Jain Tattva Parichay

SR No.: 005286
Original Sutra Author: N/A
Author: Ujjwala Shah, Dinesh Shah, Dipak M Jain
Publisher: Kanjiswami Smarak Trust Devlali
Total Pages: 194
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 149

પત્રો દ્વારા જૈનતત્વ પરિચય
૧૩૮ બંધારણ, રંગ, ઉચાઈ,વાળ ઈત્યાદિ અનેક ભેદ હોય તો પણ મનુષ્યપણાની અપેક્ષાએ બધાં સમાન છે – બધાં માનવીઓ છે. તે પ્રમાણે પર્યાયોની અપેક્ષાએ જીવનાં અનેક પ્રકાર હોય તો પણ જીવતત્વની અપેક્ષાએ-ધ્રુવ દ્રવ્યાંશની અપેક્ષાએ – બધાં જીવો સમાન જ છે. માટે “મમ સ્વરૂપ હૈ સિદ્ધ સમાન” એમ કહ્યું છે. જે કોઈ પર્યાયાંશમાં પોતાને સિદ્ધસમાન માનતો હોય તો તેની માન્યતા મિથ્યા થશે.
સિદ્ધ ભગવંતોમાં દ્રવ્યાંશ જેમ છે - જેવું પરિપૂર્ણ સામર્થ્ય છે -તેવું પર્યાયમાં તે પ્રગટ થયેલું છે. જેમ દ્રવ્ય છે તેવી જ પ્રગટ અવસ્થા છે. તે પ્રગટ અવસ્થા જોઈ સિદ્ધોનો દ્રવ્યાંશ તેવો જ છે એમ ધ્યાનમાં આવે છે અને મારો પણ દ્રવ્યાંશ સિદ્ધોના દ્રવ્યાંશ જેવો જ તેમ જ તેમના પર્યાયાંશ જેવો છે એમ ધ્યાનમાં આવે છે. ગણિતમાં તમે શિખ્યા છો ને કે A = B, B = 0, . A = C.
માટે જિનેન્દ્રોના દર્શન કરવા ઘણું મહત્વનું છે. આપણને જિનદર્શનથી નિજદર્શન સાધવાનું છે. જિનેન્દ્રોના પ્રગટ પર્યાયાંશ દ્વારા તેઓના દ્રવ્યાંશોનું જ્ઞાન થાય છે અને તેઓના દ્રવ્યાંશ જેવો હું પોતે છું તેનું જ્ઞાન થઈ દષ્ટિ પોતાની તરફ વળે છે. તેથી જ તો પ્રવચનસાર ગ્રંથમાં કહ્યું છે, “જે અરહંતોને દ્રવ્યરૂપે, ગુણરૂપે, અને પર્યાયરૂપે જાણે છે, તેનો મોહ (મિથ્યાત્વ) મટી જાય છે.”
પર્યાયોથી ભિન્ન એવો દ્રવ્યાંશ તે હું-જીવતત્ત્વ. આ સૂત્ર ધ્યાનમાં આવતાં જ સાત તત્ત્વોમાંની આસવ, બંધ, સંવર, નિર્જરા અને મોક્ષ એ પર્યાયોથી હું જીવતત્ત્વ-ધૂવદ્રવ્યાંશ-ભિન્ન છું તે સમજવું હવે અઘરું નહીં લાગે. પર્યાયોમાં આસવ બંધ હોય ત્યારે તેઓથી હું ભિન્ન નિત્ય ત્રિકાલી ધ્રુવ અંશ છું તે હવે ઝટ ધ્યાનમાં આવશે. પોતાની પર્યાયથી આપણે દ્રવ્યાંશને ભિન્ન દેખીએ છીએ તો પરદ્રવ્યોથી સંબંધ બાકી રહેશે જ કેમ ? માટે અજીવતત્ત્વ જે પરદ્રવ્ય છે તેનાથી જીવતત્ત્વ ભિન્ન છે એ સમજવું પણ હવે સહેલું બન્યું. દ્રવ્યાંશને-જીવતત્ત્વને-જોવા માટે પર્યાયોને કાઢી નાખવું નથી કે તેઓનો નાશ કરવો નથી – તેમ કરવું