Book Title: Jain Dharm ane Syadvada yane Trikalabadhit Sapeksha Satya
Author(s): Shantilal Keshavlal
Publisher: Panachand Bhagubhai Surat
Catalog link: https://jainqq.org/explore/011560/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __namo'rhata siddhaacaaryopaadhyaaysrvsaadhubhyH| zrI vItarAgAya namo namaH zrI jainadharma ane syAdvAda yAne gikALAbAdhita-sApekSa-satya na zraddhayaiva tvayi pakSapAtA na dveSamAtrAdaruciH pareSu yathAvadAptatva parIkSayA tvAmeva vIra prabhumAzritAHsma' lekhakasajakAI7 siddhAMta pAkSika paDita zAMtilAla kezavelAla amadAvo mUlya-viniyoga vikrama saMvata-2037 vIra saMvata-2507 sane 1980 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 - ba prakAzaka zeThazrI pAnAcaMdabhAI bhagubhAI, kAMTAvALA-surata prAptisthAna (1); zeThazrI pAnAcaMdabhAU bhagubhAI mu pAlItANA--saurASTra de kalyANajIvana-dha zALAmAM (2) zrIyut abhayacaMda premacaMda lAkaDAvALA The. gepIpurA-kAyastha mahAllA surata . mudraka zrI jasavaMtalAla gIradharalAla zAha zrI pArzva prinTarI, dAzIvADAnI pALa, takheALAnA khAMcA, amadAvAda-1 (phAna na. 383706) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA rAgadveSa vijetAraM, jJAtAraM vizva vastunaH / zakrapUjyaM girAmIzaM, tIrtheza smRtimAnaye // rAga-dveSarUpa mAhanIya kanA sarvAMthA kSaya karI, satta ane sadazI pazu* prApta karIne, tIrthaMkara nAmaka nA udaye, IMdrAdika devAe racita, traNa gaDhavALA samAsaraNane viSe khirAjIne, bhavya jIvAne mAkSamAga nA prarUpaka ane dharmatInI sthApanA karanAra, carama tIrthapati zrI mahAvIra svAmInA zAsananA pasAya thakI huM. A pustikA lakhI zakayo chuM temAM mane putravat premathI bhaNAvanAra paDita bhagavAnadAsa harakhacaMdano mukhya upakAra che. temaja cAlu svAdhyAyamAM zuddhi vRddhimAM sahAyaka paDita dhIrajalAla 'DAhyAbhAInI sahAyatA mukhya che. tema chatAM meM mArA kSApazamAnusAre A pustikAnI racanA karI che. te AmAM je kAMI zAstra virUddha lakhAyu. hAya tene sudhArI vid-vaga mane kSamA ape e ja abhyarthanA ! zrI mahAvIra paramAtmAe jaNAvyu` che ke dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, puddagalAstikAya ane jIvAstikAya e pacavidha drabyAnA guNuparyAyeAthI paripUrNa A jagata anAdi anaMta, utpAd, vyaya dhruvAtmaka bhAve Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sat che. arthAta-kathaMcit utpAda-kacita -vyaya, temaja kacita-dhruva, pariNAme pariNAmI hAI rUpArUpI temaja nityAnityasvAdi aneka svarUpe svAda svarUpI che. A mATe vikAlika nityAnitya svarUpI A jagatane yathArtha--avirUddha svarUpe jANavA mATe syAdavAdane Azraya karavuM anivArya Avazyaka che. upara jaNAvela dravyanA keI paNa guNa-paryAyane, trividha pariNAmIpaNuM pratyakSathI temaja anubhavathI avirUddha , hovA chatAM, jeo kaI paNa dravyanA keI paNu guNa - paryAyane ekAMte tasvarUpe ja mAne che, teone mithyAbhiniSika jANavA, AvA aneka prakAranA mithyAbhiniveSika jI, anaMta kALathI mahAdhabhAve saMsAramAM janmamaraNAdinA duHkho bhegave che, ane jogavatA raheze. A sAthe pUrve aneka AtmAthI-AtmAoe AtmAthe savajJa-kathita trikAlAbAdhita bhAvamAM yathAtathya syAta svarUpe-vidhi-niSedharUpe pravartana karIne, sarva karmone kSaya karIne janma-maraNarahita paramAtmapada prApta karyuM che. vartamAnamAM paNa tathAvidha-svarUpe prApta kare che ane bhaviSyamAM paNa teo avazya paramAtmapadane prApta karaze ema jANavuM. A pustikAmAM jaNAvyA mujaba anekavidha-mithyAbhAvomAM temaja samyagabhAmAM anAdithI pravartatA aneka AtmAonA zuddhAzuddha pariNamanane vyathArtha--avirUddhabhAve jANIne, tathAvidha hepAdeyatAne Azraya karanArA vivekanaMta Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA, pitAnA AtmAne karmanA baMdhanathI choDAvI-anaMtaakSaya sukhane prApta kare che. ema jANIne, su-deva-suguru ane sudharma svarUpI navapadanI kArya-kAraNutAmAM-pUjA-bhaktinA avarNabhe karI, sAdhya-sAdhana bhAve, avirUddha-ArAdhanA karato AtmA avazya akSaya sukhane prApta kare che. zrI jena-zAsanane viSe sAmAnya-vizeSa svarUpathI pravartatA zuddhAzuddha bhAva prati AtmAthI AtmAone mitrIpramodakArUNya ane mAdhyastha, e caturvidha bhAvanAe yathAyogyapaNe pravartana karatAM thakAM, niHzaMkabhAve AtmArAdhakatA prApta thAya che ema jaNAvyuM che. anyathA, anekavidha kuvikalpakabhAve karI rAga-dveSanI vRddhi thavA thakI, te avazya virAdhatA prApta thAya che ema jANavuM. A mATe AtmAthe-A sUtra sarvamAnya che ke - manaH eva manuSyANAM kAraNaM baMdhamokSayoH uparanA sUtranuM vizeSa spaSTIkaraNa karatAM jaNAvAyuM kaleze vAsita mana-saMsAra, kaleza rahita mana te bhava pAra. uparanA bhASyanAM bIjA caraNanuM vizeSa spaSTIkaraNa karatAM jaNAvAyuM che kezuddha upayoga ne samatAdhArI, jJAna dhyAna manohArI; karma kalaMkaku dUra nivArI, jIva vare zivanArI. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustikAnA prAthamika lakhANamAM, mItAbena zAMtilAla tathA amitAbena bAbulAla zAhanI sahAyatA mukhya che, tathA prapha sudhAravAmAM paMDita ratilAla cImanalAla tathA paMDita harajIvanadAsa bhAyacaMdanI yathAyogya sahAyatA lIdhelI che. A pustikA-prakAzananuM tamAma kharaca sAdhvIjI zrI manISAzrIjInA saMsArI bhAI pAnAcaMdabhAI bhagubhAI kAMTAvALAe pa. pU. mRgendrazrIjI sAdhvIjI mahArAjazrI sAthenI jJAnacarcAnA prAsaMgika samaye-apUrva bhAvollAsathI, temanA mAtA-pitA rUkSamaNIbahena bhagubhAInA smaraNArthe ApI--jJAna bhakti karI che. A mATe teo saune AbhAra mAnuM chuM. duHbhAsiyAe bhAsAe, dukkaDeNa-kammuNA vAjAuM viyApatnI nA vicchiA eja suSu ki bahunA lI. siddhAMta pAkSika paMDita zAMtilAla kezavalAlanI " sabahumAna vaMdanA. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana jemanA smaraNArthe A pustikAnuM prakAzana karavAmAM AvyuM che. te mArA pitAzrI bhagubhAI kasturabhAI kAMTAvALAne janma saMvata 1941 che, ane temane svargavAsa saMvata 2004nI sAlamAM thayo hato. temaja mArA pUjya mAtuzrI rUkSmaNIbahenane janma saMvata 1945 che ane temane svargavAsa madhyamavayamAM TI. bI.nI mAMdagI vaDe saMvata 1985mAM thayo hato. teo dhArmika saMskAravALA hatA. mArA pUjya pitAzrI dhArmika saMskAro vaDe- (1) zrI vizA ozavAla jaina zvetAmbara mUrtipUjaka jJAti (surata)nA varSo sudhI sekreTarI pade hatA. (2) ratnasAgarajI jaina vidyAzALAnI kamITInA varSo sudhI sabhyapade hatA. (3) zrI maganabhAI pratApacaMda jaina lAyabrerInI kamITInA varSo sudhI sabhyapade hatA. (4) zrI AnaMdavardhaka sabhAnA sekreTarIpade hatA. (5) jemanI athAga mahenatane laIne zrImALI surata saMghamAM lADuvA dAkhala thayA. , pUjya mAtA-pitAnA guNone smaraNamAM lAvI temanA smaraNArthe meM pustikA chapAvI che. eja lI. pAnAcaMda bhagubhAI kAMTAvALA-surata Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramapUjya-prAtaHsmaraNIya mRgendrazrIjI mahArAjanI javalaMta jIvana-Ata "Now and a again, a genions is born." mahAna pratibhAo keIkavAra janma le che. "Lives of greatmen all remind 'us; we can make our lives Sublime." ''; mahAna vibhUttionA jIvana caritro ApaNane preraNA Ape che ke ApaNe paNa ApaNA jIvanane ucca banAvI zakIe chIe. * * * tejasvI ratnanuM uddIpana- rAjanagaranI rUDI ane raLiyAmaNI bhUmimAM dharma, parAyaNa suMdara sthAnamAM, dharmanI sIjhana dhamadhokAra cAlu hatI yAne cAturmAsanA divase pasAra thaI rahyA hatA tyAre kALamIMDha paththaromAM rahelI hIrAnI amUlya khANamAMthI prathama ja nIkaLela ane navalagaMgAnA nIra vaDe vadhu ojasa thayela eka kehInUra hIre saMvata 175nI suvarNasAle, zrAvaNa mAsanA zuklapakSanA trIjanA dedIpyamAna dine, eka pavitrapaLe, makhamalanI baMdha peTImAMthI bahAra nIkaLI zrI kuMthunAtha bhagavAnanA jInAlayathI AbhUSita suradAsa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemanI kRpA dRSTinA cuMge aneka saMta samAgamanI sArthakatAe mane A pustikA lakhavAnuM sAmarthya prApta thayuM te paramapUjya parameSThipasthita, prAtaHsmaraNIya pravatinI zrI nRgendrazrIjI 7 w kare phaka - - . janma - saMvata 1975nA zrAvaNa suda-3 ka ..' s DIsA - saMvata 198nnA jeTha vada-7 ! Dha89 * ' ana.. 1 ka , * * : * * e yasya dRSTiH kRpA vRSTi niraH zama sudhAkaraH tasmai namaH zugajJAna dhyAnamagnAya yogine prayojaka - siddhAMta pAkSika paMDita zAMtilAla kezavalAla amadAvAda Page #12 -------------------------------------------------------------------------- Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThanI poLamAM jhaLahaLI rahyo. janmathI ja bAvIsa abhakSyAdine vajanAra A saMyamI AtmAnI janma sAlane saravALe paNa 22 ja hate. laukika vyavahAramAM putranAM lakSaNuM pAraNumAMthI" jaNAya che. paraMtu A puNyAtmAnA lakSaNe -garbhamAMthI ja pradarzita thayA. A amUlyaratna kukSimAM hatuM tyAre ja mAtuzrIne cethAvatanA paccakkhANuM karavAnI umadA bhAvanA thaI. A suMdara bhAvanAe uttama AtmAnI pratIti karAvI. A tejasvI ratnamAM pradarzita thatAM bhIma ane kAntaguNAne joIne phiIbAe teozrIne vahAlayA nAma 'kAntAbena thI suzobhita karyA. A bhAvIsaMyamIrane, suzIla-zraddhAnaMta mAtA jIvIbenanI kukSi dIpAvI-parama zAsanapremI pitA popaTabhAInA kuLa ajavALyA. zizuvayamAM saMyamabhAvanA:- . pUrvajanmanA saMskArothI baMdhita evA dharmazraddhALu pU. mAtApitAe saMtAnanA pracchanna manamAM janmathI ja dharmanA-tyAganA je saMskAra reDyA-piSyA ane khIlavyA te yAdagAra che. kAntAbenane be ceSTha bhaginI tathA eka jyeSTha baMdhu premacaMdabhAInAme hatA. teo nItiparAyaNa jIvana jIvI, gujarI gayA che. temanI pAchaLa temanA patnI tathA be putrIo che. be moTI bene bhayaMkara zItaLAnA rogathI pIDAvA chatAM zraddhAzIla jIvIbAe keI paNa jAtanI bAdhAmAnatA mAnI nahI. samabhAve sahana karatA baMne dIkarIo Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svargavAsI banyA. paraMtu dharmaniSTha mAtuzrIe dazanAcAranI zuddhimAM DAgha na lagADo. gharamAM dhArmika vAtAvaraNa maghamaghatuM rahyuM. kAntAbenane vyavahArika zikSaNa sAthe-mukhyatave AdhyAtmika zikSaNa paNa ApavAmAM AvyuM. uMmara nAnI hatI. buddhiprabhA moTI hatI. khaMta ane. cIvaTathI TUMka samayamAM navasmaraNAdi ghaNuM dhArmika adhyayana. kaMThastha thayuM. tyArabAda acAnaka mAtuzrI pathArImAM paDayA. TI. bI.no rega lAgu paDyo. paraMtu kAntAbenane dharmabhAvanAnuM-saMyamabhAvanAnuM poSaNa ApavAnuM cAlu rahyuM. pratibhAsaMpanna pU. tilakazrIjI ma. pAse saMyama levA mATenI preraNA karatA rahyA. acAnaka eka gojhArI ghaDIe amatALa mAtAne viraha , kAntAbenane AzAdIpa-preraNAdIpa sadAkALa mATe bujhAI gaye. 12 varSanI kumaLI vayamAM ja se vyAghAta hRdaya para ghA mArI gayA. paraMtu ?... paraMtu saMyamAnurAgI paramavatsala pitAzrIe kAntAbenanI bhAvanAnA aMkurA navapallavita karyA. pitAjIne dIkSA mATe cha vigaIno abhigraha hato. kAntAbenanuM ceya nizcita thayA pachI sarvavirati grahaNa karavAne teo-- zrIe nirdhAra karyo hato. paraMtu zANA ane vivekI kAntAbene turta ja zizuvayamAM potAnI saMyamabhAvanA vyakta karI. saMyama paMthe sukhada prayANu- - saMsAranA mohamAM nahi phasAnAra ane jiMdagInA. sukhane Thekare mAranAra A bAla brahmacArIne maLavayamAM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 cAritramArga aMgIkAra karavAnI-muktinA paMthe viharavAnI bhAvanA jAgRta thaI viSayarUpI vamaLamAM ane kaSAyarUpI. kIcaDamAM phasAyelI jIvananaukAne saDatA-saLagatA saMsAra sAgarathI pAra utAravAnI jhaMkhanA thaI. tyAgamArganI rUci. karanAra A tyAgInuM, vItarAganI vANuM saMbhaLAvanAra A virAgInuM ane saMyamamArge daSTi vALanAra A jJAnInuM utkRSTa dayeya, zreSTha manobaLa ane sarvottamabhAvanA joI pU. pitAzrIe anumati, AzIrvAdanI vRSTi karI. tyArabAda avADiyAmAM ja 14 varSanI nAjuka vaye senerI rarimadevanA udaya sAthe saMvata 1989bA jayeSTha mAsanA kRSNapakSanI sAtamanA yAne zrI vimalanAtha bhagavAnanA mekSakalyANakanA zubhadine, sumukSu kAntAbene prazAntatapAnidhi-saMsthavira vavRddha pUjyapAda AcArya zrImad vijaya siddhisUrIzvarajI mahArAja sA.nA varadahasate paramakRpALu paramAtmAe prarUpelI pavitra paramezvarI prajyAnA punita paMthe prayANa phyu, 198ne saravALe sattAvIza hato. e cAra AcchA jANe kAMtAbenane sAdhunA 27 guNAthI. vibhUSita na karI rahyA hoya? AgaddAraka AgamadivAkara, pa. pU. AcAryadevazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA AjJAvartinI viduSI sA. zIvazrIjI ma. sA.nA ziSyaratnA tejasvI vibhUti pa. pU. sA. tilakazrIjI ma. sA.nA ziSyA pU. sA. mRgendrazrIjI ma. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -A pramANe maMgala abhidhAna thayuM ane sukhada saMyamapaMthamAM mahAlavA lAgyA. kuTuMbamAM dIkSAnI phekaTarI: dharmapremI kuTuMbamAM jinezvara bhagavaMtoe kheDelA, anubhavelA ane AtmakalyANa temaja ane jagata kalyANa mATe siddha thayelA mArge pahelethI ja dIkSAnI phekaTarI cAlu hatI. pUjyazrInI dIkSA pahelA emanA pheInA suputra je pU. rAmacaMdrasUri ma.nA ziSyaratna vardhamAnataponiSThApaka suvizuddhasaMyamI sva. pU. kAntivijaya ma. tathA temanA mAtuzrI pU. sva. kaMcanazrIjI ma. dIkSita thayA hatA. ane pUjyazrInI dIkSA pachI turta ja emanA pU. pitAzrIjI -je pU. rAmacaMdrasUri ma.nA ziSyaratna prakharavaiyAvaccI sva. pU. puSpavijaya ma.nA nAme sthApana thayA hatA. tyArabAda pUjyazrInI be bhatrIjI-sva. pU. labdhizrIjI ma, sva. pU. vidyutazrIjI ma, tathA pAchaLathI teozrInA mAtApitA sva. pU. sAvazrIjI ma. ane sva. pU. caraNakAntavijaya ma. tathA nAnAbena sva. pU. celaNathIjI ma. Adi kula navapadajInA pratika sama nava-nava saMyamaranee AtmakalyANanI keDIe AgekUca karI hatI. divya dIkSita jIvana- A bAla sAdhvIe bAlyAvasthAmAM ja potAnA nAmane - sArthaka banAvyuM. mRgendranI jema zUrAtana keLavI, siMha Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttithI ja saMyamavikAsa zarU karyo. A nUtanadIkSita dIkSAnA prathama divasathI ja samarpaNabhAvanA mahAna pUjArI banyA. sahanazIlatA, svAzrayatA ane saujanyatAnA triveNI saMgamane temaNe vadhAvI lIdho. AthI potAnI cAtakadaSTi upara paramopakArI gurUdevazrInI asIma kRpAdRSTi, amIdaSTine megha niraMtara varasavA lAgyo. navadIkSite zarUAtamAM ja grahaNaziyA ane AsevanazikSAno hAra kaThe sehAvI dIdhe. IcchAkArAdi dazavidha samAcArIno mugaTa mastake paherI lIdhe, jene taharirUpa rezama derIthI TAITa ke. AthI paMcamahAvrato ane aSTapravacanamAtAnuM yAne saMcamadhamanuM pAlana sahaja ane sugama thaI paDyuM. kizerAvasthAmAM paNa-apratimabuddhinA kAraNe nAnA mahArAja jyAre bhaktAmara Adi sUtronA zloke-gAthAo -AlAvA vigere zuddha-spaSTa-madhura uccAre prakAzatA tyAre zravaNa karanAra janasamUha Azcayasugdha banI jato. vAtsalyavAridhi. pU. tilakazrIjI ma.nuM A ramatuM ramakaDuM alaukika prabhAvanA kAraNe samudAyamAM lADIluM ane hulAmaNuM banyuM dIkSA pachI prathama cAturmAsa amadAvAdamAM hatuM. svabhAvamAM ja vAta echI ane kAma jhAjhuM hovAthI lagabhaga Akhe divasa jJAna-dhyAnamAM ja pasAra thate. alabatta vinaya vaiyAvaragnane lAbha levAne ekapaNa avasara cUkatA nahI. sAthe. tapa-tyAgamAM paNa eTaluM ja vIya pheravI zakatAM hatAM. kriyAkAMDamAM paNa atyaMta rUci hatI. dIkSA laIne aThavADiyAmAM ja sAdhukiyA artha sahita pUrI karI. pakhIrasUtra. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. mAtra traNa divasamAM ja zakya banyuM. ekI sAthe ochAmAM ochA traNa-cAra viSayone abhyAsa cAlu rahete. rAtre alpa nidrA letA. parama hitakArI pU. gurudevazrInA aMtaranA TharelA AzIrvAdathI-preraNAthI ane teozrInA vaDIla sametazikhara jIrNodvArikA pU, raMjanazrIjI ma.nI sAvadhAnIpUrvakanI sArasaMbhALathI tathA pitAnA tIvra kSayepazamathI TUMka samayamAM ja A bAla sAthvIne abhyAsa sUryodaya thatAM kamaLa vikase tema atyaMta vikasvara thaye. pUjyazrInA jIvanaghaDataramAM pU. raMjanazrIjI mane viziSTa smaraNIya phALo che. upasthApanA: saMvata 190nA kAtika mAsanA kRSNapakSanI sAtamanA maMgaLadine ugratapasvI, vayovRddha pU. A. zrImad vijaya siddhisUrIzvarajI ma. sA.nA varada haste pUjyazrInI vaDI dIkSA dhAmadhumathI thaI. tyArabAda eka dazaka pasAra thayo. paraMtu aMdagInuM sArthaka karanAra A Adarza saMyamIne, aDaLa ane aTala A jJAnapipAsune ane saMgIna svAdhyAya saurabhanA A sAdhakane paranA saMganI jarAya paravA na hatI. daramyAnamAM 1nI sAlamAM 100 maLI pUrNa karanAra vadhamAna taniSThAyikA rasendriya vijetA sva. pU. saMvegathI . tathA vAtsalya premI pU. suyazAzrI ma. A baMne pUjyazrInA prathama ziSyAra thayA. pU. saMvarazrI ma, pU. vibudhazrI ma. Adi ziSya parivAra te Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa IS kudake ne bhUsake vadhavA lAgyo. paraMtu pUjyazrInI ArAdhanAmAM jarA paNa khalanA nahIM thatI. dareka sAdhanAmAM karmakSayane hetu mukhya raheto. harakoI upAsanA AtmahitArthe ja karavAnuM saMpUrNa dhyeya hatuM. tyArabAda aghAtI evA azAtAvedanIyanA udaye pUjyazrIne DIththarIyA thaye. te advitIya sahiSNutA sAthe sahana karatA rahyA. paraMtu saMkavikathI manane udvina na karyuM. tyArabAda TI. bI. ne bhayaMkara roga sakhata lAgu paDaze. paraMtu addabhuta samatA ane remerAmamAM zrI namaskAra mahAmaMtranuM akhaMDa smaraNa -A baMne prabaLa DhAla AgaLa DI.bI.nI tIraMdAjI paNa ApaDI banI gaI. A great men rise through ups and downs in life. mahAna vyakti jIvananI viSamatAonI vacce UMce Ave che. gurUdevane viyAga - dIkSA paryAyanA bIjA dazakAmAM agAdha AtmAnaMdano avadhi uchaLI rahyo hato tyAM vacanasiddhidAtA gurUdevazrIjI pU. tilakazrIjI ma.nI bimArI zarU thaI azAtA vedanIyanA pracura udayamAM paNa anupama sthiratAdaDhatA keLavI-bhedajJAnathI AtmAne pariNata karyo. advitIya zAtA-zAMtipUrvaka sahana karatAM karatAM aNaka -aNucita eka prasaMga banyo. saMvata 2009tnA poSa mahinAnA kRSNapakSanI ekAdazIe rAjanagaramAM pUjyazrIne jhagamagato sitAro sadAkALa mATe adazya thaye. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tilakabhUSaNanI meTI khoTa sAlI. prAtaHsmaraNayagurujInI mahera vinA jIvana nirAza lAge te pahelAM ja vivekI pUjyazrInI jJAnadaSTinI uttejIta avasthAe AtmAne sthira karyo. bhavya vyaktitva darzAvatA pU. tilakazrIjI ma. kALadharma pAmyA te vakhate pU. raMjanazrI ma. tathA pU. mRgendrazrI mane samudAyanuM sukAnasepyuM hatuM, tenedhapAtra chetapayukta ajoDa jJAnagaMgA - trIjA dazakAnI zarUAtamAM sva. pU. gurUjInI gerahAjarImAM paNa anya vaDIlonI sAthe rahetA, vinayAdi guNothI alaMkRta pUjyazrI prItipAtra-prItivaMta banI rahyA. ziSyA-praziSyAnI paraMparA vadhatI jatI hatI. pUjyazrInI jJAnagaMgAmAM sArA parivAra snAna karate. eozrInA prazamapIyuSapacanidhinA vacanAmRtanuM pAna karatAM hAlamAM paNa ane AlhAda anubhavAya che. teozrIe mukhapAThamAM ..........4 prakaraNa-3 bhASya-6 karmagraMtha, kSetrasamAsa, tattvArthasUtra, bRhasaMgrahaNI, jJAnasArASTaka, haribhadrIyASTaka, saMbodhasattari, SatrizikAcatuSka, dazavaikAlikasUtra samUlika, usaraNa, AuraparaphakhANa, jayatihuaNu, jInapajara, RSimaMDala, siraprakaraNa, candrikA, laghuvRtti, tarkasaMgraha, nyAyAdhinI, padakRtya, tarkadIpIkA, kArikAvalI, muktAvalI-saha, prAkRtA mAdhyAya be pAda sAhityamAM kuvalayAnandakArIkA Adi kaMThastha karyuM che. vAMcanamAM sva. pU. gurUdevanI adazya varada-kRpAnA baLe dazavaikAlika haribhadrIya TIkA, uttarAdhyayana Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAva vi. TakA, AcArAMga sUtra zIlAMkAcArya TIkA pannavaNajI zyAmAcAryazA, jIvajIvabhigamasUtra, dhasaMgraha bhA. 1-2, karma prakRti, paMca graha bhA. 1, ka thaTIkA, navalarvasusaMgalATIkA, ghannizIkAcatuka TIkA, mabindu, paMcaliMgI hAribhadrIyASTaka TIkA, chanazataka vigere adhyayana karyuM che. pUjyazrI A jJAnAyAsanuM satata parizIlana karatA. viSe vApurA jJAnameLa ' ' IdriArUpI haradhAne bAMdhavA mATe keI jALa hoya to te mAtra jJAna ja che saMveganI tIvratAnI sAcI bhUkha ane kSaNa-kSaNanI jAgRti pUrvakanI ArAdhanAthI anna sAthI mATe eka 'usaMma udAharaNarUpa thayA. tema chatAM zAstrano abhyAsa, paThana pAThana, artha rahasyanI UMDI vicAraNa, jIvAM jIvanuM-saMyamasaMyamanuM bhedajJAna e jIvanano aMtima utkRSTa Adarza hate. karmakSaya mATe svAdhyAyarUpI abhayaM tarata5 rageragamAM vahete hati, jene upayoga svapara-kalyANuthe ja karatA. 'akhUTa vidvattAnuM nirAbhimAna hatuM-ane alpajJAnIone paNa Adara karatA. "kalI bhImabhayAraNye, hiMsA viSaya prANinaH; teSAM vinAza , nipuNaH, zrImRgendro jayatyasau // 1 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahi munirAG dAntaH; saumyaH zAnto cirAjate / .. : mRgendra va za . " rivara raH sA%i pUHIR.. jitendrita jIva jA - . tatpAdapadmalInA'haM . : zrImRgendraM namAmyaham // 3 // tapa-tyAganI tanmayatA - . rAmaddhi tathA kAcanA jaya mATe A AtmasaMcamIe tapazcaryAne sAthe ja rAkhI hatI. kAnA ja mATe bhArI zUravIratA-pAkamatA dAkhavI che. svapadatapa, bAvana jInAlaya tapa, dIvALI tapa, paMcamI tapa, vIza sthAnaka tapa, kalyANaka tapa, vardhamAna tapa (29 oLI), "ratnapAvaDIyA tapa, ekAdazI tapa vigere tapazcaryA AhArasaMjJA para kAbU meLavavAmAM sahAyabhUta thaI. khAsa jarUra vinA carInA beTA AMTApherA teozrIne bilakula mAnya nathI. pUjyazrIne chaThThanI enI cAlatI hatI tyAre paNa jJAna-dhyAna-maMDaLa-Adi pravRtti A dAnapipAsu karI zakatAM hatAM. A nispRha ziromaNI tyAgI mahAtmAnuM jIvana bilakula sAdu che. kRtrima bhapake, ajugato ThAThamATha, kheTI zeha-sAhibI - ane bAhya dekhAva emanI life dictionary (jIvanaDAyarI)mAM kacaro jevA suEAM maLatA nathI. Simple living and high ThinkinuM-jIvana sAdu ane vicAre UMcA che. be AkaDAthI vadhAre saMkhyAnI kAmaLa nahI vAparavAnA teozrIne paca Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 khANa che. beThaka mATe sArA mATe paNa jema bane tema alpa upakaraNa vAparavAno himAyatI che. 25 varSa sudhI A tyAgI mahAtmAe dahIM ane kaDAvigaI tyAga karyo hate. jJAnagarbhita samatAguNanI parAkASThA - jyAre comera raMgaberaMgI jJAnarUpe saMpUrNa vikasvara thaIne sajaja thayA hoya tyAre mAnamadhukarane jJAna-puSpathI vimukha rAkha keTale duSkara che? paraMtu 400 sAdhvIniA agraNI ane 47-47 sAdevInonA gurUjI, jJAnAdi guNothI vibhUSita A puNyAtmA, mAtAnA ane samatAnA sAdhaka banyA che. jJAna pariNata thayuM hovAthI aMge aMge namratAnA jharaNuM vahe che. ane samatA saritAne dabheTe che. samatArasa jhIlI rahelI zAMta mudrA jANe zItalacaMdanA dIse che. A sAMbhIryasUtino uMcA sAda sAMbhaLo - dalabha che. emanA samatAdi guNene keI avadhi nathI. 'ganA sAgarane jeo pI gayA che, yaza-kItinA suMvALA khUNane jemaNe sIvI lIdho che, satkAra samAnanI vadhAmaNune jemaNe lAta mArI che, mada-mAnane jemaNe sarvathA tilAMjali ApI che, ahaMkAra ane nAmanAne jemaNe ThukarAvI dIdhAM che, evA A samatAzIlanI amI nitaratI netrapaMktimAMthI jharatAM e samatArasanuM eka biMdu paNa sAmAne namrAtine banAvavAmAM "susamatha che. niHsaMgI-nirmama A nigraMthanuM nirdoSa-nikalezI ane Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 nirAzasI jIvana gaMgAtrInA nIra jevu svaccha, pavitra ane madhura che. te sukhamAM chalakAtAM nathI duHkhamAM gabharAtAM' nathI. samudAyanA kAryakartA :~~~ vardhamAna tapeAniSNAta pa. pU. sAdhvIjI ma. zrI revatIzrIjI ma. sA. ane vizrva 5. pU. gurUdevazrIjI mRgendrathIjI ma. sA. A baMne samudAyanA sahakArya - rtAe che. cAritra-cUDAmaNi pU. tilakazrIjI ma. sAnA samudAyanA lagabhaga 400 sAdhvIonuM, pUjyazrI hAlamAM nAdurasta svAsthya paNa Adarza sacAlana karI rahyAM che. pUjyazrI kuzaLa kAryakartA tarIke samudAyanI pharajo adA karI rahyA che. ane teezrIe bhArI javAkhadArIe vahana karI che. sUryauMdaya ane sUryAsta vacce rahelAM hIrA jevI sATha sATha minITathI jaDelAM e seAnAnA kalAkanA tana-manathI bhAga ApI rahyA che, tathA samudRAya prati pUjyazrIe khUkha khUba udAratA dAkhavI che. kuzaLa kArakirdI, umadA kArya vAhI, kuzAgrabuddhi ane ka bya parAyaNatAnA prabhAve jinazAsananA A sAcA zaNagAra! Adarza aNugAra! ane jinAjJAprANa zramaNIphula vibhUSaNa-vIrazAsananI anupama prabhAvanA karI rahyA che te Anadajanaka che-prazasanIya cheanumedanIya che. A ucca padmavI teozrIne zAsananI sevA, zAsananI prabhAvanA, zAstrAnI zeAdha, samudRAyanI surakSA ane sAdhanAnI siddhi A pAMca sakAra'nI prAptirUpa < . Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dlas of the yerllo , Feelings are too dificult to express in words", haiyAnI-uttama ane kalyANakArI "bhAvanAo ane te te bhAva-avasthAe karela darzana te abhivyakta thaI zake tema nathI. pUjyazrInA vizALa dilanA unnatabhAvo ane tenI anubhUti eTalI te sUTama che ke te kyAre paNa zabdastha thaI zakatI nathI. pUjyazrIne samudAya pratino sanehabhAva, cikyatAne-Agraha ane saMgaThananI sadabhAvanA A badhuM joI-jANI ane anubhavIne saunA antara praphullita bane che, navapallavita bane che, harSathI ubharAya che. stra zabamAM teozrIne saMbodhIe? jema kuzaLa kalAkAra potAnI adabhuta kalA pAchaLa jIvana chAvara karI de, prasiddha citrakAra pitAnA mazahura citramAM svaprANa pUrI de tathA jagavikhyAta zilpakAra AkarSaka zilpanA sarjana mATe sarva zaktio kSINa karI de tema A 400 sAkSIonA saMyamI kalAkAra-cAritra citrakAra ane sarvavirati-zilpakAra samudAya mATe sarvasva arpaNa karI rahyA che. suvizALa parivAra - - 47 varSane dIgha cAritraparyAya ane 47 ziSyA-praziSyA! ke suMdara sudhI jANe gerarInA suDatAlIsa denuM nivAraNa karavAnuM sUcana na karatAM heAya? 47 varSanA saMyama ArAdhake pUjyazrInA dIkSita jIvananA vikAsavRkSa para dazayati Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamanI pratitI karAvatAM 10 ziyA ane 37 praziSyA saha 48 jhUmakhAne vizALa parivAra-phAla 1mI jhumI rahyo che, jemAMthI hAlamAM 43 ThANuM birAjamAna che. e vikAsavRkSanI chAyAmAM svAdhyAyanI AMtaramastInI prazasya phorama phelI rahI che, e paMca mahAvrata, para maMDita pUjyazrInA cAritrane ja prabhAva che. e dharmo. pakAraka vRkSa vikasatuM rahe tevI maMgalakAmanA. vatanamAM 61 varSanI uMmare hArTanA regane, karmavipAkanI vicAraNA sAthe cittanI prasannatAthI sahana karI, apUrva nija karI rahyA che. tema chatAM vizALa parivAra para pUjyazrInA vAtsalyapUrNa hadayano pravAha, karUNapUrNa kAyAno dhodha tathA premabhInI AMkhane sota niraMtara vahI rahyo che. simata relAvatAM e vaheNamAM vizALa parivAra AnaMdakalola karI rahyo che. aMte ApazrIne mokSanuM prasthAna yazasvI nivaDe! ApanA kaSTa anaMta sukhamAM pariName ane pariNAma Apane mATe akhaMDa zAMtimAM pariName ! Apano jathavijaya thAo! zAsanasevA ApazrIjI ciraMjI! - ApanA pratyenI bhaktinA prabhAve ApanAmAM rahelAM guNa amArA saumAM Ave ane ApanA cinI varSo Thera Thera varasatI rahe e ja ekanI eka ane sadA mATenI zubha manISA. caraNakiMkara-caraNapAdapagharaja, manISAzrIjI-cidavarSAzrIjI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjyazrInA cAturmAsanI, umadA : . A kAryavAhI , ' ! saMvata 1989-90 amadAvAda :- dIkSA bAda prathama cAturmAsa gurUdevazrIjInI pAvanakArI nizrAmAM rAjanagara thayuM hatuM jyAM mANekalAla manasukhabhAInA jabarajasta ajoDa charI pALatA saMghamAM gayA haMtAM. dIkSAdIdIkSAnA joga-sAdhukriyA Adi abhyAsakra. saM. 1991-92 surendranagara* tyArabAda surendranagara cemAsA karyA. saM. 1993mAM pU. a'kasturasurIzvarajI ma. pAse AcArAMga sUtranI vAcanA lIdhI. saM. 193-94 amadAvAda:- - A baMne cAturmAsa amadAvAda karyo. daramyAnamAM taraNatAraNa-patitapAvana zrI girirAjanI 9 yAtrA karI. saM. 1995 rAjakoTa - - rAjakoTa mAsuM karyuM. benene suMdara dharmArAdhana karAvyuM. viSayavAsanAnI AgamAM baLatAne ThAryA-jalatAne zAMta karyo. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 saM. mahesANA - ' .!! ' ' pitAnA jJAna-ojasa mahanA pakamAM khUMcelA prati divyaprakAza pAtharyo. bahenomAM pAzva mahilA CchInI sthApanA karI hatI. "je maMDaLa ane 39 guNathI ekasarakhI pragati sAdhI rahyuM che. : saM. 1rDa- amadAvAda - amadAvAdamAM baMne comAsA karyA. cAturmAsa bAda vi. saM. 199nI sAle zrI kadamagiri tIrthamAM zAsanasamrATu pU. A. nemisUrIzvarajI ma. sA. nA varadaharate amadAvAda nivAsI zAradAbena ane rAjakeTa nivAsI zAradAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA prathama be ziSyAratno, vadhamAna taponiSThApikA sva. pU. saMvegathIjI tathA jJAnAbhyAsI pU. suyazAzrIjI nA jAhera thayA, saM. 199, 2000-1 kapaDavaMja:- - cAnastha svagata gaddhAra, AgamadivAkara, 5. pU. AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM cAturmAsa karyuM. anugadvArasUtranI vAMcanA lIdhI. tyArabAda saM 2000 mAM, rAjanagare pU. A. lAvaNyasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM, sudAbenanI dIkSA thaI che. pUjyazrInA trIjA ziSyA sva. saMvarajI nAme jAhera thayA tathA saM. 2001 nI sAlamAM, zrI zerIsAtIrthamAM pU. a. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasUrIzvarajI ma. nA. varadahaste vidyAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA sva. vibudhazrIjI nAme thayA. saM. 2002 surata - AgamasamrATa, Agamajyotirdhara sva. parama pUjya AcAryadevazrIjI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ma. sA. nI zubhanizrAmAM cAturmAsa karyuM. A comAsAmAM TAIphAIDamAM 18 divasane AMtare pU. vibudhazrI ma. ane pU. saMvarazrI ma. kALadharma pAmyA. saM. 2003 amadAvAda:* comAsuM amadAvAda karyuM. cAturmAsa bAda saM. 2004 nI sAle, sUryapuranagare, AgamadaMparyajJAtA pU. A. AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI nizrAmAM padamAbena, navalakhIbena ane prabhAbenanI dIkSA-vaDI dIkSA-zrI vardhamAna na tAmra patrAgama maMdiranI pratiSThA AdikA dhAmadhUmathI thayA. je anukrame pUjyazrInA praziSyA zamazrI-nive zrIjI nAme thayA ane pUjyazrInA cothA ziSyA prabodhazrIjI nAme jAhera thayA. tyArabAda vAtsalyasiMdhu gacchAdhipati sva. parama pUjya AcArya zrI mANikayasAgara sUrIzvarajI bhagavaMtanA varadahaste amadAvAda nivAsI suzIlAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA zubha karAzrIjI nAme thayA. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6 saM. 2004 buhArI:- ' : . ' ' buhArI cAturmAsa karyuM. pUjyazrIne DIrIyara lAgu paDe je atisamabhAve sahana karyo. . saM. ra005 amadAvAda :-, : pa. pU. gurUdevazrIjInI punita nizrAmAM comAsuM karyuM. bhayaMkara ane bhISaNa bhavasAyaramAM bhamatAM bhautikavAdIone vizva-vatsala vItarAgadevanI vANuM saMbhaLAvI. . , saM. 2006 pAlItANa :- AdIzvaradAdAnI chatrachAyAmAM ane zAsanakaTakeddhAraka sva; pU. AcAryadevazrI haMsasAgarasUrIzvarajI ma. sA. tathA sva. pU. paMnyAsajI labdhisAgarajI ma. ane suvizuddhasaMyamI upAdhyAyajI ma. sva. pU. dharmasAgarajI ma. sA. nI nizrAmAM cAturmAsa karyuM. piMDaniryukti AdinI vAMcana lIdhI. upadhAnatapanI benene suMdara ArAdhanA karAvI. bhavyajIne naramAMthI nArAyaNa ane vAmanamAMthI virATa banavAno meSa A. siddhagirinI chatrachAyAmAM apUrva nirjarA karavAnI suvarNa taka maLI. pUjyazrIne TI.bI.nA roganI zarUAta thaI. saM. 2007 rAjakoTa :- comAsuM rAjakeTa karyuM. azAtAdanIyakarmanuM vartuLa vadhu ne vadhu vistaratuM gayuM. TI. bI. ne humalo traNa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sTeja sudhI vadhI gayuM paraMtu akhUTa samabhAvanuM madhyabiMdu jarApaNu kharyuM nahIM. saM. 2008 amadAvAda :- - amadAvAdamAM cAturmAsa karyA bAda saM. 2009 mAM, rAjanagaramAM ja, piSa-vada-ekAdazIe pUjyazrInA 'prANuM- trANa-AdhArarUpa, cAritracUDAmaNi, paramakRpAvata gurUdevazrIjI pa. pU. tilakazrIjI ma. sA. kALadharma pAmyAM. saM. ra009 surendranagara - surendranagara comAsuM karyuM. aNaghaDa AtmAne AkAra ApyA. suSupta AtmAne navesarathI guNavAna banAvyA. saM. 2018 marabI :- , mAraMbI cAturmAsa karyuM. tyArabAda saMvata 2011 nI sAlamAM pAnasara mukAme vyAkhyAna-vAcaspati parama pUjya AcAryadevazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI nizrAmAM rAjakoTa nivAsI vinodInIbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA vipulayazAzrIjI nAme thayA. saM. ra011 mahesANA :- zAsanaprabhAvaka pU. A. devendrasAgarasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM comAsu karyuM. AvazyakasUtranI vAMcanA lIdhI. kiMcit sUkAI gayelA dharmakayArAne siMcana karI pharI hari. yALA banAvyA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa ra01ra surataH zAsanaprabhAvaka pa. pu. AcAryadevazrI dharmasUrIzvarajI ma. sA nI nizrAmAM cAturmAsa karyuM. kammapacaDI tathA tAvArthasUtranI vAcanA lIdhI. comAsA bAda saM. 2013 nI sAle, bambarakeTanagaramAM, sva. gacchA. pU. A. zrI mANikasAgarasUrIzvarajI ma. tathA vartamAna gacchAdhipati parama pUjya AcAryadevazrI hemasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI nizrAmAM, tArAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA pAMcaspA ziSyA sUgalakSmAzrIjI nAme jAhera thayA. sa, ra013 bAjIpurA - bAjIpurA comAsuM karyuM. tyArabAda saM. 2014mAM, mahesANA mukAme pU. A. devendrasAgarasUrIzvarajI ma. nA varadahaste vIrabALAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA chaThThA ziSyA vinitayazAzrIjI nAme jAhera thayA te ja varSe navasArI gAmamAM pU. paMnyAsajI delatasAgarajI ma.nA varada haste rUkamaNuMbena ane madhubenanI dIkSA thaI che pUjyazrInA sAtamA ziSmA sva, tatvarAthIjI ane pUjyazrInA praziSyA mohaLatAzrIjI nAme jAhera thayA. sa, ra014 amadAvAda - cAturmAsa amadAvAda karyuM. mAlavadezaddhAraka sva. 5. pU. AcAryadevazrI caMdrasAgarasUrIzvarajI ma. pAse dravyaguNa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyane rAsa, sADA traNa gAthAnuM stavana tathA sUyA- DAMgasUtranI vAcanA lIdhI. saM. 2015 morabI - merI camAruM karyuM. baMnemAM dharmanI jAgRti sAthe dhagaza ANuM. saM. ra016 pAlItANuM - kAMkare kAMkare anaMtA siddha thayA che te siddhagirinI zItaLachAyAmAM anupama ArAdhanA karI. 5. sagI ma. ne mI oLI pUrNa thaI cAturmAsa bAda saMbha 2017 mAM vaDhavANanagare, sva. pU. A. haMsasAgarasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM puSpAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA pAyazAzrIjI thayA, saM. 2017morabI - cAturmAsa merakhI karyuM. tyArabAda saM. 2018 nI sAlamAM pAlItANAmAM pUjyazrInA prathama ziSyA rasendriya vijetA sva. pU. saMvegazrIjI ma. nI 100 oLInI pUrNAhuti nimitta 23 cheDanuM ujamaNuM karavA pUrvaka dhAmadhUmathI mahotsava ujavAye. saM. 2018 bhAvanagara - cAturmAsa bhAvanagara karyuM. pUjyazrInA prathama ziSyA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. pU. saMgIjI ma. kALadhAma pAmyA. sAdhaka AtmA nisteja banyuM. tyArabAda saM. 2019mAM sUryapuranagare siddhacaka ArAdhaka samAjanA sthApaka sva. parama pUjya AcAryadevazrI caMdrasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nA varadahaste maMjulAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA AThamA ziSyA puNayazALI mahAtmA mandI zrIjI nAme jAhera thayA. dIkSA-vaDI dIkSA-joga bAda jeTha mahinAmAM pUjyazrInA ziSyA mRgalamAzrIjInA 500 AyaMbilanuM-bIlImorA sthaLe *paMcAheikA mahesavapUrvaka pAraNuM thayuM. saM. 2019 surata - '' surata mAsuM karyuM. cAturmAsa bAda saM. 2020 mAM *vaDhavANunagare sva. pU. A. huM sasAgarasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM buhArInivAsI rUkamaNIbena, lIlIbena, suzIlAbena tathA sulocanAbenanI dIkSA thaI je anukreme pUjyazrInA navamA ziSyA sva. pU.jIjJAzrIjI nA jAhera thayA. ane pUjyazrInA praziSyA amitAzrIjI-saumya'tAzrIjI tathA sItAzrIjI nAme thayA. saM. 2020 rAjakoTa - - cAturmAsa rAjakeTamAM sva. pU. haMsasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI nizrAmAM karyuM. tyArabAda saM. 2021 mAM pAlItANA tarapha prayANa karyuM. jyAM DA sAththIone girirAjanI 9 yAtrA karAvI. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa. 2021 mahuvA -- 5 ra 3 comAsu mahuvA karyuM. tyArakhAda sa0 2022 nI sAlamAM pAlItANA dhAmamAM gA. sva. pU.A. zrI mANikacasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nA varadahaste meDhAna nivAsI hasukhena ane rAjakoTa nivAsI mInAkSImenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA mAtAzrIjI ane vratadharAzrIjI nAme thayA. sa. rara navasArI :~ ; cAturmAsa navasArI karyuM. cAmAsA bAda sa'0 2023 nI sAlamAM pAMca dIkSA thai. mahAmahinAmAM bhAvanagara mukAme pU. A. devendrasAgarasUrIzvarajI ma. tathA pU. A. kailAsasAgarasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM vimalAmaeNnanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA vadharmAzrIjI thayA.. ane surata nagare pU. paMnyAsajI revatasAgarajI ma. nA varadvahaste mArakhI 'nivAsI tArAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziyA prazAntazrIjI nAme thayA. tyArakhAra vaizAkha mahinAmAM sUryapurImAM pU. paMnyAsajI pramAdhasAgarajI sa. nI nizrAmAM mahuvAnivAsI rasIlAaenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA RSidattAzrIjI nAme thayA. ane bhAvanagaramAM pU. paMnyAsajI kaMcanasAgarajI ma. nA varadahaste priyamatIena ane saralAenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA praza madharazrIjIzIla rAzrIjI nAme thayA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 saM. 23-24-25 surata - surata comAsu pU. paMnyAsa prabodhasAgarajI ma. nI nizrAmAM karyuM. tyArabAda saM. 2024 nI sAle surata nagare garA. sva. pU. A. zrI maNiyasAgarasUrIzvarajI ma.sA. nI nizrAmAM 13 varSanI bAlyavayanA kiraNabenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA bAlasAdhvI kalpapramazrIjI nAme jAhera thayA. saM. 2024 mAM cAturmAsa, rAdhipati sva. parama pUjya AcAryadevazrI mANikayasA garasUrIzvarajI bhagavaMtanI punita nizrAmAM karyuM. cAturmAsa bAda saM. 2025 mAM sUryapuranagare, ciMtAmaNi pArzvanAtha jinamaMdiranI aMjanazalAkA-pratiSThA prasaMge. gacchA. sva. pU A mANiyasAgarasUrIzvarajI ma. ane pU. A. kasturasUrIzvarajI ma.nI nizrAmAM 14 varSanI bAlyavayanA nayanAbena tathA mInAkSIbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA bAlasAvI yazasvinI zrIjI ane ekSaratAzrIjI nAme jAhera thayA (saM. 2025 mAM comAsu navApurA garachAsva. pU. A. mANisAgarasUrIzvarajI ma.nI pavitra nizrAmAM karyuM.) tyArabAda saM. 2026 nI sAlamAM mahuvA mukAme pU. paMnyAsajI kaMcanasAgarajI ma. nA varada haste kahIrAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA zubhaAzAzrIjI thayA ane te ja varSe rAjakeTamAM pU. paMnyAsajI dalitasAgarajI ma. nI nizrAmAM AphrikAnA vatanI kusumabenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA susavaitAzrIjI nAme thayA. tyArabAda pAlItANA tarpha prayANa karyuM. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 saM. ra0ra6 pAlItANA - zatruMjayagirinI pavitra bhUmimAM, zAsanakeTakeddhAraka sva. pa. pU. AcAryadevazrI haMsasAgarasUrIzvarajI ma. nI" nizrAmAM karyuM. daramyAnamAM kadamagirithI jesara jatAM vacce navuM cekagAma vasyuM hatuM temAM sAdhu-sAdhvIne rahevAnI sagavaDa ke sAdhana na hatuM. pUjyazrInI saeNraNathI pAnAcaMda bhagubhAI kAMTAvAlAe cekamAM gharaderAsara ane nAno upAzraya taiyAra ryA. A zAsanaprabhAvanAnuM kArya zramaNavarga mATe lAbhadAyI nIvaDayuM. tyArabAda saM. 2027 mAM - rAjakeTanagare pU. A. devendrasAgarasUrIzvarajI ma. nA varadahaste bhadrAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA dhamazIlAzrIjI nAme thayA. mahA mahinAmAM navasArIdhAmamAM pU. paMnyAsajI cidAnaMdasAgarajI ma. nA varadahaste vizAkhAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA vizaguNazrIjI nAme thayA. saM. 227 amadAvAda - cAturmAsa amadAvAda jenasAsAyaTI karyuM. mAsA bAda saM. 2028 mAM bhAvanagara mukAme pU. A. prabhasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM jyotibena ane nirmaLAbenanI dIkSA thaI je pUjayazrIne praziSyA jinadhizrIjI nayadhazrIjI nAme thayA. vizAkha mahinAmAM suratamAM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. pU. A devendrasAgarasUrIzvarajI ma. nA varada haste rITAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA vataratAzrIjI nAme thayA. saM. 2028 borIvalI - parama pUjya AcAryadevazrI devasUrIzvarajI ma. sA. nI nizrAmAM karyuM. pUjyazrInA praziSyA mAvatAzrIjIne mahatsava ujavavApUrvaka 500 AyaMbilanuM pAraNuM thayuM. tyArabAda saM. 2029 nI sAlamAM vyArAmukAme pU. A. devendrasAgarasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM varSAbenanI dIkSA thaI che pUjyazrInA praziSyA virakatAzrI tarIke thayA. phAgaNa mahinAmAM susta nagare gacchA. sva. pU. A. mANikayasAgarasUrIzvarajI ane vartamAna gacchAdhipati pU. A hemasAgarasUrIzvarajI ma. nI nizrAmAM urvazIbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA vAtAzrIjI tarIke thayA. tyArabAda jeTha mahinAmAM vada sAtamanA roja pUjyazrInA 40 varSanA dIrghacAritraparyAyanI pUrNAhuti nimitte suzrAvaka pAnAbhAI kAMTAvAlAe raSimaMDaLa pUjana bhaNyuM , saM. 2029-30 surata - muniratna pU. manezsAgarajI ma.nI nizrAmAM karyuM. cAturmAsa bAda saM. 2030 mAM rAjakeTamAM vartagacchA. pU. A. hemasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI zubha nizrAmAM rekhAbena ane bhAvanAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 praziSyA razIlAzrIjI bhavyazIlAzrIjI nAme thayA. tyArabAda sa'0 2030 nI sAlamAM pU. paMnyAsajI sAbhAgasAgarajI ma. nI nizrAmAM navApurA cAmAsu karyuM, cAturmAsa khAda sa0 2031 nI sAthe navasArI tayare, sva. pU. panyAsajI vimalasAgarajI ma. nA varadahaste cadrikAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA aMtevAsI dazamA ziSyA cirSAzrIjI- nAme jAhera thayA, jeTha mAsamAM' pU. tatvarazAzrIjI ma. kALadharma pAmyA. sa. 2031 khIlImeArA pha pa. pU. guNagariSTha muniratna zrI guNasAgarajI ma. nI nizrAmAM karyuM. eneAmAM pAMDavacaritra vAMcI mAhamAyAnA aMdhanamAM madhAyelAMne muktinA mArga matAnyeA. jaDavAdanA jherabharelAM jamAnAmAM adhyAtmavAdanI gheASaNA karI. cAmAsA mAda sa'0 2032 mAM pAlItANA tarapha prayANa karyuM. AdIzvara dAdAe jenI pUrva navvANu vakhata spanA karI te pAvana siddhAcalanI phrI spanA karI. sAdhvIoe 99 yAtrA karI, phrAgaNa mahinAmAM pU. kalpalatAzrI ma. nI 100 ALInI pUrNAhutinA prasaMge 121 cheDAnA bhavya udyApanayukta dAntikA mahAtsava daramyAna pU. revatIzrI ma. tathA pUjyazrInI nizrAmAM 211 ThANAM esthAne ekatrita thayA. suMdara prakAranI suvidhAthI zAsanaprabhAvanA thaI. tyAra Ada zeSakALamAM lagabhaga 100 jeTalA sAdhvIone dha saMgraha' tathA dharmaratna"nI vAMcanA ApI. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 phAgaNa vada AThamanA roja sa02032 nI sAlamAM lagabhaga 32 sAdhvIoe varSItapanA prArabha karyo je AzcaryAna darUpa hatA. sa'. 2032 pAlItANA :-- siddhakSetramAM cAturmAsa karyuM. cAmAsAmAM paNa sAdhvIgaNamAM AcArAMgAdi sUtreAnI vAMcanA cAlu rahI. tyAramAda saM0 2033 mAM khAlApura mukAme pU. paMnyAsajI sadguNuvijaya ma, nI nizrAmAM kAminIbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA prItidharmAMzrIjI nAme thayA. vaizAkha mahinAmAM sAdhvIone vaSItapanAM pAraNAM thayA. sa. 2033 surendranagara H-- - vyAkhyAna vAcaspati pUjya AcArya devazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI zubhanizrAmAM karyuM, enemAM caMdarAjAnA rAsanuM vAMcana karyuM. upadezaprAsAda vAMcI, sAmAcikanI ArAdhanA spardhA ane inAma sahe karAvI. upadhAna tapanI ArAdhanA enAne karAvI. peAtAnA praziSyA viratAzrIjIne 45 upavAsanI mahAna tapazcaryA karAvI je samudAyamAM prathama vakhata ja thaI hatI. cAturmAMsa khAda sa 2034 nI sAle kArtika mahinAmAM, pUjyazrInI preraNAthI peAtAnA praziSyA mAkSaratAzrIjIne 500 Aya'bilanuM pAraNu' thayuM tathA peAtAnA praziSyA taratAzrIjI ane ziSyA cirSAzrIjIne zreNItapattu pAraNu pa'cA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 nDikA mahatsava pUrvaka thayuM. tyArabAda amadAvAdamAM pU. A. devendrasAgarasUrIzvarajI ma. nA. varadahaste. tharAdanivAsI guNIbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA zamaratAzrIjI nAme thayA. . ! saM. 2034 amadAvAda - comAsu mAkubhAI zeThanA baMgalAmAM karyuM. pUjyazrInA praziSyA vizAzrIjIne 500 AyaMbilanuM pAraNuM mahotsava ujavavApUrvaka thayuM. A mAsAmAM pU. juprajJAzrI ma. kALadharma pAmyA. tyArabAda saM. 2035 nI sAlamAM zrI zaMkhezvaratIrthamAM AgamamaMdiranI aMjanazalAkApratiSThA prasaMge zAsanatirdhara pU. A. devendrasAgara sUrIzvarajI ma. tathA pU. abhyadayasAgarajI gaNivarya AdinI punita nizrAmAM surata nivAsI pallavIbenanI dIkSA thaI che pUjyazrInA praziSyA prazasyAzrIjI nAme thayA. phAgaNa mahinAmAM viramagAma mukAme pU. A.devendrasAgarasUrIzvarajI ma. nA varadahaste tsanAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA jayaprajJAzrIjI nAme thayA. vizAkha mahinAmAM zihera nagare pU. paMnyAsajI kaMcanasAgarajI ma. nI nizrAmAM praphullAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA prazamaratAzrIjI nAme thayA. ma. nA varadahaste ja nAme thayA. vAtamAM praziSyA tha yAsajI ke ziSyA praza saM. 2035 surata - parama pUjya paMnyAsajI ma. dIlatasAgarajI ma. sA. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 nI nizrAmAM karyuM. benAmAM "zrI zatruMjaya laghukalpa" vAMcyuM cAturmAsa bAda saM. 2036 mAM, zeSakALanA mahAmahinAmAM pU. paMnyAsajI delatasAgarajI ma. tathA pU. muniratna mahAsenasAgarajI ma. nI nizrAmAM pUjyazrInA praziSyA prabodhazrIjIne mAsakSamaNanuM pArA, jalayAtrAnA varaghoDA saha paMcAhikA mahotsava pUrvaka dhAmadhUmathI thayuM. A pUrve paNa pUjyazrInI nipuNa preraNAthI-teozrInA lagabhaga 15 sAdhvIoe mAsakSamaNanI tapazcaryA karI hatI. mahA vadamAM rAjanagaramAM pU. gaNivarya ayudayasAgarajI ma. nA. varadahaste kekilAbenanI dIkSA thaI je pUjyazrInA praziSyA kalAvidAzrIjI nAme thayA. - Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemanA saMyamI jIvananA sAnidhye A pustikA prakAzita thaI che. te pUjya mRgezrIjIne parama-vineya ziSyA zrI manISAzrIjI - a T '' * * * A * * * ' , ' " - -' nAmanA ::: s is * : : ? 1 , * - * phakaja , , V - - i e' ka dIkSA - saMvata 201dgA mahA suda-10 ka janma - saMvata 182nA bhAdaravA suda-7 A " . ' . ta '' : che. * ** * 1. hameM rupavatI dRSTi dRSTavA rupaM vimuhyati majatyAtmani nIrupe tatvadaSTistarUpiNI projaka : siddhAMta pAkSika paMDita zAMtilAla kezavalAla amadAvAda, Page #44 -------------------------------------------------------------------------- Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. manISAzrIjIno TUMka paricaya jenA hRdayagaNamAM gurUne vAsa che tene te dhanya ja che paraMtu jene gurU hRdayamAM vAsa che te te dhanya-atidhanya che? A ukti sAce ja jemane lAgu paDI che te dhanyAtidhanya puNyazALI mahAtmA-maMjulAbenano janma saMvata 1982 nA bhAdrapada mAsanA zukalapakSanI sAtamanA pavitradine muMbaImAM thayo hato, kemaLakAyA hevA chatAM kizorAvasthAmAM chAnI dIkSA levAthI pharI gharabhegA thavuM paDayuM hatuM. tyArabAda keI viziSTa puNyaprakarSe pharI jyAre sAdhanAmAM sitAre caLaka, saMsA2ne svAda besvAda lAge tyAre mAyAno minAre kakaDabhUsa karavA kaTIbaddha thayA. maMjula maMjula vAtAvaraNane tyajI, maMjulAbenanI suMvALI nAjuka kAyAe mahApuruSonA mAge mahAbhiniSkramaNa karyuM. mAlavadezaddhAraka pa. pU. AcAcadevazrI caMdrasAgarasUri ma. nA varadahaste saM. 2019 nA mAgha mAsanA zukalapakSanI dazamanA maMgaLadine surata mukAme dikSA thaI, pU. mRgendrathI ma. nA ziSNAratnA pU, manISAzrI ma. nAme jAhera thayA. te ja varSe phAgaNa suda 5 nA zubhadine pU. AcAryadevazrInA hete vaDI dIkSA jega Adi thayA. pUrvabhavanA utkRSTa vinayanA prabhAve A bhavamAM paNa - paramavineyI gujJAMti banI athAga gurUkRpAne prApta karI zakayA che. gurUdevazrIne akhalita AzIrvAda-AtmapradezanA aNue aNue te ja varSe phaLa Adi thayA. vIrAMkita banI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMkti karI dIdho che. sva arpaNa ane samarpaNa karatAM paNa AzIrvAda e evI jIvaMta zakti che ke game tevA jhaMjhAvAta sAme jhajhumavAnI, bAtha bhIDavAnI ane Age kadama baDhavAnI hiMmata Ape che. gurUjInuM mana jItavAmAM teozrI mahAnavijayI nIvaDyA che. gurUnI mahera vinAnuM jIvana sUrya vinAnA teja caMdra vinAnA prakAza ane vRkSa vinAnA pAna jevuM che. teo zrI gurU maheranI prajavalita jAjvalyamAna jyotathI potAnA jIvanane prakAzita karavAmAM saMpUrNa saphaLa thayA che. sAdhakajIvananI suMdaratAne sAthe ja rAkhI teozrI e dhyeyanI keDIe AgaLa vadhI rahyA che. teozrInI vyavahArakuzaLatA ane khI che. svAthyanI anukuLatAe. yathAzakti jJAna-dhyAna-tapa-japa vigere karI rahyA che. zAzvata zrI namaskAra mahAmaMtrane jIvanaprANa banAvI dIdho. che. mukhAkRtinI alaukika prasannatA ane AnaMdI ramujI svabhAvathI samudAyamAM priyavaMta banI cUkyA che. sahaja saraLatA temane varelI che. udAratAne temaNe parAkASTAe. pahoMcADI che. mAdhuryatAne triveNI saMgama thatA A AjJAMkita, AgavuM sthAna prApta karI zakyA che. "hAjInAjI zabdathI ane vANInI atimIThAzathI anya mATe uttama dRSTAMtarUpa thayA che A sahaja guNAnI varSo amArA para paNa varSa e jazubhAbhilASA. - . * li. sA. cidUvarSAzrI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI sarvajJAya nama: / / jaina dharma ane syAdvAda eTale trikALAbAdhitasApekSa satya jaina dharma eTale ? sarvajJa ane sadazI zrI vItarAga tIrthaMkara bhagavatAe sAmAnyathI A samasta jagatane anAdi-anaMta jIva ane ajIva dravyAnI rAzirUpa jaNAvyu che, temaja vizeSataH navatattva svarUpe jaNAvyu che temAM je mAkSatattva che te AtmatattvanuM parama zuddha svarUpa heAi parama sAdhyarUpa che. ane te mATe savara ane nirjarA e e tattvA sAdhanarUpa hAi upAya che. jyAre karmAMnA adharUpa aMdhatattva che. ane tenA hetubhUta Azravatattva che. temAM puNyanA madha zubha vipAka ApanAra ane pApane adha jIvane azubha vipAka ApanAra che ema jaNAvela che. syAdvAda-STie upara jaNAvela nave taaAnuM trikALAmAdhita svarUpa jANIne, temAMthI je je bhavya AtmAe vaDe pAtapeAtAnA dravya-kSetra-kALa-bhAvanI sApekSatAe anukrame gaNa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnaka kamarehaNathI pitAnA AtmAnI parama-vizuddha (mokSa) dazAne prApta karavA mATe je je dharma temaja mokSa puruSArtha karAya che, tene jaina dharma jANavI. A rIte AtmAne-saccidAnaMda svarUpanI prAptine satya-mAga jaNAvanAra jaina dharma (paMca parameSThipada thakI) niraMtara jayavaMte varte che." keI paNa saMsArI (manavacana-kAya yAgamAM pravartatA) AtmAmAM potAnA jJAna-darzana-cAritrAdi guNa pariNamananI sAthe karma nita-audayikabhAvanuM pariNamana paNa niraMtara avazya hoya che. A audayikabhAvanuM je yoga pariNamana che, te AtmArtha sAdhatAe prazasta temaja saMsAra paribhramaNarUpa hetutAe aprazasta ema baMne ravarUpavALuM hoya che. vyavahAra thakI prazastagane sarva darzanakAree upakAraka le che. kemake dareke-dareka dazanakArane pota-potAnA gurumukhe hita zravaNanI thega kriyA, temaja potAnA ISTadevanAM darzana, vaMdana temaja pUjananI gakiyA upakAraka samajAyelI hoya che. jo ke je gakriyAthI Atma-zuddhi thatI na hoya ane kevaLa puNya-baMdhanuM kAraNa hoya tene bhAvathakI aprazasta coga jANavuM joIe. tema chatAM tene vyavahArathakI te prazastapaNuM che. jyAre krodha-mAna-mAyA ane lobha thakI hiMsA-juTha-cerI-maithuna ane parigrahAdinI yogakriyAone to vyavahArathI aprazastapaNuM pragaTa che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka saMsArI AtmAmAM vega pariNamananI sAthe pitAnA jJAnAdi guNenA upazama-kSapazama temaja kSAyikabhAvanuM pariNamana paNa hoya che. A baMne pariNamana-bhAmAM eka-bIjAnI, mukhya-gauNavRttio pratyeka AtmA kamane baMdha temaja nirjarA paNa pratyeka samaye karate hoya che. je cogakSiAmAM yoga temaja kaSAyabhAvanI jeTalI tIvratA vadhu hoya che, te mujaba te AtmAne anekavidha tIvra karmabaMdha thAya che, ane je kriyA saMbadhe AtmAne Atmazuddhino upayoga (bhAva) jeTalo tIvra temaja vizuddha hoya che te mujaba te AtmAne karma- niza vadhu thAya che. A mATe kahyuM che kekAraNa bhege che bAMdhe baMdhane re, kAraNu mugati mukAya; Azrava-saMvara nAma anukrame re, hepAdeya suNAya. je je kAraNa jehanuM re, sAmagrI sAga, mIlatAM kAraja nIpaje re, rtA taNe prayoga kAraNa bhege che kAraja nIpaje re, emAM kaI na vAda; Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa kAraNa viNa kAraja sAdhIye re, e nijamata unmAda, bhAvaratava jehathI pAmIje, dravyastava e teNe kahIe dravyazabda che kAraNavAcI, bhrame ma bhUle karma nikAcI. zAstramAM nizcayadaSTie jaNAvela che ke, kAga: sarvathA haiyA 3 saMvara" te sAthe vyavahAra daSTie e paNa jaNAvela che ke-- je vyavahAra mukti mAragamAM, guNaThANune lekhe; anukrame guNazreNInuM caDavuM, tehIja jinavara dekhajI. A saMbaMdhe zAstrAnusArI nizcaya-vyavahAranI pravRtti -nivRttinI caubhagInA svarUpane yathArtha avadhAraNa karavuM jarUrI che. (1) nizaca pravRttidharma : pitAnA AtmAne samyakatva. sAmAyika, zrata sAmAyika, dezavirati sAmAyika ane sarvavirati sAmAyika bhAvamAM rAkhavA prayatna kare te. nizcayathI nivRtti dharma: potAnA AtmAne viSayakapAyAdinA pariNAmathI nivartAva te. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) vyavahAra pravRtti dhama: pitAnA AtmAne jJAnAdi paMcAcAramAM je te. (4) vyavahArathI nivRtti dharma : hiMsA-juTha-corI mithuna ane parigrahAdinA pApavyApArathI AtmAne aLage rAkha te. upara jaNAvela pravRttirUpa temaja nivRttirUpa bane dharmo paraspara sApekSabhAve upakAraka jANavA, temaja vyavahAradharma ane nizcayadharma paNa paraspara sApekSabhAve upakAraka jANavA. anyathA ekAMta pravRttidharma ke nivRttidharma yA to ekAMta vyavahAradharma ke nizcayadharma AtmArtha sAdhaka banatA nathI. A mATe kahyuM che keji jiNamayaM pavajjaya tA mA vavahAra-Nicchae muyaha / ikaNa viNA titthaM, chijjai anneNa u taccaM // 1 // 'Nicchaya-maggo mokkho vavahAro puNNa kAraNo vutto / paDhamo saMvararUvo, AsavaheU tao vIo // 1 // vacana nirapekSa vyavahAra jUTho kahyo, vacana sApekSa vyavahAra sAco; vacana nirapekSa vyavahAra saMsAra phaLa, sAMbhaLI-AdarI kAMI rAce. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - Aja pramANe vaLI paNa syAdavAda zrata pramANa jJAna thakI anya bhA saMbadhe paNa jANavuM ke - (1) kaI paNa dravya sva-para bhAvathI asti-nAsti svarUpe ubhaya svarUpa che (ra) keI paNa jaDa-cetana dravya pitAnA keI paNa. pariNAma (bhAva)thI bhinnabhinna svarUpe hAI ubhayasvarUpI che. (3) keI paNa jIva dravya potAnA aneka pradeza samudAyathI temaja guNaparyAyathI ekAneka svarUpe ubhayasvarUpI che. (4) keI paNa saMsArI jIva (Atma-tatva). sva-para kartavabhAve zuddhAzuddha ubhaya svarUpI che. temaja e paNa spaSTa samajavuM ke AtmA sivAya anya koI paNa acetana dravyamAM IcchAnusArI tva-svabhAvajanya kiyA hotI nathI. () keI paNa AtmA potAnA jJAna-darzana guNathI sva-para samasta ya saMbaMdhI sAmAnya-vizeSa rUpathI jJAtaajJAtabhAve ubhaya svarUpI che. A rIte aneka guNa-paryAya svarUpI chae dravyone. je ke kevaLajJAnI tIrthaMkara paramAtmA, kevaLajJAne karI sarva zeya bhAvane pratyakSapaNe (hastAmalakavata) saMpUrNa svarUpe jANatA hovA chatAM, "savitAvitarijha e sUtra majaba. saprayojana kaI paNa bhAvane, anyane zrata dvArA jaNAvavA mATe te teo paNa "vA" zabdathI syAvAdano Azraya. laIne jaNAve che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte zrI kevaLI tIrthaMkara paramAtmAoe AtmapratyakSatA vaDe kAlika je-je arthone tIrthaMkaranAmakarmanA udaye vacana yogathI pAMtrIza guNayukta vANI dvArA jaNAvela heAya che te te arthonuM uttama gaNadhara AtmAone, samyapha jJAna-darzana-cAritrAdi guNe karI anubhava pratyakSa aviruddhapaNuM hovAthI, taarthasUcaka zrI gaNadhara bhagavate racita -dvAdazAMgarUpa-samyakRtane, avisaMvAdibhAve--Agama pramANa jJAna jANavuM. daSTAMta tarIke kevalI paramAtmAoe kaI paNa dravyaguNa--paryAyane kAje vAvimevA ane purUvAe traNe svarUpathI syAd svarUpe jaNAvIne, temAMthI syA saprajana keI eka bhAvane, AtmadravyanA hitAhita saMbaMdhe yathArtha avisaMvAdIbhAve yathAtathya hecApAdeyarUpe jaNAvela hoya che. AthI samajavuM joIe ke choe te koI paNa dravyane ke tenA keI paNa pariNAmane yathA-aviruddha pramANu svarUpe jANavA-jaNAvavA mATe avazya sthAne Azraya kara yukta che. A sAthe vaLI te pramANu bodha svarUpamAM paNa svapara Atma-hitA hitamAM pravRtti-nivRttirUpa yathArthaaviruddha heyopAdeyAtmaka je nayajJAna, tene paNa pramANazabhAve pramANajJAna jANavuM joIe; anyathA anekavidha tarka-kutayukta je ekAMtika mithyAjJAna che, te avazya rAga-dveSanI vRddhi karAvanArUM hAI duonI paraMparAne vadhAranArU che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' AthI spaSTa samajavuM' ke sajJa ane sadI kevaLI bhagavaMtAe syAdvAda svarUpathI prakAzaeNla nave tattvamAM yathA vivekayukta, mati-zrutAdi bhedavALuM avikaLa jJAna te avisavA-ipaNe Atmahita sAdhaka hAI pramANa jJAna che. A arthathI "tatu pramALe" sUtrathI pAMce jJAnanI pramANutA sabadhe sAmAnyatayA zAstrakArAe jaNAvyu che ke, '' sva-para-vyavasAyi jJAnaM pramANam ', AthI ja teA pUrNa jJAnI kevaLI bhagavattAe prarUpela heyApAya tattvAmAM niHzakabhAve vidhi-niSedharUpe yathArtha aviruddhabhAve pravata na karanAra bhavya AtmAne paNa anaMta akSaya pUrNa jJAnanI prApti thAya che. AtmAne pUrNa jJAnI paramAtmapadanI prApti mATe zAstramAM spaSTa jaNAvela che ke peAtAnA Atmatattvane, guNasthAnaka *mAreha vaDe para-jatattvanA anAdi sAMyeAgika pariNAma sa'aMdhathI, sarvathA mukta karavAne samatha' evA sa'nI pacendriya paryApta garbhaja manuSya ja pUrNa paramAtmabhAvane pAme che. A mATe kevaLI bhagavatAe anekavidha AtmasvarUpane anulakSI dravya-kSetra-kALa-bhAva sakhadhI yathArtha aviruddha vidhi-niSedha mATe syAdvAda svarUpathI utsarga-apavAda ubhaya svarUpe je meAkSamAga prarUpelA che, tenu gItA guru bhagavaMta pAsethI prathama yathArtha jJAna karavuM jarUrI che. kemake, A mATe kahyuM che ke-- Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jJAna kriyA pola" temaja vaLI paNa kahyuM che ke A baMne sUtro sarva-saMmata che. te mATe prathama jJAnanayanI dRSTimAM jema AtmA saMbaMdhI zuddhAzuddha nizcaya-vyavahAra ubhaya svarUpI yathArtha sAdhya-sAdhana bhAvanuM jJAna upakArI che, tema te sAthe kriyAnanI STie yoga-upayogarUpa kriyA-pariNAmamAM utsarga-apavAdarUpa ubhaya svarUpI kArya-kAraNa bhAvamAM yathArtha vidhi- niSedharUpa pravartana upakArI thAya che. anyathA svamatikalpita-ekAMta svacchedAcArI jJAnakriyAnA keI paNa svarUpamAM eTale nizcaya-vyavahAramAM yAta utsaga-apavAdamAM ekAMta pakSapAta ahitakara che, ema jANavuM. AthI spaSTa samajAya che ke AtmAthI AtmAoe pratyakSa pUrNajJAnI kevalI paramAtmAe jaNAvela paMcavidha pramANa jJAnanA svarUpane (syAdavAdane) yathArthabhAve avalaMbIne AtmArAdhana karavuM hitakara che. Ama chatAM jeo matikalpita zAstrArthone Azraya laIne svecchAcArIpaNe kevaLa pApamaya pravRttiomAM svAdu-vAdano Azraya laIne dharma (Atmaya) sthApe che, evA - mUDha ahaMkArI-ajJAnI AtmAone anaMta saMsArI jANavA. kemake zAstramAM usUtrabhASIone, samyak darzana, jJAna, cAritra, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 e traNethI bhraSTa thayelA hoI, anaMta saMsArI kahyA che, te mATe teone uvekhIne AtmAthI AtmAoe sau prathama. zAstramAM jaNAvela nIce mujabanI pApa pravRttiothI virama-- vAno prayatna karavo jarUrI che. (1) prANAtipAta (2) mRSAvAda (3) adattAdAna (4) maithuna (pa) parigraha (6) kedha (7) mAna (8) mAyA (9) labha (10) rAga (11) zreSa (12) kalaha (13) abhyA khyAna (14) pazunya (15) rati-arati (16) para-parivAda. (17) mAyA-mRSAvAda (18) mithyAtvazalya. A aDhAra pApa pravRttione zAstrokta vidhipUrvaka dUra karavAthI AtmAne AtmArtha sAdhavAno adhikAra prApta thAya che. A mATe daSTivAda"nI pustikA avazya jevI. pUrve jaNAvyA mujaba zAstramAM pAMca prakAranA jJAnanI. tata pramANe e sUtrathI pramANutA svIkArAyela che, te. sAthe ja "ti-thatA vipazca" eTale prathamanAM. traNa matijJAna, zratajJAna ane avadhijJAna je AtmArtha saMbaMdhI dravya-bhAvathI Azrava-saMvara tattvamAM yathAtha he-- pAdeyatA rahita hoya te te mithyAjJAna heI Atmahitakara nathI, ema paNa spaSTa jaNAvela che. vaLI paNa mithyAdaSTinA mithyAjJAnanA lakSaNanI spaSTatA karatAM jaNAvela che ke " sadasatoravizeSAt yadRcchopalabdhenmattavat " AthI samajavuM ke sadda-asada bhAvamAM hitAhitanA viveka. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagaranuM svecchAnusArI unmAdI jJAna te mithyAjJAna hoI AtmArtha sAdhaka hetuM nathI. kintu AtmAthe kathaMcit . bAdhaka hoya che. A saMbadhe mithyASTibhavAbhinaMdI AtmAonI. dharmakriyAo saMbaMdhI zAstramAM kahyuM che ke"bApa-pUrdi-auravabattivayataH | bhavAbhinaMdI yAM kuryAt, kriyAM sAdhyAtmavairiNI // zAstramAM bhavAbhinaMdI jIvenAM je agiyAra lakSaNo - jaNAvela che te mAMhethI AhArane arthe pUjAvAne arthe, vastra-pAtrAdikane arthe ke gaurava vadhAravAne arthe ItyAdi. kaI paNa lakSaNanI mukhyatA sahita je je ArAdhanA karAtI hoya che te saghaLIe adhyAtmabhAvanI vairiNI jANavI. prathama jaNAvyA mujaba AtmArtha sAdhaka yathArtha (samyapha) jJAna temaja ayathArtha (mithyA) jJAnane anulakSIne. sAdhaka-Adhaka pravRtti-nivRttimAM je-je prakAre je-je jI. joDAyelA che; teonuM kiMcit svarUpa nIce mujaba jANavuM.. prathama to e jANavuM jarUrI che ke pratyeka AtmAthI AtmAone, anekAMta yAne syAdavAdane anulakSIne, naya-- nikSepa-pramANa sApekSa bhAve pUrve jaNAvyA mujaba vidhi-. niSedhanuM anusaraNa avisaMvAdIpaNe Atmahitakara jANavuM.. A saMbaMdhe mukhya cAra prakAranA sAmAyika bhAvanA anubhavane pratyakSa pramANa rUpe jANIne yathAzakti cAre. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA sAmAyika bhAvamAM vartavuM jarUrI che. kemake A saMbadhe zAstramAM kahyuM che ke"zayA sAmA-ba-rama se gadde temaja vaLI sAmAyika bhAvanI viruddhatA saMbadhe jANavuM ke mithyAtvanA jore para-padagalika bhAvamAM mohAMdha banelA AtmAo paNa pitAne bhautika svArtha sAdhavA mATe anekAMtika yAne syAdavAda vacano manamA Azraya laIne kevaLa potapotAnI ekAMtika vyavahArika kriyAmAM yA to ekAMtika nizcacika bhAve kevaLa Atma pariNAmarUpa mArgamAM AtmArtha sAdhanatA sthApatA hoya che. teoe kharekhara te syAdavAdano kevaLa durupayoga karela hoya che-ema jANavuM. vaLI paNa upara jaNAvyA mujaba keTalAka mithyAjJAnamAM AgrahIo syAdavAdanA naya-nikSepa-pramANa sApekSa yathArtha arthane grahaNa karavAne asamartha heI, syAdavAdamAM saMzaya dharatA rahI, syAdavAdane saMzayavAda kahetA phare che. * temaja keTalAka mUDha jI syAdavAdane samAnatAvAda rUpe ejIne sarva jI prati samAnatA apanAvavA rUpe "vAvaDI casakI"nA nyAye pitAnI mUrkhatAnuM pradarzana karatA pitAnI dAMbhika samAnatAvAdI pApakArI pravRttine krAMtikArI lekhAve che. vaLI keTalAka bALa paMDita sAdhuo dharma-pariNAma -ane karma-pariNAmanA bhedasvarUpamAM mUDha hovAthI dharma Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmane karma, ane karma pariNAmane dharma svarUpe jaNA-- -vatA hoya che. hakIkatamAM to AtmAne svabhAva dharma, AtmAnA jJAnAdi guNomAM pariNamana pAmavuM te che. A mATe zAstramAM paNa kahyuM che ke "ahyuagrSa" tema chatAM. udita karmanA-pariNAma svarUpI mana-vacana-kAya ganI zubha pravRttine ja dharma svarUpe jaNAvavI te syAdavAda siddhAMtanI ajJAnatAnA jore ke dveSathI ja saMbhavI zake. A sAthe ema paNa samajavuM jarUrI che ke AtmAne AtmabhAvamAM pariNAma pAmavAmAM nimitta heturUpe je-je prazasta pega pravRtti je-je svarUpe sahAyaka thAya che, tene tathA svarUpe upacAre (vyavahArathI) dharma svarUpe jANavI joIe. upara jaNAvela , artha syAdavAdathI aviruddha hoI A. saMbadhe kahyuM che ke - "dharmazuddha upayoga svabhAva, ' puNyapApa zubha azubha vibhAva, dharma hetu vyavahAraja dharma, nija svabhAva pariNatine marma. jo ke kaI paNa padArtha sva-para bhAve asti-nAsti. svarUpe sarvAtmaka che, tathApi keTalAka mAyAmRSAvAdIo jaDa -cetana dravyanA pariNamana-saMbaMdhamAM, eTale AtmatatvanA jaDa tattva-sAthenA bhinnabhinna-pariNamana saMbaMdhamAM eTale ke bahirAtmA-aMtarAtmA ane paramAtma svarUpI. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 trividha pariNamana saMbaMdhamAM, syAdavAda rahitapaNe-mUDhabhAve -ayathArtha arthamAM ekAMta, Agraha dharIne, naya-nikSepa sApekSa zAstrIya pAThane nirapekSapaNe caMdrA-taddA jaNAvIne, ajJAnI aMdhajanone unmAge, kevaLa bhaktimArgamAM je derI jaine, pragaTapaNe luMTI rahyA che, temAMthI jagatane bacAvavA yathArtha artha prakAzaka kevaLa zrI vItarAga prabhuno syAdavAda dharma ja sarvatra samartha che, ema jANavuM. svAnubhava Atma-pratyakSa nAnAvidha aneka pariNAmI Atmadro saMbaMdhamAM, bIjA keTalAka pAkhaMDI paMDite potapotAne ISTArthamAM kuvacit ekAMte Atma dravyamAM jJAna pariNAmane mukhya karIne, yA te ekAMte zubhAzubha kiyA pariNAmane mukhya karIne, potAnAmAM yathArtha-satyArthatAne ADaMbara dharIne, anya abujha jene potAnA ga7-matanA anuyAyI banAvIne jeo pitAnI ahika matalaba sAdhatA hoya che, teo paNa anya AtmAone zuddha syAdavAda daSTie dravya-kSetra-kALa-bhAva sApekSa AtmA vaDe Atmahita sAdhavAne mArga batAvavAno nizcathI asamartha hoya che ema jANavuM. A saMbaMdhe vaLI bIjA keTalAka AtmatattvanA svarUpamAM mUDhatAvALA pAkhaMDI sAdhuo svamati-kalpita niraMjananirAkAra paramAtmAne samasta jagatanA samasta pariNAmenA lIlAkArI svarUpe kartA-hartA jaNAve che. ane pratyakSa zubhA- zubha kiyAnA kartA-katA pratyeka AtmAne keI eka Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 paramAtmAnI mAyAnA aMzarUpa jaNAve che ane te sAthe potAnI mohAMdhatA piSavA potAnI pravRttine, paramAtmAnI divya lIlA . svarUpe jaNAve che ane te vaLI pAtAnI bhaktithI paramAtmAnI bhaktinuM phaLa che, ema jaNAvatA rahe che. A mATe samajavuM ke jema madIrAnuM pAna karanArane sAcI sujhabujha hetI nathI, tema viSayabheganI AkAMkSAvALA lebhI - -AtmAomAM temaja pauddagalika sukhanA viyoganA duHkhathI bhaya pAmatA pAmara jIvomAM paNa tattvAtattva viveka karavAnI sAcI sujhabujha hetI nathI. Aja rIte syAdavAda siddhAMtanA draSIomAM paNa sukha duiHkhanI lAgaNIothI bharelA pitAnA AtmAnA zuddhAzuddha svarUpane paNa yathArtha rUpe jANavAnI zakti hotI nathI. tethI ja te teo kuguruonI mRgajaLa samAna camatkArika mAyAjALamAM phasAyelA rahe che ane AtmArthathI bhraSTa thAya che. A saMbaMdhe kahevata che ke "duniyA jhukatI he, jhukAnevAlA cAhIye." temaja "garajavAnane akala hetI nathI." , AthI AtmAthe spaSTatayA e samajavuM jarUrI che ke -A saMsAramAM vividha kamanusAra temaja pitapotAnA pazamAnusAre pratyeka citanya guNavALA Atma dravyanAM zuddhAzuddha aneka svarUpa che. te saghaLAne paNa sApekSabhAve sAmAnya-vizeSathI yathArtha jANavAvALuM je samyagajJAna che, tena Atma-hitakara jANavuM. ane te mATe sau prathama Atmatattvane yathArtha oLakhavAne suvizuddha prayatna karavA jarUrI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 che. A mATe kahyu che ke "AtmajJAna maLyuM tua, AtmajJAnaina nyate 1 tapasA pyAtma - vijJAna- hInai chettuM na zakyate // temaja vaLI kahyu che ke-- !! dukkhaM Najjai appA, appA uNa bhAvaNaM dukkhaM / bhAviya va sahAvapuriso, visaesa viraccai dukkhaM // have zAstra sakha dhayI, katRtva, leAkatRtva temaja jJAtRtva svarUpI caitanya guNavALA-Atma tattvanA aneka svarUpamAMthI AtmArtha sAdhakatAnI apekSAe, avazya jANavA jarUrI evA traNa bhedonu (syAdvAda siddhAMtathI ) kiMcit svarUpa jaNAvIe chIe. (1) ahirAtmA je AtmAe zarIra-dhana-strIputrAdika para-dravyamAM AtmIyatAnI buddhie jIvana jIve che, teomAM paradravyamAM Atmatvabhuddhi e ahirAtmapaNu hAI teone pragaTa mithyAsRSTi jANavA, : (2) aMtarAtmA H je AtmAe peAtAnA AtmAne ka kha dhanathI mukta karavA mATe pUrNa ana'ta-akSaya-zuddha paramAtma dazA pragaTa karavAnA samyak pariNAma yukta pravRttivALA che, teo peAtAnA aMtaraMga zuddha svarUpane zAstrAdezathI yathA jANavAvALA hoI teone aMtarAtmA jANavA. (3) paramAtmAH je je AtmAoe aMtarAtma Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bhAvanI sArthakatAe potAnA AtmAnI jJAnAdi anaMta catuSka guNavALI anaMta zuddha sattAne akSaya (kSAyika) bhAve svAdhIna karI che, teone paramAtmA jANavA. sakaLa paramAtmA zuddha kSAyikabhAve, kevaLa pitAnA AtmaguNamAM ramaNatA pAmavAvALA hoya che. AthI teone kadApi kaI paNa anya dravyanA pariNAmanuM kartava-letRtva hetuM nathI. paramAtmAnA zuddha pariNamana saMbadhe kahyuM che ke - "ra kamIzana-zera-vinAzavihitA ! na lAsya-hAsya-gItAdi-viplavopaplutasthitiH // sakala AtmAne jeo uparanA traNa bhedathI yathArtha aviruddhabhAve jANe che, teo samyagajJAnI heI AtmAthe sAdhaktA vaDe paramAtmapada prApta karavAnA adhikArI jANavA. anyathA kevaLa bahirdaSTi-pAkhaMDIonA pAzamAM paDelA mithyAdaSTi AtmAo. anaMta saMsAramAM. karmAdhInapaNe, janmamaraNadinA, anekavidha dukhanA adhikArI jANavA, prathama te AtmA ane paramAtmAnA saMbaMdhamAM karma -pariNAmanI je vizeSatA che tenuM kiMcit svarUpa nIce mujaba jANavuM anivArya Avazyaka che. cAra gatirUpa A saMsAramAM ekendriya-beIndriyateIndriya-corendriya ane paMcendriyabhAve anAdithI janmamaraNa karatA saMsArI AtmAo, potapotAnA dArikAdi Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranA pega dvArA, kaSAyanI taratamatA mujaba, niraMtara je je zubha-azubha karma (kANu vagaNao) grahaNa kare che, te te pratyeka zubha-azubha karmone pratyeka AtmAe avazya udayAnusAre bhegavavAnAM hoya che. te mujaba A saMsAramAM pratyeka AtmAo pote pUrve bAMdhelAM zubhAzubha karmone, pitAnI IcchAo ke anicchAe paNa janma-jIvana ane maraNa svarUpathI bhogavI rahyA che. pratyakSathI aviruddha A svarUpathI spaSTa samajAya che ke zarIrAdi gadvArA mithyAtva-avirati ane kaSAyAdi pariNAma vaDe pote bAMdhelA ghAtI-aghAtI karmonI vividha sattA (zakti)ne pratyeka AmAe AdhInapaNe vartavuM paDe che. A saMbaMdhe citanya-pariNAmI koI paNa AtmadravyamAM temaja jaDapariNAmI keI paNa puddagala dravyamAM anaMta jJAnIonA vacanAnusAre zAstrakAroe acitya anaMta zakti kahelI che. AthI ja te jJAna-vIryAdi yukta kartRtva svabhAvI anaMta zaktimaya arUpI Atma-dravyane, baMdhana prApta rUpI jaDakarmane AdhIna thavApaNuM pratyakSa che. tema chatAM pitAnI lApazamika anaMta zaktinA viziSTa pariNAma vaDe uttama AtmAthI AtmAo pUrve bAMdhela kamane viziSTarUpe saca karIne mokSa sukhane paNa prApta karI zake che. A mATe jyAre-jyAre AtmA ane karma bannenI zaktimAM gurU-laghutAnuM svarU5 je-je bhAve prApta thAya che tene, pUrve jaNAvela Atma-tattvanA traNe Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kAna pAka ja che - "* * * bhedamAM vizeSataH je (14) guNasthAnaka svarUpa che, tenuM vistArathI yathArtha svarUpa gItArtha guru bhagavaMta pAsethI jANI levuM jarUrI che. jagatamAM sarva kALe sarva dazanakAe ogha thakI paNa karmanI sattAno svIkAra karelo ja che, kemake "paramAtmAone paNa karmo bhegavavAM paDe che ema jaNAvIne, parama-Iza eTale parama-zaktirUpa-paramezvara rUpe, karmasattAne ja svIkAra karelo ja che. eTaluM ja nahiM, paraMtu karmanA aMdha-udaya-udIraNA ane sattAnA svarUpane nahi jANanAra pratyeka ajJAnI AtmAone paNa adaI-bhAgya-vidhinA lekha -kALa-kudarata-Izvara-karma ItyAdi saMjJAo vaDe, pratyeka AtmAnA sukha-duHkhAtmaka citra-vicitra pariNAmomAM karmasattAnI hetatA avazya svIkAravI paDe che. kemake pratyeka sarve saMsArI AtmAomAM karmAnusAre audayika bhAve bhinna-bhinna svarUpe para-katva temaja -para-bhetRtva pratyakSa dekhAya che. te sAthe darekane potapitAne IchAnicha padArthanA saga-viyegamAM sukha-dukhano anubhava paNa pratyakSa hoya che. upara jaNAvela vividha karma-pariNAmo saMbaMdhI zAstramAM spaSTa jaNAvela che ke - (2) vAmanAra karmayo ra thAzravAH | gumaH punyAya | mA pApa || - - paA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) tatranvijJAtIjJAta-mAvivadhi-vive bhyastavizeSaH (3) mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA vndhhetvH(4) phIcare rma, pa taiirave avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubham // upara jaNAvyA mujaba pote bAMdhelA zubhAzubha karmanA udayAnusAre, prApta saMga- vigamAM, je-je AtmAe, je-je svarUpe, sukhano temaja duHkhane anubhava kare che, te saMbaMdhI pUve duHkhanA hetubhUta sAmAnyathI (18) pApa pravRttionuM svarUpa jaNAvela che. te anusAre atre sAmAnyathI sukhanA heturUpa dAna-zIyala-tapa-ane bhAvanA rUpa. zubha kriyAonuM kiMcit svarUpa jaNAvIe chIe. A mATe kahyuM che ke- drAridrayanAzanaM dAnaM, zIlaM durgatinAzanaM / ajJAnanAzinI prajJA, bhAvanA bhavanAzinI // dAna devAthI daridratAne nAza thAya che, zIla pALa-- vAthI jIva durgatimAM ja nathI. prajJA thakI eTale svAdhyAya rUpa tapathI ajJAna dUra thAya che ne maithyAdi cAra temaja anityAdi bAra bhAvanAthI AtmAne bhAvita karavAthI jIvane. vadhu bhavabhramaNa karavuM paDatuM nathI. upara jaNAvela dAna, zIla, tapa ane bhAvanA rUpa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma pravRtti karanAra AtmA zubha (puNya) kamane baMdha kare che. temAM paNa zubha-azubha nAma karmanA baMdha saMbaMdhI zAstramAM vizeSatA jaNAvela che ke - "yogavakratA visaMvAdanaM cAzubhasya nAmnaH" viparIta gumanya? upara jaNAvyA pramANe sarvatra karmAnusAre AtmasvarUpa pratyakSa hovA chatAM Aje to keTalAka Atma-tattvanA hitAhita prati adhi-nAstike, pitapotAnI mati kalpita mithyAmatinA jore, mAyAvIpaNe paDita-purahita, sAdhu-saMtene svAMga sajIne kevaLa anatika samAnatAmAM samatAnuM AropaNa karIne, pAkhaMDI-bIna sAMpradAyika lokazAhI samAjavAdIonA sahAre, mitrI bhAvanAnA -ThA nIce, temaja vizvabaMdhutvanA nAme, samAnatAnA pratyakSa vyavahArathI saMkaLAyela samAje paNa, kapaTa bhAve vicitra virodho upajAvIne, sarvatra lezanI helIo saLagAvatA hoya che. A svarUpane jANIne, AvA duSTa-durAgrahI netAothI AtmAoe aharniza aLagA rahevuM jarUrI che. have amoe prathama je satya zabdano prayoga karela, ti saMbaMdhI vivAdanuM kaMIka samAdhAna ApIe chIe. sat uparathI banela satya eTale utpAda-vyaya-dhrauvyacuta sane oLakhAve te satya, arthAta pUrNa-zuddha-anaMta Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -akSaya-avyAbAdha jJAna te satya. AvuM jJAna to mehane sarvathA kSaya karIne jeNe kevaLajJAna prApta karyuM che, tevA kevaLI paramAtmAne hoya che. to paNa temaNe prakAzela tattvasvarUpamAM yathArtha baMdha thakI jeNe jaDa cetana rUpa, bane tattvamAM viveka karavA rUpa zraddhA-ci utpanna karI che. tene paNa zAstrakAroe satyAthI yAne satya pAkSika kahyA che. zAstrakAroe sAmAnyathI sanuM svarUpa batAvatAM. kahyuM che ke- utpatti-vinAza-ane dhrauvya e traNe lakSaNa vAluM hoya te satuM, ane te traNe lakSaNa saMbaMdhI yathArtha jJAna te satya. A saMbaMdhe jANavuM ke jagatamAM pratyakSa jaNAtA temaja pariNAmI bhAve anubhavAtA jaDa-cetana saghaLAe dravyonA. utpattinAzamAM, jeone upara jaNAvela trIjA dhruva svarUpanuM yAne niyatva dharmanuM yathArtha aviruddhajJAna hetuM nathI, teonI saghaLIe vicAra-vANI ane vartananI pravRtti, sva-para ubhaya saMbaMdhe mithyA yAne ahitakara hoya che. A saMbaMdhe anyatra paNa kahe che ke- "yo dhruvANi parityajya, adhruvaM paripevate . dhruvANi tasya nazyanti, adhruvaM naSTameva ca // AthI samajavuM ke je AtmAe potAnA pravaH Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 svarUpane cheADIne kevaLa adhruvanuM sevana (svIkAra) kare che, tene dhruva vastu cheADI hAvAthI ane avanA (je adhruva svarUpa che tenA) svIkAra karelA heAvAthI, te AtmA nizcathI dhruva-adhruva ane bhAvAthI bhraSTa thAya che. ane tethI karmIdhrInapaNe saMsAramAM bhaTakaLyA kare che. A uparathI samajavu` ke jee sva-para dhruva adhava svarUpamAM ayathArtha mativALA hAI svaya brAMta che, te paNa vAstavikapaNe te satyAthI dUra hAI AtmAthI bhraSTa thaI ne kevaLa anyanI pUjA-prArthanA karavA rUpa dharmImAM adha khanelA heAya che. have nityAnityatve zuddhAzuddha-kAryAMkAnA viveka karavA mATe, anAdi-anaMta cha dravyamaya jagatamAM mULabhUta nityatve pravatva bhAvamAM akSayabhAve niratara pariNAmI evA caitanya guNavALA Atmadravyanu, temaja jaDa svasAvavALA pAMce achavadrabyAna' kiMcit svarUpa jaNAvIe chIe. $6 dhammA-dhammA-gAsA tiya tiya bheyA taheva addhA ya khaMdhA desapaesA, paramANu ajIva caudasahA. 11 1. dharmAstikAya 2. adharmAstikAya 3. AkAzAstikAya 4. kALa pa. pudgala A pAMce dravyeA caitanya (jJAna) zakti rahita jaDa heAvAthI ajIva jANavAM. AmAM prathamanAM traNe arUpI dravye upacAre kaMdha-deza pradezarUpa traNa prakAre jANavAM, ane cAthu puddagala rUpI dravya tA pUraNa--galana svabhAvavALu hovAthI, raka'dha-deza-pradeza Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane paramANu ema cAra bhedavALuM che. ane upacarita kALadravyane keI bheda nathI. A rIte pAMce ajIva dravyanA kula 14 bhedo jANavA. (1) arUpI dharmAstikAyanuM lakSaNajIva ane pudgala dravyane akriya bhAve gati pariNAmamAM sahAyakapaNuM. (2) arUpI adharmAstikAyanuM lakSaNa-jIva ane pudgala dravyone sthira rahevAmAM akriyabhAve sahAyaka paNuM. (3) arUpI AkAzAstikAyanuM lakSaNajIva ajIva rUpa save dravyane akriyabhAve avakAza (jagyA) ApavArUpa che. 4) arUpI kAla dravya-jIva ane ajIva drAnA vartanAdi pariNAmamAM mukhyatve kALAdi bhede bhinnatA jaNAvavArUpa lakSaNa hoI kALadravyane jIvAjIva saMbaMdhe upacarita dravya jANavuM. (5) pudgalAstikAya-varNAdiyukta-rUpI-kriyatvapariNamI-acetana samasta pugala dravyanuM-pUra-galana cAne maLavA-vikharavArUpa lakSaNa jANavuM (AthI ja to tene anitya kaheluM che.) upara jaNAvela pAMceya ajIva dravyamAM svataH temaja parataH pariNAma pAmatA pudagala dravyanuM kiMcit vizeSa svarUpa nIce mujaba jANavuM. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 " sabaMdhayAra ujjoa, pamA chAyA''tavehi a| vaNNagaMdha rasA phAsA, puggalANaM tu lavaNaM // zabda-aMdhakAra-udyota-prabhA-chAyA--Atapa-varNagaMdha rasa-sparza, temaja A uparAMta aneka prakAramAM mukhya ATha prakAranI varganuM svarUpe paNa svataH temaja parataH anaMta pradezI pudgala dravyamAM je anekavidha pariNamIpaNuM che, te vijJAnika draSTie paNa jANavuM jarUrI che. upara jaNAvela jaDa-rUpI-pudagala dravyonI aneka prakAranI vagaNaemAMthI chavadravyonI sAthe pariNAma pAmatI phakta je ATha prakAranI pudagala vaNAo che, tene bhinna bhinna kArya bhedathI tathA prakAre jANavI jarUrI che. 1 audArika, 2 vikiya, 3 AhAraka, 4 tirasa, pa bhASA. 6 zvAsachavAsa, 7 mana, 8 kAmaNa A ATha vargaNAo che. jIva dravyanI sAthe saMbaMdha pAmatI upara jaNAvela ATha prakAranI vargaNAo anukrame uttarottara adhika paramANuonI banelI hovA chatAM anukrame sUkamasUkSamatara jANavI, eTale dArika vagaNAo karatAM vikiya vagaNAo adhika-paramANuothI banelI hovA chatAM sUkSma pariNAma-vALI hoya che. te mujaba AThamI kAmaNu vagaNane sauthI adhika paramANuonI banelI, ane atyaMta sUkSama pariNAmavALI jANavI. AnuM kAraNa agurulaghu guNa jANa (vividha pari. hamA zrIkatArAnAgarasUri jJAnamandira -~-~ -1 = nA ------jananA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAmamAM hetubhUta A agurulaghu guNa rUpI-arUpI pAMceka dramAM hoya che.) , vaLI samasta jaDa muddagala dravya varNa--gaMdha-rasa-sparza yukta hoya che. temaja keTalAka zabdAdi pariNAmavALAM paNa hoya che. AthI samasta cAkSuSa pratyakSa rUpa temaja gaMdha--rasa-sparza ane zabda e paMcavidha pariNAme jaDatrapudgala. dranA pariNAme che ema jANavuM. AthI pAMce IndriyanA viSayabhUta sa ya pariNAmonA jJAnane mukhyapaNe jaDa-dravyanuM jANapaNuM jANavuM eTale pAMce IndriyathI AtmAne je je artha bodha thAya che, te saghaLoe suyapaNe to jaDa-pudgala dravyono bedha. jANa. jyAre te saMbaMdhI Atmadravyane zuddhAddha vyApAranuM svarUpa te zrutajJAna vizeSathI thAya che ema jANavuM. A mATe kahyuM che ke cakSupmantasta eveha, ye zrutajJAnacAkSupAH / samyak tadeva pazyanti, bhAvAn heyetarAn narAH // A zrutajJAnanuM yathArtha--aviruddha jJAna te nIce. jaNAvyA mujaba zrutajJAnanA cauda bhedane (zAstrathI aviruddha) jANavAthI thAya che. '. akkhara sannI sammaM, sAiyaM khalu sapajjavasiyaM ca gamiyaM aMgapaviTTha, sattavi e e sapaDivakkhA / / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 upara jaNAvyA mujama mati-zruta jJAna sakha dhamAM . tavA sUtramAM jaNAvela che ke-- " matti-zrutayonivanta: sarvadravyasavaiyag ' A vacana paNa-- '' jattha maInANaM, tattha suyanANaM, jattha suyanANaM tattha maInANaM " e zAstra vacanane anusAra hAI ameAe paNa yathA heyApAdeyatAyukta--matijJAna zrutajJAna saMbaMdhI lakhelu samasta - lakhANa e banne Agamika vacanathI paNa mati zrutajJAnanA kSaceApazama sabadhathI yathArtha aviruddha che ema jANavuM. -- A saMbaMdhamAM vizeSathI jANyu` ke zAstramAM mati-jJAnanA 336 bheda zrutanizritanA kahyA che ane cAra bhedaazrutanizritanA kahyA che. temaja vaLI kahyuM che ke mahapuvvayaM suyaM, na maI suyapuvviyA " A vacanathI vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha rUpa matijJAna, te sAmAnya matijJAna jANavuM. jyAre ihA-apAya ane dhAraNAne zruta sApekSabhAve pramANa vizeSatA jANavI. 44 upara jaNAvyA mujakha sayukta bhAve nahi paraMtu paraspara sApekSabhAve mati-zruta ane jJAnanI pramANutAmAM. * vratamanindriyaca" e vacanathI manane avazya jovu jarUrI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 che. kemake saMjJI paMcendriya paryApta ja parama-pramANa jJAna svarUpa samyakatva pAmI zake che. ane samyaktva te mati jJAnanA apAyAMza rUpa che. AthI spaSTa samajAze ke hAlamAM samyapha zrutajJAna rahita-AtmazraddhAthI bhraSTa evA keTalAka pAkhaMDI-saMte kevaLa jaDa-rUpI dravya viSayaka matijJAnane mithyA anubhavane ja pratyakSa satya jaNAvIne AtmA temaja paramAtmAne zuddhAzuddha pariNamanamAM bhrAMta hovA chatAM eTale ke dhyAtA ane dhyeyazuddhi, banenA svarUpamAM vikaLa hovA chatAM jeo dhyAna -zibirene dhaMdhe laI beThA che tevA pAkhaMDIothI zAstrAnusArI AtmAoe aLagA rahevuM jarUrI che. A mATe lakhyuM che ke - " adRSTArthe'nudhAvantaH, zAstradIpaM vinA jaDAH / prApnuvanti paraM khedaM, praskhalantaH pade pade // AthI je mUrkhao arUpI-Atma dravyanA adaSTa artha, yAne pariNAme saMbadhe zAstranA AdhAra vinA ja parizrama kare che, teo Dagale ne pagale khalanA pAmatA hovAthI kheda pAme che. AthI samajavuM ke matijJAnarUpa AtmAnubhava paNa zAstrArthathI aviruddha hovo jarUrI che. A rIte mati-thata jJAnanA zuddha upagamAM ratnatrayInA anubhavarUpa AtmapariNAmanI AtmArthe anivArya AvazyakatA rahelI che ema Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 jANavuM. A mATe kahyuM che ke - atIndriyaM paraM brahma, vizuddhAnubhavaM vinaa| zAstrayuktizatenApi, na gamyaM yad budhA jaguH // A vacanathI zAstrane a5lApa karavAno nathI, paraMtu je kevaLa zAstra vacanone mithyA-mati kalpita arthonA. AdhAre AtmAmAM zuddhAzuddha svarUpane yathArtha anubhava karyA vinA ja paramAtmabhAvanI prApti Irache che, teone bedha ApavA mATe che. kemake matijJAnanA apAyAMzarUpa samyaphadarzana saMbadhe kahyuM che ke - " evaM jiNapaNNattaM, tattaM saddahamANassa bhAvao bhAve / purIsassAbhiNivohe, daMsaNasaddo havai jutto." / / have anubhava jJAnanI vizeSatA saMbaMdhI jANavuM ke zAstramAM jJAnanA jema pAMca bhede jaNAvelA che, tema jJAnI-- onA paNa traNa bhede jaNAvelA che. 1 viSaya pratibhAsa jJAnI, 2 AtmapariNatimat jJAnI, 3 tAva saMvedaka jJAnI. temAM prathama bheTavALA sva samaya-para samayanA bheda. 2hita mAtra viSaya pratibhAsa jJAnIone mithyAdaSTi jANavA, bIjA bheTavALA jaDa-cetanane pariNAmenA bhedane yathArtha aviruddha svarUpe jANanArA aMtarAtmAo-samyagadaSTi jANavA ane trIjA bhedamAM lApazamika ratnatrayI temaja kSAyika ratnatrayImaya sarva kevaLI paramAtmAnuM kevaLajJAna, je svarUpa ramaNatAmaya zuddha-pUrNa--anaMta sahaja svarUpa che, te jANavuM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 A sAthe upara jaNAvelA kSAyeApazamika ratnatrayI yukta temaja kSAyika ratnatrayImaya. trIjA bhedavALA jJAnIenA vyavahArika svarUpa sabaMdhe vizeSathI A paNa jANavuM jarUrI che ke-- kk nAgopyaM kvApi nAropyaM, heyaM deyaM ca na kvacit / kva bhavena muneH stheyaM, jJeyaM jJAnena pazyatA // // AthI spaSTa samajAze ke zAstrAnusArI zuddha AtmAnubhavavALA tattvasaMvedana jJAnayukta samyakdanI-aMtara AtmAe paramAtmapadanA sAcA sAdhako hoi zake che, vaLI paNa samajavu* keje jJAna sAmAnya svarUpavALu hAya che, eTale ke yathA vidhi niSedha rahita akriya hoya che te jJAna pramANa rUpa natho temaja apramANu rUpa paNa nathI. A saMbaMdhe kahyuM che ke, '' nApramANaM pramANaM vA, sarvamapyavizeSitaM / vizeSitaM pramANaM syAditi sarva nayajJatA // nArakI, ti"ca, manuSya ane devagatirUpe catutirUpa sasAramAM pratyeka saMsArI AtmAnuM janma-maraNa karmAdhIna hAvAthI kAI paNa AtmA A sauMsAramAM peAtAnI marajI pramANe janma pAmI zakatA nathI. temaja amara paNa rahI zakatA nathI. A sAthe e paNa jANavuM ke A saMsAramAM pratyeka jIvanuM sAMsArika jIvana kathaMcit karmAdhIna hAya che, tema Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathaMcit Atma-kartavabhAvavALuM paNa hoya che. hAlamAM je udayamAM AvelAM karmo che te pUrve pratyeka AtmAe potAnA ja a5Adhika zubhAzubha manavacana-kAyayoga dvArA grahaNa karela kAmaNa vagaNAomAM te samayanA potAnA ja tIvra-maMda moha (ke-mAna-mAyA-lobhInA pariNAma mujaba -jJAnAvaraNIyAdi aSTavidha kama pariNAme sajIne, tene AtmAnI sAthe dUdha-pANInI jema ekAkAra svarUpe-je baMdha karela hoya che, tene ja vipAka samajavo. pratyeka AtmAne kamabaMdha temaja karmonA vipAkedaya saMbaMdhI A samajavuM jarUrI che ke pratyeka saMsArI AmAo pate pUrve bAMdhelA karmAnusAre (kAmaNazarIra dvArA) dArikAdi zarIra prApta karIne te zarIrAdi yogadvArA kaSAyapariNAmAnusAre pratyeka samaye navIna karmabaMdha karatA hoya che. ane A rIte karmathI zarIra, ane zarIrathI kama ema anAdithI caturgatirUpa saMsAramAM janma-maraNa karatA thakA bhaTakayA kare che. pratyakSathI aviruddha upara jaNAvela saMsArika svarUpane avisaMvAdI bhAve avadhAravuM jarUrI che. A saMbadhe zAstramAM spaSTa jaNAvela che ke- " svayaM karma karotyAtmA, svayaM tatphalamaznute / svayaM bhramati saMsAre, svayameva vinazyati / / yaH kartA karmabhedAnAM, bhoktA karmaphalasya ca / saMsartA parinirvAtA, sa hyAtmA nAnyalakSaNaH // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 upara jaNAvyA mujaba karmAdhInapaNe anicchAe prA. thatA janma-jarA-maraNanAM duHkhamAMthI saMsArI AtmAone choDAvavA mATe uttamottama tIrthakara bhagavaMtoe AtmakavabhAva saMbaMdhe je avisaMvAdI mokSamArga batAvyo. che, teno Azraya karIne pUrve anaMtA AtmAo mokSapadane pAmyA che. vartamAnamAM pAme che ane bhaviSyamAM pAmaze. ema jANavuM. A saMbaMdhe sarve tIrthakara bhagavonI sarvakALe. mukhyapaNe eka ja AjJA (kathana) che ke, mokSArtha AtmAoe samasta AvatattvamAM tyAga pariNAma, ane saMvaratattvanA AdarapariNAmamAM, avisaMvAdibhAve, zraddhA-cirUpa, samyakatva prApta karavuM joIe. A mATe vItarAga tetramAM kahyuM che ke-- sAmAjJi te, reyo dvArA. vAva sarvathA hera, 3 saMcara Azravo bhavahetuH syAt , saMvaro mokSakANam / itIyamAhatI muSTi-ranyadasyAH prapaJcanam // pratyeka mokSAthIe, karmabaMdhanA hetubhUta AzravabhAvane. tyAga karIne, mikSatatvanA hetubhUta saMvara ane nirjara tattvane Adara kare anivArya-Avazyaka gaNu jarUrI che. uparanA svarUpanI avagaNanA yAne anAdara ke virodha karanArAo sUryanI sAme dhULa uDADanAra jema poteja aMdha. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33. bane che. tema pratyeka mithyAbhinivezake AtmArtha prati adha jANavA. * pUrve jaNAvyA mujaba jaDa-muddagala pratyenI audArikAdi je ATha prakAranI vagaNIo sAthe jIva vividha pariNAma svarUpe pariNAma pAme che. temAM chellI AThamI kArpaNa vagaNa anaMtAnaMta paramANuonI banelI temaja anaMtA rasa vibhAgathI yukta hovA chatAM sUma pariNAmavALI hoya che. AvI eka pradezAvagADha anaMtI kAzmaNa vargaNAone pratyeka AtmA pratisamaye pitAnA gadvArA grahaNa karIne kaSAya pariNAmonusAre vividha kamarUpe viziSTapaNe pariNAma pamADIne tene pratyeka samaye prati pradeze eka sarA baMdha kare che. A rIte AtmAe teija potAnA bhAvika kartava pariNAma vizeSathI viziSTa zaktirUpe pariNAma pamADelA jaDa karmonuM baMdhana avazyapaNe tene ja udayAnusAre citravicitra sthitimAM mUkavAne samartha thAya che ema jANavuM. pUrve jaNAvyA mujaba jJAnAvaraNIyAdi AThe karmAnusAra pratyeka jIvanuM je bhinna bhinna citra-vicitra svarUpa che, te thakI AtmAnA zuddhAzuddha svarUpanI yathArtha pratIti karavI joIe. kAraNa ke anvaya-vyatireka ubhaya ravarUpathI AtmAnI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 sAcI oLakhANa karanAra AmA paramazuddha-paramAtmAnA svarUpane paNa yathArtha nizcaya karI zake che. mATe pratyeka kALe Atma-kartutvabhAvavaDe citra-vicitra svarUpamAM pariNAma pAmatA AtmAnA zuddhAzuddha svarUpane samajavA mATe AtmAnA pAMca bhAvanuM kiMcit svarUpa jaNAvIe chIe. zrI tavArtha sUtramAM jaNAvyuM che ke- "zaupANijiau mAvI nIvaryA - tattvamaudayikapAriNAmikau ca artha-saMsArI jI (1) pathamika (2) kSAyika (3) mizraeTale kSApazamika (4) dayika (5) pAriNAmika e pAMce bhAvamAM yathAtathya saMbaMdhe pariNAma pAmatA hoya che. (1) upazama bhAva -darzana mehanIya ane cAritra mahanIyanA saMbaMdhathI be prakAre hoya che. (1) upazama samyakatva (2) ane upazama cAritra. darzana saptakanA upazama kALe samyakatvavAn jIva zama-saMvega-niveda-anukaMpA ane Astikartha e pAMca lakSaNayukta jANo, ane samyaktva mohanIyanA radayakALe jIvane kSapazama samyaktvavAnuM samajo. jyAre upazama cAritramAM jIvane jema jema cAritrAvaraNIya kaSAyono upazama thAya che tema tema te te kaSAyono rodaya ane pradezeAdayane paNa upazama hoya che tema jANavuM. vizeSataH samajavA jevuM e che ke jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya A traNe ghAtI karmone radaya hoya tyAre 8. haju Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 pazama bhAva paNa hoya che. paraMtu mehanIya karmamAM rodayanI sAthe lopazama bhAva virodhI hovAthI je je prakRtiono sedaya cAlu hoya tene te te kALe upazama bhAva ke kSayapazama bhAva hetuM nathI. paraMtu je je prakRtione rodaya ane pradezadaya bane dabAvyA hoya te te prakRtine upazama bhAva kahevAya ! ane je je prakRtione radaya dabAvyo hoya, paraMtu paraprakRtimAM bhaLIne udayamAM AvavA rUpe pradezeAdaya cAlu hoya te te prakRtione te kALe kSopazama bhAva samaja-ane je mehanIya prakRtione radaya tathA pradezadaya bane cAlu hoya te vakhate-te jIvane) auyika bhAve tathA-svarUpe vipAkedaya hoya che, ema samajavuM. (2) kSAyikabhAvaH--A bhAva paNa banne prakAranA mehanIya karma saMbaMdhI temaja jJAnAvaraNaya, dazanAvaraNIya ane aMtarAya karma saMbaMdhI hovAthI tenA nava prakArane zAstrathI yathArtha jANavA jarUrI che. A svarUpane jANavAthI paramAtmAnI yathArtha oLakhANa thaI zake che. (1) kevaLajJAna (2) kevaLadarzana (3) kSAyika samyaktva (4) akSaya cAritra (5) dAna (6) lAbha (7) bhega (8) upalega (9) ane anaMta vIryapravartana e nave bhAve paramAtmAnuM pravartana yAne pariNAma pAmavApaNuM hoya che. eTale kevaLI paramAtmA pitAnA anaMta jJAnAdi guNamAM pUrNapaNe akhaMDa svarUpe avyAbAdhapaNe niraMtara akSayabhAve pariNAma pAmatA hoya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 (3) kSapazama bhAva -AtmAnA guNe temaja karmodaya ubhaya sApekSa hevAthI tenA aDhAra bheda zAstra jANI levA. (4) audayika bhAva -karmodayanI suvyatAvALA hovAthI tenA 21-bheda zAstrathI jANI levA. (5) pArisika bhAva -sva-svadravyanA vividha pariNAma svarUpI hAI AtmA saMbaMdhI tenA muvya traNa bhedane zAstrathI jANI levA. upara jaNAvelA pAMce bhAvamAMthI sAmAnyathI sarve saMsArI che (1) audayika (2) kSApazamika (3) ane pariNAmika e traNa bhAvamAM pariNAma pAmatA hoya che. jyAre kevaLI bhagavaMto (1) audayika (2) kSAyika. . (3) pAriNAmika-e traNa bhAvamAM pariNAma pAmatA hoya che, ane siddha paramAtmAo (1) kSAyika (2) ane pariNAmika e be bhAvamAM sAdi-anaMtame bhAge niraMtara avyAbAdhapaNe pariNAma pAmatA hoya che. Ama chatAM kvacit zreNi para caDelA AtmAo. cAra ane pAMca bhAvamAM paNa pariNAma pAmatA hoya che AnuM vistArathI yathArtha svarUpa gItArtha guru bhagavaMta pAsethI jANuM levuM jarUrI che, kemake tethI AtmA guNasthAnaka upara caDhIne aMte mokSa sAdhavAne samartha, bane che. caturgatirUpa saMsAramAM anekavidha citra-vicitra. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. bhAvamAM vatatA bhinna bhinna jIvonuM yathArtha svarUpa samajavA mATe pUrve jaNAvela (1) jJAnAvaraNIya (2) darzanAvaraNIya (3) vedanIya (4) mohanIya (5) AyuSya (6) nAma (7) gotra (8) ane aMtarAya e ATha karmamAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya e cAra karma AtmaguNane ghAta karanAra hovAthI ghAvI che. ane bAkInAM cAra AtamaguNano sAkSA=sIdhe ghAta karatAM nahiM hovAthI aghAtI che. te AThe mULa prakRtionuM uttaraprakRtio sahita baMdha-udaya-udIraNA ane sattAnA svarUpathI cauda guNasthAna saMbaMdhI svarUpa jANavuM avazya jarUrI che. kemake kama-pariNAma ane Atma-pariNAmamAM eka bIjAnI vizeSatA samajavAthI ja AtmAthIone AtmArtha sAdhavA mATe niHzaMkatA prApta thAya che. ane nizaMkabhAve karelI ArAdhanA, saphaLatA prApta thatAM sudhI avicala sthira-TakI rahe che. anyathA brAMta mANase IcchA siddhi prApta karI zakatA nathI. anAdithI saMsAramAM karmAnusAre janmamaraNa karatA jIvo Atmavizuddhie je rIte guNasthAnaka upara caDhIne "nika thaIne aMte mokSapada prApta kare che. te saMbaMdhI have kiMcit vizeSa jaNAvIe chIe. prathama je bahirAtmA-aMtarAtmA ane paramAtmAnuM kacit svarUpa AtmAne avisaMvAdI bhAve oLakhavA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 jaNAvela che, tenuM paNa kAMIka spaSTIkaraNa A guNasthAnakenuM svarUpa vicAratAM ApoApa thaI jaze. A mATe anekAnta svarUpI AtmAnA zuddhAzuddha trividha svarUpane yathArtha jaNAvatAM saMmatitarka graMthamAM zrI siddhasena divAkarasUrijIe jaNAvyuM che ke - gunAhiM, cuta ghaMti tahara suddhA! viNNeyA saMsArI, savve muddhAu suddhagayA // cade mArgaNAvALA temaja cade guNasthAnakavartI sarve saMsArI AtmAone zuddha-nizcaya nayanI daSTie te azuddha svarUpavALA jANavA. kemake siddha paramAtmAo ja parama zuddha pariNAmI che. temaja guNasthAnaka vizeSe sarve saMsArI jIne zuddhAzuddha vyavahAra nayanI dRSTie apekSA vizeSe. zuddhAzuddha jANavA. A pramANe saMsArI avasthAmAM vyavahAranayanuM je pragaTa zuddhAzuddha-svarUpa che tene saptayanI daSTie "jJAna-prakAzanAmanI pustikAmAMthI jANI levuM. jethI Atma-zuddha sAdhya-sAdhana bhAvanuM yathArtha jJAna thaze. tema chatAM ahiM paNa vyavahAranaya sApekSa te zuddhAzuddha svarUpane mULa gAthArtha mujaba caude mArgaNA sthAne ane caude guNasthAnakethI zAstrAnusare kiMcit svarUpe jaNAvIe chIe. vizeSa svarUpa gItArtha-guru bhagavaMta pAsethI jANI levuM14 sAgaNasthAne - " gai indie kAe, joe vee kasAya nANe y| saMjama daMsaNalesA, bhavasamme sannI AhAre // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 () gati (5) Indriya (6) kAya (3) roga (3) veda () kaSAya (8) jJAna (7) saMyama (4) darzana (6) lezyA (2) bhavyA-bhavyatva (6) samyaktva (2) saMjJIasaMsI (2) AhArI-aNahArI-sarve saMsArI AtmAomAM pAriNAmika tathA kSApazamika bhAvanI sAthe audayika bhAvanI mukhyatAvALA A caude mArgaNanA (62) bhedane pratyeka AtmA saMbadhe zuddhAzuddha svarUpe zAstrathI jANI levA. have AtmAthI AtmAo mATe Atma-zuddha kSapazama tathA kSAyikabhAvanI mukhyatAe AtmazuddhinA svarUpane jaNAvanAra guNasthAnakenuM kiMcita varUpa jaNAvIe chIe. cauda guNasthAnakanAM nAma:- 1 mithyAtva, 2 sAsvAdana, 3 mizra, 4 aditi samyagadaSTi, pa dezavirati, 6 sarvavirati-pramatta, 7 apramatta, 8 apUrvakaraNa, 9 anivRtti bAdara saMparA, 10 sUkSma saparAya, 11 upazAta meha, 12 kSINa meha, 13 sAgI kevaLI, 14 agI kevaLI. sAmAnyathI sarva jIva dravyanI, sarva kSetra-sava kALa ane pAMca prakAranA bhAva yAne pariNAma sApekSa, Atmavizuddhine jaNAvanAra, uparanAM caude guNasthAnake, mukhyatve mohanIya karmanA upazama-kSapazama ane kSayathI prApta thatA Ama svarUpanAM hAI prathama tenI (28) uttara Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 prakRtionA baMdha-udaya-udIraNuM ane sattA svarUpathI mehanIya karmanuM yathArtha svarUpa avadhAraNa karavuM jarUrI che. ethI AtmAne niHzaMkapaNe mekSa mArganI prApti thAya che. anyathA zraddhAnya mati-kalpita samasta vidhi-niSedha kevaLa bhava-bhramaNanuM kAraNa che. A saMbadhe kahyuM che ke - "AMhA lagI Atama dravyanuM, lakSaNa navi jANyuM; siMhA lage guNaThANuM bhaluM, kema Ave tANyuM.' te mATe AtmAnuM sAmAnyathI vividha guNasthAnake nIce mujabanuM svarUpa samajavuM. (1) aidhyAtva guNasthAnake - A prathama guNasthAnake rahelA AtmAonI tIvra maMda viSaya-kaSAyayukta aneka prakAranI citra-vicitra nyAya -anyAyayukta, saMsArAbhimukha sthiti-pravRtti hovAthI, mukhyatve teo AtmAnA svarUpamAM viparyAsa deSTivALA hoya che. eTale dehAdi jaDa tattvamAM ja cetanya daSTi, ane jJAnAdi cetanAmaya-Atma tattvamAM akatva-acetanya temaja akiyatvayukta zUnya buddhivALA hovAthI, teo kevaLa bAhiradaSTie dehAdi bhAvamAM ja Atmabuddhie pravartana karatA hoI jIva-Atma svarUpane choDIne, ajIva jaDa tatvarUpa dehanA sukhe, sukhI ane dehanA duHkhe duHkhI hAI niraMtara rAgadveSAdi saMkilaSTa pariNAmavALA hoya che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 41 chatAM mAhanIya karmInI taratamatA vaDe kavacit caitanya bhAvanI kiMcit vizeSatAe Atma prApta sukha-duHkhanA anubhava vaDe yA, dAna, pUjAdi temaja tapa-sayamAdinI pravRttio paNa karatA hoya che. Ama chatAM teo AtmAne thArtha svarUpe nahi' eLakhatA heAvAthI AtmA sAdhI zakatA nathI. A samaye (363) pAkhaDIonA bheda vaDe zAstramAM kahyu` che ee gaMthe viukamma, ege samaNamAhaNA / ayANaMtA viussitA, sattAkAmehi mANavA // vaLI paNa kahyu che ke appA gAuNa NarA ke, sabbhAva bhAvapa bhaTThA / hiMDati cAuraMge, visaesa vimohiyA mUDhA || // je parabhAve rattA, mattA visaesa pAvabahulesu / AsApAsanibaddhA, bhamaMti caugaha mahAraNNe || (2) sAravAdana :A guNasthAnake, ceAthA samyakatva guNusthAnake temaja tethI uparanA guNusthAnake AtmAne AtmasvarUpanI je zraddhA-rUci--temaja vizuddhi prApta thayelI hatI--tenI jhAMkhIrUpa AsvAdananA pariNAma jANavA. eTale A pariNAma cAthA guNa-sthAnethI paDatI vakhate ja pahelA guNasthAnake AvyA pahelAM (cha AvalikA kALa pramANa ) kSaNamAtra hoya che. A pariNAma prathama guNasthAnakathI kaMIka vizuddha heAvAthI tene khIjuM guNasthAnaka jANuvuM. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) mizra -A trIjA guNasthAnake pahelA guNasthAnakathI caDelA AtmAnA, ane cothA guNasthAnakethI. paDelA ema bane AtmAonA pariNAmamAM moTo pharakahoya che. paDatAnI daSTi saMsArAbhimukha hoya che, ane je jIve pahelA guNasthAnakethI caDatA pariNAme Avela hoya. che, teomAM mukhyapaNe dharmAdhatA TaLI gayelI hovAthI mArganusAritAnA guNonI prAptivaDe samyatva pAmavAnI. cezyatA AvelI hoya che. AthI temanAmAM navapadAtmaka zuddha Atmadharma tarapha tIvra cheSabhAva hoto nathI. A guNasthAnake jIva nizcayathI aMtamuhUrta kALa rahe che, jyAre vyavahArathI mArganusArInA pAMtrIza guNavALA, anabhigrahIta. mithyAtvI temaja AtmAbhimukha yugalika jIvana saMbaMdhe zAstrathI avirUddha bhAve asaMdhyA kALa paNa yathAsaMbhava vicAre jarUrI che. (4) avirati saccaSTi -je AtmAoe. trikaraNa zuddhie eTale saMsAranA mULarUpa viSaya-kaSAyanA pariNAmane maMda karavA rUpe prathama yathApravRtti rUpa karaNa antaH vaDe pUrve bAMdhela karmanI dIrgha sthitino kSaya karIne mAtra keDAcheDI sAgaropama pramANu rAkhIne, bIjA apUrva karaNavaDe, jaDa-cetana dravyamAMnI vipasa buddhi (bhrama)ne vaMsa karIne, trIjA anivRtti karavaDe pitAnA AtmAmAM sattAgate rahelI paramAtma-svarUpI anaMta jJAnAdi guNamaya. akSaya saMpadAnuM darzana-zraddhAna karIne, te pragaTa karavAnA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 pariNAma prApta karelA che, tene cothuM avirati samyagadaSTi guNasthAnaka jANavuM. A guNasthAnake AvyA pachI potAnI zakti mujaba sakAma-nirjarA karate AtmA mekSa sukhanI nirdabhabhAve ArAdhanA karavAmAM utsuka hoya che. paraMtu juTha-DaphANa karate nathI. kemake "nirAlyo gratI' e sUtrathI samyagadaSTi AtmA zrI jinezvara paramAtmAnI AjJAne pariNAmAnusAre syAthI yathArtha jANatA hoya che. e mATe kahyuM che ke "jinai rnAnumataM kiMci-niSiddhaM vA na sarvathA / kArya bhAvyamadammene-tyeSAjJA pArasezvarI // A sAthe samasta kriyA vyavahAranA saMbaMdhamAM kahyuM che keje vyavahAra mukti mAragamAM, guNaThANAne lakhe; anukrame guNakoNinuM caDhavuM, tehija jinavara dekhe. jyAre zAstrArthathI viruddha mithyAdRSTineekAMtabhAve- AgrahINe tIvra tapa saMyama vaDe paNa yathArtha AtmArtha sAdhakatA hotI nathI. A mATe zAstramAM mukhyapaNe mekSa puruSArtha prati jAgRta evA, samyakbhAvanI prAptinA kArya- ' kAraNa bhAva saMbaMdhe kahyuM che ke "Indriya vRtti nirodha karI, je khinu galita vibhAva: dekhe aMtara Atama. e paramAtama bhAva.. samasta Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 (5) dezivarati :--anukrame A pAMcamA guThANuM Avele AtmA peAtAnA bhAga-upabhAganI pravRttinA yathAzakti tyAga karI zAstrAnusAre vidhipUrvaka Ara'bha-samArabhane paNa tyAga kare. ane AtmAne vizuddha karavA nizcaya-- vyavahArathI savizeSa viSaya kaSAyAneA tyAga karavAnA udyama kare che. A mATe kahyuM che ke '' jar3a jiNamayaM pavajjaha, tA mA vavahAra - Nicchae muyaha / : ikkeNa viNA titthaM chijjar3a anneNa u taccaM // (6) saviratiH-pramattaguNasthAnaka :--A chaThThA guNasthAnake vatA sabhyaSTi AtmA meAkSAthe sAMsArika samasta Arabha-parihAnA viziSTa pratijJApUrvaka tyAga karI pAMca mahAvratanA pAlanapUrvaka tapa-sayamAddivarDa pramAdane dUra karavAnA udyama karI hiDALA nyAye, ata hata sAtamA apramatta guNasthAnakanI spanA karatA rahe che, anyathA chaThThA guNusthAnakethI paDI mithyAtve jAya. A saMbaMdhe jANavu. ke-- jattha ya visayavirAgo, kasAyacAo guNesu aNurAgo / kiriyAsu appamAo, so dhammo sivasuhovAo // (7) apramattaguNasthAnaka --pUrvokta saviratidhara AtmA pramAdane tyAga karate A guNasthAnanI sparzanA karatA utkRSTathI deze uNu pUrva kaTi kALaparyaMta paNa hi'DALA nyAye cha-sAtame guNasthAnake vatA rahe che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM jyAre sAtame guNasthAnake vartatA hAya che,. te vakhate eTaleA vizuddha pariNAmI hoya che ke AvatA. bhavanA AyuSyanA aMdha paNa te vakhate karatA nathI. temaja labdhio paNa viSuve nahi. ane yAga-pravRtti samadhamAM paNa guptinI pradhAnatAe-nirvikalpapaNuM hAvAthI A guNasthAnaka prApta karanAra AtmAne ratnatrayInA abheda pariNAmavaDe peAtAnA AtmAnA zuddha svarUpanA nindvandva anubhava prApta thatA hAI, temAM sthira thavAnA prayatna karatA hoya che. A mATe kahyuM che ke-- 45 ' ' AyA sahAvanANI, bhoI ramavi vatthudhammaMmi / seA uttamAya appA, avare bhava - sUyarA jIvA // anyathA kevaLa mAhyabhAvanA cAritra sabadhe tA kahyu` che ke,. pazyatu brahma nidvaMdva, nirdvadvAnubhavaM vinA / kathaM lipImayI dRSTi, rvAGmayI vA manomayI // TAL (8) apUva karaNaH--pUrvokta sAtamA apramatta guNasthAnakamAM sthiratA prApta karanAra AtmA, jyAre A AThamA apUrvakaraNa guNasthAnakamAM Ave che, tyAre tene. samyakatva mAhanIyanA kSaya ke upazamathI udaya TaLelA hovAthI pAMca prakAranA 1 rasaghAta, 2 sthitighAta, 3 guNusakrama, 4 guNazreNi, 5 ane apUrva sthitimadha rUpa viziSTakaraNa vizeSathI apUrva Atmavizuddhi karatA thakI te jIva kSapakazraNi mAMDIne aMtarmuhUta pramANu kALamAM ja anukrame 9-10 bA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 12mAM guNasthAnakane prApta karI 13me kevaLajJAna pAme che. je AtmAo upazama zraNi mAMDe che, teo 9-10 ane 11mA guNasthAnakane spazI avazya pAchA paDe che. upazama zreNi ne kSepaka zreNi-te AtmAnI dharmadhyAna athavA zukaladhyAnarU5 sahaja zuddha dhyAnAvasthA jANavI. A svarUpa saMbadhe kahyuM che ke - vALa vALa , vadiyo apaviravo ne ! appA karei taM taha, jaha appA suhAvaho hAi // (9) anivRtti bAdara saMparAyaH--A guNasthAnakamAM vartatA jIvamAM potAnA AtmA saMbaMdhI zuddhAzuddha bhAvamAM paNa hAsya-rati-arati-bhaya-zeka-durgachA rUpa mohanIya karmanA pariNAma letA nathI. tethI vizuddha -pariNAme karI, cAritra mehanIyanA gharanA saMjavalana kaSAyanA krodha-mAna-mAyA tathA strIveda-puruSaveda ane - napuMsakavedane kSaya ke upazama karIne kevaLa sUkSma lebhanA udaya sahita dazame guNasthAnake jAya che. (10) sUkSma saM5rAya -A guNasthAnake mehanIya -karmane baMdha hoto nathI ane chellI prakRti je sUkSamalobhane udaya vate che, tene paNa suvizuddha pariName upazama ke kSaya karI jIva agiyArame ke sIdhe bArame guNasthAnake jAya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47. -mAMDIne je jIve A agiyArame guNasthAnake AvelA hoya che, teone mehanIya karmane bIlakula udaya nahi hovAthI teone aMtarmuhUrta kAla pramANa A upazAMta meha guNasthAnake yathAkhyAta cAritra heAya che. A yathApyAta cAritriyA AtmAo 11-12-13 e traNe guNasthAnake eka sarakhA saMyama sthAnavALA hoya che. paraMtu A (11)mAM guNasthAnake AvelA AtmAoe sattAmAMthI mohanIya karmane kSaya karelo na hovAthI-ane kevaLa upazAMta bhAve caDelA hevAthI aMtarmuhUrta kALa pachI sattAmAM raheluM mehanIya kamara udayamAM AvavAthI teone 11methI avazya pAchA paDavuM paDe che. keIka jIva A guNasthAnake kALa kare che tene anuttara vimAnamAM jAya che. nanA (12) kSINaha -chadyastha bhAve paNa apUrva Atmavizuddhie AgaLa vadhate AtmA kSapakazreNi mAMDIne zukaladhyAnanA pahelA pAyArUpa pRthakRtva vitaka savicAra dhyAnathI sattAmAM rahelA mehanIya karmone kSaya karate dazame guNasthAnake chelle sUkSama saMparAya lobhano kSaya karIne sIdhe bArame guNasthAnake Avela AtmA zukala dhyAnanA bIjA pAyAnA ekava vitarka avicArarUpa dhyAnathI A bAramA guNasthAnake bAkInAM traNe ghAtika-te jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya ane aMtarAya e traNe karmonI bAkI rahelI (nidrAddhikane upAye samaye ane zeSa) (545) samasta prakRtiene carama samaye ekI sAthe Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kSaya karI teramu' sayAgI kevaLI guNasthAnaka prApta kare che. (13) saceAgI kevalI --jJAnAvaraNIyAdi cAre ghAtikonA sarvathA kSaya karI A guNasthAnake AvelA sarve kevaLI paramAtmAone pUrvokta peAtAnA jJAna guNa uparanA sarve AvaraNAnA kSaya karelA hAvAthI temane save drabyAnA samasta trikAlika--guNa--paryAyAnuM AtmAthI pratyakSa sahaja bhAve nira'tara jANapaNuM hoya che. temaja darzanAvaraNIya kanA paNa sarvathA kSaya karelA heAvAthI sahajapaNe jAgRta-bhAvathI sava bhAvAne AtmAthI ja sAmAnyapaNe hastAmalakavat jotA--jANatA heAya che. temaja trIjA mAhanIya. kramanA paNa sarvathA kSaya karelA heAvAthI jIva-ajIvanI rAzipa A samasta jagatanA samasta dravyeAnA trikAlika- samasta-zuddhALuddha pariNamana saMbaMdhe yathArtha jANakArI hovA chatAM paNa kAI paNa dravyanA utpAda-vyaya ke dhrUva svarUpI koi paNa bhAvamAM tene kiMcit mAtra paNa rAga-dveSanA ke rati-atirUpa pariNAma hAtA nathI. A mATe kahyuM che ke na jagajjananasthema - vinAza vihitAdaraH / na lAsya - hAsyagItAdi - viplaveApaplutasthitiH // vaLI teoe cAthA atarAya kanA sarvathA kSaya karela hAvAthI tee peAtAnA anaMtavIya (zakti) guNavaDe peAtAnA anaMta jJAnAdi guNamAM avyAbAdhapaNe dAna lAbha --bhAga-upabhAgabhAve pariNAma pAmatA heAvAthI niratara pUNu-sahaja sukhanA bhAktA hoya che. -- Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 upara jaNAvyA mujaba sarve kevalI paramAtmAe e potAnA AtmAnA anaMta jJAnAdi guNAne kSAyika bhAve svAdhIna karelA heAvAthI te niratara kSAyikabhAve Atma-svabhAvamAM ja ramaNatA karatA hoya che. Ama chatAM mIjA cAra aghAtI karmomAM temanuM AyuSya karma anapavanIya hAvAthI tee AyuSya karmoMnI sAthe auyika bhAve sa-zarIrIpaNe nAmakama, gAtrakama temaja vedanIya kamane paNu sahaja anAza sApaNe bhAgavIne kSaya karatA thakA yathAtathya svarUpe vicaratA hoya che. A sAthe vaLI je vItarAga kevaLI paramAtmAone tIrthaMkara nAmaka ne paNa uya hAya che, tee bhAva-karNA bhAve syAdvAda svarUpe sarva jIvAne ekAMta hitakArIkalyANakArI dharmopadeza ApIne bhavyAtmAone meAkSAnugAmI dharma puruSA temaja meAkSa puruSAmAM yathAtathya svarUpe joDavArUpe caturvidha zrIsaMgha (tIthaeN)nI sthApanA paNa karatA hAya che. AthI tA sa tItha karAnI " TRI''--ttittvayAga--sayasaMghuddhALuM ' ItyAdi padAthI stuti karAya che. vizeSamAM samajavu* ke tamAma kevalI paramAtmAe peAta-peAtAnA kSAyika-auyika ane pAriAmika e traNa bhAvamAM nira'tara pariNAma pAmatA hoya che. temAM mukhyapaNe tA teo sva-para sabadhe kevaLa jJAnAnusAre pravRtti karatA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 hoya che, tema chatAM teone vividha audayikabhAvanuM pariNamana paNa avazya hoya che. jyAre anya samasta saMsArI AtmAo te kSApazamika-audayika ane pariNAmika e traNa bhAvamAM pariNAma pAmatA hoya che temAM kavacit audayikamAM to kavacit kSApazamika bhAvamAM mukhya-gauNapaNe pariNAma pAmatA heya che. have 13me guNasthAnake rahelA pratyeka kevaLI paramAbhAo jyAre pitAnuM AyuSya aMtarmuhUrta zeSa (bAkI) raheluM je samaye jANe te svarUpane zAstramAM AvakaraNa kahevAmAM AvyuM che. te vakhate jemane bIjA zeSa karmanI sthiti AyuSya karmathI adhika hoya che. te kevaLI paramAtmAe kevaLI samuddaghAta (ATha samayane) karI sthitinI samAnatA kare che. te pachI anukrame bAdara-sUma mana-vacana-kAyAgane nirodha karI (A svarUpane sUkSma kriyA apratipAtI rUpa zukala dhyAnano trIjo pAce jaNAvela che.) caudame guNasthAnake pAMca hAkSara ( 6 4 4 sTa)nA uccAra karavA mAtra samaya (kALa) agI svarUpe 14mAM guNasthAnakanA AyuSyakALamAM merUnI peThe acaLa=sthira rahI AyuSya pUrNa thatAnI sAthe cAnuditA bAkI rahelA sarve karmono chelAnA prathama samaye tibUka saMkamavaDe ane udayamAM vartatAM karmone Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogavavA dvArA carama samaye ekI sAthe kSaya karI samaNie -Urdhvagatie eka samayamAM siddhi gatine prApta kare che. A rIte sakaLa kamano kSaya karIne "sAdi anaMta bhAMge" siddhi gatine prApta karela siddha -paramAtmAone koI paNa kALe koI paNa nimAM upajavApaNuM eTale janma levAnuM hatuM ja nathI. tethI teone maraNa paNa nathI. AthI teo janma-jarA-ane maraNanA dukhethI sadA mukta hoya che. jyAre prathamathI ja pitAnA sahaja-anaMta-akSaya guNamAM avyAbAdhapaNe kSAyikabhAve te niraMtara pariNAmIpaNuM hoya che ja. A AtmAnuM parama zuM-nizcaya svarUpa jANavuM. zAstramAM paNa zrI. siddhaparamAtmAnA parama zuddha svarUpa-saMbadhe jaNAvyuM che ke " yato vAcA nivartante, na yatra manasA gatiH / zuddhAnubhavasaMvedya, tadrUpaM paramAtmanaH zabdAparatatadrapaM, vodhakRnnayapaddhatiH nirvikalpaM tu tadrUpaM, ganyaM nA'nubhavaM vinA // (14) ayogI kevI:-saMsAra svarUpamAM chelle A caudamA guNasthAnake AvelA sakala agI kevalI bhagavate jemaNe pUrve teramA guNasthAnakanA aMte sukama- Adara mana-vacana ane kAyAgano sarvathA nirodha karI, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUra te vakhatanA peAtAnA dehanA trIjA bhAgane cheDIne e bhAga pramANa AtmAnA samasta pradezane je avyavAhita akhaDa eka ghanasvarUpe karelA heAya che, tene zaileza eTale merUnI. peThe niSprakapa karavA pa zailezIkaraNa kare che. athavA sa prakAre saMvara, te-zIla tenA Iza eTale svAmI te zaileza, temaja AtmA tenI A AniAdhAvasthAmAM alezIhAvAthI zalezI hAya che. A pramANe zailezI kALamAM chelle te zukala dhyAnanA cAthA pAyArUpa byucchinna kriyA nivRttirUpa dhyAna vaDe mAkI rahelAM bhavApagrahI cAre aghAtIkone ekI. sAthe sarvathA kSaya karI eka samayamAM samaNie U-gatie leAkAMte zAzvata siddhagatimAM jAya che. A siddhagatimAM thayelA paramAtmAe sAdi-ana tame-bhAMge" tyAM rahe che. ane pUrve kSAyikabhAve svAdhIna karela sakaLa--pUrNa anaMta AtmaguNAmAM akSayabhAve avyAkhAdhapaNe. katvabhAve pariNAma pAmatA thakA niraMtara anaMta saheja sukhanA vilAsI heAya che. upara jaNAvyA pramANe sarve siddha paramAtmAe kevaLa. peAtAnA kSAyika ane pAriAmika e e bhAvamAM ja nira'tara pariNAma pAmatA hoya che. AthI temane koI paNa anya dravya pariNAmanu kartRtva ke kAraNatva hAtu nathI. joke zuddha nizcaya daSTie jIvadravyane te prathamathI ja Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa3 -anya dravyanI kAraNatA hotI nathI, paraMtu vyavahArathI upacAre anya jIvadravya saMbaMdhI sApekSabhAve jJAnAdi -svarUpe je je bhAve nimitta kAraNarUpe upakArakatA zAstramAM jaNAvela che, tene tathA svarUpe gItArtha-guru bhagavaMta pAsethI nyathArtha bhAve jANI levI, ke jethI parama zuddha kSAyika pariNAmI paramAtmAmAM anya AtmAnA zuddhAzuddha keIpaNa pariNAmanA kartApaNAnI viparyAsa buddhi thAya nahi. anAdithI-caturgati rUpa A saMsAramAM pUrve jaNAvyA mujaba karmabaMdhanI-paraMparAmAM jakaDAIne karmanI parAdhInatAe janma-maraNa karatA AtmAomAM kamanI sattA upara AtmazuddhinI vizeSatArUpe jagatamAM pratyakSathI aviruddhaupara jaNAvela (14) guNasthAnaka kramathI AtmAnA zuddhaazuddha ane zuddhAzuddha svarUpane zAstrArthathI yathArtha jANI uttarottara zuddhAtma svarUpanuM AlaMbana lenArA AtmAo parama zuddha kSAyikabhAve paramAtmApaNuM pAmIne sakaLa karmone kSaya karI upara jaNAvyA mujaba siddhi-padane pAmyA che, pAme che ane pAmaze ema jANavuM. anyathA Atma-zuddhinA puruSArthathI zUnya AtmAo te A saMsAramAM puNyakarma temaja pApakarmAnusAre anAdithI bhaTake che ane bhaTakyA karaze ema jANavuM. kemake kaI paNa AtmA caudamAM guNasthAnakane prApta karyA vinA mA (siddhasthAne jaI zakatA nathI temaja kaI paNa AtmA kevaLajJAna prApta karyA vagara aogI thaI zakatuM nathI. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 56 pratyeka AtmA nityA-nitya-ubhaya svarUpe pariNAmI temaja leAkAkAza pradeza pramANa asakhyAta pradeza yukta akhaDa-temaja arUpI eTale varNAdi rahita temaja jJAnAdi anaMtaguNu svabhAve nira'tara kartA-bhAktA svarUpI anaMta avyAkhAdha pariNAmayukta hoya che. 1 AthI ja teA pratyeka saMsArI AtmAone sva-svakarmAnusAre, vibhAva pariNAme anekavidha citra vicitra pariNAmeA sahitanu' je janma-jarA-maraNAdirUpa pariNamana che, te catutirUpa sasAra rUpe pratyakSathI aviruddha che. temaja sva-pratyakSa, anumAnathI jaNAya che ke pratyeka sasArI AtmAne, pUrNAMkama`sa khaMdhI sukhaduHkhanA anubhava tema ja bhAvinA sukhaduHkhanI ciMtA sahitanuM pravartana, pazu svapratyakSAnubhava gamya heAya che. Ama chatAM jee AtmAne kAI kALe-koInAthI ke koInA saba'dhathI ke vicitra svarUpe AsUla-utpattivinAza svarUpI mAne che, teene aitihAsika-para parArahita, zAstranirapekSa, yukti zUnya, temaja nyAyarahita, nirAdhArapaNe, kevaLa svamati kalpitapaNe upara jaNAvyA mujaba svAnubhavathI paNa viruddha mithyA pralApeA karanArA jANIne, pragaTa-svarUpe mAyA-mRSAvAdI jANavA. kharekhara tA pratyeka AtmAne sva-para sa`khazrI bhUtakALanA karma pariNAmanA levaDadevaDanA saMbadhAnuM anusaraNa temaja AghAta-pratyAghAtAdi sahita sukhaduHkhanA anubhaveAnuM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 jJAna anubhava pratyakSa hAya che, ane te anusAre trikAlika jagatanA samasta byavahAra paNa avirUddhabhAve pravarte che. AtmA niraMtara pariNAmI hAvAthI koI eka parizumananuM svarUpa, yA taDsa badhI sukha ke duHkhanA pariNAma AtmAmAM anya samaye hAtA nathI ema pratyakSa anubhavAya che. AthI pratyeka AtmA drazya-paryAya svarUpe nityAnitya ubhaya svarUpI che ema siddha thAya che. te mATe kahyuM che ke ya eva doSAH kila nityavAde, vinAzavAde'pi samAsta eva / parasparadhvaMsipu kaNTakeSu, jayatyadhRSyaM jinazAsanaM te // AthI AtmAthI ee jIva ane ajIvanI rAzirUpa samasta saMsAra phAI eka divase tA sapUrNa nAza pAmaze ja, kemake kALe kALe AtmAo ane tatsukha"dhI nAza pratyakSa che, A pramANe kahevu, te yukta nathI, temaja utpatti thakIja pratyeka AtmA bhinna bhinna svabhAvavALA ja dekhAya che. te mATe teo tevAja che ane tevAja raheze ema kahevu, te paNa yukta nathI. vaLI AtmA te kamane AdhIna ja hAvAthI tene mAkSa thaI zakeja nahi. ema paNa na kahevuM. athavA te pratyeka AtmA, paramAtmAnA azarUpa hovAthI aMte te Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 temaja kAI paNa AtmA mAhanIya kAsathA kSayakaryA vagara kevaLI paramAtmA anI zakatA nathI. temaja koI paNa AtmA kSaSakazreNi mAMDathA vagara kevaLI thatA. nathI. temaja kAI paNa AtmA sva-para bhAvanA tyAga. sahita apramattabhAvamAM sthira thayA sivAya kSapakaNi mAMDI zakatA nathI. A svarUpane guNusthAnaka kaeNmAreAhaNu sAthe aviruddhabhAve vicAratAM spaSTa samajAze ke ekSasAga paNa sa-dravya kSetra-kALa-bhAva sApekSa katha`cit bhinnAbhinna hAI syAdu thakI anekAneka bhAve sApekSa satya svarUpI che. upara jaNAvyA mujama Atma tattvanA bhedAbheda. svarUpI mahirAtmA-atarAtmA ane paramAtmA svarUpI Atma svarUpamAM temaja vizeSa thakI caude guNasthAnaka svarUpamAM jemaNe yathArtha jJAna-zraddhAne prApta karela nathI, tee TAI paNa rIte paramAtmAnI sAcI bhakti ke upAsanA. karI zakatA nathI, ane peAtAnA AtmAne zuddha paNa karI. zakatA nathI. para Mtu viparyAsapaNe parabhAvanA katRtva-bheAkatRtvamAM. Atmazuddhinu ArApaNu karatA heAya che. A saMbaMdhe a'tara AtmabhAvamAM vatatA paramAtmapadanA. sAcA ArAdhaka-uttama AtmAonA svarUpane jaNAvatAM. zAstrakArAe jaNAvyu' che ke ". Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " rA ha. A vA he. --... yaH snAtvA samatAkuNDe, hitvA kazmalaja mala punarna yAnti mAlinyaM, so'ntarAtmA paraH zuciH // pa . . vuM. have parama zuddha AtmA-sAdhavA mATe AtmAnA temaja jagat svarUpanA sabadhamAM syAdvAda zailIe je pramANayukta zuddhAvamedhanI yAne zuddha sabhyazraddhA yukta jJAnanI anivArya AvazyakatA che. te pramANa jJAnanu kicit svarUpa jaNAvIe chIe. je uttama AtmAo sva-para bhAvamAM parama brahmacaddiguNe karI sahita yathAtha hitabuddhie zuddha upayAgavAn che te yathArtha hitakArI vacanA mAlanArA hAI kadApi mithyApralApa karatA nathI. pratyakSathI aviruddha Agama-zruta-pramANajJAnathI syAdvAda svarUpe pUrve je paraspara viruddha evA asti-nAstyAdi pAMce dharmonuM avirUddha svarUpa sAmAnyathI jaNAvela che, tene ahiM vistArathI jaNAvIe chIye, kemake sva-paramAM hitabuddhi dharAvanAra uttama AtmAe, koI paNa eka bhAvane syAdvAdathI trividhAtmakajANIne paraspara virAdhI koI paNa e bhAvamAMthI prasaMgAnusAre kAI paNa eka svarUpane mukhyapUNe temaja anya svarUpane gauNubhAve samyaphathatathakI spaSTapaNe avirUddha sAdhaka-khAdhakabhAve jaNAvatA hoya che. A saMbaMdhe vizeSa jANavAnI icchAvALAoe zrImad devacaMdrajI kRta kuMthunAthajInuM stavana jevu') dvArA saprema bheTa tA. jJA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka AtmA nityA-nitya-ubhaya svarUpe pariNAmI temaja kAkAza pradeza pramANu asaMkhyAta pradeza yuktaakhaMDa-temaja arUpI eTale varNAdi rahita temaja jJAnAdi anaMtaguNa svabhAve niraMtara kartA-bhoktA svarUpI anaMta avyAbAdha pariNAmayukta hoya che. AthI ja to pratyeka saMsArI AtmAone sva-svakarmAnusAre, vibhAva pariNAme anekavidha citra vicitra pariNAme sahitanuM je janma-jarA-maraNadipa pariNamana che, te caturgatirUpa saMsAra rUpe pratyakSathI aviruddha che. temaja sva-pratyakSa, anumAnathI jaNAya che ke pratyeka saMsArI AtmAne, pUrvakarmasaMbaMdhI sukhaduHkhane anubhava tema ja bhAvinA sukhaduHkhanI ciMtA sahitanuM pravartana, paNa svapratyakSAnubhava gamya hoya che. Ama chatAM jeo AtmAne keI kALe-InAthI ke keInA saMbaMdhathI ke vicitra svarUpe AmUla-utpattivinAza svarUpI mAne che, teone etihAsika-paraMparArahita, zAstranirapekSa, yukti zUnya, temaja nyAyarahita, nirAdhArapaNe, kevaLa svamati kapitapaNe upara jaNAvyA mujaba svAnubhavathI paNa viruddha mithyA pralApa karanArA jANIne, pragaTa-svarUpe mAyA-mRSAvAdI jANavA. kharekhara te pratyeka AtmAne sva-para saMbaMdhI bhUtakALanA karmapariNAmanA levaDadevaDanA saMbaMdhenuM anusaraNa temaja AghAta-pratyAghAtAdi sahita sukhaduHkhanA anubhavonuM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 jJAna anubhava pratyakSa hoya che. ane te anusAre vikAlika jagatane samasta vyavahAra paNa avirUddhabhAve pravarte che. AtmA niraMtara pariNAmI hovAthI keI eka pari*NamananuM svarUpa, yA tatsaMbaMdhI sukha ke duHkhano pariNAma AtmAmAM anya samaye heto nathI ema pratyakSa anubhavAya che. AthI pratyeka AtmA dravya-paryAya svarUpe nityAnitya ubhaya svarUpI che ema siddha thAya che. te mATe kahyuM che key eva doSAH kila nityavAde, vinAzavAde'pi samAsta eva / parasparadhvaMsiSu kaNTakeSu, jayatyadhRSyaM jinazAsanaM te // AthI AtmAthIoe jIva ane ajIvanI rAzirUpa samasta saMsAra keI eka divase te saMpUrNa nAza pAmaze ja. kemake kALe kALe AtmAo ane tatsaMbaMdhI nAza pratyakSa che, A pramANe kahevuM, te yukta nathI, temaja utpatti thakIja pratyeka AtmA bhinna bhinna svabhAvavALA ja dekhAya che. te mATe teo tevAja che ane tevAja raheze ema kahevuM, te paNa yukta nathI. vaLI AtmA to kamane AdhIna ja hovAthI tene mikSa thaI zake ja nahi. ema paNa na kahevuM. athavA to pratyeka AtmA, paramAtmAnA aMzarUpa hovAthI ane te 'T - Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 enA unmAdathI bharelA unmatta jIvanane joIne, AtmAthIoe, teonA viveka-vicAra-vANI ane umAdI vartanane, mukhyatayA teoe karelA-akathya temaja ala bhakSaNanuM kAraNa samajIne AmA AtmAo te eka abhakSya bhakSaNathI dUra rahevAnuM ucita jANe che. AthI virUddha ke AtmAnA hitAhitamAM ayathArtha -sativALA pAkhaMDI sUTa AtmAonuM bAhya svarUpathI pavitra dekhAtuM jIvana paNa mukhyapaNe te viSaya-kakSAyane preraka ane poSaka hoya che. AthI zrImad AnaMdaghanajIe jaNAvela che keparicaya pAtaka ghAtaka sAdhu zuM re, akuzaLa apacaya ceta. graMtha adhyAtama zravaNu manana karI re, parizIlana naya heta. A vacanane anusarIne je rIte mohAdi karmone -kSaya thAya, te rIte vartavuM temaja AtmAnI zuddhAzuddhatAmAM yathArtha mativALA banavuM joIe. e mATe kahyuM che- jeNa tattaM vibujhejjA, jeNa cittaM Nirujjadi / teNa attA visujjhejja, taM gANaM jiNasAsaNe // | vaLI A jagatamAM pratyeka AtmA jyAre jyAre jaDa ke cetana dravyana- zubhA-zubha citra-vicitra - Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmanI sAthe dehAdi bhAvathI joDAya che, tyAre tyAre. te thakI prApta thatI abhinnatAnusAre, te AtmAmAM rAga-1 draSa, temaja sukha-duHkhAdinI lAgaNuo utpanna thAya che. A rItano dareka AtmAne anubhava thatuM hovAthI saMsArIAtmAe pitAnA AtmAne zarIrAdi jaDa dravya-guNaparyAya. thakI kathacita abhinna mAnavo jarUrI che. tema chatAM tete anya dravya-guNa paryAyanA sagA-saMbadhathI aLage te hevAthI-svarUpatA tethI bhinna paNa che. A rIte pratyeka AtmAne anya-samasta jaDa-cetana dravya-guNaparyAya svarUpathI kathaMcita bhinnapANu temaja kathaMcit, abhinnapaNane anubhava pratyakSathI aviruddha che. Ama chatAM zuddhAzuddha dravya-guNa-paryAya svarUpamAM syAdavAda-jJAna-STizUnya keTalAka pAkhaMDIo pitAnA manavacana ane kAyAganA kartavyathI potAnA AtmAne sarvathA. aLage yAne bhinna ja che. ema jaNAvIne ekAMta nagnatAvAdamAM anya jIvone paNa potAnI vAkacAturI vaDe mUDha banAvIne teone AtmA paNa tathAsvarUpe dehAdithI bhinna ja che, ema jaNAvIne viSaya-vAsanA piSaka mAyAjALamAM. phasAve che. A rIte phasAyelA AtmAo phasAyA pachI upara jaNAvyA mujaba pitAnA duvicArI kartavyanA duSTa-kaTu vipAkene anubhava karavA chatAM paNa temAMthI chUTI zakatA nathI. te mATe uttama AtmAthIoe prathamathI ja anubhava. pratyakSathI viruddha prapaMcI pAkhaMDIonI zubhAzubha ga. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 adhA paramAtmAmAM ja bhaLI javAnA che ema paNa na kahevuM.. athavA sauMsAra te IzvaranI mAyA che, ane pratyeka AtmA. zuddha-nitya hAvAthI tene janma-maraNu ke sukhadu:kha che ja nahi. ema paNa na kahevuM, kemake te paNa anubhavathI virUddha hAI mAyA-mRSAvAda ja che. ja A mATe pratyakSa, anubhava ane zAstrathI aviruddha, sAra-asAra, nyAya-anyAya, temaja draSTAdraSTa-dharma-adharmanA pratyakSa vyavahArAnI yathArthatA samajavA mATe, A pustikAmAM ja pUrve je AtmAnA madha-meAkSasa badhI kSAyeApamikAdi je pAMce bhAvAnu svarUpa jaNAvela che. tene yathArtha samajavA prayatna karavA. vaLI A jagatamAM ekendriyathI mAMDIne pacendriya. sudhInA sUkSma-khAdara jIvAnuM pota-peAtAnA prANa-paryAptinA AdhAra sabaMdhejIvavAnI IcchAvALuM je jIvana che tene naSTa karavAthI je hiMsAne doSa lAge che, tenI avagaNanA karIne keTalAka mUDhajIvA pAta-pAtAnA bhautika svAtha mATe ajANapaNe agara jANIne hiMsAmAM pravarte che. temaja anyane paNa hiMsaka kAryAMmAM preratA heAya che. ane tene vaLI ahiMsaka temaja kanya svarUpe jaNAvatA hAya che, teAne ahi'saka bhAva zUnyatAe AtmAthI bhraSTa jANavA. hisA-ahiMsA sabaMdhe e samajavu* khAsa jarUranuM che. ke koI paNa nAnA jIvanI ke meATA jIvanI, ekajIvanI, ke aneka Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa jIvanI, tenA ( jIvanA) keAI eka prANanI, ke sarvathA savA~-prANAnA ghAta karavA samadhI, je-je hiMsA deSa lAge che. te sakhape " sajJa ane sadezI kevaLI paramAtmAe jaNAvyu che ke" pratyeka AtmA peAtAnA mana-vacana ane kAya caiAga dvArA karaNu-karAvaNu ane anumAinathI--tItramaMda--jJAta--ajJAtabhAva vIryAdi vividha adhikaraNAnusAre dravya-bhAvathI sva-para AtmasvarUpanI hiMsA karavA vaDe avazya vividha prakArane tIvra~ma-karma khadha kare che ane. tenA kavipAka bhAgavavA cAre gatimAM bhaTakathA kare che, jyAre upara jaNAvelA vividha svarUpanA hiMsakabhAvathI mukta evA uttama AtmAone vividha prakAranA sAmAyika bhAvanI prApti vaDe, ahiMsaka bhAvanI prApti thAya che.. A avisavAdI syAdvAda svarUpI hiMsA-ahiMsAnA sakhadhamAM zAstramAM jaNAvela che ke~~ ekasyAmapi hiMsAyA - muktaM su-mahadantaraM / bhAvavIryAdivaicitryAdahiMsAyAM ca tat tathA // AthI spaSTa samajaze ke hiMsA-ahiIMsA sabadhI ajJAnIenA ekAMta pralApe keTalA mithyA che. vaLI keTalAka dehAtmavAdIo, yatheccha AhAra vihArAdimAM gRddha heAvAthI, mUDhapaNe bhakSyAbhakSyamAM viveka rahita banIne yatheccha AhAra-pANI kare che, ane tene ja vyAjakhI jaNAve che. paraMtu tevA krUra-mohAMdha AtmA- .:: kA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA unmAdathI bharelA unmatta jIvanane joIne, AtmAthI-e, teonA vivekazUnya-vicAra-vANuM ane unmAdI vartanane, suyatayA teoe karelA-akathya temaja abhakSya -bhakSaNanuM kAraNa samajIne AzmAthI AtmAo te akaccha abhaya bhakSaNathI dUra rahevAnuM ucita jANe che. * AthI virUddha ke AtmAnA hitAhitamAM ayathArtha -sativALA pAkhaMDI mUDha AtmAonuM bAhyA svarUpathI pavitra dekhAtuM jIvana paNa mukhyapaNe te viSaya-kaSAyane preraka ane poSaka hoya che. AthI zrImad AnaMdaghanajIe jaNAvela che ke - paricaya pAtaka ghAtaka sAdhu zuM re, akuzaLa apacaya ceta. graMtha adhyAtama zravaNu manana karI re, parizIlana naya heta. A vacanane anusarIne je rIte mahAdi karmone - kSaya thAya, te rIte vartavuM temaja AtmAnI zuddhAzuddhatAmAM yathArtha mativALA banavuM joIe. e mATe kahyuM chejenn tattaM vivujhejjA, jeNa cittaM Nirujjadi / jeNa attA visujjhejja, taM gANaM jiNasAsaNe // vaLI A jagatamAM pratyeka AtmA jyAre jyAre anya jaDa ke cetana dravyanA : zubhA-zubha citra-vicitra Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmanI sAthe dehAdi bhAvathI joDAya che, tyAre tyAre. te thakI prApta thatI abhinnatAnusAre, te AtmAmAM rAgaSi, temaja sukha-duHkhAdinI lAgaNIo utpanna thAya che. A rItane dareka AtmAne anubhava thatuM hovAthI saMsArIAtmAe pitAnA AtmAne zarIrAdi jaDa dravya-guNaparyAya thakI kathacit abhinna mAna jarUrI che. tema chatAM te- te anya vyaguNa paryAyanA soga-saMbaMdhathI aLage thato hovAthI svataH tethI bhinna paNa che. A rIte pratyeka-AtmAne anya-samasta jaDa-cetana dravya-guNa--paryAya svarUpathI kathaMcita bhinnapaNuM temaja kathaMcita abhinnapaNane anubhava pratyakSathI aviruddha che. Ama chatAM zuddhAzuddha dravya-guNu-paryAya svarUpamAM syAdavAda-jJAna-daSTizUnya keTalAka pAkhaMDIo potAnA mana- vacana ane kAyAganA kartavyathI pitAnA AtmAne sarvathA. aLago yAne bhinna ja che. ema jaNAvIne ekAMta nagnatAvAdamAM anya jIvone paNa pitAnI vAkacAturI vaDe mUDha banAvIne teono AtmA paNa tathAsvarUpe dehAdithI bhinna ja che, ema jaNAvIne viSaya-vAsanA piSaka mAyAjALamAM phasAve che. A rIte phasAyelA AtmAo phasAyA pachI upara jaNAvyA mujaba pitAnA vicArI rtanA duSTa-kaTu vipAkano anubhava karavA chatAM paNa temAMthI chUTI zakatA nathI. te mATe uttama AtmAthIoe prathamathI ja anubhava pratyakSathI viruddha prapaMcI pAkhaMDIonI zubhAzubha caga. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ fo -sabaMdhI ekAMte bhinna ke abhinnatA svarUpI mAyAjALamAM sAvuM nahi, paraMtu samyak zAstrAnusAre AtmAne svapara bhAvathI paNa yathArtha aviruddhapaNe kathAcit bhinnAbhinna ubhaya -svarUpI jANavA temAM karmAMdha pariNAme abhinnatA tathA kaya sabaMdhe (samyafabhAve) bhinnatA temaja abhinnatA vicAravI temaja tanusAre heyApAdeyatAmAM dRDha pravRtti paNa karavI. A mATe AtmAnA nava tattvAtmaka svarUpane yathA jANavA mATe amee pUrve chapAvela agama-nigama yAne " vizva darzIna " e nAmavALI pustikA jovI. . vaLI keTalAka mAyAvI-mahetA, jaDa-cetanAtmaka bhinnAbhinna dravyAnA svarUpara sa'badhI kArya -kArabhAvamAM mUDha hAvAthI, A samasta jagatane tee eka ja parama-zaktimAna paramAtmAnI lIlA mAtra ja che ema jaNAve che, eTale pratyeka jaDa-cetana padArtho paramAtmAnA aMzeA heAvAthI pratyeka zuddha-azuddha kha'ne bhAvAne paNa te koI eka aSTanirguNI paramAtmAnI lIlA che ema jaNAve che. ane pratyeka jaDa-cetana sAthenA nyAyI anyAyI sarva bhAgaupabhAgarUpa samasta bhAvA paNa nirguNI IzvaranI IcchAnusAre, temaja tenI preraNAnusAre ja pravarte che ema jaNAve che. vaLI dareke dareka AtmAe peAta-pAtAnI IcchAnusAre karelu' pratyeka (ka) AcaraNa paNu paramAtmAnI icchA mujabanu ja che ema jaNAvIne hi*sA-ahiMsA nyAyI anyAyI, ke nIti-anItimaya samasta vyavahAromAM samAna Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhi rAkhIne, yathecchapaNe vartana karavA-karAvavArUpa mithyAjUThAsUtra siddhAMtonI sthApanA karatA hoya che. ane A mATe teo paNa ayathArthabhAve syAdavAdane Azraya laIne, visaMvAdI lAve, paramAtmAne lIlAkArI svarUpathI bhinnabhinna jaNAvatA hoya che. AvA mUDha mAyAvI mahatenA vicArI-durAcArI duHkhadAyI AcAra-vicArane uttama buddhimAn AtmAo te svIkAratA nathI paraMtu anAdithI saMsAranA bhegasukhamAM Asakta-viSayAbhilASI che te mAyAvI mahaMtanI mahattAmAM aMjAIne mUThabhAve temanA durvicArI-duHkhadAyI -durAcAro prati Adara-bahumAna sahita doDatA pratyakSa jovAya che. jagatamAM e pratyakSa jaNAya che ke ajJAna ane saMmehathI karAyelA durvicArI durAcAranAM kahuphaLo vividha-svarUpe pratyeka jIve ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurendriya ane paMcendriyapaNe duHkha saha bhegavI rahelA che. AthI samajAya che ke pratyeka AtmA jevA- jevA sArA-TA karmo kare che. tenuM phaLa paNa te AtmAne avazya prApta thAya che. A mATe anya koInI IcchA ke preraNuM vicAravI, te Atma-kartRtva saMbaMdhe potAnI javAbadArInI ajJAnatA che. ane AvI ajJAnatAthI ja jIva saMsAramAM anAdikALathI bhaTakyA kare che. vaLI paNa A saMbaMdhamAM keTalAka ajJAnIo potAnA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpelA paramAtmAmAM, ajJAnAdi aneka deSonI vyAptine. temaja sarva zaktimAnapaNAnI avyAptine yathArtha mithyA. svarUpe jaNAvatA hoya che ke "dareka AtmAe karelA sArA-beTA karmAnusAre paramAtmA temane yathAcogya phaLa Ape che. A rIte phaLa ApavAnuM kArya paramAtmAe potAnA hastaka rAkheluM che. ane karma karavAnuM dareka jIvanI IrachA-zaktine AdhIna che. ema jaNAve che. A saMbaMdhamAM e jANavuM-jarUrI che ke pratyeka saMsArI. AtmAnI sArI-khoTI pravRttimAM tene prApta thayelA sArA -beTA saMga-saMbadho muvya bhAga bhajavatA hoya che. ane te je paramAtmAnI IcchAnusAre ja hoya, to tenuM ullaMghana karavuM te zuM zakya che? vaLI je sarvazaktimAna paramAtmAe ApelA saMge ane saMbaMdhone ja anusaravAnuM hoya te, dareka AtmAnI sArI-khoTI saghaLIe pravRttine doSa paNa paramAtmAne ja lAgaze, ane je tene paramAtmAnI lIlA che ema kaheze te, pratyeka AtmAnA zubha-azubha tamAma bhAvone kartAbhaktA paNa te paramAtmA pote ja che ema ja mAnavuM paDaze AthI te koI paNa AtmAmAM svataMtra-Atmatva raheze ja nahi. tethI dharma-adharma saMbaMdhI AjJA-upadezAdi sarva vyavahAro nirarthaka banI jaze. vaLI paNa te mohAMdha ajJAnIo jaNAve che ke ame te niraMtara amArA paramAtmAnI pUja-prArthanA temaja Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 - sevA-bhakti karIne te paramAtmAnI pAse amane sArI ' buddhi-zakti ApavAnI mAgaNI karIe chIe. ane te paramAtmAe Apela buddhi-zakti anusAre, tamAma kAryo karIe chIe. pachI tene sArA yA khoTA gaNune, paramAtmAne : tenuM je phaLa amane ApavuM yogya lAge te Ape che. A rIte samagra jaDa-cetana padArtho paramAtmAnI IcchAnusAre ja niraMtara pravartana pAmatA rahe che. AvI mithyAbuddhivALA teo sau, jaDa-cetana padArthane potAnuM svataMtra keI svarUpa ja nathI ema anya jIvone paNa jaNAvIne, teo paraspara yatharacha durAcAzane ja piSatA rahe che. A rIte kuguruonI meha-mAyAne mamatAmAM muMjhAyelA, ajJAnIo paNa emaja samaje che ke, keI paNa AtmAe AtmAnA hitAhita vivekathI karela uttama kartavyo, ke sArA-narasAnA vivekarahita karela hiMsAdi kartavya, e bane paNa paramAtmAnI mAyA ja che. ane pratyeka AtmAne thatI anubhUti paNa mithyA ja che. A saMbaMdhamAM yathArtha satya te e che ke pratyeka jaDa-cetana kAnA vividha svarUpamAM yathArtha bodhavAnuM pratyeka Atma-hitAthI te upara jaNAvela mithyA vicArono Azraya karatA nathI, paraMtu Atma kartRtvadharme, karma karavAnI-ane bhogavavAnI, pitAnI vAstavika javAbadArImAM sadA jAgRta hoya che. temaja pratyakSa pramANathI aviruddha : - ane Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRda pUrve jaNAvyA pramANe, samasta jagata ekAneka, nityAnitya bhinnAbhinna, temaja svataH-parataH zuddhAzuddhAdi anekavidha anekAMtika bhAvAmAM pariNAma pAmatu hoI, tene AtmAthe yathArtha aviruddha svarUpe jANavA mATe satra syAdvAda siddhAMtanA Azraya levA jarUrI che ema jANatA hoya che. sa kALe uttama paDita AtmAoe syAdvAda svarUpe A hakIkatanA sarvAnumate svIkAra karelA che ke-- (1) A jagatamAM kAi paNa eka auSadhi vividha prakAre aneka rAgeA upara kAma Ape che, temaja kAI paNa eka zaga upara vividha prakAranI aneka kAma Ape che. auSadhi paNa (2) vividha prakAranI bhASA dvArA khelAtA ekaja zabda paNa cAjanA vizeSe aneka aneA dyotaka che, temaja kAi eka arthIne jaNAvavAne aneka zabda paNu che. (3) mATI Adi koI eka padArthamAM cAjanA vizeSe aneka kA pariNAma-pAmavApaNuM pratyakSa che. (jemake ghara, mATalI-kAThIca khu-kuMDI-sarAvalu -ramakaDAM-IMTa-ghara ItyAdi) temaja vividha seAnu-pu ADhi dhAtumAMthI temaja lAkaDA~ lekha'-mATI-cunA Adi aneka dravyAmAMthI paNa ceAjanA vizeSe ghara svarUpo-ekaja kAya pariNAma paNa pratyakSa jovAya che. vizeSa dRSTAMta tarIke-pAMca tAlA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAno eka dAgIne paNa bane che ane eka telA senAmAMthI pAMca dAgInA paNa bane che. AthI pudgala ( varasa-gaMdha-sparzAdi guNavALA) dravyamAM paNa svataH temaja parataH (khadha-deza-pradeza- paramANu vibhAgamAM anekavidha pariNAma pAmavAnI je zakti che, temaja jJAnAdi cetanA guNamaya pratyeka AtmadravyamAM paNa svataH temaja parataH eTale sva-svabhAvathI temaja karmAnusAre je anekavidha kArya--pariNAma pAmavApaNuM che. te te jagatamAM pratyakSa jaNAya ja che. vaLI pratyeka jaDa-cetana dravyane svataH temaja parataH kArya-kAraNa pariNamI bhAve, je anaMta dharmAtmakapaNuM che, te thakI AtmadravyanA pega pravRtti temaja upaga pravRttirUpa pratyeka pariNAmavaDe nimitta temaja upAdAnatArUpe rahelI vividha kAryakAraNutAne IchA sAdhakatAmAM uttarottara aviruddhabhAve vidhi-niSedha svarUpe janAra syAdavAdI nizcayathI ISTAthe siddhi prApta karI zake che A saMbaMdhe kahyuM che ke - "jA kiriyA suT ThuyarI, tA vizuddhi ye na appa dhammotti / pucI hiyAya paMcchA ahiyA, jahA nissihAI tigaM // A saMbaMdhe jagatamAM paNa dekhAya che ke pratyeka AtmAe potapotAnI IcchAnusAre paNa upara jaNAvela svarUpane anulakSIne ja vidhi-niSedhamAM pravRtta hoya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 tema chatAM keTalAka mithyAbhimAnIe peAtAnA viSaya-kaSAyane peASaka pApAcArAne paramAtmAnI preraNAnI pacheDIe oDhADIne A jagatamAM sarva bhAvA paramAtmAnI IcchA. ane AjJAnusAre ja pravarte che, evA mithyA pralApe. karatA thakA anya jIvAne potAnI mAyAjALamAM phasAvavA. vaDe pote paNa temAM phasAyelA rahe che. AthI uttama AtmAthI AtmAoe e sAra grahaNa karavAnA che ke A jagatamAM anAthiI pravartatA. rAtri divasanA pariNAmanI jema prathama jaNAvyA. mujakha. jIva-kamanA saMbaMdhamAM anata dharmAMtmaka pratyeka jaDa-cetana. drabyA anAdithI svataH temaja parataH pariNAmI heAtrAthI. nira'tara pratyeka samaye yAne sarvakALe anekavidha kAraNatA sApekSa anekavidha kAya pariNAmIpaNu* paNa pAmatA hAya. che, tema chatAM ekAMtikapaNe koI eka ja kAryoM yA kAraNa. rUpa pariNAmamAM ja' AgrahI banIne, anya sakaLa svarUpane. kevA mithyA mAnIne tene apalApa karavAmAM ja peAtAnI. zaktine duya karavA te niratha ka chetemaja anaka paNa che, AthI jaDa-cetana dravyasa badhe je kaI eka pariNAma. je je nayaSTie hitakArI jaNAya tenA Azraya (Adara) karatA rahI, anyabhAve! prati sApekSa-zraddhA karavI. ke jethI mithyA vivAda TaLI jatAM AtmA bhaNI thAyeAgya purUSA mAM sAcI zraddhAthI ekAgratA prApta thatAM ja ISTA kArya siddhi prApta thAya. A mATe kahyu che ke Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ." anekAntAtmakaM vastu gocaraH sarvasaMvidAm / ekadezaviziSTArthoM, nayasya viSayo mataH // tattvArthasUtramAM trikALAbAdhitajagata avarUpane AtmArtha sAdhakatA sahita na-pramANa sApekSa nIcenA sUtrothI spaSTa jaNAvela che. (2) " WAja yud satta" (2) "mArca nitya" (3) "tapaMtasihe " (2) " na jJAnavaritrALa mokSamA" (2) "kRtamaila :" (3) "tramInaramyA" AthI AtmazuddhinA athaoe to, chadmastha avasthAmAM jemaNe jemaNe je-je bhAve jJAna-darzana-cAritrarUpe Atmazuddhi prApta karI che, te-te bhAve temanuM nAma-sthApanA (AkRti) dravya-ke bhAvathI yathArtha svarUpe keI paNa nikSepathI AlaMbana levuM Avazyaka che. anyathA sva-para zuddhAzuddha kaI paNa svarUpane matikalpitabhAve ekAMte Azraya karIne anya dharmano sarvathA apalApa karavAno vikalpa te Adhaka ja che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70. Ama hAI AtmAthI AtmAoe to keI paNa svarUpanA ekAMta nirNayathI aLagA rahevA "sarva vidija e vacanane anusarIne bAdhakatA TALavA mATe mAdhyastha bhAvamAM rahevuM eja ucita che. A mATe - dveza, sva-sva-muvo naraH . na rAgaM nApi ca dveSa, madhyasthasteSu gacchati // A pramANe syAdavAda siddhAMtAnusAre hipAdeyatAmAM sApekSabhAve vivekakArI AtmAe Atma-zuddhathaLe guNa-- sthAnaka kumArehaNanA yathArtha hitakArI mAgane anusaranArA. hoya che. jyAre syAdavAda siddhAMtanA draSIo potAnA ajJAna ane saMmohanA jere sarvatra kArya-kAraNabhAvano apalApA karI. sAdhya-zUnyabhAve svecchAcArI pramAdAcaraNane Azraya karIne AtmArthathI bhraSTa thAya che. jagatamAM sarvakALe sarvakSetre citanyazakti svarUpI. AtmatattvanA sukhaduHkhanA pariNAmone mukhya gaNIne AtmAne sahaja-pUNa ane akSaya-avyAbAdha sukha upaje, ane duHkhathI sarvathA sukta thAya tevA. upAyane uttama AtmAoe dharmasaMjJA (AvakAryasvIkAryA che. anyathA Arepita-kSaNika sukha , duHkhakarI ja che. Aje pAMcamA ArAnA jore AtmatattvamAM brAMta temaja Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhautika sukhamAM Asakta vaijJAnika, pAkhaDI-paDita, purohita, saMtenA upAsake vaDe, vANI svAtaMtryanA oThA nIce ahiMsAnA nAme ja hiMsAnA Adarzo raju karIne hiMsAnAM kAnaja vikAsa karAI rahyo che. temaja satyadharmanA nAme ja aMtarAtmAnA avAjanA oThA nIce vinAzakArI vaijJAnika pragatino, vAstavika satya tarIke pracAra karAI rahyo che. te thakI Aje samasta jIvarAzine niraMtara bhaya saMkalezAdi bhayaMkara duHkhone anubhava pratyakSa joI zakAya che. AthI Aje sAmAnyathI kaI paNa AtmAne, sAcA Atmika sukhane AbhAsanI prApti paNa muzkela thaI paDI che. te mATe mukhyapaNe pratyeka to AtmAne viSe pitAnA zuddhAzuddha svarUpanuM ajJAna ja javAbadAra che. temaja kSaNika Indriya janya viSayasukhanA vikAsamAM vikasatI Asakti paNa teTalI ja javAbadAra che. AthI viSaya-kaSAyanA viSamasvarUpane yathArtha samajanArA uttama AtmAo te pAkhaMDIonA pakSapAtayukta durAgrahathI dUra rahI AtmAnA nirvikalpaka zuddha jJAna cetanAnA nibaddha sukhAnubhavamAM zraddhA karIne paramAtmapadanI prApti mATe dharma-purUSArtha temaja mokSapurUSArthamAM udyama hoya che. A mATe prathama pitAnA Atma-svarUpamAM zuddha-svAdavAda dharmanI yathAgya sthApanA karavI ke jethI paramakSAyika-sukhanA sAdhya bhAvanI sAdhanAmAM sthiratA prApta Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara thatAM kSepaka zreNInI vizuddhi pitAnAmAM sattAgate rahelI che sacidAnaMda svarUpI paramAtma-dazA AvirbhAve prApta thAya. A mATe zuddha dharmanI naya sApekSa syAdavAda svarUpe oLakha karavI jarUrI che. tethI tenuM kiMcit svarUpa jaNAvIe chIe. " dhammo vatthusahAvo, khamAdibhAvo ya dasaviho dhammo / rayaNattayaM ca dhammo, jIvANaM rakkhaNaM dhammo // AmAM prathama te nizcaya sApekSa nizcayadharma che, bIje nizcaya sApekSa vyavahAra dharma che. trIje vyavahAra sApekSa nizcaya dharma che ane ethe vyavahAra sApekSa vyavahAra dharma che. A cAre prakAranA dhamanI avirUddha ejanA karavI jarUrI che. AtmadravyamAM pariNAmI-niyatA thakI nizcaya-vyavahAra ubhaya svarUpathI pratyeka AtmAne, sva-para saMbaMdhe vividha prakAranA AdAna-pradAnanA vyavahAra pitAnI yAdazakti mujaba, trikAlika-nitya, jJAnAdi-cetanAnuM-svarUpa pratyakSa svAnubhavagamya hoya che. ane tethI pratyeka AtmAoe pitAnA " AtmatatvanA vaikAlika astitvane, nirvivAda svIkAra kareluM hoya che. jethI-levaDa-devaDamAM pramANikatAnI avirUddhatAmAM ISTatva pratye jAya che. daSTAMta tarIke-pratyeka AtmAmAM Avyava-parabhava saMbaMdhI pitAnI tamAma zubhAzubha kriyArUpa karma saMbadhe Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 phaLanI apekSA avazya rahelI hoya che. kemake sarva jIve potapotAnA zubhAzubha karmanA phaLane avazya pAme che, evA anubhava paNa dareka AtmAne heAya che ja. nAstikane paNa janma-maraNa ane sukha-duHkhanA pariNAmane te svIkAra kare ja paDe che. tema chatAM teo tene nihetuka samajIne, umAdI jIvanamAM utsAhita rahetA hoya che. upara jaNAvelI anekavidha syAda satyatAne avagaNIne keTalAka bheLA dharUci ajJAnI AtmAo, kugurUnA mithyA vicAra-vANI ane vartananA ADaMbarathI aMjAIne, svasaMvedanAtmaka Atma svarUpamAM paNu, kevA kevA svarUpe bhrAnta hoya che tenuM kiMcit svarUpa jaNAvIe chIe- abandhastathaikaH sthito vA kSayI vA 'pyasad vA mato ye jaDaiH sarvathAtmA / na teSAM vimUDhAtmanAM gocaro yaH, __sa ekaH parAtmA gatirme jinendraH // (1) keTalAka mithyAgrahI svecchAcAra zAstra pratyeka saMsArI AtmAne zuddha-niraMjana-nirAkAra ane nirvikArI paramAtmAnA aMzarUpa mAnatA hovAthI vAstavika svarUpe kaI paNa AtmAne karma-ke-kamanuM baMdhana hotuM ja nathI, ema kahe che. Ama chatAM pratyakSa sthAthI aviruddha teo ja sukhanA athI AtmAoe dayA-dAnAdi puNya karma karavAM joIye ane hiMsA-asatyAdi pApakarmothI aLagA rahevuM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 joIe e upadeza karatA hoya che. (2) keTalAka mithyAgrahI svarachAcArI zAstro - saMsAranA tamAma AtmAo eka ja paramAtmAnuM svarUpa. che, eTale dareka AtmAo paramAtmAnI mAyA ja che. ema. kahe che. Ama chatAM pratyakSa svAdathI aviruddha A saMsAramAM pratyeka bhinna-bhinna AtmAo paraspara potapotAnA rAgadviSAditemaja phodhamAna-mAyA ane lebhAdi kaSAya pariNAma vaDe eka bIjA pratye anugraha-upaghAta karavA rUpa niraMtara anekavidha zatru-mitratAnA kAryo karatA pragaTa jaNAya che. A sarve kAryone ke teo eka ja paramezvaranI lIlA, yAne mAyA kahIne vaLI tene mithyA svarUpa kahe che. tema. chatAM dareka AtmAne pitAnAM sArAM yA beTAM karmAnusAre sarva zaktimAna paramAtmA sukha-duHkha te Ape ja chee upadeza paNa karatA hoya che. (3) keTalAka mithyAgrahI-svecchAcArI zAstra-AtmA. to kevaLa-sthita eTale nitya-ekaja saccidAnaMda svarUpI ja che ema kahe che. Ama chatAM pratyakSa yAdathI aviruddha pratyeka AtmAne sva-sva karmAnusAre aneka svarUpe anubhavAtI pratyakSa sukha-duHkhAdinI anubhUtione, teo kevaLa mithyA AbhAsa che, ema jaNAve che. tema chatAM teo ja sukhanI IcchAvALA AtmAone niraMtara paramAtmAnI vividha. prakAre pUjA-prArthanA-bhakti karavI joIe, e upadeza. karatA hoya che. temaja pite paNa vividha-prakAre yajJa-yAgAdi. kriyAo karatA hoya che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7pa - (4) keTalAka mithyAgrahI-svecchAcArI zAstro-- AtmAne kSaNe kSaNe nAza pAmato mAne che. eTale pratyeka AtmAo kSaNe kSaNe sarvathA nAza pAme che, ane navA navA utpanna thAya che. ema kahe che. Ama chatAM pratyakSa syAdathI avindra pratyeka AtmAne bhUta-bhaviSya ane vartamAnakALa ema trikalika kArya-kAraNabhAve sukha-duHkhanuM pariNamana pratyakSa anubhavagamya hevAthI, teone paNa pitAnA anuyAyIone, pratyeka AtmAe, pite ja pUrve karelAM sArAM-TAM kartavyanA anusAre, A saMsAramAM. sArAM-khATAM phaLa dareka AtmAne pratyakSa prApta thayelAM che, thAya che, ane thaze. e upadeza kare paDe che. (5) keTalAka mithyAgrahI svecchAcArI zAstro-AtmasvarUpI ke svataMtra dravya ke padArtha nathI eTale pAMca. bhUta (pRthvI apa-teu vAu ane AkAza)nA saMyogathI - utpanna thanArI jJAnAdi citanya pariNAmI zakti mAtra che,. ane te bhUtenA saMgano viyoga thavAthI te citanya. pariNAmI (AtmArUpI) zakti, paNa te pAMca bhUtomAM ja nAza pAme che, ema mAne che. Ama chatAM pratyakSa sthAthI aviruddha saMsAramAM. pratyeka AtmAnuM citra-vicitra anekavidha svarUpe icchA. anicchAe prAsa, janma-jIvana ane maraNanuM je svarUpa che, te sarvathA nihetuka ja che. ema te. teo paNa kArya-kAraNa-sApekSa sukha-dukhanA. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 pratyakSa svAnubhavathI kahI zake tema nathI, eTale ja te teone AtmAthIone AtmahitArthe paramAtmAe prakAzela sAmAyikAne sthAne, pitAnI mithyAmatinA. je samAnatAvAdI sAmyavAda, binasAMpradAyika-samAjavAda, svarAcArI-lokazAhI, temaja aMtara-AtmAnA avAjane anusaravAthI dareka AtmAnuM Atmahita sadhAya che, evA mithyA pralApa niraMtara karavA paDatA hoya che. upara jaNAvyA mujaba AtmA saMbadhe pitAnI bhinna 'bhinna ekAMtadaSTimAM paDelA durAgrahIone pratipakSI svarUpano virodha karavAmAM ja niraMtara pitAnI zaktine durvyaya kare paDate hoI teone A bhava temaja parabhavamAM kevaLa duHkhanuM ja bhAjana banelA pratyakSa joI zakAya che. samyapha zAstrAnusAre pUrve amee spaSTa jaNAveluM che ke anAdi-anaMta A saMsAramAM jaDa-cetana samasta dravya, svaguNa sattAo-nitya-anaMta dharmAtmaka che. temaja te sAthe svataH temaja parataH aneka svarUpe pariNAma paNa che. AthI temAMnA keI paNa svarUpane pitAnA AtmAnA hitAhita saMbaMdhamAM yathArtha aviruddhabhAve jANavA javA mATe paramAtmAe yathArthapaNe prakAzela syAdavAda-daSTine Azraya anivArya che. A mATe amAe prakAzita karela "daSTivAdanI pustikA jovI. kemake jagatanuM svarUpa ja pariNAmI nitya anAdi Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 anaMta anekAMtika che. AthI jato pUrve jaNAvyA mujabaaneka ekAMtika misyA durAgrahIone paNa prati-- pakSIya svarUpane vicAra-vANu ne vatanathI apalApa karavA vaDe jANaye ajANye syavAda svarUpane svIkAra karavo paDe che. atre keTalAka ema kahe che ke je ekAMta daSTivALA tamAma mithyAtvIo che. te te darekanA mithyA svarUpane samagrapaNe grahaNa karavAne anekAMta dagivAna te mahA mithyAtvI banaze. Ama kahenArAoe e samajavuM joIze ke ekAMta daSTivALAo pite mAnelA svarUpane ja ekAMte satya kahIne anya tamAmane virodha (zreSa) kare che. jyAre zuddha svAvAda daSTivALe to jaDa temaja cetanya svarUpI pratyeka dravyane anaMta dharmAtmake jANIne tenA pratyeka guNaparyAyane yathAtathya svarUpe paraspara aviruddhabhAve svIkAre che. tethI rAga-dveSathI sarvathAmukta thaI paramAtmabhAvane pAme che. A mATe kahyuM che ke, trikAla triloka trizakti trisaMdhyatrivarga trideva triratnAdi bhAvaiH / yaduktA tripadyeva vizvAni vabe, sa ekaH parAtmA gati, jinendraH / / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 yadAjJA tripadyeva mAnyA tato'sau, tadastyeva no vastu yannAdhitaSThau / yato brUmahe vastu yattadyadIyaM, sa ekaH parAtmA gati meM jinendrH|| AthI zuddha svAvAda daSTipradhAna sayamI sadaguruo, pratipakSI tamAma ajJAnI ziSyonA - ajJAnane, anekavidha rIte dUra karIne teone jJAnI banAve che. jyAre sva-sva ekAMta daSTivALA kugurUo to dharmarucivALA bheLA bhaktajanene bhaya ane lAlacavaDe potAnI mAyAjALamAM phasAvatA hoya che. A mATe have trikALAbAdhita syAdavAda daSTie pitAnA AtmAne yathArtha svarUpe jovA mATe sarvajJa ane sarvadazi zrI jinezvara paramAtmAoe prakAzela mekSAnukUla pariNAma svarUpa, samyaktvanA sthAnanuM kiMcit svarUpa jaNAvIe chIe. (2) cAnceva samA - jagatamAM AtmA kathaMcita pratyakSa paNa che. kemake Atmadravya mULa svarUpamAM te varNAdi rahita, havA chatAM tenA jJAnAdi-anaMta-catanya zaktirUpa trikAlika pariNAmamAM Atma-tattvanuM astitva svAnubhavathI avirUddha che. tema chatAM AtmadravyanA astitvano ja InkAra-karanArA keTalAka duvicArI durAcArIo kahetA hoya che ke AmA 0 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa pragaTapaNe jaNAtuM nathI, mATe nathI ja. paraMtu teo sau Atma tattvathI alaga paDelA manuSyanA cA tiryaMcanA zarIrane nirUpagI, temaja dudhayukta vikati dhAraNa karanAruM jANIne, tene tatkALa dUra karavA (bALI mUkavA, yA te dATI devA Adi aneka rIte naSTa karavA) cAhe che. ane teone te rIte dUra karatAM pratyakSa vAya paNa che. AthI spaSTa thAya che ke teo sarva Atma -tavane zarIra saMbaMdhe-kathaMcit sadabhAva temaja asadubhAva svIkAre te che ja. vaLI je pratyakSa nathI te padArtha (dravya) nathI ja. ema paNa teo kahI zake tema nathI, kemake zabdagaMdhAdinuM svarUpa pratyakSa nahiM hovA chatAM pratyeka AtmAemAM tenA zubhAzubhapaNAnA astitva vaDe te prati-AdaraanAdarapaNuM pratyakSa che. Aja rIte vividha liMgAdithI-liMgI evA AtmAnA svarUpane uttama zAstrajJa AtmAo yathArtha jANe che. ane tethI te teo AtmahitArthe upadeza zravaNadi uttama mArgane anusare che. vaLI AtmA ja iSTAniSTa pravRtti-nivRtti rUpa kriyAno kartA hoI te-te kriyAnA phaLano letA paNa banatuM hoya che. A hakIkata sava AtmAone sukhaduHkhanA anubhavathI pratyakSa heya Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ane tethI te pratyeka AtmA potapotAne ISTa sukhanI prApti ane duHkhanI nivRtti mATe niraMtara. prayatna karatA pratyakSa jovAya che. jyAre Atmatva. rahita pudgala dravyamAM kiyatva pariNAmIpaNuM hovA chatAM IcchAnusArI katva svabhAva ja nahi hevAthI, pitAnA. pariNamana saMbaMdhI-sukhaduHkhanI lAgaNIne abhAva sarve jaDa, tattvamAM pratyakSa avirUddha jaNAya che. AMthI spaSTa samajavuM ke pratyeka Atma-dravya kathaMcit . anaMta jJAna-darzana-cAritrApa-vIrya upayAgAdi guNayukta kartA pariNAme pariNamI heI pitAnA pariNamanano jJAtA. bhoktA paNa che. - AthI to pratyeka saMsArI AtmAne sAmAnyathI temaja manuSyane to pragaTapaNee jJAna-bhAna hoya ja che ke huM jamela chuM, huM jIvuM chuM ane maravAno paNa chuM. Ama chatA tIvra moha (madirApAnarUpI) dazAne lIdhe jeo janma-jIvana ane maraNano svIkAra karavA chatAM paNa, huM svarUpI, svAtma svarUpano ja a5lApa karanArAo che. teone mArI mAtA vAMjhaNI hatI, tevuM bolanArA mUkhanI jevA ja mahA mU-jANavA. A saMbaMdhe vizeSathI jANavuM ke jeo AtmAne yathArthapaNe oLakhe che. teomAM ja sAcuM AsmAthIpaNuM hoI zake cheA mATe kahyuM che ke Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " tatpadaM sAdhvavasthAnAd bhinnagranthyAdi lakSaNam / anvaryayogatastatre, vedyasaMvedyamucyate // ahiM prathama sthAnamAM je sTApada mUkyuM che, tene cha e sthAnamAM samyabhAve gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI yathArtha samajavuM jarUrI che. (2) sa = nitya - te (AtmA) nitya paNa che. eTale pratyeka AtmAo anaMta jJAnAdiguNayukta Atmatatva svarUpe kaI paNa kALe keInAthI ke keAInA sogathI utpanna thayela nahi hovAthI anAdi anaMta-nitya che. citanya svarUpI pratyeka AtmatatvanuM keI paNa kAraNathI kaI paNa kALe mULathI utpanna thavApaNuM ke nAza thavApaNuM na hovAthI pratyeka Atma dravyone janma-jIvana ane maraNAdi bhAvamAM paNa pita-potAnA jJAnAdi guNasattAne karthacita smaraNAdi bhAve nitya pratyaya hovAthI, pratyeka AtmAne anAdianaMta svaguNa sattAo-nitya eTale avinAzI jANavA te tattvataH yathArtha--avirUddha che. je ke sva-sva-dharmasattAe dravyatva svarUpe te cha e dravyo anAdi anata nitya che. temaja sva-sva-guNaparyAya pariNamana svarUpe anitya paNa che tema chatAM jIva . ane puddagala (jaDa) drAmAM para saMge vyavahArathI je Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82. para-pariNAmIpaNuM che. te para-pariNAmabhAve vyavahArathI te ane dravyone anitya jANavAMte paNa tatvataH avirUddha che, Ama chatAM pratyeka Atma dravyo te pitAnA svaguNanI anaMta sattAne mULa thakI traNe kALe paNa tyajatA na hovAthI vyavahArathI paNa kathaMci-nitya che. jyAre pUraNu-galana svabhAvI pudgala (jaDa) drAmAM to svaguNa varNAdi sattAmAM paNa svataH temaja parataH niraMtara pheraphAra thate hevAthI zAstramAM tene anitya kahela che. vaLI paNa vizeSe karIne AtmAnA parama dhruva pariNAmI nityatva svarUpane jANavA mATe A samajavuM jarUrI che ke, jema tIvra adhava gati pariNAmamAM (relave gADI AdimAM) rahela asthira manuSya-anyatra dUra sthira evA vRkSa-ghara nagarAdine paNa brAMtithI asthira eTale virUddha gatimAM jatA jue che. te mujaba anitya-adhruva pariNAmI AtmAo te zuddha kSApazamika, temaja oyikabhAve pitAne anitya ane adhava jANe che. paraMtu jeoe jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNaya-mohanIya ane aMtarAya e cAre Atma-guNa ghAtI karmono sarvathA kSaya karI, kevaLajJAna prApta karIne pitAnI Atma-sattAne kSAvikabhAve svAdhIna karelI che ane anaMta-akSaya kevaLajJAne karI pratyeka samaye, sahaja svabhAve jagatanA sarva padArthonI-trikAlika sarva sattAnA jJAnavAnuM che, temane sarva dranI -trikAlika dhruva-adhruva sarva sattAnuM saMpUrNa yathArtha Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' T 333 3 jJAna heAya che. AthI kevaLI paramAtmAonA paramAtmAnA trikAlAbAdhita vacanAmAM zraddhAvAna uttama vivekI AtmAone paNa pAtAnAmAM pratyakSa zuddha kSaceApazama bhAvathI anubhavAtI katha'cit trikAlika sattAnuM jJAna-bhAna heAvAthI ja, teo dharma-adharmInA vyavahAra prati niSThAvAna rahIne, adhanA tyAga karI, dhamamAga mAM yathAzakti udyama karIne, peAtAnI zuddha-anaMta paramAtma bhAva svarUpI, pUrNa akSaya sattAne svAdhInabhAve prApta kare che. A mATe kahyuM che ke-- yaH pazyennityamAtmAnaM, anityaM parasaMgamam / ituM haLyuM na noti, tasya mehindutvaH // Ama chatAM jee peAtAnA AtmAne kevaLa zAsra vacanathI nitya mAne che. paraMtu peAtAnI AtmasattAne paramAtmAne AdhIna mAne che, teone paNa kharekhara tA - mhArI mAtA vAMjhaNI hatI evu khelanArA " mahAmUrkha ja jANavA kemake zuddha-nityatva ane para parAdhInatA bannene paraspara pratyakSa virodha che, (2) sa 2 mAM ttta:-~~~ AtmA svakanA ' kartA paNa che. pUrva jaNAvyA mujakha-sa'sArI AtmAe pratyeka samaye potapeAtAnA mana vacana-ane kAyAnA karaNa--karAvaNu ane anumeAdana svarUpI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga, temaja mehanIya karmanA udayajanya kaSAya parimAnusAre kartavyabhAve navInakarma (kAmaNagaNAo) grahaNa karIne, tene aSTavidha svarUpe pariNAma pamADIne AtmapradezonI sAthe dUdha-pANInI jema ekAkAra svarUpe baMdha paNa kare che. temaja te bAMdhelA karmomAM paNa pratyeka samaye. pariNamAnusAre udavatanA-apavatanAdi aneka prakAranA. pheraphAre paNa kare che, ane- pratyeka samaye te bAMdhelA karmomAMthI je je karmo je je svarUpe udayamAM Ave che, tene te svarUpe bhegave paNa che temaja suvizuddha upaga pariNAma vaDe karmono kSaya (nirjarA) paNa kare che. AthI vaLI e paNa spaSTa samajavuM ke jaDadravyamAM katva svabhAva nahi hovAthI, karmo ne svataH karma pariNAmanuM kartava ke bhakatRtva hotuM nathI, paraMtu Atmatva (jIvadravya)mAM kartRtva svabhAva hevAthI, te pitAnA ga. saMbaMdhI kASAyika kartava pariNAma vaDe vividha-karmomAM. vividha pariNAmane kartA hoI udayAnusAre tene bhaktA paNa che. A mATe AtmAthIoe, pitAnA kartava bhaktatvasvabhAvane zuddhAzuddha svarUpe pratyeka samaye, karAtA karmathI temaja baMdhAtA karmothI, bhogavAtA karmothI e trividha. svarUpe pitAnA AtmAne gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI yathArtha aviruddha samajavA, prayatna karavo jarUrI che. A mATe prathama to karAtu kama je-che, te Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 mukhyapaNe te svAbhAvika ane vaibhAvika ane prakAre zuSAzud upayegAnusAre karAtu hAI AtmA e AtmahitArthe zuddha upacAgAnusArI kamamAM ISTatA sthApavI joI e.ke jethI pAte-peAtAnA svAbhAvikra-guNa-kamathI peAtAnA zuddha svabhAvane (manI parAdhInatAmAMthI cheDAvI) kSAyika bhAve svAdhIna karavAvALA nyAya. ahiM e khAsa samajavuM jarUrI che ke jeo AtmAne svataMtrapaNe kaja mAnatA nathI. teone te peAtAnA duvi cArI durAcaraNanA dArUNa ke baMdhanA viSAkAnA DarapaNa hAtA nathI. tema chatAM hakIkate je satya che te e che ke jagatamAM pratyeka AtmAne peAta-peAtAnA bhinna-bhinna krama vipAkane bhAgavavA teA paDe ja che. eTalu ja nahi, paraMtu pota-peAtAnA karmAnusAre pratyeka AtmAne, ISTAniSTa saceAga-viyeAgathI sukhaduHkhanA anubhava paNa heAya che. ane tethI ja teA, pratyekajIva potAnI samaja pramANe duHkhanI nivRtti, ane sukhanI prApti mATe niraMtara prayatna paNa karatA hAya che. A mATe kahyuM che ke-- * " svayaM me zetyAmA, svayaM tat manutte / svayaM bhramati saMsAre, svayameva vinazyati // yaH kartA karmabhedAnAM bhoktA karmaphalasya ca / saMsA--parinirvAMtA, sa ghAmA nAnyakSaLa || Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) sa = mota :- dareka AtmAne pote karelA temaja bAMdhelA, zubhAzubha karmanAM phaLa paNa avazya jogavavAM paDe che. kemake kriyAkarma ane kartAne kathaMcit abhedapaNuM hoya che. te pratyeka saMsArI AtmA mahAdika vibhAvika AtmapariNAme pratyeka samaye sAta-ATha jJAnAvaraNIyAdino baMdha kare che. temaja pUrve bAMdhelAM vividha karmone pratyeka samaye radayathI temaja pradezadayathI, udayAnusAre nIce mujaba. svarUpathI bhagavate hoya che. (1) jJAnAvaraNIya karmanA udayAnusAre jJAnaguNa avarAyeluM hoya che. jethI AMkhe pATA bAMdhela mANasa jema padArtha joI zakatA nathI, tema jJAnAvaraNIya karmanA udayAnusAre, AtmAne sva-para svarUpane tathAvidha bodha. prApta thatI nathI. (2) darzanAvaraNIya karmanA udayAnusAre jIvane darzana guNa eTale geya padArthano sAmAnyathI baMdha karAvanAra guNa avarAyelo rahe che. jethI rAjA pAse temaja pradhAna-adhikArI pAse javAmAM jema dvArapAla prathamathIja roke che, tema A karma jJAna thavAmAM prathama tenuM darzana thavA thakIja rUkAvaTa kare che (3) vedanIya karmanA udayAnusAre jIvane bAhA padArthanA saga-viyogathI sukha-duHkhane pariNAma thAya che. pratyeka jIva sAmAnyathI sukhanI AkAMkSAvALo hovAthI A kama Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 madhathI lepAyela talavAranI dhAra jevuM jANavu, eTale madhathI lepAyelI talavAranI dhAra cATatAM talavAranI dhAra vAgatAM jema tenuM duHkha bhogavavu paDe che tema jANavu. (4) mAhanIya karmanA udayAnusAre jIvane AtmAnA hitAhita sabadhe jJAna--bhAna ke viveka heAtA nathI, eTale ke madirApAna karanAra AtmAnA jevI tenI sthiti hoya che. AthI AtmAtha zUnyapaNe te jIvA zubhAzubha ke sagrege catuti rUpa saMsAramAM bhaTakavA kare che. paraMtu sadgurUnA ceAge jyAre tene AtmAnA yathArtha svarUpanI eLa khANa thAya che. te pachI meAhane dUra karanAra AtmazuddinA sAcAmAganA eTale ke 1 samyakatva sAmAyika 2 zrutasAmAyika temaja 3 dezivarati sAmAyika ane 4 sarvavirati sAmAyikanA Azraya karanArA AtmA, paramAtma bhAvane prApta kare che. (5) AyuSya karmAMnA udayAnusAre jIvane cAragatimAM, jema jelanI sajA pAmelA AtmAne avazya teTalI muddata sudhI jelamAM rahevuM paDe che tema AyuSya karmAnusAre pratyeka AtmAne paNa te gatimAM teTale vakhata avazya rahevu paDe che, temAM vadhu vakhata nahi, paNa kAraNa vizeSe AyuSyamAM (sAnI jema) ghaTADA zakaya che. (6) nAmaka nA uDDayAnusAre jIvane ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA sUkSma-Adara anekavidha citra-vicitra zarIrAdi dhAraNa karavAM paDe che. ' Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) ge2karmanA udayAnusAre jIvane viziSThAviziSTa utpatti (janma) sthAnamAM janma levuM paDe che, ane te kAraNe tenAmAM bAhya vyavahAra saMbaMdhe paNa viziSTAviziSTatAno vyavahAra thato hoya che. (8) aMtarAya karmanA udayAnusAre jIvane. svecchAnuMsArI viziSTa bhega-upabhegAdi padArthanI prApti muzkela thAya che, temaja kathaMcita prApta vastune bhega-upabhegamAM paNa muzkelIo Ave che. upara jaNAvela karmodaya pramANe pratyeka saMsArIjIvanuM je-je svarUpe pariNamana hoya che, tene audayika bhAvanuM pariNamana jANavuM, temaja A sAthe, pratyeka jIvane pitAnA jJAnAdi guNenA kSapazama bhAvanuM paNa je zuddhAzuddha pariNamana hoya che, tene gItArtha gurU-bhagavata pAsethI avazya jANI levuM. sAmAnyathI tamAma saMsI jI pitAnA AtmAne kamano kartA-oktA te jANe che. paraMtu te karmanA baMdhanathI mukta karavAno vicAra ane tenA upAyamAM zraddhA to Asana bhavya AtmAmAM ja pragaTe che ema jANavuM. A mATe kahyuM che ke - zuddhimtti siddikanA vaMdhavi rijhAyA" () zasti ra taya bhASA- Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAne mekSa paNa che. kemake je uttama saMsArI AtmAne, sAMsArika zubhAzubha bhAva prati, rAga-dveSAdithI muktapaNe-aMtamukhavRttio, pitAnA zuddha lApazamika bhAvanA kartava-kSetRtvamAM je sahaja-sukhane anubhava thAya che, te thakI te AtmA niHzaMkabhAve pitAne saMsAranA sarva baMdhanAthI sarvathA muktapaNe akSaya (mokSa) sukhano adhikArI jANe che. ane te mATe yathAzakti mekSa purUSArthaprati Adara-prayatnavAnuM hoya che. kemake te sArI rIte jANe che ke "sarvakarmanA kSayathI mokSa prApta thAya che." (6) ati ja tanya lopAya mokSAthI AtmA mATe mokSamArga paNa che. upara jaNAvela svarUpathI spaSTa samajAze ke, AtmadazI-AtmAthI AtmAo, sarvajJa-ane sarvadazI paramAtmAe prakAzita trikAlAbAdhita mekSa mAga mATe. : derA, Daca saMvara" e vacanamAM niHzaMka hoya che, ane te thakI ___ "samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArgaH e sUtra vacanane yathArtha bhAve anusare che. A saMbaMdhe sarvajJa ane sarvadazI zrI tIrthakara bhagavaMtenA vacanAnusAre triSaDI zalAkA purUSa caritranA racayitA kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdra sUrijIe vItarAga Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 stAtramAM jaNAvela che ke " AjAhamiyanAjJA te, heyovALonA I AzravaH sarvathA heya, upAdeyazva saMvaraH // sarve tIrthaMkara bhagavAnI sarvakALane viSe sa jIva dravyeA sabadhI eka ja avALI AjJA (upadeza) hAya che ke pratyeka AtmAe peAtAnA Atmahitane niraMtara lakSyamAM rAkhIne tyAga-grahaNamAM vivekavAn khatavu joIe. A mATe mithyAtva-avrata-kaSAya ane yAga--pariNAma. AzravarUpa heAvAthI tenA sava prakAranA sava thA tyAga karavAnA ane sAmAyika svarUpI samyajJAna-darzana-cAritra--ane tapa rUpa sa varane sarvaprakAre upazamakSayApazama-temaja kSAyikAdi bhAve Adara karavAnA yathAzakti prayatna karavA joie. Ama chatAM keTalAka zakA-kAMkSAdi doSa thakI vyavahAra temaja nizcaya ema ubhaya nagna sApakSa nIcenA sUtra vacananA manamAnyA Azraya laIne. tene ayathArthabhAve mithyAbhAvamAM joDIne AtmAthathI bhraSTa thAya che. 4. bAsavA te sivA " ane " sivA te trAsavA . 11 e sUtra vacananA Azraya laI ne dravya Azrava temaja bhAva Azrava ane dravya savara temaja bhAvasa varanA, yathA avirUddha caubhaMgInA bheda svarUpane jANyA vinAja peAtAnI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mati-kalpanAe pravartAvela svacchadAcAramAM nirapekSapaNe, svapakSe saMvarapaNuM temaja parapakSe ekAte AzravANuM sthApe che. teone zrI jinezvara-bhagavaMtanI AjJAnA lepa jANavA. A mATe pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAje adhyAtmasAramAM heyopAdeyatA saMbaMdhe jaNAvyuM jinairnAnumataM kiMcit , nipiddhaM vA na sarvathA / kArye bhAvyamadaMbhene-tyeSAjJA pAramezvarI / / zrI jinezvara bhagavaMtee, Azrava-saMvara saMbaMdhI. keIpaNuM svarUpane ekAMte tyAga karavAnuM kahyuM nathI, temaja ekAMte AdaravAnuM paNa kahyuM nathI, paraMtu pratyeka AmAe bhAvasaMvararUpe pitAnA Atmahitane lakSyamAM rAkhIne daMbha (mAyA svarUpa)no tyAga karIne upara jaNAvela Azrava-saMvaranA cAra cArabhedamAM yathAzakti Adara-tyAgabhAvamAM yathArtha-avirUddha udyama karavo tene zrI jinezvarabhagave tenI AjJA jANavI. A saMbadhe "satranA saMvara" A sUtranedhyAnamAM rAkhIne zAstramAM jaNAvela Azrava tatvanA (42) bhedane yathArtha jANIne anukrame (5) mithyAtva (12) avirati (16) kaSAya (9) nakaSAya (15) vega maLIne, kula. (57) baMdha hetuthI AtmAne aLago rAkhavA mATe zAstramAM jaNAvela aDhAra pA5 sthAnakanI karaNIthI sau prathama AtmAne aLago rAkhavAne prayatna karo. ke jethI vidhipUrvaka saMvara Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 bhAvanA (5) samiti (3) gupti (22) pariSaha (10) yatidharma (12) bhAvanA ane (5) cAritra ema khaMdha pratipakSI saMvara tattvanA paNa kula (57) hetuone prApta karIne AtmA Atmazuddhi karI zake. zrI jaina dRnane viSe A samAnya siddhAMta che ke AtmA ceAga-ane kaSAya pariNAma vaDe kama baMdha karI sa'sAra paribhramaNa karI rahyo che, te jo yathAzakti karma baMdhanA hetubhUta yAga ane kaSAya pariNAma rUpa Azrava tattvathI viramI sa*vara tattvanA Adara kare, ane nirjarA tattvane Azraya karI pUrva sacita karmone kSaya kare, te te AtmA aMte sarva karmone kSaya karI anata-akSaya zAzvatasukhamaya siddhatvane sAdi ana"tame bhAMge svAdhIna prApta kare che. upara jaNAvela svarUpamAM kama dhamAM dravya hetu cAga che ane bhAva hetu kaSAya che. temaja ka ya sabaMdhe dravya hetu savara tattva jANavu* ane bhAva hetu nirjarA tattva jANavu', A banne prakAranA dravya bhAvane paraspara je kAya kAraNapaNu che tene vistArathI zAstrathI avirUddha bhAve, gItA zurU bhagavaMta pAsethI jANI temAM zraddhA-pratIti ane ruci utpanna karavAthI AtmA sAdhI zakAya che ema jANavu. anyathA Atma-vacakatA te bhavabhramaNanu kAraNa che. zAstromAM ceAganI kAraNutAnA saMbha, samArabha ane -AraMbha, mana-vacana ane kArya thakIkaraNa karAvaNu ane anu Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ modana svarUpe sattAvIza prakAre jaNAvela che, temAM je-je AtmAomAM anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya hetA nathI, teomAM. prathama samasta aDhAre prakAranA pApa vyApAranI karaNutAmAM viratipaNAnA-pariNAma hoya che, jyAre bIjA apratyAkhyAnI kaSAyanA udaya rahita AtmAomAM pApa-vyApAra saMbadhe. karaNa temaja karAvaNa saMbaMdhe viratipaNunA pariNAma heya. che, temaja jeo trIjA pratyAkhyAna kaSAyanA udaya rahita. hoya che. tevA uttama-tyAgI sAdhu bhagavaMtomAM samasta pApa-vyApAra saMbaMdhe karaNa-karAvaNa ane anudana e traNenuM viratipaNuM hoya che. tyAre cothA chelA saMjavalananA paNa cAre kaSAyanA kSaya thakI, ghAtakarmanA udaya rahita zrI vItarAga paramAtmAo, sarvajJa ane sarvadazI hoya che. A rIte. kriodha, mAna, mAyA ane lobharUpa cAre kaSAyenA upara jaNAvela cAre prakAranA svarUpanA, vaLI cAsaThabhAMgAsaMbaMdhI citra-vicitra samasta gasvarUpane gItArtha-gurU, bhagavata pAsethI zAstrathI avirUddha, jANI levuM jarUrI che. zAstramAM "sakaSAyA'kaSAyayoH sAmparAyikaryApathayo" "e vacanathI kaSAyayukta ane sAMparAyika ane kaSAya-- rahita rogane Ipathika pega kahela che. A sAthe. zAstromAM anekavidha kaSAyasahita cAganA lezyAdi aneka prakAre anekavidha zubhAzubha karmabaMdhanuM svarUpa paNa jaNAvela che, ane Ipathika cAgane sAmAnya karmabaMdhane hetu. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAvavA sAthe, kaSAyarahita-vizeSatAo, bAra bheda svarUpathI nijara hetu paNa jaNAvela che. yadyapi bhAva saMvara ane bhAva-nirjarA Atma-pariNAma sApekSa hovA chatAM, te sarvathA ega nirapekSa hotAM nathI. te mATe Ipathikane, gItArtha-gurUbhagavaMta pAsethI nayasAkSepa yathArtha avirUddhaavazya jANuM levo jarUrI che, jethI sarvatra yAganI zubhAzubhatAmAM saMkalezane ane kapAyane TALI zakAya. A mATe kahyuM che ke- nAzAMvaratve na zvetAMvaratve, "na tatvavAde na ca tarkavAde / na pakSasevAzrayeNa muktiH pAyamuri viru muvi che lekhakanI daSTie Iryopathika ga saMbaMdhI kiMcita naya-vicAra (1) nigama daSTie - mAdhyastha bhAvanA cukta nija rAhatuka pega pravartanane Ipathika yoga jANavo. (2) saMgrahanaya dRSTie - samyakatvamUlaka-AtmArtha sAdhaka nirAhatuka cogane IryApathika cega jANavo. (3) vyavahAranaya daSTie samyakavasahita-dezavirati temaja sarva viratidharanA nija rahetaka egapravartanane-IryApathika roga jANa. (4) RjusUtra naya daSTie -apramatta bhAve nirjarAhetuka pega pravartanane Ipathika coga jANo. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 (5) zabdanaya kaSTie - nirjarahetuka dharmadhyAna, zukala dhyAnarUpa pega pravartanane Iryopathika yoga jANavo. (6) samabhinaya daSTie-11 ane 12 me guNasthAnake mohanIya karmanA udaya rahita nija rAsAdhaka yoga pravartanane Ipathika pega jANavo. (7) evabhUtanaya daSTie -sarvajJa-ane sarvadaza zrIvItarAga paramAtmAne cAra aghAti karmone khapAvavA rUpa nirjarA hetuka IryApathika yoga pravartana jANavuM. deva-nArakI-tiryaMca ane manuSya svarUpI-catutirUpa A saMsAramAM, aneka AtmAo ekendriya, beIndriya, Indriya, rendriya ane paMcendriya svarUpe sva-svakarmAnusAra janma-maraNa karatA pratyakSa jaNAya che. te madhye sAdhAraNa vanaspatirUpa ekendriyamAM anaMtAnaMta je jANavA. AkInA sarvajImAM-asaMkhyAtA bheda thakI paNa asaMkhyAtA che jANavA. A mATe samajavuM ke asaMkhyAtAnA paNa asaMkhyAtA bhedo che. pratyeka AtmA AtmA-paryAya pariNAma svarUpathI niraMtara ekabIjAthI -guNa-hAni-vRddhi svarUpe pariNAma pAme che. tema chatAM save AtmAnA vividha vega svarUpamAM kacita abhedatA hovAthI, gasthAnake te asaMkhyAtA che. A hakIkatane pratyakSa avidhi bhAve samajavA mATe nIcenI uktie khAsa vicAravI. - Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "puSe puNe" mati zinnA" temaja "so zANAono ekamata ane se mUrkhAonA. hajAra mata AthI spaSTa samajAze ke dareke dareka AtmAne pitA potAnA karmodayAnusAre bhinna-bhinna buddhi-zakti hoya che. temaja temAMnA keTalAkamAM keI--eka dravya-kSetra-kALabhAva saMbaMdhI ekatA paNa hoya che. upara jaNAvela Atma-svarUpane sAmAnya svarUpe jANIne vizeSataH AtmArthe samyaphamati temaja mithyAmatinA svarUpane paNa avazya jANIne saMsAracakramAM janma-maraNa svarUpe AtmAne bhaTakAvanAra mithyAmatine tyAga karIne AtmAne pUrNa-zuddha-sacidAnaMda svarUpe sahaja zAzvata sukhane svAmi banAvanAra samyaphamatino Azraya kare, AtmAthIo mATe anivArya Avazyaka che. upara jaNAvyA mujaba bhinna bhinna AtmAomAM jJAnAvaraNIya karmanA kSapazama-bhede asaMkhyAta buddhi de hoya che. tema chatAM mizyAmati pAkhaMDI jIna zAstramAM (363) bhede jaNAvyA che, temAM ekAMta kriyAvAdIonA (180) bhede ane ekAMta akiyAvAdInA (84) bhede temaja ekAMta ajJAnavAdIone (67) bhede ane ekAMta vinayavAdIonA (32) bhedanuM svarUpa je rIte samajAvyuM che, te rIte gItAtha gurU pAsethI yathArtha aviruddhabhAve samajIne mithyAmatine tyAga kara. , Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvelA (363) pAkhaMDIonI mizyAmatinA jere A saMsAramAM aneka dharma-saMpradAya ane ga7-matanA vivAda ochA-vattA pramANamAM sarvakALe pravartatA hoya che. . te mATe AtmAthI AtmAoe zAstrAnusArI samyakumatimAM ISTatvabuddhi dhAraNa karIne zAstramAM jaNAvyA mujaba samyakutvanA (67) bolamAM yathArtha zraddhA-rucivALA banavuM jarUrI che. anyathA game tyAre AtmAne mizyAmatimAM phasAvavApaNuM saMbhavita jANavuM. (1) A jagatamAM keTalAke :-pratyeka AtmAne paramAtmAnuM sarjana mAne che. paraMtu paramAtmAe, te- AtmAnuM sarjana kayAre karyuM? kema karyuM? zA mATe karyuM? kevI rIte karyuM? temaja tathAvidha niyata svarUpe ja kema karyuM? A mAMhelA eka paNa praznane teonI pAse prAmANika javAba hoto nathI. (2) vaLI keTalAke -nAza(maraNa) pAmatA AtmAne sarvathA nAza ja mAne che, eTale ke tene kaI punarjanma ja nathI. AthI vAstavikapaNe joIzuM te kaI paNa zubha kiyA prati Adara ke azubhakiyA prati anAdarane temanA aMtaramAM spaSTa bheda-vikalpa hoto nathI tema chatAM teo maraNanA aMta samaya sudhI, temaja maraNa bAda paNa maraNa pAmelA saMbaMdhe dharma-adharmamaya zubha-azubha kriyAmAM kartavyAkartavyane viveka zA mATe kare che? tene temanI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 pAse ke prAmANika javAba hote nathI. (3) vaLI keTalAka pratyeka AtmAne paramAtmAnA aMzarUpe, nitya-niraMjana, saccidAnaMda svarUpa ja mAne che. teone pUchavAmAM Ave ke te pachI jagatamAM pratyeka AtmAne bhinna bhinna svarUpe je janma temaja sukha-duHkhamaya jIvana ane maraNa pratyakSa che te kaI ekaja upara jaNAvela guNamaya paramAtmAnuM pitAnuM ja citra-vicitra svarUpa kevI rIte heI zake ? A praznano paNa temanI pAse kaI prAmANika javAba hoto nathI. (4) vaLI keTalAke-A jagatanuM samagra citra-vicitra je pariNamana che te eka ja paramAtmAnI lIlA yAne mAyA svarUpa ja che ane te saghaLuMe paraspara virodhI pariNamana paNa te paramAtmAnI IcchAnusAre ja pravarte che. anyathA badhA vikalpo mithyA che, temane je ema pUchavAmAM Ave ke, te pachI tame zA mATe dharma-adhama, nyAya-anyAya temaja nIti-anItinA vyavahAranA Adara-tyAgane Agraha dhare che ane tamArA pitAnA mithyA vicAra pravAhone dharmarUpe prarUpe che ? A praznane temanI pAsethI koI prAmANika javAba maLato nathI. (5) vaLI Aje te pragaTa-nagna-dehAtmavAdIonI bahulatAe, nagnatAne vAstavikatAnA oThA nIce vartamAna Atma-svarUpane kevaLa kSaNavatI eTale AtmAne kSaNekSaNe Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAza pAmate mAnIne, ahiMsA dharmane athe ja vizeSa hiMsAkArI vyavahArane vyavahArU gaNAve che. ane satyane, vANusvAtaMtryatAnA nAme vivAdAspada banAvIne, asatyane satya svarUpe oLakhAvavAnA pracAra-prayAsa karatA hoya che. vaLI -para-dravyanI corI karavArUpa adharmathI bacavAnA upAya karavAnA badale, pitAnA cerInA kAryone kAyadAnusArI, nyAyI TharAvavAnA prayatna karatA rahe che. vaLI pAMca IndriyenA viSaya-bhegAdimAM Asakta teo AtmAne ahitakArI evA abrahmasvarUpI kAryo vaDe AtmAne prasanna rAkhavAno daMbha karIne, vaLI te thakI samAdhibhAva sAdhavAne mithyA-ADaMbara karatA hoya che. vaLI, AtmAne bAdhaka-para pagalika padArthonA parigraha ane mamatvane upakAraka samajIne, mAyAvI rIte tenA AdAna-grahaNanA vyavahAramAM ja Asakta hoya che. teo sau kevaLa pApakArI buddhivALA hovAthI, lokahitakArI-kAryo karavAnA lokazAhI-samAjavAdanA oThA nIce pitAne Azraye AvelA lokonuM dravya-bhAvathI niraMtara zoSaNa ja karatA hoya che. vaLI paNa kSaNakSayI AtmavAdIo strI-svAtaMtrya ane nArI-utkarSanA bahAne ja strIone yenakena prakAre patita karIne, potAnA pAzamAM phasAvavAnA phada karatA hoya che. A mATe teo AtmazuddhinA parama kAraNarUpa dhatvane urachedavA mATe tamAma nitika dhoraNone, anartharUpe prakAzavAnA niraMtara prapaMca karatA hoya che. A rIte Arya saMskRtinuM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ubhUlana karIne anArya saMskRtinA Azaka banIne anArya saMskRtine vaijJAnika-vikAsanA nAme pracAra karatA rahe che. kharekhara te AvA niSphara AcAra-vicAravALA. mANamAM potAne AtmA kSaNathI che e vicAra ja mukhya hoya che. ane tethI ja teo upara mujabanuM jIvana. jIvatA hoya che. tema chatAM teo pitAnA lakSaNakSayI svarUpI. mithyA vicArane vaLagI rahIne paNa visaMvAdIbhAve. pitAno ane anya AtmAone utkarSa sAdhavAnA upAye tarIke mati-kadvipata Ajana- nijananI janAonI jAherAta karatA hoya che. AthI paNa samajavuM ke upara jaNAvela brAMta mAnasanA AcAra-vicAra paNa brAMta jahevAnA, te mATe AmAthethI braNa du-tarkavAdI-mithyA AcAra vicAravALAenA samarana pracAra-pravartanane duHkhadAyI rAmajIne AtmAthI AtmAe sau prathama te tethI aLagA rahevAno prayatna karavA jarUrI che. pUrve je (363) pAMkhaDIonA bheda jaNAvyA che temAMthI dAMta ane nava tanya siMdhI (18) kiyAvAdIonA be mAMthI ma.tra tatva rabadhI (20) bhedonuM digina varapa jaNAvIe chIebAkInuM rUpa gItA gurU bhagavaMta pachI karI levuM. (1) keTalAka mahatvane na svarUpa che .. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 eTale Atma tatva mokSa tattava svarUpI ja che. ane kamane baMdha te mithyAsvarUpa che, temaja AtmAe AtmA thakIja mokSa prApta karavAnuM hoya che tethI anya kaI paNa drivyanI kaI paNa svarUpe hetutA ke AvazyakatA nathI ja ema mAne che. (ra) keTalAka mekSatatvane kevaLa purata:varUpe jANe che. eTale karmabaMdhanA phAMsalAmAM phasAyelA AtmAne anyakeInI sahAyatAthI ja mokSa prApta thaI zake. anyathA keI paNa AtmA mekSapurUSArtha karI zake ja nahi ema mAne che (3) keTalAka kSatatvane kevaLa nityasvarUpe ja jANe che. eTale ke pratyeka AtmAo sadA-saccidAnaMda svarUpe nitya ja che, temAM keIpaNakALe kaI paNa pheraphAra thatuM ja nathI tema chatAM saMsArI AtmAonA je je svarUpe che te saghaLAe kevaLa mAyA-mithyA svarUpe ja -che ema mAne che. (4) keTalAka mokSa tatvane kevaLa anityasvarUpe ja jANe che, eTale ke AtmAne mokSa thayA pachI tenuM kaI svarUpa ja rahetuM nathI. zUnya ja thaI jAya che tema ja vaLI keTalAke mokSa thayA pachI paNa, saMsAramAM IzvarecchA mujaba pharIne janma levuM ja paDe che tema kahe che. anyathA zAzvata mokSasukha hoI zake ja nahi ema mAne che. (1 thI 4)-A sAthe keTalAke upara jaNAvela Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 cAre bhinna-bhinna svarUpamAM paNa kevaLa kALAnusArI ja makSa mAne che. eTale ke kevaLa kALAnusAre ja pratyeka AtmAne bhinna bhinna svarUpe mokSa sukha hoya che ema mAne che. (5 thI 8)-keTalAke upara jaNAvela cAre bhinna-- bhinna svarUpamAM paNa pratyeka AtmAne kevaLa pitapotAnA bhinna-bhinana svabhAvAnusAreja mokSa hoya che. ema mAne che. (9 thI 12) keTalAke upara jaNAvelA cAre bhinna. bhinna svarUpamAM paNa kevaLa niyati bhAve ja mekSa hAya. che eTale ke pratyeka jIvane niyatakALe ja nihetuka mesa. thAya che ema mAne che. (13 thI 16)-keTalAke upara jaNAvelA cAre bhinna-bhinna svarUpamAM paNa pratyeka AtmAne koI paNa nimittane Azraya lIdhA vinA kevaLa potAnA AtmabhAvathI ja mokSa prApti thAya che ema mAne che. (17 thI 20)--keTalAke upara jaNAvela cAre bhinna bhinna svarUpamAM paNa kevaLa I parama-puruSa paramAtmA yAne IzvaranI kRpA thakI ja mokSa prApti thAya che ema. mAne che. zuddha syAdavAda-svarUpI zrI jaina zAsanane viSe kAryA kaI paNa kAraNane a5lApa karavo yukta nathI tethI nizcaya vyavahAranI pravRtti-nivRttinuM nivRtti sApekSa je svarUpa amee pUrva Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 jaNAvyuM che temAM nizcaya-vyavahArathI pravRttirUpa cAre prakAranA sAmAyikabhAvamAM pravRtti karavAne arthe, vyavahAra pravRtti dharma mAM pAMca prakAranA AcAra jaNAvela che tenA (39) bhedAnu svarUpa, yathArtha-avirUddha bhAve avadhAravu, anyathA AcArane sthAne aticAra doSanI prApti thAya che ema jANavu. 44 zAstramAM avara: prathamo dharma' e sUtrathI pA~cAcArane viSe sauprathama jJAnAcAra jaNAvyA heAI, AtmArthI AtmAe paNa sau prathama pAtAnA AtmAnA navatattvAtmaka svarUpane yathArtha jANIne, AtmArthe upakAraka zAstrAnusArI heyApAdeyatAmAM niHzakatA temaja niHzalyatA dhAraNa karIne, thAyeAgya dezavirati temaja savirati sAmAyika bhAvamAM AtmAne sthApavA pravRtta thavu anivAya Avazyaka che. anyathA manuSyabhava ane jainadarzananI prApti niSphaLa samajavI. zrI jainazAsanane viSe jJAnAcArane prathama prAdhAnyatA ApavA samaye jaNAvyu` che ke~~ AtmAjJAna- bhavaM duHkhaM AtmajJAnena hanyate / abhyasyaM tat tathA yena AtmA jJAnamayo bhavet // AtmAne peAtAnA AtmasvarUpanA ajJAnathI janma-- maraNanI parAdhInatAnuM du:kha utpanna thayeluM che ane te Atma-jJAnathI nAza pAme che. te mATe Atma-jJAnanA abhyAsa karavA jarUrI che ke jethI AtmA jJAnamaya thAya. *** Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 AtmA'jJAnaM hi viduSAmAtma - jJAnena hanyate / tapasA'pyAtma - vijJAna- hInaistattu na zakyate // AtmAnu' ajJAna eTale paulika padArthImAM thayelA Atmika sukhanA bhrama, ane tethI thayelI kapAyAnA prAbalyathI sauMsAra svarUpamAM Asakti, vidvAneAne AtmajJAnathI TaLe che. paraMtu AtmajJAna rahita ajJAnI manuSyAne AkarI tapasyAo karavA chatAM paNu AtmAnuM jJAna TaLatuM nathI. AtmAnamAtmanA vetti, mohatyAgAd ya Atmani / tadeva tasya cAritraM, tajjJAnaM taca darzanam // je manuSya mAhanA tyAga karI, peAtAnA AtmA vaDe AtmAne viSe AtmAne jANe che, teja te puruSanu' samyag jJAna-dana ane cAritra che. ajJAnaM hi khalu kaSTaM, krodhAdibhyo'pi sarvapApebhyaH / artha hitamahitaM vA na vetti yenAvRto jIvaH // ' Atma svarUpanA ajJAnI AtmAne peAtAnu hita zAmAM che ane peAtAne ahitakArI zuM che ? te na jANutA hAvAthI krodhAdi sarva pApa karaNInA karatAM paNa tene AtmasvarUpanuM ajJAna vadhu kaSTadAyI thAya che. nirye vyavahAre ca tyaktvA jJAne ca karmaNi / --pAli--viova--mAruM zuddhabhUmioAm // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 nizcayanayamAM temaja vyavahAranayamAM tathA jJAnapakSamAM ke kriyApakSamAM ekAMta pakSapAtipaNu tyajIne, AtmA guNu sthAnakanI zreNI upara caDhI zake che. AthI spaSTa samajAze ke Aje je nizcaya svarUpanA temaja tattvajJAnane tiraskAra karI rahyA che teo kharekhara teA nAbhAsIe ja che. zrI jainazAsanane viSe A hakIkata sarva mAnya che ke AtmAthI AtmAe sau prathama AtmasvarUpanA SasthAnamAM "Astikanya (zraddhAna) prApta karavuM joI e, ke jethI AtmAmAM bhAva anukapA jAge, kemake bhAva anukaMpA prApta AtmAmAM bhAvaniveda eTale jJAnagarbhita vairAgya jAge che. bhAnivanI AtmA mAkSa tattvamAM zraddhA rucirUpa savega bhAvanA adhikArI jANavA. - AvA saMvegI AtmA meAkSa prAptinA ananya sAdhana rUpa cAra prakAranA sAmAyika vaDe zamanA jore avazya muktinA zAzvata sukhane prApta kare che. ema jANavuM. AthI ulTu je AtmAomAM svataH anAdi ana ta jIva-ajIta svarUpI navatattvAtmaka A jagatanA suddhA-zuddha koI paNa bhAvamAM, ayathArtha buddhie zaMkA-kAMkSA temaja vicikitsAdi samyaktvanA doSa-bhAvA, temaja parataH puddagalAnadIbhAve AtmAthI bhraSTa sa'sArAbhimukha kevaLa khAhya prazasta yAgapravRttie prati prazaMsA ke AdarabhAva hoya che, te thakI te AtmAe avazya sauMsAra sAgaramAM DUbe che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ,, zrI jainazAsanane viSe nave tattvAne viSe huMya jJeya ane upAdeyatA rUpa arthamAM zraddhA pragaTAvanAra AtmaguNane samyaktva kahyu che. temAM sAmAnyathI jIva ane ajIva e dravyA g2aya jANavAM, puNya-pApa-Azrava ane madha. e cAre tattvAne heya jANavAM temaja savara-nirjarA ane mAkSa e traNe tattvAne upAdeya jANavAnAM che. te sAthe te nave tavAne nAma sthApanA dravya--mAvatatanyasa e sUtra vacanathI temaja " pramALanathadhAma: ' sUtra vacanathI vizeSathI jANIne heyApAdeyatAmAM paNa vizeSathakI anekAMta cAne syAdane Azraya laIne AtmArthe kArya-kAraNatAmAM aviddhatA ceAjavI jarUrI che. anyathA nave tavAnA khAdha paNa kalezakArI anatAM AtmA tIvra krama khadhananA bhAjI thAya che. e. Atmazuddhi karavAne asamartha, tIvra cAritrameAhanA udayavALA Ara'bha-parigrahAdi cukta ma`da mithyArdaSTi, temaja sabhyaSTi AtmAonI, katha'cit vyavahAranaya dRSTie AtmazreyArthe zAstrAnusArI vidhi-niSedha sApekSa puNyakaraNInI upAdeyattA zAstrathI aviruddha jANavI. A mATe kahyuM che ke-- paramArthAlAbhe vA doSeSvArambhaka-svabhAveSu / kuzalAnucandhameva, syAdanavadyaM yathA karma // temaja vaLI upacirata zuddha vyavahAranayaSTie. AtmAthI AtmAoe samyakatva uccarIne paNa eTale ke " Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 laukika temaja leAkeAttara-devagata, gurugata ane patra gata mithyAtvanI karaNIne tyAga karIne paNa yathAzakti, vrata-pacakkhANu - thakI Atmazuddhi karavI joIe. A mATe kahyu che ke-- samyagdarzanazuddhaM yo jJAnaM viratimeva cApnoti / duHkhanimittamapIdaM tena sulabdhaM bhavati janma || vizeSataH Azrava ane saMvara tatvanI yathArtha AtmApakArI heceApAdeyatA saMbadhe dravya-Azrava temaja bhAva-Azrava. ane dravyasaMvara temaja bhAvasavaranA svarUpane nizcayavyavahArathI yathArtha aviruddha avadhAraNa karavuM jarUrI che, kemake A sakhadhe zAstramAM spaSTa kahyu che ke---- kr AsavA te parisavA parisavA te AsavA 11 AthI spaSTa samajAze ke zrI jainazAsanane viSe koIpaNa dravya-paryAyane hitAhita sabadhe yathArtha avirUddha samajavA. mATe naya--nikSepa-pramANu sApekSa syAdvAnI anivAya AvazyaktA jaNAvI che te yathArtha satya che. anAdi anaMta itihAsa bhUgoLa gaNita Adi koIpaNa dravya-kSetra-kALa-bhAva AdimAM jee yathA syAdvAda STivAnuM che tenu lakSaNa jaNAvatAM paramapUjya zrI yazeAvijayajI upAdhyAyajIe jaNAvyuM che ke-- loke sarvanayajJAnAM tATasthyaM vA'pyanugrahaH / syAt pRthagnayamUDhAnAM smayAtirvA'tivigrahaH || Jaxt Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 atha -kaI paNa dravya-paryAya saMbaMdhamAM pramANa sApekSa aviruddhatAe hitAhita saMbadhe nayasApekSa yathArthatAnA jANakAra AtmAomAM mukhyatayA parabhAva saMbadhe taTasthatAe samavRtti hoya che. temaja vyavahAramAM kathaMcit anya AtmAprati yathAtathya svarUpe upakArakabhAve pravartana karavA paNuM paNa hoya che. jyAre ekAMta nayavAdIo abhimAna ane ahaMkAranI pIDA thakI sarvatra kalezanI hoLIo saLagAvatA hoya che. AthI ArAdhaka AnAthI AtmAone hepAdeyatAnA vivekamAM paNa sAmAyika bhAvanI prApti athe rAga-dveSano tyAga karIne, samavRtti dhAraNa karavA saMbadhe, pa. pUjyazrI haribhadrasUrijIe jaNAvyuM che ke - paDisiddhe suyadese, vihiesu Isi rAgabhAvevi / sAmAiyaM asuddhaM, suddhaM samayAe dosuMpi // zrI jainazAsana viSe sarvajJa ane sarvadazI trilokanAtha tIrthaMkara paramAtmAoe anAdi-anaMta nitya chadravyAtmaka svataH temaja parataH utpAda-vyaya-dhruvAtmakabhAvamAM pariNAmI evA, A jagata svarUpamAM sva-sva karma pariNAme devanAkI tiryaMca ane manuSyagatimAM janma-jIvana ane maraNa thakI duHkhIyA jIvane janma-maraNanI paraMparAthI choDAvI-sahaja-zAzvata mokSasukhane ApanAra dharma-tattvanuM -svarUpa batAvatAM jaNAvyuM che ke durgati-prapatatprANi-dhAraNAt dharma ucyate / / mayamAdi deza vidhaH sarvajJokto vimuktaye // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 A dazavidha dharmatattvanuM svarUpa batAvatA jainadarzanakAree sarvasammata bhAve jaNAvyuM che ke khaMtI maddava ajjava, muttI tava saMjame a bodhavve / saccaM soaM AkicaNaM ca caMbhaM va jaidhammo / upara jaNAvela dazavidha-AtmazuddhikAraka saMyamadharmanuM zAstrathI yathArtha avirUddha svarUpa batAvanAra zuddha-dharmaprarUpakane vAcaspati jANavA, anyathA mithyA-pralApa karanArAone pAkhaMDIo samajavAra A saMbaMdhe jarNodhyuM che ke - yadeva sAdhakaM dharma, tadvaktavyaM vacasvinA / na tvISadapi bAdhA kRta eSaivahi vacasvitA // upara jaNAvyA mujaba dezavidha saMyama-dharmane viSe dravya-bhAva saMbaMdhe jeo svecchAnusArI mithyA-vivAda karanArAo che teone, temaja dAMbhikatAe aneka dharmakaraNa karanArAo saMbadhe paNa spaSTa jaNAvyuM che ke - mAraga anusArI kriyA, chede sAmati hIna; kapaTa kriyA bala jaga Thage, se bhI bhavajala mIna.?? A sAthe jee kevaLa vinaya-bhaktimArgane ja dharma mAnIne upara jaNAvyA mujaba saMyama dharmanI ArAdhanAnuM ulaMghana kare che, paNa teo saMsAra samudramAM Dube cheA saMbaMdhe paNa zAstramAM spaSTa jaNAvyuM che ke, ne , ' va Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 vItarAga saparyAyA - stavAjJApAlanaM paraM / AjJA''rAddhA virAddhA ca zivAya ca bhavAya ca // hitvA prasAdanAdainya- mekayaiva tvadAjJayA / sarvathaiva vimucyante, janminaH karmapaJjarAt // upara jaNAvyA mujakha zrI jinezvara bhagavatAe atAvela mukti mArgomAM, yathArtha avirUddha, zraddhA ruci karIne, jee AtmArAdhana kare che. teo sava karmanA aMdhanathI mukta thAya che. cattAri paramaMgANi, dullahANi ya jaMtuNo / mAjIsatta--mudda--saddA, saMgamami ya thIhaiiM // sa'sAra-samudramAM bhava-bhramaNa karatA jIvane anaMtI puNyAryae manuSyabhava maLe che. ane te thakI paNa anaMta guNI puNyArkanA ceAge zrI jinezvara bhagavatAnI vANI sAMbhaLavA maLe che te pachI je AtmA AtmanirIkSaNa karIne, dana mehanA kSayAyazama karI, nave tatvAne viSe yathA avirUddha zraddhA prApta kare che. ane te pachI cAritramAhanA kSaceApazamAnusAre je jIva sayama dharmAMnI ArAdhanA karI cAritrameAhane kSaya kare che,te jIva muktinA zAzvata sukhanA adhikArI bane che. A mATe sau prathama jJAnAcArAdi vaDe AtmakheAdhanI prApti karavI ane te pachI anukrame AgaLa vadhavuM Avazyaka che. upara jaNAvela cAre svarUpamAM aviddhatA ANavA mATe kahyu` che ke Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 'gahi AgameNa siJjAdi, saddahaNaM jadi viNatthi atthesu / sahamANo atthe, asaMjado vA Na NivvAvi // zrI jaina dharmanA AgamazAstronuM jJAna karyA pachI, je te AtmA AtmAthe avisaMvAdI arthanI zraddhAthI bhraSTa heya ti, temaja vaLI avisaMvAdI artha baMdha thayA pachI paNa, je te asaMyamamAM Asakta rahetuM hoya to, tene paNa mukti (nirvANa) pada prApta thatuM nathI. jainazAstramAM mokSapadanI ArAdhanA mATe kahyuM che ke - sa rzana-zAna yAtriALa mokSamA" sau prathama AtmAne Atmazuddhi mATe samyaka darzananI anivArya AvazyakatA mATe kahyuM che ke, na saNissa nANaM, nANega viNA na huti caraNa guNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amukkhassa nivvANaM / / jeNe darzana mohanA kSapazama thakI samyaka darzanaguNa prApta karyo nathI, tene samyakajJAna hotuM nathI. ane jene samyakajJAna nathI tene samyapha cAritra hetuM nathI. samyapha tripadI vinA samyak tapa na hovAthI kamane kSaya karI zakAtuM nathI ane sarve karmano kSaya karyA vinA koI jIva mokSa (nirvANa) pada pAmI zakato nathI. upara jaNAvyA mujaba jaina zAsanane vize zuddha sAdhya sAdhanabhAva, temaja aviruddha kArya-kAraNa bhAvanuM je Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 avisaMvAdI svarUpa jaNAveluM che, tene jANe-ajANe paNa a5lApa ke dveSa karanArA AtmAo, asaMyama mArgamAM, aMdhazraddhAe utsukatAthI pravartana karIne, tIvra karmo bAMdhI A saMsAramAM janma-maraNAdi aneka prakAranA duHkhAnuM bhAjana banatA hoya che. jyAre sva-para Atma-hitAhita saMbaMdhI, tavAtavane yathArtha bAdha prApta karIne-taHanusAra yathArtha viveka karanArA aneka AtmAoe pUrve Atmahita sAdhyuM che. vartamAnamAM sAdhe che ane bhaviSyamAM sAdhaze ema jANavuM. AthI spaSTa samajavuM ke pratyeka AtmAe pite ja-pitA thakI ja pitAnuM sattAmAM raheluM paramAtma svarUpa, karmanA AvaraNene teDIne svAdhIna bhAve anaMta-akSaya svarUpe prApta karavAnuM che. te mATe zrI jinezvara paramAtmAe batAvela mArga zuddhasyavAda niccethI yAne anubhava pratyakSathI. avirUddha jANa jarUrI che. AtmAne anubhava pratyakSathI zuddha jANavA mATe, nIcenA svarUpamAM AtmadaSTi sthApavI anivArya Avazyaka che. ' bhinnAH pratyekamAtmAno, vibhinnAH pudgalA api / zUnyasaMsargasyeva, yaH pazyati sa pazyati // pratyeka saMsArI AtmAmAM paNa jJAnAdi pratyeka guNa apAze te, avazya ughADA hoya che. ane tethI pratyeka AtmAmAM kSApazamikabhAvanuM pariNumana paNa avazya hAya che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 * A kSApazamika bhAvanA (18) dAmAM prathama matizrata-avadhi ane manaparyava e cAra jJAnanAM bhedanI zuddhAzuddhatA gItArtha guru bhagavaMta pAsethI jANI levI jarUrI che. kemake AtmAne potAnA hitAhita saMbaMdhe (1) ajJAna (2) mithyAtva ane (3) aviratibhAva e traNe saMsArahetu che. jyAre samyajJAna, darzana, cAritra, e parama AtmazuddhinA hetuo che. jagatamAM A hakIkata sarvamAnya che ke je-je AtmA jevA-jevA karma kare che, tevA tevA phaLa paNa avazya te-te AtmAo prApta kare che. tethI dareka AtmAe pite ja potAnuM hita sAdhavuM joIe. anyathA pramAdAdi AcaraNathI pite ja pitAnuM ahita karI rahela che tema jANavuM, A mATe sauprathama AtmAthIoe Atma hitamAM anAdithI bAdhaka ejJAna -mithyAtva ane avirati bhAvane TALavAne udyama karavA mATe anukrame samyagUjJAna-darzanacAritra guNe prApta karavA prayatna karavo joIe. - - - - -: (1). AtmA jJAnajJAnI-ane jJAnanA sAdhanonI AzAtanA ane avagaNanA karIne jJAnAvaraNIya kamaupArjana kare che. jyAre jJAna-jJAnI ane jJAnanA sAdhanonI sevA-bhakti karavAvaDe jJAnAvaraNIya kamane kSaya kare che. ; * ' (2) anAthiI saMsAramAM ajJAna ane mithyAtvanA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 udayAnusAre bhaTaktA jIve karthacita jJAnAvaraNIya kamane viziSTa kSApazama prApta karIne paNa mithyAtva mohanA udaye Atmahita sAdhaka-sudeva-suguru ane sudhamanI avagaNanA karIne, AtmAnuM ahita karanAra (saMsAramAM bhaTakAvanAra) kudeva-kuzuM ane kudharmano Azraya karIne, Indriyajanya para pauddagalika-kSaNika-AzApita viSaya sukhamAM sukhanI bhrAMtie Asakta rahe che. (3) Atmahita sAdhana prati pramAdi (avirati) AtmAo AtmahitArthe anAdithI AtmAne vaLagelI AhAra-bhaya-mathuna ane parigrahAdi saMjJAothI mukta thavAno prayatna karatA nathI. teo paNa Atmazuddhi vagara karmanI parAdhInatAe niraMtara janma-maraNa karatAM thatAM saMsAramAM Adhi-vyAdhi ane upAdhinAM duHkha bhogavatA bhaTakayAM kare che.. upara jaNAvyA mujaba AtmAthIoe AtmAnA hitA-hita bhaNuM sAdhaka-bAdhabhAvanuM vistArathI yathArtha svarUpa tIrthakara bhagavaMtanI AjJAthI aviddha sau prathama gItArtha guru bhagavaMta pAsethI yathArtha jANavuM jarUrI che kemake sva-para saMbadhe zAstramAM Azrava-tathA saMvara taravanA bhedathI Atma svarUpanAM sAdhaka-bAdhaka bhAvane sarva (anaMta) jIvone AzrayIne paNa zAstramAM asaMkhyAtA bhedo jaNAvyA che. AtmA anaMtA hovA chatAM teonI samasta sAdhaka Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 -Adhaka bhAvene keTalAka jIvamAM coga thakI samAna svarUpe jANIne sarva jInA bhinna-bhinna sa yogo paNa asaMkhyAtA bhemAM samAya che, ema zrI kevalI paramAtmAna oe jaNAvela che. Ama chatAM pratyeka AtmAnA guNaparyAyanI zuddhi-azuddhinuM svarUpa te SaDra-guNa-hAni-vRddhirUpa hoya che. A svarUpamAM yuthArtha zraddhA thakI ja. uttama AtmAthI e yara-pratyAyika sAdhaka-Adhaka bhAvamAM mAdhyastha bhAvamAM rahe che. prathama te A jANavuM khAsa jarUrI che-ke, tamAma ekendriya-beIndriya-teIndriya-cIrikriya ane asaMYipaMcendriya jIve AtmAnA hitAhitane viveka karavAne asamartha hoya che. paraMtu saMpatti paMcendriya paryAptA jIvamAM de ane nArake phakta mithyAtvane dUra karI samyakatva pAmavAnA adhikArI che. ane garbhaja saMjJi paMcendriya tiryaMca samyaktva ane dezaviratipaNAnI sAdhatAnA adhikArI che, jyAre saMkSi paMcendriya manuSyo ja saMpUrNa AtmazuddhinA adhikArI che AthI AtmakalyANa sAdhavA mATe sajhipaNuM anivArya-Avazyaka che ema jANavuM. temAM paNa manuSya bhava parama sAdhanarUpa che. tema chatAM Atmazuddhi to prApta zAparAmika guNene AtmAthe javAthI prApta thAya che tethI ja saMkSipaNamAM paNa dRSTivAdapazikI saMjJAne AtmahitakArI jaNAvI che. ' Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E A mATe suguru pAsethI AdhyAtmika samyak zAonu zravaNa-manana ane nididhyAsana karavu joIe, kAraNa ke samyak zAstromAM AtmAnA hitAhita sakhape saMva jIva AzrI sApekSabhAve yathArtha svarUpe mAdana karAvelu hoya che. anAdithI sasAramAM ka pariNAmAnusAre janmamaraNu ane jIvanamAM citra-vicitra sukha-duHkhanAM mithyA anubhavamAM bhrAMtapaNe bhaTakatA AtmA jyAM sudhI jANIne ke ajANapaNe Atma-svarUpane ahitakAriNI kriyAe kare che, tyAM sudhI duHkhanu bhAjana thAya che, paraMtu jyAre sugurunA yAge Atma-svarUpanuM sAcuM bhAna thAya che, tyAre te AtmA avazya yathAzakti kSayApazamAnusAre avaca kAge AtmArAdhana karatA thakA aMte sarva karmAMthI mukta thaI parama zuddha paramAtmabhAvane pAme che. Ama chatAM je parama zakti svarUpI peAtAnA Atma-tattvane kamanAM khadhanathI mukta karI, peAtAnI parama zuddha akSaya sattAne svAdhInabhAve prApta karIne, paramAtmapada prApta karavAmAM mUDha che, tevA mAyAvI pAkhaDI-pati -purAhita-sAdhu-satAe Aje te aneka bheALA bhaktone viSaya sukhanA pralAlanathI leALavIne, potAnA matikalpita bhaktavatsala bhagavAnanI bhaktinI jALamAM nAMkhIne, paudgalika bhAgAmAM vilAsI banAvIne, AtmAthI bhraSTa karela heAvAthI, mAhanA tyAga karIne, peAtAnA AtmAne parama sukhanA mArga Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 tAvanArA zAstrAnA zravaNa mAtrathI paNa te dUra rahe che. A saMbadhe chevaTe jaNAvavAnu ke upara jaNAvela sthAnanI zraddhAnuM samagra svarUpa tattvata: nave tattvanI temaja sudeva-suguru ane sudharmanI zraddhA rUpaja che. A samaye vizeSathI jANavA amee prakAzita karelI " agama nigama ane vizvadarzana" e pustikAnuM yaMtra joI levu. zrI jaina danane - vize AtmA, prANAtipAta viramaNu mukhya hAI rdiSA paramo dhamaeN ? e sUtrAnuM nitara pAlana karavAnA prayatna mATe pa. pU. yazeAvijayajI upAdhyAjIe dravyathI temaja bhAvathI ahiMsakatA prApta karavA sakhadhe jaNAvyu' che ke-- " AtamabhAva hisanathI hiMsA, saghaLAe pApa sthAna; teha thakI viparIta viparIta ahiMsA, tAsa virahanuM dhyAna // 1 // upara jaNAvela tamAma hakIkata ame e amArI thAmati pa. pU. prAtaHsmaraNIya adhyAtma ceogIrAja zrI AnadaghanajIe jaNAvela nIcenI pa`ktinA bhAvane anusarI jaNAvela che-- - Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUrNi-bhASya sutra-niti, ' ' vRtti paraspara anubhava re, samaya-puruSanA aMga kahyA e, je chede. te durbhavya re eja vI. siddhAMta pAkSika paMDita zAMtilAla kezavalAlanI * bahumAna vaMdanA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 ' , zrI jinendrAya nama: - - 6 ritti tumAM che, tamArA mAvatara : - viddhALio jovA, vartanane ra aa che ke satprarupaNayA mugdhA, dharmamarma vidanti na / - tenAM jJAnAva, zAM zora macI II syA-vAda-praznottara vATikA jika siddhAMta pAkSika pati zAMtilAla kezavalAla paraMvA nA mahuvA-pUNatA. tApasane soya apUrvacaMdra-jinacaMdra bhASitam / dinAgame naumi budhairnamaskam // 2 // 1. prazna -syA-vAda eTale zuM? " 1. uttara:-anaMta dharmAtmaka pratyeka (padArtha) dravyanA koIpaNa pariNAmane AtmAthe sAmAnyathI yA te vizeSathI mukhya-gauNubhAve yathArtha--avirUddhapaNe jaNAvanAra samyagnabodha-jJAna, te syAdavAda, 2. prazna -pratyeka padArtha (dravya) anaMtadharmAtmaka kevI rIte che? 2. uttara :-anutpanna ane avinAzI hovAthI anAdi-anaMta evA jIva ane ajIva dravyonI rAzirUpa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padravyAtmaka A jagatamAM, anaMtakALathI te-pratyeka dravya niraMtararavata temaja parataH anitA bhAvamAM pariNAma pAmI rahelAM pratyakSa jaNAya che. temAM je je padArtho varNa -gaMdharasaparza temaja zabdAdi rUpe Idriya pratyakSa che, te saghaLAe mukhyatayA ajIva-pudgala dravyanAM pariNAma jANavA, temaja jIva dravyanA-je jJAnAdi anata pariNAmo che te-te-pratyeka jIvamAM sva-va cetanAdi guNa svarUpe mukhyatAe arUpI hoya che, Ama chatAM zuddhA-zuddha ubhayatvabhAve pratyeka saMsArI -AtmAomAM-karmanuM kartA-bhoktApaNu, pratyakSa aviredhI che. jyAre dharmAstikAya-adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNe arUpI, ajIva anya dravya kAraNatvabhAve pariNAmI hovA chatAM, kevaLa sva-sva-pariNAmamAM akriya -arUpIpa-niraMtara agurU-laghubhAvamAM pariNAma pAmatA hoya che. A pramANe anaMtAanaMta jIva-jIvarUpa chae dravya svataH temaja parataH bhAve niraMtara utpAda-vyayadhRvAtmaka-bhAvamAM pariNAmI hovAthI anaMta dharmAtmaka che. . 3. prazna -jIvAjIvAdi pratyeka dravya, bhinna-bhinna svarUpe utpatti-vinAzarUpe pariNAma pAmatAM te pratyakSa jaNAya che paraMtu teone anAdi-anaMta nitya (dhruva) kevI rIte jANavA? 3. uttara-keIpaNa pariNAmanI utpatti tatvasvarUpI sattAnA (dravyanA) AdhAra vinA hotI nathI ane nAza paNa utpatti pariNAmane hoya che Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra1 AthI pratyeka samaye-samaye je-je vividha svarUpe je je : utpatti ane nAzanA pariNAme jaNAya che, te saghaLAe trikAlika guNa sattAnA AdhArarUpa, tete dravyanA paryAya pariNAma che. temAM utpattinAzane vyavahAra te mAtra pUrvApara bhAvanI sutAgINatA vaDe thAya che. ane jemAM te vyavahAra karAya che, te dravya mULa svarUpe te traNekALa kAyama hoya che. daSTAMta tarIke -mATInuM Adi dravyamAM utpatti nAzarUpa tenA pratyeka AkRti paryAyamAM svaguNa sattAnuM dhRvatva pratyakSa jaNAya che. 4. prazna -pratyakSa jaNAtA utpatti-nAza svarUpI ja A jagatane jANavuM joIe, nAhaka vikAlika dravyatvane svIkAra ja zA mATe karavuM joIe? 4uttara ke mULa chae dravyanI vikAlika sattAnuM jJAna to kevaLI paramAtmAone heya che. tema chatAM Arepita avAMtara dravyava bhAve-paNuM, cAregatimAM pratyeka AtmAone bhUtakALa ane bhAvikALanA pitAnA jIvana saMdhe, vartamAna pariNAmane saMbaMdha pratyakSa anubhavagamya hoya che ane tethI ja te sahetuka sukhanI prApti ane duHkhanI nivRtti mATe niraMtara sarve jIve prayatna karatA hoya che. temAM viSayAsakata ajJAnI che te, niraMtara AhArAdi saMjJAmAM pravartana karatAM thakA Adhi-vyAdhi ane upAdhimaya janmamaraNanA duHkha jogavatA pratyakSa dekhAya che, jyAre dhruvapadanA athI-Atmadaza-AtmAthI AtmAe jJAna-darzanacAritra ane tapAdi Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 RAsika guNamAM pravartana karatA thakA sacidAnaMda svarUpamAM pariNAma pAmatA hovAthI tatvataH nirvikalpa bhAve, parabhAvathI sukta pratyakSa dekhAya che. AthI spaSTa samajAya che ke draSyanI sattArUpe guNe sahabhAvI nitya hoya che. jyAre utpAda-vyaya svarUpI paryAya pariNamanabhAve kramabhAvI svarUpe dravya kathaMcita anitya paNa che. pa. prazna-jIvAjIvAdi dravyanuM utpattinAzarUpa pariNAmI paNa te pratyakSa anubhavagamya thAya che paraMtu dravyanA putva yAne nitya dharmane pariNamItva dharma sAthe kevI rIte avirUddhatA heI zake? pa. uttara -pratyeka dravya pratyeka samaye agurU-laghu me, pitAnI samasta svaguNa sattAmAM svata: temaja parataH utpattinAza temaja pravatva e traNe dharmomAM niraMtara pariNAma pAmatuM hoya che. AthI ja te chadmastha jJAnIone karthacita temaja kevaLajJAnIone samastabhAve sarve padArthonA bhUta- bhAvi ane vartamAna traNe kALanA utpatti-nAza ane dhruvatA pariNAmenuM te-te kALa saMbaMdhe yathArtha jJAna hoya che. AthI spaSTa thAya che ke kaI paNa pariNAma paNa vividha svarUpI hoya che. A mATe pratyeka vya-paryAyane syAdathI trividha svarUpe yathA-avirUddhabhAve samajavA prayatna kare joIe. 6. prazna -zuM syAdavAda-rahitapaNe yathArtha--avirUddha bodhajJAna na hoI zake? 6. uttara -I paNa jJAnamAM syAdavAdanuM kArya to Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 kapakSIya mizyA durAgrahane TALavAnuM hoya che, te mATe je-je jJAnamAM mithyA-durAgrahatA nathI, te-te jJAnane syAvAda bodhanA kArya-kAraNa svarUpI-samyagU-jJAna jANavuM. 7. prazna-mithyA durAgrahatAvALA jJAnanuM svarUpa zuM? * 7. uttara-je jJAnamAM AtmAne janma-maraNanA phadAmAMthI choDAvavAne viveka nathI, arthAta vAstavikatAnA nAme kevaLa vartamAnalakSI viSayakaSAyAnugAmIpaNuM ja che te eka pAkSika jJAnane mithyA durAgrahitAvALuM jJAna samajavuM. 8. prazna-samyajJAna kene kahevAya? 8. uttara-je jJAna-AtmAne, sva-pa2 bhAvamAM vivekI banAve tene samyajJAna jANavuM. 9 prazna-AtmAne ISTa viSayamAM rAga ane aniSTa viSayamAM dveSa karAvanAra jJAnane samyajJAna kahevAya? 9, uttara-paravaratumAM IcchAniSThatva buddhi, te mehane pariNAma che, ane meha te samyakatvano ghAtaka che jyAre. zuddha samyabAdha jJAnamAM te rAga-dveSanI nivRtti hoya che, tema ja Atma-zreyA yathArtha--avirUddha pAdeyatAne viveka heya che. 10 prazna-syAdvAda svarUpI jJAnamAM yathArthatA temaja avirUddhatA kevI rIte jANavI? 10, uttara -prathama te pratyeka dravya, anaMta guNa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 dharmamaya hovAthI, pratyeka samaye te thakI anatA paryAya (pariNAma) vALuM hoya che ema jANIne, temAM zabdathI vAcya eTale kahI zakAya tevA abhilAya bhAve paNa anatA hoya che ema jANe temaja te sAthe vaLI bIjA, zabdathI na kahI zakAya tevA abhilASya bhAve paNa abhilAkha bhAvathI anataguNa hoya che ema jANe AthI jyAre jyAre saprajana je-je bhAva kahevAya che te ja mAtra tenuM pUrNa svarUpa che, ema na samajAI jAya te mATe, pratyekabhAva saMbadhe nayasApekSatA, cA-yApada jarUrI che, pratyeka samaye zabda-vAcya abhilASya bhAve paNa anaMtA hevAthI, pratyeka samaye saprayajana kahevAte bhAva, nayasApekSa avirUddha temaja syAd sApekSa yathArtha hitAhita- prabodhaka he jarUrI che. A rIte samasta sva-para dravyaparyAya saMbaMdhe paNa ekAMta durAgrahItA rahita, uttarottaraAtmAthe sAdhaka saptanaya sApekSa jJAnane paNuM, syA thakI ja cathArtha avirUddhatA prApta thAya che. daSTAMta tarIke- anabhilApya bhAva saMbadhe jANavuM ke jema, ghInA svAdane anubhavathI jANI zakAya che, paraMtu zabdathI jaNAvI zakAto nathI temaja abhilASya bhAvamAM paNa koI eka mIThAI Adi padArthanuM mukhya-bhAve to eka ja svarUpe varNana karI zakAya che, paraMtu ekI sAthe aneka asti-nAstirUpa sava svarUpanuM pRtha svarUpe varNana karI zakAtuM nathI. tethI ekAMta-daSTi apUrNa hAI tene pakSapAta ahitakara che ema jANavuM. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 11pra--AtmArtha sAdhakAnanuM svarUpa zuM? 11. uttara-pitAne AtmA anAdithI ajJAna-- mithyAtva ane aviratibhAva vaDe niraMtara mana-vacana temaja kAyAgathI tIvra yA maMda mahAvegathI Azrava bhAvanI karaNa karavA thakI ja Aje to karmanA baMdhanamAM pratyakSa jakaDAyele che, ema tattvataH yathArtha aviruddha svarUpe jANuMne, sau prathama te potAnA AtmAne karmanA baMdhanathI mukta karavAno pAka nizcaya kare ane te pachI. mehabhAvanA kAraNu-rUpa samasta bAhya-saMsargothI AtmAne sau prathama te aLago kare ane te pachI sarva- viratibhAvamAM vartatA thakAM paNa je-je gapravRtti karAya. te thakI paNa pitAnA AtmAne, samyajJAna-darzana-cAritra ane tapanA pariNAmarUpa, zuddha upaganA baLavaDe, AtmabhAvamAM sthira karavA mATe, (14) prakAranA atyaMtara parigrahathI aLage karavAno prayatna kare, tene AtmArthasAdhaka jJAna jANavuM. 12. prazna-sarva-parabhAvathI mukta AtmAnuM svarUpazuM? 12uttara-cAre AtmaguNaghAtI karmono sarvathA kSaya. karanArA teramA guNasthAnakavatI sagI kevaLI paramAtmAe svataH sarva parabhAvathI mukta hoya che. jyAre AThe karmane saya karI sAdi-anaMtame bhAge siddha thayelA-siddha paramAtmAo svataH temaja parataH sava-parabhAvathI mukta hoya che. AthI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo kevaLa svataH pitAnA saheja jJAnAdi anaMta-akSayaguNamAM niraMtara avyAbAdhapaNe pariNAmI hoya che. 13. prazasyAdavAda svarUpI jJAna e sAdhanabhAva che ke sAdhyabhAva che? 13. uttara-anAdi-anaMta cha dravyAtmaka samasta jagatanA tamAma bhAvene sAdhya-sAdhana temaja ubhayarUpe vividha-pariNamI paNuM hovAthI, keI paNa pariNamana bhAvane apekSA vizeSe yathArtha--avirUddhapaNe jANanAra syAdavAdane paNa trividhapaNuM jANavuM. 14prazna-jaina dharmanA mULa sthApaka koNa? ane temanuM svarUpa zuM? 14. uttara-jagatamAM anya vividha dharmonA keIne kaI sthApaka hoI, tene deva mAnIne, tenA upAsake, pitapitAnI IrachAone pioSavA temanI pUjA-bhakti karatA hoya che. jyAre jaina dharmanA mULa sthApaka keI nathI, paraMtu anAdi-anaMta zAzvata dharma heI, pUrve je-je anatA AtmA paramAtmapadane pAmyA che. vartamAnamAM pAme che, ane bhaviSyamAM pAmaze, te save AtmAo jainadharamane yAne AtmazuddhikAraka zuddha Atmadharmane anusarIne paramAtma pada pAmyA che; pAme che, pAmaze. te mATe jaina dharma ke deva ke paramAtmAe pravartAvela nathI paraMta jaina dharmane anusarIne paramAtmapada pamAya che, ema Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 jANavuM. jaina dharma, anAdithI A saMsAramAM karma saMge janma-maraNanA ghora duo bhagavatI bhavya AtmAne, karmanA baMdhanathI sarvathA mukta karI, potAnA saheja zuddha anaMta-akSaya-jJAnAdi guNenA pariNamanano sAdi anaMtame bhAge svataMtra svarUpe kartA-bhoktA banAve che. jyAre anya e AtmAne, anyane dAsa banAve che. 15. prazna :--karmodayajanya-sukha-dukhanA pariNAmamAM, bahirAtmA-aMtarAtmA ane paramAtmA e traNe bhAvamAM vartatA AtmAonuM svarUpa zuM ? te samajAvo.. 15. uttara -jema bALabhAva, yuvAvasthA temaja jarA eTale vRddhAvasthA-te, eka ja AtmAnI avasthAe che. te mujaba prathama bahirAtmabhAvamAM, AtmA sukhane rAgathI, ane duHkhane dveSathI, bhagavate uke, aneka prakAre navIna karmabaMdha karato rahe che. jyAre aMtarmukha dRSTivALo samyagdaSTi AtmA, bAhyasukhane duHkhanuM kAraNa jANato hoI tethI aLagA thavAnA prayatno karato hoya che. temaja AduHkhane viziSTa-nirjarAnuM kAraNa jANIne tene adInabhAve-Adara karate heAya che, te thakI trIjA paramAtmabhAvane pAmele sUryasvarUpI AtmA, sukha-duHkhane mAtra vAdaLarUpa jANe che, kemake pite-te, pitAnA pUrNa anaMtaakSayazuddha jJAnAdi guNapariNAmamAM niraMtara pariNAma pAmata hAya che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 16. prazna -ahirAtmabhAvathI AtmAne kevI rIte aLago karI zakAya? 16. uttara --anAdithI karma saMge cAragatimAM rahela vividha dehadhArI AtmAone, dehAtmabhAvane piSaka, je cAra saMjJAo, AhAra-bhaya-maithuna-ane parigrahane pariNAma niraMtara vate che, te cAre saMjJA thakI, AtmAne aLage karavA mATe, jeo yathAtathya bhAve dAna-zIyalatapa ane bhAvanA rUpa-dharma pariNAme karI, potAnA AtmaguNonuM rakSaNa temaja-piSaNa kare che teone aMtarAtmabhAvavALA jANavA. temAM prathamanI AhAra saMjJA vedanIyakarmanA udayajanya che. jyAre bAkInI traNa bhaya-mithuna ane parigraha e traNe mehanIyakarmanA udayajanya che. temAM vyavahArathI prathama AhAra saMjJAne jItavA thakI bAkInI saMjJAo chatAya che jyAre nizcaya zuddha svarUpathI prathama mehanIya karmajanya saMjJAone jItavA thakI bAkInI saMjJAo chatAya che ema jANavuM. 17. prazna-AtmAne para-pudagaladravyanA saMcAgaviyegAdimAM je-je sukha-duHkhAdinI lAgaNIo thAya che te zuM mithyA che? * 17. uttara pratyeka AtmAne para pudagala dravyane samasta saga- vige karmajanya hoya che. te sAthe te thakI utpanna thatI sukha-duHkhanI lAgaNa, te mukhyatayA te, deha saMbadhe vedanIya karmanA vipAkanubhava rUpa hoya che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 paraMtu samasta kamajanya pariNAmo (bhAva), te AtmAnuM mULa zuddha svarUpa nathI, ema jANanAra samyagdaSTi-AtmAo padagalika bhegothI virakta thaIne, te-te bhAvamAM ratiaratinA temaja rAga-dveSanA pariNAma karatAM nathI. tethI teone navIna tIvra karmabaMdha thatAM nathI. A zIvra nijarAtattvano Azraya laIne, pUrva karmane kSaya karatAM thaka sarva karma-pariNAmathI mukta thaI, aMte teo mokSasukhanA svAmI bane che. A mATe kahyuM che ke - "=EUR putra mauna, ta va visaryAri III iMdiya suhA duhA khalu, agijjA tao vistANaM" // 1 // athara-jema jema pudagala bhego vadhu tema tema te AtmAmAM viSaya-tRSNa ane kaSAyabhAvanI vRddhi thAya che, te mATe Indriyajanya sukha te kharekhara te duHkharUpa che ema jANIne pudgala bhegathI virakta thaI tethI aLagA rahevuM, jethI Atmazuddhi thAya. 18. prazna -saMsArI AtmAo kAma-krodha-mAna --mAyA ane lebhAdi kaSAya pariNAmathI mukta zI rIte bane? 18. uttara-saMsArI AtmAone, pUve bAMdhelA mohanIya kamanA radayAnusAre avaya kaSAya pariNAma thAya che. ane te thakI navIna kema baMdhAya che. paraMtu kaSAya pariNAmano udaya sava jIvene sarva kALa sarakhe heto nathI. je nAmajhama --- - nAnA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSAnubhavagamya che. AthI samajavuM ke je-kALe mehanIya-karmano udaya tIvra rasoya na hoya eTale ke kSapazamane-aviredhI, maMda radaya vartate hoya, te kALe samaju AtmAe yathAtathya AtmazuddhimAM jAgRta banIne, "sama sAra samaje e sUtra vacanane anusarIne, sattAmAM rahelA mehanIya karmanA sthiti ane rasabaMdhamAM apavartana karatA rahevuM joIe ke jethI te karma jyAre paNa udayamAM Ave, te vakhate A mAne navIna tIvra kaSAya pariNAma karavA majabura banAvI zake nahi, A rIte navIna karmabaMdhanA mukhya hetubhUta rAga-dveSAdi mehanIya karmanA paMjAmAMthI chUTelo AtmA janma-maraNa rahita mokSa sukhane svAmI bane che. A mATe kahyuM che ke" rAjaya vimA savya vimekinnara pacchA davyAkammA saya vibhiNNo nio appA" // atha - parigrahane tyAga karIne, prathama te AtmAe-zaga-dveSAdi bhAva karmathI potAnA AtmAne sarvathA aLago kare joIe, te pachI ja rAga-cheSAdithI sarvathA mukta thayela kevaLajJAnIo aMte sarva dravyakarmathI mukta thaImekSe jAya che. 19 prazna -AtmadazI AtmAne AtmArtha sAdhaka adhyAtmabhAvanI prApti kevI rIte thAya? 19 uttara --paramapUjya adhyAtmavegI zrI AnaMdaghanajIe jaNAvyuM che ke Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 nija svarUpa je kiriyA sAdhe, teha adhyAtama kahIye re, je kiriyA karI caugati sAdhe, te na adhyAtama lahIye re." * atha-prathama te bhavAbhinaMdipaNe karelI dharmakiyAo, saMsArane vadhAranArI jANavI joIe. ane karmathI avarAelA AtmAnA jJAnAdi guNone pragaTa karanAra, jJAnAcArAdi paMcAcAramAM, AtmArtha sAdhakatA sthApavI joIe, te pachI je AtmA viSaya-kaSAyathI vimukta thaIne, Atma pariNAmane zuddha karIne, AtmabhAvamAM sthiratA prApta kare che, tene zuddha adhyAtmabhAvane anubhava hoya che, ema jANavuM. anyathA AtmA-zUnya, kevaLa zubhAzubha cAga pravRtti-nivRttimAM Asakta AtmAne, adhyAtmabhAva hato nathI. - - - upara jaNAvyA mujaba Atma-svarUpanI sAdhaka-bAdhakadazAne, yathArtha samajAvanArI "kriyAe karma, pariNAme baMdha ane upage dhama" A tripadIne, gItArtha guru-bhagavaMta pAsethI yathArtha--aviruddha svarUpe jANI levI jarUrI che, kemake saMsArI AtmAone zubhAzubha gakiyA thakI pariNamAnusAre, pratyeka samaye puNyabaMdha temaja pApaaMdha avazya thAya che. te sAthe zuddha upAgarUpa Atmazuddhie, uttama AtmAone pUrve bAMdhelA karmomAMthI vizeSa Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra rUpathI-sakAma nirjarA karavA thakI AtmaguNene AvirbhAva paNa thAya che. A saMbaMdhe kahyuM che ke - "dharma zuddha upayoga svabhAva, puNya-pApa zubha-azubha vibhAva, dharma hetu vyavahAra ja dharma, nija svabhAva pariNatine marma." temaja vaLI saMsArI AtmAo ga sahita traNacAra ke pAMca bhAvamAM pariNAma pAmatA hovAthI, yogapravRtti-saMbadhe spaSTa kahyuM che ke -- zubha yoge dravya Azrava thAya, nija pariNAma na dharma haNAya; yAvat vega kriyA nahi thaMbhI, tAvatuM jIva che yogAraMbhI." zAstramAM zubhayogathI puNyakarma baMdhAya che emajaNAvavA sAthe, vaLI mekSa-purUSAthI AtmAo mATe, bAhyaga pravRttiothI yathAzakti aLagA thavA saMbaMdhe. paNa kahyuM che ke:-- bhAva aAgI ke munivara gupti dharaMta, Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * : " - - - - - - - - - - 133 jaI gupta na rahI zake - te, samite vicarata." 20. prazna-daSTAdaNa A samasta jagatanA tamAma dramAM je anekavidha citra-vicitra pariNAmIpaNuM che te kiI niyata svarUpe ja thAya che ke aniyata svarUpe eTale ke niyama-rahitapaNe thAya che? 20. uttara-pUrve jaNAvyA mujaba anAdianaMta utpAda-vyaya-dhruva pariNAmI je paMcAstikAyamaya A jagata che temAM pratyeka dravya niyata-eTale ke pita-pitAnA vasvabhAvamAM pariNAmika bhAve te niraMtara pariNAma pAmatA hoya che, temaja keI paNa dravya, pitAnuM mULa svarU5 choDIne, kyAreya koI paNa anya dravyanA keI paNa pariNAmamAM pariNAma pAmatuM nathI, Ama chatAM vyavahArathI, jIvadravyane ane pudgala dravyane para saMyege para pariNAmI -paNuM hovAthI. A samasta jagatamAM jIva-ajIva dravyamAM je-je citra-vicitra pariNAmo thatA jevAya che te badhAe sahetuka jANavA kemake keI paNa bhAva yAne kArya pariNAma sAdha-hetatA kAraNa rahita hotA nathI. arthAta samasta bhA-kArya-kAraNutA sApekSa hoya che. 21. prazna -svataMtra dravya eTale zuM ? 21. uttara:-jIvAdi pratyeka dravyamAM pita-pitAnA mULabhUta aneka guNonI trikAlika sattAthI yukta trividha - - - - - - - - - - Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 pariNAmI paNuM hoya che. te thakI te-te svataMtra dravya che. A mATe kahyuM che ke-"vara TrA temaja vaLI pratyeka mAM, bhinnabhinna aneka dharmamAM pariNAmI je-je aneka guNa che. te paNa pita-potAnA (eka) dravyane AzrIne ja rahelA hoya che, ema jANavuM. A mATe kahyuM che ke-"TravyAkathA nibar T" temaja vaLI kALAdi bhede te-te pratyeka guNonA, je vividha pariNAme che tene te-te dravyanA vividha bhAva-pariNAme yAne paryAye jANavA, kemake upara jaNAvyA mujaba dravya pitAnA samasta guNaparyAya yukta hoya che. temAM kathacit azuddha vyavahArathI jIvamAM paddagala sage dehAdi temaja krodhAdi paryAyanI je vizeSatA jaNAya che te karma janya sahetuka ubhaya-dravyane bhAva eTale paryAya che ema jANavuM. uparanI hakIkatathI spaSTasamajAze ke paMcAstikAya maya jagatanA pratyeka dravyanA mULabhUta je-je guNa che te anusAra, teomAM niraMtara je-je vividha pariNAmo thAya che tene te te-te pratyeka dravyonA zuddha guNa-pariNamana bhAvo cAne zuddha paryAya pariNa jANavA. A mATe kahyuM che ke "tamArA pariNAma?" dravya-guNa paryAya saMbaMdhe trividha vizeSathI zAstramAM paNa spaSTa kahyuM che ke - "guNANa mAsao davyaM, ega davvassiA guNA; lakSaNaM pajjavANaM tu, ubhao assiAbhave" Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 guNonA samudAyane AdhAra te dravya, guNe eka dravyano Azraya kare che, jyAre paryAya ta-ubhaya dravya-guNane AzrayI paNuM hoya che. 23. prazna -je A jagata niyata ane aniyata ema baMne bhAmAM pariNAma pAmI rahela che ema kaheze te pachI ITAniSTa dhama-adharmanA zuddhAzuddha bhAve saMbaMdhI keI viveka karavAnI jarUrata ja nahi rahe ? 23, uttara-AtmAne je paramazuddha, anaMta, zAzvata sukhane svAmI banAva hoya, te kALa-svabhAvaniyati-pUrvakRta karma, ane purUSArtha e pAMca kAraNone yathAtathya bhAve samavAya kare jarUrI che. kemake kArya, yathAtathya kAraNane AdhIna hoya che. AthI Atmazuddhi mATe dharmapurUSArtha temaja mekSa purUSArthamAM AtmAne joDyA sivAya AtmAne mokSa thato nathI ane Atmazuddhi mATe sAro pAtha te niyati kAraNuM-te samyakRtva hete chate hoya che, anyathA Atmazuddhi thatI nathI. temaja AtamarakSaNatA sahita Atmazuddhi karavAne je AtmAmAM svabhAva ja na hoya, te abhavya AmA paNa Atmazuddhi karI zake te nathI temaja vaLI kALa dravyanI kAraNutA te pratyeka AtmadravyanA yathAtathya paryAyamAM, upacAra karavA rUpe javAnI che. paraMtu Atma kartAva bhAve sakAma nijerAe karmakSaya karato thato je Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keI uttama-AtmA kSapaNI upara caDhIne cAre AtmaguNaghAtI karmone sarvathA kSaya kare che, ane kevaLajJAnAdi anaMta-Atmika guNane kSAvikabhAve prApta kare che, te AtmA mokSapada meLavavAne adhikArI bane che. anyathA AtmAne karmAnusAre janmamaraNa karavA ja paDe che. AthI spaSTa samajAze ke pAMca samavAya kAraNomAM paNa AtmAthe Atma purUSArtha mukhya che. AthI spaSTa samajAze ke niyata-aniyata bane bhAvone yathArtha jANanAra AtmA ja sAce vivekI hoI zake che. 24. prazna --jema jeno pitAnA deva-gurUnI pUjAbhakti kare che, tema anya dhamIo paNa pita-potAnA deva-gurUnI pUjA-bhakti kare che, te temAM tAttvika bheda zuM che? 24uttara --anyadhamIo potAnA devane, pitAne ISTa sAMsArika sukhanA ApanArA ane duHkhane dUra karanArA mAnatA hoI, temane prasanna karavA mATe temanI pUjA-bhakti kare che. jyAre jeno pitAnA devane zrI vItarAga ane sarvajJa temaja sarvadazI mAnatA hoI, pitAnA AtmAne vItarAga banAvavA mATe, temanA AlaMbananI upakArakatA jANIne, zrI vItarAga paramAtmAonI cAre nikSepathI pUjAbhakti kare che. temaja devapadanI prApti mATe mukhyatayA te zrI vItarAga paramAtmAnI AjJAnuM pAlana upakAraka thatuM hAI, zrI vItarAga paramAtmAnI AjJAne avirUddhapaNe pALanAra ane paLAvanAra sugurUonI paNa pUjA-bhakti kare Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 che. anyathA laukika temaja lokettara devagata, gurUgata ke -parvagata mithyAtvanI karaNIne heya samaje che. 25. prazna-A samasta jagata abhinna pariNAmI che ke bhinna pariNamI che ? 25. uttara--pratyeka dravyane sva-para dravya-kSetrakALa-bhAvAdimAM ekAdhAratve agurU-laghudharmo, kathAcit abhinna pariNAme abhinna pariNAmIpaNuM jANavuM. temaja -sva-para agurU-laghu temaja gurU-laghudharmo bhinna-bhinna pari'NAme bhinna pariNamIpaNuM paNa che. AthI spaSTa samajAze ke pratyeka dravya svataH temaja parataH pariNAmIpaNuM heI, karthacit bhinna temaja kathaMcit abhinna pariNAmI paNuM che. 26. prazna-AtmA sva-svarUpane kartA-bhoktA che ke para-svarUpane paNa kartA-bhoktA che ? 26. uttara --zuddha nizcayanayanI daSTie AtmA -svaguNu-paryAyarAmI che ane azuddha nizcayanayanI dRSTie karmasaMgI bhAve para svarUpane kartA-bhoktA paNa che. A mATe kahyuM che ke"aayaa sahAvanANI, bhoI ramaI vi vatthudhammami, so uttamo appA, abare bhavasUyarA jIvA" ra7. prazna--daSTi evI sRSTi che ke sRSTi evI draSTi hevI joIe ? Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 27. uttara H--sRSTi eTale anAdi anaMta Sar3adravyAtmaka utpAdu vyaya-dhruva dharmAMtmaka sakaLa roya bhAvAne sva-svadRSTi vizeSe jJAtA evA pratyeka AtmA, pAta-peAtAnI zuddhAzuddha ekAMta yA anekAMtaSTi anusAre jANe che, eTale padArtha te anaMta dharmAMtmaka hovA chatAM jJAtAnI diSTa anusAre eTale jJAnAvaraNIya temaja meAhanIya karmonA kSayeApazamAnusAre jJAtAne samyag yA mithyA edha thAya che. paraMtu pUrNajJAnIne pUrNa medha hovAthI, dRSTi ane sRSTimAM kAI visa'vAditA heAtI nathI ema jANavuM. vaLI sRSTi vizeSane vizeSathI jANavAnI IcchAvALAe " dRSTivAda -pustikA joI levI. A mATe kahyu che ke-- * * mendra zrImuvamanaina, . hrIjAmivAvin ! saccidAnaMda pUrNena, pUrNa jagad vakSyate // 1 // 1 r 28. prazna-anaMta dharmAtmaka kAI paNa padArthane ke tenA kAI paNa bhAva (pariNAma )ne pratyeka AtmA pAtapeAtAnI dRSTie jue te! temAM kheATu zuM che? 28. uttaraHjema rAgIne kupathya bheAjana vadhu iSTahAya che tema mithyASTi AtmAne sukhanI IcchAe paNa duHkhanA kAraNeAne sevavAmAM Anada AvatA hAya che. ane tethI sukhane jhakhate rahI duHkhAnI paraparAne prApta karatArahe che. te mATe parama zAzvata sukhanI prAptinI IcchAvALAe. prathama teA te mATenA sAcA kAraNo jANIne, pachI. tenA niHzakabhAve Adara karavA jarUrI che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 ra9. praznaH--syAd-svarUpI dRDhatA ke praNidhAnasvarUpa ekAgratA kevI rIte AvI zake ? dhamAM niHza katA, 29. uttaraH--pariNAmI jagata pratyeka samaye-samaye utpAd-vyaya-dhravAtmaka bhAvamAM pariNAma pAmatuM rahe che. eTale samasta padArtho niratara trividha bhAvamAM pariNAma pAmatAM hoya che. tema chatAM pratyeka pariNamanane nihetuka nahi samajatAM, tene pUrvApara je-je svarUpe syAd-sApekSa, sva-parabhAve yathArtha kArya-kAraNutA che. tene yathArtha avirUddha jANavA thakI ja niHzakatA,-dRDhatA ane sthiratA vaDe iSTAtha kAsiddhi prApta karI zakAya che. anyathA unmAge pravataeNna. kAryasiddhi prApta karI zakAya nahi.. karavAthI iSTA A mATe kahyu che ke --- je---je kAraNa jehanu' re, sAmagrI sayAga; milatA kAraNa nipaje re, kyoM taNe prayAga. 30. prazna-pratyeka AtmAe peAta-peAtAnA iSTAthe pAta-peAtAne anukuLa prayatna karavA joie ke dekhAdekhI yA teA anya koInA kahyA mujaba prayatna karavA joie ? 30. uttaraH-IdArtha siddhi te ISTAne anurUpa puruSArtha thakI hAya, te mATe pUrve jaNAvyA mujakha pAse kAraNAnA samavAya jarUrI che. anyathA ISTA riddhi na hAya. A mATe kahyuM che ke- Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140. ___" kAlo sahA niyaI, puvvakayaM puruSakAriNe paMca / samavAye sammattaM, egaMte hoi micchattaM" // 31. prazna -zuM purUSAthI niSphaLa hoI zake? 31. uttara--koI paNa prakAranI kriyA (purUSArtha) saMpUrNa niSphaLa te (yAne vAMjhaNa) hotI nathI ja, paraMtu upara jaNAvyA mujaba ISArthane anurUpa purUSArtha vaDe ja -ISTa siddhi prApta karI zakAya che. anyathA viparita purUSArthanuM viparita phaLa paNa hoya che. A mATe kahyuM che ke"je parabhAve rattA, mattA viSayeSu pApa bahuleSu / AzApAsa niva, mama vara mAra | 32. prazna -paMcAcAranI pravRttithI Atmazuddhi kevI rIte thAya ? 32. uttara --prathama te pApAcAranI nivRtti sApekSa, temaja, praNidhAna, pravRtti, vinaya, siddhi ane viniyoga e pAMca zuddha AzayathI parivarelI, paMcAcArarUpa -gapravRttine, AtmazuddhinuM aMga mAnavuM joIe. kemake paMcAcAramAM zAstra nirdiSTa (39) aticAra rahitapaNe AtmaguNenI ArAdhanA karavA rUpa-upaga zuddhi vaDe, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya, darzana mehanIya, cAritra mehanIya ane aMtarAya karmano jema jema kSaya thatA jAya - che tema tema AtmaguNone AvirbhAva thAya che. te sAthe Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. zubhayoga-pravRtti vaDe vizuddha puNyabaMdha paNa thAya che. anyathA yega pravRtti yA nivRtti saMsAra hetuka jANavI. 34. prazna -zuM AtmazuddhinI gakriyA ane saMsAra paribhramaNa karAvanArI cayakiyA bhinna-bhinna che? zAstramAM te spaSTapaNe kahyuM che ke - " mokSaNa yojanAt yogaH sarvopyAcAra ISyate " atha -AtmAne karmanA baMdhanathI mukta karAvanAra, tamAma prakArano yoga yAne AcAra uttama AtmAoe upAdeya svIkAre che. 33. uttara-zAstramAM te "sacara- jJAna vAAi imama:* e sUtrathI spaSTapaNe jJAna, darzana, cAritrAdi AtmikaguNone prApta karAvanAra samasta paMcAcAranI pravRttine mukhyapaNe mokSanuM kAraNa jaNAvela che. kemake vyavahArathI paMcAcAranI pravRtti vaDe jema jema karmone kSaya thato jAya che tema tema Atmika guNone AvirbhAva thAya che. ane "rana varmakSa maulA" e sUtrathI saMpUrNa bhAve karmone kSaya karavA thakI ja AtmAne mokSa prApta thAya che, ema jANavuM. 34. prazna -Atmika guNe vaDe kamane kSaya thAya che ke kamane kSaya thayA pachI Atmika guNene AvirbhAva. prApta thAya che? Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 34. uttara-zrI jinazAsanane viSe dravya-bhAva sApekSa nizcaya ane vyavahAra baMne dRSTie yathAtathyabhAve AtmArAdhana karavAnuM jaNAvela che. ekano paNa apalApa karavAthI mithyAdaSTipaNu prApta thAya che. ane te thakI virAdhatA prApta thAya che ema jaNAvela che. te mATe prathama AtmazuddhinI IcchArUpa zuddha nizcaya daSTie vyavahArathI paMcAcAranI pravRttirUpa kiyAvaDe jema jema karmone kSaya thato jAya che, tema-tema tatvataH nizcayasvarUpa AtmA zuddha thatuM jAya che. A rIte je-je aMze nizcayathI Atmazuddhi prApta thayela hoya che, te zuddha-kSApazamika bhAva thakI vaLI vizeSa zuddhiyukta eTale aticAra rahita, trIjA sthiratA pega thakI prApta the siddhiga, te sarva karmane kSayanuM kAraNa jANo. A rIte nizcaya zuddha svarUpa paNa pUrvAparabhAve kArya-kAraNuM ubhaya-rUpa che. A sAthe dravyabhAva nayanI daSTie dravya te kAraNa che ane bhAva te kArya che. ema jANIne Atma zudhyarthe nizcaya-vyavahAra baMnenuM sAdhya sAdhana dAvamAM yathArtha Ajana karavuM jarUrI che. 3pa. prazna -paMcAcAranI pravRtti sAvadya che ke niravadya? 35. uttara -koI paNa roga pravRtti sarvathA sAvadya ke sarvathA niravadya hoI zake nahi. zAstramAM vavahArathI sAvadya ganA parihArapUrvaka Atmazuddhi arthe karAyelI paMcAcAranI pravRttine AtmopakArI jaNAvI che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 kemake Atmazuddhi karavA rUpa-nizcaya zuddha daSTie karAtI, samasta vyavahAra pravRtti vaDe nizcaya zuddhAtma svarUpanI prApti thAya che. * A mATe kahyuM che ke - nizcaya daSTi citta dharIjI, pALe je vyavahAra puNyavaMta te pAmazejI, bhava samudrane pAra." A saMbaMdhe zAstramAM spaSTa jaNAvela che ke - basa te risA, rasavA te " eTale dravyathI AzravanI karaNuM te bhAvathI saMvararUpa paNa hoI zake che. ane dravyathI saMvaranI karaNI te bhAvathI AzravarUpa paNa hoI zake che. A mATe samasta vyavahAra saMbadhe kahyuM che ke - "jinairnAnumataM kiMcit , niSiddhaM vA na sarvathA / kArya bhAvyamidaM mene-tveSAjJA pAramezvarI // 1 // zrI jInezvara bhagavatee keI paNa vyavahArane ekAMte AdaravA cogya temaja ekAMte tyAga karavA yogya kahyo nathI, paraMtu IchArtha-kArya siddhayarthe nibhAve kArya-kAraNubhAvanI cejanA karavAthI kArya-siddhi prApta thAya che ema jaNAvyu che. Ama chatAM keTalAka zuddha vyavahAra pAkSika AcAryo, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kRtakRtya ane zuddha kevaLa upayAge pravatatA evA zrI kevaLI bhagavatAnA jIvana saMbadhe paNa caDhA-tadvA jaNAvIne, kevaLI paramAtmAnI AzAtanA karI rahyA che' temanAthI. trividha trividhe aLagA rahevu jarUrI che. A mATe kahyuM che keH!! bahuguNa vijjAnilao, ussutabhAsI tahAvi muttavvo / jaha pavaramaNijutto, vigdhakaro visadharo loe " // 1 // -- = 36. prazna:--zrI jinazAsanane viSe mithyASTinI. dhama kriyAne sa'sArahetuka jaNAvI che ane samyagdaSTinI. dharmakriyAne meAkSahetu jaNAvI che, te te khaMne kriyAmAM tAttvika pharaka zuM che ? 36. uttaraH--zrI jinazAsanane viSe samyagdaSTi AtmAmAM prathama teA nizcaya-vyavahAra svarUpe, zuddha-azuddha, deva-guru-dharmAMtattva saMdhe, syAdvAda dRSTi thakI, yathArtha heyApAdeya buddhie, sabhyapaNu hAya che. A mATe kahyuM che ke " sammaddiTThissa samma sUrya, micchadiDissa miccha sUyaM " sukSma A mATe satra jJAtA--jJeya ane jJAna svarUpI tripadInA yathArtha svIkAra karavA vaDe, samyagdaSTi AtmAo, sAdhaka- bAdhaka bhAvanI kriyA prati yathArtha bheka karanAra edhi svarUpamAM, sUtra-artha ane tadrubhaya e traNe bhAvAne, thA avirUddha yAje che. te mATe teone meAkSamArganA ArAdhaka jANavA. anyathA, nizcayadRSTi rahita bhavahetuka zubhAzubha kriyAo tA pratyeka jIvA niraMtara kare ja che, ane tenA zubhAzubha Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa, saMsAramAM pratyakSa bhegave paNa che, zrI jinazAsanane vize paNa, keTalAka ekalA sUtrane ja mAnanArA paNa hoya che, keTalAka ekalA arthane ja mAnanArA paNa hoya che, ane keTalAka vaLI kevaLa bhava-mecaka pariNamI yAne kevaLa Indriyajanya sukha-duHkharUpa mithyA-anubhavane AdhAre pravartana karanAra paNa hoya che. te tamAmane paMcavidha mithyAdaSTi jANavA; jyAre sarvatra sUtra-artha ane tadubhayane avirUddha -paNe janArAonI kriyAne, samyagdaSTinI kriyA jANavI. A mATe prAtaH smaraNIya, paramapUjya AdhyAtma gIrAja zrI AnaMdaghanajIe jaNAvyuM che ke - "cUrNi-bhAga-sUtra-niryukti, vRtti-paraMparA anubhava che samaya purUSanA aMge kahyA , * je chede te durbhavya re. temaja vaLI paNa kahyuM che ke - Sa darzana jina aMga bhaNIne, nyAsa SaDaMga je sAdhe re; nami jinavaranA caraNa upAsaka, - padarzana ArAdhe re. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 37. prazna -AtmAne yathArtha svarUpe kevI rIte oLakhI zakAya? 37. uttara -mithyASTi AtmAne Indriya pratyakSapakSa jJAnabhAvathI, jJAna cetanA-karma cetanA temaja karmaphaLa cetanA e trividha liMga vaDe liMgI e AtmA kevaLa svapara dehAdibhAvamAM ja gamya thAya che, jyAre samyagdaSTi AtmAone, zAstrAnusArI SaTrasthAna svarUpa saMbaMdhe pitAne AtmA, nizaMkabhAve zraddhagamya hAI-teomAM mokSanI rUci pragaTelI hoya che, temaja vaLI samyakUzrutajJAnIne sva-va kSApazamika kRtAnusAre sva-para AtmAonA, zuddhAzuddha dravya-guNa-paryAya svarUpanuM yathArthabhAsana gecarapaNuM hoya che, te sAthe vaLI bhAvaviratidharane-to, pitAne AtmA zuddha anubhava pramANathI paNa gamya hoya che. ane sarve kevaLI pasmAtmAone-te sarvadravya guNa paryAya sahita, samasta jagata yathArtha avirUddhabhAve pratyakSa gamya hoya che. 38. prazna -mithyASTi AtmA zuM Atmazuddhi karI zako ja nathI? 38. uttara --vyavahAranaya "daSTie AtmA paNa azuddha-vyavahArane (pApasthAnakanI karaNano) tyAga karI zuddha vyavahAranA AlaMbanavaDe, AtmazuddhinA upage samyaktva prApta kare che. jyAre nizcayadaSTie te samyagdaSTi AtmA samyakRtva prApta kare che ema zAstramAM spaSTa jaNAvela Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 che. eTale ke samyabhAvathakI AtmA samyakatva prApta kare che ema jANavuM. samyagdaSTi AtmA sakAma nirjarA karatI -tho, eTale cAre guNaghAtI karmonI savizeSa nijara karate thata, avazya kevaLajJAna prApta karI mekSe jAya che, jyAre AtmazuddhinA upaga zUnya mithyASTi AtmA, kevaLa vyavahAra zuddhinA baLathakI akAma-nijerAvaDe saMsAramAM kevaLa alpakALa mATe uraca-uccatara sthAna sthiti prApta karI zake che. paraMtu AtmazuddhinA upayoga vinA Atmazuddhi thaI zake nahi kema ke zAstramAM "kone thaze ema spaSTa jaNAvyuM che. 39 prazna--aneka dharmAtmaka padArthane kaI eka dharmathI jANe, temAM asamyapaNuM kevI rIte? 39 uttara -o ke IbdArtha sAdhya-sAdhana dave, yathArthatayA, keI eka dharmane grahaNa karavA sAthe, anya dharmone apalApa na karAyuM hoya te, tene te-te nayasApekSa samyajJAna jANavuM. anyathA ekAMta pAkSika jJAnane mithyAjJAna -samajavuM. 40 prazna -ne keTalA che? ane pratyeka nayadeSTinuM svarUpa zuM che? 40. uttara:-anaMtadharmAtmaka padArthane grahaNa karavA mATe sAmAnyathI te jeTalA vacananA prakAro che teTalA no che. A mATe kahyuM che ke - Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 "navaMta jALaEUR tAvaMtA deva nA viruddha II tema chatAM prayojana sApekSa teone sAmAnya-vizeSa nayadRSTie be-traNa-cAra-pAMca-cha-sAta Adi aneka bhedamAMpaNa samAvI zakAya che. te mATe koI paNa ekaja nayaSTine ekAMte zuddhatA yA azuddhatA ApavI yuktanathI A mATe kahyuM che ke - niya niya vayaNijja saccA, __ savve NayA para viyAlaNe mohA / / te puNa Na diTTha samao, vinnayaI sacce va alie vA // sammati kATa 1 gA-28, temAM be prakAre (1) vyArthika nayaSTi (2) paryA-- yArthika nayadaSTi. temaja (1) nizcayanayaSTi (2) vyavahAranayaSTi. temaja (1) zuddhatA grAhaka nayadaSTi (2) azuddhatA grAhaka nayadaSTi. temaja (1) sAmAnyatA grAhaka nayaSTi (2) vizeSatA. grAhaka nayaSTi, temaja (1) pratyakSapramANagrAhaka nayadaSTi (2) parokSapramANagrAhaka nayadaSTi, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 . ema aneka dvividha prakAre jANavA. traNa prakAre-(1) utpAdatAgrAhaka nayadaSTi. (2) vyayagrAhaka nathaSTi. (3) dhruvava grAhaka nayaSTi. (1) sacittatA grAhaka nayadaSTi. (2) acittatA grAhakanayaSTi (3) mitA grAhaka nayadRSTi. (1) karmabaMdha hetutAgrAhaka nayadaSTi (2) karmanijerA hetatA grAhaka nayadraSTi (3) baMdha-nirjarA rahita pariNAma grAhaka nacadaSTitemaja jJAna darzanacAritra grAhaka nayadaSTi. temaja bahirAtmabhAva-aMtarAtmabhAva temaja paramA-tamabhAvagrAhaka nayaSTi, ema aneka prakAre vividha grAhatA jANavI. cAra prakAre-(1) nAma grAhaka nayadaSTi (2) sthApanA grAhaka nayaSTi (3) dravyatvagrAhaka nayaSTi (8) bhAva (pariiNAma) grAhaka nayadaSTi. temaja-(1) satyatA grAhaka nayadaSTi (2) asatyatA grAhaka nayadRSTi (3) satyAsatyatA grAhaka nayadaSTi (4) asatyaamRSAgrAhaka nayaSTi, temaja samasta saMsArI jInI saphaLa pravRttimAM, dharma-artha-kAma ane mokSa e cAra prakAranA purUSArthagrAhaka nayadaSTi. temaja caraNa-karaNAnuga, jarmakathAnuga, gaNitAnuga ane dravyAnugagrAhaka- prarUpaka nayaSTi . Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 temaja (1) gurUtAgrAhaka nayadaSTi (2) laghutAgrAhakanayadaSTi. (3) gurU-laghutAgrAhaka nayadaSTi (4) agurU laghutAgrAhaka nayadaSTi. ema aneka prakAre catuvidha nayadaSTie jANavI. pAMca prakA-zrI tavArtha sUtramAM jaNAvyA mujaba, "nagama-saMgraha-vyavahAra-jAsUtra zabdanayAH" temaja zuddha sAdhyabhAvamAM paMcaparameSThI pada grAhaka nayadaSTi temaja zuddha sAdhanatA-grAhaka nayaTimAM AtmAne viSe jJAna-darzana-cAritra-tapa ane vIryaguNanI kSapazamika vizeSatAgrAhaka nayaSTi temaja upara jaNAvela pAMca nayasApekSa dharmadaSTie (1) saMyamadharmagrAhaka nayadaSTi (2) jayaNAe-dhame. (3) ANAe-dhamma (4) upayoga dhamaH (5) vaghusahAvo dhamegrAhaka nayadRSTi temaja yathA-tathya svarUpe 1-4-5-613 e pAMce guNasthAnakanA bhinna-bhinna zuddhAzuddha kiyA. vyavahArane jANavArUpa paMcavidha nayadaSTi. ema aneka prakAre paMcavidha nayadaSTi jANavI. cha prakAre-(1) sAmAnyatA grAhaka saMgrahanayaSTi (2) vizeSatA grAhaka vyavahAranayaSTi (3) vartamAna svarUpa grAhaka RjusUtra nayadaSTi (4) zabdAtmaka bhAvasvarUpa grAhaka zabdanayaSTi (5) viziSTa paryAya (bhAva) svarUpa grAhaka samabhirUDhanayaSTi (2) artha kiyA kAritva bhAvagrAhaka evabhUta nayaSTi. temaja vaLI zubhAzubha anekavidha vega svarUpane. kRSNa-nIla- kAti-jate- "pa-ane zukala e che Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 anyathA mRSAbhASitane siddhAMtanI virAdhaka jANavA, aitihAsika daSTie AgamA prathama tA cAre anuceAgamaya hatA, paraMtu A rakSitAcArye cAre anuyeAgane pRthak karyo hovA chatAM te mujakha nayaSTinA samavatAra paNa hAlamAM lupta thayele hAvAthI deva-gurU-dharma-tattva sakhaMdhe aneka prakAranAM vivAdomAM ja moTe bhAge AtmAthI AtmAonI dharma - zaktinA durvyaya thatA dekhAya che, tenu paNa mukhya kAraNu tA zAstramAM jaNAvyA mujakha prathama te zAstrAbhyAsa-ceAgya vyaktine zAstrAne naya---nikSepa-sApekSa abhyAsa karAvavA joI e, e zAstravacanane manasvIpaNe badalI nAMkhIne vyava*hArabhASI-kriyAvAdI-ajJAnI-pAkhaDI kuzurUAe sUtronA abhyAsa karavAnI ja manAi pharamAvIne, pAte karelA arthAne ja anusaravAnA Adeza ApavAnuM ucita mAnyuM che, te che, AthI AtmAthI AtmAoe te, " bASAne prathamo dharmaH " e sUtravacanane AdhAre paNa sau prathama tA jJAnAcArane zAstrAnusAritAe anusaravuM jarUrI che, A mATe kahyu che keH-- " suttaTTo khalu paDhamo, vIo nijjuti mIsao bhaNio / taIo niravaseso, eso vihi hor3a aNuyogo // }} 41. prazna :----samasta jagatanA pratyeka Atma-dravyanA, AtmapariNAmane, trividha svarUpe, yAne utpAd-vyaya ane vAtmaka svarUpe jotAM te anavasthA Avaze tenuM zu ? 41. uttara H--e paNa satya che ke koI paNa Atma Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 temaja (1) gurUtAgrAhaka nayadaSTi (2) laghutAgrAhakanayadaSTi. (3) gurUlaghutAgrAhaka nayeSTi (4) agurU laghutAgrAhaka nayadaSTi. ema aneka prakAre caturvidha nayadaSTie. jANavI. pAMca prakA-zrI tasvArtha sUtramAM jaNAvyA mujaba, "naigama-saMgraha-vyavahAra-RjusUtra zabdanayAH" temaja zuddha sAdhyabhAvamAM paMcaparameSThI pada grAhaka nayaSTi temaja zuddha sAdhanatA-grAhaka nayadaSTimAM AtmAne viSe jJAna-darzana-cAritra-tapa ane vIryaguNanI kSacepathamika vizeSatA grAhaka nayaSTi temaja upara jaNAvela pAMca nayasApekSa dharma daSTie (1) saMyama dharmagrAhaka nayadaSTi (2) jayaNue-dhame. (3) ANAe-dhame (4) upage dharma : (5) vaghusahA. dhamaeNgrAhaka nayadaSTi temaja yathAtathya svarUpe 1-4-5-6-: 13 e pAMce guNasthAnakanA bhinna-bhinna zuddhAzuddha kriyA vyavahArane jANavArUpa paMcavidha nayadaSTi. ema aneka prakAre. paMcavidha nayadRSTi jANavI. cha prakAre-(1) sAmAnyatA grAhaka saMgrahanayaSTi (2) vizeSatA grAhaka vyavahAranayaSTi (3) vartamAna svarUpa grAhaka RjusUtra nayeSTi (4) zabdAtmaka bhAvasvarUpa grAhaka zabda nayaSTi (5) viziSTa paryAya (bhAva) svarUpa grAhaka samabhiraDhanayaSTi (6) artha kiyA kAritva bhAvagrAhaka evaMbhUta nayaSTi. temaja vaLI zubhAzubha anekavidha vega svarUpane. kRSNa-nIla-kApota-je- padma-ane zukala e che Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 lezyAsvarUpe. jANanAra SanayaSTi. temaja vaLI chakAya saMbaMdhI cha prakAre temaja pAMca Indriya ane mana e cha thakI cha prakAre Azrava-nirAdha karavArUpa Savidha nayadRSTi temaja sudevasugurU-sudhane AdaravA rUpe temaja kudeva-kuzurU kadhama nA parihAra karavArUpe nizcayathI temaja vyavahArathI jANavApa paDuM--vidha nayadRSTinA paNa aneka prakAre jANavA. 1 sAta prakAre-(1) nAgamanayadRSTi :-koIpaNa dravyanA sAmAnya yA vizeSa svarUpamAMthI koI paNa eka prakAre yA ane prakAre bhinna-bhinna svarUpe sthUla thakI dravyane gamya kare eTale jANe te nAgamanayadraSTi. arthAt koipaNa anaMta dharmAMtmaka paTTAne kAIpaNa eka dRSTie azAtmaka bhAvathI yA ArIpita bhAvathI paNa jANe te nAgamanayadRSTi, (2) sa grahanaya (3) vyavahAranaya (4) RnusUtranaya (5) zabdanaya (6) samabhitaeNnaya (7) eva bhUta nayadRSTi. jenuM svarUpa pAchaLa jaNAvI gayA chIe. te mujaba sAta prakArA jANavA. temaja sAtaprakAranA zrutajJAnane, sAta prakAranA pratipakSa sahita jANavuM te sAnayaSTi : r 1 4 5 gAthA: - akkhara - sanni-sammaM sAIyaM khalu sapajjavasiya ca 6 7 gamiyaM aMgapaviTTha, satta vi e e sapavitrakhA. 3 temaja pratyeka padAtha ne yA tenA koI eka pariNAmane saptabha'gAtmaka svarUpe jANuvArUpa sakhtanaya dRSTi. temaja cAga Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 ' zuddhigrAhaka graMthamanA sAta guNusthAnakanuM svarUpa temaja upayeAga zuddhigrAhaka pAchaLanA sAta guNasthAnaka svarUpI sapta khAhya abhyaMtara svarUpa grAhakanayadRSTi ItyAdi aneka- vidha nayaSTie padArthane oLakhAvanAra pratye sva-svadraSTisApekSa aneka nayaSTie jANavI. hAlamAM upara jaNAvyA pramANe nayaSTi sApekSa temaja AgamazAstra sApekSa koIpaNa padArtha yAne dravyanA AtmArthe yathAtha-avirUddha khAdha prApta karavAnI muzkelI joIne 5. pU. prAta : smaraNIya AdhyAtma ceAgIrAja zrI AnaMdaeNghanajIe jaNAvyu' che ke H-- hetu vivAda hA, citta dharI joie, atidurgaMma nayavAda; AgamavA ho, gurugama ke nahi, e samaLe! vikhavAda.' A mATe zuddha AtmA sAdhaka eprAptinA anuyeAga sabadhe AgamamAM paNa kahyuM che ke H-- "no devAya nami hengo, gAme 2 gAmo so sasamaya paNNavao, siddhAMta virAhago anno " // je AtmA Agama sApekSa nayaSTie yathAtha avirUddha dezanA Ape che eTale cAre anuyAgane yathArtha avirUddha bhAve prakAze che tene jaina zAsanane prabhAvaka jANuve. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 anyathA mRSAbhASitane siddhAMtanA virAdhaka jANuvA, aitihAsika dRSTie AgamA prathama tA cAre anuyAgamaya hatA, paraMtu A rakSitAcArye cAre anuceAgane pRthak karyAM hovA chatAM te mujakha nayaSTinA samavatAra paNa hAlamAM lupta thayelA heAvAthI deva-gurU-dhama-tattva sakhadhe aneka prakAranAM vivAdomAM ja moTe bhAge AtmAthI AtmAonI dharma - zaktinA durvyaya thato dekhAya che, tenu... paNa mukhya kAraNa te zAstramAM jaNAvyA mujakha prathama te zAstrAbhyAsa- -cAvya vyaktine zAstrAne naya--nikSepa-sApekSa abhyAsa karAvavA joI e, e zAstravacanane manasvIpaNe khadalI nAMkhIne vyava*hArabhASI-kriyAvAdI-ajJAnI-pAkha'DI gurUee sUtronA abhyAsa karavAnI ja manAi pharamAvIne, pAte karelA arthAne ja anusaravAnA Adeza ApavAnuM ucita mAnyuM che, te che, AthI AtmAthI AtmAee te, " AcAro prathamo dharma: * e sUtravacanane AdhAre paNa sau prathama teA jJAnAcArane zAstrAnusAritAe anusaravu jarUrI che. A mATe kahyuM che ke:" suttaTTho khalu paDhamo, vIo nijjuti mIsao bhaNio / taIo niravaseso, eso vihi hor3a aNuyogo // " 41. prazna :--samasta jagatanA pratyeka Atma-dravyanA, AtmapariNAmane, trividha svarUpe, yAne utpAd-vyaya ane pravAtmaka svarUpe jotAM teA anavasthA Avaze tenuM zu ? 41. uttara H--e paNa satya che ke koI paNa Atma Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 dravyanA kAI paNa eka yA anekaguNapariNAmane nirapekSabhAve. ekAMte bhinna yA abhinna svarUpe jotAM-rAga-dveSAdibhAve viSaya buddhie jarUra anavasthA prApta thAya che, paraMtu, kAlAdisApekSa tripadAtmaka svarUpamAMthI koI paNa eka sva-rUpanu saprayeAjana Atma-hitArthe kAI paNa suvizuddha AtmadravyanA koI paNa eka yA aneka guNabhAvanu caturvidha nikSepamAMthI koI paNa eka nikSepathI cA koIpaNa nayaSTi. sApekSa yathA-avirUddhabhAve guNAvalakhana levuM te avazya Atma hitakArI thAya che, A hakIkata vyavahAramAM ceAtathI. jyAta pragaTAvavA svarUpe temaja anubhava pratyakSathI avirUddha che. vaLI nizcayasvarUpe tA "pratyeka catuvidha..." ema zAstramAM spaSTa jaNAvela che temaja dravya ane paryAyane kathacit bhinnAbhinnapaNuM paNa che. 42. prazna :--pratyeka AtmAne aneka bhinna bhinna svarUpe peAtAnuM Atmahita sadhAya che ema jaNAya che. teA. satya eka nahi paNa aneka svarUpI jAvuM joie ? 42, uttara :--vyavahAramAM bhinna-abhinna AtmasaMbaMdhe paNa jema ekAneka svarUpI Atmahita sAdhavA mATe ekAneka svarUpI, ta-tad cAgya bhinna-bhinna mArge ja grahaNa karavA paDe che, anyathA kAI paNa ekAMta pakSanA Agraha karavAthI ahita ja thAya che. te mujakha zuddha para-mAtmabhAvane prApta karavA mATe paNa je-je anekavidhamArgo. grahaNa karAya temAM anekavidhatA heAvA chatAM paNa, pratyeka. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 sAdhaka AtmAne sAdhya-sAdhanarAvanI ekatA thakI ja ISTAtha kAryasiddhi thAya che, anyathA, AtmArtha-zUnya karaNathI-tekarmabaMdhAnusAre saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDe che. Atma. siddhacathe kahyuM che ke - yoga asaMkhya jinavara kahyA, navapada mukhya te jANe re." 43. prazna--dAna-dharma saMbaMdhI kAMIka spaSTatA kare? 43, uttara-dAna dharma to mAnavatAnuM mULa che, jyAM dAna dharma nathI tyAM mAnavatA nathI. ema jANavuM. AthI keIpaNe AtmAnI dAnadharmanI bhAvanAne, khaMDita karanArane pAkhaMDI-paMDita jANa Ama chatAM. gAyane mArIne, kAgaDAne ujANI karavI te ayukta che, A mATe kahyuM che ke - "anuprArtha vArisa vAnama" temaja "vidhi-TrAti-jAtra-vizeSAt tadize?" 44. prazna -bhrAMta bhramaNAomAM bhaTakta, aneka prakAranA saMkalpa-vikalpavALuM mana, AtmAne kevI rIte. sthira rAkhI zake ? - 44. uttara-prathama te AtmAne aneka prakAranA saMkalpa-vikalapa karAvavAmAM, pite pUrve bAMdhelA mohanIya. kane udaya kAraNabhUta che. ema jANIne, je AtmA udita. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 mAhamAM alipta rahIne pa'cAcAranu yathArtha pAlana karavA vaDe ahiMsA, sayama ane taparUpa dharmamAM manane sthira kare che, te AtmA avazya AtmabhAvamAM sthira thaI zake che. anyathA vividha IndriyA viSayAnurAgI mana, AtmAne -AtmabhAvathI, calita karatu ja rahe che. A mATe kahyuM che keH- "jJAne khAMdhyuM mana (sthira) rahe, guru vinA jJAna na hoya. 1 45. praznaH--AtmAne AtmabhAvamAM sthira rAkhavA eTale zuM? ane tenu phaLa zuM? 45. uttaraH--mana-vacana ane kAyayeAgarUpa, para-- bhAvathI, pAMca samiti ane traNa gupti dhamathI aLagA thayelA AtmA pucAcAramAM pravartana karavA vaDe, AtmAnA zuddha jJAnAguiNAnu AsvAdana karatA thakI, aMte sa kA kSaya karI meAkSasukhane prApta kare che. 46. praznaH--mAhathI alipta zuddha paMcAcAranuM yathArtha pAlana kevI rIte karavu ? ane tenu phaLa zuM? 46. uttaraH--sau prathama bhavAbhina kripAnA (11) lakSaNAthI aLagA thaIne (35) meTala svarUpa mArgAnusAritAe samyakRtva ane mithyAtvanA svarUpane sthUla thakI jANIne aMtara'ga mithyAtvanA (21) elathI aLagA thaI, samyakRtvanA (67) khelanI sApekSatAe (1) jJAnAcAra (2) denAcAra (3) cAritrAcAra ane (4) tapAcAramAM anukrame aviddha pravRtti Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 1pa7 karavArUpa vIryAcAramAM zAstrokta vidhipUrvaka joDAvuM joIe. jethI AtmAnA jJAna-darzana-cAritrAdi sApazamika guNonIzuddhatAmAM uttarottara vRddhi thatI rahe, ane te thakI cAre ghAtakarmone sarvathA kSaya thatAM sattAmAM rahelA Amika guNeno kSAyikabhAve AvirbhAva thavA thakI aMte te AtmAne siddhatvanI prApti thAya che. 47. prazna-bA caga kiyAsvarUpa paMcAcAranuM pAlana karavuM te zuM dharma che? 47. uttara-Adya-zabhogakriyAo ane temAM paNu paMcAcAranI kSiAo, te vizeSataH nizcayadharmanuM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryane upacAra karIne tene dharma kiyA kahevAmAM kAMIja ayukta nathI. kemake anyathA Atmadharma sAdhI zakAya nahi. 48. praza-zubhAzubha gakiyA te zAstramAM AzravarUpa kahI che tenuM zuM ? 48uttara -AgakiyA AvarUpa avazya che. te. sAthe e paNa samajavuM jarUrI che ke upayoganI zuddhatAe nirjarA temaja azuddhatAe karmane baMdha thAya che, temAM. zubhaSkriyAthI puNyanA Azrava thAya che ane azubhakiyAthI pApane Azrava thAya che. sarvathA roganivRtti te (14)me. guNasthAnake hoya che. A sAthe Ipathika cAganA Azravane zAstrakAroe baMdhatatvamAM lIdhA nathI paraMtu upagazuddhie. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 nirAhatuka paNa che. A svarUpane gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI samajavuM jarUrI che. 49 prazna-zuM puNyanI karaNIthI Atmazuddhi thAya? 49 uttara-AtmAnI zuddhi te upara jaNAvyA mujaba zuddha upage thAya che, paraMtu zAstrokta paMcAcAra rUpa bAhyaga karaNImAM upayoga zuddhine saMbhava vizeSataH hoI te sAthe-gakaraNIe thate puNyane Azrava AtmAne bAdhaka thatuM banatuM nathI ema jANavuM. - 50 prazna-niyamA Atmazuddhi kare, tevI karaNInuM -svarUpa kevuM hoya? 50. uttara-samyakRtva sahita-daMbharahita-vinayaviveka ane zAstrokta vidhine anusarIne, Atmazuddhi-arthe karelI, paMcAcAranI pravRtti niyamo--AtmazuddhikAraka jANavI. 51. prazna -samyakatva sahitanI karaNI ane samyakutva rahitanI karaNano bheda zuM? 51 uttara-tIvra rAga-dveSa rahita hovAthI, avidhi-AzAtanA rahita hoya, temaja vizeSataH pratyAthAna sahita hovAthI, pitAnI kriyAmAM lAgelA aticArAdi deSone TALavAnA-upayogavALI hoya, tene samyakatva sahitanI karaNa jANavI.' para. prazna -jyAM sudhI vidhi AvaDe nahi tyAM sudhI zuM dharmakriyA na karavI? Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 para, uttara-paMcAcAramAM prathama jJAnAcAra jaNAvyA che te mATe anukrame zAstra-vidhi sApekSatAe AgaLa vadhavuM te yukta che. anyathA [atipariNAmI temaja apariNamI AtmAne tAtvika ArAdhakapaNuM na hovAthI te AtmA avazya pAcho paDe che ema zAstramAM draSTAMta sahita spaSTa jaNAvela che. te mATe zAstrokta vidhipUrvaka cAra AcArane anukrame yathAzaktie anusaravuM hitAvaha che. 53. prazna -jJAnAcAranuM sevana kevI rIte karavuM ? pa3. uttara-sugurUnA cage, AtmAnI zuddhAzuddhatAnuM, prathama yathArtha jANapaNuM karavuM, ane te mujaba azuddhatAne tyAga karIne, zuddhatAne Adara karI, zuddhatAne vizeSataH AtmAnubhavathI oLakhIne, temAM yathArtha nizcaya karIne, eTale zraddhA, pratIti ane rUci pragaTAvIne, AgaLa vadhavuM. A mATe zAstramAM paNa prathama cagAvacaktAe, kriyAvaMcatA ane kiyAvaMcakatAe phaLAcatA hoya ema spaSTa jaNAveluM che. kemake anAdithI mithyAtvanA ciMge saMsAramAM Asakta evA jIne prathama sugurUnA cege sAdhyazuddhirUpa zuddha deva--tatvanI ane sAdhanazuddhi rUpa zuddha dharma-tavanI prApti thAya che. te pachI te AtmA, Atmazuddhi karI paramAtma bhAvane pAme che ema jANavuM. 54. prazna -sugurU kene kahevA? ane temanuM lakSaNa zuM ? Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 54. uttara :-sarvakALe-sarvakSetre e sAmAnya niyama che ke je-je jIvane jevA-jevA gurU yA te netA ke svAmI maLe che te-te te-te gurUoe batAvela. devanI ane dharmanI upAsanA karatA rahe che te mATe AtmAthI AtmAoe, sugurU ane sudeva temaja 'sudharmanI nizcaya-vyavahAra svarUpathI yathArtha parIkSA karIne, teno tathAvidha sAdhya-sAdhanabhAve Adara kara joIe. anyathA saMsAra paribhramaNa cAlu ja rahevAnuM. A saMbadhe pa. pU. adhyAtma gIrAjazrI AnaMdaghanajIe jaNAvyuM che ke - "eka kahe sevIe vividha kiriyA karI, phaLa anekAMta locana na dekhe; phaLa anekAMta kiriyA karI bApaDA, raDavaDe cAra gatimAMhi lekhe." sugurU pAsethI zuM maLe? te kahe che ke-prathama te. parama sAdhya svarUpe zuddhadevapadanuM svarUpa jANavA maLe ane te sAthe temaNe upadezela zuddha sAdhya-sAdhanabhAvarUpa avirUddha dharmamArganI prApti thAya che, A saMbaMdhe parama pUjyazrI AnaMdaghanajIe paNa jaNAvyuM che ke- pravacana aMjana e sadgara kare, dekhe parama nidhAna jinezvara, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kap hRdaya nayaNa nihALe jagadhaNI. mahimA me samAna jinezvara temaja vizeSataH sugarUnA lakSaNa saMbadhe paNa jaNAvyuM che keAgamadhara guru samaktiI, kiriyA saMvara sAra re, saMpradAyi avaMcaka sadA, zuci anubhava AdhAra re." parama pUjyazrI yazovijayajI upAzcAjIe paNa jaNAvyuM che ke- "jJAna prakAze re moha timira hare, jehane sadga sUra; te nija dekhe re sattA dharmanI, cidAnaMda bharapUra. 55. prazna -puNyavAna AtmAe saMsAra pariSamaNane Dara zA mATe rAkhavuM joIe? 55, uttara-saMsAramAM game tevA puNyavAna AtmAne paNa potAnI IcchA virUddha janma-maraNa avazya karavA paDatAM hoya che. tethI AtmajJAnI AtmAthI AtmAo- . to, janma-maraNanI parAdhInatAmAMthI potAnA AtmAne mukti apAvanAra sudeva-sugurU ane sudharmanuM zaraNuM svIkAre che. paraMtu puNyakarmanuM zaraNuM svIkAratA nathI. kema ke 11 - Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zubhAzubha kama-pudgalAnA cAga-sabadha AtmAne sasAra paribhramaNanA heturUpa che, ema samyagdaSTi niHza'kapaNe jANatA hAya che. 56. prazna--sudharmAMnuM sAcu svarUpa jaNAve ? 56. uttara: prathama tA mAhya vyavahAraSTie yathAzakti aDhAra-pApasthAnakanA tyAga karI, pacAcAramAM AtmAne joDavA joI e. temaja upacarata zuddha nizcaya STie samyaktva uccarIne laukika temaja lAkottara devagata -gurugata temaja pagata mithyAtvanI karaNInA tyAga karIne, zAstrAnusArI cauda guNasthAnaka svarUpamAM zraddhA karIne, yathAtathya svarUpe guNasthAnaka upara caDhavAnA nibhabhAve udyama karavA joI e, A mATe paramapUjya zrI yazeAvijayajI upAdhyAyajIe jaNAvyu' che ke-- "nizcaya dRSTi hRdaya dharIjI, pALe je vyavahAra; puNyavata te pAmaze, bhavasamudranA pAra. ' A sAthe zuddha vyavahAra dharma saMbaMdhe paNa spaSTa jaNAvyu` che ke " je vyavahAra mukti mAragamAM, guNuThANAne lekhejI; anukrame guNazreNInuM caDavu, tehIja jinavara dekhejI. 57. praznaH--sudevanuM svarUpa samajAvA ? 57. uttarHsvasvarUpe kriti iti devaH e 1 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 vyutpatti anusAra saptayadraSTie devatatvanuM svarUpa nIce mujaba jANavuM. (1) zaigamanayadaSTivALe--je AtmA divya zaktivAna hoya, arthAta viziSTa atizayAdiyukta hoya tene sudeva mAne che. (2) zuddha saMgrahanayadaSTivALA AtmAnI zuddha jJAnAdi-anaMta avyAbAdha zaktine sudeva svarUpa jANe che. (3) zukravyavahAranayadaSTivALo --je AtmAo Atma-tattvanA sahaja-zAzvata sukha mATe, jJAna-darzanacAritrAdinI ArAdhanAne, avisaMvAdI mArga pravartAve che tene sudeva jANe che. () jusUtranayadaSTivALo-je AtmA parama zuddha jJAna-darzanacAritrAdinA zapathamikAdi, sahaja guNemAM (paMca parameSTi svarUpe) magna hoya tene sudeva jANe che. (5) zabdanayaSTivALo--je paramAtmAnA parama zudvAvalaMbana vaDe Adhi-vyAdhi-upAdhinI sAthe janmamaraNAdinA anekavidha sukhanI AtyaMtika nivRtti thAya che tene sudeva jANe che. (6) samarihanayaSTivALo -je AtmAe sarvathA rAga-dveSa rahita thaIne sarvajJa ane sarvadazIpaNuM prApta karyuM hoya che, tene sudeva jANe che, Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 sarvajJa ane sarvadazI sazarIra devanA svarUpa sAthe zAstramAM kahyuM che ke - "ra sarjanana ma vinAza-vihitAH - na lAsya hAsya gItAdi, viplavopapluta sthitiH||" - (7) evaMbhUtanayadaSTivALo-je AtmAe sarva karmone kSaya karIne janma-maraNarahita thaIne sAdi anaMtame bhAge anaMta zuddha zAzvata saccidAnaMda svarUpI siddhapaNuM prApta karela che, tene sudeva jANe che. upara jaNAvela evabhUta nayadaSTie siddhatva pAmela. parama zuddha devatattvanA svarUpa saMbaMdhe zAstramAM kahyuM che ke"vighA =nitaiH sarve-vivAra: vyaktyA zivapadastho'sau, zaktyA jayati sarvagaH // " * 58. prazna-pratyeka nayadaSTi samyapha che ke mithyA che?' * 58. uttara-koI paNa niyaSTi sAmAnya svarUpe teM mithyA ke samyapha hotI nathI, paraMtu vizeSataH koI paNa eka nayadaSTi ekAMtabhAve eTale ke svAdarahitapaNe samyak hotI nathI. A mATe zAstramAM spaSTa kahyuM che keavizeSita maMti matijJAnarUpa temaja mati ajJAnarUpa paNa. hoya che. jyAre vizeSita mati samyapha jJAnarUpa yA te. mithyA jJAnarUpa hoya che. AthI spaSTa samajavuM ke syAdavAda. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 sApekSa pratyeka nayaSTi sva-parabhAve yathArtha avirUddha hovAthI samyagU jJAnarUpa hoya che. - atre e khAsa samajavuM jarUrI che. pratyeka zAstravacana nayasApekSa hoya che. te mATe zuddha dravyArthika nayanI mukhyatAe vyavahAra zuddhinI mukhyatAvALA zAstravacanane AdhAra laIne vyavahAranI zuddhi karavI, paraMtu nizcaya svarUpane apalApa karavAmAM tene upayoga kare nahi te rIte zuddha paryAyArthika nayanI mukhyatAe nizcaya zuddhinI mukhyatAvALA zAstra vacanane AdhAra laIne AtmazuddhimAM cuthArthatayA zraddhA karavI. paraMtu vyavahAra svarUpano apalApa karavAmAM tene upayoga karavo nahi. A saMbaMdhe AtmAthe_avirUddha, syAdavAda sApekSa bAdhajJAnane samyak pramANajJAna jANavuM. anyathA ekAMtapAkSika savinayajJAna paNa apramANurUpa jANavuM. vaLI A saMbaMdhe tattvavizeSatA jANavuM ke nigamAdi nayadaSTie jaNAvela dharmanuM svarUpa paNa uttarettara sUkSama-sUkSamatara svarUpe evaMbhUta nayadaSTithI avirUddha hovuM joIe. temaja evaMbhUta nayadaSTinA svarUpane, sthUla thakI nigamAdithI paNa avirUddha jANavuM joIe. e rIte uttarottara Atma vizuddha yathArtha nayAzrayatA svIkAravA mATe kahyuM che ke"samravRthA soyo, tharmo mArthimi na" daSTAMta svarUpe-naigamanayaSTie dharmanuM svarUpa. "tuti kaparastrAvi, vALAddha 3, - - saMyama-vidha, sarvottI vimuktaye" Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - temaja evaMbhUta nayadaSTie-"vadhu saha pramo ghamanA A baMne lakSaNonI aMtargata, sAte nayathI, vividha dharmalakSaNAnusAre vividha naya sApekSa, avirUddhabhAve prarUpaNA karavI, te samyak prarUpaNA jANavI. anyathA nayeSTi nirapekSa samasta dharma prarUpaNa te mithyA usUtra jANavI. A saMbaMdhe kahyuM che ke() "vaLA vicaq, saMjujjatesu honti eeMsu so sa samaya paNNavaNA, titthayarA''sAyaNA aNNA" (2) "amR4 sarvatra, pakSapAta vinaMtA - ___ jayanti paramAnanda-mayAH sarva nayAzrayAH" 59. prazna -zAstrAnusAre-pUrvaparaMparAnusAre,ke vartamAna paristhitine anusAra, vartana karavuM joIe ? 59uttara --sarvakALe, sarva kSetre, uttama AtmAee, upara jaNAvela traNe prakAre, eTale zAstrAnusArI, dravyakSetra-kAla-bhAva sApekSa, yathArtha--avirUddha (mukhya gaNa) bhAve vartana karIne, Atmahita sAdhyuM che, sAdhe che, ane sAdhaze, e arthamAM zraddhAvAnu-syAvAdI-samyagdaSTi AtmA, pitAnA hitamAM niHzaMkabhAve pravartana karIne, niraMtara Atma- * hita sAdhatuM rahe che. anyathA anekavidha tripadAtmaka, Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 bhAvamAMthI koI eka bhAvamAM ekAta durAgrahI, tavabhraSTa, brAMta AtmAo te anAdithI saMsAramAM AmathI tema bhaTakyA kare che ane bhaTakatAM raheze ema jANavuM. 60. prazna-pramANajJAnanuM svarUpa zuM? 60. uttara-syAsApekSa saptabhaMgAtmaka, kaI paNa bhaMga vacanane, prajanAnusAre, "pitAvita siddhA? e nyAyathI AtmAthe yathArtha avirUddhabhAve jANavuM te pramANajJAna jANavuM. A saMbaMdhe samyagubhAve samasta svapara zeya saMbadhe paNa zAstramAM kahyuM che ke "-paravyavasAyi-jJAna-kamA? AthI spaSTa samajavuM ke je jJAna-AtmAthe yathArtha- avirUddha hoya, eTale ke sva-para (jJAtA-reya) saMbadhe yathArtha_vivekArI hoya, tene pramANajJAna jANavuM. anyathA samasta mati-zruta temaja avadhijJAna paNa mithyA apramANarUpa jANavuM. zrI tasvArtha satramAM mati-zrata-avadhimanaH paryAya ane kevaLajJAna e pAce jJAnane syAd bhinnabhinna svarUpe ekAneka svarUpatA hovAthI pAMca jJAnane "rAnA? sUtrathI pramANarUpa jaNAvela che. tathApi A pAMce prakAranAM pramANajJAnamAM paNa svAda thakI prathamanA baMne pakSa pramANutA jANavI. temaja pAchaLanA traNane pratyakSa ravarUpI pramANatA hoya che ema jANavuM. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 * * upara jaNAvyA mujaba pramANunA paNa be bhedathI spaSTa samajAya che ke, ekAMtatAno parihAra karavA, koI paNa arthamAM, syAdvAdanuM avadhAraNa anivArya Avazyaka che. have A saMbaMdhI kiMcit vizeSa jaNAvIe chIe. svAda kAryakAraNa svarUpI mati-zruta sApekSa parokSa pramANa jJAna saMjJA, smaraNa, ciMtA, pratyabhijJAna, tarka yAne uhA,' apAya, dhAraNA temaja anumAna-Agama Adi anekavidha hetu sApekSa hoya che, ema jANavuM. paraMtu temAM paNuM je jJAna apAya rahita kevaLa sAmAnya svarUpavALuM hoya che (ISTAthe kArya-kAraNabhAva nirapekSa hAya) te jJAna pramANarUpa paNa nathI, temaja apramANurUpa paNa nathI. paraMtu ISTAthe pravRtti-nivRttinA hetubhUta vizeSa svarUpI, apAyarUpa je jJAna, te paNa samyagU-bhAvepramANarUpa, temaja asabhyabhAve-apramANarUpa ema baMne svarUpavALuM hoya che tema jANavuM. te mujaba samyagdaSTi temaja mithyASTi che samyagu cA mithyAbhAve anAdithI A jagatamAM kAryAkAryamAM, pravRtti-nivRttirUpe niraMtara pravartana karatA hoya che. vaLI-je samasta jaDa-cetana dravyAnA zuddhAzuddha guNeparyAyane yathArtha jANavAvALuM samyagU pramANajJAna che te, svasaMbaMdhe nivikalpaka paNa hoya che, jyAre para saMbadhe te savikalpa hoya che ema jANavuM. upara jaNAvyA mujaba svasavedana bhAvathI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 savikalpa temaja nirvikalpa jJAna svarUpathI potAnA AtmAne yathAtiyA nahi jANanArA mUDha AtmAo AtmAthethI zUnya temaja bhraSTa hoya che. kemake. teo jJAtA-reya ane jJAnanA syAd zuddhAzuddha svarUpI sAthazasika temaja kSAyika temaja sAmAnya-vizeSa svarUpamAM ayathA temaja viparyAsa buddhivALA hoya che. AthI ja te-teo jJAtA ane pramAtA evA pitAnA AtmAne ja mithyA ane asat temaja apariNamI jANe che ane tethI ja te tenI jaDa-cetana pariNumAM AtmA-paramAtmA saMbaMdhI samagra pramANe mImAMsA paNa mithyA, asatuM temaja aneka visaMvAditAothI bharelI hoya che. Ama chatAM paraspara virodhIbhAve teo sau pita-patAnA ekAMtika arthone je-je rIte pramANurUpa jaNAve che tenuM kiMcit svarUpa jaNAvIe chIe. (1)-keTalAka svamati kalpita arthone pramANutA ApatA jaNAve che ke, "athavaSya hetu prama" eTale ke Indriyoe pratyakSanI grahaNa karela padArthajJAna te pramANa rUpa ja che. Ama kahenArAo-artha-upalabdhi-ane hetu e traNenA yathArtha-svarUpamAM, brAMta hevAthI potAnA saMzacAtmaka temaja viparyaya-jJAnane paNa eTale jaDa-cetana saMbaMdhI ekAtmavAda thakI chIpamAM rajatanA bhramarUpa jevA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 jJAnane paNa pramANajJAna ja samaje che. (2)-Aja rIte vaLI bIjA keTalAka kahe che ke " yaMtra yaMtra dhumaH taMtra taMtra vadaini" eTale jyAM jyAM dhumADe hAya che tyAM tyAM avazya agni hAya ja che. Ama kahenArA. ekAMtavAdIone, kharekhara tA agni ane dhumADo anenA dravya kSetra--kALa-bhAva sakhadhe, indriya pratyakSathI paNa jo avirUddha jJAna nathI; tyAM pramANu svarUpa medhanA cAla te, ApeAApa ja mithyA thaI jAya che, kemake mAtra dhumADA thakI ja agninI anumati dharanArAone, vyavahArathI kASTamAM paNa agninA svIkAra tA karavA ja paDe che, temaja Aje tA saMgrahanaya sApekSa-tela-pANI ane gesamAMthI paNa vaijJAnikAe agninuM prAgaTaca-pratyakSa karI khatAvela che. (3)-vaLI khIjA keTalAka tArkikA kahe che ke-- " sAnavatva me lakh ' eTale ke gAyanA gaLe laTakatI godaDI e ja kharekhara gAyanu lakSaNa che. Ama teo kAI paNa paTTAmAM bhinna svarUpe pragaTa-abhivyakta vizeSatAne ja te padA thanu nu sAcu' svarUpa che ema jaNAve che, paraMtu teo paTTAmAtramAM sApekSabhAve rahela anekavidha sAmAnya-vizeSa svarUpanA bhedyAbhedamAM bhrAMta hAvAthI eTaluM paNa samajI zakatA nathI. ke jagatamAM sAnAmAtrathI gAyanA vyavahAra karAtA nathI. paraMtu gAyanI dUdha ApavAnI zakti vizeSathI tenu mUlya thAya che. vaLI dUdha sAmAnya teA anya bhesa vigere prANIAmAMthI paNa prApta karAya che. tethI tA 'prayAjanAnusAre Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 sAmAnya-vizeSane anulakSIne ja jagatamAM samasta vyavahA2 pravarte che. Ama chatAM vividha drabyamAM niraMtara pravartamAna anekavidha sAmAnya-vizeSAtmaka pariNAmika satyane apalApa karavAmAM ja ekAMtavAdIe pitAnI buddhi-zaktine nirarthaka durvyayaja karatA hoya che. (I-vaLI bIjA keTalAke pita-potAnA mithyA pramANa jJAnavaDe A jagatane ekAMte "sarva "i sarva zUnya" "sarva jJAnamaya" "sarva surva " ItyAdi svapakSe paNa aneka paraspara vireAdhI ane pramANa ' svarUpe jaNAve che. kemake upara jaNAvyA mujaba temanA kahevA pramANe te kSaNakSayI AtmAne te sukha-duHkhanI hetutAnuM jJAna saMbhave ja nahi paraMtu sarve ane te pratyakSa anubhava gamya hovAthI, Icchita sukhanI prApti ane duHkhanI nivRtti mATe, pravRtti-nivRtti karatAM pratyakSa jevAya che. (pa)-temaja vaLI jagatamAM dharma-artha-kAma ane mekSa e caturvidha purUSArthathI yukta, bhinna-bhinna jIvane pragaTa svarUpe sukha-dukhAtmaka temaja janma-maraNa pAmatAM pratyakSathI jayA-jANyA chatAM, keTalAke to "tra sarjana kAna mithyA eTale keI eka paramAtmA ja satya che, ane kartava pariNAme cetanAyukta bhinna-bhinna jIvenuM caturvidha purUSArthathI yukta je pratyakSa svarUpa che, te sarve kevaLa mithyA asat svarUpa ja che ema nirlajaja paNe kahetA. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 kure che, A saMbaMdhe satya e che ke, brahmAsvarUpe eTale ana-tajJAnAdi zuddha svaguNu sattAe pratyeka AtmAe trikAlika nitya che paraMtu zuddhAzuddha pariNAmI svarUpe anitya paNa che. AthI jIvanA kama*janya-je-je .sa'sArI paryAyeA che, te save--te AtmAnA vibhAva paryAya che, ema jANavuM. te sAthe zuddha paryAyanuM pariNamana paNa vicAravuM jarUrI che. AthI spaSTa samajI zakAya tema che ke, jIva yAne AtmadrabyA temaja ajIva (pAMca) dravyeAnI rAzirUpa A samasta jagata dravyatvabhAve anAdi anata nitya che temaja zuddhAzuddha pariNAmIbhAve anitya paNa che, (6) vaLI keTalAka ati-pariNAmI satA kahe che ke, " nivivajJAnameya pramALam " eTale ke kevaLa nivikalpakasAna ja pramANa svarUpa che. Ama kahenArAe kharekhara tA pAte ja peAtAnA kSAyeApamika vikalpaka jJAnane apramANurUpa kahIne peAtAne ja mithyAvAdI kahI rahyA che. (7)-vaLI keTalAka mithyA anekAMtavAdI ayathAtha *bhAve ekamAM anekatA ane anekatAmAM ekatA temaja nityane anitya ane anityane nitya svarUpe samajAvavAnI ayathA yAne visavAdI kAzISA karatA heAya che. teo paNa kharekhara tA ahaMkArIpaNe peAtAnuM ajJAna temaja mithyAvAdIpaNu ja pragaTa karatA hoya che. (8)-temaja vaLI keTalAka tattvadRSTizUnya vyavahArA Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 bhASI kapaTI sAdhu-saMte pitAnI sAvadyAga pravRttiomAM paNa cena kena prakAre niravatAne Arepa karIne ajJAnIane unmA pravartAvatA hoya che. * -temaja vaLI keTalAka vyavahAralepaka nizcayAbhASI ahaMkArI sAdhu-saMte zuddha upagAnusArI, jayaNAyukta prazastayoga pravRttimAM paNa sAvaghatAne temaja parapravRttine Arepa karIne dharmAthI jIvene dharmapurUSArthathI bhraSTa karatA. hoya che. AthI sujJa vAMcakene spaSTa samajAyuM haze ke nizcaya-vyavahArarUpa bane dharma bhAgamAM zukra-svAduvAda parijJAnano anAdara kara yA. virodha kare te kharekhara te pitAnA Atmahitane ja virodha karavArUpa che. 61. prazna -kaI paNa vacanane yathArtha yA ayathArtha kevI rIte samajavuM ? ' 61. uttara -jema kaSa, cheda ane tApa e traNe. traNa sAdhanAthI karAyelI parIkSA vaDe, suvarNanI yathArthatA sAbita thAya che, tema je vacana pitAnA AtmAne Atmahita prati, Aloka virUddha na haya, ane paraloka virUddha paNuM na hoya, temaja karmakSayakAritA sApekSa, mokSArthathI paNa virUddha na hoya te vacanane yathArtha satya vacana jANavuM joIe. anyathA upara jaNAvela trividha tagmAMzatA. rahita game-tevA priya ke pazya vacanane paramA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ahitakArI jANane, tene parihAra kara joIe. vaLI A paNa jANavuM jarUrI che ke AtmahitakArI vacane paNa utkRSTa-madhyama ane jaghanya ema- trividha svarUpe hitakArI hoya che. temAM prathama je vacane mAtra samyaphadravya kRtajJAna sApekSa hoya che, te jaghanyabhArthe upakArI -thAya che. vaLI je samyagU-darzanayukta-zrutajJAna sApekSa - vacane hoya che, te madhyamabhAve upakArI thAya che. temaja je samyaga-darzana-jJAna-cAritrayukta saMyamadhara AtmAnA - vacane hoya che, te utkRSTabhAve AtmopakArI thAya che, ema jANavuM. * A mATe zrI dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke- " tIse so vayaNaM socA, saMjayAi subhAsiyaM; aMkuseNa jahA nAgo, dhamme saMpaDivAio." 62. prazna :-sarvajJa ane sarvadazI zrI. vItarAga --paramAtmAoe anAdi-anaMta jagatanA samasta trividha zidvAzuddha svarUpamAM svAdathakI jaNAvela ane chAvastha gaNadhara bhagavaMtAe racelA naya-pramANu sApekSa zAstravacanomAM yathArtha avirUddhatA kevI rIte yojavI? dara, uttara -je kaMIpaNa zAstra-vacanathI potAnA AtmAe (1) pUrve bAMdhelA karmonI, (2) udayamAM AvelA karmonI, (3) gavAtA karmonI, (4) vartamAnamAM zuddhAzuddha bAhA temaja atyaMtarabhAve karAtA karmonI, (5) bAhyANUla Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 svarUpa prasiddhirUpe pragaTa darzAvAtA kamanI, (6) navA baMdhAtA aSTavidha kamAnI temaja (7) nirjarA karAtA karmonI yathA tA sAthe avirUddha phaLasvarUpatA samajAya, tene sarvajJa ane sarvadazI zrI vItarAga paramAtmAonI arthadezanAnI sAthe yathArtha avirUddhatA jANavI. A mATe kahyuM che ke - "gAma AjJA te, haiovavA17 : 63, prazna - "brahmasatya jagat mithyA e vedavacanathI brahmasvarUpI eka paramAtmA ja satya che. bAkInuM samasta jagata mithyA, asAra ane asat che ema jANanAra uttama-verAgI AtmAne paramAtmAnA sAkSAt -darzana thAya che to tene paramAtmAnA kevA svarUpanuM darzana thatuM haze? 63. uttara -prathama te svAda rahitapaNe upara jaNAvela "traNa vAra pizAe vacanane ekAMte upara jaNAvela arthathI vicAravuM te-mithyA che, kemake prathama to jo kei ekaja nitya-svarUpI parama . brahmane, je A mithyA-asAra-asata jagatanI lIlAne kartA-hartA kahezete, tethI te te paramAtmAne paNa A asAra-asat ane mithyA jagatanA kartA-hartA rUpe mithyApaNuM ja prApta thaze, vaLI je paramAtmA te zuddha-nitya-niraMjana-nirAkAra che ema jANatA ho te, janma-maraNAdi aneka citra-vicitra sukha-dukhAtmaka jagatanuM kartA-hartA paNuM paramAtmAne nahi Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ghaTe, vaLI paramAtmAne je nitya-ekaja temaja adaSTa bhAve sarvavyApIpaNe, sArvatrika kevaLa pitAnI IcchAnusArI lIlAkArI zaktirUpa ja che ema jANatA he-te, tamArI koI paNa svarUpe karAtI te paramAtmAnI pUjA-bhaktirUpa samasta upAsanA, tamArI ja mAnyatAe kevaLa upahAsa pAtra karaze ! vaLI paramAtmAne je pratyeka jIvane pota-pitAnA zubhAzubha karma pramANe sukha-duHkhAdi ApanAre kahezeparamAtmAne paNa pitAnI IcchAnusArI-lIlAkArI te nahiM ja kahevAya, eTaluM ja nahi paraMtu paramAtmAne pratyeka jIvane potapotAnA karmAnusAre phaLa ApavArUpa kriyAnI viDaMbaNAmAM nitya viDaMbita mAnavo paDaze, ane tethI tene paramAtmAne sacidAnaMda svarUpI nahiM kahI zakAya, temaja vaLI sukhanI prApti arthe temaja duHkhanI nivRtti arthe pravartamAna A pratyakSa jagatane je ekAMte asAra, asat, ane mithyA kaheze te tamAruM tema kahevuM "mArI mAtA vAMjhaNuM che" ema kahevA barAbara thaze. AthI spaSTa samajAya tema che ke pratyeka zAstravacanane syAd sApekSa nayapramANathI avirUddha avadhAravuM jarUrI che ke, jethI AtmArtha sAdhatAe AtmAne paramAtmapadanI prApti thAya. A mATe kahyuM che ke - " aparicchiya suya nihasassa, kevalamabhinna suttacArissa; Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 savvujjameNa vi kayaM, ...... annANa tave baha pAI." vaLI narasiMha mahetAe paNa kahyuM che ke-- mArUM gANu gAze, te jhAjhA khAsaDA khAze; samajI samajI gAze, te-vahele vaikuMTha jAze. * 64, prazna -zuM jaina dharmanA anuSThAna karavAthI ja Atmazuddhi thAya che? ' 64. uttara - Atmazuddhi te, AtmazuddhinA lakSapUrvaka AtmAne zatrubhUta ataraMga krodhAdi kaSAyane upazAMta karIne, anukuLa-pratikuLatAmAM, samabhAvamAM rahIne pUrve bAMdhelA karmone kSaya karavA thakI thAya che, paraMtu A mATe paNa pUrve jemaNe sarva karmono kSaya karI, kevaLajJAna prApta karIne samasta jIvonA trimAlika sarve zuddhAzuddha bhAvone, tenA heta sahita yathArtha jANIne, kaSAne upazAta karanAra temaja samabhAvanI zuddhi-vRddhi vaDe karmone kSaya karavA vALA je-je saMvara-nirjarAtattvamaya uttama anuSThAna jaNAvela che, tene vidhi-niSedha pUrvaka yathArtha anusaravAthI rAma he' e nyAyathI tatkALa niHzaMka Atmazuddhino anubhava prApta thAya che. A saMbaMdhe zAstramAM kahyuM che ke 12 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 "Avassaya mubhayakAlaM, osahamiva meM kuNaMti ujjuttA; ni-vijJa hiya viMiA, ama se te ti." 65. prazna -mithyASTivAna-AtmA, jJAnI hoya ke ajJAnI? 65. uttara -vastu svarUpane ayathArtha yAne viparIta bAdha, mithyAtva mehanIyanA udaya sApekSa hovAthI AtmA (1) ajIvane jIva jANe, (2) jIvane ajIva jANe. (3) rUpIne arUpI jANe. (4) arUpIne rUpI jANe. (5) dharmane adharmarUpa jANe. (6) adhama dhama rUpa jANe. (7) sAdhune asAdhu jANe. (8) asAdhune sAdhu jANe. (9) AtmahitakArI mArgane unmArga jANe, (10) AtmAne ahitakArI umAgane mAgarUpa jANe che. A dazaprakAre viparyaya buddhivALe AtmA game teTalA viziSTa jJAnavALe hoya to paNa, AtmArtha sAdhavAne, asamartha heI, tene AtmArtha sAdhakatAnI apekSAe zAstrakAroe ajJAnI kahyo che 66. prazna -samyagadaSTi AtmA jJAnI hoya ke ajJAnI? da6. uttara -samyagdaSTi AtmAone kRtAdijJAna viSayaka bAdhamAM lApazamikabhAve guNahAnI-vRddhirUpa aneka prakAranI taratamatA hovA chatAM paNa zAstramAM samyakatvane, sarva dravya paryAya viSayaka yathArtha--avirUddha bodha svarUpa kahyuM che. tema ja masAnukuLa svabhAva svarUpI jaNAvela che, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 paryAya AthI sabhyaSTi AtmAe svapara draSya saMbadhe thAtha vivekakArI sRSTivaMta hoya che. tethI teone graMtha cit AtmArAdhanatA heAvAthI navIna krama baMdha paNa eche nhAya che ema jANavuM. A sabaMdhe zrI dattA sUtramAM kahyuM che ke-- " sammaddiTThI jIvo, jar3avi hu pAvaM samAyare kiMci; appo si hor3a baMdhoM, jeNa na nidvaidhasaM kuNai. " - 67. prazna :--koi paNa manuSya peAtAnuM dhAryu* karI zake, ke na karI zake? 67. uttara H-- koi paNa prayAgasA kAya pariNAmamAM pAMce kAraNAnA samavAya bhaLelA hovA chatAM, khAdya- bhautika kArya siddhimAM, pUrva karmonA udbhayane prAdhAnya ApavuM. ceAgya che, jyAre Atmavizuddhi mATe te, AtmAnA jJAna- daza na-cAritrAdi guNAne, AvirbhAva karanAra sabhya--purUSAne prAdhAnya Apavu joie, kemake mahAdi ghAtikamAMnA sarvathA kSaya karavA thakI ja AtmAne sataMtra svataMtra zuddha kSAyimbhAvanI AvirbhAve prApti thAya che. 68. prazna H--AtmA temaja sukha-duHkhanI lAgaNIo sat-padArtha che ke asat~~paryAya che ? 68. uttara H--kAi paNa satta padArtha svaguNu sattAe traNe kALe yukta heAvAthI, kA-kAraNe pariNAmI avazya Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 hAya che. jemAM kAya kAraNa bhAvanI vyavasthA nathI' te asat jANavu.. A lakSaNathI trikALa sat svarUpI, pratyeka AtmAne pota-potAnA kastrAnusArI-kriyA thakI kArya -kAraNa' bhAve, sukha-duHkhAdinA anubhava avazya hoya che. tethI ja 'tA. pratyeka AtmA niratara pAta-pAtAnI kalpanAnusAra sukhanI prApti mATe ane duHkhanI nivRtti mATe niratara prayatnA karatA pratyakSa dekhAya che. jo svasva anubhavAtmaka sukha duHkhane paNu, kevaLa asat kalpanA mAtra ja che ema kaheze.. tA sukhanI prApti ane duHkhanI nivRttinA samasta vahe-vArane paNa asat ja kahevA joIze. ane samasta vahevArane paNa jo asat-mithyA mAnaze!-te, tema mAnavAthI pAtApaNu ja asat~mithyA mAnavu paDaze, paraMtu koIpaNa AtmAne peAtAne kayAreya huM nathI evu jJAna hetu nathI, tema chatAM mArI mAtA vAMjhaNI hatI evu' kahenAranI jema, huM. nathI ema kahevuM te teA kevaLa mUkhatA ja Tharaze. 69. prazna :----zarIra ane AtmA judA che ke eka ja che 69. uttara H--je zarIra AtmAnA AdhAravALu. hoya che te zarIradvArA te AtmAnI jJAnacetanA-kama cetanA ane kaphaLacetanAnuM svarUpa pratyakSa jaNAya che; tethI zarIra ane AtmA anene kathaMcit bhinnA-bhinnapaNuM pratyakSathI avirUddha che, te mATe AtmA ane zarIranA sacaiAga sakhaane bhinnA-bhinnapaNe yathArtha avirUddhabhAve samajavA jarUrI Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 che. kemake jIvadravya yAne Atmatattva te sadAkALa caitanya guNuyukta hAya che, jyAre zarIrasvarUpI jaDapuddagala dravyA kevaLa bhinnasvarUpe te, caitanyatA rahita hoya che. tethI jaDa-saMcAI AtmapariNamaneAnu, temaja Atma saMcAgI jaDa pariNamAnuM bhedajJAna karavuM anivArya Avazyaka che-A mATe kahyu che ke ye yAvanto dhvastavandhA abhUvan, bhedajJAnAbhyAsa evAtra mUlam ; ye yAvanto'dhvastavandhA bhramanti, bhedajJAnAnAmabhAva evAtra vIjam . 70. prazna :--AtmAne zarIrane saMbadha, kevI rIte thAya che? 70. uttare :~~sa sArI pratyeka AtmAe, anAdi kALathI sa-zarIrI che. zarIranA AdhAra vinA--arUpI AtmAne, saMsAramAM je citra-vicitra dehAdi svarUpanI prApti thAya che; te sa`bhavI zake nahi. jagatamAM skUla khAhya auDhArika-vaikriya ane AhAraka zarIranI vividhatAnA hetubhUta anAdithI AtmAne anusaranArA tejasa anekANu zarIra (ka vaNAonA adhana)nuM svarUpa paNa yathArtha jANavu jarUrI che, kemake pratyeka jIvane janmamaraNa ane mAhyajIvananI vicitratAmAM kANu zarIra temaja tejasa zarIra mukhya bhAga bhajave che. kemake te khane zarIrA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 AtmAne anusaranArA che. ane AtmA te mukhyapaNe dArika-vaikiya ane AhAraka zarIrane anusaratA hoya che. kAmaNa zarIra te, AtmAne kaSAya ane cagadvArA grahaNa. - karelAM (kArpaNa vagaNanA samUharU5) aSTavidha karmonuM AtmAnI sAthe kSIra-nIravata karmonA baMdhanarUpa jANavuM jyAre tejasa zarIra AtmAne audArika-vikiya-AhAraka temaja kAmaNa zarIra ane AtmAne paNa, pazamAdika svarUpamAM, tIva-medabhAve anekavidha citra-vicitra. svarUpamAM pariNamAvavAmAM heta-bhUta che, A tejasa zarIranI. zaktinA Ayojana saMbaMdhe viziSTa gIo aneka prakAranA kAryo karavA samartha bane che. paraMtu hAlamAM tejasa zarIra dvArA pega siddhio prApta karavAne gurU-gama viccheda gayela che. jyAre AtmazuddhinA pariNAmamAM paNa A tejasazarIranA sahakArathI vidhi-niSedharUpa AdAna-grahaNatAe. (apramattabhAve) sthAna-u-artha-AlaMbana ane nirAlaMbana. gamAM uttarottara ekAgratAe aMtaraMga Atma-vizuddhi mATe paNa, yogavaMcakatA mATe gItArtha-gurUbhagavatanI anivArya AvazyakatA che. A mATe pa. pU. adhyAtmagIzrI. - AnaMdaghanajIe jaNAvyuM che ke"doData-doData-doDIo, jetI mananI re doDa, jinezvara, prema pratIta vicAro TuMkaDI, gugama lejo re eDa-jinezvara." Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 vaLI AtmArtha sAdhavA mATe AtmAthI AtmAoe je rIte AtmAne AtmabhAvamAM joDavo joIe, tene vidhi batAvatAM sAthe, tenI paNa Aje kacit durlabhatA che, tene paNa paramapUjya AdhyAtmAgIzrI AnaMdaghanajIe jaNAvatAM thakAM jaNAvyuM che ke - mudrA-bIja-dhAraNA akSara.. * * nyAsa aMthi viniyoge re je dhyAve te navI vaMcIne, - kriyA avaMcaka bhoge re.' zruta anusAra vicArI che. - suguru tathAvidha na mile re kiriyA karI navi sAdhI zakIe, : e vikhavAda citta saghaLe re. 71. prazna -jIvane citra-vicitrakAmaNa zarIra (karmanuMbaMdhana) kevI rIte prApta thAya che? " 71, uttara -pratyeka saMsArI AtmAo, pita- pitAnA abhyAdhika mana, vacana, ane kAga dvArA jUnAdhika kArmaNa vagaNuonuM niraMtara, grahaNa kare che ane tene, te ja samaye pitAnA tIvra-maMda rAga-dveSAdi pariNAma anusAra, sAmAnyathI jJAnAvaraNudi, aSTavidha Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 svarUpe pariNAma mamADIne, pitAnA pratyeka AtmapradezanI sAthe, pUrve bAMdhelA karmonI sAthe, baMdhana pamADI jeDI de che. A rIte pratyeka saMsArI AtmAne pite bAMdhelA karmonA baMdhanathI kAzmaNa zarIranI prApti thAya che. A kAmaNuM zarIrane saMbaMdha lIra-nIravat jANavA AyuSya karmAnusAre saMsArI AtmAo audArikAdi zarIra choDIne A kAma zarIra sahita bIjA bhavamAM jAya che, ane te thakI te jIvane navIna audArika-vaikriya-AhAraka temaja viziSTa tejasa zarIranI prApti thAya che. A cAre prakAranA zarIra kAzmaNa zarIramAM rahelA aSTavidha karmonA vipAkane anusaranArA hoI te mujaba pratyeka jIvanuM citra-vicitra svarUpavALuM bAhya jIvana hoya che, A satyane pratyeka (viziSTAviziSTa) AtmAe pite bAMdhelA karmAnusAre prApta janmamaraNa ane jIvananI sthitirUpe svIkAravuM paDe che. kemakepratyeka saMsArI AtmAne viSe, upara jaNAvela svarUpa anubhava pratyakSathI avireAdhI che. AthI AtmAnI sAthe karmanA baMdhanane nahi svIkAranArA ajJAnIone paNa, pratyeka AtmAne potapotAnA zubhAzubha karma pramANe ja Izvara (I adaNa paramazakti) anekavidha citravicitra bhAve juduM-judu phaLa Ape che, tema to mAnavuM ja paDe che. kemake pratyeka jIvane kathaMcit jJAtAjJAta pitAnI IrachA virUddha prApta thatI paraspara-virUddha citravicitra svarUpa sthAnanI prApti nirdetuka te na ja hoIzake, je sarvatra-sarvathA nirdetakatA ja vicAraze-to IcchAnusAre Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 15 jIva dvArA karAtA vividha phaLaprApti mATenA purUSArthane ayeAgya ja mAnavA paDaze ane purUSAtha nirapekSa jIvane caitanya rahitatAe ajIvapaNuM, prApta thaze. te mATe pratyeka jIvane sva-svakarmAnusAre A saMsAramAM bhinnabhinna svarUpa sthAnanI prApti thAya che ema mAnavu te yathArtha-aviddha che. / L 72. prazna :----vamAnamAM keTalAka dhamI leAkeA duHkhI kema jaNAya che ? temaja keTalAka adhamI (pApI) leAkA sukhI kema dekhAya che? 72. uttara H--pratyeka jIva vartamAnamAM pUrva karmanA iyAnusAra je-je zubha-azubha mAhya cogakriyA kare che tenAthI, tanurUpa apAdhika khAdyaphaLa tA, pratyakSa prApta thatu -jaNAya che,. tathApi AtmatRtva pariNAma vaDe navIna -madhelA karmI, kAMi tatkAla ja uddayamAM Ave tema hAtu nathI, paraMtu te khAMdhelA karmImAMthI je-je karmI jyAre jyAre je-je svarUpe udayamAM Ave che te mujakha te jIvane, citra-vicitra vividha prakAranI anukuLa-pratikuLa paudgalika sAmagrInA cAga ane acaiAga ane prApta thAya che. AthI spaSTa samajavu ke pUrve khAMdhelA kayiAnusAre ja pratyeka jIvane bhinna-bhinna anukuLa temaja pratikuLa sthAna sthitinI prApti thAya che, ane te thakI te AtmAne svapariNAmAnusAre sukha-duHkhAdinA pariNAma prApta thAya che. AthI spaSTa samajAze ke vartamAnamAM dhamI dekhAtA keTalAka jIvA, ukti pApakarmAnusAre duHkhI hoya che temaja adharmI-pApa #y Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 karatAM keTalAka jIvA, udita puNyakarmonusAre sukhI dekhAya. che. paraMtu para--paudgalika sukha-duHkhane bhAgavavAmAM adharmI A temAM ekAkAra buddhie AtyaMtika rAga-dveSa kare che. jyAre dharmI AtmAe bannene karma-janya para-svarUpane-para-rUpe. jANI temAM udAsIna rahe che. * 73. prazna H----AtmAne kama (puddagalanA sabadha)nA sacoga upakAraka che? ke upaghAta che ? 73. uttara :--pratyeka sasArI jIvane vividha kama sacaiAga thakI ucAre nIce mujakha upakArakatA tema ja upaghAtakatA hoya che-- zarIra vAGmana: prANApAnA pudgalAnAm' vk sukha-duHkha jIvita maraNopagrahAca " pratyeka sasArI AtmAnu khAhya sthUla jIvana upara jaNAvyA mujaba sva-svakarmAnusAre anukuLatA-pratikuLatAvALuM hoya che. jyAre zuddha Atmika pariNamanamAM, auyikabhAva anugrahakArI ke upaghAtaka hAtA nathI. 74, praznaH--kAi paNa AtmAnA anya AtmA prati, upakAra ke apakAra hAI zake che ? * 74. uttaraH--pratyeka sasArI sazarIrI AtmAenu' mAhyajIvana anya sazarIrI AtmAe prati upakAraka temaja upaghAtaka hAi zake che. A mATe kahyu che ke " pappI Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 r padmaddo nIvAnAm ?'uttama sa'sArI AtmAe, anya AtmA-Ane hitApadezAdi dvArA upakAraka hAya che; jyAre mAhamAyAmAM Asakta AtmAe Arabha-parigrahAdi dvArAanya AtmAene upaghAtaka paNa hoya che. A sAthe e spaSTa samajavuM jarUrI che ke, nizcaya zuddha svarUpamAM pariNAma pAmatA AMtmAonu` AMtarika jIvana anya jIvane upakAraka ke upaghAtaka hAtuM nathI. A athathI zAstramAM jIva dravyane aArA dravya kahyu che. L 75. praznaH--AtmAne meAkSa purUSArtha sAdhavA mATe, anya uttama AtmA, ke kama baMnemAthI vizeSa upakAraka koNa ?' 75. uttara H--pratyeka AtmAne, peAtAnA AtmAne karmInA adhanamAMthI cheDAvavA rUpa mAkSa purUSAtha tApeAtAnA samyagdarzana-samyajJAna-samyak cAritrAdi Atmika guNAnA ekatva pariNAma thakI ja prApta thAya che, A. mATe kahyuM che ke-- " sabhyajzena--jJAnacaritroimAna: 2 Ama chatAM samyak danAdinI prApti mATenA dharma purUSArthamAM pratyeka AtmAne nimittaddhi ane upAvAna zuddhi ane yathAtathya bhAve upakAraka hAya che. temAM zuddha nimittanA ceAga, AtmAne tathA rUpa puchyAye prApta thAya che, paraMtu te thakI paNa upAdAna Atmazuddhi tA, AtmAnA zuddha kSAyeApazamika bhAvanI kArakatA thakI jANavI. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15: 76. prazna --anaMta zaktivAn--saccidAnada svarUpI-nitya nirajana nirAkAra paramAtmAnA aMzarUpa save AtmAe paNu paramAtmA svarUpI ja che ane pratyakSa jaNAtA pratyeka AtmAnA janma, jIvana, maraNa, te te, paramAtmAnI lIlA yAne mAyA hAI kSaNika, mithyA ane asat pratyakSa jaNAya che tethI dharmapravRtti ane adhama pravRttinA bhedasUcaka, samasta upadeza-pracArA, zuM mithyA nathI ? r 76. uttara :prathama te sazarIrI AtmAne, janma-maraNu rahita, nitya ane nirAkAra samajavA te pratyakSathI virUddha che. bIjI, pratyeka bhinna-bhinna AtmAne, eka ja paramAtmAnA azeArUpa mAnavAthI teA, pratyeka AtmAe karelI, dharma-adhama nI saghaLIe pravRttine. paramAtmAnI pravRtti ja mAnavI joIze, ane tethI pratyeka AtmAne, peAta-peAtAnI -cchiAnusArI pravRttimAn temaja sukha-duHkhavAn paNa nahi manAya. je pratyakSa svAnubhavathI atyaMta virUddha che. temaja pratyeka AtmAne paramAtmAnA aMzA mAnIne, tamAma AtmAonI-dharma-adharUpa saghaLIe pravRttinA kartA-hartA paramezvara ja che. ema kahevu ane te sAthe vaLI paramAtmA, * darekedareka AtmAne, pAta-peAtAnI karaNIne anusAre, judu judu phaLa Ape che ema kahevuM, te ane vAtA pragaTabhAve paraspara vidhI che. vaLI eka tarapha te paramAtmAnI - IcchA mujakha ja ane paramAtmAnI lIlA svarUpe ja A jagata pravarte che, ema kahevu, ane te sAthe vaLI adha Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18e mane nAza karavA, ane dharmanI sthApanA karavA paramAtmAne. janma levo paDe che ema kahevuM, te te paNa bane vAte. paraspara virodhI che. AthI spaSTa samajAya che ke pratyeka saMsArI AtmAnI dhama-adhamarUpakaraNa paramAtmAne havAle. karavI te kevaLa mUrkhatA ja che paraMtu satya hakIkata e che ke, pratyeka saMsArI AtmAo sva-svakarmAnusAre pita pitAnI bAhya temaja abhyatara dharma adhamamI karaNuM. mujaba, tenuM bhinna-bhinna phaLa avazya prApta kare che, AthI ja te uttama AtmAo pitAnA AtmAne, sarve karmathI mukta karI janma-maraNa rahita mokSa-pada prApta karavA, ekSapurUSArthamAM utsuktA dhAraNa karatA hoya che. 77. prazna dhama purUSArtha ane mekSa purUSArthanuM svarUpa samajAve. 77. uttara pratyeka saMsArI AtmAo potapitAnA kartutva svabhAvAnusAre sukhanI prApti ane duHkhanI nivRtti mATe niraMtara aneka prakAranI bhinna-bhinna kriyAo karatAM hoya che. tenA zAstrakAroe cAra vibhAga pADayA che. (1) dharma purUSArtha. (2) artha purUSArtha. (3) kAma purUSArtha. (4) mokSapurUSArtha. temAM sAmAnyathI dharma purUSArthane, mokSa. purUSArthanA kAraNarUpa jaNavyo che. ane artha purUSArthane-- kAma purUSArthanA kAraNarUpa jaNavyA che. tema chatAM vizeSathI cAre prakArane purUSArtha caturvidha paNa hoya che. tenuM svarUpa gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI avazya jANI levuM jarUrI che. as Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 te pachI karma baMdhananA kAraNarUpa pApAcAranI pravRttithI peAtAnA AtmAne aLage karIne, jJAna-dana-cAritrAdi Atmika guNAnA viziSTa kSayApazama prApta karavA sava-nirjarA *sahita paMcAcAranI pravRttimAM joDavA, tene dhama purUSArtha samajavA jAIe, ane prApta thayeApazamika AtmikaguNA vaDe je, sakA kSaya karavAnA udyama karavA tene "mAkSa purUSArtha jANavA jAie. 78. prazna H~AtmAne AdhyAtmika dRSTi, vizeSa upakAraka che, ke ahiMsaka jIvanazuddhi, vizeSa upakAraka che ? 78. uttara H--ahiMsaka-jIvanazuddhi vagara, AdhyAtmika dRSTi niraka che. temaja AdhyAtmika dRSTi vagaranu ahiMsaka jIvanazuddhi paNa niraka che. kemake khaMne paraspara jJAna-kriyA sApekSabhAve, ekakhIjAne sahAyaka ane pUraka hAI -meAkSA-sAdhaka ane che; jyAre ekAMte ane khAdhaka hAI -sasAra hetu che. . 79. prazna H AdhyAtmika dRSTi ane ahiMsaka jIvana zuddhi sAmAnya svarUpa samajAve ? 79. uttara :zrI jInazAsanane viSe koI paNa vastunu yathArtha svarUpa jANavA mATe cAra nikSepanu tA avazya -grahaNa karavuM ema hyu che. temAM mukhya dravya nikSepathI temaja bhAva-vikSepathI AdhyAtmika dRSTinuM ane ahiMsaka jIvana-zuddhinu kiMcit mAtra svarUpa jaNAvIe chIe, prathama Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 tAdrazyataH AdhyAtmazAstra niSTisUtra-arthane eTale sUtraane eTale sUtra-artha anene, stra-para sakhadhe avirUddha bhAve, peAtAnA . AtmAnI sAthe anubhavathI joDavA thakI bhAva AdhyAtmika dRSTi prApta thAya che. ane te thakI chae jIvanikAyanI, dravyathI temaja bhAvathI rakSA karavAvALuM, ahiM'saka jIvana-jIvanArA AtmA. avazya* peAtAnA AtmAnI, dravya-bhAvathI rakSA karavAvALA thAya che. anyathA ahiMsaka jIvanathI cA tA kevaLa AdhyAtmika dRSTithI Atmazuddhi thatI nathI ema jAvuM. 80. prazna H--zAstra ane sUtra-arthanI avirUddhatA samajAvA ? * 80. uttara H--parama pUjya zrI yazeAvijayajI upAdhyAyajIe jJAnasAramAM jaNAvyu che ke-- zAsanAt trANazaktezca budhaiH, zAstra nirucyate; vacanaM vItarAgasya, tattu nAnyasya kasyacit . 2] sarva kALe-sakSetre Atmazuddhi temaja AtmarakSA karanArA arthAne (bhAvane) yathArtha avirUddha bhAve jaNAvanArA zAstracanAne, sajJa ane sadazI zrI vItarAga bhagavate e kahelA arthAthI avirUddha jANuvA, anyathA je vacana Atmazuddhi athavA teA AtmarakSA karavA samartha nathI tene zAstravacana kahevuM te mUrkhatA che. atre Atmazuddhi ane mithyA * Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmasaMtoSano bheda, gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI nizaMka svarUpe jANavuM jarUrI che.'' . . . ' '81. prazna -sarva jIvene mATe sAmAnyathI Atmazuddhine kama jaNAve ? " 81. uttara-prathama te sarva sAmAnya bhAvathI, jyAre saMsArI jobaghaca goLa pASANanA nyAye" jANe ajANe paNa savizeSa akAma nirjarA ane puNyabaMdha vaDe anukrame saMsAramAM bAdara ekendriyathI mAMDIne uttarottara saMksipaMcendriya paNuM prApta kare che, tyAre dravyathI temaja bhAvathI AtmazuddhinA adhikArI bane che. temAM dravyathakI Atmazuddhi-cagAvaMcaka-kiyAvaMcaka ane phaLAvaMcakatA thakI jANavI. temaja bhAvathakI AtmazuddhinI hetatA mukhyatAe te, mehanIya karmanA kSaya-upazama ane kSayapazamAnusAre jANavI. 82. prazna - gAvaMcaka, kiyAvaMcaka temaja phaLAvacakatAnuM svarUpa jaNAve ? 2. uttara H--je AtmAne, sudeva-sugurU ane sudharmanI sAcI oLakhANa thAya che, tene cagAvaMcakatAnI prApti jANavI. te thakI pitAnA mana, vacana ane kAyayogane 18 pApakarmathI nivartAvI, Atmika jJAna-darzana-cAritrAdi guNonI prApti arthe vratAdi sApekSa--pravartAvavA, tene kiyAvaMcakatA jANavI, ane te thakI samyajJAna-darzanacAritrAdi guNone, je-AvirbhAva thavo tene phaLAvacakatA jANavI. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvelA anukramathI saMsArI AtmA pitAnA sarva karmane kSaya karI, zuddha anaMta-akSaya sukhane svAmI bane che. te mATe AtmazuddhinA kAraNarUpa, vividha prakAranI gazuddhine, dravyazuddhi jANavI. A rIte dravyazuddhi vaDe jIva viziSTa puNyabaMdha kare che, ane bhAvazuddhi thakI mokSa pada prApta kare che ema jANavuM. 83. praza-deva, gurU ane dharmatatva eka svarUpe che ke aneka svarUpa che? 83. uttara -deva-gurU ane dharma e tatvatriyInuM svarUpa, bheda vikalpa grAhaka-vyavahAranayathI te, upacaritaanupacarita temaja zuddhatA grAhaka ane azuddhatA grAhaka Adi aneka prakAre, lokavyavahAramAM pragaTapaNe aneka svarUpe pravarte che. jyAre zuddhatAgrAhaka-nizcayanayanI dRSTie, devagurU ane dharma, pratyeka AtmadravyamAM pitapotAnA jJAna- darzana-cAritrAdinA zuddha ekatva pariNAmarUpa hovAthI eka svarUpI che. A mATe AtmAthI AtmAoe potAnA AtmadravyanA AvirbhAva temaja tibhAvI paMcavidha (jJAnadarzanacAritra-tapa-vIryAdi) svarUpane, gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI kSaya-upazama temaja kSApazamAdika bhAvathI yathArtha- avirUddhabhAve, samajI levAnI anivArya AvazyakatA che. 84. prazna -AtmajJAna prApta karavA mATe, viziSTa 13 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 kSapazama na hoya, ke tevA gurUne vega na hoya, te Atma-kalyANa kevI rIte karavuM ? ' , 84. uttara prathama te e samajavuM jarUrI che ke upAdAna, ke nimitta zuddhinA cage ja jIvane AtmakalyANa karavAnI IcchA-rUci pragaTe che, te pachI upAdAnanI baLavattAe, ke nimittazuddhinA AlaMbananI baLavattAe, ke paraspara gurU-laghu bhAvamAM, ekabIjAnA sahakAre, jIva Atma lyANa sAdhe che, anyathA anAdinI odya-saMjJAe karAtI dharma-pravRtti Atmazuddhi karavA asamartha hoya che, ema jANavuM. tema chatAM zUnyamanathI yA te ajJAnathI karelI manavacana-kAyAganI zubhaazubha pravRttithI avazya zubhaazubha karmabaMdha te niraMtara thayA ja kare che, ane te thakI ja jIva caturgatirUpa A saMsAramAM anAdithI bhaTakaLyA kare che ema jANavuM. ' 85. prazna -samyaktva, e AtmAnA jJAna-darzana- cAritrAdi kayA guNane pariNAma che.? 1. 85. uttara -zuddha-upayoga-svarUpI samyakatva, mukhyapaNe to matijJAnanA apAyAMzarUpa jJAnaguNane paryAya che, tema chatAM tene AtmAnA jJAna-darzana-cAritra-tapavaryAdi aneka guNone samucita-paryAya paNa samaja jarUrI che, kemake vividha-guNonI kathacit zuddhAzuddhatAnI mukhyatA gItArUpa taratamatAne, gItArtha gurUbhagavaMta pAsethI (14) guNasthAnakanA svarUpa-vizeSathI, yathArtha jANI levI jarUrI che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 86. prazna -samyaphUla rahita-mithyASTi AtmA, AtmakalyANa karI zake? * 86. uttara -je AtmAe tripaMjIkaraNa karI, graMthabheda karI samyaktva prApta karyuM nathI, tevo mithyAtvI AtmA, zuddha Atma-upayoga rahita hovAthI, Atmazuddhi karI zakato nathI, tathApi mithyAtva mehanIyanA udayamAM aneka prakAranI taratamatA hovAthI maMda mithyAtvI, AtmAbhimukhatAe je-je zubhakaraNI kare che, te thakI upacAre tene AtmazuddhinuM kAraNa mAnavAmAM keI doSa nathI. 87. prazna -samyakatvavAna dareke-dareka AtmAne zuM eka sarakhI AtmazuddhikArakatA hoya che? 87. uttara -pratyeka saMsArI AtmAne Atma- zuddhinI kArakatA te darzana-mehanIya temaja cAritramohanIya karmanA kSaya-upazama ane kSApazama janya hoya che. te mATe ane mehanIya karmanA baMdha-udaya-udAraNuM ane sattAnI aneka prakAranI vicitratAnA svarUpane, gItArtha gurUbhagavaMta pAsethI jANI levuM jarUrI che. sarvotkRSTa dezaviratinA vizuddha sthAnakathI, sarva viratinuM prathama saMyama sthAnaka anantaguNa vizuddha hoya che. kemake te prathama saMyama sthAnake sarva AkAzanA pradezathI anantaguNuM cAritranA paryAye pragaTa thAya che, temaja vaLI sarva saMyama sthAnakanI saMkhyA paNa asaMkhyAtA lokAkAzanA pradeza jeTalI ja hoya che paraMtu uttarottara vizuddha hoya che. temAM zarUAtathI ja Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 anukrame saMyama sthAnaka upara caDhate avazya nirvANapadane prApta kare che. jyAre zarUAtathI utkRSTa ane pachI madhyara saMyama sthAnaka upara caDhate avazya paDe che. AthI anukrame vizuddha saMyama sthAnaka upara caDatA AtmAne tenA cAritra paryAye nirmala thayA hovAthI, sukharUpa cAritra hoya che te mATe anukrame saMyamasthAnaka ane AtmazuddhirUpa cArika paryAyanA-bhedane gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI jANI levuM anivArya Avazyaka che. 88. prazna -sarvaguNasaMpanna ane sarva doSa rahita zrI kevalI bhagavaMtane AtmA, kRtakRtya hoI tene kaika Atma-sAdhanA karavAnI hotI nathI, jyAre chaThThastha pratyeka sAdhaka AtmAo kiMcit guNa yukta temaja kiMcita doSayukta hoya che, te-tevA, gurUtattvanuM avalaMbana anya AtmAne kevI rIte upakAraka banI zake ? temaja zuM apa kAraka paNa hoI zake che ? 88. uttara :-kAI paNa guNa-SAtmaka, nimittanuM avalaMbana, mukhyapaNe te, avalaMbaka AtmAnI avalaMbakatAnusAre, upakAraka temaja apakAraka bane che, tema chatAM guNadoSanI gurUlaghutAnusAre, nirbaLa upAdAnatAvALA AtmAene te "saMsanA lo mavatti' e nyAya lAgu paDe che. jyAre kharekhara te guNajJAtA AtmA ja guNAvalaMbanatA vaDe, guNa-prApti karI zake che, anyathA AraMbha-parigrahAdi dene paNa guNa, Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 svarUpe jANuM tathAsvarUpI deSAvalaMbana leteAtmA, avazya viSaya-kaSAyanI vRddhi karavA sAthe, saMsAranI temaja dukhenI vRddhi karavAvALA thAya che. 89 prazna -anAdithI-ajJAnI temaja mithyASTi saMsArI AtmAo kevI rIte AtmakalyANa sAdhI zake ? 89 uttara -AtmakalyANa karavAnA adhikAranI prApti mATe, prathama to jaDa ane cetana eTale jIvatattva -temaja ajIvataravanA, guNa-paryAyanuM saMkSepathI cA vistArathI bheda jJAna prApta thayeluM hovuM joIe, ane te thakI jaDadravyanA guNa-paryAyamAMthI sukhabuddhinI bhrAMti TaLelI hovI joIe, kemake jyAM sudhI jIva jaDane rAgI che, tyAM sudhI jIvatatva sAthe, mithyAdi cAre bhAvanAne vyavahAra karavAne asamartha hoya che. A saMbaMdhe kahyuM che ke - "mainyAdi bhAva saMyuktaM, tad dharmamiti kIrtaye" A cAra bhAvanA rahita AtmA vyavahArathI paNa "parasparopo lIvanA e sUtranA arthathI paNa-aLage hovAthI, tene zuddhAtmatatvanuM guNAvalaMbana prApta thatuM nathI, te mATe jema bane tema jaDa-achavadravyane rAga ghaTADavA mATe prayatna kare jarUrI che. A mATe zAstramAM spaSTa jaNAvela che ke" tavai tavaM carai caraNaM, suaMpi navapuca jAva abbhsi| kA para zuM a, tA no sanmatta vinA" | Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 90. prazna -anyanuM AlaMbana lIdhA sivAya Atmazuddhi thaI zake nahi? 90. uttara -cogazuddhi ane upayoga (Atma) zuddhi, baMne kathaMcit bhinna-bhinna hovAthI, gazuddhinA kramamAM prathama (1) sthAnaga, (2) u ga, (3) athAga (4) AlaMbana cega, (5) nirAlaMbana yoga jANa. A nirAlaMbanagane, AtmAnA jJAna-darzana ane cAritranA abhe pariNAmarUpa-anubhavajJAna thakI, viziSTa svarUpe AtmArtha sAdhatA hovAthI, tene nIce mujaba saptAya. bhaMgathI yathArtha-avirUddha svarUpe jANavo jarUrI che. kemake nirAlaMbana rogamAM paNa pUrvanA yogenI anukame paraMparakAraNatAe avazya kathaMcita upakArakatA rahelI hoya che. (1) nagamanaya daSTie -mithyASTi AtmAe pita pitAnI kalpanAzaktinA jore-karI, je-je aneka prakAranI sthaLa-bAhya, riddhi-siddhi prApta kare che. tene nigamadaSTie nirAlaMbana ga jANo. (2) zuddha saMgrahanaya dRSTie -samyagdaSTi AtmAo cethA guNasthAnake je-je prakAre zamasaMvegAdi bhAve uttarottara Atmavizuddhi (kavacitrazreNI mAMDIne-paNa) prApta kare che, tene saMgrahanayadaSTie nirAlaMbana yoga samajavo. (3) zukra vyavahAranayaSTie?--je samyagdaSTi. AtmAo bAhya-sthUla sAvadya vyApArano tyAga karI, deza Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virati yA sarvaviratibhAve tyAga bhAvamAM sthira thaIne, je Atmavizuddhi kare che, tene vyavahAranaya dRSTine nirAlaMbana ega jANavo. (4) jusUtranayaSTie -zuddha sopazomika 2natrayI cuta, AtmArthasAdhakazuddha Atmapaga rUpa je Atma-pariNAma tene jusUtra nayadaSTie nirAlaMbana roga jANa. (5) zabdanayaSTie -apramattapaNe sAtame guNasthAnake prApta thayela, zuddha AtmAnubhavanA baLe bAhya temaja atyaMtara bhAve ratnatrayImAM vizuddhi prApta karavAne je-je prayatna karAya tene zabdanayadaSTine nirAlaMbana yoga jANu. (6) samabhirUDhanayadaSTie -AThame guNasthAnakethI bAramA guNasthAnake javAne AtmAne, je suvizuddha paka maNIrUpa AtmapariNAma tene samabhirUDha nayane nirAlaMbAnAga jANa, AmAM zukUladhyAnanA prathamanA be pAyArUpa dhyAnanuM svarUpa vicAravuM. " (7) evaMbhUta nayadRSTie -zrI kevaLIbhagavaMto pitAnA bAkI rahelA aghAtakarmone vItarAga bhAve, je rIte kSaya kare che, tene evaMbhUta nayadaSTine nirAlaMbana roga jANa AmAM zukUladhyAnanA trIjA temaja cethA pAyArUpa dhyAnanuM svarUpa vicAravuM. upara mujaba pAMcamAM nirAlabana ganA svarUpane, 1 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 yathArtha avirUddha jANIne, "onanA najIe sAmAnya vacanamAM brAMtamativALA ajJAnI temaja mithyASTio mithyA-dhyAnAdi-gathI, nivatana pAmIne "moko thonati thA e samyapha pramANa vacanane anusarIne jeo AtmA-sAdhaze teo avazya pitAmAM sattAgate rahelA parama paramAtmapadane upara jaNAvelA kramathI AvirbhAsvAdhInapaNe prApta karavAvALA, thayA che, thAya che, ane thaze. 1. prazna -zAstramAM "sora vizALa e vacanathI loka virUddha vartana karavAnuM niSedhyuM che te ghaNuM lokAthI judA zA mATe paDavuM joIe? 1. uttara -upara jaNAvela zAstra vacanane, virUddhabhAve-ghaNuM loke karatAM hoya tema karavuM joIe, evo artha karanArAone, niccethI mithyA-daSTio jANavA joIe, kemake tene sAcA arthato, e-che-ke-uttama AtmAoe sva-para keIne paNa duHkha thAya tevI pravRttithI aLagA rahevuM joIe, A mATe zAstramAM bahumati mithyAtvIo vaDe, pApAcAramAM karAtI pravRttine anusaravuM tene AnustrotIkIvRtti jaNAvI che ane te sAthe tene tyajIne pratistrotIkI eTale tethI virUddha tapasaMcamAdinI pravRtti karanAra AtmA ja saMsAranA sarva duHkhothI mukta thai parama zAzvata sukhano svAmI bane che ema spaSTa jaNAveluM che. A mATe mAnavajIvananI mahattA saMbaMdhe vizeSathI jaNAvuM chuM ke......... Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 mAnava jIvananI mahattA nyAya-nIti ane sarvadharma zAstrakAroee sarvAnumate e hakIkatane svIkAra karelo che, ke-sAta prakAranA vyasanane sevanAre AtmA, avazya Abhava-parabhava temaja bhavabhavane viSe, rega-zeka ane duHkha-dAridrane prApta karavAvALe thAya che. te mATe AtmahitanA athI manuSyae te sau prathama nIce jaNAvyA sujabanA sAte vyasanothI aLagA rahevuM anivArya Avazyaka che. (1) jugAra ramavuM nahi -eTale anyAya ane -anItithI dhana-vaibhavane vadhAravA icchA-prayatna kare nahi. vastune sa (2) cerI karavI nahi -eTale bIjAnI cIjavastune tenI jANa ane IcchA virUddha sIdhI ke ADakatarI rIte paNa, levI joIe nahi. (3) dAru pIvo nahi -eTale je thakI pitAno AtmA AtmabhAna bhUlIne AtmAne ahita kAryo karavAmAM utsuka bane tevA dAru Adi pINA pIvA joIe nahi. temaja abhakSya-bhakSaNa karavuM nahi. (4) parastrImAM rAgI banevuM nahi -eTale je strI pitAnI sAthe paraNelI na hoya tevI kaI paNa strI sAthe viSayabheganI IrachA kare nahi. (5) vezyAne saMga kare nahi--eTale je strI, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 parapurUSa sAthe vividha prakAre viSaya bhogavavAnI IcchA- pravRttivALI hoya, tenI sobata kare nahi ane Icche paNa nahi. (6) mAMsabhakSaNa kare nahi -eTale keI paNa prANInA prANuja jIvitavyane ghAta karIne arthAt tenA. zarIrastha avayane cheda karIne tene AhAra karavAnI IcchA-pravRtti kare nahi. (7) zikAra kare nahi eTale pitAnuM zakti-- sAmarthya batAvavA yA to saMzodhana karavA, ke kutuhalapravRttio. paNa kaI paNa prANunA prANane ghAta kare nahi. * upara jaNAvela ekathI sAte vyasana, anukrame-- uttarettara vyApta banIne AtmAne vadhu ne vadhu deSakAraka banatA hovAthI vyasanathI aLage rahenAre AtmA avazya-Atmahita sAdhIne, aneka prakAranA guNono bhaktA banI aMte mokSanA zAzvata sukhone, pAmavAvALA thAya che.. te mATe je manuSya-jIvanamAM uttama-gRhastha-jIvana jIvavA mAge che, teone mATe paNa zAstrakAroe jaNAvyuM che ke" aMtaraMgAri SaDvarga,-parihAra parAyaNaH; vazIkRteMdriya grAmo, gRhI dharmAya kalpate // AtmabhAvane, zatru-tulya, kAma-krodhAdi aMgAraMga che dene temaja pAMcaIndriya ane cha mana e-chaene, jeo Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 Atmavaza rAkhavAmAM prayatnavAn hAya che, tevA manuSyA, uttama gRhasthajIvananA adhikArI jANavA. anyathA manuSyajanmapAmIne paNa jee tuccha halakaTavRttie, tiya cagatinA jIvA jevuM, yA te krUra-rAkSasavRttinuM jIvana jIve che, tethI teo A bhava temaja parabhavane viSe paNu, aneka duHkhAnI paraparAne prApta kare che. A mATe AtmAne aMtaraMga, zatrutulya cha bhAvAnu ki Mcit svarUpa jaNAvIe chIe. . (1) kAma eTale anya strIvarga prati, duSTa abhisadhI-kahetAM mAThA adhyavasAya te kAma. A kAma pariNAmanA tyAga karavA mATe, zAstramAM paNa kahyuM che ke" salla kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisopamA; kAme patthemANA, akAmA jaMti duggaI || '' (ra) krodha :--eTale vicAryA vagara, parane ke peAtAne apAya (ka)nuM kAraNa ane te-krodha. (3) mAna :~~~uttama purUSAnA, AtmApakArI vacane, grahaNa na karavA te mAna. .. (4) mada ~~~parane pIDA upajAvavAnA kAraNeAmAM. utsukatA te-mada. (5) lAbha :--kAraNa vinA anyAya ane anItithI paNa dhana meLavavAnA prayatna kare, temaja yathAyAgya sthAnamAM. dhananA vyaya na karI zake te-leAbha. para Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 (6) harSa :-cerI-juTha-jugAra-nATaka-sInemA tema ja zRMgAra-zikAra Adi anarthanA kAryo karIne, manane -prIti upajAvavAno prayatna kara, te harSa temaja vaLI IndriyonA viSaya-bhege saMbaMdhamAM paNa -zAstramAM spaSTa kahyuM che ke - karuM na putra mane, taha taha caDDhei visayapi kasAI / iMdiya suhA duhA khalu, Miaa to viratA che vaLI paNa kahyuM che ke - viSayA viSA , dare te mahA ! upabhuktaM viSaM hanti, viSayAH smaraNAdapi // have gRhastha jIvanamAM rahIne paNa jeone Atmadharma sAdhe che, tevA uttama zrAvaka-dharmanuM svarUpa jaNAvIe chIe. " samyaktva mUlAni-paMca aNuvratAni guNA strayaH / zikSApadAni catvAri, vratAni gRhamedhinAM // sau prathama sudeva-sugurU ane sudharmamAM sthira buddhi karavArUpa samyaktva vratane, vidhipUrvaka svIkAra karavA paDe, . manazuddhi karIne, yathAzakti aDhAra pApasthAnakano tyAga Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 karavA mATe, bAravratamAM Adara-prayatnavAna banavuM joIe. A mATe bAre-vatenuM yathArtha svarUpa gurUgamathI vidhipUrvaka avadhAravuM jarUrI che. A mATe sau prathama te zrAvakavage devatattva ane dharmatanA zudvAvalaMbanamAM upakArI, zama-saMvega-nivedAdi guNavALI je-je uttama sAdhu bhagavaMte dazavidha saMyama vaDe, dazavidha yatidharmanuM pAlana karIne, mukhyatayA mokSa-purUSArthamAM yathAtathya svarUpe udyamI che, teo sAdhya-sAdhana zuddhimAM upakAraka heI, teonuM yathArtha svarUpa paNa gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI avazya jANI. levuM jarUrI che. A saMbaMdhe e khAsa jANavuM jarUrI che ke-keTalAka nizcayAbhASI sAdhuo, ekAMte-Adya pravRttithI sarvathA rahita sAdhudharmane ja Atma-dharma kahe che, temaja keTalAka kevaLa vyavahArAbhASIo, ekAMte vyavahArazuddhi vaDe ja Atmazuddhi thaI zake che ema kahe che. A baMne ekAMtadraSTivALA mithyAbhinivezakene, saMsarga tyAgIne, AtmAthI AtmAoe zAstrAnusAre nizcaya-vyavahAra ane dharmonuM sApekSabhAve avalaMbana levuM hitAvaha che A mATe nizcaya. temaja vyavahAra svarUpamAM samyapha temaja asamyapha svarUpe hitAhitakAraka nIce mujabanI caubhaMgInuM avadhAraNa karavuM jarUrI che. (1) zuddha nizcaya svarUpe -Atma zreyArthe, zuddha Atmasva-svarUpamAM ramaNatA karavI, te-zreyaskArI jANavI. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 (ra) zuddhavyavahAra svarUpeHparahitA kAratva te,ma'galakArI jANyuM. (3) nizcaya svarUpanI azuddhatAthIH--parApakAritA, te kalezakArI jANavI. (4) vyavahAra svarUpanI azuddhatAmAMHsvArtha parAcaNutA, te apama'galakArI jANavI. 2. prazna :--saghamaLa yAne saMgaThanakhaLa upakAraka che ke apakAraka ? '' 92. uttara :--kahevata che ke "sau zANAonA ekamata ane sau mUrkhAenA hajAra mata" A nyAyathI spaSTa samajavu joIe ke, zANAonu sagaThana, suvizuddha zaktizALI hAi upakAraka hAya che, jyAre svAthI mUrkhAonu sa"gaThana, bhAMgaphADIcu* herTa apakAraka hoya che. 3. prazna H--jainazAstramAM prAMca prakAranA vyavahAramA jaNAvela che temAM Aje te mAtra chellA pAMcamA jIta-vyavahAra ja pravarte che, ema kahevAya che tenu kema *samajavu* ? 93. uttara H--jainadhama zAstromAM, Agama vyavahAra, zruta vyavahAra, AjJA vyavahAra, dhAraNA vyavahAra ane jIta-vyavahAra e pAMce prakAranA dhama vyavahAra sarva kALe mukhya-gauNapaNe paraspara sApekSabhAve upakAraka jaNAvyeA che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 anyathA kAI paNa vyavahAramAM ekAMta pakSapAtineabhinivezaka mithyAtvIe jaNAvyA che. 94. prazna : zuM samyaktva sAmAyika sivAya zruta sAmAyika, dezavirati sAmAyika ke savirati sAmAyika na hAi zake? " . 94, uttara H cAre prakAranA sAmAyika anukrame uttarAttara bhAvavizuddhine jaNAvanAra che, tethI prathamanA samyaktva sAmAyika vagara te pachInA sAmAyikA hoI zake nahi, tathApi upacAre dravyathI tA cAre sAmAyika vyavahArathI pRtha-pRthak svarupe paNa hAI zake che. 95. prazna H~~~AtmA rUpI che ke arUpI ? 95. uttaraH----vaNuga dha-rasasparzayukta kevaLa pudgala drabyA ja rUpI che, te sivAyanA AtmAdi cAre dravyA varNADhi rahita hAvAthI arUpI che. tema chatAM katRtva pariNAmI caitanya guNavALA Atmadravyane, karma pudgala saceAge, para-pariNAmIpaNu hovAthI, AtmadranA syAt rUpArUpIpaNAnA svarUpane, nIce mujakha nayaSTie yathA virUddhabhAve jANavuM jarUrI che. (1) naigamanayanI dRSTie pratyeka AtmAe, sva-dravyatve sAmAnya svarUpe te varNAdi rahita arUpI che tema chatAM ka sa cAgIbhAve katha cit svataH tema ja parataH ane bhAve pariNAmI hevAthI saMsArI AtmAomAM vividha Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 gati-jAtirUpe janma-maraNAdi bhAve rUpArUpI pazu" pratyakSaavidhI che. (ra) sa'grahanaya dRSTie H--pratyeka AtmA, zuddhajJAnAdi svaguNu sattAmAM nitya pariNAmI heAvAthI, arUpI che, temaja kama puddagala saoNMcAge parapariNAmIbhAve rUpI pazu che. (3) vyavahAra nayadRSTie --pratyeka AtmA, pAtAnA upazamika-kSAyika temaja kSAyeApazamika jJAnAdi guNu pariNAmamAM pariNAma pAmatA thakA arUpI che. temaja te sAthe sa'sArI AtmAnA karmAMjanya anekavidha yAga pari zumananuM rUpIpaNuM pratyakSa avirodhI che. (4) jIsUtra nayadRSTie H--pratyeka sasArI AtmA pratyeka samaye, cAga-upAga rUpa ubhaya piraNamanabhAve rUpI-arUpI ubhaya pariNAmI che, tema chatAM eka sAthe khanne dharmAMnI vivakSA, mukhyapaNe na hoI zake te mATe Atma-tattvane syAd rUpArUpI svarUpI jANavu joIe. (5) zabdanayadRSTieH--auyika, temaja upazamika, kSAyika ane kSAApazamika bhAvamAM, mukhya-gauNabhAve mAhirAtmabhAvamAM, aMtarAtma bhAvamAM tema ja paramAtma bhAvamAM piraNAma pAmatAM sa-zarIrI AtmAonI zAstrAnusAre yathArtha-avirUddharUpI-arUpI svarUpe oLakhANa thavI te. (6) samabhirUDha nayadRSTie H--arUpI AtmAnA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 jJAna-darzanacAritrAdi arUpI guNAnA bhinna bhinna pA~cAne arUpI jANe che. tema chatAM, kSAyeApazamika bhAvamAM poTTagalika bhAvanuM kathacita rUpIpaNu zAstrathI avirUddha jANe che. (7) eva'bhUta nayadRSTie H--Atmadravyane arUpI jANe che ane pudgala dravyane rUpI jANe che temaja ubhayadravyane AzrayI paryAyAne rUpArUpI jANe che. Atma-tattvanA nayasApekSa rUparUpIpaNAnA upara jaNAvela svarUpa sabaMdhamAM parama-pUjya-prAtaH smaraNIya adhyAtma cegIrAja zrI AnadaghanajIe jaNAvyuM che ke-- nizAnI kahA batAvu re, te agama ageAcara rUpa; rUpI hu tA kahyuM nahire, dhe kaise arUpa; rUpA rUpI je kahu pyAre, ase na siddha anupa nizAnI zuddha svarUpI je kahuM re, madha na meAkSa vicAra; na ghaTe sa'sArI dazA pyAre, punya-pApa-avatAra. nizAnI upaje viSNuse kauna; abAdhita gauNu. nizAnI sarvAMgI sama naya dhanI re, mAne sayya paramAna; 14 siddha sanAtana je kahe re, upaje viSNuse jo kahu pyAre, nitya Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 nayavAdI pallo grahI pyAre, kare bharAI ThAna. nizAnI anubhava gocara vastu here, jANavo ehIra IlAja; kahanasunanake-kachuM nahi pyAre, AnaMdaghana mahArAja nizAnI 6. prazna -jaDa-cetanAtmaka A samasta jagatanI utpatti kyAre thai? ane tene sarvathA nAza kayAre thaze ? 96. uttara-anaMta jaDa-cetanAmaka A samasta jagata anAdi-anaMta che eTale mULa jaDa dravya, temaja AtmadranI, kaI kALe keInAthI utpatti thayela nathI, temaja tene (mULa kane) keI kALe sarvathA nAza paNa thavAne nathI tema chatAM pratyeka dravya vividha hetutAe, zuddhAzuddha paryAya svarUpe, pratyeka samaye-utpatti-nAza-temaja dhruvabhAve pariNAma pAmatA hoya che, tenuM svarUpa gItArthagurUbhagavaMta pAsethI jANuM levuM. anyathA-asat kalpanAo karavI te kevaLa mUkhatA ja che. 97. prazna -sAmAnya-vyavahAra daSTie sudharma ane kudharmanuM svarUpa samajAvo ? 97. uttara -je-je anuSThAnathI-sva-para Atmazuddhi thAya, eTaleha-mAyA ane paravatu paranA mamatvabhAvathI AtmA aLago thAya, tene vyavahAra-sudharma jANo, Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 ane je-je coga-pravRttithI sva-5ra AtmabhAvamAM viSayakaSAyanI vRddhi thAya tene vyavahAra-kudharma jANa. 8. prazna -AtmA-Atmazuddhine kAraka kevI rIte banI zake? 98. uttara -je AtmA, yathAtathya yaMga-upadhAna sahita, temaja aticArAdi rahita jJAnaguNanuM ArAdhana kare che, te AtmAne, sUtra-artha--ane tadubhaya thakI samyagudarzananI prApti vaDe samyajJAnanI prApti thAya che, ane te thakI te AtmA Atmazuddhine kAraka banIne, sarvakamane kSaya karI, parama siddhipadane prApta kare che. A mATe kahyuM "AtmA''tmanyeva yacchuddhaM, jAnAtyAtmAnamAtmanA, / seyaM ratnatraye jJapti, rucyAcArakatA muneH // 9 prazna -kriyAo-karma, pariNAme--baMdha, ane upage-dharma, e tripadIne, yathArthaavirUddha samajAvo? 9 uttara -zrI jInazAsanane viSe, nIcenI hakIkata sarva mAnya che. - vInara zarma yoga che che te jANe che | gumaH puSya, zumara pApaca | AthI spaSTa samajAya tema che ke-je-je-jI jevAjevA-rogamAM pravarte che, te mujaba tene jI, alpAdhika Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra12 kAmaNa vagaNuonuM grahaNa kare che. A sAthe vaLI paNa kahyuM " sakaSAyatvAjjIvaH karmaNo yogyAnpudgalAnAdatte, ra yunyA? AthI spaSTa samajAya tema che ke je-je-jI, jevAjevA-tIvra-maMda kaSAya-pariNAma dvArA, gapravartana kare che tadanusAre, te-te jene zubha temaja azubha prakRti sthiti-rasa ane pradeza svarUpe tIvra-maMda-vipAkI karmone baMdha thAya che. A sAthe vaLI paNa kahyuM che ke - "pone dha, temaja juvo turtha che AthI spaSTa samajAya che ke-je-je AtmAoAtmAIzanya bhAve-je-je cAga pravRttio kare che te te dravya. kriyAothI, teone Atmazuddhi nathI, paraMtu upara jaNAvyA mujaba karmabaMdha prApta thAya che, jyAre je-je AtmAthI AtmAo je je bhAve zAstrAnusArI samyagdarzana, jJAnacAritrarUpa zuddha-upagabhAvamAM vate che, te anusAre, teone Atmazuddhi prApta thAya che. 100 prazna --samyajJAna thakI samyagdarzana thAya che, ke samyagdarzana thakI samyajJAna thAya che? 100 uttara-dravya samyaka kRtarUpa dvAdazAMgI (ta6 antargata-nave tavenA jJAna thakI-samyagdarzananI prApti thAya che. A mATe kahyuM che ke -"nidhimAkA" temaja cAritrahetuka, bhAva samyajJAna-te graMthabheda thakI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 kSAApazamAdibhAve prApta, samyagdarzananuM kArya che arthAt graMthIbheda thakI samyagdarzana thayA pachI-samasta medha jJAna te bhAva samyaggAnapaNAne pAme che, ema jANuvu. A mATe kahyu` che ke~~ " nAdaMsaNIssa nANaM, nANeNa vinA na huMti caraNaguNA '' 101 praznaH--zuM syAdvAda jJAna ja pramANurUpa che ? ane te zuM mAtra zrutajJAnanA viSayarUpa ja che 101 uttaraH--matyAdi kAI paNa jJAnaneA, sva-para dravya-guNa-paryAya sakhI eka yA aneka dharmonA, AtmA the -vidhi niSedha sApekSa, yathAtha-avirUddha samyagbAdha te pramANurUpa che, anyathA apramANu jJAna jANavu. temAM zrutajJAna, sva-para prakAzaka hAI, syAdvAdane vyavahAra mukhyatAe zruta sApekSa jANavA. 102 praznaH--AtmA zuddhapariNAmI che ke azuddha pariNAmI che? 102. uttaraH--pratyeka AtmA svataH zuddha pariNAmI che, temaja parataH azuddha pariNAmI che 103 praznaHsAcA mAkSa-purUSArthI-AtmAnA khAdya jIvananI sAcI eLakhANa karAvA ? 103 uttaraHuparanA praznanA uttara ApatAM thakAM Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 pa. pU. prAtaHsmaraNIya ceAgIrAja zrI ciTThAna dajIe jaNAvyu che keH-- pada nirapakSa viralA kAi, avadhu-nirapakSa viralA koI; dekhyA jaga sahu joi, avadhu, nirapakSa viralA kAi; avani samarasa bhAva bhalA citta jAke, thApa thApa na hAI. avinAzIke gharakI khAtAM, jAnege nara sAI avadhuni upala sama lekhe; ziva maMdira dekhe. avadhu-ni vi ANe; niMdA stuti zravaNu suNIne, ha` zAka te game jogIzvara purA, nitya caDhate guNu ThANuM. rAva rakame bheda na jANe, kanaka nArI nAgiNIkA nahi paricaya, te avadhuni caMdra samAna saumyatA jAkI, sAyara jema gabhIrA; apramatta bhAra'Da pare nityA, sura giri sama sucI dhIrA. avadhu--ni paMkaja nAma dharAya paka zuM, raheta kamaLa jIma nyArI; cidAnaMda riyAjana uttama, se! sAhiba kA pyArA. avadhuni zabdA :--avadhu AtmA, upala=patthara, sAyara=samudra. ' Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21pa 104. prazna -kamaga ane dharmaganuM svarUpa samajAve ? 104. uttara-(1) mithyAtvAdi hetue, mana-vacana ane kAyama dvArA karAtI punya -pAyarUpa karmabaMdhanI kiyAone apAramArthika kamaga jA, (2) mana-vacana ane kAyama dvArA, mithyAtvaatrata ane kaSAyarUpa AzravabhAvene rokavA mATe, samiti- guptirUpa saMvarabhAvanI kriyAone pAramArthika karmacaMga jANa. (3) AtmAnA, jJAna-darzana-cAritra-tapa-varyAdi guNo thakI saMsArika sukha meLavavA mATe-je-je dharmakaraNI karAca tene apAramArthika dhamaga jANu. (4) prApta-kSApazamika jJAna-darzana-cAritra-tapavIryAdi Amika guNa thakI-kSAyikabhAvanI prApti arthe- guNazreNI upara caDhavA mATe je-je AtmakaraNI karavI tene pAramAthike dhamaroga jANo. 105. prazna -anyatra jaNAvela, tAmasika-rAjasika ane sAtvika vRttionuM sAcuM svarUpa samajAvo ? 15. uttara-pAMce IndriyanA (23) viSayane piSavA mATe, kaSAyanI mukhyatAvALe utkaTa avivekI pariNAma-te tAmasikavRtti jANavI, temaja viSaya-kaSAyane Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 pASavA mATe parIpakAritA-sApekSa tapa-tyAgAdghinA pariNAma, te rAjasikavRtti jANavI, jyAre kevaLa AtmArtha sAdhavA mATe, parabhAvanA tyAga karavA pUrNAMka, kSAyeApazamika Atmika guNA vaDe, kSAyikabhAve AtmabhAvamAM sthira thavAnI vRtti te sAtvikavRtti jANavI anyathA samucchima-- vRtti jANavI. 106. praznaH krodha-mAna-mAyA ane leAbha e cAre kaSAyAne jItavAnA anukrama batAvA ? 106. uttaraH--vyavahAranaya dRSTinI mukhyatAe, je krodhane jIte che, te mAnane jIte che, je mAnane jIte che te mAyAne jIte che. je mAyAne jIte che te leAsane jIte che. jyAre nizcayanayanI mukhyatAe, je lAlane jIte che te mAyAne jIte che. je mAyAne jIte che te mAnane jIte che. je mAnane jIte che te krodhane jIte che. kaSAya te mAhanA pariNAma che, ane mAha tA samyajJAna thakI ja jItAya che ema jANavuM. 107. praznaH--pUrvAcAryAe-Atma zuthe sAmAnyatayA kevA upadeza ApeleA che? 107. uttara--pUrvAcArya racita tattvabAdhaka aSTapadI, (1) rUpArkikA dekhavA, kahana kahAvana kUTa; iMdriya yAgAdika maLe, e sama lUTAlUMTa. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 (2) svapara viSe vAsanA, hAta avidyA rUpa; tAte bahuri vipamaya, bharamajALa adhakUpa. (3) dehArdika Atama bhramI, pe nija--para bhAva; Atama jJAnI jaga lahe, kevaLa zuddha svabhAva. (4) kevaLa Atama mAdha he, paramAratha zIva paMtha; tAme jInaklR maganatA, seAI bhAva nigraMtha; (5) mAha mAzurI Ala-mana, tAme mRga mata hA; pAme je mane niha pare, tAku asukha na hAu. (6) mugati dara tAku nahi, jAku thira saMtoSa; dUra sugati tAku sadA, jAku avirata pASa, (7) yAgA raMbhIka asukha, aMtara bAhira sukha; siddha yAgIThuM sukha hai, anara mAhira duHkha. (8) tyAga--grahaNa mAhira kare, mUDha kuzaLa atiraMga; mAhira aMtara sidgha, nahi tyAga ar saMga, 108 prazna--vata mAna kALane anulakSIne AtmArthe - haiye pAdeyatAnuM svarUpa samajAve ? 108, uttaraH--va mAna kALamAM hitAhita prame dhaka aSTapadI. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ' (1) rAgadveSane kAma krAdhanA, tApane tyAga manAvIne; aMdhAre AthaDatAM adhA, satyakSamA--utthApIne. (2) AtmatattvamAM bhAMta bhikSukA, dhama nA dhaMdha macAve che; ahiMsA kAje hiMsAkArI, AraMbhA--apanAve che. ' (3) jevu' kare tevuM sau pAme, nizce zANA samaje; para pariNatI apanI karI mAnI, murakha kaleza-upAve. (4) dharmakarmanA kartA Atama, bheAkatA paNa che pAte; kanu phaLa tekaja jANI, dhI dharma vimAse. (5) sukha dharmAMta-du:kha pApAta, e avicaLa satya avadhArIne; zAzvata sukhane sAdhe budha jana, karmanA adhUna tADIne. (6) sarvAMkALe jagamAM dIse, punya-pApanuM yuddha, banne sAcA mAnI mAce, dharma-marmImAM mugdha, (7) bhakitavAde, nagnatA--nAde, bhrAMta bhagataDA nAce che; viSaya--kaSAyamAM mugdha mimAMsaka * - mAyA-mamatA-pASe che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 218 (8) 4A-mana-ThiyA zuddhinA, trividha satya tAta; sAdhyasAdhana zuddhie sAdhaka, ajara-amara pada sAtheshivmstu sarva jagataH, parahita-niratAbhavaMtubhUtagaNAH / doSA prayAMtu nAzaM, sarvatra sukhIbhavatulokaH // upasargAH kSayaM yAMti, chiyaMte vinavallayaH manaH prasannatAmeti, pUjyamAne jinezvare sarva maMgala-mAMgalyaM, sarva kalyANa kAraNam pradhAnaM sarvadharmANAM, jainaM jayati zAsanam saMpAdaka siddhAMta pAkSika paMDita zAMtilAla kezavalAlanI. sabahumAna vaMdanA AUTAHITH - - -