________________
૧૯૮ ૯૦. પ્રશ્ન –અન્યનું આલંબન લીધા સિવાય આત્મશુદ્ધિ થઈ શકે નહિ?
૯૦. ઉત્તર –ચોગશુદ્ધિ અને ઉપયોગ (આત્મ) શુદ્ધિ, બંને કથંચિત્ ભિન્ન-ભિન્ન હોવાથી, ગશુદ્ધિના ક્રમમાં પ્રથમ (૧) સ્થાનગ, (૨) ઉ ગ, (૩) અથાગ (૪) આલંબન ચેગ, (૫) નિરાલંબન યોગ જાણ. આ નિરાલંબનગને, આત્માના જ્ઞાન-દર્શન અને ચારિત્રના અભે પરિણામરૂપ-અનુભવજ્ઞાન થકી, વિશિષ્ટ સ્વરૂપે આત્માર્થ સાધતા હોવાથી, તેને નીચે મુજબ સપ્તાય. ભંગથી યથાર્થ–અવિરૂદ્ધ સ્વરૂપે જાણવો જરૂરી છે. કેમકે નિરાલંબન રોગમાં પણ પૂર્વના યોગેની અનુકમે પરંપરકારણતાએ અવશ્ય કથંચિત ઉપકારકતા રહેલી હોય છે.
(૧) નગમનય દષ્ટિએ –મિથ્યાષ્ટિ આત્માએ પિત પિતાની કલ્પનાશક્તિના જોરે-કરી, જે-જે અનેક પ્રકારની સ્થળ-બાહ્ય, રિદ્ધિ-સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે. તેને નિગમદષ્ટિએ નિરાલંબન ગ જાણો.
(૨) શુદ્ધ સંગ્રહનય દૃષ્ટિએ –સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માઓ ચેથા ગુણસ્થાનકે જે-જે પ્રકારે શમસંવેગાદિ ભાવે ઉત્તરોત્તર આત્મવિશુદ્ધિ (કવચિત્રશ્રેણી માંડીને–પણ) પ્રાપ્ત કરે છે, તેને સંગ્રહનયદષ્ટિએ નિરાલંબન યોગ સમજવો.
(૩) શુક્ર વ્યવહારનયષ્ટિએ?—જે સમ્યગ્દષ્ટિ. આત્માઓ બાહ્ય–સ્થૂલ સાવદ્ય વ્યાપારનો ત્યાગ કરી, દેશ
