparIta mAnyatA (bhAga-2) evI bIjI bhUla kare che. anukUla bAhya saMyogothI huM sukhI ema mAne che. tethI je puNya karmanA udayathI anukUla sAmagrI maLe, te puNyanA udayane sArUM mAne ane je pApanA udayathI pratikUla sAmagrI maLe te pApanA udayane kharAba mAne. paraMtu A paNa tenI viparIta mAnyatA che. baMdhatattvasaMbaMdhInI bhUla che. je puNyanA udayane sAruM mAne teno ja artha je baMdhane sAro mAne te baMdhanA abhAvarUpa mokSane sAruM kema mAne ? puNya baMdhane sAro mAne te puNya baMdhanuM kAraNa je zubhAsava, eTale zubharAga tene sAro mAne ane azubharAgane kharAba mAne che. jeNe Asavane sAro eTale karavA yogya mAnyuM, teNe AsavanA abhAvarUpa saMvarane jANyuM nathI ane sAruM mAnyuM nahIM. jeNe Asava baMdhane sAro mAnyo te saMvara, nirjarA ane mokSane sArA mAnaze nahIM. juo hoM, eka bhUla bharelI mAnyatAne kAraNe aneka bhUlabharelI mAnyatAonI zRMkhalA zarU thaI. mATalAno Dhagalo joyo che kadI ? nIcenuM eka mATaluM UMdhuM mukIe to tenA para racAyelA badhAM mATalAM UdhA ja mukavA paDe. tema ja eka tattva bhUla bhareluM mAnyuM to sAte tattvomAM bhUla bharelI mAnyatAonI paraMparA zarU thAya che. zAstra zravaNa karanArAono haMmeza e ja prazna hoya che ke to pachI amAre karavuM zuM? kevI rIte vartavuM ? juo jeu praznamAM paNa kartabuddhi ja dekhAI Ave che. pAchalA be patromAM ApaNe mAnyatAnAM doSa jotAM AvyA chIe topaNa mAnyatA sudhAravAnI che evuM saheluM uttara samajamAM na letAM manuSya e ja huM ema mAnI, manuSya paryAyanuM AcaraNa sudhAravAno vicAra ja e jIvane vAraMvAra Ave che. te parathI tenI jIva, ajIva, Asrava ItyAdi tattvo viSenI bhUlabharelI mAnyatA ja dekhAI Ave che. eka mANasa medAna para vAMko vaLI kaMIka karato hato. tene tenA mitre pUchyuM, "dosta, tuM zuM kare che ?" teNe javAba Apyo, "huM kayAranoya, mAro chAMyaDo je vAMkocUMko dekhAya che, tene sIdho karavAno prayatna karI rahyo chuM." hasyAM ne ? bIjAnI mUrkhAI joI kevuM hasavuM AvyuM che ? Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra patro dvArA jainatatva paricaya mitre salAha ApI, "chAMyaDo sudhAravAno prayatna karato nahIM. tuM sIdho Ubho rahe, to chAMyaDo enI meLe sIdho thaI jaze." ApaNe paNa paryAya joDe-zarIra joDe ekatra karI manuSya vyavahAra, AcaraNa sudhAravAno prayatna karIe chIe. tyAre ApaNAM parama suhRda eTale paramamitra-deva, zAstra, gurU-ApaNane kahe che - "he bhavya ! tuM potAne oLakha. paryAya tarapha jotAM jotAM temAnAM vibhAva ane rAgadveSa dUra karavAno prayatna choDI de. tuM potAne potAnA svabhAva pramANe mAna, potAne potAmAM sthApana kara, tArI paryAyo svasammukha thaI svabhAva pariNamana karavA lAgaze. anAdi saMskAravaza A viparIta mAnyatAo hoya topaNa gabharAvAnuM kaMI ja kAraNa nathI. sAta tattvonuM svarUpa yathArthapaNe jANI svamAM lIna thavuM e ja upAya che.' A sAta tattvonuM jevuM che tevuM zraddhAna eTale heya, zeya upAdeya svarUpa kevuM che te ApaNe AgalA patramAM joIzuM. -e ja tamArI bA. vAraMvAra kahevAthI punarUkitano doSa lAge che topaNa he jIva tuM mohanidrAmAM sutelo che temAMthI kema jAgato nathI? AtmabhAvathI viparIta rAga-dveSa vibhAvane grahaNa kare che ane Dagale ne pagale pAMca IndriyonA viSayabhogonA sukhomAM magna rahe che ane tethI aneka prakAranAM duHkhone tuM sAmo thato jAya che ane tArA ATha kamo nAza pAmatAM nathI. AtmAnAM svabhAvarUpI mahApadathI bhraSTa thaI A saMsAramArgamAM bhramaNa karI rahyo che. he jagatavAsI jIva ! tuM paMcendriyonAM viSayasukhathI udAsIna thaI jAgRta thA ane zuddhAtmAnAM anubhavamAM evo lIna thA ke je yoge pAcho A saMsAramAM tane pharIthI AvavuM na paDe. - paM. ghAnatarAyajI - "ghAnatavilAsa' Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - 1 patrAMka 24 rara naveMbara 1995 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - 1 priya sau. rInA ane sau. monA, ghaNAM ghaNAM zubhAziSa, sAta tattvo saMbaMdhIno A viSaya ghaNo ja rasa paDe evo che. tenA para vivecana karIe eTaluM thoDuM che. sAta tattvonuM svarUpa samajyAM pachI ja ApaNane samayasArAdi graMthomAM AcAryoe AtmAnuM ja svarUpa varNavyuM che te samajAze. sAta tattvo viSe A pAMcamo kAgaLa che. je viSayamAM ApaNane rasa paDe te viSayanI game teTalIvAra carcA karIe to paNa ApaNane kaMTALo Avato nathI. UlaTAnuM te viSayanI jhINavaTa samajAtAM temAM vadhu ne vadhu rasa paDe che. prayojanabhUta sAta tattvonI vyAkhyAo ApaNe zikhyAM. temanuM TuMkamAM svarUpa paNa joI gayAM. ajJAnI mithyAdaSTi jIva te tattvo viSe kevA prakAranI viparIta mAnyatAo kare che te paNa pAchaLanAM be patromAM joyuM. paNa ATaluM jANavAMthI kAma nahIM cAle. jema koI gAmamAM ghaNAM gharo che, ghaNA rastAo che, rastAomAM kayAMka khADATekarAM paNa che, tema ja te vipattiothI bharelA che. badhAM gharamAM ghaNI sukhasagavaDo che, vigere vigere gAmanI ghaNI mAhitI bhegI karI chatAM ApaNane sukha prApta thatuM nathI. aneka gharanI sukhasagavaDo joI sukha maLatuM nathI. khADATekarAvALA raste cAlatA rahIne paNa sukha to dUra rahyuM, duHkha ja duHkha bhAge Ave che. paNa jyAre e samajAya ke amuka ghara mArI mAlikInuM che, te gharamAM mane koI aTakAvI nahIM zake, badhI sukhasagavaDothI susajaja evuM mAruM ghara che; bIjuM badhAM gharo hoya to paNa mAre temano jarAya upayoga nathI kAraNa mane tyAM praveza ja maLI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 patro dvArA jainatattva paricaya nahIM zake, A khADATekarAMvALo rasto che te rasto choDI mArA gharanI dizAmAM laI janAro A sApha-sUpha rasto mane ghara sudhI laI jaze, te raste ja mAre javuM joIe ane ghara AvatAM ja te rasto choDI gharamAM praveza karavo joIe, tyAre ApaNe te gAmane jANavuM yathArtha thaze. te pramANe pUrNa zraddhA thatAM ApaNe gharanI dizAmAM paheluM pagaluM bharIe, to ja te zraddhA ane jJAna kharAM haze ane jyAre gharamAM praveza karI sukha upabhogIe tyAre te zraddhA, jJAna ane AcaraNanI pUrNatA thaze. tattvo bAbatamAM paNa evuM ja che. huM pote' choDI Itara badhAM dravyo - Itara anaMta jIvo, pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALa ajIvatattvamAM Ave che. pratyeka dravya potAmAM paripUrNa che - anaMta guNothI yukata che. paraMtu mArA anya dravyomAM praveza thaI zakato nathI. kAraNa mArA svacatuSTaya - dravya, kSetra, kALa ane bhAva - e paracatuSTayathI bhinna che. paNa eka dravya chuM, anaMta guNothI paripUrNa chuM. mArAM dravya, kSetra, kALa, bhAvamAM rahuM chuM. mArA svacatuSTayamAM anya koI praveza karI zakatuM nathI. cAre gatimAM bhramaNa karAvavAvALo je saMsAramArga che, te janmamaraNAdi aneka vipattiothI bhaya paDyo che. AnAthI judo eka mokSamArga che jenA upara cAlIne huM mokSamahalamAM praveza karI zakuM chuM. zAstrothI AvI jANa prApta karIne jyAre huM potAnA ghara eTale svadravyanI tarapha paheluM pagaluM bharIne mokSamArgamAM AvIza arthAta samatva prApta karIza tyAre zraddhA, jJAna ane AcaraNa samyaka thaze. A mokSamArga para cAlIne jyAre huM gharamAM praveza karIne tyAM ja rahevA mAMDIza-paripUrNa sukhano upabhoga karIza-tyAre zraddhA, jJAna, AcaraNanI pUrNatA thaze. huM eka svataMtra astitvavAna sat padArtha chuM. tethI A avatattva che te 'zeya tattva che. zeya no artha jANavA yogya. tenuM jJAna mane thAya che, basa, eTalo ja saMbaMdha che. zeya tattva che mATe tene ja jANatAM besIe, evI koInI kalpanA hoya to te bhUlabharelI che. ajavatattvane mAtra jANavuM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna 1 te kharUM jANavuM nathI, to ajIvatattvamAM mAro praveza thaI zakato nathI, ane mArAmAM ajIvatattva praveza karI zakatuM nathI, mAro ane ajIvatattvano ekabIjA sAthe kAMI paNa saMbaMdha, levuM-devuM, sukhadu:khanu kArya-kAraNapaNuM ItyAdi nathI ema jANavuM te ja kharUM jANapaNuM che. 155 ajIvatattva 'para' che 'sva' nathI ema jANavAnuM che. bIjAnAM gharo jotAM-nihALatAM-khADAM TekarAMmAM paDavuM e mUrkhAI Tharaze. te mujaba ajIvatattva jJeya che mATe tene jANavAmAM ja amane rasa haze, rUci haze to te yathAyogya jANavuM nahIM thAya. pUjAmAM paNa ApaNe bolIe ne ke, 'ho zAMta jJeyaniSThA merI.' AjasudhI A jIvane ajIvatattvanI ja mahimA AvelI che. jJeyalubdha thaI paradravyone ja jANavAmAM A jIve anaMta bhavo dhAraNa karyAM. parantu A badhAMne jANanAro evo 'hu' - jJAnavAna-tenI mahimA jIvane AvI nathI. je te dravyanI paryAya potAmAM ja thatI hoya che. dA.ta. arisAmAM paDeluM agninuM pratibiMba te arisAnI paryAya-avasthA che. te arisAnI svacchatA jAhera kare che. te pramANe badhAM padArthone jANavAmAM Ave che te jJAnanI paryAya, AtmAnAM jJAnaguNane jAhera karatI hoya che. pratibiMba jovAmAM je magna thAya tene arisAnI svacchatAnuM bhAna rahetuM nathI. svacchatA...maTI jAya nahIM ! tema hota to pratibiMba ja dekhAyuM na hota. te pramANe jJAnamAM padArtho jhaLake che, pratibiMbita thAya tyAre te pratibiMbone ja jANavAmAM aTakI paDe tene jJAnanuM-AtmAnuM-bhAna ja thatuM nathI. dIkarIo, AjasudhI tame arisA sAme cahero nihALatA hatA. have arisAnI svacchatA nihALavAno prayatna karo. thoDuM prekTikala joIe ne? A jIva jJeya tattvane jJeya na mAnatAM teno grahaNa tyAga karavAno bhAva kare che. ghaNAM jaNane lAge che ke to pachI ApaNe dhanasaMpatti gharabArano tyAga karavo joIe ne ? jene ema lAge te ajIvatattvane yathAyogya jANatAM nathI. jemano jIvatattvamAM kadI praveza ja thayo nahoto Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya teno tyAga karavAnI buddhi hAsyAspada che. rInA-monA, huM jo tamane kahuM ke huM amerikAnA vhAITa hAusa ane AgrAnA tAjamahelano tyAga karIza, to tame mane cokakasa mAnasika rogI samajI upacAra karavAnI goThavaNa karazo. ajIvatattvane jJeya na mAnI heya ke upAdeya mAnavuM e ja ghaNI moTI bhUla che. tattvajJAnarUpI upacAranI tene garaja che. 1) jJeyano artha jANavAyogya ajIvatattva 2) heya no artha choDavAyogya-tyAgavA yogya Asava, baMdhatattva 3) upAdeya zabdanA 3 bheda che. a) Azraya karavA yogya ba) ekadeza (AMzika) pragaTa karavA yogya upAdeya ka) pUrNa pragaTa karavA yogya upAdeya 156 ----- patranI zarUAtamAM je dAkhalo joyo hato tema bIjAnAM gharo jANavAmAM sukha maLatuM nathI paraMtu kevaLa te gharo mArAM nathI, eTaluM jANavAthI kAma cAlI jaze. te mArAM mAtra jJeyo che. te gharono mAre tyAga karavo joie evuM mAnavuM bhUla bhareluM thaze. kAraNa te mArI mAlikInA nathI eTale ke teone heya mAnavuM khoTuM che. te pramANe bIjAnA gharamAM huM sukha meLavIza ema mAnavuM eTale teone upAdeya mAnavuM paNa bhUla bhareluM haze. kAraNa te gharamAM mAro praveza ja thaI zakato nathI. te gharo bIjAnAM che. mArAM nathI, mAruM sukha mArA gharamAM che e jANavuM yathArtha jANavuM che ane ema jANyuM to ja meM bIjAnA gharone yathAyogya jANyAM ema kahevAze. te pramANe ajIvatattva e mAtra jJeyatattva che. te mArUM tattva nathI, paratattva che. mArUM sukha svatattvamAM che. ajIvatattvamAM nathI. tema ja ajIvatattva heya nathI kAraNa teno mArAmAM abhAva che, to huM tene tyAgIza kema ? te upAdeya paNa nathI kAraNa temAM mAro praveza ja nathI. A pramANe ajIvatattvane jANavuM e yathAyogya jANavuM gaNAya. ApaNe arahaMta siddho pAse jaIe chIe eTalA mATe ke mAro paNa vaibhava, mAro paNa svabhAva Avo ja che te jovAM. svabhAvamAM lIna thaI anaMta sukhI banI zakAya tenuM sAkSAta udAharaNa teonAM rUpe ApaNane jIvatattva - saMvara, nirjarAtattva mokSatattva Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - 1 dekhAya che, teoe A sukha kayA prakAre prApta karyuM tenuM jJAna karI levA arahaMtonI vANI-jinavANI sAMbhaLavAnI hoya che ane te mArge janArAM evA muni joI - temanI jema ApaNe paNa te mArga para cAlIe - mATe deva-zAstra-gurU vaMdanIya, pUjanIya che. paraMtu A jIve tema na mAnatA temane upAdeya mAnyA. kharuM jotAM A badhAM ajIvatattvo che, jJeyatattva che. paNa tene Azraya karavA yogya upAdeya tattva mAnyuM. temane jANI Azraya svatattvano-jIvatatvano levo joIto hato, paraMtu tema na karatAM kevaLa devapUjAmAM, zAstrazravaNamAM ane gurU upAsanAmAM ja A jIva saMtuSTa thaI beTho rahyo. A zubhabhAva ane tene kAraNe thanAro karmabaMdha te AsavabaMdhatattva che. eTale kevaLa ajIvatattvane upAdeya mAnI thobhyA vagara Asava ane baMdha tattvone paNa upAdeya mAnyAM. AzrayabhUta mAnyAM. samyagdaSTi jIvane paNa deva-gurU-zAstrano bahumAna, vaMdanA, pUjAno bhAva Ave che, tene zubha-azubha bhAva eTale Asrava ane tethI thanAro baMdha paNa hoya che. paraMtu tenI mAnyatAmAM te Asrava baMdhane heya samaje che -tyAgavAyogya samaje che - upAdeya mAnato nathI ane deva, gurU, zAstrone zeya samaje che. vAraMvAra sva tarapha eTale jIvatattva tarapha dhyAna ApI upayoga kendrita karI te AtmalInatA sAdhavAnAM prayatnamAM hoya che. AvI yathAyogya mAnyatA hoya to ja deva-gurU-zAstranI zraddhA sAcI che ema kahevAze. keTalA jaNa kahe che ke ame phakata sAcA deva-gurU-zAstrone ja namaskAra karIe, sAta tattvonA nAma ane lakSaNa amane khabara che eTale ke amArI sAta tattvo para zraddhA che. paNa temanI zraddhAmAM temaNe heya, zeya, upAdeya jema mAnavA joItAM hatAM tema na mAnavAthI te zraddhA viparIta ja che ema kahevuM paDaze. AjakAla to sarva sAdhAraNa mANasa dehane ja huM mAnI tene parama upAdeya mAne che, te potAnuM astitva ja bhUlyo che eTaluM nahIM paNa dehathI bhinna tuM AtmA che ema kahenArane ja te gAMDAmAM khapAvI de che. potAnI priya vyakti smaraNa zakti khoI bese ane potAnuM nAma, gAma, Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 158 buddhine paNa visArI dIdhI hoya to ApaNane keTaluM kharAba lAge, AMkhomAM pANI Avaze. paNa ApaNe anAdithI mati bhraSTa thaI, potAne bhUlI, pratyeka gatimAM je je zarIra maLyuM tene ja A huM ema mAnI gAMDA jevA rakhaDIe chIe, duHkha bhogIe chIe chatAM tenI ApaNane jANa thatI nathI. keTalAMka ema mAne ke bhAI, huM jIva chuM te kharuM che paNa jIvane rahevA mATe zarIra to Avazyaka che ne ? zarIra vagara jIva addhara laTakI raheze zuM? teNe pratyeka dravyanI svataMtratA jANI nathI. jIvatattvanuM ane ajIvatattvanuM svarUpa jANyuM nathI. eTaluM ja zuM varSothI siddhone namaskAra karIne paNa siddha bhagavaMta jIva che ane te azarIrI che ane huM paNa jIva chuM ane zarIra pudgala che ane mArAthI atyaMta bhinna che te paNa jANyuM nathI. 1 upavAsa karavAthI mane kevuM halakuM halakuM lAge che, NamokAra maMtra bolavAthI phephasAMne Avo phAyado thAya, chA~ bolavAthI amuka phAyado thAya, hIM bolavAthI tamuka phAyado thAya ItyAdi zarIranA avayavonA phAyadA zodhavAM ke temAM mahAbhya mAnavuM e badhuM abhiprAyanuM, zraddhAnuM viparItapaNuM ja che. te jIvane hajuM paNa zarIramAM ja ekatva che. mamatva che. are bhAI, A zarIra vaDe ame devapUjAnuM, vratonuM kAma karAvI laIe ema mAnavuM paNa moTI bhUla che kAraNa zarIrano kartA banI kartutvabuddhinuM ja poSaNa A jIva karavA mAge che. bhUtanI vAto zarU thAya ke eka vAta parathI bIjI vAta yAda Ave che, tema mUrkhAI bharelA AvAM kathanono paNa aMta nathI. A bhrAmaka kalpanAo bIjAonI che ema mAnI bIjA loko tarapha jovAnI vRtti choDI A mUrkhAInI vAto mArAmAM che ke nahIM ? Avo vicAra karavo, meM je Aja sudhI evI mUrkhAI karI na hota to kyAranuM samyaphadarzana prApta karI siddhAlayamAM birAjamAna thayo hota. potAnAM svAdhIna sukho bhogato beTho hota. vAMdho nathI, potAnI mUrkhAInI jANa thavI te paNa DahApaNa taraphanuM paheluM pagaluM che. Aje mAtra ajIvatattva viSe mAhitI meLavI. phakata zeya tattva viSe jJAna karyuM. bIjA tattvo viSe vivecana AgaLanA patramAM. - e ja tamArI bA. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - 2 patrAMka 25 20 Disembara 1995 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - 2 priya sau. rInA ane sau. monA, ghaNAM ghaNAM uttama zubhAziSa, sAta tattvono abhyAsa karatA sau prathama huM pote jIvatattva chuM evuM dhyAnamAM laIne ja badhAM tattvonuM svarUpa jANI levuM joIe. rAmAyaNa sAMbhaLyA pachI paNa, "are bhAI tame kaho, sItA te rAmanI koNa hatI?" evo koI prazna pUche to ApaNe kahezuM "mAruM kapALa." tema ja jIva ajIva tattvonuM svarUpa, temanA lakSaNo, te viSenI viparIta mAnyatAo ane yathAyogya zraddhAnI ATalI badhI vAtono abhyAsa karyA bAda paNa jo koI pUche ke ame ATaluM badhuM bhaNyA, paNa have tame kaho, amAre samAjamAM saMcaratAM zI rIte vartavuM ? bAla-baccAne sAcavavAM ke nahIM, bIjAne madada karavI ke nahIM ? A vicAra manamAM lAvavAnuM eka ja kAraNa te e ke potAne jIva na mAnatA, manuSyaparyAya te huM, ema mAnyuM. AtmA+zarIra eTale huM evAM jIva ane ajIvatattvane eka mAnavAne kAraNe te vyaktine Avo prazna Ubho thayo. paryAyagata yogyatAnusAra tevAM tevAM bhAvo Avaze, topaNa te ja samaye te bhAvone, te vicArone, je jANavAvALo che te huM chuM. huM mAtra jJAna ja karI zakuM chuM, anya kaMI ja karI zakato nathI - evuM jJAna ane zraddhAna thAya to ja teNe jIva-ajIva tatvonuM yathArtha zraddhAna kyuM ema kahevuM paDaze. A vizvamAM anaMta jIvo, anaMtAnaMta pudgala, dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya ane asaMkhyAta kALadravyo che. huM eka bhinna svataMtra dravya chuM, Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 160 huM mArArUpe chuM, pararUpe nathI. paradravyonI mArAmAM ane mArI paradravyomAM nAsti che e samajatAMnI kSaNe ApaNI daSTi badhAM paradravyothI haTI svadravya tarapha Ave che. dravya to utpAdavyaya dhruvatAthI yukata che. dravyAMza ane paryAyAMza eTale kAyama rahenAro ekarUpa trikAlI dhruva aMza ane pratyeka samaye badalanAro paryAyAMza - ema dravyanAM be vibhAga dhyAnamAM laIe. je dhruva aMza, kayAreya na badalanAro, sadaiva ekasarakho, tevo ne tevo ja, te ja rahenAro evo je svabhAva, na palaTanAro eTale apariNAmI bhAva, te huM chuM ema samajAya che. A huM no eTale jIvatattvano ApaNe Azraya levAno che. eTale paryAya aMza te huM nathI, ema paryAya tarapha durlakSa karI eTale ke paryAya gauNa karI, jIvatattvano Azraya levAno che. eno ja artha jIvatattva upAdeya che, Azraya karavA yogya athavA paramaupAdeya che, eTalA mATe jinendra bhagavaMtoe paryAyatattvanI judI oLakhANa batAvI temane Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa evA nAmo ApyAM. paryAyamAtranuM dhyAna choDyAvagara jIvatatvano Azraya thaI zakaze nahIM. sau prathama mArAthI A tattvo bhinna che ane huM bhinna chuM; kAraNa mAruM lakSaNa bhinna ane A tattvonA lakSaNo bhinna e jANavuM joIe. badhAM tattvomAM mahAna evuM huM jIvatattva chuM, evI potAnI mahAnatAnI jANa thayA vagara ApaNI daSTi, ApaNuM dhyAna, ApaNo upayoga sva-tarapha pharaze nahIM. samyaka darzana (saMvara, nirjarA) ke mokSanI "sva" karatAM adhikatAmahAbhya-bhAsatuM hoya tyAM sudhI upayoga potA tarapha nahIM jAya. upayoga potAnAmAM lIna thayA vagara samyadarzana nahIM thAya mATe samyaphadarzana tarapha dRSTi karI samyakadarzana nahIM thAya. to te paryAya taraphathI dhyAna choDI potA tarapha ApIe to samyaphadarzana thaze. kAraNa je vAtanuM ApaNane mahAbhya jaNAtuM hoya te tarapha ja vAraMvAra upayoga jAya che. paraMtu paryAya taraphathI dhyAna haTAvavA A thoDI pachInI prakriyA che. te pahelAM A je pAMca paryAyatattvo che temanuM yathAyogya jJAna ane zraddhAna karI levAnuM che. anAdithI mithyAdaSTi jIva Asava ane baMdha karato Avyo Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - 2 che. tene samyakatva eTale mokSamArga eTale saMvara-nirjarA pragaTa karavAnI che ane A mokSamArge jaI mokSa pragaTa karavAno che. eno ja artha saMvaranirjarA e be tattvo "ekadeza pragaTa karavA yogya upAdeya che ane mokSatattva e "pUrNa pragaTa karavA yogya upAdeya che.' pharaka samajamAM Avyo ke ? ke jIvatattvane Azraya karavA yogya upAdeya kahyo che ane mokSatatvane pragaTa karavA yogya upAdeya kahyo che. mokSatattvano Azraya levAno upadeza nathI paNa, mokSa e paryAya pragaTa karavAmAM ja ApaNuM kalyANa che ema kahevAmAM Ave che ane mokSa paryAya tarapha jotAM jotAM mokSa pragaTa thato nathI paNa potAnI tarapha jotAM jotAM eTale ke AtmAnubhUtimAM lIna thatAM thatAM mokSa paryAya pragaTa thAya che. saMvara ane nirjarA tattvone ekadeza eTale AMzika pragaTa karavA yogya upAdeya zA mATe kahyAM che ? te have ApaNe vicArIe. saMvara-nirjarA eTale mokSamArga. ghara tarapha laI janArA raste cAlatAM cAlatAM ApaNe ghara sudhI pahoMcIe topaNa gharamAM praveza karavA mATe ApaNe te rastAno tyAga karavo paDe che, te rastA paranuM pagaluM rastA parathI haTAvI gharamAM mukavuM paDe che. tema jyAre mokSa paryAya pragaTa thAya che tyAre saMvara-nirjarA e paryAyono abhAva karIne ja pragaTa thAya che, sivAya aMtima dhyeya nizcita karyuM na hoya to jIva mArgamAM ja saMtuSTa banI besI raheze. kevaLa saMvara-nirjarA pragaTa thAya eTale samyadarzana pragaTa thayuM ke mAruM kArya purUM thayu ema mAnI je saMtuSTa thaze tenuM zraddhAna viparIta hovAthI eka to samyadarzana thaze nahIM ane kadAca pUrve pragaTa thayeluM haze to pAcho mithyAdaSTi banaze. saMvara-nirjarA e mokSano upAya che - mokSano mArga che. AsavabaMdhano abhAva karI saMvara-nirjarA pragaTa thAya che. saMvara ane nirjarAne pragaTa karavA yogya mAnatA ja, eno artha Asava ane baMdhano nAza karavA yogya-abhAva karavA yogya-choDI devA yogya che arthAta Amrava-baMdha e heya tattvo che te dhyAnamAM Ave che. zubha-azubha rAga ane tene kAraNe thanAro baMdha e tyAgavA yogya che. saMvara-nirjarA e zuddha bhAva che ane Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 162 Asrava baMdha e azuddhabhAva che. azuddhabhAva kAyama rAkhI koI zuddha bhAva karavAnI IcchA karato hoya to te doSa che - bhUla bharelI mAnyatA che eTale te mithyAtva che. jainadarzana choDI Itara badhAM darzanomAM (dhamamAM) puNya sArUM, zubha bhAva karo - azubhabhAva choDo evo upadeza che. zubha-azubha bane choDI zuddha bhAva ja ekameva pragaTa karavA yogya che - te ja ApaNuM prathama kartavya che - evuM pratipAdana mAtra jainadarzanamAM jinendroe karyuM che. tattvono abhyAsa-yathAyogya zraddhAna karatAM zubhabhAva choDI devA yogya che, heya che evu yogya zraddhAna joIe. zubha sAruM e potAnI zraddhA eTalI UMDe sudhI khUMpI gaI che ke koIpaNa nimitte (bahAnAthI) zubha sAruM e mAnyatA ApaNe kAyama rAkhavA mAgIe chIe. zuddhamAM javAmATe pahelAM zubhamAM AvavuM joIe ne ? ema kahI joIe' e zabdano jora zubhapara ApI daI ApaNe zubhane mahatva ApI Asava-baMdhane heya na mAnI-upAdeya mAnIe ane tattvosaMbaMdhInI viparIta mAnyatA daDha karI mithyAtvanuM ja poSaNa karIe chIe. jyAM sudhI zuddhabhAva pragaTa thato nathI eTale ke samyaphadarzana thatuM nathI tyAM sudhI A jIvane zubhamAMthI azubhabhAva ane azubhamAMthI zubhabhAva ema satata cAlu hoya che. zubhabhAva hoya ke azubhabhAva hoya, temAM rahevAno adhikAdhika kALa aMtarmuhurta che. eTale ja zubhabhAva hoya, te adhikAdhika aMtarmuhurta kALa TakI zake che. azubha TaLI zubhabhAva ApoApa AvatAM ja rahe che. temAM zubha karavo joIe ne ? ema kahI zubhabhAvamAM ja saMtuSTa rahevAnI mAnyatA che ane rAga karatAM karatAM vItarAga thaIzuM, zubha karatAM karatAM zuddhabhAva pragaTa karI zakazuM - evI paNa mAnyatA che. A badhI mAnyatAo viparIta che ane viparIta mAnyatAne ja mithyAtva ema kahyuM che. e viparItatA mAnyatAmAM hovAthI tadanusAra thanAruM jJAna ane AcaraNa paNa viparIta thatuM jAya che. darekanI gaDamathala AcaraNa sudhAravAnI che. paraMtu mAnyatA viparIta rAkhI jJAna ane AcaraNa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna - 2 traNekALamAM kayAreya samyapha thaI zakaze nahIM. kharuM jotAM, samyagdarzanano mArga eTalo sahelo che. basa, 'sAcA deva-gurU zAstronuM yathAyogya zraddhAna' ane 'sAta tattvonuM yathAyogya zraddhAna karavuM tene ja samyakrarzana kahyuM che. kharuM jotAM te banne eka ja che. mokSatattvanAM zraddhAnamAM sAcA bhagavAnanuM zraddhAna AvyuM, saMvara-nirjarA tattvonA zraddhAnamAM sAcA gurUnI zraddhA AvI ane sAta tattvonA yathAyogya zraddhAnamAM sAcA zAstronI zraddhA AvI. kAraNa zAstronuM prayojana ja e che ke sAta tattvonuM svarUpa samajavI-bheda vijJAnanI kalA samajAvI - vItarAgatAno upadeza Apavo. AjasudhI Asava baMdhane heya na mAnI, upAdeya mAnyuM e ja ApaNI bahu moTI bhUla thaI. jhINavaTathI jotAM Asava baMdha vigere paryAyatattvonA ApaNe pratyekamAM be bheda joyAM hatAM, dravya ne bhAva. dravyaAsava, dravyabaMdha, dravyasaMvara, dravyanirjarA ane dravyamokSa e to karmanI avasthAo che. kArmANavargaNA te pudgala che ane pudgala te paradravya che. ApaNe ajIvatattvano abhyAsa karatAM badhAM padravyone zeyatattvamAM gamyAM. paraMtu tema na mAnatA ane amuka karmano nAza karavo che, darzanamoha karma mane samyatva karavA detuM nathI, nahIM to meM kyAranuM samatva prApta karI lIdhuM hota. huM karmano kartA hartA ke karma mArA bhAvanAM kartAhartA ema mAnavuM, A mAnyatAmAM rahelI viparItatA ja che. ghaNAM jaNano Aropa che ke Asava baMdha heya kaho cho, zubhabhAva heya che ema kaho cho, to jIvanI avasthA 'vAMdarAnA hAthamAM nisaraNI ApavAM' jevI thaze ane jIva zubha choDI azubhamAM ja vIMTAI jaze. paraMtu temano A Dara nirAdhAra che. zubha sAruM che, karatAM rahevA jevuM che e mAnyatA choDavAnI che, zubha choDavAno upadeza kyAM che ? A je svAdhyAya cAlu che, mAnyatAmAMnI viparItAnuM vivecana cAlu che - te zubharAga che ke azubharAga ? A paNa zubharAga ja che ane zubhabhAva karavA mATe koInA upadezanI garaja kayAM che ? nigodamAMnA jIvono - Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 164 cAre gationA jIvono - zubha azubhabhAvono - reMTa cAlu ja che. tame banne dIkarIo cho mATe dIkarIono ja dAkhalo tamane ApuM chuM. dIkarIonA janma sAthe ja mAbApa mAne ke A to pArakuM ghana che, heya che. Ama hoya to paNa lagna karI pArake ghare jAya tyAM sudhI lAlanapAlana, poSaNa, zikSaNa, saMskAra, potAne pagabhara ubhI rahI dhanopArjana karavAnuM zikSaNa A badhI bAbatomAM jarAya DhIlAsa thAya che ? ulaTAnuM sajAga rahI jatana karavAmAM Ave che. lagna bAda zarUAtamAM vAraMvAra piyera AvatI raho cho ane thoDA samaya bAda sAsare eTalI badhI ramamANa thAo cho ke koIka vAra piyera Avo tyAre, kayAre huM "mAre ghare jaIza ema lAge che. AsavonuM paNa ema che. tene heya mAnyuM, zraddhAmAM tyAgavA yogya mAnyuM topaNa jyAM sudhI Asrava chUTI jaIzuddhabhAva pragaTa nahIM thAya tyAMsudhI adhikAdhika uccapratinA zubhabhAva AvatA rahe che. zuddhabhAva pragaTa thayA bAda paNa pharI pAchAM AsUvo AvatA ja rahe che. zuddhimAM vRddhi thatI raheze tema Asrava purepUrAM chUTe nahIM to paNa mArA zuddhabhAvamAM kyAre jaIza e vicAra ekasarakho kheMcyAM kare che ane eka vakhata evo paNa Ave che ke Asava baMdhano pUrepUro abhAva thaI mokSadazA, pUrNa zuddhi prakaTa thAya che. je mAtAne dIkarInA kalyANanI IcchA hoya te kahe che -tane have piyara heya' che. sAsarU upAdeya che, te tAruM sva ghara che. jinavANI mAtAne paNa amArA kalyANanI bhAvanA che ane te kahe che - anAdithI AsavabaMdha karatA AvyA cho paNa A heya tattva che, temane choDI nijatattvanosvajIvatattvano-Azraya lo, to saMvara, nirjarA, mokSarUpa sukha maLaze. saMvara nirjarA thatAM hoya tyAre paNa zarUAtamAM Asava-baMdha thoDo vakhata thatAM raheze. paranta kAlAMtare temano abhAva thaI pUrNa sukharUpa, anaMta sukharUpa mokSa avasthA pragaTa thaze. vadhu carcA AgaLanA patramAM - e ja tamArI bA. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 patrAMka 26 sAta tattva - sAta tattva - bhedavijJAna 15 jAnyuArI 1996 bhedavijJAna priya sau. rInA ane sau. monA, ghaNAM ghaNAM uttama zubhAziSa. badhAM patronI bhegI karelI jherokasa kopI tame bannee pharIthI vAMcI kADhI te jANyuM. monA, maheze vAMcyuM ane tene te sTAraTraeNka pramANe adbhuta lAgyuM ema te kahyuM. kadAca avizvasanIya paNa lAgyuM haze. addabhuta sAhitya paNa ApaNe ghaNI utkaMThAthI vAMcIe te ja pramANe jo ke tame yuvA peDhIe A vAMcyuM to e mArA A lakhANano uddeza saphala thayo ema huM samajIza. A lekhonuM pustaka chapAvavAnuM ghaNAM jaNe mane sUcana karyuM che. te dRSTie AjasudhInA lekhomAM ekAda viSaya na samajAyo hoya, agharo lAgyo hoya, ke bIjAM koI prazna anuttarIta hoya to avazya jaNAvo. haze, ApaNo cAlu viSaya sAta tattvono che. sAta tattvonI savistAra mAhitI ApaNe AjasudhI jotAM AvyAM chIe. temanAM nAmo, svarUpa, te sAta ja kema, teo viSenI ApaNI viparIta mAnyatAo, tattvomAM heya, jJeya, upAdeyapaNuM kevI rIte ghaTita karavo e badhuM vistArathI joyuM. ApaNe e paNa zIkhyA ke 'tattvArthazraddhAnuM samyagdarzanaM / ' tyAre tame kahezo, vA ! amane have samyagdarzana thayuM haze ! huM, huM AvI utAvaLa karazo nahIM. A je sAta tattvonuM jJAna thayuM te zabdajJAna, zAstrajJAna, bahiraMga jJAna thayuM. haju AtmajJAna kayAM thayuM che ? A sAta tattvomAM 'chupelI' Atmajyoti haju anubhavamAM kayAM AvI che ? Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya tame paNa have thoDA thoDA zAstrIya zabdo zIkhyAM cho tethI kahezo - "kaMI nahIM to vyavahAra samyaphadarzana to thayuM che ne ?' ema je tamane lAgatuM hoya to tame bhramamAM cho ema kahevuM paDaze. kahe che ne adhurUM jJAna vadhu khataranAka hoya che - tevo A prakAra che. alI, je jIve A sAta tattvono abhyAsa karI temAMnuM sva-caitanya tattva grahaNa karyuM, AtmAnubhava karyo tene nizcaya samyadarzana prApta thayuM ane AvA nizcaya samyaphadarzana prApta karelAM jIvane je sAta tattvonuM yathArtha zraddhAna hoya tene vyavahAra samyaphadarzana kahevAya che. mATe nizcayasamyakrarzana hovAvALAne ja vyavahAra samyagdarzana hoya che. tyAre tame kahezo ke, "mAtra AtmAno ja anubhava karavAno hoya to pachI A sAta tattvo zA mATe kahyAM ?' kAraNa mAtra huM zuddha chuM, caitanyasvarUpa chuM ema kahetAM rahevAthI AtmAnubhUti nahIM thAya. sarvajJonA vANImAM jevuM zuddha AtmAnuM svarUpa kahyuM che tevuM ja jo zraddhAna thAya to ja AtmAnubhUti thaze. te mATe Agamono abhyAsa ane gurUmukhe upadeza sAMbhaLI yogya te ja tattvanirNaya karavo joIe. aMtarmukha banI vicAramaMthana karavuM joIe. samayasAranI 12 mI gAthAmAM ema kahyuM che ke, nava tattvomAM (puNya ane pApa bhinna gaNI sAta tattvone ahIM nava tattvo kahyAM che) eka AtmA ja prakAzamAna che ane nava tattvorUpe banIne paNa te potAno zuddha svabhAva choDato nathI. A sAta tattvomAM keTalAMka zuddha bhAvo, keTalAMka azuddhabhAvo, ane keTalAMka mizrabhAvo che paNa cetanA svabhAva to te badhAMthI bhinna ja anubhavamAM Ave che. zAstromAM agnino dAkhalo Apyo che. jema baLanAruM lAkaDuM, baLanAruM ghAsa ane baLanArUM chANiyuM e badhuM jotAM agni paNa lAkaDAnA, ghAsanA ane chANiyAnA AkArano dekhAya, parantu agnino mULa jvalana svabhAva jotAM eka jvalana svarUpa ja agni che, te bhinna bhinna prakArano nathI ema samajAze. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 sAta tattva - bhedavijJAna ApaNane AtmAnubhava karavo hoya to te mATe cAra bAbato Avazyaka che. 1) sAcA deva, gurU ane zAstronuM yathArtha svarUpa oLakhI temanI daDha zraddhA - ApaNe upara joyuM ke jinendroe kahelAM upadezo parathI ja ApaNane samyaphadarzana thaze. te mATe jinendronuM svarUpa, teoe karelo upadeza (sallAstro ane te upadezAnusAra AtmAnubhava karelAM muni, temanAM nirNayothI ja ApaNane sAco upadeza prApta thaze. mAtra bhagavAnanI pUjA bhakti evo artha ahIM abhipreta nathI. 2) sAta tattvonI yathArtha pratIti - ApaNe je viparIta mAnyatAo joI te viparIta mAnyatAo choDI, tattvonuM kharuM svarUpa jANI, temAM heya, ya, upAdeya tatva oLakhI ane temanI zraddhA karI tenA para vAraMvAra vicAra karI, te tattvo kharekhara tevA ja che evo parIkSApUrvaka nirNaya karavo ane pratIti karavI. 3) sva-para bhedavijJAna - huM koNa, para koNa e jANI sva ne sva jANavuM-mAnavuM ane parane para jANavo-mAnavo. sAta tatvomAM svapara bhedavijJAna karavo. 4) AtmAnubhUti- sva koNa che e jANyA pachI-samajyAM pachI vAraMvAra aMtarmukha thaI "sva" nI anubhUti karavAno abhyAsa karavo. A AtmAnubhUti ApaNe karavAnI che. AtmA kevo che ane teno anubhava zI rIte karavo eno upadeza arahaMta bhagavaMtoe Apyo, tadanusAra aneka jIvoe AtmAnubhava karyo, aneka AcAyoe graMtharacanA karI A mArga lakhI rAkhyo. "ame "sva" ne oLakhI nijavaibhavano AnaMda upabhogIe chIe, tame paNa potapotAnA nivaibhavane jANI teno upabhoga lo' - evo upadeza teoe ApaNane Apyo che. uparokata cAra bAbatomAthI be bAbato para ApaNe pahelAMnAM patromAM savistAra carcA karI che. Ajano ApaNo viSaya che bhedavijJAna. ahIM kevaLa koIpaNa be bAbatonA bheda pADavAM evo artha nathI paNa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 patro dvArA jainatattva paricaya huM pote ane anya bAbatomAM lakSaNo jANI bheda karavo evo artha che. bhedavijJAna to saheje thatuM rahe che. nAnakaDAM bAbalAne paNa A mArI bA che ema samajAya che. tethI potAnI bA bIjA bALakane teDe-hAthamAM le ke tene gusso Ave che. raDavA mAMDe che. hamaNAM upara kahyAM mujaba bhedavijJAnamAM je be vAto - pArTIomAM bheda karavAno che temAMthI eka pArTI huM pote hovI joIe, ane bIjI pArTImAM bIjI vAto. kevaLa be judI judI pArTIomAM bhinnatA karavI e bhedavijJAna nathI. hAla krikeTanI meco cAle che. temAM IgleMDa, nyujhIlaMDa, zrIlaMkA vigere ramatAM hovAthI temAM koNa jIte, koNa hAre te viSe ApaNane bahu snAnasUtaka nathI. paNa kAle bhArata-pAkistAnanI meca thaI tyAre karoDo lokonI AMkho T.V. para maMDAI hatI ane pratyeka kSaNe zvAsa rokI koNa jIte che te tarapha dhyAna lAgyuM hatuM kAraNa temAthI eka pArTI ApaNe hatAM. tyAM 11-11 jaNAM ramatAM hatAM, paNa AkhA bhAratanuM pratinidhitva karatuM hovAthI A TIma e ja bhArata, eTale ja ame, ema zIkhavyAM vagara ja badhAe gRhIta dharyuM hatuM ane ApaNe jItyA eTale A ramanArI TImanI jIta thatAM ja AkhA bhAratamAM AnaMdanI choLo uchaLI hatI. te ja pramANe AtmA e ja huM evo ahaMbhAva - huM evo pAko nirNaya-thaze tyAre bIjI pArTImAM zarIra, karma, rAga ane dveSa tema ja Itara badhAM padArtho Avaze. ApaNAM badhAM jIvone represent (pratinidhittva) karanAro je AtmA te bIjI pArTIno parAbhava karI pUrNa zuddha rUpane prApta thaze - eTale ke siddha parameSThI banaze - kAyamane mATe mukta thaze - e samaye ApaNe badhAne AnaMdanI choLo na uchaLe to ja navAI ! te ja pramANe jeNe arahaMta avasthA prApta karI teone mATe paNa bhakitathI, AdarathI, khuzIthI ApaNuM mana bharAI na Ave to ja navAI ! tema ja je muni che - AcArya, upAdhyAya, ane sAdhu che, jemaNe A mokSamArga Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedavijJAna pragaTa karyo che teone joI athavA teonA guNonuM smaraNa thatAM ja ApaNane bhaktibhAva nirmANa na thAya to ja navAI ! 169 sAta tattva AvAM deva gurUoe pote avalaMbelo mArga AkhA jagatane kahyo, kayAMya Trade Secret rAkhyAM vagara ! koI paNa mata paMthano Agraha rAkhyA vagara, prANImAtrane A upadeza Apyo. te kevalipraNita dharma viSe eTale satzAstro viSe bhakti thavI e sAhajIka ja che - te mATe koNe zIkhavavuM ke jorajabaradastI karavI evI AvazyakatA ja rahetI nathI. - huM koNa chuM te samajatA ja ApaNI pArTIno khyAla Avaze ane tenI AgaLanI vAto sahaja ja che. AkhI gaDabaDa, Akho goTALo ahIM ja che - mULamAM ja bhUla che. 'huM' samajavAmAM ja bhUla thaI che tethI virodhI pArTIne ja ApaNI pArTI samajI teone 'ciaraapa' karavAmAM ApaNe AjasudhI samaya gumAvyo ane mUrkhAI karI. A 'huM' eTale 'sva' nuM, AtmAnuM svarUpa kevuM che ? te to sAMbhaLo. sAMbhaLyAM bAda te kharUM ke khoTuM che teno nirNaya to tamArA ja hAthamAM che. paNa sAMbhaLyA vagara niSedha na karo. vizvamAMnI samasta bAbato A sAta tattvomAM garbhita che. temAM huM ane itara badhI vAto evI be pArTIo che. huM eTale mAtra huM jIvatattva - jemAM mArUM jJAna darzana che e huM ane paramAM ajIvatattva, Asravatattva baMdhatattva, saMvaratattva, nirjarAtattva ane mokSatattva. juo jouM! ApaNe ema mAnIe ke trAjavAnAM be palaDAMmAMthI ekamAM 'huM' - jJAnadarzanamaya jIvatattva ane bIjAmAM A vizvanI samasta carAcara padArtho- itara anaMta jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza, kALa, dhanasaMpatti, AkhI duniyAno vaibhava, pRthvI, graha, tArA, nakSatro, svarga, naraka badhuM, eTaluM ja nahIM paNa rAgadveSarUpI vikArI paryAyo, saMvara, nirjarA, mokSarUpI zuddha paryAyo, topaNa 'huM' vALuM palaDuM bhAre thaze - vajanadAra thaze. vizvanAM A badhAM tattvothI 'huM' bhinna to chuM ja paNa badhAthI zreSTha chuM. A badhI vAto eka samayamAM jANavAnI mArI zakti che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 170 samayasAra gAthA 31 mAM lakheluM che ke A AtmA Itara dravyothI jJAna svabhAve "adhika che - zreSTha che. Indriyone jItI je jJAnasvabhAva dvArAainya dravyathI adhika nija AtmAne jANe che, tene jItendriya kahe che. ahIM manuSya paryAya viSe ke vartamAna pragaTa jJAna viSe carcA cAlatI nathI. kahetAM ja trikAla zuddha kevalajJAna zaktirUpa anaMta guNasaMpanna evo huM eka, te "huM" arthAta "sva" viSe ApaNe carcA karIe chIe. ane evAM "sva" no - "huM" no anubhava ApaNane levo che. bolatI vakhate ApaNe "huM" e zabda zarIrasahitanI A manuSya paryAya mATe vAparIe. tema bolavuM yogya hoya topaNa te upacAra che. upacAra e bolavA purato hoya che. tema ja mAnIe to te bhUla thaze. jema mA kahetAM ja janma ApanArI mArI mA ema ApaNAM lakSamAM Ave che. dareka jaNanI potAnI mA hoya che ane te eka ja hoya che. have sAsune paNa upacArathI mA kahevAmAM Ave che, sAvakI mAne paNa mA kahevAmAM Ave che ane sabhAmAM mArI mAtA-baheno kahI lAkho strIone mAtA kahevAmAM Ave che. paNa te upacAra che, bolavA purato che. tamAre beune pUche - tamArI mA koNa ? to tame phakta mArI sAme ja AMgaLI batAvazo. Ave vakhate duniyAnI badhI strIo kaMI mAtAo nathI ? che, paNa teo 'tamArI mA' nathI. te pramANe mAruM jJAnadarzana jemAM che te jIvatattva kahIe to sAhajika ja prazna uThe che ke vizvanA Itara jIvo zuM jIvo nathI ? eno javAba ema che ke - te jIvo to che paNa "sva" jIva athavA mAruM jIvatattva nathI. sva-jIvatatvanI apekSAe Itara badhAM jIvo - mA, bApa, putra, deva, gurU e badhA Itara jIvo - avatatvamAM gaNAya che. arahaMta siddhone ajIvatattva kahetA ja lokone dhakako bese, jaladI mAnatA nathI ane kharuM kahIe to te pacatuM nathI. solApuramAM IdradhvajavidhAna vakhate zibiramAM Ama ja banyuM. kahaDhALAnI bIjI DhAla huM samajAvatI hatI. tyAre ajIvatattvanuM svarUpa Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 sAta tattva - bhedavijJAna sAMbhaLI ghaNI strIoe arahaMta siddhone ajIvatattva kahevA para AkSepa uThAvyo. apekSA samajAvyA bAda paNa, "are, Ama kahevuM bahuM oNkavarDa lAge che huM!" ema kahevA lAgyA. hajI ApaNane kahevuM paNa bhAre paDe to mAnavA A jIva kayAre taiyAra thaze ? avatattvonuM tathA Itara tattvonuM svarUpa ApaNe pahelAMnA patromAM joyuM che, tethI have pAchuM te lakhavAnI jarUra nathI. prazna che, tame "huM" ne eTale ke "sva" ne oLakhavA kaho cho, to te oLakhavuM kevI rIte ? tene mATe AcArya kuMdakuMda kahe che, "are A AtmA to AbAlagopAla badhAne niraMtara anubhavamAM Ave che." kahe che zuM ?' evuM moTuM vakAsI beThAM ne ? ApaNI A "adbhuta kathAno ukela have AgaLanA patramAM karavo paDaze. jaladI ja maLIzuM - e ja tamArI bA. samyagdaSTi jIva evI bhAvanA saMgharI rAkhe che ke, he prabhu! huM jIva tema ajIva padAthonAM svarUpane yathArtha jANuM, baMdha ane Asavane thobhAvuM, niraMtara saMvara ane nirjarA karato rahuM, muktirUpI lakSmInI AkAMkSA satata rAkhuM, tema ja zarIrAdithI nizcayathI mAruM paramAtmasvarUpa zuddha ane bhinna che evo anubhava karato rahuM, A rIte zuddha manathI dharmadhyAna ane samAdhibhAvamAM mAro jIvanakALa vyatIta thAya. - zrI amitagati AcArya - tattvabhAvanA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatatva paricaya 172 --- patrAMka ra7 26 phebruArI 1996 sAta tattvo - AtmAnubhUti priya sau. rInA ane sau. monA aneka uttama zubhAziSa. tame A patranI khUba ja AturatAthI-utsukatAthI rAha juo cho te jANyuM. sAta tattvomAM eka caitanyajyotisvarUpa AtmA ja prakAzamAna che ane te nitya udyotarUpa che, niraMtara badhAMnA anubhavamAM Ave che ema AcArya kahe che tyAre saheje prazna uThe che ke to te AtmA amArA anubhavamAM kema Avato nathI ? juo jeuM, 'te AtmA" ema kahI ApaNe potAne bhinna mAnyAM ane AtmAne bIjo koI ema mAnyuM. te mATe vAraMvAra svAdhyAya, zAstravAMcana joIe. dravya guNa paryAya, sAmAnya vizeSa guNa, cha dravyonuM svarUpa, sAta tattvonuM svarUpa ATalI bAbato have tamane sarakhI rIte samajAI che. have tame pote zAstro, dhArmika sAhitya vAMcavuM joIe. zakya hoya to carcA, zibiro, pravacano sAMbhaLavAM joIe. ApaNane samajAze nahIM te kintu manamAM rAkhavAnI jarUra nathI. hajI paNa tamane cAra abhAva, cha kAraka, nimitta-upAdAna, nizcaya-vyavahAra naya, lakSaNa-lakSaNAbhAsa, karma, guNasthAna vigere aneka vAto zIkhavAnI che. te zIkhyA bAda vastusvarUpano yathArtha nirNaya karavAnuM ApaNane vadhu saheluM paDe che. sAta tatvothI huM bhinna chuM eTaluM jANI "sva" no bodha thato nathI. te mATe have A "sva" viSe ApaNe adhika mAhitI laIe. huM jJAnadarzanamaya chuM ane mAruM kArya jANavuM-jANavuM-jANavuM ema harasamaye cAlu che. rAtadina e jANavuM cAlu che. A jANavAnuM kAma huM, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 sAta tattvo - AtmAnubhUti mArA jJAna dvArA karuM . paNa ApaNuM saMpUrNa lakSa jANavAmAM AvanAra vAta tarapha eTale ke "jJaya' padAthoM tarapha - je jaNAtuM hoya che evA padArtho tarapha kendrita thayeluM che. je jANe te "jJAyaka' (jJAtA) ane je jANavAmAM Ave te "zeya'. hamaNAM lakhatAM mane kAgaLa dekhAya che. te kAgaLa viSenI mane khAtrI che, paMkhAno ThaMDo pavana Ave che tenI khAtrI che, TrAphikanA avAjanuM jJAna thAya che, bAjumAM peTiMga cAle che tenI gaMdha Ave che. A badhI bAbato eTale 'joya' mArA jJAnamAM Ave che. te badhI bAbatonI mane anubhUti eTale ke jJAna thAya che. paraMtu A badhAne jANanAro huM chuM, huM mArA jJAna dvArA A badhI vAto jANuM chuM. evI anubhUti darekane thatI hovA chatAM Aja sudhI te tarapha ApaNe kadI dhyAna ja ApyuM nathI. pustakamAM akSaro chApelAM che paNa pustakamAM jJAna guNa nathI mATe akSaronuM jJAna tene nathI ane akSaro dvArA je artha temAthI abhipreta thato hoya tenuM paNa tene (pustakane) jJAna nathI. huM jJAnamaya chuM ane jJAna dvArA bIjI vAto jANI zaku . pustakanA akSaronuM ane tenA arthonuM paNa jJAna karanAro huM jJAyaka chuM ane huM jANuM chuM mATe sAmenI te vAtobAbato mArI zeya che. para zeyane jANavAmAM ApaNe badhAMya hoziyAra chIe. prazna che "sva" ne eTale ke svajoyane jANavAno. dareka samaye ApaNI jANavAnI kriyA cAlu che. te kriyA mAtra zeyane ja prasiddha karatI nathI paNa jJAyakanI paNa prasiddhi karatI hoya che. monA, tuM amane veraLanI (IlorAnI) guphAo jevAM laI gaI hatI. aMdhArI guphAmAM kaMI ja dekhAtuM na hatuM. eTalAmAM gAIDa lAITa karIne kotarakAma, mUrtio batAvavAnI zarUAta karI. tarata ja badhAM te mUrtikalAnuM kautuka karI vAhavAha ema bolavA mAMDyAM. te mUrtio to pahelethI tyAM ja hatI paNa prakAza paDatAnI sAthe ja temanuM sauMdarya dekhAvA mAMDyuM. eTale Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya te mUrtio phakata potAne prasiddha na karatA te prakAzane paNa prasiddha nahotA karatA ke ? arthAta prakAzanuM astitva batAvatA hatA. paNa A vAta ApaNAM dhyAnamAM ja AvatI nathI. svaccha ane sthira pANImAM je pratibiMba paDe che, te pANInI svacchatA jAhera kare che. arisAmAM dekhAtuM pratibiMba arisAnI svacchatA prasiddha kare che. ApaNe bhIMta sAme UbhA na rahetA, arisA sAme UbhA rahI ApaNuM pratibiMba nihALIe kAraNa padArthone pratibiMbita karavAno guNa arisAmAM che. arisAmAM kevaLa rUpa-raMga ja pratibiMbita thAya che paNa jJAnadarpaNa evo vizeSa che ke temAM padArthonA sparza, rasa, gaMdha, varNa, avAja te jhaLake che ja, paNa arUpI (amUrtika) ane sUkSma bAbatone jANavAnuM sAmarthya, dUravartI padArtho, badhAM dravyonI, bhUta, vartamAna bhaviSyakAlIna paryAyo jANavAnuM sAmarthya, potAnA paNa anaMta guNa paryAyone jANavAnuM sAmarthya, paNa temAM che. sva ane paranuM bhedajJAna eTale lakSaNo dvArA bhinna bhinna vAtone bhinna bhinna oLakhavuM. jJAna e 'sva' nuM pragaTa lakSaNa che ane jemAM mArUM jJAna-darzana nathI te badhAM para che. ApaNe Aja sudhI evuM mAnatA AvyAM hatAM ke AMkho, kAna, nAka ItyAdi Indriyo jANavAnuM kAma kare che, zarIrane jJAna thAya che. parantu have ATalA divasonA abhyAsathI ema samajAyuM ke zarIra to pudgala che, kAraNa temAM sparza, rasa, gaMdha, varNa e guNo che. parantu jJAna nAmano guNa nathI. mArUM jJAna e lakSaNa jemAM che te huM chuM. 174 dareka samayamAM ApaNe je jANIe chIe te 'zeya', je jANe che te 'jJAtA', jJAna dvArA jANIe chIe tethI e sAdhana te 'jJAna' ane 'jANavAnI kriyA' A cAra vAto hoya che. eTale huM jJAna dvArA jJeyane jANuM chuM. A cAre bAbato ApaNA dhyAnamAM Ave che, jJAnamAM Ave che, anubhavamAM Ave che. jyAM jyAM jANavAnI kriyA thAya che tyAM tyAM jJeya, jJAtA, jJAna ane jANavAnI kriyA A badhu ApaNA jANamAM avazya Ave che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 sAta tattvo - AtmAnubhUti A cAre bAbato hAjara hoya ane ApaNA jJAnamAM paNa AvatI hovA chatAM ApaNuM saMpUrNa dhyAna mAtra zeya para ja che. tethI zeyanI ApaNane 100% khAtrI che. T.V. jotAM T.V. zeya che, jeNe jANyuM te jJAtA, jenA dvAre jANyuM te jJAna ane jaNAI gayu te kriyA-evI cAra bAbato ApaNAM anubhavamAM Ave che. ema hoya toya koIne kahIe ke A jANanAro je AtmA che te ja tuM che, to "A AtmA phAtmA mane khabara nathI', 'hota to dekhAto kema nathI ?' athavA 'tame kaho cho to haze bhAI AtmA !' evA javAbo maLe che. sva-para bhedavijJAna ane AtmAnubhUti e pratyakSamAM karavAnI bAbato Practical experiment -prAtmakSika che. ApaNe rAtadivasa jANavAnuM kAma to karatA ja hoIe chIe. te jANavuM cAlu hoya tyAre dareka samaye AvuM vizleSaNa ApaNAM manamAM satata karavuM joIe. jamatAM, rasoI karatAM, T.V. jotAM dareka vakhate A jANavAnI kriyAmAM - huM jANI rahyo chuM, jJAna dvArA jANI rahyo chuM, je jANavAmAM AvI rahyuM hoya te zeya che evo abhyAsa - Teva- paeNTisa - karavI joIe. vAraMvAra evo abhyAsa karavAthI "sva" tarapha jhukavAnI -svatarapha dhyAna laI javAnI-devaprekiTasa thavA lAge che. tame kahezo "basa eTaluM ja ne ! pachI thaze ne amane sva para bhedavijJAna ane AtmAnubhUti ? temAM zuM, jANanAro te huM ane zeya badhuM "para" basa !' hAM, hAM, alI, sarvajJa bhagavAna paNa sva ne ane saMpUrNa parane jANe che. paraMtu ApaNAmAM ane temAM moTo pharaka che. badhAM jaNAtAM hovAM chatAM sarvajJone rAga-dveSa-mohano chAMTo paNa nathI, teo pUrNa vItarAgI che. ApaNe joya vastune jANatI vakhate ApaNuM jJAna moha, rAga dveSa thI mizrita-kaluSita che. zeya vastune jANatI vakhate ApaNe mAtra jANanArA chIe ema dhyAnamAM na letAM, te zeya vastu eTale huM, athavA te zeya vastu mArI, huM te zeya vastuno kartA ke temAM pheraphAra karanAra ke zeya vastuone bhoganAro Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya huM - evI bhUlabharelI mAnyatA karavAthI jJeyo saMbaMdhenuM jJAna paNa dUSita thAya che. jema ke, zarIra e jJeya che paraMtu zarIra eTale huM evuM ApaNe AjasudhI mAnatA AvyA chIe (ekatvabuddhi). bAla-baccA, dhanasaMpatti ItyAdi jJeya che parantu A badhAM mArA che ema mAnyuM (mamatvabuddhi) chokarAo moTA thayAM athavA dhanano saMyoga thAya tyAre te jJeya hovAM chatAM me chokarAone moTA karyAM, huM dhana kamAyo (kartRtvabuddhi). tema ja parapadArthono saMyoga thatAM emAM sukha mAnyuM ane viyogamAM du:kha mAnyuM (bhokatRtvabuddhi) Ama ekatva, mamatva, kartRtva, bhokatRtva e mAnyatAthI yukata hovAthI jJeyo saMbaMdhenuM jJAna viparIta thayuM che. mAtra parapadArtho mArAM eTaluM mAnI A jIva thobhyo nahIM, to te padArtho viSenAM moha-rAga-dveSa paNa tenA jJAnamAM Avato hovAthI moharAga-dveSa e mArUM svarUpa che, mAro svabhAva che ema A jIve mAnyuM. moha-rAga-dveSa eTale AsavabaMdha-vikArI bhAvo che. A eTale have jJAnamAM AtmA (jJAtA) paNa jANamAM Ave che, parapadArtho paNa jANamAM Ave che, AtmAnA vikArI-avikArI bhAvo paNa jANamAM Ave che ane puNya pApa paNa jANamAM AvatA rahe che. badhuM jJAnamAM AvatA hoya tyAre 'huM' paNuM mAtra sva AtmAmAM ja dekhAze, anya badhI bAbatomAM ahaMpaNAno bhAva-mamatvano bhAva raheze nahIM tyAre ja sva anubhUti thaze. parapadArtho athavA potAmAM utpanna thanArAM rAga dveSane jANavA na jANavAthI kaMI phera nahIM paDe. temane potAnA'' jANavAmAM, nijarUpa jANavAmAM mithyAtva thAya che. temane 'para' rUpe jANavAthI ane potAne nijarUpamAM jANavAthI phAyado thavAno che. parane eTale jJeyone jANatAM A rAgadveSa utpanna thatA hoya mATe sva-para bhedavijJAna karatI vakhate A rAgadveSane paNa paranA khAte jamA karavAmAM Ave che. temane pudgala kahyAM che, paradravya kahyuM che, parabhAva kahyo che, caitanyano vikAra hovAM chatAM temane jaDa kahyAM che. zuddha svarUpano anubhava levAno hovAthI rAgadveSone pudgalanA che ema kahI tenA paranuM ApaNuM svAmitva choDAvyuM che. apekSA sarakhI rIte dhyAnamAM levI joIe. 176 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta tattvo - AtmAnubhUti lagnabAda ApaNo dIkaro bairInA kahyAmAM gayo tyAre mA kahe che -bAbo have bairIno thayo. tema A badhI vicAromAM-vikalpomAM-zraddhAmAM levAnI bAbata che. jJAnamAM to ema ja Avaze ke rAgadveSa jIva ja kare che, enI te vikArI avasthA che. '' DaoN. hukamacaMdajI bhArillanA 'samayasAra anuzIlana' bhAga 1 pR. 208, 209 para e saMdarbhamA vistRta vivecana che, te paNa vAMcI kADho. temaNe lakhyuM che ke "tArI AtmAnI siddhi kevaLa e mATe thatI nathI ke anubhUtisvarUpa bhagavAna AtmA niraMtara jANamAM Avato hovAM chatAM tuM tene 'nija' jANato nathI, temAM potApaNuM sthApita karato nathI ane te ja samaye jANamAM AvatAM rAgAdimAM tuM potApaNuM kare che, para-padArthomAM potApaNuM kare che. basa ! bhUla mAtra ATalI ja che, A bhUla sudhAratA ja tArUM kalyANa thavAmAM vAra nahIM lAge.'' 177 te ja pAnA para AgaLa svAmIjInuM kathana lakheluM che, '"anubhUti svarUpa bhagavAna AtmA sadaiva aMtaraMgamAM ja birAjamAna che, niraMtara anubhavamAM paNa Ave che, khAmI mAtra e ja vAtanI che ke A je jJAyakarUpamAM jJAnamAM Ave che, te ja huM chuM evuM AtmajJAna udita thatuM nathI.'' juo ho, che ke nahIM paMDito ane jJAnI lokonAM ApaNAM para anaMta upakAra ! aneka varSonA abhyAsathI adhyAtma jevo viSaya temaNe ghaNI ja sahelI bhASAmAM ApaNI sAme mukayo che. tame kahezo sva ne jANyuM zuM ke parane jANyuM zuM, ame jJAna ja to karIe chIe. pachI bagaDyuM che kayAM ane 'sva' ne jANavAmAM lAbha te kayo ? ghaNo ja cabarAka prazna che ane teno javAba paNa mArmika che. AtmA e jJAna, darzana, sukha, vIrya vigere anaMta guNono piMDa che. jyAM jJAna che tyAM ja avinAbhAvapaNe Itara paNa anaMta guNo che. jJAna jyAre 'sva' ne eTale potAnA AtmAne jANe che, tyAre e AtmAnAM badhAM guNonuM vedana-anubhUti thAya che ane A anubhUti eTale ja 'atIndriya AnaMda' Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 patro dvArA jainatatva paricaya che. atIndriya jJAna e atIndriya AnaMdayukata che. jJAnathI AnaMda judo pADI zakAto ja nathI. jIva jevo jJAnamaya che tevo ja AnaMdamaya che, zAstromAM judAM judAM guNone mukhya karI - te te guNonI apekSAe AtmAne cighana (caitanyano ghanapiMDa), vijJAnaghana, AnaMdaghana, vIryaghana ema kahyo che. A sukha svAdhIna che, nirapekSa che, bAdhArahita che, nirAkula che. tame kahezo amane to "para" ne jANavAmAMye sukha thAya che. dhana meLavatA, T.V. jotAM, lADavA khAtAM paNa amane sukha ja thatuM hoya che. paNa A Indriyasukha parAdhIna che, bIjAnI apekSA ahIM AvI ja gaI. Indriyo ThIka hovA joIe, dhana saMpatti - T.V. hovA joIe. ThIka, A badhuM hovA chatAM zarIramAM roga-vedanAo hoya to A badhI vAtomAM sukha lAgatuM nathI. sivAya kaye kSaNe e sukha naSTa thaze te kahevAtuM nathI, te AkulatAyukta che. A sukha meLavavA mATe ane TakAvavA mATe ciMtA, bhaya ane bIjo Tensions to che ja che. tethI UlaTuM AtmAne jANavo hoya - teno AnaMda upabhogavAno hoya - to AtmA kyAMya zodhavAnI jarUra nathI. maMdiramAM, tIrthakSetre to maLaze nahIM. huM pote ja AtmA chuM, je yoge - je sAdhanathI tene jANavo che te sAdhana-jJAna to mAro svabhAva che - huM pote ja jJAnamaya chuM ane je kriyA dvArA jANavo che te jANavuM e kriyA to niraMtara cAlu ja che. ATalI sahaja sulabha prakriyA che. basa, jJAna je parasanmukha che tene svasammukha karavAnuM che. kharuM jotAM karavAnuM e zabda paNa anAvazyaka che. sva" nI rUci ane mahimA jAgRta thatAM ja jJAna vAraMvAra "sva' tarapha vaLe che. A anubhati mATe koIpaNa karma ADuM AvatuM nathI ke koIpaNa saMyoga temAM vighna lAvI zakato nathI. paMcama kALa tene bAdhaka nathI. jemane AtmAnubhavanI tIvra IcchA ja nathI evA loko kamano, saMyogono ane kALano "hAu' karI chaTakabArI zodhatA rahe che. kAraNa anAdikALathI ApaNane kAma-bhoga-baMdhonI ja kathA-vArtA sahelI lAge che. ApaNe ekabIjAne teno upadeza paNa ApIe chIe. paraMtu AtmAnI kathA sahaja-sulabha hoya chatAM te kadI sAMbhaLI nathI ane sAMbhaLI hoya to Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 sAta tattvo - AtmAnubhUti tenA para vizvAsa rAkhyo nathI. AtmAnA bhAMjagaDamAM paDI, che te aihika (bhautika) sukhane (?) lAta mAravA koI taiyAra nathI. paraMtu A sukha AgaLanA bhavamAM sAthe Avaze nahIM. juo hoM, ApaNA sAyanamAM pAMca mALanuM eka makAna ghaDInA chaThThA bhAgamAM DhaLI paDyuM, chaMdagIbhara meLavelI saMpatti keTalI kAmamAM AvI ? lAtUranAM dharatIkaMpamAM hajAro mANaso thoDA ja sekaMDamAM mRtyumukhe paDyAM. gharabAra dhuLamAM maLyAM. nathI jIvanano bharoso, ke nathI saMpattine bharoso. atIndriya jJAna ane AnaMda to AgaLanA bhAvamAM paNa sAthe jAya che. ekavAra teno anubhava thAya ke uttarottara vadhatuM ja jAya che ane pUrNatA thaI kevalajJAna ane anaMta sukhanI prApti thAya che. AtmAnubhava te ja jinazAsana che, badhAM pravacanono sAra che. AtmAnubhavanuM svarUpa jANatA ja te pragaTa karI potAnuM kalyANa karI le - ema koIpaNa buddhimAnane kahevAnI garaja rahetI nathI. tame paNa A kalyANano mArga aMgikAra karazo ja enI mane khAtrI che. kalyANamastu, - e ja tamArI bA. daula samajha, suna, ceta sayAne kAla vRthA mata khovai / yaha narabhava phira milana kaThIna hai, jo samyak nahiM hovai|| anaMtaguNonuM vaibhava-daulata jenI pAse che evA he vivekI jIva ! tuM tattvajJAna samajavAno prayatna kara, sAMbhaLa ane sAMbhaLI jAgrata thA. he sujJa jIva ! ApaNAM kSaNabhaMgura AyuSyano kALa vRthA khoto nahIM kAraNa A bhavamAMya samyaphadarzane prApta na kare to A narajanma pAcho prApta thavo ghaNuM ja (muzkela) kaThana che. - paM. daulatarAmajI - chAhaDhAlA' 3jI DhAla - 17 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro dvArA jainatattva paricaya 180 zAstrAbhyAsanuM mahatva juo ! zAstrAbhyAsanuM mahatva, je karavAthI paraMparA AtmAnubhava dazA prApta thAya che, mokSarUpaphaLanI paNa prApti thAya che. e to dUra rahyuM, tatkALa ATalI bAbatonI (guNonI) prApti thAya che. 1. krodhAdi kaSAyonI maMdatA thAya che. 2. paMceMdriyonA viSayomAM pravRtti jatI nathI. 3. ati caMcala mana paNa ekAgra thAya che. 4. hiMsAdi pAMca pApo ghaDatAM nathI. 5. alpajJAna hovAM chatAM traNalokanA traNa kALa saMbaMdhe carAcara padAthone jANavAnuM thAya che. 6. heya-upAdeyanI oLakha thAya che. 7. jJAna Atmasanmukha thAya che. 8. vadhu ane vadhu jJAna thavAthI AnaMda utpanna thAya che. 9. jagatamAM mahAbhya-jaza vadhe che. 10. sAtizaya puNyano baMdha thAya che. - paM. ToDaramalajI - saphajJAnacaMdrikA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoN. zrImatI ujvalA zahA likhita anya prakAzano 1. jaina tattva paricaya marAThI,hindI/gujarAtI 2. karaNAnuyoga paricaya marAThI hindI/gujarAtI 3. jaina tattva paricaya aMgrejI 4. kAraNa kArya rahasya marAThI/hindI/gujarAtI rU. 10/ rU. 10/ 5. kAraNa kArya rahasya aMgrejI 6. paMcalabdhi rU. 10/ marAThI/hindI/gujarAtI uparokta prakAzano mATe paNa amAro saMparka sAdhavo. rU. 15/ rU. 10/ rU. 15/ Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private & Personal use only